အနုမာနပဥှ

၅။ အနုမာနပဥှ

၁။ ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂ

၁။ ဒွိန္နံ ဗုဒ္ဓါနံ အနုပ္ပဇ္ဇမာနပဥှ

၁။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ ‘အဋ္ဌာနမေတံ, ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော, ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဒွေ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ။ ဒေသေန္တာ စ, ဘန္တေ နာဂသေန, သဗ္ဗေပိ တထာဂတာ သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ ဒေသေန္တိ, ကထယမာနာ စ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ကထေန္တိ, သိက္ခာပေန္တာ စ တီသု သိက္ခာသု သိက္ခာပေန္တိ, အနုသာသမာနာ စ အပ္ပမာဒပ္ပဋိပတ္တိယံ အနုသာသန္တိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, သဗ္ဗေသမ္ပိ တထာဂတာနံ ဧကာ ဒေသနာ ဧကာ ကထာ ဧကာ သိက္ခာ ဧကာ အနုသိဋ္ဌိ, ကေန ကာရဏေန ဒွေ တထာဂတာ ဧကက္ခဏေ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ? ဧကေနပိ တာဝ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေန အယံ လောကော ဩဘာသဇာတော, ယဒိ ဒုတိယော ဗုဒ္ဓေါ ဘဝေယျ, ဒွိန္နံ ပဘာယ အယံ လောကော ဘိယျောသောမတ္တာယ ဩဘာသဇာတော ဘဝေယျ, ဩဝဒမာနာ စ ဒွေ တထာဂတာ သုခံ ဩဝဒေယျုံ, အနုသာသမာနာ စ သုခံ အနုသာသေယျုံ, တတ္ထ မေ ကာရဏံ ဗြူဟိ, ယထာဟံ နိဿံသယော ဘဝေယျ’’န္တိ။

‘‘အယံ, မဟာရာဇ, ဒသသဟဿီ လောကဓါတု ဧကဗုဒ္ဓဓါရဏီ, ဧကဿေဝ တထာဂတဿ ဂုဏံ ဓါရေတိ, ယဒိ ဒုတိယော ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, နာယံ ဒသသဟဿီ လောကဓါတု ဓါရေယျ, စလေယျ ကမ္ပေယျ နမေယျ ဩနမေယျ ဝိနမေယျ ဝိကိရေယျ ဝိဓမေယျ ဝိဒ္ဓံသေယျ, န ဌာနမုပဂစ္ဆေယျ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, နာဝါ ဧကပုရိသသန္ဓာရဏီ [ဧကပုရိသသန္တာရဏီ (သီ။ ဣ။)] ဘဝေယျ, ဧကသ္မိံ ပုရိသေ အဘိရူဠ္ဟေ သာ နာဝါ သမုပါဒိကာ [သမုဒကာ (က။)] ဘဝေယျ။ အထ ဒုတိယော ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ တာဒိသော အာယုနာ ဝဏ္ဏေန ဝယေန ပမာဏေန ကိသထူလေန သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂေန, သော တံ နာဝံ အဘိရူဟေယျ, အပိ နု သာ, မဟာရာဇ, နာဝါ ဒွိန္နမ္ပိ ဓါရေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, စလေယျ ကမ္ပေယျ နမေယျ ဩနမေယျ ဝိနမေယျ ဝိကိရေယျ ဝိဓမေယျ ဝိဒ္ဓံသေယျ, န ဌာနမုပဂစ္ဆေယျ, ဩသီဒေယျ ဥဒကေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အယံ ဒသသဟဿီ လောကဓါတု ဧကဗုဒ္ဓဓါရဏီ, ဧကဿေဝ တထာဂတဿ ဂုဏံ ဓါရေတိ, ယဒိ ဒုတိယော ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, နာယံ ဒသသဟဿီ လောကဓါတု ဓါရေယျ, စလေယျ ကမ္ပေယျ နမေယျ ဩနမေယျ ဝိနမေယျ ဝိကိရေယျ ဝိဓမေယျ ဝိဒ္ဓံသေယျ, န ဌာနမုပဂစ္ဆေယျ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော ယာဝဒတ္ထံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇေယျ ဆာဒေန္တံ ယာဝ ကဏ္ဌမဘိပူရယိတွာ, သော ဓါတော ဣဏိတော ပရိပုဏ္ဏော နိရန္တရော တန္ဒိကတော အနောနမိတဒဏ္ဍဇာတော ပုနဒေဝ တတ္တကံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇေယျ, အပိ နု ခေါ သော, မဟာရာဇ, ပုရိသော သုခိတော ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, သကိံ ဘုတ္တောဝ မရေယျာ’’တိ [ဘုတ္တော ဝမေယျာတိ (က။)]။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အယံ ဒသသဟဿီ လောကဓါတု ဧကဗုဒ္ဓဓါရဏီ, ဧကဿေဝ တထာဂတဿ ဂုဏံ ဓါရေတိ, ယဒိ ဒုတိယော ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, နာယံ ဒသသဟဿီ လောကဓါတု ဓါရေယျ, စလေယျ ကမ္ပေယျ နမေယျ ဩနမေယျ ဝိနမေယျ ဝိကိရေယျ ဝိဓမေယျ ဝိဒ္ဓံသေယျ, န ဌာနမုပဂစ္ဆေယျာ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, အတိဓမ္မဘာရေန ပထဝီ စလတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, မဟာရာဇ, ဒွေ သကဋာ ရတနပရိပူရိတာ ဘဝေယျုံ ယာဝ မုခသမာ, ဧကသ္မာ သကဋတော ရတနံ ဂဟေတွာ ဧကသ္မိံ သကဋေ အာကိရေယျုံ, အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, သကဋံ ဒွိန္နမ္ပိ သကဋာနံ ရတနံ ဓါရေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, နာဘိပိ တဿ ဖလေယျ, အရာပိ တဿ ဘိဇ္ဇေယျုံ, နေမိပိ တဿ ဩပတေယျ, အက္ခောပိ တဿ ဘိဇ္ဇေယျာ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ, မဟာရာဇ, အတိရတနဘာရေန သကဋံ ဘိဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အတိဓမ္မဘာရေန ပထဝီ စလတိ။

‘‘အပိ စ, မဟာရာဇ, ဣမံ ကာရဏံ ဗုဒ္ဓဗလပရိဒီပနာယ ဩသာရိတံ။ အညမ္ပိ တတ္ထ အဘိရူပံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဧကက္ခဏေ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ယဒိ, မဟာရာဇ, ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဧကက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, တေသံ ပရိသာယ ဝိဝါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ‘တုမှာကံ ဗုဒ္ဓေါ, အမှာကံ ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ဥဘတော ပက္ခဇာတာ ဘဝေယျုံ, ယထာ, မဟာရာဇ, ဒွိန္နံ ဗလဝါမစ္စာနံ ပရိသာယ ဝိဝါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ‘တုမှာကံ အမစ္စော, အမှာကံ အမစ္စော’တိ, ဥဘတော ပက္ခဇာတာ ဟောန္တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယဒိ ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဧကက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, တေသံ ပရိသာယ ဝိဝါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ‘တုမှာကံ ဗုဒ္ဓေါ, အမှာကံ ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ဥဘတော ပက္ခဇာတာ ဘဝေယျုံ ။ ဣဒံ တာဝ, မဟာရာဇ, ဧကံ ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဧကက္ခဏေ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဧကက္ခဏေ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ယဒိ, မဟာရာဇ, ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဧကက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, ‘အဂ္ဂေါ ဗုဒ္ဓေါ’တိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ ဘဝေယျ, ‘ဇေဋ္ဌော ဗုဒ္ဓေါ’တိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ ဘဝေယျ, ‘သေဋ္ဌော ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ‘ဝိသိဋ္ဌော ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ‘ဥတ္တမော ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ‘ပဝရော ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ‘အသမော ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ‘အသမသမော ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ‘အပ္ပဋိမော ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ‘အပ္ပဋိဘာဂေါ ဗုဒ္ဓေါ’တိ, ‘အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေါ’တိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ ဘဝေယျ။ ဣဒမ္ပိ ခေါ တွံ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ အတ္ထတော သမ္ပဋိစ္ဆ, ယေန ကာရဏေန ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဧကက္ခဏေ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။

‘‘အပိ စ ခေါ, မဟာရာဇ, ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ သဘာဝပကတိ ဧသာယံ, ဧကော ယေဝ ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ ကာရဏာ? မဟန္တတာယ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဂုဏာနံ။ အညမ္ပိ, မဟာရာဇ, ယံ လောကေ မဟန္တံ, တံ ဧကံ ယေဝ ဟောတိ။ ပထဝီ, မဟာရာဇ, မဟန္တီ, သာ ဧကာ ယေဝ။ သာဂရော မဟန္တော, သော ဧကော ယေဝ။ သိနေရု ဂိရိရာဇာ မဟန္တော, သော ဧကော ယေဝ။ အာကာသော မဟန္တော, သော ဧကော ယေဝ။ သက္ကော မဟန္တော, သော ဧကော ယေဝ။ မာရော မဟန္တော, သော ဧကော ယေဝ။ မဟာဗြဟ္မာ မဟန္တော, သော ဧကော ယေဝ။ တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ မဟန္တော, သော ဧကော ယေဝ လောကသ္မိံ။ ယတ္ထ တေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, တတ္ထ အညဿ ဩကာသော န ဟောတိ, တသ္မာ, မဟာရာဇ, တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဧကော ယေဝ လောကသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘သုကထိတော, ဘန္တေ နာဂသေန, ပဉ္ဟော ဩပမ္မေဟိ ကာရဏေဟိ။ အနိပုဏောပေတံ သုတွာ အတ္တမနော ဘဝေယျ, ကိံ ပန မာဒိသော မဟာပညော။ သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ဒွိန္နံ ဗုဒ္ဓါနံ အနုပ္ပဇ္ဇမာနပဉ္ဟော ပဌမော။

၂။ ဂေါတမိဝတ္ထဒါနပဉ္ဟော

၂။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ မာတုစ္ဆာယ မဟာပဇာပတိယာ ဂေါတမိယာ ဝဿိကသာဋိကာယ ဒီယမာနာယ ‘သံဃေ ဂေါတမိ ဒေဟိ, သံဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ သံဃော စာ’တိ။ ကိံ နု ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, တထာဂတော သံဃရတနတော န ဘာရိကော န ဂရုကော န ဒက္ခိဏေယျော, ယံ တထာဂတော သကာယ မာတုစ္ဆာယ သယံ ပိဉ္ဇိတံ [ပိစ္ဆိတံ (သီ။ ဣ။)] သယံ လုဉ္စိတံ သယံ ပေါထိတံ သယံ ကန္တိတံ သယံ ဝါယိတံ ဝဿိကသာဋိကံ အတ္တနော ဒီယမာနံ သံဃဿ ဒါပေသိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, တထာဂတော သံဃရတနတော ဥတ္တရော ဘဝေယျ အဓိကော ဝါ ဝိသိဋ္ဌော ဝါ, ‘မယိ ဒိန္နေ မဟပ္ဖလံ ဘဝိဿတီ’တိ န တထာဂတော မာတုစ္ဆာယ သယံ ပိဉ္ဇိတံ သယံ လုဉ္စိတံ သယံ ပေါထိတံ ဝဿိကသာဋိကံ သံဃေ ဒါပေယျ, ယသ္မာ စ ခေါ ဘန္တေ နာဂသေန တထာဂတော အတ္တာနံ န ပတ္ထယတိ [န ပတ္ထီယတိ (သီ။ ဣ။)] န ဥပနိဿယတိ, တသ္မာ တထာဂတော မာတုစ္ဆာယ တံ ဝဿိကသာဋိကံ သံဃဿ ဒါပေသီ’’တိ။

‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ မာတုစ္ဆာယ မဟာပဇာပတိယာ ဂေါတမိယာ ဝဿိကသာဋိကာယ ဒီယမာနာယ ‘သံဃေ ဂေါတမိ ဒေဟိ, သံဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ သံဃော စာ’တိ။ တံ ပန န အတ္တနော ပတိမာနနဿ အဝိပါကတာယ န အဒက္ခိဏေယျတာယ, အပိ စ ခေါ, မဟာရာဇ, ဟိတတ္ထာယ အနုကမ္ပာယ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သံဃော မမစ္စယေန စိတ္တီကတော ဘဝိဿတီတိ ဝိဇ္ဇမာနေ ယေဝ ဂုဏေ ပရိကိတ္တယန္တော ဧဝမာဟ ‘သံဃေ ဂေါတမိ ဒေဟိ, သံဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ သံဃော စာ’တိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပိတာ ဓရမာနော ယေဝ အမစ္စဘဋဗလဒေါဝါရိကအနီကဋ္ဌပါရိသဇ္ဇဇနမဇ္ဈေ ရညော သန္တိကေ ပုတ္တဿ ဝိဇ္ဇမာနံ ယေဝ ဂုဏံ ပကိတ္တေတိ [ပရိကိတ္တေတိ (က။)] ‘ဣဓ ဌပိတော အနာဂတမဒ္ဓါနံ ဇနမဇ္ဈေ ပူဇိတော ဘဝိဿတီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဟိတတ္ထာယ အနုကမ္ပာယ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သံဃော မမစ္စယေန စိတ္တီကတော ဘဝိဿတီတိ ဝိဇ္ဇမာနေ ယေဝ ဂုဏေ ပကိတ္တယန္တော ဧဝမာဟ ‘သံဃေ ဂေါတမိ ဒေဟိ, သံဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပုဇိတော ဘဝိဿာမိ သံဃော စာ’တိ။

‘‘န ခေါ, မဟာရာဇ, တာဝတကေန ဝဿိကသာဋိကာနုပ္ပဒါနမတ္တကေန သံဃော တထာဂတတော အဓိကော နာမ ဟောတိ ဝိသိဋ္ဌော ဝါ။ ယထာ, မဟာရာဇ, မာတာပိတရော ပုတ္တာနံ ဥစ္ဆာဒေန္တိ ပရိမဒ္ဒန္တိ နဟာပေန္တိ သမ္ဗာဟေန္တိ, အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, တာဝတကေန ဥစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနနဟာပနသမ္ဗာဟနမတ္တကေန ‘ပုတ္တော မာတာပိတူဟိ အဓိကော နာမ ဟောတိ ဝိသိဋ္ဌော ဝါ’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, အကာမကရဏီယာ ဘန္တေ ပုတ္တာ မာတာပိတူနံ, တသ္မာ မာတာပိတရော ပုတ္တာနံ ဥစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနနဟာပနသမ္ဗာဟနံ ကရောန္တီ’’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, န တာဝတကေန ဝဿိကသာဋိကာနုပ္ပဒါနမတ္တကေန သံဃော တထာဂတတော အဓိကော နာမ ဟောတိ ဝိသိဋ္ဌော ဝါတိ။ အပိ စ တထာဂတော အကာမကရဏီယံ ကရောန္တော မာတုစ္ဆာယ တံ ဝဿိကသာဋိကံ သံဃဿ ဒါပေသိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ကောစိဒေဝ ပုရိသော ရညော ဥပါယနံ အာဟရေယျ, တံ ရာဇာ ဥပါယနံ အညတရဿ ဘဋဿ ဝါ ဗလဿ ဝါ သေနာပတိဿ ဝါ ပုရောဟိတဿ ဝါ ဒဒေယျ။ အပိ နု ခေါ သော, မဟာရာဇ, ပုရိသော တာဝတကေန ဥပါယနပဋိလာဘမတ္တကေန ရညာ အဓိကော နာမ ဟောတိ ဝိသိဋ္ဌော ဝါ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ရာဇဘတ္တိကော, ဘန္တေ, သော ပုရိသော ရာဇူပဇီဝီ, တဋ္ဌာနေ ဌပေန္တော ရာဇာ ဥပါယနံ ဒေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, န တာဝတကေန ဝဿိကသာဋိကာနုပ္ပဒါနမတ္တကေန သံဃော တထာဂတတော အဓိကော နာမ ဟောတိ ဝိသိဋ္ဌော ဝါ, အထ ခေါ တထာဂတဘတ္တိကော တထာဂတူပဇီဝီ။ တဋ္ဌာနေ ဌပေန္တော တထာဂတော သံဃဿ ဝဿိကသာဋိကံ ဒါပေသိ။

‘‘အပိ စ, မဟာရာဇ, တထာဂတဿ ဧဝံ အဟောသိ ‘သဘာဝပဋိပူဇနီယော သံဃော, မမ သန္တကေန သသံဃံ ပဋိပူဇေဿာမီ’တိ သံဃဿ ဝဿိကသာဋိကံ ဒါပေသိ, န, မဟာရာဇ, တထာဂတော အတ္တနော ယေဝ ပဋိပူဇနံ ဝဏ္ဏေတိ, အထ ခေါ ယေ လောကေ ပဋိပူဇနာရဟာ, တေသမ္ပိ တထာဂတော ပဋိပူဇနံ ဝဏ္ဏေတိ။

‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဒေဝါတိဒေဝေန မဇ္ဈိမနိကာယဝရလဉ္ဆကေ ဓမ္မဒါယာဒဓမ္မပရိယာယေ အပ္ပိစ္ဆပ္ပဋိပတ္တိံ ပကိတ္တယမာနေန ‘အသု ယေဝ မေ ပုရိမော ဘိက္ခု ပုဇ္ဇတရော စ ပါသံသတရော စာ’တိ။ ‘‘နတ္ထိ, မဟာရာဇ, ဘဝေသု ကောစိ သတ္တော တထာဂတတော ဒက္ခိဏေယျော ဝါ ဥတ္တရော ဝါ အဓိကော ဝါ ဝိသိဋ္ဌော ဝါ, တထာဂတောဝ ဥတ္တရော အဓိကော ဝိသိဋ္ဌော။

‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, သံယုတ္တနိကာယဝရေ မာဏဝဂါမိကေန ဒေဝပုတ္တေန ဘဂဝတော ပုရတော ဌတွာ ဒေဝမနုဿမဇ္ဈေ –

‘‘‘ဝိပုလော ရာဇဂဟီယာနံ [ရာဇဂဟိကာနံ (က။) သံ။ နိ။ ၁။၁၁၁ ပဿိတဗ္ဗံ]၊ ဂိရိ သေဋ္ဌော ပဝုစ္စတိ။

သေတော ဟိမဝတံ သေဋ္ဌော၊ အာဒိစ္စော အဃဂါမိနံ။

‘‘‘သမုဒ္ဒေါ ဥဒဓိနံ သေဋ္ဌော၊ နက္ခတ္တာနဉ္စ စန္ဒိမာ။

သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ဗုဒ္ဓေါ အဂ္ဂေါ ပဝုစ္စတီ’တိ။

‘‘တာ ခေါ ပနေတာ, မဟာရာဇ, မာဏဝဂါမိကေန ဒေဝပုတ္တေန ဂါထာ သုဂီတာ န ဒုဂ္ဂီတာ, သုဘာသိတာ န ဒုဗ္ဘာသိတာ, အနုမတာ စ ဘဂဝတာ, နနု, မဟာရာဇ, ထေရေနပိ သာရိပုတ္တေန ဓမ္မသေနာပတိနာ ဘဏိတံ –

‘‘‘ဧကော မနောပသာဒေါ။ သရဏဂမနမဉ္ဇလိပဏာမော ဝါ။

ဥဿဟတေ တာရယိတုံ၊ မာရဗလနိသူဒနေ ဗုဒ္ဓေ’တိ။

‘‘ဘဂဝတာ စ ဘဏိတံ ဒေဝါတိဒေဝေန ‘ဧကပုဂ္ဂလော, ဘိက္ခဝေ, လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ။ ကတမော ဧကပုဂ္ဂလော? တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ပေ။။ ဒေဝမနုဿာန’’’န္တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ဂေါတမိဝတ္ထဒါနပဉ္ဟော ဒုတိယော။

၃။ ဂိဟိပဗ္ဗဇိတသမ္မာပဋိပတ္တိပဉ္ဟော

[၃] ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ ‘ဂိဟိနော ဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဝဏ္ဏေမိ, ဂိဟီ ဝါ ဘိက္ခဝေ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သမ္မာပဋိပန္နော သမ္မာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဂိဟီ ဩဒါတဝသနော ကာမဘောဂီ ပုတ္တဒါရသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသန္တော ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောန္တော မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓါရေန္တော ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယန္တော မဏိကုဏ္ဍလ [မဏိကနက (သီ။ ဣ။)] ဝိစိတ္တမောဠိဗဒ္ဓေါ သမ္မာပဋိပန္နော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ, ပဗ္ဗဇိတောပိ ဘဏ္ဍုကာသာဝဝတ္ထဝသနော ပရပိဏ္ဍမဇ္ဈုပဂတော စတူသု သီလက္ခန္ဓေသု သမ္မာပရိပူရကာရီ ဒိယဍ္ဎေသု သိက္ခာပဒသတေသု သမာဒါယ ဝတ္တန္တော တေရသသု ဓုတဂုဏေသု အနဝသေသံ ဝတ္တန္တော သမ္မာပဋိပန္နော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။ တတ္ထ, ဘန္တေ, ကော ဝိသေသော ဂိဟိနော ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ? အဖလံ ဟောတိ တပေါကမ္မံ, နိရတ္ထကာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ ဝဉ္ဈာ သိက္ခာပဒဂေါပနာ, မောဃံ ဓုတဂုဏသမာဒါနံ, ကိံ တတ္ထ ဒုက္ခမနုစိဏ္ဏေန, နနု နာမ သုခေနေဝ သုခံ အဓိဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ‘ဂိဟိနော ဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဝဏ္ဏေမိ, ဂိဟီ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သမ္မာပဋိပန္နော သမ္မာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။ ဧဝမေတံ, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နောဝ သေဋ္ဌော, ပဗ္ဗဇိတောပိ, မဟာရာဇ, ‘ပဗ္ဗဇိတောမှီ’တိ န သမ္မာ ပဋိပဇ္ဇေယျ, အထ ခေါ သော အာရကာဝ သာမညာ, အာရကာဝ ဗြဟ္မညာ, ပဂေဝ ဂိဟီ ဩဒါတဝသနော။ ဂိဟီပိ, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ, ပဗ္ဗဇိတောပိ, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

‘‘အပိ စ ခေါ, မဟာရာဇ, ပဗ္ဗဇိတောဝ သာမညဿ ဣဿရော အဓိပတိ; ပဗ္ဗဇ္ဇာ, မဟာရာဇ, ဗဟုဂုဏာ အနေကဂုဏာ အပ္ပမာဏဂုဏာ, န သက္ကာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဂုဏံ ပရိမာဏံ ကာတုံ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ကာမဒဒဿ မဏိရတနဿ န သက္ကာ ဓနေန အဂ္ဃော ပရိမာဏံ ကာတုံ ‘ဧတ္တကံ မဏိရတနဿ မူလ’န္တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဗဟုဂုဏာ အနေကဂုဏာ အပ္ပမာဏဂုဏာ, န သက္ကာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဂုဏံ ပရိမာဏံ ကာတုံ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေ ဦမိယော န သက္ကာ ပရိမာဏံ ကာတုံ ‘ဧတ္တကာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဦမိယော’တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဗဟုဂုဏာ အနေကဂုဏာ အပ္ပမာဏဂုဏာ, န သက္ကာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဂုဏံ ပရိမာဏံ ကာတုံ။

‘‘ပဗ္ဗဇိတဿ, မဟာရာဇ, ယံ ကိဉ္စိ ကရဏီယံ, သဗ္ဗံ တံ ခိပ္ပမေဝ သမိဇ္ဈတိ နော စိရရတ္တာယ။ ကိံ ကာရဏာ? ပဗ္ဗဇိတော, မဟာရာဇ, အပ္ပိစ္ဆော ဟောတိ သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော နိရာလယော အနိကေတော ပရိပုဏ္ဏသီလော သလ္လေခိတာစာရော ဓုတပ္ပဋိပတ္တိကုသလော ဟောတိ, တံ ကာရဏာ ပဗ္ဗဇိတဿ ယံ ကိဉ္စိ ကရဏီယံ, သဗ္ဗံ တံ ခိပ္ပမေဝ သမိဇ္ဈတိ နော စိရရတ္တာယ။ ယထာ, မဟာရာဇ, နိဂ္ဂဏ္ဌိသမသုဓေါတဥဇုဝိမလနာရာစော သုသဇ္ဇိတော သမ္မာ ဝဟတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ပဗ္ဗဇိတဿ ယံ ကိဉ္စိ ကရဏီယံ, သဗ္ဗံ တံ ခိပ္ပမေဝ သမိဇ္ဈတိ နော စိရရတ္တာယာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ဂိဟိပဗ္ဗဇိတသမ္မာပဋိပတ္တိပဉ္ဟော တတိယော။

၄။ ပဋိပဒါဒေါသပဉ္ဟော

၄။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယဒါ ဗောဓိသတ္တော ဒုက္ကရကာရိကံ အကာသိ, နေတာဒိသော အညတြ အာရမ္ဘော အဟောသိ နိက္ကမော ကိလေသယုဒ္ဓံ မစ္စုသေနံ ဝိဓမနံ အာဟာရပရိဂ္ဂဟော ဒုက္ကရကာရိကာ, ဧဝရူပေ ပရက္ကမေ ကိဉ္စိ အဿာဒံ အလဘိတွာ တမေဝ စိတ္တံ ပရိဟာပေတွာ ဧဝမဝေါစ ‘န ခေါ ပနာဟံ ဣမာယ ကဋုကာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ အဓိဂစ္ဆာမိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ, သိယာ နု ခေါ အညော မဂ္ဂေါ ဗောဓါယာ’တိ, တတော နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ အညေန မဂေန သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော, ပုန တာယ ပဋိပဒါယ သာဝကေ အနုသာသတိ သမာဒပေတိ။

‘‘‘အာရမ္ဘထ နိက္ခမထ၊ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေ။

ဓုနာထ မစ္စုနော သေနံ၊ နဠာဂါရံဝ ကုဉ္ဇရော’တိ [သံ။ နိ။ ၁။၁၈၅]။

‘‘ကေန န ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏေန တထာဂတော ယာယ ပဋိပဒါယ အတ္တနာ နိဗ္ဗိန္နော ဝိရတ္တရူပေါ, တတ္ထ သာဝကေ အနုသာသတိ သမာဒပေတီ’’တိ?

‘‘တဒါပိ , မဟာရာဇ, ဧတရဟိပိ သာ ယေဝ ပဋိပဒါ, တံ ယေဝ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဗောဓိသတ္တော သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော။ အပိ စ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော အတိဝီရိယံ ကရောန္တော နိရဝသေသတော အာဟာရံ ဥပရုန္ဓိ။ တဿ အာဟာရူပရောဓေန စိတ္တဒုဗ္ဗလ္ယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော တေန ဒုဗ္ဗလ္ယေန နာသက္ခိ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိတုံ, သော မတ္တမတ္တံ ကဗဠီကာရာဟာရံ သေဝန္တော တာယေဝ ပဋိပဒါယ နစိရဿေဝ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိ။ သော ယေဝ, မဟာရာဇ, ပဋိပဒါ သဗ္ဗေသံ တထာဂတာနံ သဗ္ဗညုတဉာဏပ္ပဋိလာဘာယ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ အာဟာရော ဥပတ္ထမ္ဘော, အာဟာရူပနိဿိတာ သဗ္ဗေ သတ္တာ သုခံ အနုဘဝန္တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သာ ယေဝ ပဋိပဒါ သဗ္ဗေသံ တထာဂတာနံ သဗ္ဗညုတဉာဏပ္ပဋိလာဘာယ, နေသော, မဟာရာဇ, ဒေါသော အာရမ္ဘဿ, န နိက္ကမဿ, န ကိလေသယုဒ္ဓဿ, ယေန တထာဂတော တသ္မိံ သမယေ န ပါပုဏိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ, အထ ခေါ အာဟာရူပရောဓဿေဝေသော ဒေါသော, သဒါ ပဋိယတ္တာ ယေဝေသာ ပဋိပဒါ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော အဒ္ဓါနံ အတိဝေဂေန ဂစ္ဆေယျ, တေန သော ပက္ခဟတော ဝါ ဘဝေယျ ဣဌသပ္ပီ ဝါ အသဉ္စရော ပထဝိတလေ။ အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, မဟာပထဝိယာ ဒေါသော အတ္ထိ, ယေန သော ပုရိသော ပက္ခဟတော အဟောသီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ; သဒါ ပဋိယတ္တာ, ဘန္တေ, မဟာပထဝီ, ကုတော တဿာ ဒေါသော? ဝါယာမဿေဝေသော ဒေါသော, ယေန သော ပုရိသော ပက္ခဟတော အဟောသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နေသော ဒေါသော အာရမ္ဘဿ, န နိက္ကမဿ, န ကိလေသယုဒ္ဓဿ, ယေန တထာဂတော တသ္မိံ သမယေ န ပါပုဏိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ, အထ ခေါ အာဟာရူပရောဓဿေဝေသော ဒေါသော သဒါ ပဋိယတ္တာ ယေဝေသာ ပဋိပဒါ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော ကိလိဋ္ဌံ သာဋကံ နိဝါသေယျ, န သော တံ ဓေါဝါပေယျ, နေသော ဒေါသော ဥဒကဿ, သဒါ ပဋိယတ္တံ ဥဒကံ။ ပုရိသဿေဝေသော ဒေါသော။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နေသော ဒေါသော အာရမ္ဘဿ, န နိက္ကမဿ, န ကိလေသယုဒ္ဓဿ, ယေန တထာဂတော တသ္မိံ သမယေ န ပါပုဏိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ, အထ ခေါ အာဟာရူပရောဓဿေဝေသော ဒေါသော, သဒါ ပဋိယတ္တာ ယေဝေသာ ပဋိပဒါ, တသ္မာ တထာဂတော တာယေဝ ပဋိပဒါယ သာဝကေ အနုသာသတိ သမာဒပေတိ, ဧဝံ ခေါ, မဟာရာဇ, သဒါ ပဋိယတ္တာ အနဝဇ္ဇာ သာ ပဋိပဒါ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ပဋိပဒါဒေါသပဉ္ဟော စတုတ္ထော။

၅။ ဟီနာယာဝတ္တနပဉ္ဟော

၅။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, မဟန္တံ ဣဒံ တထာဂတသာသနံ သာရံ ဝရံ သေဋ္ဌံ ပဝရံ အနုပမံ ပရိသုဒ္ဓံ ဝိမလံ ပဏ္ဍရံ အနဝဇ္ဇံ, န ယုတ္တံ ဂိဟိံ တာဝတကံ ပဗ္ဗဇေတုံ, ဂိဟီ ယေဝ [ဂိဟိံ ယေဝ (သီ။ ဣ။)] ဧကသ္မိံ ဖလေ ဝိနေတွာ ယဒါ အပုနရာဝတ္တီ ဟောတိ တဒါ သော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ကိံ ကာရဏာ? ဣမေ ဒုဇ္ဇနာ တာဝ တတ္ထ သာသနေ ဝိသုဒ္ဓေ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ, တေသံ ပစ္စာဂမနေန အယံ မဟာဇနော ဧဝံ ဝိစိန္တေတိ ‘တုစ္ဆကံ ဝတ ဘော ဧတံ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာသနံ ဘဝိဿတိ, ယံ ဣမေ ပဋိနိဝတ္တန္တီ’တိ, ဣဒမေတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, တဠာကော ဘဝေယျ သမ္ပုဏ္ဏသုစိဝိမလသီတလသလိလော, အထ ယော ကောစိ ကိလိဋ္ဌော မလကဒ္ဒမဂတော တံ တဠာကံ ဂန္တွာ အနဟာယိတွာ ကိလိဋ္ဌောဝ ပဋိနိဝတ္တေယျ, တတ္ထ, မဟာရာဇ, ကတမံ ဇနော ဂရဟေယျ ကိလိဋ္ဌံ ဝါ တဠာကံ ဝါ’’တိ? ‘‘ကိလိဋ္ဌံ, ဘန္တေ, ဇနော ဂရဟေယျ ‘အယံ တဠာကံ ဂန္တွာ အနဟာယိတွာ ကိလိဋ္ဌောဝ ပဋိနိဝတ္တော, ကိံ ဣမံ အနဟာယိတုကာမံ တဠာကော သယံ နဟာပေဿတိ, ကော ဒေါသော တဠာကဿာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ , တထာဂတော ဝိမုတ္တိဝရသလိလသမ္ပုဏ္ဏံ သဒ္ဓမ္မဝရတဠာကံ မာပေသိ ‘ယေ ကေစိ ကိလေသမလကိလိဋ္ဌာ သစေတနာ ဗုဓါ, တေ ဣဓ နဟာယိတွာ သဗ္ဗကိလေသေ ပဝါဟယိဿန္တီ’တိ။ ယဒိ ကောစိ တံ သဒ္ဓမ္မဝရတဠာကံ ဂန္တွာ အနဟာယိတွာ သကိလေသောဝ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ဟီနာယာဝတ္တတိ တံ ယေဝ ဇနော ဂရဟိဿတိ ‘အယံ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထ ပတိဋ္ဌံ အလဘိတွာ ဟီနာယာဝတ္တော, ကိံ ဣမံ အပ္ပဋိပဇ္ဇန္တံ ဇိနသာသနံ သယံ ဗောဓေဿတိ, ကော ဒေါသော ဇိနသာသနဿာ’တိ?

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော ပရမဗျာဓိတော ရောဂုပ္ပတ္တိကုသလံ အမောဃဓုဝသိဒ္ဓကမ္မံ ဘိသက္ကံ သလ္လကတ္တံ ဒိသွာ အတိကိစ္ဆာပေတွာ သဗျာဓိကောဝ ပဋိနိဝတ္တေယျ, တတ္ထ ကတမံ ဇနော ဂရဟေယျ အာတုရံ ဝါ ဘိသက္ကံ ဝါ’’တိ? ‘‘အာတုရံ, ဘန္တေ, ဇနော ဂရဟေယျ ‘အယံ ရောဂုပ္ပတ္တိကုသလံ အမောဃဓုဝသိဒ္ဓကမ္မံ ဘိသက္ကံ သလ္လကတ္တံ ဒိသွာ အတိကိစ္ဆာပေတွာ သဗျာဓိကောဝ ပဋိနိဝတ္တော, ကိံ ဣမံ အတိကိစ္ဆာပေန္တံ ဘိသက္ကော သယံ တိကိစ္ဆိဿတိ, ကော ဒေါသော ဘိသက္ကဿာ’’’တိ? ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, တထာဂတော အန္တောသာသနသမုဂ္ဂေ ကေဝလံ သကလကိလေသဗျာဓိဝူပသမနသမတ္ထံ အမတောသဓံ ပက္ခိပိ, ‘ယေ ကေစိ ကိလေသဗျာဓိဣဠိတာ သစေတနာ ဗုဓါ, တေ ဣမံ အမတောသဓံ ပိဝိတွာ သဗ္ဗကိလေသဗျာဓိံ ဝူပသမေဿန္တီ’တိ။ ယဒိ ကောစိ ယံ အမတောသဓံ အပိဝိတွာ သကိလေသောဝ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ဟီနာယာဝတ္တတိ, တံ ယေဝ ဇနော ဂရဟိဿတိ ‘အယံ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထ ပတိဋ္ဌံ အလဘိတွာ ဟီနာယာဝတ္တော, ကိံ ဣမံ အပ္ပဋိပဇ္ဇန္တံ ဇိနသာသနံ သယံ ဗောဓေဿတိ, ကော ဒေါသော ဇိနသာသနဿာ’တိ?

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဆာတော ပုရိသော မဟတိမဟာပုညဘတ္တပရိဝေသနံ ဂန္တွာ တံ ဘတ္တံ အဘုဉ္ဇိတွာ ဆာတောဝ ပဋိနိဝတ္တေယျ, တတ္ထ ကတမံ ဇနော ဂရဟေယျ ဆာတံ ဝါ ပုညဘတ္တံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဆာတံ, ဘန္တေ, ဇနော ဂရဟေယျ ‘အယံ ခုဒါဣဠိတော ပုညဘတ္တံ ပဋိလဘိတွာ အဘုဉ္ဇိတွာ ဆာတောဝ ပဋိနိဝတ္တော, ကိံ ဣမဿ အဘုဉ္ဇန္တဿ ဘောဇနံ သယံ မုခံ ပဝိသိဿတိ, ကော ဒေါသော ဘောဇနဿာ’’’တိ? ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, တထာဂတော အန္တောသာသနသမုဂ္ဂေ ပရမပဝရံ သန္တံ သိဝံ ပဏီတံ အမတံ ပရမမဓုရံ ကာယဂတာသတိဘောဇနံ ဌပေသိ ‘ယေ ကေစိ ကိလေသဆာတဇ္ဈတ္တာ တဏှာပရေတမာနသာ သစေတနာ ဗုဓါ, တေ ဣမံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ကာမရူပါရူပဘဝေသု သဗ္ဗံ တဏှမပနေဿန္တီ’တိ။ ယဒိ ကောစိ တံ ဘောဇနံ အဘုဉ္ဇိတွာ တဏှာသိတောဝ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ဟီနာယာဝတ္တတိ, တညေဝ ဇနော ဂရဟိဿတိ ‘အယံ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထ ပတိဋ္ဌံ အလဘိတွာ ဟီနာယာဝတ္တော, ကိံ ဣမံ အပ္ပဋိပဇ္ဇန္တံ ဇိနသာသနံ သယံ ဗောဓေဿသိ, ကော ဒေါသော ဇိနသာသနဿာ’တိ။

‘‘ယဒိ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဂိဟိံ ယေဝ ဧကသ္မိံ ဖလေ ဝိနီတံ ပဗ္ဗာဇေယျ, န နာမာယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကိလေသပ္ပဟာနာယ ဝိသုဒ္ဓိယာ ဝါ, နတ္ထိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ကရဏီယံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော အနေကသတေန ကမ္မေန တဠာကံ ခဏာပေတွာ ပရိသာယ ဧဝမနုဿာဝေယျ ‘မာ မေ, ဘောန္တော, ကေစိ သံကိလိဋ္ဌာ ဣမံ တဠာကံ ဩတရထ, ပဝါဟိတရဇောဇလ္လာ ပရိသုဒ္ဓါ ဝိမလမဋ္ဌာ ဣမံ တဠာကံ ဩတရထာ’တိ။ အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, တေသံ ပဝါဟိတရဇောဇလ္လာနံ ပရိသုဒ္ဓါနံ ဝိမလမဋ္ဌာနံ တေန တဠာကေန ကရဏီယံ ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ယဿတ္ထာယ တေ တံ တဠာကံ ဥပဂစ္ဆေယျုံ, တံ အညတ္ရေဝ တေသံ ကတံ ကရဏီယံ, ကိံ တေသံ တေန တဠာကေနာ’’တိ? ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယဒိ တထာဂတော ဂိဟိံ ယေဝ ဧကသ္မိံ ဖလေ ဝိနီတံ ပဗ္ဗာဇေယျ, တတ္ထေဝ တေသံ ကတံ ကရဏီယံ, ကိံ တေသံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, သဘာဝဣသိဘတ္တိကော သုတမန္တပဒဓရော အတက္ကိကော ရောဂုပ္ပတ္တိကုသလော အမောဃဓုဝသိဒ္ဓကမ္မော ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော သဗ္ဗရောဂူပသမဘေသဇ္ဇံ သန္နိပါတေတွာ ပရိသာယ ဧဝမနုဿာဝေယျ ‘မာ ခေါ, ဘောန္တော , ကေစိ သဗျာဓိကာ မမ သန္တိကေ ဥပဂစ္ဆထ, အဗျာဓိကာ အရောဂါ မမ သန္တိကေ ဥပဂစ္ဆထာ’တိ။ အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, တေသံ အဗျာဓိကာနံ အရောဂါနံ ပရိပုဏ္ဏာနံ ဥဒဂ္ဂါနံ တေန ဘိသက္ကေန ကရဏီယံ ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ယဿတ္ထာယ တေ တံ ဘိသက္ကံ သလ္လကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျုံ, တံ အညတ္ရေဝ တေသံ ကတံ ကရဏီယံ, ကိံ တေသံ တေန ဘိသက္ကေနာ’’တိ? ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယဒိ တထာဂတော ဂိဟိံ ယေဝ ဧကသ္မိံ ဖလေ ဝိနီတံ ပဗ္ဗာဇေယျ, တတ္ထေဝ တေသံ ကတံ ကရဏီယံ, ကိံ တေသံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ?

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ကောစိ ပုရိသော အနေကထာလိပါကသတံ ဘောဇနံ ပဋိယာဒါပေတွာ ပရိသာယ ဧဝမနုဿာဝေယျ ‘မာ မေ, ဘောန္တော, ကေစိ ဆာတာ ဣမံ ပရိဝေသနံ ဥပဂစ္ဆထ, သုဘုတ္တာ တိတ္တာ သုဟိတာ ဓါတာ ဣဏိတာ ပရိပုဏ္ဏာ ဣမံ ပရိဝေသနံ ဥပဂစ္ဆထာ’’တိ။ အပိ နု ခေါ မဟာရာဇ, တေသံ ဘုတ္တာဝီနံ တိတ္တာနံ သုဟိတာနံ ဓါတာနံ ဣဏိတာနံ ပရိပုဏ္ဏာနံ တေန ဘောဇနေန ကရဏီယံ ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ယဿတ္ထာယ တေ တံ ပရိဝေသနံ ဥပဂစ္ဆေယျုံ, တံ အညတ္ရေဝ တေသံ ကတံ ကရဏီယံ, ကိံ တေသံ တာယ ပရိဝေသနာယာ’’တိ? ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယဒိ တထာဂတော ဂိဟိံ ယေဝ ဧကသ္မိံ ဖလေ ဝိနီတံ ပဗ္ဗာဇေယျ, တတ္ထေဝ တေသံ ကတံ ကရဏီယံ, ကိံ တေသံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ?

‘‘အပိ စ, မဟာရာဇ, ယေ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ, တေ ဇိနသာသနဿ ပဉ္စ အတုလိယေ ဂုဏေ ဒဿေန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဘူမိမဟန္တဘာဝံ ဒဿေန္တိ, ပရိသုဒ္ဓဝိမလဘာဝံ ဒဿေန္တိ, ပါပေဟိ အသံဝါသိယဘာဝံ ဒဿေန္တိ, ဒုပ္ပဋိဝေဓဘာဝံ ဒဿေန္တိ, ဗဟုသံဝရရက္ခိယဘာဝံ ဒဿေန္တိ။

‘‘ကထံ ဘူမိမဟန္တဘာဝံ ဒဿေန္တိ? ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော အဓနော ဟီနဇစ္စော နိဗ္ဗိသေသော ဗုဒ္ဓိပရိဟီနော မဟာရဇ္ဇံ ပဋိလဘိတွာ န စိရဿေဝ ပရိပတတိ ပရိဓံသတိ ပရိဟာယတိ ယသတော, န သက္ကောတိ ဣဿရိယံ သန္ဓာရေတုံ။ ကိံ ကာရဏံ ? မဟန္တတ္တာ ဣဿရိယဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ ကေစိ နိဗ္ဗိသေသာ အကတပုညာ ဗုဒ္ဓိပရိဟီနာ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇန္တိ, တေ တံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဝရုတ္တမံ သန္ဓာရေတုံ အဝိသဟန္တာ န စိရဿေဝ ဇိနသာသနာ ပရိပတိတွာ ပရိဓံသိတွာ ပရိဟာယိတွာ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ, န သက္ကောန္တိ ဇိနသာသနံ သန္ဓာရေတုံ။ ကိံ ကာရဏံ? မဟန္တတ္တာ ဇိနသာသနဘူမိယာ။ ဧဝံ ဘူမိမဟန္တဘာဝံ ဒဿေန္တိ။

‘‘ကထံ ပရိသုဒ္ဓဝိမလဘာဝံ ဒဿေန္တိ? ယထာ, မဟာရာဇ, ဝါရိ ပေါက္ခရပတ္တေ ဝိကိရတိ ဝိဓမတိ ဝိဓံသေတိ, န ဌာနမုပဂစ္ဆတိ နူပလိမ္ပတိ။ ကိံ ကာရဏံ? ပရိသုဒ္ဓဝိမလတ္တာ ပဒုမဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ ကေစိ သဌာ ကူဋာ ဝင်္ကာ ကုဋိလာ ဝိသမဒိဋ္ဌိနော ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇန္တိ, တေ ပရိသုဒ္ဓဝိမလနိက္ကဏ္ဋကပဏ္ဍရဝရပ္ပဝရသာသနတော န စိရဿေဝ ဝိကိရိတွာ ဝိဓမိတွာ ဝိဓံသေတွာ အသဏ္ဌဟိတွာ အနုပလိမ္ပိတွာ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ။ ကိံ ကာရဏံ? ပရိသုဒ္ဓဝိမလတ္တာ ဇိနသာသနဿ။ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓဝိမလဘာဝံ ဒဿေန္တိ။

‘‘ကထံ ပါပေဟိ အသံဝါသိယဘာဝံ ဒဿေန္တိ? ယထာ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေါ န မတေန ကုဏပေန သံဝသတိ, ယံ ဟောတိ မဟာသမုဒ္ဒေ မတံ ကုဏပံ, တံ ခိပ္ပမေဝ တီရံ ဥပနေတိ ထလံ ဝါ ဥဿာရေတိ။ ကိံ ကာရဏံ? မဟာဘူတာနံ ဘဝနတ္တာ မဟာသမုဒ္ဒဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ ကေစိ ပါပကာ အသံဝုတာ အဟိရိကာ အကိရိယာ ဩသန္နဝီရိယာ ကုသီတာ ကိလိဋ္ဌာ ဒုဇ္ဇနာ မနုဿာ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇန္တိ, တေ န စိရဿေဝ ဇိနသာသနတော အရဟန္တဝိမလခီဏာသဝမဟာဘူတဘဝနတော နိက္ခမိတွာ အသံဝသိတွာ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ။ ကိံ ကာရဏံ? ပါပေဟိ အသံဝါသိယတ္တာ ဇိနသာသနဿ။ ဧဝံ ပါပေဟိ အသံဝါသိယဘာဝံ ဒဿေန္တိ။

‘‘ကထံ ဒုပ္ပဋိဝေဓဘာဝံ ဒဿေန္တိ? ယထာ, မဟာရာဇ, ယေ ကေစိ အဆေကာ အသိက္ခိတာ အသိပ္ပိနော မတိဝိပ္ပဟီနာ ဣဿာသာ [ဣဿတ္ထာ (သီ။ သျာ။ ဣ။)] ဝါလဂ္ဂဝေဓံ အဝိသဟန္တာ ဝိဂဠန္တိ ပက္ကမန္တိ။ ကိံ ကာရဏံ? သဏှသုခုမဒုပ္ပဋိဝေဓတ္တာ ဝါလဂ္ဂဿ ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ ကေစိ ဒုပ္ပညာ ဇဠာ ဧဠမူဂါ မူဠှာ ဒန္ဓဂတိကာ ဇနာ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇန္တိ, တေ တံ ပရမသဏှသုခုမစတုသစ္စပ္ပဋိဝေဓံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ အဝိသဟန္တာ ဇိနသာသနာ ဝိဂဠိတွာ ပက္ကမိတွာ န စိရဿေဝ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ။ ကိံ ကာရဏံ? ပရမသဏှသုခုမဒုပ္ပဋိဝေဓတာယ သစ္စာနံ။ ဧဝံ ဒုပ္ပဋိဝေဓဘာဝံ ဒဿေန္တိ။

‘‘ကထံ ဗဟုသံဝရရက္ခိယဘာဝံ ဒဿေန္တိ? ယထာ, မဟာရာဇ, ကောစိဒေဝ ပုရိသော မဟတိမဟာယုဒ္ဓဘူမိမုပဂတော ပရသေနာယ ဒိသာဝိဒိသာဟိ သမန္တာ ပရိဝါရိတော သတ္တိဟတ္ထံ ဇနမုပေန္တံ ဒိသွာ ဘီတော ဩသက္ကတိ ပဋိနိဝတ္တတိ ပလာယတိ။ ကိံ ကာရဏံ? ဗဟုဝိဓယုဒ္ဓမုခရက္ခဏဘယာ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ ကေစိ ပါပကာ အသံဝုတာ အဟိရိကာ အကိရိယာ အက္ခန္တီ စပလာ စလိတာ ဣတ္တရာ ဗာလဇနာ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇန္တိ, တေ ဗဟုဝိဓံ သိက္ခာပဒံ ပရိရက္ခိတုံ အဝိသဟန္တာ ဩသက္ကိတွာ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ပလာယိတွာ န စိရဿေဝ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ။ ကိံ ကာရဏံ? ဗဟုဝိဓသံဝရရက္ခိယဘာဝတ္တာ ဇိနသာသနဿ။ ဧဝံ ဗဟုဝိဓသံဝရရက္ခိယဘာဝံ ဒဿေန္တိ။

‘‘ထလဇုတ္တမေပိ, မဟာရာဇ, ဝဿိကာဂုမ္ဗေ ကိမိဝိဒ္ဓါနိ ပုပ္ဖာနိ ဟောန္တိ, တာနိ အင္ကုရာနိ သင္ကုဋိတာနိ အန္တရာ ယေဝ ပရိပတန္တိ, န စ တေသု ပရိပတိတေသု ဝဿိကာဂုမ္ဗော ဟီဠိတော နာမ ဟောတိ။ ယာနိ တတ္ထ ဌိတာနိ ပုပ္ဖာနိ, တာနိ သမ္မာ ဂန္ဓေန ဒိသာဝိဒိသံ အဘိဗျာပေန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ, တေ ဇိနသာသနေ ကိမိဝိဒ္ဓါနိ ဝဿိကာပုပ္ဖာနိ ဝိယ ဝဏ္ဏဂန္ဓရဟိတာ နိဗ္ဗဏ္ဏာကာရသီလာ အဘဗ္ဗာ ဝေပုလ္လာယ, န စ တေသံ ဟီနာယာဝတ္တနေန ဇိနသာသနံ ဟီဠိတံ နာမ ဟောတိ။ ယေ တတ္ထ ဌိတာ ဘိက္ခူ, တေ သဒေဝကံ လောကံ သီလဝရဂန္ဓေန အဘိဗျာပေန္တိ။

‘‘သာလီနမ္ပိ, မဟာရာဇ, နိရာတင်္ကာနံ လောဟိတကာနံ အန္တရေ ကရုမ္ဘကံ နာမ သာလိဇာတိ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ အန္တရာ ယေဝ ဝိနဿတိ, န စ တဿာ ဝိနဋ္ဌတ္တာ လောဟိတကသာလီ ဟီဠိတာ နာမ ဟောန္တိ။ ယေ တတ္ထ ဌိတာ သာလီ, တေ ရာဇူပဘောဂါ ဟောန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ, တေ လောဟိတကသာလီနမန္တရေ ကရုမ္ဘကာ ဝိယ ဇိနသာသနေ န ဝဍ္ဎိတွာ ဝေပုလ္လတံ န ပါပုဏိတွာ [ဝဍ္ဎိတွာ ဝေပုလ္လတံ အပါပုဏိတွာ (သီ။ က။)] အန္တရာ ယေဝ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ, န စ တေသံ ဟီနာယာဝတ္တနေန ဇိနသာသနံ ဟီဠိတံ နာမ ဟောတိ။ ယေ တတ္ထ ဌိတာ ဘိက္ခူ တေ အရဟတ္တဿ အနုစ္ဆဝိကာ ဟောန္တိ။

‘‘ကာမဒဒဿာပိ , မဟာရာဇ, မဏိရတနဿ ဧကဒေသံ [ဧကဒေသေ (က။)] ကက္ကသံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, န စ တတ္ထ ကက္ကသုပ္ပန္နတ္တာ မဏိရတနံ ဟီဠိတံ နာမ ဟောတိ။ ယံ တတ္ထ ပရိသုဒ္ဓံ မဏိရတနဿ, တံ ဇနဿ ဟာသကရံ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ, ကက္ကသာ တေ ဇိနသာသနေ ပပဋိကာ, န စ တေသံ ဟီနာယာဝတ္တနေန ဇိနသာသနံ ဟီဠိတံ နာမ ဟောတိ။ ယေ တတ္ထ ဌိတာ ဘိက္ခူ, တေ ဒေဝမနုဿာနံ ဟာသဇနကာ ဟောန္တိ။

‘‘ဇာတိသမ္ပန္နဿပိ, မဟာရာဇ, လောဟိတစန္ဒနဿ ဧကဒေသံ ပူတိကံ ဟောတိ အပ္ပဂန္ဓံ။ န တေန လောဟိတစန္ဒနံ ဟီဠိတံ နာမ ဟောတိ။ ယံ တတ္ထ အပူတိကံ သုဂန္ဓံ, တံ သမန္တာ ဝိဓူပေတိ အဘိဗျာပေတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟီနာယာဝတ္တန္တိ, တေ လောဟိတစန္ဒနသာရန္တရေ ပူတိကဒေသမိဝ ဆဍ္ဍနီယာ ဇိနသာသနေ, န စ တေသံ ဟီနာယာဝတ္တနေန ဇိနသာသနံ ဟီဠိတံ နာမ ဟောတိ။ ယေ တတ္ထ ဌိတာ ဘိက္ခူ, တေ သဒေဝကံ လောကံ သီလဝရစန္ဒနဂန္ဓေန အနုလိမ္ပယန္တီ’’တိ။

‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, တေန တေန အနုစ္ဆဝိကေန တေန တေန သဒိသေန ကာရဏေန နိရဝဇ္ဇမနုပါပိတံ ဇိနသာသနံ သေဋ္ဌဘာဝေန ပရိဒီပိတံ, ဟီနာယာဝတ္တမာနာပိ တေ ဇိနသာသနဿ သေဋ္ဌဘာဝံ ယေဝ ပရိဒီပေန္တီ’’တိ။

ဟီနာယာဝတ္တနပဉ္ဟော ပဉ္စမော။

၆။ အရဟန္တဝေဒနာဝေဒိယနပဉ္ဟော

၆။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, တုမှေ ဘဏထ ‘အရဟာ ဧကံ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ ကာယိကံ, န စေတသိက’န္တိ။ ကိံ နု ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, အရဟတော စိတ္တံ ယံ ကာယံ နိဿာယ ပဝတ္တတိ, တတ္ထ အရဟာ အနိဿရော အဿာမီ အဝသဝတ္တီ’’တိ ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယုတ္တမေတံ, ယံ သော သကစိတ္တဿ ပဝတ္တမာနေ ကာယေ အနိဿရော ဟောတိ အဿာမီ အဝသဝတ္တီ; သကုဏောပိ တာဝ, ဘန္တေ, ယသ္မိံ ကုလာဝကေ ပဋိဝသတိ, တတ္ထ သော ဣဿရော ဟောတိ သာမီ ဝသဝတ္တီ’’တိ။

‘‘ဒသယိမေ, မဟာရာဇ, ကာယာနုဂတာ ဓမ္မာ ဘဝေ ဘဝေ ကာယံ အနုဓါဝန္တိ အနုပရိဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ဒသ? သီတံ ဥဏှံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပါသာ ဥစ္စာရော ပဿာဝေါ မိဒ္ဓံ ဇရာ ဗျာဓိ မရဏံ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒသ ကာယာနုဂတာ ဓမ္မာ ဘဝေ ဘဝေ ကာယံ အနုဓါဝန္တိ အနုပရိဝတ္တန္တိ, တတ္ထ အရဟာ အနိဿရော အဿာမီ အဝသဝတ္တီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကေန ကာရဏေန အရဟတော ကာယေ အာဏာ နပ္ပဝတ္တတိ ဣဿရိယံ ဝါ, တတ္ထ မေ ကာရဏံ ဗြူဟီ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ယေ ကေစိ ပထဝိနိဿိတာ သတ္တာ, သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ စရန္တိ ဝိဟရန္တိ ဝုတ္တိံ ကပ္ပေန္တိ, အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, တေသံ ပထဝိယာ အာဏာ ပဝတ္တတိ ဣဿရိယံ ဝါ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အရဟတော စိတ္တံ ကာယံ နိဿာယ ပဝတ္တတိ, န စ အရဟတော ကာယေ အာဏာ ပဝတ္တတိ ဣဿရိယံ ဝါ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကေန ကာရဏေန ပုထုဇ္ဇနော ကာယိကမ္ပိ စေတသိကမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတီ’’တိ? ‘‘အဘာဝိတတ္တာ, မဟာရာဇ, စိတ္တဿ ပုထုဇ္ဇနော ကာယိကမ္ပိ စေတသိကမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဂေါဏော ဆာတော ပရိတသိတော အဗလဒုဗ္ဗလပရိတ္တကတိဏေသု ဝါ လတာယ ဝါ ဥပနိဗဒ္ဓေါ အဿ, ယဒါ သော ဂေါဏော ပရိကုပိတော ဟောတိ, တဒါ သဟ ဥပနိဗန္ဓနေန ပက္ကမတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အဘာဝိတစိတ္တဿ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ စိတ္တံ ပရိကောပေတိ, စိတ္တံ ပရိကုပိတံ ကာယံ အာဘုဇတိ နိဗ္ဘုဇတိ သမ္ပရိဝတ္တကံ ကရောတိ။ အထ ခေါ သော အဘာဝိတစိတ္တော တသတိ ရဝတိ ဘေရဝရာဝမဘိရဝတိ, ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန ပုထုဇ္ဇနော ကာယိကမ္ပိ စေတသိကမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတီ’’တိ။

‘‘ကိံ ပန တံ ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အရဟာ ဧကံ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ ကာယိကံ, န စေတသိက’’န္တိ? ‘‘အရဟတော, မဟာရာဇ, စိတ္တံ ဘာဝိတံ ဟောတိ သုဘာဝိတံ ဒန္တံ သုဒန္တံ အဿဝံ ဝစနကရံ, သော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော ‘အနိစ္စ’န္တိ ဒဠှံ ဂဏှာတိ, သမာဓိထမ္ဘေ စိတ္တံ ဥပနိဗန္ဓတိ, တဿ တံ စိတ္တံ သမာဓိထမ္ဘေ ဥပနိဗန္ဓနံ န ဝေဓတိ န စလတိ, ဌိတံ ဟောတိ အဝိက္ခိတ္တံ, တဿ ဝေဒနာဝိကာရဝိပ္ဖာရေန ကာယော အာဘုဇတိ နိဗ္ဘုဇတိ သမ္ပရိဝတ္တတိ, ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အရဟာ ဧကံ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ ကာယိကံ, န စေတသိက’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, တံ နာမ လောကေ အစ္ဆရိယံ ယံ ကာယေ စလမာနေ စိတ္တံ န စလတိ, တတ္ထ မေ ကာရဏံ ဗြူဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, မဟတိမဟာရုက္ခေ ခန္ဓသာခါပလာသသမ္ပန္နေ အနိလဗလသမာဟတေ သာခါ စလတိ, အပိ နု တဿ ခန္ဓောပိ စလတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အရဟာ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော ‘အနိစ္စ’န္တိ ဒဠှံ ဂဏှာတိ, သမာဓိထမ္ဘေ စိတ္တံ ဥပနိဗန္ဓတိ, တဿ တံ စိတ္တံ သမာဓိထမ္ဘေ ဥပနိဗန္ဓနံ န ဝေဓတိ န စလတိ, ဌိတံ ဟောတိ အဝိက္ခိတ္တံ, တဿ ဝေဒနာဝိကာရဝိပ္ဖာရေန ကာယော အာဘုဇတိ နိဗ္ဘုဇတိ သမ္ပရိဝတ္တတိ, စိတ္တံ ပန တဿ န ဝေဓတိ န စလတိ ခန္ဓော ဝိယ မဟာရုက္ခဿာ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ နာဂသေန, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ နာဂသေန, န မေ ဧဝရူပေါ သဗ္ဗကာလိကော ဓမ္မပဒီပေါ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော’’တိ။

အရဟန္တဝေဒနာဝေဒိယနပဉ္ဟော ဆဋ္ဌော။

၇။ အဘိသမယန္တရာယကရပဉ္ဟော

၇။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဣဓ ယော ကောစိ ဂိဟီ ပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နော ဘဝေယျ, သော အပရေန သမယေန ပဗ္ဗာဇေယျ, အတ္တနာပိ သော န ဇာနေယျ ‘ဂိဟိပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နောသ္မီ’တိ, နပိ တဿ အညော ကောစိ အာစိက္ခေယျ ‘ဂိဟိပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နောသီ’တိ။ သော စ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇေယျ, အပိ နု တဿ ဓမ္မာဘိသမယော ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကေန, ဘန္တေ, ကာရဏေနာ’’တိ? ‘‘ယော တဿ ဟေတု ဓမ္မာဘိသမယာယ, သော တဿ သမုစ္ဆိန္နော, တသ္မာ ဓမ္မာဘိသမယော န ဘဝတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, တုမှေ ဘဏထ ‘ဇာနန္တဿ ကုက္ကုစ္စံ ဟောတိ, ကုက္ကုစ္စေ သတိ အာဝရဏံ ဟောတိ, အာဝဋေ စိတ္တေ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတီ’တိ။ ဣမဿ ပန အဇာနန္တဿ အကုက္ကုစ္စဇာတဿ သန္တစိတ္တဿ ဝိဟရတော ကေန ကာရဏေန ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ, ဝိသမေန ဝိသမေနေသော ပဉ္ဟော ဂစ္ဆတိ, စိန္တေတွာ ဝိသဇ္ဇေထာ’’တိ။

‘‘ရုဟတိ , မဟာရာဇ, သုကဋ္ဌေ သုကလလေ မဏ္ဍခေတ္တေ သာရဒံ သုခသယိတံ ဗီဇ’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, တညေဝ ဗီဇံ ဃနသေလသိလာတလေ ရုဟေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန, မဟာရာဇ, တညေဝ ဗီဇံ ကလလေ ရုဟတိ, ကိဿ ဃနသေလေ န ရုဟတီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ, တဿ ဗီဇဿ ရုဟနာယ ဃနသေလေ ဟေတု, အဟေတုနာ ဗီဇံ န ရုဟတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေန ဟေတုနာ တဿ ဓမ္မာဘိသမယော ဘဝေယျ, သော တဿ ဟေတု သမုစ္ဆိန္နော, အဟေတုနာ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠမုဂ္ဂရာ ပထဝိယာ ဌာနမုပဂစ္ဆန္တိ, အပိ နု, မဟာရာဇ, တေ ယေဝ ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠမုဂ္ဂရာ ဂဂနေ ဌာနမုပဂစ္ဆန္တီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန တေ ယေဝ ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠမုဂ္ဂရာ ပထဝိယာ ဌာနမုပဂစ္ဆန္တိ, ကေန ကာရဏေန ဂဂနေ န တိဋ္ဌန္တီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ, တေသံ ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠမုဂ္ဂရာနံ ပတိဋ္ဌာနာယ အာကာသေ ဟေတု, အဟေတုနာ န တိဋ္ဌန္တီ’’တိ ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, တဿ တေန ဒေါသေန အဘိသမယဟေတု သမုစ္ဆိန္နော, ဟေတုသမုဂ္ဃါတေ အဟေတုနာ အဘိသမယော န ဟောတီတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ထလေ အဂ္ဂိ ဇလတိ, အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, သော ယေဝ အဂ္ဂိ ဥဒကေ ဇလတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန သော ယေဝ အဂ္ဂိ ထလေ ဇလတိ, ကေန ကာရဏေန ဥဒကေ န ဇလတီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ, အဂ္ဂိဿ ဇလနာယ ဥဒကေ ဟေတု, အဟေတုနာ န ဇလတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, တဿ တေန ဒေါသေန အဘိသမယဟေတု သမုစ္ဆိန္နော, ဟေတုသမုဂ္ဃါတေ အဟေတုနာ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ပုနပေတံ အတ္ထံ စိန္တေဟိ, န မေ တတ္ထ စိတ္တသညတ္တိ ဘဝတိ, အဇာနန္တဿ အသတိ ကုက္ကုစ္စေ အာဝရဏံ ဟောတီတိ, ကာရဏေန မံ သညာပေဟီ’’တိ။ ‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, ဝိသံ ဟလာဟလံ အဇာနန္တေန ခါယိတံ ဇီဝိတံ ဟရတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အဇာနန္တေနပိ ကတံ ပါပံ အဘိသမယန္တရာယကရံ ဟောတိ။

‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, အဂ္ဂိ အဇာနိတွာ အက္ကမန္တံ ဍဟတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အဇာနန္တေနပိ ကတံ ပါပံ အဘိသမယန္တရာယကရံ ဟောတိ။

‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, အဇာနန္တံ အာသီဝိသော ဍံသိတွာ ဇီဝိတံ ဟရတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အဇာနန္တေနပိ ကတံ ပါပံ အဘိသမယန္တရာယကရံ ဟောတိ။

‘‘နနု, မဟာရာဇ, ကာလိင်္ဂရာဇာ သမဏကောလညော သတ္တရတနပရိကိဏ္ဏော ဟတ္ထိရတနမဘိရုယှ ကုလဒဿနာယ ဂစ္ဆန္တော အဇာနန္တောပိ နာသက္ခိ ဗောဓိမဏ္ဍဿ ဥပရိတော ဂန္တုံ, ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အဇာနန္တေနပိ ကတံ ပါပံ အဘိသမယန္တရာယကရံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဇိနဘာသိတံ , ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏံ န သက္ကာ ပဋိက္ကောသိတုံ, ဧသောဝေတဿ အတ္ထော တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

အဘိသမယန္တရာယကရပဉ္ဟော သတ္တမော။

၈။ ဒုဿီလပဉ္ဟော

၈။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဂိဟိဒုဿီလဿ စ သမဏဒုဿီလဿ စ ကော ဝိသေသော, ကိံ နာနာကရဏံ, ဥဘောပေတေ သမသမဂတိကာ, ဥဘိန္နမ္ပိ သမသမော ဝိပါကော ဟောတိ, ဥဒါဟု ကိဉ္စိ နာနာကာရဏံ အတ္ထီ’’တိ?

‘‘ဒသ ယိမေ, မဟာရာဇ, ဂုဏာ သမဏဒုဿီလဿ ဂိဟိဒုဿီလတော ဝိသေသေန အတိရေကာ, ဒသဟိ စ ကာရဏေဟိ ဥတ္တရိံ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ။

‘‘ကတမေ ဒသ ဂုဏာ သမဏဒုဿီလဿ ဂိဟိဒုဿီလတော ဝိသေသေန အတိရေကာ? ဣဓ, မဟာရာဇ, သမဏဒုဿီလော ဗုဒ္ဓေ သဂါရဝေါ ဟောတိ, ဓမ္မေ သဂါရဝေါ ဟောတိ, သံဃေ သဂါရဝေါ ဟောတိ, သဗြဟ္မစာရီသု သဂါရဝေါ ဟောတိ, ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာယ ဝါယမတိ, သဝနဗဟုလော ဟောတိ, ဘိန္နသီလောပိ, မဟာရာဇ, ဒုဿီလော ပရိသဂတော အာကပ္ပံ ဥပဋ္ဌပေတိ, ဂရဟဘယာ ကာယိကံ ဝါစသိကံ ရက္ခတိ, ပဓါနာဘိမုခဉ္စဿ ဟောတိ စိတ္တံ, ဘိက္ခုသာမညံ ဥပဂတော ဟောတိ။ ကရောန္တောပိ, မဟာရာဇ, သမဏဒုဿီလော ပါပံ ပဋိစ္ဆန္နံ အာစရတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဣတ္ထီ သပတိကာ နိလီယိတွာ ရဟဿေနေဝ ပါပမာစရတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ကရောန္တောပိ သမဏဒုဿီလော ပါပံ ပဋိစ္ဆန္နံ အာစရတိ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒသ ဂုဏာ သမဏဒုဿီလဿ ဂိဟိဒုဿီလတော ဝိသေသေန အတိရေကာ။

‘‘ကတမေဟိ ဒသဟိ ကာရဏေဟိ ဥတ္တရိံ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ? အနဝဇ္ဇကဝစဓါရဏတာယပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, ဣသိသာမညဘဏ္ဍုလိင်္ဂဓါရဏတောပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, သံဃသမယမနုပ္ပဝိဋ္ဌတာယပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, ဗုဒ္ဓဓမ္မသံဃသရဏဂတတာယပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, ပဓါနာသယနိကေတဝါသိတာယပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, ဇိနသာသနဓရ [ဇိနသာသနဓန (သီ။ ဣ။)] ပရိယေသနတောပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, ပဝရဓမ္မဒေသနတောပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, ဓမ္မဒီပဂတိပရာယဏတာယပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, ‘အဂ္ဂေါ ဗုဒ္ဓေါ’တိ ဧကန္တဥဇုဒိဋ္ဌိတာယပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ, ဥပေါသထသမာဒါနတောပိ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒသဟိ ကာရဏေဟိ ဥတ္တရိံ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ ။

‘‘သုဝိပန္နောပိ ဟိ, မဟာရာဇ, သမဏဒုဿီလော ဒါယကာနံ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ သုဗဟလမ္ပိ ကလလကဒ္ဒမရဇောဇလ္လံ အပနေတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သုဝိပန္နောပိ သမဏဒုဿီလော ဒါယကာနံ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဥဏှောဒကံ သုကုဓိတမ္ပိ [သုကဌိတမ္ပိ (သီ။ ဣ), သုခုဌိတမ္ပိ (သျာ။)] ဇ္ဇလန္တံ မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သုဝိပန္နောပိ သမဏဒုဿီလော ဒါယကာနံ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဘောဇနံ ဝိရသမ္ပိ ခုဒါဒုဗ္ဗလ္ယံ အပနေတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သုဝိပန္နောပိ သမဏဒုဿီလော ဒါယကာနံ ဒက္ခိဏံ ဝိသောဓေတိ။

‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, တထာဂတေန ဒေဝါတိဒေဝေန မဇ္ဈိမနိကာယဝရလဉ္ဆကေ ဒက္ခိဏဝိဘင်္ဂေ ဝေယျာကရဏေ –

‘‘‘ယော သီလဝါ ဒုဿီလေသု ဒဒါတိ ဒါနံ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓံ သုပသန္နစိတ္တော။

အဘိသဒ္ဒဟံ ကမ္မဖလံ ဥဠာရံ၊ သာ ဒက္ခိဏာ ဒါယကတော ဝိသုဇ္ဈတီ’’’တိ [မ။ နိ။ ၃။၃၈၂]။

‘‘အစ္ဆရိယံ , ဘန္တေ နာဂသေန, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ နာဂသေန, တာဝတကံ မယံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိမှ, တံ တွံ ဩပမ္မေဟိ ကာရဏေဟိ ဝိဘာဝေန္တော အမတမဓုရံ သဝနူပဂံ အကာသိ။ ယထာ နာမ, ဘန္တေ, သူဒေါ ဝါ သူဒန္တေဝါသီ ဝါ တာဝတကံ မံသံ လဘိတွာ နာနာဝိဓေဟိ သမ္ဘာရေဟိ သမ္ပာဒေတွာ ရာဇူပဘောဂံ ကရောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, တာဝတကံ မယံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိမှ, တံ တွံ ဩပမ္မေဟိ ကာရဏေဟိ ဝိဘာဝေတွာ အမတမဓုရံ သဝနူပဂံ အကာသီ’’တိ။

ဒုဿီလပဉ္ဟော အဋ္ဌမော။

၉။ ဥဒကသတ္တဇီဝပဉ္ဟော

၉။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဣမံ ဥဒကံ အဂ္ဂိမှိ တပ္ပမာနံ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သဒ္ဒါယတိ ဗဟုဝိဓံ, ကိံ နု ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဥဒကံ ဇီဝတိ, ကိံ ကီဠမာနံ သဒ္ဒါယတိ, ဥဒါဟု အညေန ပဋိဣဠိတံ သဒ္ဒါယတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ဇီဝတိ, နတ္ထိ ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ, အပိ စ, မဟာရာဇ, အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သဒ္ဒါယတိ ဗဟုဝိဓ’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဣဓေကစ္စေ တိတ္ထိယာ ဥဒကံ ဇီဝတီတိ သီတောဒကံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဥဒကံ တာပေတွာ ဝေကတိကဝေကတိကံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, တေ တုမှေ ဂရဟန္တိ ပရိဘဝန္တိ ‘ဧကိန္ဒ္ရိယံ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇီဝံ ဝိဟေဌေန္တီ’တိ, တံ တေသံ ဂရဟံ ပရိဘဝံ ဝိနောဒေဟိ အပနေဟိ နိစ္ဆာရေဟီ’’တိ။ ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ဇီဝတိ, နတ္ထိ, မဟာရာဇ, ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ, အပိ စ, မဟာရာဇ, အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သဒ္ဒါယတိ ဗဟုဝိဓံ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ သောဗ္ဘသရသရိတဒဟတဠာကကန္ဒရပဒရဥဒပါနနိန္နပေါက္ခရဏိဂတံ ဝါတာတပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ပရိယာဒိယတိ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆတိ, အပိ နု တတ္ထ ဥဒကံ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သဒ္ဒါယတိ ဗဟုဝိဓ’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယဒိ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ဇီဝေယျ, တတ္ထာပိ ဥဒကံ သဒ္ဒါယေယျ, ဣမိနာပိ, မဟာရာဇ, ကာရဏေန ဇာနာဟိ ‘နတ္ထိ ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ, အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သဒ္ဒါယတိ ဗဟုဝိဓ’န္တိ။

‘‘အပရမ္ပိ , မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ ‘နတ္ထိ ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ, အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ သဒ္ဒါယတီ’တိ။ ယဒါ ပန, မဟာရာဇ, ဥဒကံ တဏ္ဍုလေဟိ သမ္မိဿိတံ ဘာဇနဂတံ ဟောတိ ပိဟိတံ ဥဒ္ဓနေ အဌပိတံ, အပိ နု တတ္ထ ဥဒကံ သဒ္ဒါယတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, အစလံ ဟောတိ သန္တသန္တ’’န္တိ။ ‘‘တံ ယေဝ ပန, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ဘာဇနဂတံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလေတွာ ဥဒ္ဓနေ ဌပိတံ ဟောတိ, အပိ နု တတ္ထ ဥဒကံ အစလံ ဟောတိ သန္တသန္တ’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, စလတိ ခုဗ္ဘတိ လုဠတိ အာဝိလတိ ဦမိဇာတံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓမဓေါ ဒိသာဝိဒိသံ ဂစ္ဆတိ, ဥတ္တရတိ ပတရတိ ဖေဏမာလီ ဟောတီတိ။ ကိဿ ပန တံ, မဟာရာဇ , ပါကတိကံ ဥဒကံ န စလတိ သန္တသန္တံ ဟောတိ, ကိဿ ပန အဂ္ဂိဂတံ စလတိ ခုဗ္ဘတိ လုဠတိ အာဝိလတိ ဦမိဇာတံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓမဓေါ ဒိသာဝိဒိသံ ဂစ္ဆတိ, ဥတ္တရတိ ပတရတိ ဖေဏမာလီ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ပါကတိကံ, ဘန္တေ, ဥဒကံ န စလတိ, အဂ္ဂိကတံ ပန ဥဒကံ အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သဒ္ဒါယတိ ဗဟုဝိဓ’’န္တိ။ ‘‘ဣမိနာပိ မဟာရာဇ, ကာရဏေန ဇာနာဟိ ‘နတ္ထိ ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ, အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ သဒ္ဒါယတီ’တိ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, နတ္ထိ ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ, အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ သဒ္ဒါယတိ။ ဟောတိ တံ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ဃရေ ဃရေ ဥဒကဝါရကဂတံ ပိဟိတ’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အပိ နု တံ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ စလတိ ခုဗ္ဘတိ လုဠတိ အာဝိလတိ ဦမိဇာတံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓမဓေါ ဒိသာဝိဒိသံ ဂစ္ဆတိ, ဥတ္တရတိ ပတရတိ ဖေဏမာလီ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, အစလံ တံ ဟောတိ ပါကတိကံ ဥဒကဝါရကဂတံ ဥဒက’’န္တိ။

‘‘သုတပုဗ္ဗံ ပန တယာ, မဟာရာဇ, ‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ စလတိ ခုဗ္ဘတိ လုဠတိ အာဝိလတိ ဦမိဇာတံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓမဓေါ ဒိသာဝိဒိသံ ဂစ္ဆတိ, ဥတ္တရတိ ပတရတိ ဖေဏမာလီ ဟောတိ, ဥဿက္ကိတွာ ဩဿက္ကိတွာ [ဩဿက္ကိတွာ’’တိ ပဒံ သီ။ ဣ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] ဝေလာယ ပဟရတိ သဒ္ဒါယတိ ဗဟုဝိဓ’’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, သုတပုဗ္ဗံ ဧတံ မယာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗဉ္စ ‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ဟတ္ထသတမ္ပိ ဒွေပိ ဟတ္ထသတာနိ ဂဂနေ ဥဿက္ကတီ’’’တိ။ ‘‘ကိဿ, မဟာရာဇ, ဥဒကဝါရကဂတံ ဥဒကံ န စလတိ န သဒ္ဒါယတိ, ကိဿ ပန မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ စလတိ သဒ္ဒါယတီ’’တိ? ‘‘ဝါတဝေဂဿ မဟန္တတာယ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ စလတိ သဒ္ဒါယတိ, ဥဒကဝါရကဂတံ ဥဒကံ အဃဋ္ဋိတံ ကေဟိစိ န စလတိ န သဒ္ဒါယတီ’’တိ။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဝါတဝေဂဿ မဟန္တတာယ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ စလတိ သဒ္ဒါယတိ ဧဝမေဝ အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ သဒ္ဒါယတီ’’တိ။

‘‘နနု, မဟာရာဇ, ဘေရိပေါက္ခရံ သုက္ခံ သုက္ခေန ဂေါစမ္မေန ဩနန္ဓန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’။ ‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, ဘေရိယာ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန, မဟာရာဇ, ဘေရီ သဒ္ဒါယတီ’’တိ? ‘‘ဣတ္ထိယာ ဝါ, ဘန္တေ, ပုရိသဿ ဝါ တဇ္ဇေန ဝါယာမေနာ’’တိ။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသဿ ဝါ တဇ္ဇေန ဝါယာမေန ဘေရီ သဒ္ဒါယတိ, ဧဝမေဝ အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ သဒ္ဒါယတိ။ ဣမိနာပိ, မဟာရာဇ , ကာရဏေန ဇာနာဟိ ‘နတ္ထိ ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ, အဂ္ဂိသန္တာပဝေဂဿ မဟန္တတာယ ဥဒကံ သဒ္ဒါယတီ’တိ။

‘‘မယှမ္ပိ တာဝ, မဟာရာဇ, တဝ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ အတ္ထိ, ဧဝမေသော ပဉ္ဟော သုဝိနိစ္ဆိတော ဟောတိ, ကိံ နု ခေါ, မဟာရာဇ, သဗ္ဗေဟိပိ ဘာဇနေဟိ ဥဒကံ တပ္ပမာနံ သဒ္ဒါယတိ, ဥဒါဟု ဧကစ္စေဟိ ယေဝ ဘာဇနေဟိ တပ္ပမာနံ သဒ္ဒါယတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, သဗ္ဗေဟိပိ ဘာဇနေဟိ ဥဒကံ တပ္ပမာနံ သဒ္ဒါယတိ, ဧကစ္စေဟိ ယေဝ ဘာဇနေဟိ ဥဒကံ တပ္ပမာနံ သဒ္ဒါယတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, ဇဟိတောသိ သကသမယံ, ပစ္စာဂတောသိ မမ ဝိသယံ, နတ္ထိ ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါ။ ယဒိ, မဟာရာဇ, သဗ္ဗေဟိပိ ဘာဇနေဟိ ဥဒကံ တပ္ပမာနံ သဒ္ဒါယေယျ, ယုတ္တမိဒံ ‘ဥဒကံ ဇီဝတီ’တိ ဝတ္တုံ။ န ဟိ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ဒွယံ ဟောတိ, ယံ သဒ္ဒါယတိ, တံ ဇီဝတိ, ယံ န သဒ္ဒါယတိ, တံ န ဇီဝတီတိ။ ယဒိ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ဇီဝေယျ, မဟန္တာနံ ဟတ္ထိနာဂါနံ ဥဿန္နကာယာနံ ပဘိန္နာနံ သောဏ္ဍာယ ဥဿိဉ္စိတွာ မုခေ ပက္ခိပိတွာ ကုစ္ဆိံ ပဝေသယန္တာနံ, တမ္ပိ ဥဒကံ တေသံ ဒန္တန္တရေ စိပ္ပိယမာနံ သဒ္ဒါယေယျ။ ဟတ္ထသတိကာပိ မဟာနာဝါ ဂရုကာ ဘာရိကာ အနေကသတသဟဿဘာရပရိပူရာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဝိစရန္တိ, တာဟိပိ စိပ္ပိယမာနံ ဥဒကံ သဒ္ဒါယေယျ။ မဟတိမဟန္တာပိ မစ္ဆာ အနေကသတယောဇနိကကာယာ တိမီ တိမိင်္ဂလာ တိမိရပိင်္ဂလာ အဗ္ဘန္တရေ နိမုဂ္ဂါ မဟာသမုဒ္ဒေ နိဝါသဋ္ဌာနတာယ ပဋိဝသန္တာ မဟာဥဒကဓါရာ အာစမန္တိ ဓမန္တိ စ, တေသမ္ပိ တံ ဒန္တန္တရေပိ ဥဒရန္တရေပိ စိပ္ပိယမာနံ ဥဒကံ သဒ္ဒါယေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ, မဟာရာဇ, ဧဝရူပေဟိ ဧဝရူပေဟိ မဟန္တေဟိ ပဋိဣဠနေဟိ ပဋိဣဠိတံ ဥဒကံ န သဒ္ဒါယတိ တသ္မာပိ နတ္ထိ ဥဒကေ ဇီဝေါ ဝါ သတ္တော ဝါတိ, ဧဝမေတံ, မဟာရာဇ, ဓါရေဟီ’’တိ။

‘‘သာဓု , ဘန္တေ နာဂသေန, ဒေါသာဂတော ပဉ္ဟော အနုစ္ဆဝိကာယ ဝိဘတ္တိယာ ဝိဘတ္တော, ယထာ နာမ, ဘန္တေ နာဂသေန, မဟဂ္ဃံ မဏိရတနံ ဆေကံ အာစရိယံ ကုသလံ သိက္ခိတံ မဏိကာရံ ပါပုဏိတွာ ကိတ္တိံ လဘေယျ ထောမနံ ပသံသံ, မုတ္တာရတနံ ဝါ မုတ္တိကံ ဒုဿရတနံ ဝါ ဒုဿိကံ, လောဟိတစန္ဒနံ ဝါ ဂန္ဓိကံ ပါပုဏိတွာ ကိတ္တိံ လဘေယျ ထောမနံ ပသံသံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဒေါသာဂတော [ဒေသာဂတော (သီ။ ဣ။)] ပဉ္ဟော အနုစ္ဆဝိကာယ ဝိဘတ္တိယာ ဝိဘတ္တော, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ဥဒကသတ္တဇီဝပဉ္ဟော နဝမော။

ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ နဝ ပဉှာ။

၂။ နိပ္ပပဉ္စဝဂ္ဂေါ

၁။ နိပ္ပပဉ္စပဉ္ဟော

၁။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ ‘နိပ္ပပဉ္စာရာမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ နိပ္ပပဉ္စရတိနော’တိ, ကတမံ တံ နိပ္ပပဉ္စ’’န္တိ? ‘‘သောတာပတ္တိဖလံ, မဟာရာဇ, နိပ္ပပဉ္စံ, သကဒါဂါမိဖလံ နိပ္ပပဉ္စံ, အနာဂါမိဖလံ နိပ္ပပဉ္စံ, အရဟတ္တဖလံ နိပ္ပပဉ္စ’’န္တိ။

‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, သောတာပတ္တိဖလံ နိပ္ပပဉ္စံ, သကဒါဂါမိအနာဂါမိအရဟတ္တဖလံ နိပ္ပပဉ္စံ , ကိဿ ပန ဣမေ ဘိက္ခူ ဥဒ္ဒိသန္တိ ပရိပုစ္ဆန္တိ သုတ္တံ ဂေယျံ ဝေယျာကရဏံ ဂါထံ ဥဒါနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ, နဝကမ္မေန ပလိဗုဇ္ဈန္တိ ဒါနေန စ ပူဇာယ စ, နနု တေ ဇိနပ္ပဋိက္ခိတ္တံ ကမ္မံ ကရောတီ’’တိ?

‘‘ယေ တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဥဒ္ဒိသန္တိ ပရိပုစ္ဆန္တိ သုတ္တံ ဂေယျံ ဝေယျာကရဏံ ဂါထံ ဥဒါနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ, နဝကမ္မေန ပလိဗုဇ္ဈန္တိ ဒါနေန စ ပူဇာယ စ, သဗ္ဗေ တေ နိပ္ပပဉ္စဿ ပတ္တိယာ ကရောန္တိ။ ယေ တေ, မဟာရာဇ, သဘာဝပရိသုဒ္ဓါ ပုဗ္ဗေ ဝါသိတဝါသနာ, တေ ဧကစိတ္တက္ခဏေန နိပ္ပပစ ဟောန္တိ။ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ မဟာရဇက္ခာ, တေ ဣမေဟိ ပယောဂေဟိ နိပ္ပပဉ္စာ ဟောန္တိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဧကော ပုရိသော ခေတ္တေ ဗီဇံ ရောပေတွာ အတ္တနော ယထာဗလဝီရိယေန ဝိနာ ပါကာရဝတိယာ ဓညံ ဥဒ္ဓရေယျ, ဧကော ပုရိသော ခေတ္တေ ဗီဇံ ရောပေတွာ ဝနံ ပဝိသိတွာ ကဋ္ဌဉ္စ သာခဉ္စ ဆိန္ဒိတွာ ဝတိပါကာရံ ကတွာ ဓညံ ဥဒ္ဓရေယျ။ ယာ တတ္ထ တဿ ဝတိပါကာရပရိယေသနာ, သာ ဓညတ္ထာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ သဘာဝပရိသုဒ္ဓါ ပုဗ္ဗေ ဝါသိတဝါသနာ, တေ ဧကစိတ္တက္ခဏေန နိပ္ပပဉ္စာ ဟောန္တိ, ဝိနာ ဝတိပါကာရံ ပုရိသော ဝိယ ဓညုဒ္ဓါရော။ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ မဟာရဇက္ခာ, တေ ဣမေဟိ ပယောဂေဟိ နိပ္ပပဉ္စာ ဟောန္တိ, ဝတိပါကာရံ ကတွာ ပုရိသော ဝိယ ဓညုဒ္ဓါရော။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော မဟတိမဟန္တေ အမ္ဗရုက္ခမတ္ထကေ ဖလပိဏ္ဍိ ဘဝေယျ, အထ တတ္ထ ယော ကောစိ ဣဒ္ဓိမာ အာဂန္တွာ တဿ ဖလံ ဟရေယျ, ယော ပန တတ္ထ အနိဒ္ဓိမာ, သော ကဋ္ဌဉ္စ ဝလ္လိဉ္စ ဆိန္ဒိတွာ နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ တာယ တံ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ ဖလံ ဟရေယျ။ ယာ တတ္ထ တဿ နိဿေဏိပရိယေသနာ, သာ ဖလတ္ထာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ သဘာဝပရိသုဒ္ဓါ ပုဗ္ဗေ ဝါသိတဝါသနာ, တေ ဧကစိတ္တက္ခဏေန နိပ္ပပဉ္စာ ဟောန္တိ, ဣဒ္ဓိမာ ဝိယ ရုက္ခဖလံ ဟရန္တော။ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ မဟာရဇက္ခာ, တေ ဣမိနာ ပယောဂေန သစ္စာနိ အဘိသမေန္တိ, နိဿေဏိယာ ဝိယ ပုရိသော ရုက္ခဖလံ ဟရန္တော ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဧကော ပုရိသော အတ္ထကရဏိကော ဧကကော ယေဝ သာမိကံ ဥပဂန္တွာ အတ္ထံ သာဓေတိ။ ဧကော ဓနဝါ ဓနဝသေန ပရိသံ ဝဍ္ဎေတွာ ပရိသာယ အတ္ထံ သာဓေတိ။ ယာ တတ္ထ တဿ ပရိသပရိယေသနာ, သာ အတ္ထတ္ထာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ သဘာဝပရိသုဒ္ဓါ ပုဗ္ဗေ ဝါသိတဝါသနာ, တေ ဧကစိတ္တက္ခဏေန ဆသု အဘိညာသု ဝသိဘာဝံ ပါပုဏန္တိ, ပုရိသော ဝိယ ဧကကော အတ္ထသိဒ္ဓိံ ကရောန္တော။ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ မဟာရဇက္ခာ, တေ ဣမေဟိ ပယောဂေဟိ သာမညတ္ထမဘိသာဓေန္တိ, ပရိသာယ ဝိယ ပုရိသော အတ္ထသိဒ္ဓိံ ကရောန္တော။

‘‘ဥဒ္ဒေသောပိ, မဟာရာဇ, ဗဟုကာရော, ပရိပုစ္ဆာပိ ဗဟုကာရာ, နဝကမ္မမ္ပိ ဗဟုကာရံ, ဒါနမ္ပိ ဗဟုကာရံ, ပူဇာပိ ဗဟုကာရာ တေသု တေသု ကရဏီယေသု။ ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ရာဇူပသေဝီ ကတာဝီ အမစ္စဘဋဗလဒေါဝါရိကအနီကဋ္ဌပါရိသဇ္ဇဇနေဟိ, တေ တဿ ကရဏီယေ အနုပ္ပတ္တေ သဗ္ဗေပိ ဥပကာရာ ဟောန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဥဒ္ဒေသောပိ ဗဟုကာရော, ပရိပုစ္ဆာပိ ဗဟုကာရာ, နဝကမ္မမ္ပိ ဗဟုကာရံ, ဒါနမ္ပိ ဗဟုကာရံ, ပူဇာပိ ဗဟုကာရာ တေသု တေသု ကရဏီယေသု။ ယဒိ, မဟာရာဇ, သဗ္ဗေပိ အဘိဇာတိပရိသုဒ္ဓါ ဘဝေယျုံ, အနုသာသနေန [အနုသာသကေန (သီ။ ဣ။)] ကရဏီယံ န ဘဝေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ, မဟာရာဇ, သဝနေန ကရဏီယံ ဟောတိ, ထေရော, မဟာရာဇ, သာရိပုတ္တော အပရိမိတမသင်္ခေယျကပ္ပံ ဥပါဒါယ ဥပစိတကုသလမူလော ပညာယ ကောဋိံ ဂတော, သောပိ ဝိနာ သဝနေန နာသက္ခိ အာသဝက္ခယံ ပါပုဏိတုံ။ တသ္မာ, မဟာရာဇ, ဗဟုကာရံ သဝနံ, တထာ ဥဒ္ဒေသောပိ ပရိပုစ္ဆာပိ။ တသ္မာ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာပိ နိပ္ပပဉ္စာ သင်္ခတာ’’တိ။ ‘‘သုနိဇ္ဈာပိတော, ဘန္တေ နာဂသေန, ပဉ္ဟော, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

နိပ္ပပဉ္စပဉ္ဟော ပဌမော။

၂။ ခီဏာသဝဘာဝပဉ္ဟော

၂။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, တုမှေ ဘဏထ ‘ယော ဂိဟီ အရဟတ္တံ ပတ္တော, ဒွေ ဝါဿ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ, တသ္မိံ ယေဝ ဒိဝသေ ပဗ္ဗဇတိ ဝါ ပရိနိဗ္ဗာယတိ ဝါ။ န သော ဒိဝသော သက္ကာ အတိက္ကမေတု’န္တိ။ သစေ သော, ဘန္တေ နာဂသေန, တသ္မိံ ဒိဝသေ အာစရိယံ ဝါ ဥပဇ္ဈာယံ ဝါ ပတ္တစီဝရံ ဝါ န လဘေထ, အပိ နု ခေါ သော အရဟာ သယံ ဝါ ပဗ္ဗဇေယျ ဒိဝသံ ဝါ အတိက္ကမေယျ, အညော ကောစိ အရဟာ ဣဒ္ဓိမာ အာဂန္တွာ တံ ပဗ္ဗာဇေယျ ဝါ ပရိနိဗ္ဗာယေယျ ဝါ’’တိ? ‘‘န သော, မဟာရာဇ, အရဟာ သယံ ပဗ္ဗဇေယျ, သယံ ပဗ္ဗဇန္တော ထေယျံ အာပဇ္ဇတိ, န စ ဒိဝသံ အတိက္ကမေယျ, အညဿ အရဟန္တဿ အာဂမနံ ဘဝေယျ ဝါ န ဝါ ဘဝေယျ, တသ္မိံ ယေဝ ဒိဝသေ ပရိနိဗ္ဗာယေယျာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, အရဟတ္တဿ သန္တဘာဝေါ ဝိဇဟိတော ဟောတိ, ယေန အဓိဂတဿ ဇီဝိတဟာရော ဘဝတီ’’တိ။

‘‘ဝိသမံ, မဟာရာဇ, ဂိဟိလိင်္ဂံ, ဝိသမေ လိင်္ဂေ လိင်္ဂဒုဗ္ဗလတာယ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဂိဟီ တသ္မိံ ယေဝ ဒိဝသေ ပဗ္ဗဇတိ ဝါ ပရိနိဗ္ဗာယတိ ဝါ။ နေသော, မဟာရာဇ, ဒေါသော အရဟတ္တဿ, ဂိဟိလိင်္ဂဿေဝေသော ဒေါသော ယဒိဒံ လိင်္ဂဒုဗ္ဗလတာ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဘောဇနံ သဗ္ဗသတ္တာနံ အာယုပါလကံ ဇီဝိတရက္ခကံ ဝိသမကောဋ္ဌဿ မန္ဒဒုဗ္ဗလဂဟဏိကဿ အဝိပါကေန ဇီဝိတံ ဟရတိ။ နေသော, မဟာရာဇ, ဒေါသော ဘောဇနဿ, ကောဋ္ဌဿေဝေသော ဒေါသော ယဒိဒံ အဂ္ဂိဒုဗ္ဗလတာ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဝိသမေ လိင်္ဂေ လိင်္ဂဒုဗ္ဗလတာယ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဂိဟီ တသ္မိံ ယေဝ ဒိဝသေ ပဗ္ဗဇတိ ဝါ ပရိနိဗ္ဗာယတိ ဝါ။ နေသော, မဟာရာဇ, ဒေါသော အရဟတ္တဿ, ဂိဟိလိင်္ဂဿေဝေသော ဒေါသော ယဒိဒံ လိင်္ဂဒုဗ္ဗလတာ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပရိတ္တံ တိဏသလာကံ ဥပရိ ဂရုကေ ပါသာဏေ ဌပိတေ ဒုဗ္ဗလတာယ ဘိဇ္ဇိတွာ ပတတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အရဟတ္တံ ပတ္တော ဂိဟီ တေန လိင်္ဂေန အရဟတ္တံ ဓါရေတုံ အသက္ကောန္တော တသ္မိံ ယေဝ ဒိဝသေ ပဗ္ဗဇတိ ဝါ ပရိနိဗ္ဗာယတိ ဝါ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော အဗလော ဒုဗ္ဗလော နိဟီနဇစ္စော ပရိတ္တပုညော မဟတိမဟာရဇ္ဇံ လဘိတွာ ခဏေန ပရိပတတိ ပရိဓံသတိ ဩသက္ကတိ, န သက္ကောတိ ဣဿရိယံ ဓါရေတုံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အရဟတ္တံ ပတ္တော ဂိဟီ တေန လိင်္ဂေန အရဟတ္တံ ဓါရေတုံ န သက္ကောတိ , တေန ကာရဏေန တသ္မိံ ယေဝ ဒိဝသေ ပဗ္ဗဇတိ ဝါ ပရိနိဗ္ဗာယတိ ဝါ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ခီဏာသဝဘာဝပဉ္ဟော ဒုတိယော။

၃။ ခီဏာသဝသတိသမ္မောသပဉ္ဟော

၃။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, အတ္ထိ အရဟတော သတိသမ္မောသော’’တိ? ‘‘ဝိဂတသတိသမ္မောသာ ခေါ, မဟာရာဇ, အရဟန္တော, နတ္ထိ အရဟန္တာနံ သတိသမ္မောသော’’တိ။ ‘‘အာပဇ္ဇေယျ ပန, ဘန္တေ, အရဟာ အာပတ္တိ’’န္တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိ’’န္တိ? ‘‘ကုဋိကာရေ, မဟာရာဇ, သဉ္စရိတ္တေ, ဝိကာလေ ကာလသညာယ, ပဝါရိတေ အပ္ပဝါရိတသညာယ, အနတိရိတ္တေ အတိရိတ္တသညာယာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, တုမှေ ဘဏထ ‘ယေ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇန္တိ, တေ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ အာပဇ္ဇန္တိ အနာဒရိယေန ဝါ အဇာနနေန ဝါ’တိ။ အပိ နု ခေါ, ဘန္တေ, အရဟတော အနာဒရိယံ ဟောတိ, ယံ အရဟာ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ။

‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, အရဟာ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ, နတ္ထိ စ အရဟတော အနာဒရိယံ, တေန ဟိ အတ္ထိ အရဟတော သတိသမ္မောသော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, မဟာရာဇ, အရဟတော သတိသမ္မောသော, အာပတ္တိဉ္စ အရဟာ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, ကာရဏေန မံ သညာပေဟိ, ကိံ တတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ? ‘‘ဒွေမေ, မဟာရာဇ, ကိလေသာ လောကဝဇ္ဇံ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇဉ္စာတိ။ ကတမံ, မဟာရာဇ, လောကဝဇ္ဇံ? ဒသ အကုသလကမ္မပထာ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ လောကဝဇ္ဇံ။ ကတမံ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ? ယံ လောကေ အတ္ထိ သမဏာနံ အနနုစ္ဆဝိကံ အနနုလောမိကံ, ဂိဟီနံ အနဝဇ္ဇံ။ တတ္ထ ဘဂဝါ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေတိ ‘ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယ’န္တိ။ ဝိကာလဘောဇနံ, မဟာရာဇ, လောကဿ အနဝဇ္ဇံ, တံ ဇိနသာသနေ ဝဇ္ဇံ။ ဘူတဂါမဝိကောပနံ, မဟာရာဇ, လောကဿ အနဝဇ္ဇံ, တံ ဇိနသာသနေ ဝဇ္ဇံ။ ဥဒကေ ဟဿဓမ္မံ, မဟာရာဇ, လောကဿ အနဝဇ္ဇံ, တံ ဇိနသာသနေ ဝဇ္ဇံ။ ဣတိ ဧဝရူပါနိ ဧဝရူပါနိ, မဟာရာဇ , ဇိနသာသနေ ဝဇ္ဇာနိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ။

‘‘လောကဝဇ္ဇံ အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝေါ တံ အဇ္ဈာစရိတုံ, ယံ ကိလေသံ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ, တံ အဇာနန္တော အာပဇ္ဇေယျ။ အဝိသယော, မဟာရာဇ, ဧကစ္စဿ အရဟတော သဗ္ဗံ ဇာနိတုံ, န ဟိ တဿ ဗလံ အတ္ထိ သဗ္ဗံ ဇာနိတုံ။ အနညာတံ, မဟာရာဇ, အရဟတော ဣတ္ထိပုရိသာနံ နာမမ္ပိ ဂေါတ္တမ္ပိ, မဂ္ဂေါပိ တဿ မဟိယာ အနညာတော; ဝိမုတ္တိံ ယေဝ, မဟာရာဇ, ဧကစ္စော အရဟာ ဇာနေယျ; ဆဠဘိညော အရဟာ သကဝိသယံ ဇာနေယျ; သဗ္ဗညူ, မဟာရာဇ, တထာဂတောဝ သဗ္ဗံ ဇာနာတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ခီဏာသဝသတိသမ္မောသပဉ္ဟော တတိယော။

၄။ လောကေ နတ္ထိဘာဝပဉ္ဟော

၄။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဒိဿန္တိ လောကေ ဗုဒ္ဓါ, ဒိဿန္တိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ, ဒိဿန္တိ တထာဂတဿ သာဝကာ, ဒိဿန္တိ စက္ကဝတ္တိရာဇာနော, ဒိဿန္တိ ပဒေသရာဇာနော, ဒိဿန္တိ ဒေဝမနုဿာ, ဒိဿန္တိ သဓနာ, ဒိဿန္တိ အဓနာ, ဒိဿန္တိ သုဂတာ, ဒိဿန္တိ ဒုဂ္ဂတာ, ဒိဿတိ ပုရိသဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ပါတုဘူတံ, ဒိဿတိ ဣတ္ထိယာ ပုရိသလိင်္ဂံ ပါတုဘူတံ, ဒိဿတိ သုကတံ ဒုက္ကတံ ကမ္မံ, ဒိဿန္တိ ကလျာဏပါပကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပါကူပဘောဂိနော သတ္တာ, အတ္ထိ လောကေ သတ္တာ အဏ္ဍဇာ ဇလာဗုဇာ သံသေဒဇာ ဩပပါတိကာ, အတ္ထိ သတ္တာ အပဒါ ဒွိပဒါ စတုပ္ပဒါ ဗဟုပ္ပဒါ, အတ္ထိ လောကေ ယက္ခာ ရက္ခသာ ကုမ္ဘဏ္ဍာ အသုရာ ဒါနဝါ ဂန္ဓဗ္ဗာ ပေတာ ပိသာစာ, အတ္ထိ ကိန္နရာ မဟောရဂါ နာဂါ သုပဏ္ဏာ သိဒ္ဓါ ဝိဇ္ဇာဓရာ, အတ္ထိ ဟတ္ထီ အဿာ ဂါဝေါ မဟိံသာ [မဟိသာ (သီ။ ဣ။)] ဩဋ္ဌာ ဂဒြဘာ အဇာ ဧဠကာ မိဂါ သူကရာ သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဒီဣ အစ္ဆာ ကောကာ တရစ္ဆာ သောဏာ သိင်္ဂါလာ, အတ္ထိ ဗဟုဝိဓါ သကုဏာ, အတ္ထိ သုဝဏ္ဏံ ရဇတံ မုတ္တာ မဏိ သင္ခော သိလာ ပဝါဠံ လောဟိတင်္ကော မသာရဂလ္လံ ဝေဠုရိယော ဝဇိရံ ဖလိကံ ကာဠလောဟံ တမ္ဗလောဟံ ဝဋ္ဋလောဟံ ကံသလောဟံ, အတ္ထိ ခေါမံ ကောသေယျံ ကပ္ပါသိကံ သာဏံ ဘင်္ဂံ ကမ္ဗလံ, အတ္ထိ သာလိ ဝီဟိ ယဝေါ ကင်္ဂု ကုဒ္ရူသော ဝရကော ဂေါဓူမော မုဂ္ဂေါ, မာသော တိလံ ကုလတ္ထံ, အတ္ထိ မူလဂန္ဓော သာရဂန္ဓော ဖေဂ္ဂုဂန္ဓော တစဂန္ဓော ပတ္တဂန္ဓော ပုပ္ဖဂန္ဓော ဖလဂန္ဓော သဗ္ဗဂန္ဓော, အတ္ထိ တိဏ လတာ ဂစ္ဆ ရုက္ခ ဩသဓိ ဝနပ္ပတိ နဒီ ပဗ္ဗတ သမုဒ္ဒ မစ္ဆကစ္ဆပါ သဗ္ဗံ လောကေ အတ္ထိ။ ယံ, ဘန္တေ, လောကေ နတ္ထိ, တံ မေ ကထေဟီ’’တိ။

‘‘တီဏိမာနိ, မဟာရာဇ, လောကေ နတ္ထိ။ ကတမာနိ တီဏိ? သစေတနာ ဝါ အစေတနာ ဝါ အဇရာမရာ လောကေ နတ္ထိ, သင်္ခါရာနံ နိစ္စတာ နတ္ထိ, ပရမတ္ထေန သတ္တူပလဒ္ဓိ နတ္ထိ, ဣမာနိ ခေါ, မဟာရာဇ, တီဏိ လောကေ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

လောကေ နတ္ထိဘာဝပဉ္ဟော စတုတ္ထော။

၅။ အကမ္မဇာဒိပဉ္ဟော

၅။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဒိဿန္တိ လောကေ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ, ဒိဿန္တိ ဟေတုနိဗ္ဗတ္တာ, ဒိဿန္တိ ဥတုနိဗ္ဗတ္တာ, ယံ လောကေ အကမ္မဇံ အဟေတုဇံ အနုတုဇံ, တံ မေ ကထေဟီ’’တိ။ ‘‘ဒွေမေ, မဟာရာဇ, လောကသ္မိံ အကမ္မဇာ အဟေတုဇာ အနုတုဇာ။ ကတမေ ဒွေ? အာကာသော, မဟာရာဇ, အကမ္မဇော အဟေတုဇော အနုတုဇော; နိဗ္ဗာနံ, မဟာရာဇ, အကမ္မဇံ အဟေတုဇံ အနုတုဇံ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒွေ အကမ္မဇာ အဟေတုဇာ အနုတုဇာ’’တိ။

‘‘မာ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဇိနဝစနံ မက္ခေဟိ, မာ အဇာနိတွာ ပဉ္ဟံ ဗျာကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ခေါ, မဟာရာဇ, အဟံ ဝဒါမိ, ယံ မံ တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ ‘မာ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဇိနဝစနံ မက္ခေဟိ, မာ အဇာနိတွာ ပဉ္ဟံ ဗျာကရောဟီ’’’တိ? ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယုတ္တမိဒံ တာဝ ဝတ္တုံ ‘အာကာသော အကမ္မဇော အဟေတုဇော အနုတုဇော’တိ။ အနေကသတေဟိ ပန, ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏေဟိ ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ မဂ္ဂေါ အက္ခာတော, အထ စ ပန တွံ ဧဝံ ဝဒေသိ ‘အဟေတုဇံ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ။ ‘‘သစ္စံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ အနေကသတေဟိ ကာရဏေဟိ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ မဂ္ဂေါ အက္ခာတော, န စ ပန နိဗ္ဗာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ဟေတု အက္ခာတော’’တိ။

‘‘ဧတ္ထ မယံ, ဘန္တေ နာဂသေန, အန္ဓကာရတော အန္ဓကာရတရံ ပဝိသာမ, ဝနတော ဝနတရံ ပဝိသာမ, ဂဟနတော ဂဟနတရံ [ဂဟနန္တရတော ဂဟနန္တရံ (က။)] ပဝိသာမ, ယတြ ဟိ နာမ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ဟေတု အတ္ထိ, တဿ ပန ဓမ္မဿ ဥပ္ပါဒါယ ဟေတု နတ္ထိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ဟေတု အတ္ထိ, တေန ဟိ နိဗ္ဗာနဿ ဥပ္ပါဒါယပိ ဟေတု ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။

‘‘ယထာ ပန, ဘန္တေ နာဂသေန, ပုတ္တဿ ပိတာ အတ္ထိ, တေန ကာရဏေန ပိတုနောပိ ပိတာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ ယထာ အန္တေဝါသိကဿ အာစရိယော အတ္ထိ, တေန ကာရဏေန အာစရိယဿပိ အာစရိယော ဣစ္ဆိတဗ္ဗော ။ ယထာ အင္ကုရဿ ဗီဇံ အတ္ထိ, တေန ကာရဏေန ဗီဇဿပိ ဗီဇံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယဒိ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ဟေတု အတ္ထိ, တေန ကာရဏေန နိဗ္ဗာနဿ ဥပ္ပါဒါယပိ ဟေတု ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။

‘‘ယထာ ရုက္ခဿ ဝါ လတာယ ဝါ အဂ္ဂေ သတိ တေန ကာရဏေန မဇ္ဈမ္ပိ အတ္ထိ, မူလမ္ပိ အတ္ထိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယဒိ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ဟေတု အတ္ထိ, တေန ကာရဏေန နိဗ္ဗာနဿ ဥပ္ပါဒါယပိ ဟေတု ဣစ္ဆိတဗ္ဗော’’’တိ။

‘‘အနုပ္ပါဒနီယံ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ, တသ္မာ န နိဗ္ဗာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ဟေတု အက္ခာတော’’တိ။ ‘‘ဣင်္ဃ, ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏံ ဒဿေတွာ ကာရဏေန မံ သညာပေဟိ, ယထာဟံ ဇာနေယျံ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ဟေတု အတ္ထိ, နိဗ္ဗာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ဟေတု နတ္ထီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, သက္ကစ္စံ သောတံ ဩဒဟ, သာဓုကံ သုဏောဟိ, ဝက္ခာမိ တတ္ထ ကာရဏံ, သက္ကုဏေယျ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ပါကတိကေန ဗလေန ဣတော ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇံ ဥပဂန္တု’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘သက္ကုဏေယျ ပန သော, မဟာရာဇ, ပုရိသော ပါကတိကေန ဗလေန ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇံ ဣဓ အာဟရိတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သက္ကာ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ မဂ္ဂေါ အက္ခာတုံ, န သက္ကာ နိဗ္ဗာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ဟေတု ဒဿေတုံ။

‘‘သက္ကုဏေယျ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ပါကတိကေန ဗလေန မဟာသမုဒ္ဒံ နာဝါယ ဥတ္တရိတွာ ပါရိမတီရံ ဂန္တု’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ? ‘‘သက္ကုဏေယျ ပန သော, မဟာရာဇ , ပုရိသော ပါကတိကေန ဗလေန မဟာသမုဒ္ဒဿ ပါရိမတီရံ ဣဓ အာဟရိတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သက္ကာ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ မဂ္ဂေါ အက္ခာတုံ, န သက္ကာ နိဗ္ဗာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ဟေတု ဒဿေတုံ။ ကိံ ကာရဏာ? အသင်္ခတတ္တာ ဓမ္မဿာ’’တိ။

‘‘အသင်္ခတံ , ဘန္တေ နာဂသေန, နိဗ္ဗာန’’န္တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, အသင်္ခတံ နိဗ္ဗာနံ န ကေဟိစိ ကတံ, နိဗ္ဗာနံ, မဟာရာဇ, န ဝတ္တဗ္ဗံ ဥပ္ပန္နန္တိ ဝါ အနုပ္ပန္နန္တိ ဝါ ဥပ္ပါဒနီယန္တိ ဝါ အတီတန္တိ ဝါ အနာဂတန္တိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နန္တိ ဝါ စက္ခုဝိညေယျန္တိ ဝါ သောတဝိညေယျန္တိ ဝါ ဃာနဝိညေယျန္တိ ဝါ ဇိဝှာဝိညေယျန္တိ ဝါ ကာယဝိညေယျန္တိ ဝါ’’တိ။ ‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, နိဗ္ဗာနံ န ဥပ္ပန္နံ န အနုပ္ပန္နံ န ဥပ္ပါဒနီယံ န အတီတံ န အနာဂတံ န ပစ္စုပ္ပန္နံ န စက္ခုဝိညေယျံ န သောတဝိညေယျံ န ဃာနဝိညေယျံ န ဇိဝှာဝိညေယျံ န ကာယဝိညေယျံ, တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, တုမှေ နတ္ထိဓမ္မံ နိဗ္ဗာနံ အပဒိသထ ‘နတ္ထိ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ‘‘အတ္ထိ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ, မနောဝိညေယျံ နိဗ္ဗာနံ, ဝိသုဒ္ဓေန မာနသေန ပဏီတေန ဥဇုကေန အနာဝရဏေန နိရာမိသေန သမ္မာပဋိပန္နော အရိယသာဝကော နိဗ္ဗာနံ ပဿတီ’’တိ။

‘‘ကီဒိသံ ပန တံ, ဘန္တေ, နိဗ္ဗာနံ, ယံ တံ ဩပမ္မေဟိ အာဒီပနီယံ ကာရဏေဟိ မံ သညာပေဟိ, ယထာ အတ္ထိဓမ္မံ ဩပမ္မေဟိ အာဒီပနီယ’’န္တိ။ ‘‘အတ္ထိ, မဟာရာဇ, ဝါတော နာမာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဣင်္ဃ, မဟာရာဇ, ဝါတံ ဒဿေဟိ ဝဏ္ဏတော ဝါ သဏ္ဌာနတော ဝါ အဏုံ ဝါ ထူလံ ဝါ ဒီဃံ ဝါ ရဿံ ဝါ’’တိ။ ‘‘န သက္ကာ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဝါတော ဥပဒဿယိတုံ, န သော ဝါတော ဟတ္ထဂ္ဂဟဏံ ဝါ နိမ္မဒ္ဒနံ ဝါ ဥပေတိ, အပိ စ အတ္ထိ သော ဝါတော’’တိ။ ‘‘ယဒိ, မဟာရာဇ, န သက္ကာ ဝါတော ဥပဒဿယိတုံ, တေန ဟိ နတ္ထိ ဝါတော’’တိ? ‘‘ဇာနာမဟံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဝါတော အတ္ထီတိ မေ ဟဒယေ အနုပဝိဋ္ဌံ, န စာဟံ သက္ကောမိ ဝါတံ ဥပဒဿယိတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အတ္ထိ နိဗ္ဗာနံ, န စ သက္ကာ နိဗ္ဗာနံ ဥပဒဿယိတုံ ဝဏ္ဏေန ဝါ သဏ္ဌာနေန ဝါ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, သူပဒဿိတံ ဩပမ္မံ, သုနိဒ္ဒိဋ္ဌံ ကာရဏံ, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမိ ‘အတ္ထိ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ။

အကမ္မဇာဒိပဉ္ဟော ပဉ္စမော။

၆။ ကမ္မဇာဒိပဉ္ဟော

၆။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမေ ဧတ္ထ ကမ္မဇာ, ကတမေ ဟေတုဇာ, ကတမေ ဥတုဇာ, ကတမေ န ကမ္မဇာ, န ဟေတုဇာ, န ဥတုဇာ’’တိ? ‘‘ယေ ကေစိ, မဟာရာဇ, သတ္တာ သစေတနာ, သဗ္ဗေ တေ ကမ္မဇာ; အဂ္ဂိ စ သဗ္ဗာနိ စ ဗီဇဇာတာနိ ဟေတုဇာနိ; ပထဝီ စ ပဗ္ဗတာ စ ဥဒကဉ္စ ဝါတော စ, သဗ္ဗေ တေ ဥတုဇာ; အာကာသော စ နိဗ္ဗာနဉ္စ ဣမေ ဒွေ အကမ္မဇာ အဟေတုဇာ အနုတုဇာ။ နိဗ္ဗာနံ ပန, မဟာရာဇ, န ဝတ္တဗ္ဗံ ကမ္မဇန္တိ ဝါ ဟေတုဇန္တိ ဝါ ဥတုဇန္တိ ဝါ ဥပ္ပန္နန္တိ ဝါ အနုပ္ပန္နန္တိ ဝါ ဥပ္ပါဒနီယန္တိ ဝါ အတီတန္တိ ဝါ အနာဂတန္တိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နန္တိ ဝါ စက္ခုဝိညေယျန္တိ ဝါ သောတဝိညေယျန္တိ ဝါ ဃာနဝိညေယျန္တိ ဝါ ဇိဝှာဝိညေယျန္တိ ဝါ ကာယဝိညေယျန္တိ ဝါ, အပိ စ, မဟာရာဇ, မနောဝိညေယျံ နိဗ္ဗာနံ, ယံ သော သမ္မာပဋိပန္နော အရိယသာဝကော ဝိသုဒ္ဓေန ဉာဏေန ပဿတီ’’တိ။ ‘‘ရမဏီယော, ဘန္တေ နာဂသေန, ပဉ္ဟော သုဝိနိစ္ဆိတော နိဿံသယော ဧကန္တဂတော, ဝိမတိ ဥပ္ပစ္ဆိန္နာ, တွံ ဂဏိဝရပဝရမာသဇ္ဇာ’’တိ။

ကမ္မဇာဒိပဉ္ဟော ဆဋ္ဌော။

၇။ ယက္ခပဉ္ဟော

၇။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, အတ္ထိ လောကေ ယက္ခာ နာမာ’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, အတ္ထိ လောကေ ယက္ခာ နာမာ’’တိ။ ‘‘စဝန္တိ ပန တေ, ဘန္တေ, ယက္ခာ တမှာ ယောနိယာ’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, စဝန္တိ တေ ယက္ခာ တမှာ ယောနိယာ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန, ဘန္တေ နာဂသေန, တေသံ မတာနံ ယက္ခာနံ သရီရံ န ဒိဿတိ, ကုဏပဂန္ဓောပိ န ဝါယတီ’’တိ? ‘‘ဒိဿတိ, မဟာရာဇ, မတာနံ ယက္ခာနံ သရီရံ, ကုဏပဂန္ဓောပိ တေသံ ဝါယတိ, မတာနံ, မဟာရာဇ, ယက္ခာနံ သရီရံ ကီဋဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတိ, ကိမိဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတိ, ကိပိလ္လိကဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတိ, ပဋင်္ဂဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတိ, အဟိဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတိ, ဝိစ္ဆိကဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတိ, သတပဒိဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတိ, ဒိဇဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတိ, မိဂဝဏ္ဏေန ဝါ ဒိဿတီ’’တိ။ ‘‘ကော ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, အညော ဣဒံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ဝိသဇ္ဇေယျ အညတြ တဝါဒိသေန ဗုဒ္ဓိမတာ’’တိ။

ယက္ခပဉ္ဟော သတ္တမော။

၈။ အနဝသေသသိက္ခာပဒပဉ္ဟော

၈။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယေ တေ အဟေသုံ တိကိစ္ဆကာနံ ပုဗ္ဗကာ အာစရိယာ သေယျထိဒံ, နာရဒေါ ဓမ္မန္တရီ [ဓနွန္တရီ (?)] အင်္ဂိရသော ကပိလော ကဏ္ဍရဂ္ဂိ သာမော အတုလော ပုဗ္ဗကစ္စာယနော, သဗ္ဗေပေတေ အာစရိယာ သကိံ ယေဝ ရောဂုပ္ပတ္တိဉ္စ နိဒါနဉ္စ သဘာဝဉ္စ သမုဋ္ဌာနဉ္စ တိကိစ္ဆဉ္စ ကိရိယဉ္စ သိဒ္ဓါသိဒ္ဓဉ္စ သဗ္ဗံ တံ [သန္တံ (က။)] နိရဝသေသံ ဇာနိတွာ ‘ဣမသ္မိံ ကာယေ ဧတ္တကာ ရောဂါ ဥပ္ပဇ္ဇိဿန္တီ’တိ ဧကပ္ပဟာရေန ကလာပဂ္ဂါဟံ ကရိတွာ သုတ္တံ ဗန္ဓိံသု, အသဗ္ဗညုနော ဧတေ သဗ္ဗေ, ကိဿ ပန တထာဂတော သဗ္ဗညူ သမာနော အနာဂတံ ကိရိယံ ဗုဒ္ဓဉာဏေန ဇာနိတွာ ‘ဧတ္တကေ နာမ ဝတ္ထုသ္မိံ ဧတ္တကံ နာမ သိက္ခာပဒံ ပညပေတဗ္ဗံ ဘဝိဿတီ’တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနဝသေသတော သိက္ခာပဒံ န ပညပေသိ, ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ဝတ္ထုသ္မိံ အယသေ ပါကဋေ ဒေါသေ ဝိတ္ထာရိကေ ပုထုဂတေ ဥဇ္ဈာယန္တေသု မနုဿေသု တသ္မိံ တသ္မိံ ကာလေ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေသီ’’တိ?

‘‘ဉာတမေတံ, မဟာရာဇ, တထာဂတဿ ‘ဣမသ္မိံ သမယေ ဣမေသု မနုဿေသု သာဓိကံ ဒိယဍ္ဎသိက္ခာပဒသတံ ပညပေတဗ္ဗံ ဘဝိဿတီ’တိ, အပိ စ တထာဂတဿ ဧဝံ အဟောသိ ‘သစေ ခေါ အဟံ သာဓိကံ ဒိယဍ္ဎသိက္ခာပဒသတံ ဧကပ္ပဟာရံ ပညပေဿာမိ, မဟာဇနော သန္တာသမာပဇ္ဇိဿတိ ‘ဗဟုကံ ဣဓ ရက္ခိတဗ္ဗံ, ဒုက္ကရံ ဝတ ဘော သမဏဿ ဂေါတမဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတု’န္တိ, ပဗ္ဗဇိတုကာမာပိ န ပဗ္ဗဇိဿန္တိ, ဝစနဉ္စ မေ န သဒ္ဒဟိဿန္တိ, အသဒ္ဒဟန္တာ တေ မနုဿာ အပါယဂါမိနော ဘဝိဿန္န-တိ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဓမ္မဒေသနာယ ဝိညာပေတွာ ပါကဋေ ဒေါသေ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမီ’’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗုဒ္ဓါနံ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗုဒ္ဓါနံ, ယာဝ မဟန္တံ တထာဂတဿ သဗ္ဗညုတဉာဏံ, ဧဝမေတံ, ဘန္တေ နာဂသေန, သုနိဒ္ဒိဋ္ဌော ဧသော အတ္ထော တထာဂတေန, ‘ဗဟုကံ ဣဓ သိက္ခိတဗ္ဗ’န္တိ သုတွာ သတ္တာနံ သန္တာသော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဧကောပိ ဇိနသာသနေ န ပဗ္ဗဇေယျ, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

အနဝသေသသိက္ခာပဒပဉ္ဟော အဋ္ဌမော။

၉။ သူရိယတပနပဉ္ဟော

၉။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, အယံ သူရိယော သဗ္ဗကာလံ ကဌိနံ တပတိ, ဥဒါဟု ကိဉ္စိကာလံ မန္ဒံ တပတီ’’တိ? ‘‘သဗ္ဗကာလံ, မဟာရာဇ, သူရိယော ကဌိနံ တပတိ , န ကိဉ္စိကာလံ မန္ဒံ တပတီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, သူရိယော သဗ္ဗကာလံ ကဌိနံ တပတိ, ကိဿ ပန အပ္ပေကဒါ သူရိယော ကဌိနံ တပတိ, အပ္ပေကဒါ မန္ဒံ တပတီ’’တိ? ‘‘စတ္တာရောမေ, မဟာရာဇ, သူရိယဿ ရောဂါ, ယေသံ အညတရေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော သူရိယော မန္ဒံ တပတိ။ ကတမေ စတ္တာရော? အဗ္ဘံ, မဟာရာဇ, သူရိယဿ ရောဂေါ, တေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော သူရိယော မန္ဒံ တပတိ။ မဟိကာ, မဟာရာဇ, သူရိယဿ ရောဂေါ, တေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော သူရိယော မန္ဒံ တပတိ။ မေဃော, မဟာရာဇ, သူရိယဿ ရောဂေါ, တေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော သူရိယော မန္ဒံ တပတိ။ ရာဟု, မဟာရာဇ, သူရိယဿ ရောဂေါ, တေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော သူရိယော မန္ဒံ တပတိ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, စတ္တာရော သူရိယဿ ရောဂါ, ယေသံ အညတရေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော သူရိယော မန္ဒံ တပတီ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ နာဂသေန, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ နာဂသေန, သူရိယဿပိ တာဝ တေဇောသမ္ပန္နဿ ရောဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, ကိမင်္ဂံ ပန အညေသံ သတ္တာနံ, နတ္ထိ, ဘန္တေ, ဧသာ ဝိဘတ္တိ အညဿ အညတြ တဝါဒိသေန ဗုဒ္ဓိမတာ’’တိ။

သူရိယတပနပဉ္ဟော နဝမော။

၁၀။ ကဌိနတပနပဉ္ဟော

၁၀။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကိဿ ဟေမန္တေ သူရိယော ကဌိနံ တပတိ, နော တထာ ဂိမှေ’’တိ? ‘‘ဂိမှေ, မဟာရာဇ, အနုပဟတံ ဟောတိ ရဇောဇလ္လံ, ဝါတက္ခုဘိတာ ရေဏူ ဂဂနာနုဂတာ ဟောန္တိ, အာကာသေပိ အဗ္ဘာ သုဗဟလာ ဟောန္တိ, မဟာဝါတော စ အဓိမတ္တံ ဝါယတိ, တေ သဗ္ဗေ နာနာကုလာ သမာယုတာ သူရိယရံသိယော ပိဒဟန္တိ, တေန ဂိမှေ သူရိယော မန္ဒံ တပတိ။

‘‘ဟေမန္တေ ပန, မဟာရာဇ, ဟေဋ္ဌာ ပထဝီ နိဗ္ဗုတာ ဟောတိ, ဥပရိ မဟာမေဃော ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ, ဥပသန္တံ ဟောတိ ရဇောဇလ္လံ, ရေဏု စ သန္တသန္တံ ဂဂနေ စရတိ, ဝိဂတဝလာဟကော စ ဟောတိ အာကာသော, ဝါတော စ မန္ဒမန္ဒံ ဝါယတိ, ဧတေသံ ဥပရတိယာ ဝိသုဒ္ဓါ [ဝိသဒါ (သီ။ ဣ။)] ဟောန္တိ သူရိယရံသိယော, ဥပဃာတဝိမုတ္တဿ သူရိယဿ တာပေါ အတိ ဝိယ တပတိ။ ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန သူရိယော ဟေမန္တေ ကဌိနံ တပတိ, နော တထာ ဂိမှေ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗီတိမုတ္တော, ဘန္တေ, သူရိယော ကဌိနံ တပတိ, မေဃာဒိသဟဂတော ကဌိနံ န တပတီ’’တိ။

ကဌိနတပနပဉ္ဟော ဒသမော။

နိပ္ပပဉ္စဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ဒသ ပဉှာ။

၃။ ဝေဿန္တရဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝေဿန္တရပဉ္ဟော

၁။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, သဗ္ဗေဝ ဗောဓိသတ္တာ ပုတ္တဒါရံ ဒေန္တိ, ဥဒါဟု ဝေဿန္တရေနေဝ ရညာ ပုတ္တဒါရံ ဒိန္န’’န္တိ? ‘‘သဗ္ဗေပိ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တာ ပုတ္တဒါရံ ဒေန္တိ, န ဝေဿန္တရေနေဝ ရညာ ပုတ္တဒါရံ ဒိန္န’’န္တိ။ ‘‘အပိ စ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, တေသံ အနုမတေန ဒေန္တီ’’တိ။ ‘‘ဘရိယာ, မဟာရာဇ, အနုမတာ, ဒါရကာ ပန ဗာလတာယ ဝိလပိံသု [လာလပိံသု (သီ။ ဣ။)], ယဒိ တေ အတ္ထတော ဇာနေယျုံ, တေပိ အနုမောဒေယျုံ, န တေ ဝိလပေယျု’’န္တိ။

‘‘ဒုက္ကရံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗောဓိသတ္တေန ကတံ, ယံ သော အတ္တနော ဩရသေ ပိယေ ပုတ္တေ ဗြာဟ္မဏဿ ဒါသတ္ထာယ အဒါသိ။

‘‘ဣဒမ္ပိ ဒုတိယံ ဒုက္ကရတော ဒုက္ကရတရံ, ယံ သော အတ္တနော ဩရသေ ပိယေ ပုတ္တေ ဗာလကေ တရုဏကေ လတာယ ဗန္ဓိတွာ တေန ဗြာဟ္မဏေန လတာယ အနုမဇ္ဇီယန္တေ ဒိသွာ အဇ္ဈုပေက္ခိ။

‘‘ဣဒမ္ပိ တတိယံ ဒုက္ကရတော ဒုက္ကရတရံ, ယံ သော သကေန ဗလေန ဗန္ဓနာ မုစ္စိတွာ အာဂတေ ဒါရကေ သာရဇ္ဇမုပဂတေ ပုနဒေဝ လတာယ ဗန္ဓိတွာ အဒါသိ။

‘‘ဣဒမ္ပိ စတုတ္ထံ ဒုက္ကရတော ဒုက္ကရတရံ, ယံ သော ဒါရကေ ‘အယံ ခေါ, တာတ, ယက္ခော ခါဒိတုံ နေတိ အမှေ’တိ ဝိလပန္တေ ‘မာ ဘာယိတ္ထာ’တိ န အဿာသေသိ။

‘‘ဣဒမ္ပိ ပဉ္စမံ ဒုက္ကရတော ဒုက္ကရတရံ, ယံ သော ဇာလိဿ ကုမာရဿ ရုဒမာနဿ ပါဒေသု နိပတိတွာ ‘အလံ, တာတ, ကဏှာဇိနံ နိဝတ္တေဟိ, အဟမေဝ ဂစ္ဆာမိ ယက္ခေန သဟ, ခါဒတု မံ ယက္ခော’တိ ယာစမာနဿ ဧဝံ န သမ္ပဋိစ္ဆိ။

‘‘ဣဒမ္ပိ ဆဋ္ဌံ ဒုက္ကရတော ဒုက္ကရတရံ, ယံ သော ဇာလိဿ ကုမာရဿ ‘ပါသာဏသမံ နူန တေ, တာတ, ဟဒယံ, ယံ တွံ အမှာကံ ဒုက္ခိတာနံ ပေက္ခမာနော နိမ္မနုဿကေ ဗြဟာရညေ ယက္ခေန နီယမာနေ န နိဝါရေသီ’တိ ဝိလပမာနဿ ကာရုညံ နာကာသိ။

‘‘ဣဒမ္ပိ သတ္တမံ ဒုက္ကရတော ဒုက္ကရတရံ, ယံ တဿ ရုဠရုဠဿ ဘီမဘီမဿ နီတေ ဒါရကေ အဒဿနံ ဂမိတေ န ဖလိ ဟဒယံ သတဓါ ဝါ သဟဿဓါ ဝါ, ပုညကာမေန မနုဇေန ကိံ ပရဒုက္ခာပနေန, နနု နာမ သကဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဒုက္ကရဿ, မဟာရာဇ, ကတတ္တာ ဗောဓိသတ္တဿ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ ဒသသဟဿိယာ လောကဓါတုယာ သဒေဝမနုဿေသု အဗ္ဘုဂ္ဂတော, ဒေဝါ ဒေဝဘဝနေ ပကိတ္တေန္တိ, အသုရာ အသုရဘဝနေ ပကိတ္တေန္တိ, ဂရုဠာ ဂရုဠဘဝနေ ပကိတ္တေန္တိ, နာဂါ နာဂဘဝနေ ပကိတ္တေန္တိ, ယက္ခာ ယက္ခဘဝနေ ပကိတ္တေန္တိ, အနုပုဗ္ဗေန တဿ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ ပရမ္ပရာယ အဇ္ဇေတရဟိ ဣဓ အမှာကံ သမယံ အနုပ္ပတ္တော, တံ မယံ ဒါနံ ပကိတ္တေန္တာ ဝိကောပေန္တာ နိသိန္နာ သုဒိန္နံ, ဥဒါဟု ဒုဒ္ဒိန္နန္တိ။ သော ခေါ ပနာယံ, မဟာရာဇ, ကိတ္တိသဒ္ဒေါ နိပုဏာနံ ဝိညူနံ ဝိဒူနံ ဝိဘာဝီနံ ဗောဓိသတ္တာနံ ဒသ ဂုဏေ အနုဒဿတိ။ ကတမေ ဒသ? အဂေဓတာ နိရာလယတာ စာဂေါ ပဟာနံ အပုနရာဝတ္တိတာ သုခုမတာ မဟန္တတာ ဒုရနုဗောဓတာ ဒုလ္လဘတာ အသဒိသတာ ဗုဒ္ဓဓမ္မဿ, သော ခေါ ပနာယံ, မဟာရာဇ, ကိတ္တိသဒ္ဒေါ နိပုဏာနံ ဝိညူနံ ဝိဒူနံ ဝိဘာဝီနံ ဗောဓိသတ္တာနံ ဣမေ ဒသ ဂုဏေ အနုဒဿတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယော ပရံ ဒုက္ခာပေတွာ ဒါနံ ဒေတိ, အပိ နု တံ ဒါနံ သုခဝိပါကံ ဟောတိ သဂ္ဂသံဝတ္တနိက’’န္တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, ကိံ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘ဣင်္ဃ, ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏံ ဥပဒဿေဟီ’’တိ။ ‘‘ဣဓ, မဟာရာဇ, ကောစိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ သီလဝါ ဟောတိ ကလျာဏဓမ္မော, သော ဘဝေယျ ပက္ခဟတော ဝါ ဣဌသပ္ပီ ဝါ အညတရံ ဝါ ဗျာဓိံ အာပန္နော, တမေနံ ယော ကောစိ ပုညကာမော ယာနံ အာရောပေတွာ ပတ္ထိတံ ဒေသမနုပါပေယျ, အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, တဿ ပုရိသဿ တတောနိဒါနံ ကိဉ္စိ သုခံ နိဗ္ဗတ္တေယျ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ တံ ကမ္မ’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, ကိံ ဝတ္တဗ္ဗံ? ဟတ္ထိယာနံ ဝါ သော, ဘန္တေ, ပုရိသော လဘေယျ အဿယာနံ ဝါ ရထယာနံ ဝါ, ထလေ ထလယာနံ ဇလေ ဇလယာနံ ဒေဝေသု ဒေဝယာနံ မနုဿေသု မနုဿယာနံ, တဒနုစ္ဆဝိကံ တဒနုလောမိကံ ဘဝေ ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တေယျ, တဒနုစ္ဆဝိကာနိ တဒနုလောမိကာနိ စဿ သုခါနိ နိဗ္ဗတ္တေယျုံ, သုဂတိတော သုဂတိံ ဂစ္ဆေယျ, တေနေဝ ကမ္မာဘိသန္ဒေန ဣဒ္ဓိယာနံ အဘိရုယှ ပတ္ထိတံ နိဗ္ဗာနနဂရံ ပါပုဏေယျာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, ပရဒုက္ခာပနေန ဒိန္နဒါနံ သုခဝိပါကံ ဟောတိ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ , ယံ သော ပုရိသော ဗလီဗဒ္ဒေ ဒုက္ခာပေတွာ ဧဝရူပံ သုခံ အနုဘဝတိ။

‘‘အပရမ္ပိ , မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယထာ ပရဒုက္ခာပနေန ဒိန္နဒါနံ သုခဝိပါကံ ဟောတိ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ။ ဣဓ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ ရာဇာ ဇနပဒတော ဓမ္မိကံ ဗလိံ ဥဒ္ဓရာပေတွာ အာဏာပဝတ္တနေန ဒါနံ ဒဒေယျ, အပိ နု ခေါ သော, မဟာရာဇ, ရာဇာ တတောနိဒါနံ ကိဉ္စိ သုခံ အနုဘဝေယျ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ တံ ဒါန’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, ကိံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တတောနိဒါနံ သော, ဘန္တေ, ရာဇာ ဥတ္တရိံ အနေကသတသဟဿဂုဏံ လဘေယျ။ ရာဇူနံ အတိရာဇာ ဘဝေယျ, ဒေဝါနံ အတိဒေဝေါ ဘဝေယျ, ဗြဟ္မာနံ အတိဗြဟ္မာ ဘဝေယျ, သမဏာနံ အတိသမဏော ဘဝေယျ, ဗြာဟ္မဏာနံ အတိဗြာဟ္မဏော ဘဝေယျ, အရဟန္တာနံ အတိအရဟာ [အတိအရဟန္တော (သျာ။ က။)] ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, ပရဒုက္ခာပနေန ဒိန္နဒါနံ သုခဝိပါကံ ဟောတိ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ, ယံ သော ရာဇာ ဗလိနာ ဇနံ ဣဠေတွာ ဒိန္နဒါနေန ဧဝရူပံ ဥတ္တရိံ ယသသုခံ အနုဘဝတီ’’တိ။

‘‘အတိဒါနံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဝေဿန္တရေန ရညာ ဒိန္နံ, ယံ သော သကံ ဘရိယံ ပရဿ ဘရိယတ္ထာယ အဒါသိ, သကေ ဩရသေ ပုတ္တေ ဗြာဟ္မဏဿ ဒါသတ္ထာယ အဒါသိ, အတိဒါနံ နာမ, ဘန္တေ နာဂသေန, လောကေ ဝိဒူဟိ နိန္ဒိတံ ဂရဟိတံ, ယထာ နာမ, ဘန္တေ နာဂသေန, အတိဘာရေန သကဋဿ အက္ခော ဘိဇ္ဇတိ, အတိဘာရေန နာဝါ ဩသီဒတိ, အတိဘုတ္တေန ဘောဇနံ ဝိသမံ ပရိဏမတိ, အတိဝဿေန ဓညံ ဝိနဿတိ, အတိဒါနေန ဘောဂက္ခယံ ဥပေတိ, အတိတာပေန ပထဝီ ဥပဍယှတိ, အတိရာဂေန ဥမ္မတ္တကော ဟောတိ, အတိဒေါသေန ဝဇ္ဈော ဟောတိ, အတိမောဟေန အနယံ အာပဇ္ဇတိ, အတိလောဘေန စောရဂ္ဂဟဏမုပဂစ္ဆတိ, အတိဘယေန နိရုဇ္ဈတိ, အတိပူရေန နဒီ ဥတ္တရတိ, အတိဝါတေန အသနိ ပတတိ, အတိအဂ္ဂိနာ ဩဒနံ ဥတ္တရတိ, အတိသဉ္စရဏေန န စိရံ ဇီဝတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, အတိဒါနံ နာမ လောကေ ဝိဒူဟိ နိန္ဒိတံ ဂရဟိတံ, အတိဒါနံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဝေဿန္တရေန ရညာ ဒိန္နံ, န တတ္ထ ကိဉ္စိ ဖလံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘အတိဒါနံ, မဟာရာဇ, လောကေ ဝိဒူဟိ ဝဏ္ဏိတံ ထုတံ ပသတ္ထံ, ယေ ကေစိ ယာဒိသံ ကီဒိသံ ဒါနံ ဒေန္တိ [ကေစိ ယာဒိသံ တာဒိသံ ဒါနံ ဒေန္တိ (သျာ။)], အတိဒါနဒါယီ လောကေ ကိတ္တိံ ပါပုဏာတိ။ ယထာ , မဟာရာဇ, အတိပဝရတာယ ဒိဗ္ဗံ ဝနမူလံ ဂဟိတမ္ပိ ဟတ္ထပါသေ ဌိတာနံ ပရဇနာနံ န ဒဿယတိ, အဂဒေါ အတိဇစ္စတာယ [အတိဥသဘတာယ (က။)] ဣဠာယ သမုဂ္ဃါတကော ရောဂါနံ အန္တကရော, အဂ္ဂိ အတိဇောတိတာယ ဍဟတိ, ဥဒကံ အတိသီတတာယ နိဗ္ဗာပေတိ, ပဒုမံ ပရိသုဒ္ဓတာယ န ဥပလိမ္ပတိ ဝါရိကဒ္ဒမေန, မဏိ အတိဂုဏတာယ ကာမဒဒေါ, ဝဇိရံ အတိတိခိဏတာယ ဝိဇ္ဈတိ မဏိမုတ္တာဖလိကံ, ပထဝီ အတိမဟန္တတာယ နရောရဂမိဂပက္ခိဇလသေလပဗ္ဗတဒုမေ ဓါရေတိ, သမုဒ္ဒေါ အတိမဟန္တတာယ အပရိပူရဏော, သိနေရု အတိဘာရတာယ အစလော, အာကာသော အတိဝိတ္ထာရတာယ အနန္တော, သူရိယော အတိပ္ပဘတာယ တိမိရံ ဃာတေတိ, သီဟော အတိဇာတိတာယ ဝိဂတဘယော, မလ္လော အတိဗလဝတာယ ပဋိမလ္လံ ခိပ္ပံ ဥက္ခိပတိ , ရာဇာ အတိပုညတာယ အဓိပတိ, ဘိက္ခု အတိသီလဝန္တတာယ နာဂယက္ခနရမရူဟိ နမဿနီယော, ဗုဒ္ဓေါ အတိအဂ္ဂတာယ [အတိဝိသိဋ္ဌတာယ (သျာ။)] အနုပမော။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အတိဒါနံ နာမ လောကေ ဝိဒူဟိ ဝဏ္ဏိတံ ထုတံ ပသတ္ထံ, ယေ ကေစိ ယာဒိသံ ကီဒိသံ ဒါနံ ဒေန္တိ, အတိဒါနဒါယီ လောကေ ကိတ္တိံ ပါပုဏာတိ, အတိဒါနေန ဝေဿန္တရော ရာဇာ ဒသသဟဿိယာ လောကဓါတုယာ ဝဏ္ဏိတော ထုတော ပသတ္ထော မဟိတော ကိတ္တိတော, တေနေဝ အတိဒါနေန ဝေဿန္တရော ရာဇာ အဇ္ဇေတရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဇာတော အဂ္ဂေါ သဒေဝကေ လောကေ။

‘‘အတ္ထိ ပန, မဟာရာဇ, လောကေ ဌပနီယံ ဒါနံ, ယံ ဒက္ခိဏေယျေ အနုပ္ပတ္တေ န ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘ဒသ ခေါ ပနိမာနိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဒါနာနိ, ယာနိ လောကေ အဒါနသမ္မတာနိ, ယော တာနိ ဒါနာနိ ဒေတိ, သော အပါယဂါမီ ဟောတိ။ ကတမာနိ ဒသ? မဇ္ဇဒါနံ, ဘန္တေ နာဂသေန, လောကေ အဒါနသမ္မတံ, ယော တံ ဒါနံ ဒေတိ, သော အပါယဂါမီ ဟောတိ။ သမဇ္ဇဒါနံ။ပေ။။ ဣတ္ထိဒါနံ။ပေ။။ ဥသဘဒါနံ။ပေ။။ စိတ္တကမ္မဒါနံ။ပေ။။ သတ္ထဒါနံ ။ပေ။။ ဝိသဒါနံ။ပေ။။ သင်္ခလိကဒါနံ။ပေ။။ ကုက္ကုဋသူကရဒါနံ။ပေ။။ တုလာကူဋမာနကူဋဒါနံ, ဘန္တေ နာဂသေန, လောကေ အဒါနသမ္မတံ ဟောတိ, ယော တံ ဒါနံ ဒေတိ, သော အပါယဂါမီ ဟောတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဒသ ဒါနာနိ လောကေ အဒါနသမ္မတာနိ, ယော တာနိ ဒါနာနိ ဒေတိ, သော အပါယဂါမီ ဟောတီ’’တိ။

‘‘နာဟံ တံ, မဟာရာဇ, အဒါနသမ္မတံ ပုစ္ဆာမိ, ဣမံ ခွါဟံ, မဟာရာဇ, တံ ပုစ္ဆာမိ ‘အတ္ထိ ပန, မဟာရာဇ, လောကေ ဌပနီယံ ဒါနံ, ယံ ဒက္ခိဏေယျေ အနုပ္ပတ္တေ န ဒါတဗ္ဗ’န္တိ။ ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ နာဂသေန, လောကေ ဌပနီယံ ဒါနံ။ ယံ ဒက္ခိဏေယျေ အနုပ္ပတ္တေ န ဒါတဗ္ဗံ, စိတ္တပ္ပသာဒေ ဥပ္ပန္နေ ကေစိ ဒက္ခိဏေယျာနံ ဘောဇနံ ဒေန္တိ, ကေစိ အစ္ဆာဒနံ, ကေစိ သယနံ, ကေစိ အာဝသထံ, ကေစိ အတ္ထရဏပါဝုရဏံ, ကေစိ ဒါသိဒါသံ, ကေစိ ခေတ္တဝတ္ထုံ, ကေစိ ဒွိပဒစတုပ္ပဒံ, ကေစိ သတံ သဟဿံ သတသဟဿံ, ကေစိ မဟာရဇ္ဇံ, ကေစိ ဇီဝိတမ္ပိ ဒေန္တီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ပန, မဟာရာဇ, ကေစိ ဇီဝိတမ္ပိ ဒေန္တိ, ကိံ ကာရဏာ ဝေဿန္တရံ ဒါနပတိံ အတိဗာဠှံ ပရိပါတေသိ သုဒိန္နေ ပုတ္တေ စ ဒါရေ စ?

‘‘အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, အတ္ထိ လောကပကတိ လောကာစိဏ္ဏံ, လဘတိ ပိတာ ပုတ္တံ ဣဏဋ္ဋော ဝါ အာဇီဝိကပကတော ဝါ အာဝပိတုံ ဝါ [အာဓါပေတုံ ဝါ (သျာ။), အာဓပိတုံ ဝါ (က။)] ဝိက္ကိဏိတုံ ဝါ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, လဘတိ ပိတာ ပုတ္တံ ဣဏဋ္ဋော ဝါ အာဇီဝိကပကတော ဝါ အာဝပိတုံ ဝါ ဝိက္ကိဏိတုံ ဝါ’’တိ။ ‘‘ယဒိ, မဟာရာဇ, လဘတိ ပိတာ ပုတ္တံ ဣဏဋ္ဋော ဝါ အာဇီဝိကပကတော ဝါ အာဝပိတုံ ဝါ ဝိက္ကိဏိတုံ ဝါ , ဝေဿန္တရောပိ, မဟာရာဇ, ရာဇာ အလဘမာနော သဗ္ဗညုတဉာဏံ ဥပဒ္ဒုတော ဒုက္ခိတော တဿ ဓမ္မဓနဿ ပဋိလာဘာယ ပုတ္တဒါရံ အာဝပေသိ စ ဝိက္ကိဏိ စ။ ဣတိ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရေန ရညာ အညေသံ ဒိန္နံ ယေဝ ဒိန္နံ, ကတံ ယေဝ ကတံ။ ကိဿ ပန တွံ, မဟာရာဇ, တေန ဒါနေန ဝေဿန္တရံ ဒါနပတိံ အတိဗာဠှံ အပသာဒေသီ’’တိ?

‘‘နာဟံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဝေဿန္တရဿ ဒါနပတိနော ဒါနံ ဂရဟာမိ, အပိ စ ပုတ္တဒါရံ ယာစန္တေ နိမိနိတွာ အတ္တာနံ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘ဧတံ ခေါ, မဟာရာဇ, အသဗ္ဘိကာရဏံ, ယံ ပုတ္တဒါရံ ယာစန္တေ အတ္တာနံ ဒဒေယျ, ယံ ယံ ဟိ ယာစန္တေ တံ တဒေဝ ဒါတဗ္ဗံ, ဧတံ သပ္ပုရိသာနံ ကမ္မံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကောစိ ပုရိသော ပါနီယံ အာဟရာပေယျ, တဿ ယော ဘောဇနံ ဒဒေယျ, အပိ နု သော, မဟာရာဇ, ပုရိသော တဿ ကိစ္စကာရီ အဿာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ယံ သော အာဟရာပေတိ, တမေဝ တဿ ဒေန္တော ကိစ္စကာရီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရော ရာဇာ ဗြာဟ္မဏေ ပုတ္တဒါရံ ယာစန္တေ ပုတ္တဒါရံ ယေဝ အဒါသိ။ သစေ, မဟာရာဇ, ဗြာဟ္မဏော ဝေဿန္တရဿ သရီရံ ယာစေယျ, န သော, မဟာရာဇ, အတ္တာနံ ရက္ခေယျ န ကမ္ပေယျ န ရဇ္ဇေယျ, တဿ ဒိန္နံ ပရိစ္စတ္တံ ယေဝ သရီရံ ဘဝေယျ။ သစေ, မဟာရာဇ, ကောစိ ဝေဿန္တရံ ဒါနပတိံ ဥပဂန္တွာ ယာစေယျ ‘ဒါသတ္တံ မေ ဥပေဟီ’တိ, ဒိန္နံ ပရိစ္စတ္တံ ယေဝဿ သရီရံ ဘဝေယျ, န သော ဒတွာ တပေယျ [ဌပေယျ (သီ။)], ရညော, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရဿ ကာယော ဗဟုသာဓါရဏော။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပက္ကာ မံသပေသိ ဗဟုသာဓါရဏာ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ရညော ဝေဿန္တရဿ ကာယော ဗဟုသာဓါရဏော။ ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဖလိတော [ဖလိနော (?)] ရုက္ခော နာနာဒိဇဂဏသာဓါရဏော, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ရညော ဝေဿန္တရဿ ကာယော ဗဟုသာဓါရဏော။ ကိံ ကာရဏာ? ‘ဧဝါဟံ ပဋိပဇ္ဇန္တော သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿာမီ’တိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော အဓနော ဓနတ္ထိကော ဓနပရိယေသနံ စရမာနော အဇပထံ သင္ကုပထံ ဝေတ္တပထံ ဂစ္ဆတိ, ဇလထလဝါဏိဇ္ဇံ ကရောတိ, ကာယေန ဝါစာယ မနသာ ဓနံ အာရာဓေတိ, ဓနပ္ပဋိလာဘာယ ဝါယမတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရော ဒါနပတိ အဓနော ဗုဒ္ဓဓနေန သဗ္ဗညုတဉာဏရတနပ္ပဋိလာဘာယ ယာစကာနံ ဓနဓညံ ဒါသိဒါသံ ယာနဝါဟနံ သကလသာပတေယျံ သကံ ပုတ္တဒါရံ အတ္တာနဉ္စ စဇိတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ယေဝ ပရိယေသတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, အမစ္စော မုဒ္ဒကာမော မုဒ္ဒါဓိကရဏံ ယံ ကိဉ္စိ ဂေဟေ ဓနဓညံ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ, တံ သဗ္ဗံ ဒတွာပိ မုဒ္ဒပ္ပဋိလာဘာယ ဝါယမတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရော ဒါနပတိ သဗ္ဗံ တံ ဗာဟိရဗ္ဘန္တရဓနံ ဒတွာ ဇီဝိတမ္ပိ ပရေသံ ဒတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ယေဝ ပရိယေသတိ။

‘‘အပိ စ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရဿ ဒါနပတိနော ဧဝံ အဟောသိ ‘ယံ သော ဗြာဟ္မဏော ယာစတိ, တမေဝါဟံ တဿ ဒေန္တော ကိစ္စကာရီ နာမ ဟောမီ’တိ, ဧဝံ သော တဿ ပုတ္တဒါရမဒါသိ။ န ခေါ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရော ဒါနပတိ ဒေဿတာယ ဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တဒါရမဒါသိ, န အဒဿနကာမတာယ ပုတ္တဒါရမဒါသိ, န အတိဗဟုကာ မေ ပုတ္တဒါရာ, ‘န သက္ကောမိ တေ ပေါသေတု’န္တိ ပုတ္တဒါရမဒါသိ, န ဥက္ကဏ္ဌိတော ‘အပ္ပိယာ မေ’တိ နီဟရိတုကာမတာယ ပုတ္တဒါရမဒါသိ။ အထ ခေါ သဗ္ဗညုတဉာဏရတနဿေဝ ပိယတ္တာ သဗ္ဗညုတဉာဏဿ ကာရဏာ ဝေဿန္တရော ရာဇာ ဧဝရူပံ အတုလံ ဝိပုလမနုတ္တရံ ပိယံ မနာပံ ဒယိတံ ပါဏသမံ ပုတ္တဒါရဒါနဝရံ ဗြာဟ္မဏဿ အဒါသိ။

‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ , မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဒေဝါတိဒေဝေန စရိယာပိဋကေ –

‘‘‘န မေ ဒေဿာ ဥဘော ပုတ္တာ၊ မဒ္ဒီ ဒေဝီ န ဒေဿိယာ။

သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ၊ တသ္မာ ပိယေ အဒါသဟ’န္တိ။

‘‘တသ္မာ, မဟာရာဇ, ဝေဿတရော ရာဇာ ပုတ္တဒါနံ [ပုတ္တဒါရံ (က။)] ဒတွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ နိပဇ္ဇိ။ တဿ အတိပေမေန ဒုက္ခိတဿ ဗလဝသောကော ဥပ္ပဇ္ဇိ, ဟဒယဝတ္ထု ဥဏှမဟောသိ။ နာသိကာယ အပ္ပဟောန္တိယာ မုခေန ဥဏှေ အဿာသပဿာသေ ဝိဿဇ္ဇေသိ, အဿူနိ ပရိဝတ္တိတွာ လောဟိတဗိန္ဒူနိ ဟုတွာ နေတ္တေဟိ နိက္ခမိံသု။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒုက္ခေန ဝေဿန္တရော ရာဇာ ဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တဒါရမဒါသိ ‘မာ မေ ဒါနပထော ပရိဟာယီ’တိ။

‘‘အပိ စ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရော ရာဇာ ဒွေ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ ဗြာဟ္မဏဿ ဒွေ ဒါရကေ အဒါသိ။ ကတမေ ဒွေ? ဒါနပထော စ မေ အပရိဟီနော ဘဝိဿတိ, ဒုက္ခိတေ စ မေ ပုတ္တကေ ဝနမူလဖလေဟိ ဣတောနိဒါနံ အယျကော မောစေဿတီတိ။ ဇာနာတိ ဟိ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရော ရာဇာ ‘န မေ ဒါရကာ သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ, ဣမေ စ ဒါရကေ အယျကော နိက္ကိဏိဿတိ, ဧဝံ အမှာကမ္ပိ ဂမနံ ဘဝိဿတီ’တိ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒွေ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ ဗြာဟ္မဏဿ ဒွေ ဒါရကေ အဒါသိ။

‘‘အပိ စ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရော ရာဇာ ဇာနာတိ ‘အယံ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ဇိဏ္ဏော ဝုဍ္ဎော မဟလ္လကော ဒုဗ္ဗလော ဘဂ္ဂေါ ဒဏ္ဍပရာယဏော ခီဏာယုကော ပရိတ္တပုညော, နေသော သမတ္ထော ဣမေ ဒါရကေ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတု’န္တိ။ သက္ကုဏေယျ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော ပါကတိကေန ဗလေန ဣမေ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ဂဟေတွာ ပေဠာယ ဝါ သမုဂ္ဂေ ဝါ ပက္ခိပိတွာ နိပ္ပဘေ ကတွာ ထာလကပရိဘောဂေန [ပဒီပပရိဘောဂေန (သျာ။)] ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဣမသ္မိံ လောကေ စန္ဒိမသူရိယပ္ပဋိဘာဂဿ ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ မဏိရတနံ သုဘံ ဇာတိမန္တံ အဋ္ဌံသံ သုပရိကမ္မကတံ စတုဟတ္ထာယာမံ သကဋနာဘိပရိဏာဟံ န သက္ကာ ကေနစိ ပိလောတိကာယ ဝေဌေတွာ ပေဠာယ ပက္ခိပိတွာ သတ္ထကနိသာနပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, လောကေ စက္ကဝတ္တိရညော မဏိရတနပ္ပဋိဘာဂဿ ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, တိဓါ ပဘိန္နော သဗ္ဗသေတော သတ္တပ္ပတိဋ္ဌိတော အဋ္ဌရတနုဗ္ဗေဓေါ နဝရတနာယာမပရိဏာဟော ပါသာဒိကော ဒဿနီယော ဥပေါသထော နာဂရာဇာ န သက္ကာ ကေနစိ သုပ္ပေန ဝါ သရာဝေန ဝါ ပိဒဟိတုံ, ဂေါဝစ္ဆကော ဝိယ ဝစ္ဆကသာလာယ ပက္ခိပိတွာ ပရိဟရိတုံ ဝါ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, လောကေ ဥပေါသထနာဂရာဇပ္ပဋိဘာဂဿ ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဒီဃပုထုလဝိတ္ထိဏ္ဏော ဂမ္ဘီရော အပ္ပမေယျော ဒုရုတ္တရော အပရိယောဂါဠ္ဟော အနာဝဋော န သက္ကာ ကေနစိ သဗ္ဗတ္ထ ပိဒဟိတွာ ဧကတိတ္ထေန ပရိဘောဂံ ကာတုံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, လောကေ မဟာသမုဒ္ဒပ္ပဋိဘာဂဿ ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဟိမဝန္တော ပဗ္ဗတရာဇာ ပဉ္စယောဇနသတံ အစ္စုဂ္ဂတော နဘေ တိသဟဿယောဇနာယာမဝိတ္ထာရော စတုရာသီတိကူဋသဟဿပ္ပဋိမဏ္ဍိတော ပဉ္စန္နံ မဟာနဒီသတာနံ ပဘဝေါ မဟာဘူတဂဏာလယော နာနာဝိဓဂန္ဓဓရော ဒိဗ္ဗောသဓသတသမလင်္ကတော နဘေ ဝလာဟကော ဝိယ အစ္စုဂ္ဂတော ဒိဿတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, လောကေ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတရာဇပ္ပဋိဘာဂဿ ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ရတ္တန္ဓကာရတိမိသာယံ ဥပရိပဗ္ဗတဂ္ဂေ ဇလမာနော မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော သုဝိဒူရေပိ ပညာယတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရော ရာဇာ ပဗ္ဗတဂ္ဂေ ဇလမာနော မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဝိယ သုဝိဒူရေပိ ပါကဋော ပညာယတိ, တဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဝေဿန္တရဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဟိမဝန္တေ ပဗ္ဗတေ နာဂပုပ္ဖသမယေ ဥဇုဝါတေ ဝါယန္တေ ဒသ ဒွါဒသ ယောဇနာနိ ပုပ္ဖဂန္ဓော ဝါယတိ, ဧဝမေဝ ခေါ , မဟာရာဇ, ဝေဿန္တရဿ ရညော အပိ ယောဇနသဟဿေဟိပိ ယာဝ အကနိဋ္ဌဘဝနံ ဧတ္ထန္တရေ သုရာသုရဂရုဠဂန္ဓဗ္ဗယက္ခရက္ခသမဟောရဂကိန္နရဣန္ဒဘဝနေသု ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော, သီလဝရဂန္ဓော စဿ သမ္ပဝါယတိ, တေန တဿ ဒါရကာ န သက္ကာ ကေနစိ ဒါသဘောဂေန ဘုဉ္ဇိတုံ။ အနုသိဋ္ဌော, မဟာရာဇ, ဇာလီ ကုမာရော ပိတရာ ဝေဿန္တရေန ရညာ ‘အယျကော တေ, တာတ, တုမှေ ဗြာဟ္မဏဿ ဓနံ ဒတွာ နိက္ကိဏန္တော တံ နိက္ခသဟဿံ ဒတွာ နိက္ကိဏာတု, ကဏှာဇိနံ နိက္ကိဏန္တော ဒါသသတံ ဒါသိသတံ ဟတ္ထိသတံ အဿသတံ ဓေနုသတံ ဥသဘသတံ နိက္ခသတန္တိ သဗ္ဗသတံ ဒတွာ နိက္ကိဏာတု, ယဒိ တေ, တာတ, အယျကော တုမှေ ဗြာဟ္မဏဿ ဟတ္ထတော အာဏာယ ဗလသာ မုဓါ ဂဏှာတိ, မာ တုမှေ အယျကဿ ဝစနံ ကရိတ္ထ, ဗြာဟ္မဏဿေဝ အနုယာယိနော ဟောထာ’တိ, ဧဝမနုသာသိတွာ ပုတ္တေ ပေသေသိ, တတော ဇာလီကုမာရော ဂန္တွာ အယျကေန ပုဋ္ဌော ကထေသိ –

‘‘‘သဟဿဂ္ဃံ ဟိ မံ တာတ၊ ဗြာဟ္မဏဿ ပိတာ အဒါ။

အထော ကဏှာဇိနံ ကညံ၊ ဟတ္ထီနဉ္စ သတေန စာ’’’တိ။

‘‘သုနိဗ္ဗေဌိတော, ဘန္တေ နာဂသေန, ပဉ္ဟော; သုဘိန္နံ ဒိဋ္ဌိဇာလံ; သုမဒ္ဒိတော ပရဝါဒေါ; သကသမယော သုဒီပိတော; ဗျဉ္ဇနံ သုပရိသောဓိတံ; သုဝိဘတ္တော အတ္ထော; ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ဝေဿန္တရပဉ္ဟော ပဌမော။

၂။ ဒုက္ကရကာရိကပဉ္ဟော

၂။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, သဗ္ဗေဝ ဗောဓိသတ္တာ ဒုက္ကရကာရိကံ ကရောန္တိ, ဥဒါဟု ဂေါတမေနေဝ ဗောဓိသတ္တေန ဒုက္ကရကာရိကာ ကတာ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, မဟာရာဇ , သဗ္ဗေသံ ဗောဓိသတ္တာနံ ဒုက္ကရကာရိကာ, ဂေါတမေနေဝ ဗောဓိသတ္တေန ဒုက္ကရကာရိကာ ကတာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယဒိ ဧဝံ အယုတ္တံ, ယံ ဗောဓိသတ္တာနံ ဗောဓိသတ္တေဟိ ဝေမတ္တတာ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘စတူဟိ , မဟာရာဇ, ဌာနေဟိ ဗောဓိသတ္တာနံ ဗောဓိသတ္တေဟိ ဝေမတ္တတာ ဟောတိ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ကုလဝေမတ္တတာ ပဓါနဝေမတ္တတာ [အဒ္ဓါနဝေမတ္တတာ (သီ။ သျာ။ ဣ။)] အာယုဝေမတ္တတာ ပမာဏဝေမတ္တတာတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, မဟာရာဇ, စတူဟိ ဌာနေဟိ ဗောဓိသတ္တာနံ ဗောဓိသတ္တေဟိ ဝေမတ္တတာ ဟောတိ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဗုဒ္ဓါနံ ရူပေ သီလေ သမာဓိမှိ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေ စတုဝေသာရဇ္ဇေ ဒသတထာဂတဗလေ ဆအသာဓါရဏဉာဏေ စုဒ္ဒသဗုဒ္ဓဉာဏေ အဋ္ဌာရသဗုဒ္ဓဓမ္မေ ကေဝလေ စ ဗုဒ္ဓဂုဏေ [ဗုဒ္ဓဓမ္မေ (သီ။ ဣ။)] နတ္ထိ ဝေမတ္တတာ, သဗ္ဗေပိ ဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓဓမ္မေဟိ သမသမာ’’တိ။

‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, သဗ္ဗေပိ ဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓဓမ္မေဟိ သမသမာ, ကေန ကာရဏေန ဂေါတမေနေဝ ဗောဓိသတ္တေန ဒုက္ကရကာရိကာ ကတာ’’တိ? ‘‘အပရိပက္ကေ, မဟာရာဇ, ဉာဏေ အပရိပက္ကာယ ဗောဓိယာ ဂေါတမော ဗောဓိသတ္တော နေက္ခမ္မမဘိနိက္ခန္တော အပရိပက္ကံ ဉာဏံ ပရိပါစယမာနေန ဒုက္ကရကာရိကာ ကတာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကေန ကာရဏေန ဗောဓိသတ္တော အပရိပက္ကေ ဉာဏေ အပရိပက္ကာယ ဗောဓိယာ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော, နနု နာမ ဉာဏံ ပရိပါစေတွာ ပရိပက္ကေ ဉာဏေ နိက္ခမိတဗ္ဗ’’န္တိ?

‘‘ဗောဓိသတ္တော, မဟာရာဇ, ဝိပရီတံ ဣတ္ထာဂါရံ ဒိသွာ ဝိပ္ပဋိသာရီ အဟောသိ, တဿ ဝိပ္ပဋိသာရိဿ အရတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ, အရတိစိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ ဒိသွာ အညတရော မာရကာယိကော ဒေဝပုတ္တော ‘အယံ ခေါ ကာလော အရတိစိတ္တဿ ဝိနောဒနာယာ’တိ ဝေဟာသေ ဌတွာ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ –

‘‘မာရိသ, မာ ခေါ တွံ ဥက္ကဏ္ဌိတော အဟောသိ, ဣတော တေ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပါတုဘဝိဿတိ သဟဿာရံ သနေမိကံ သနာဘိကံ သဗ္ဗာကာရပရိပူရံ, ပထဝိဂတာနိ စ တေ ရတနာနိ အာကာသဋ္ဌာနိ စ သယမေဝ ဥပဂစ္ဆိဿန္တိ, ဒွိသဟဿပရိတ္တဒီပပရိဝါရေသု စတူသု မဟာဒီပေသု ဧကမုခေန အာဏာ ပဝတ္တိဿတိ, ပရောသဟဿဉ္စ တေ ပုတ္တာ ဘဝိဿန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ , တေဟိ ပုတ္တေဟိ ပရိကိဏ္ဏော သတ္တရတနသမန္နာဂတော စတုဒ္ဒီပမနုသာသိဿသီ’တိ။

‘‘ယထာ နာမ ဒိဝသသန္တတ္တံ အယောသူလံ သဗ္ဗတ္ထ ဥပဍဟန္တံ ကဏ္ဏသောတံ ပဝိသေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တဿ တံ ဝစနံ ကဏ္ဏသောတံ ပဝိသိတ္ထ, ဣတိ သော ပကတိယာဝ ဥက္ကဏ္ဌိတော တဿာ ဒေဝတာယ ဝစနေန ဘိယျောသောမတ္တာယ ဥဗ္ဗိဇ္ဇိ သံဝိဇ္ဇိ သံဝေဂမာပဇ္ဇိ။

‘‘ယထာ ပန, မဟာရာဇ, မဟတိမဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဇလမာနော အညေန ကဋ္ဌေန ဥပဍဟိတော ဘိယျောသောမတ္တာယ ဇလေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော ပကတိယာဝ ဥက္ကဏ္ဌိတော တဿာ ဒေဝတာယ ဝစနေန ဘိယျောသောမတ္တာယ ဥဗ္ဗိဇ္ဇိ သံဝိဇ္ဇိ သံဝေဂမာပဇ္ဇိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, မဟာပထဝီ ပကတိတိန္တာ နိဗ္ဗတ္တဟရိတသဒ္ဒလာ အာသိတ္တောဒကာ စိက္ခလ္လဇာတာ ပုနဒေဝ မဟာမေဃေ အဘိဝုဋ္ဌေ ဘိယျောသောမတ္တာယ စိက္ခလ္လတရာ အဿ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော ပကတိယာဝ ဥက္ကဏ္ဌိတော တဿာ ဒေဝတာယ ဝစနေန ဘိယျောသောမတ္တာယ ဥဗ္ဗိဇ္ဇိ သံဝိဇ္ဇိ သံဝေဂမာပဇ္ဇီ’’တိ။

‘‘အပိ နု ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗောဓိသတ္တဿ ယဒိ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ နိဗ္ဗတ္တေယျ, ပဋိနိဝတ္တေယျ ဗောဓိသတ္တော ဒိဗ္ဗေ စက္ကရတနေ နိဗ္ဗတ္တေ’’တိ? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇ, သတ္တမေ ဒိဝသေ ဗောဓိသတ္တဿ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ နိဗ္ဗတ္တေယျ, အပိ စ ပလောဘနတ္ထာယ တာယ ဒေဝတာယ မုသာ ဘဏိတံ, ယဒိပိ, မဟာရာဇ, သတ္တမေ ဒိဝသေ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဗောဓိသတ္တော န နိဝတ္တေယျ။ ကိံ ကာရဏံ? ‘အနိစ္စ’န္တိ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော ဒဠှံ အဂ္ဂဟေသိ, ‘ဒုက္ခံ အနတ္တာ’တိ ဒဠှံ အဂ္ဂဟေသိ, ဥပါဒါနက္ခယံ ပတ္တော။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, အနောတတ္တဒဟတော ဥဒကံ ဂင်္ဂံ နဒိံ ပဝိသတိ, ဂင်္ဂါယ နဒိယာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသတိ, မဟာသမုဒ္ဒတော ပါတာလမုခံ ပဝိသတိ, အပိ နု, မဟာရာဇ, တံ ဥဒကံ ပါတာလမုခဂတံ ပဋိနိဝတ္တိတွာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသေယျ, မဟာသမုဒ္ဒတော ဂင်္ဂံ နဒိံ ပဝိသေယျ, ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ပုန အနောတတ္တံ ပဝိသေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တေန ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ စတုရော စ အသင္ခ္ယေယျေ ကုသလံ ပရိပါစိတံ ဣမဿ ဘဝဿ ကာရဏာ, သောယံ အန္တိမဘဝေါ အနုပ္ပတ္တော ပရိပက္ကံ ဗောဓိဉာဏံ ဆဟိ ဝဿေဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ သဗ္ဗညူ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော, အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော စက္ကရတနကာရဏာ [စက္ကရတနဿ ကာရဏာ (သီ။ သျာ။ ဣ။)] ပဋိနိဝတ္တေယျာ’’တိ [ပရိနိဝတ္တေယျာတိ (သီ။ ဣ။ က။)]? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။

‘‘အပိ စ, မဟာရာဇ, မဟာပထဝီ ပရိဝတ္တေယျ သကာနနာ သပဗ္ဗတာ, နတွေဝ ဗောဓိသတ္တော ပဋိနိဝတ္တေယျ အပတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ။ အာရောဟေယျပိ စေ, မဟာရာဇ, ဂင်္ဂါယ ဥဒကံ ပဋိသောတံ, နတွေဝ ဗောဓိသတ္တော ပဋိနိဝတ္တေယျ အပတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ; ဝိသုဿေယျပိ စေ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေါ အပရိမိတဇလဓရော ဂေါပဒေ ဥဒကံ ဝိယ, နတွေဝ ဗောဓိသတ္တော ပဋိနိဝတ္တေယျ အပတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ; ဖလေယျပိ စေ, မဟာရာဇ, သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာ သတဓါ ဝါ သဟဿဓါ ဝါ, နတွေဝ ဗောဓိသတ္တော ပဋိနိဝတ္တေယျ အပတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ; ပတေယျုမ္ပိ စေ, မဟာရာဇ, စန္ဒိမသူရိယာ သတာရကာ လေဍ္ဍု ဝိယ ဆမာယံ, နတွေဝ ဗောဓိသတ္တော ပဋိနိဝတ္တေယျ အပတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ; သံဝတ္တေယျပိ စေ, မဟာရာဇ, အာကာသော ကိလဉ္ဇမိဝ, နတွေဝ ဗောဓိသတ္တော ပဋိနိဝတ္တေယျ အပတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ။ ကိံ ကာရဏာ? ပဒါလိတတ္တာ သဗ္ဗဗန္ဓနာန’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတိ လောကေ ဗန္ဓနာနီ’’တိ? ‘‘ဒသ ခေါ ပနိမာနိ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနာနိ, ယေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓါ သတ္တာ န နိက္ခမန္တိ, နိက္ခမိတွာပိ ပဋိနိဝတ္တန္တိ။ ကတမာနိ ဒသ? မာတာ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, ပိတာ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, ဘရိယာ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, ပုတ္တာ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, ဉာတီ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, မိတ္တံ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, ဓနံ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, လာဘသက္ကာရော, မဟာရာဇ , လောကေ ဗန္ဓနံ, ဣဿရိယံ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ, မဟာရာဇ, လောကေ ဗန္ဓနံ, ဣမာနိ ခေါ မဟာရာဇ ဒသ လောကေ ဗန္ဓနာနိ, ယေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓါ သတ္တာ န နိက္ခမန္တိ, နိက္ခမိတွာပိ ပဋိနိဝတ္တန္တိ, တာနိ ဒသ ဗန္ဓနာနိ ဗောဓိသတ္တဿ ဆိန္နာနိ ပဒါလိတာနိ, တသ္မာ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော န ပဋိနိဝတ္တတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယဒိ ဗောဓိသတ္တော ဥပ္ပန္နေ အရတိစိတ္တေ ဒေဝတာယ ဝစနေန အပရိပက္ကေ ဉာဏေ အပရိပက္ကာယ ဗောဓိယာ နေက္ခမ္မမဘိနိက္ခန္တော, ကိံ တဿ ဒုက္ကရကာရိကာယ ကတာယ, နနု နာမ သဗ္ဗဘက္ခေန ဘဝိတဗ္ဗံ ဉာဏပရိပါကံ အာဂမယမာနေနာ’’တိ?

‘‘ဒသ ခေါ ပနိမေ, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလာ လောကသ္မိံ ဩညာတာ အဝညာတာ ဟီဠိတာ ခီဠိတာ ဂရဟိတာ ပရိဘူတာ အစိတ္တီကတာ။ ကတမေ ဒသ? ဣတ္ထီ, မဟာရာဇ, ဝိဓဝါ လောကသ္မိံ ဩညာတာ အဝညာတာ ဟီဠိတာ ခီဠိတာ ဂရဟိတာ ပရိဘူတာ အစိတ္တီကတာ။ ဒုဗ္ဗလော, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော။ပေ။။ အမိတ္တဉာတိ, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော။ပေ။။ မဟဂ္ဃသော, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော။ပေ။။ အဂရုကုလဝါသိကော, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော။ပေ။။ ပါပမိတ္တော, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော။ပေ။။ ဓနဟီနော, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော။ပေ။။ အာစာရဟီနော, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော။ပေ။။ ကမ္မဟီနော, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော။ပေ။။ ပယောဂဟီနော, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော လောကသ္မိံ ဩညာတော အဝညာတော ဟီဠိတော ခီဠိတော ဂရဟိတော ပရိဘူတော အစိတ္တီကတော။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒသ ပုဂ္ဂလာ လောကသ္မိံ ဩညာတာ အဝညာတာ ဟီဠိတာ ခီဠိတာ ဂရဟိတာ ပရိဘူတာ အစိတ္တီကတာ။ ဣမာနိ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒသ ဌာနာနိ အနုဿရမာနဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧဝံ သညာ ဥပ္ပဇ္ဇိ ‘မာဟံ ကမ္မဟီနော အဿံ ပယောဂဟီနော ဂရဟိတော ဒေဝမနုဿာနံ, ယံနူနာဟံ ကမ္မဿာမီ အဿံ ကမ္မဂရု ကမ္မာဓိပတေယျော ကမ္မသီလော ကမ္မဓေါရယှော ကမ္မနိကေတဝါ အပ္ပမတ္တော ဝိဟရေယျ’န္တိ, ဧဝံ ခေါ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော ဉာဏံ ပရိပါစေန္တော ဒုက္ကရကာရိကံ အကာသီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဗောဓိသတ္တော ဒုက္ကရကာရိကံ ကရောန္တော ဧဝမာဟ ‘န ခေါ ပနာဟံ ဣမာယ ကဋုကာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ အဓိဂစ္ဆာမိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ, သိယာ နု ခေါ အညော မဂ္ဂေါ ဗောဓါယာ’တိ။ အပိ နု တသ္မိံ သမယေ ဗောဓိသတ္တဿ မဂ္ဂံ အာရဗ္ဘ သတိသမ္မောသော အဟောသီ’’တိ?

‘‘ပဉ္စဝီသတိ ခေါ ပနိမေ, မဟာရာဇ, စိတ္တဒုဗ္ဗလီကရဏာ ဓမ္မာ, ယေဟိ ဒုဗ္ဗလီကတံ စိတ္တံ န သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။ ကတမေ ပဉ္စဝီသတိ? ကောဓေါ, မဟာရာဇ, စိတ္တဒုဗ္ဗလီကရဏော ဓမ္မော, ယေန ဒုဗ္ဗလီကတံ စိတ္တံ န သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ, ဥပနာဟော။ပေ။။ မက္ခော။ပေ။။ ပဠာသော။ပေ။။ ဣဿာ။ပေ။။ မစ္ဆရိယံ။ပေ။။ မာယာ။ပေ။။ သာဌေယျံ။ပေ။။ ထမ္ဘော။ပေ။။ သာရမ္ဘော။ပေ။။ မာနော။ပေ။။ အတိမာနော ။ပေ။။ မဒေါ။ပေ။။ ပမာဒေါ။ပေ။။ ထိနမိဒ္ဓံ။ပေ။။ တန္ဒိ [နန္ဒီ (ဣ။ က။)] ။ပေ။။ အာလဿံ။ပေ။။ ပါပမိတ္တတာ။ပေ။။ ရူပါ။ပေ။။ သဒ္ဒါ။ပေ။။ ဂန္ဓာ။ပေ။။ ရသာ။ပေ။။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ။ပေ။။ ခုဒါပိပါသာ။ပေ။။ အရတိ, မဟာရာဇ, စိတ္တဒုဗ္ဗလီကရဏော ဓမ္မော, ယေန ဒုဗ္ဗလီကတံ စိတ္တံ န သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ပဉ္စဝီသတိ စိတ္တဒုဗ္ဗလီကရဏာ ဓမ္မာ, ယေဟိ ဒုဗ္ဗလီကတံ စိတ္တံ န သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။

ဗောဓိသတ္တဿ ခေါ, မဟာရာဇ, ခုဒါပိပါသာ [ခုဒါပိပါသာ (သီ။ ဣ။ က။)] ကာယံ ပရိယာဒိယိံသု, ကာယေ ပရိယာဒိန္နေ စိတ္တံ န သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။ သတသဟဿံ, မဟာရာဇ, ကပ္ပါနံ [ကပ္ပေ (က။)] စတုရော စ အသင္ခ္ယေယျေ ကပ္ပေ ဗောဓိသတ္တော စတုန္နံ ယေဝ အရိယသစ္စာနံ အဘိသမယံ အန္ဝေသိ တာသု တာသု ဇာတီသု, ကိံ ပနဿ ပစ္ဆိမေ ဘဝေ အဘိသမယဇာတိယံ မဂ္ဂံ အာရဗ္ဘ သတိသမ္မောသော ဟေဿတိ? အပိ စ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တဿ သညာမတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိ ‘သိယာ နု ခေါ အညော မဂ္ဂေါ ဗောဓါယာ’တိ။ ပုဗ္ဗေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဗောဓိသတ္တော ဧကမာသိကော သမာနော ပိတု သက္ကဿ ကမ္မန္တေ သီတာယ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ သိရိသယနေ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိစိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ပေ။။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမိ, ဉာဏံ ပရိပါစေန္တော ဗောဓိသတ္တော ဒုက္ကရကာရိကံ အကာသီ’’တိ။

ဒုက္ကရကာရိကပဉ္ဟော ဒုတိယော။

၃။ ကုသလာကုသလဗလဝတရပဉ္ဟော

၃။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ အဓိမတ္တံ ဗလဝတရံ ကုသလံ ဝါ အကုသလံ ဝါ’’တိ? ‘‘ကုသလံ, မဟာရာဇ, အဓိမတ္တံ ဗလဝတရံ, နော တထာ အကုသလ’န္တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ နာဂသေန, တံ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆာမိ ‘ကုသလံ အဓိမတ္တံ ဗလဝတရံ, နော တထာ အကုသလ’န္တိ, ဒိဿန္တိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဣဓ ပါဏာတိပါတိနော အဒိန္နာဒါယိနော ကာမေသုမိစ္ဆာစာရိနော မုသာဝါဒိနော ဂါမဃာတိကာ ပန္ထဒူသကာ နေကတိကာ ဝဉ္စနိကာ, သဗ္ဗေ တေ တာဝတကေန ပါပေန လဘန္တိ ဟတ္ထစ္ဆေဒံ ပါဒစ္ဆေဒံ ဟတ္ထပါဒစ္ဆေဒံ ကဏ္ဏစ္ဆေဒံ နာသစ္ဆေဒံ ကဏ္ဏနာသစ္ဆေဒံ ဗိလင်္ဂထာလိကံ သင်္ခမုဏ္ဍိကံ ရာဟုမုခံ ဇောတိမာလိကံ ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကံ ဧရကဝတ္တိကံ စီရကဝါသိကံ ဧဏေယျကံ ဗဠိသမံသိကံ ကဟာပဏိကံ ခါရာပတစ္ဆိကံ ပလိဃပရိဝတ္တိကံ ပလာလဣဌကံ တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စနံ သုနခေဟိပိ ခါဒါပနံ ဇီဝသူလာရောပနံ အသိနာပိ သီသစ္ဆေဒံ, ကေစိ ရတ္တိံ ပါပံ ကတွာ ရတ္တိံ ယေဝ ဝိပါကံ အနုဘဝန္တိ, ကေစိ ရတ္တိံ ကတွာ ဒိဝါ ယေဝ အနုဘဝန္တိ, ကေစိ ဒိဝါ ကတွာ ဒိဝါ ယေဝ အနုဘဝန္တိ, ကေစိ ဒိဝါ ကတွာ ရတ္တိံ ယေဝ အနုဘဝန္တိ, ကေစိ ဒွေ တယော ဒိဝသေ ဝီတိဝတ္တေ အနုဘဝန္တိ, သဗ္ဗေပိ တေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိပါကံ အနုဘဝန္တိ။ အတ္ထိ ပန, ဘန္တေ နာဂသေန, ကောစိ ဧကဿ ဝါ ဒွိန္နံ ဝါ တိဏ္ဏံ ဝါ စတုန္နံ ဝါ ပဉ္စန္နံ ဝါ ဒသန္နံ ဝါ သတဿ ဝါ သဟဿဿ ဝါ သတသဟဿဿ ဝါ သပရိဝါရံ ဒါနံ ဒတွာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ဘောဂံ ဝါ ယသံ ဝါ သုခံ ဝါ အနုဘဝိတာ သီလေန ဝါ ဥပေါသထကမ္မေန ဝါ’’တိ?

‘‘အတ္ထိ, မဟာရာဇ , စတ္တာရော ပုရိသာ ဒါနံ ဒတွာ သီလံ သမာဒိယိတွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကတွာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ တေနေဝ သရီရဒေဟေန တိဒသပုရေ သမနုပ္ပတ္တာ’’တိ [ယသမနုပတ္တာတိ (သီ။ ဣ။)]။ ‘‘ကော စ ကော စ ဘန္တေ’’တိ? ‘‘မန္ဓာတာ, မဟာရာဇ, ရာဇာ, နိမိ ရာဇာ, သာဓီနော ရာဇာ, ဂုတ္တိလော စ ဂန္ဓဗ္ဗော’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, အနေကေဟိ တံ ဘဝသဟဿေဟိ အန္တရိတံ, ဒွိန္နမ္ပေတံ အမှာကံ [ဒီပိတံ, အမှာကမ္ပေတံ (က။)] ပရောက္ခံ, ယဒိ သမတ္ထောသိ ဝတ္တမာနကေ ဘဝေ ဘဂဝတော ဓရမာနကာလေ ကထေဟီ’’တိ? ‘‘ဝတ္တမာနကေပိ, မဟာရာဇ, ဘဝေ ပုဏ္ဏကော ဒါသော ထေရဿ သာရိပုတ္တဿ ဘောဇနံ ဒတွာ တဒဟေဝ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ အဇ္ဈုပဂတော, သော ဧတရဟိ ပုဏ္ဏကော သေဋ္ဌီတိ ပညာယိ, ဂေါပါလမာတာ ဒေဝီ အတ္တနော ကေသေ ဝိက္ကိဏိတွာ လဒ္ဓေဟိ အဋ္ဌဟိ ကဟာပဏေဟိ ထေရဿ မဟာကစ္စာယနဿ အတ္တဋ္ဌမကဿ ပိဏ္ဍပါတံ ဒတွာ တဒဟေဝ ရညော စန္ဒပဇ္ဇောတဿ [ဥဒေနဿ (သီ။ ဣ။)] အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနံ ပတ္တာ။ သုပ္ပိယာ ဥပါသိကာ အညတရဿ ဂိလာနဘိက္ခုနော အတ္တနော ဦရုမံသေန ပဋိစ္ဆာဒနီယံ ဒတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ယေဝ ရူဠှဝဏာ သဉ္ဆဝီ [သစ္ဆဝီ (သီ။ ဣ။)] အရောဂါ ဇာတာ။ မလ္လိကာ ဒေဝီ ဘဂဝတော အာဘိဒေါသိကံ ကုမ္မာသပိဏ္ဍံ ဒတွာ တဒဟေဝ ရညော ကောသလဿ အဂ္ဂမဟေသီ ဇာတာ။ သုမနော မာလာကာရော အဋ္ဌဟိ သုမနပုပ္ဖမုဋ္ဌီဟိ ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ တံ ဒိဝသံ ယေဝ မဟာသမ္ပတ္တိံ ပတ္တော။ ဧကသာဋကော ဗြာဟ္မဏော ဥတ္တရသာဋကေန ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ တံ ဒိဝသံ ယေဝ သဗ္ဗဋ္ဌကံ လဘိ, သဗ္ဗေပေတေ, မဟာရာဇ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ဘောဂဉ္စ ယသဉ္စ အနုဘဝိံသူ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဝိစိနိတွာ ပရိယေသိတွာ ဆ ဇနေ ယေဝ အဒ္ဒသာသီ’’တိ။ ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, အကုသလံ ယေဝ အဓိမတ္တံ ဗလဝတရံ, နော တထာ ကုသလံ။ အဟဉှိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧကဒိဝသံ ယေဝ ဒသပိ ပုရိသေ ပဿာမိ ပါပဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန သူလေသု အာရောပေန္တေ, ဝီသမ္ပိ တိံသမ္ပိ စတ္တာလီသမ္ပိ ပညာသမ္ပိ ပုရိသသတမ္ပိ ပုရိသသဟဿမ္ပိ ပဿာမိ ပါပဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန သူလေသု အာရောပေန္တေ။ နန္ဒကုလဿ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဘဒ္ဒသာလော နာမ သေနာပတိပုတ္တော အဟောသိ။ တေန စ ရညာ စန္ဒဂုတ္တေန သင်္ဂါမော သမုပဗ္ယူဠ္ဟော အဟောသိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန, ဘန္တေ နာဂသေန, သင်္ဂါမေ ဥဘတော ဗလကာယေ အသီတိကဗန္ဓရူပါနိ အဟေသုံ, ဧကသ္မိံ ကိရ သီသကဗန္ဓေ ပရိပါတေ [ပရိပုဏ္ဏေ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဧကံ ကဗန္ဓရူပံ ဥဋ္ဌဟတိ, သဗ္ဗေပေတေ ပါပဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကေန အနယဗျသနံ အာပန္နာ။ ဣမိနာပိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏေန ဘဏာမိ အကုသလံ ယေဝ အဓိမတ္တံ ဗလဝတရံ, နော တထာ ကုသလ’’န္တိ။

‘‘သုယျတိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓသာသနေ ကောသလေန ရညာ အသဒိသဒါနံ ဒိန္န’’န္တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, သုယျတီ’’တိ။ ‘‘အပိ နု ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ကောသလရာဇာ တံ အသဒိသံ ဒါနံ ဒတွာ တတောနိဒါနံ ကဉ္စိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ဘောဂံ ဝါ ယသံ ဝါ သုခံ ဝါ ပဋိလဘီ’’တိ [ပဋိလဘတီတိ (က။)]? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ကောသလရာဇာ ဧဝရူပံ အနုတ္တရံ ဒါနံ ဒတွာပိ န လဘိ [န လဘတိ (က။)] တတောနိဒါနံ ကဉ္စိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ဘောဂံ ဝါ ယသံ ဝါ သုခံ ဝါ, တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, အကုသလံ ယေဝ အဓိမတ္တံ ဗလဝတရံ, နော တထာ ကုသလ’’န္တိ။

‘‘ပရိတ္တတ္တာ, မဟာရာဇ, အကုသလံ ခိပ္ပံ ပရိဏမတိ, ဝိပုလတ္တာ ကုသလံ ဒီဃေန ကာလေန ပရိဏမတိ, ဥပမာယပိ, မဟာရာဇ, ဧတံ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, အပရန္တေ ဇနပဒေ ကုမုဒဘဏ္ဍိကာ နာမ ဓညဇာတိ မာသလူနာ [မာသပူရာ (က။)] အန္တောဂေဟဂတာ ဟောတိ, သာလယော ဆပ္ပဉ္စမာသေဟိ ပရိဏမန္တိ , ကိံ ပနေတ္ထ, မဟာရာဇ, အန္တရံ ကော ဝိသေသော ကုမုဒဘဏ္ဍိကာယ စ သာလီနဉ္စာ’’တိ? ‘‘ပရိတ္တတ္တာ, ဘန္တေ, ကုမုဒဘဏ္ဍိကာယ, ဝိပုလတ္တာ စ သာလီနံ။ သာလယော, ဘန္တေ နာဂသေန, ရာဇာရဟာ ရာဇဘောဇနံ, ကုမုဒဘဏ္ဍိကာ ဒါသကမ္မကရာနံ ဘောဇန’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ပရိတ္တတ္တာ အကုသလံ ခိပ္ပံ ပရိဏမတိ, ဝိပုလတ္တာ ကုသလံ ဒီဃေန ကာလေန ပရိဏမတီ’’တိ။

‘‘ယံ တတ္ထ, ဘန္တေ နာဂသေန, ခိပ္ပံ ပရိဏမတိ, တံ နာမ လောကေ အဓိမတ္တံ ဗလဝတရံ, တသ္မာ အကုသလံ ဗလဝတရံ, နော တထာ ကုသလံ။ ယထာ နာမ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယော ကောစိ ယောဓေါ မဟတိမဟာယုဒ္ဓံ ပဝိသိတွာ ပဋိသတ္တုံ ဥပကစ္ဆကေ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎိတွာ ခိပ္ပတရံ သာမိနော ဥပနေယျ, သော ယောဓေါ လောကေ သမတ္ထော သူရော နာမ။ ယော စ ဘိသက္ကော ခိပ္ပံ သလ္လံ ဥဒ္ဓရတိ ရောဂမပနေတိ, သော ဘိသက္ကော ဆေကော နာမ။ ယော ဂဏကော သီဃသီဃံ ဂဏေတွာ ခိပ္ပံ ဒဿယတိ, သော ဂဏကော ဆေကော နာမ။ ယော မလ္လော ခိပ္ပံ ပဋိမလ္လံ ဥက္ခိပိတွာ ဥတ္တာနကံ ပါတေတိ, သော မလ္လော သမတ္ထော သူရော နာမ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယံ ခိပ္ပံ ပရိဏမတိ ကုသလံ ဝါ အကုသလံ ဝါ, တံ လောကေ အဓိမတ္တံ ဗလဝတရ’’န္တိ။

‘‘ဥဘယမ္ပိ တံ, မဟာရာဇ, ကမ္မံ သမ္ပရာယဝေဒနီယမေဝ, အပိ စ ခေါ အကုသလံ သာဝဇ္ဇတာယ ခဏေန ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ ဟောတိ, ပုဗ္ဗကေဟိ, မဟာရာဇ, ခတ္တိယေဟိ ဌပိတော ဧသော နိယမော ‘ယော ပါဏံ ဟနတိ, သော ဒဏ္ဍာရဟော။ပေ။။ ယော အဒိန္နံ အာဒိယတိ။ပေ။။ ယော ပရဒါရံ ဂစ္ဆတိ။ပေ။။ ယော မုသာ ဘဏတိ။ပေ။။ ယော ဂါမံ ဃာတေတိ။ပေ။။ ယော ပန္ထံ ဒူသေတိ။ပေ။။ ယော နိကတိံ ကရောတိ။ပေ။။ ယော ဝဉ္စနံ ကရောတိ, သော ဒဏ္ဍာရဟော ဝဓိတဗ္ဗော ဆေတ္တဗ္ဗော ဘေတ္တဗ္ဗော ဟန္တဗ္ဗော’တိ။ တံ တေ ဥပါဒါယ ဝိစိနိတွာ ဝိစိနိတွာ ဒဏ္ဍေန္တိ ဝဓေန္တိ ဆိန္ဒန္တိ ဘိန္ဒန္တိ ဟနန္တိ စ, အပိ နု, မဟာရာဇ, အတ္ထိ ကေဟိစိ ဌပိတော နိယမော ‘ယော ဒါနံ ဝါ ဒေတိ, သီလံ ဝါ ရက္ခတိ, ဥပေါသထကမ္မံ ဝါ ကရောတိ, တဿ ဓနံ ဝါ ယသံ ဝါ ဒါတဗ္ဗ’န္တိ; အပိ နု တံ ဝိစိနိတွာ ဝိစိနိတွာ ဓနံ ဝါ ယသံ ဝါ ဒေန္တိ, စောရဿ ကတကမ္မဿ ဝဓဗန္ဓနံ ဝိယာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယဒိ, မဟာရာဇ, ဒါယကာနံ ဝိစိနိတွာ ဝိစိနိတွာ ဓနံ ဝါ ယသံ ဝါ ဒဒေယျုံ, ကုသလမ္ပိ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ ဘဝေယျ, ယသ္မာ စ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒါယကေ န ဝိစိနန္တိ ‘ဓနံ ဝါ ယသံ ဝါ ဒဿာမာ’တိ, တသ္မာ ကုသလံ န ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ။ ဣမိနာ, မဟာရာဇ, ကာရဏေန အကုသလံ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ, သမ္ပရာယေဝ သော အဓိမတ္တံ ဗလဝတရံ ဝေဒနံ ဝေဒယတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, တဝါဒိသေန ဗုဒ္ဓိမန္တေန ဝိနာ နေသော ပဉ္ဟော သုနိဗ္ဗေဌိယော, လောကိကံ, ဘန္တေ နာဂသေန, လောကုတ္တရေန ဝိညာပိတ’’န္တိ။

ကုသလာကုသလဗလဝတရပဉ္ဟော တတိယော။

၄။ ပုဗ္ဗပေတာဒိသပဉ္ဟော

၄။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဣမေ ဒါယကာ ဒါနံ ဒတွာ ပုဗ္ဗပေတာနံ အာဒိသန္တိ [ဥဒ္ဒိသန္တိ (က။ သီ။)] ‘ဣဒံ တေသံ ပါပုဏာတူ’တိ, အပိ နု တေ ကိဉ္စိ တတောနိဒါနံ ဝိပါကံ ပဋိလဘန္တီ’’တိ? ‘‘ကေစိ, မဟာရာဇ, ပဋိလဘန္တိ, ကေစိ နပ္ပဋိလဘန္တီ’’တိ။ ‘‘ကေ, ဘန္တေ, ပဋိလဘန္တိ, ကေ နပ္ပဋိလဘန္တီ’’တိ? ‘‘နိရယူပပန္နာ, မဟာရာဇ, နပ္ပဋိလဘန္တိ, သဂ္ဂဂတာ နပ္ပဋိလဘန္တိ, တိရစ္ဆာနယောနိဂတာ နပ္ပဋိလဘန္တိ, စတုန္နံ ပေတာနံ တယော ပေတာ နပ္ပဋိလဘန္တိ ဝန္တာသိကာ ခုပ္ပိပါသိနော နိဇ္ဈာမတဏှိကာ, လဘန္တိ ပေတာ ပရဒတ္တူပဇီဝိနော, တေပိ သရမာနာ ယေဝ လဘန္တီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဒါယကာနံ ဒါနံ ဝိသောသိတံ [ဝိသောတံ (သီ။ ဣ။)] ဟောတိ အဖလံ, ယေသံ ဥဒ္ဒိဿ ကတံ ယဒိ တေ နပ္ပဋိလဘန္တီ’’တိ? ‘‘န ဟိ တံ, မဟာရာဇ, ဒါနံ အဖလံ ဟောတိ အဝိပါကံ, ဒါယကာ ယေဝ တဿ ဖလံ အနုဘဝန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏေန မံ သညာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဣဓ, မဟာရာဇ, ကေစိ မနုဿာ မစ္ဆမံသသုရာဘတ္တခဇ္ဇကာနိ ပဋိယာဒေတွာ ဉာတိကုလံ ဂစ္ဆန္တိ, ယဒိ တေ ဉာတကာ တံ ဥပါယနံ န သမ္ပဋိစ္ဆေယျုံ, အပိ နု တံ ဥပါယနံ ဝိသောသိတံ ဂစ္ဆေယျ ဝိနဿေယျ ဝါ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, သာမိကာနံ ယေဝ တံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒါယကာ ယေဝ တဿ ဖလံ အနုဘဝန္တိ။ ယထာ ပန , မဟာရာဇ, ပုရိသော ဂဗ္ဘံ ပဝိဋ္ဌော အသတိ ပုရတော နိက္ခမနမုခေ ကေန နိက္ခမေယျာ’’တိ။ ‘‘ပဝိဋ္ဌေနေဝ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒါယကာ ယေဝ တဿ ဖလံ အနုဘဝန္တီ’’တိ။ ‘‘ဟောတု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမိ, ဒါယကာ ယေဝ တဿ ဖလံ အနုဘဝန္တိ, န မယံ တံ ကာရဏံ ဝိလောမေမာတိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယဒိ ဣမေသံ ဒါယကာနံ ဒိန္နဒါနံ ပုဗ္ဗပေတာနံ ပါပုဏာတိ, တေ စ တဿ ဝိပါကံ အနုဘဝန္တိ။ တေန ဟိ ယော ပါဏာတိပါတီ လုဒ္ဒေါ လောဟိတပါဏီ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော မနုဿေ ဃာတေတွာ ဒါရုဏံ ကမ္မံ ကတွာ ပုဗ္ဗပေတာနံ အာဒိသေယျ ‘ဣမဿ မေ ကမ္မဿ ဝိပါကော ပုဗ္ဗပေတာနံ ပါပုဏာတူ’တိ, အပိ နု တဿ ဝိပါကော ပုဗ္ဗပေတာနံ ပါပုဏာတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကော တတ္ထ ဟေတု ကိံ ကာရဏံ, ယေန ကုသလံ ပါပုဏာတိ အကုသလံ န ပါပုဏာတီ’’တိ? ‘‘နေသော, မဟာရာဇ, ပဉ္ဟော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော, မာ စ တွံ, မဟာရာဇ, ‘ဝိသဇ္ဇကော အတ္ထီ’တိ အပုစ္ဆိတဗ္ဗံ ပုစ္ဆိ, ‘ကိဿ အာကာသော နိရာလမ္ဗော, ကိဿ ဂင်္ဂါ ဥဒ္ဓမ္မုခါ န သန္ဒတိ, ကိဿ ဣမေ မနုဿာ စ ဒိဇာ စ ဒွိပဒါ မိဂါ စတုပ္ပဒါ’တိ တမ္ပိ မံ တွံ ပုစ္ဆိဿသီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ တံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဝိဟေသာပေက္ခော ပုစ္ဆာမိ, အပိ စ နိဗ္ဗာဟနတ္ထာယ [နိဗ္ဗာနတ္ထာယ (က။)] သန္ဒေဟဿ ပုစ္ဆာမိ, ဗဟူ မနုဿာ လောကေ ဝါမဂါမိနော [ပါပဂါဟိနော (သျာ။)] ဝိစက္ခုကာ, ‘ကိန္တိ တေ ဩတာရံ န လဘေယျု’န္တိ ဧဝါဟံ တံ ပုစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘န သက္ကာ, မဟာရာဇ, သဟ အကတေန အနနုမတေန သဟ ပါပံ ကမ္မံ သံဝိဘဇိတုံ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, မနုဿာ ဥဒကနိဗ္ဗာဟနေန ဥဒကံ သုဝိဒူရမ္ပိ ဟရန္တိ, အပိ နု, မဟာရာဇ, သက္ကာ ဃနမဟာသေလပဗ္ဗတော [ပဗ္ဗတတော (က။)] နိဗ္ဗာဟနေန ယထိစ္ဆိတံ ဟရိတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သက္ကာ ကုသလံ သံဝိဘဇိတုံ, န သက္ကာ အကုသလံ သံဝိဘဇိတုံ။ ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, သက္ကာ တေလေန ပဒီပေါ ဇာလေတုံ, အပိ နု, မဟာရာဇ, သက္ကာ ဥဒကေန ပဒီပေါ ဇာလေတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သက္ကာ ကုသလံ သံဝိဘဇိတုံ, န သက္ကာ အကုသလံ သံဝိဘဇိတုံ။ ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ကဿကာ တဠာကတော ဥဒကံ နီဟရိတွာ ဓညံ ပရိပါစေန္တိ, အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, သက္ကာ မဟာသမုဒ္ဒတော ဥဒကံ နီဟရိတွာ ဓညံ ပရိပါစေတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သက္ကာ ကုသလံ သံဝိဘဇိတုံ, န သက္ကာ အကုသလံ သံဝိဘဇိတု’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကေန ကာရဏေန သက္ကာ ကုသလံ သံဝိဘဇိတုံ, န သက္ကာ အကုသလံ သံဝိဘဇိတုံ။ ကာရဏေန မံ သညာပေဟိ, နာဟံ အန္ဓော အနာလောကော သုတွာ ဝေဒိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အကုသလံ, မဟာရာဇ, ထောကံ, ကုသလံ ဗဟုကံ, ထောကတ္တာ အကုသလံ ကတ္တာရံ ယေဝ ပရိယာဒိယတိ, ဗဟုကတ္တာ ကုသလံ သဒေဝကံ လောကံ အဇ္ဈောတ္ထရတီ’’တိ။ ‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပရိတ္တံ ဧကံ ဥဒကဗိန္ဒု ပထဝိယံ နိပတေယျ, အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, ဥဒကဗိန္ဒု ဒသပိ ဒွါဒသပိ ယောဇနာနိ အဇ္ဈောတ္ထရေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ယတ္ထ တံ ဥဒကဗိန္ဒု နိပတိတံ, တတ္ထေဝ ပရိယာဒိယတီ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေန, မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘ပရိတ္တတ္တာ, ဘန္တေ, ဥဒကဗိန္ဒုဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ပရိတ္တံ အကုသလံ ပရိတ္တတ္တာ ကတ္တာရံ ယေဝ ပရိယာဒိယတိ, န သက္ကာ သံဝိဘဇိတုံ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, မဟတိမဟာမေဃော အဘိဝဿေယျ တပ္ပယန္တော ဓရဏိတလံ, အပိ နု ခေါ သော, မဟာရာဇ, မဟာမေဃော သမန္တတော ဩတ္ထရေယျာ’’တိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ, ပူရယိတွာ သော မဟာမေဃော သောဗ္ဘသရ သရိတသာခါကန္ဒရပဒရဒဟတဠာက [မာတိကာတဠာက (က။)] ဥဒပါနပေါက္ခရဏိယော ဒသပိ ဒွါဒသပိ ယောဇနာနိ အဇ္ဈောတ္ထရေယျာ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေန, မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘မဟန္တတ္တာ, ဘန္တေ, မေဃဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ကုသလံ ဗဟုကံ, ဗဟုကတ္တာ သက္ကာ ဒေဝမနုဿေဟိပိ သံဝိဘဇိတု’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကေန ကာရဏေန အကုသလံ ထောကံ ကုသလံ ဗဟုတရ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ ဒါနံ ဒေတိ, သီလံ သမာဒိယတိ, ဥပေါသထကမ္မံ ကရောတိ, သော ဟဋ္ဌော ပဟဋ္ဌော ဟသိတော ပမုဒိတော ပသန္နမာနသော ဝေဒဇာတော ဟောတိ, တဿ အပရာပရံ ဣတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဣတိမနဿ ဘိယျော ဘိယျော ကုသလံ ပဝဍ္ဎတိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဥဒပါနေ ဗဟုသလိလသမ္ပုဏ္ဏေ ဧကေန ဒေသေန ဥဒကံ ပဝိသေယျ, ဧကေန နိက္ခမေယျ, နိက္ခမန္တေပိ အပရာပရံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, န သက္ကာ ဟောတိ ခယံ ပါပေတုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ , မဟာရာဇ, ကုသလံ ဘိယျော ဘိယျော ပဝဍ္ဎတိ။ ဝဿသတေပိ စေ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ကတံ ကုသလံ အာဝဇ္ဇေယျ, အာဝဇ္ဇိတေ အာဝဇ္ဇိတေ ဘိယျော ဘိယျော ကုသလံ ပဝဍ္ဎတိ။ တဿ တံ ကုသလံ သက္ကာ ဟောတိ ယထိစ္ဆကေဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဘဇိတုံ, ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန ကုသလံ ဗဟုတရံ။

‘‘အကုသလံ ပန, မဟာရာဇ, ကရောန္တော ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ, ဝိပ္ပဋိသာရိနော စိတ္တံ ပဋိလီယတိ ပဋိကုဋတိ ပဋိဝတ္တတိ န သမ္ပသာရီယတိ သောစတိ တပ္ပတိ ဟာယတိ ခီယတိ န ပရိဝဍ္ဎတိ တတ္ထေဝ ပရိယာဒိယတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, သုက္ခာယ နဒိယာ မဟာပုဠိနာယ ဥန္နတာဝနတာယ ကုဋိလသင္ကုဋိလာယ ဥပရိတော ပရိတ္တံ ဥဒကံ အာဂစ္ဆန္တံ ဟာယတိ ခီယတိ န ပရိဝဍ္ဎတိ တတ္ထေဝ ပရိယာဒိယတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အကုသလံ ကရောန္တဿ စိတ္တံ ပဋိလီယတိ ပဋိကုဋတိ ပဋိဝတ္တတိ န သမ္ပသာရီယတိ သောစတိ တပ္ပတိ ဟာယတိ ခီယတိ န ပရိဝဍ္ဎတိ တတ္ထေဝ ပရိယာဒိယတိ, ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကုသလံ ထောက’’န္တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ပုဗ္ဗပေတာဒိသပဉ္ဟော စတုတ္ထော။

၅။ သုပိနပဉ္ဟော

၅။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဣမသ္မိံ လောကေ နရနာရိယော သုပိနံ ပဿန္တိ ကလျာဏမ္ပိ ပါပကမ္ပိ, ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗမ္ပိ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗမ္ပိ, ကတပုဗ္ဗမ္ပိ အကတပုဗ္ဗမ္ပိ, ခေမမ္ပိ သဘယမ္ပိ, ဒူရေပိ သန္တိကေပိ, ဗဟုဝိဓါနိပိ အနေကဝဏ္ဏသဟဿာနိ ဒိဿန္တိ, ကိဉ္စေတံ သုပိနံ နာမ, ကော စေတံ ပဿတီ’’တိ? ‘‘နိမိတ္တမေတံ, မဟာရာဇ, သုပိနံ နာမ, ယံ စိတ္တဿ အာပါတ [အာပါထ (သီ။ ဣ။)] မုပဂစ္ဆတိ။ ဆယိမေ, မဟာရာဇ, သုပိနံ ပဿန္တိ, ဝါတိကော သုပိနံ ပဿတိ, ပိတ္တိကော သုပိနံ ပဿတိ, သေမှိကော သုပိနံ ပဿတိ, ဒေဝတူပသံဟာရတော သုပိနံ ပဿတိ, သမုဒါစိဏ္ဏတော သုပိနံ ပဿတိ, ပုဗ္ဗနိမိတ္တတော သုပိနံ ပဿတိ, တတြ, မဟာရာဇ, ယံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တတော သုပိနံ ပဿတိ, တံ ယေဝ သစ္စံ, အဝသေသံ မိစ္ဆာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယော ပုဗ္ဗနိမိတ္တတော သုပိနံ ပဿတိ, ကိံ တဿ စိတ္တံ သယံ ဂန္တွာ တံ နိမိတ္တံ ဝိစိနာတိ, တံ ဝါ နိမိတ္တံ စိတ္တဿ အာပါတမုပဂစ္ဆတိ, အညော ဝါ အာဂန္တွာ တဿ အာရောစေတီ’’တိ? ‘‘န, မဟာရာဇ, တဿ စိတ္တံ သယံ ဂန္တွာ တံ နိမိတ္တံ ဝိစိနာတိ, နာပိ အညော ကောစိ အာဂန္တွာ တဿ အာရောစေတိ, အထ ခေါ တံ ယေဝ နိမိတ္တံ စိတ္တဿ အာပါတမုပဂစ္ဆတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, အာဒါသော န သယံ ကုဟိဉ္စိ ဂန္တွာ ဆာယံ ဝိစိနာတိ, နာပိ အညော ကောစိ ဆာယံ အာနေတွာ အာဒါသံ အာရောပေတိ [အာရောစေတိ (က။)], အထ ခေါ ယတော ကုတောစိ ဆာယာ အာဂန္တွာ အာဒါသဿ အာပါတမုပဂစ္ဆတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, န တဿ စိတ္တံ သယံ ဂန္တွာ တံ နိမိတ္တံ ဝိစိနာတိ, နာပိ အညော ကောစိ အာဂန္တွာ အာရောစေတိ, အထ ခေါ ယတော ကုတောစိ နိမိတ္တံ အာဂန္တွာ စိတ္တဿ အာပါတမုပဂစ္ဆတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယံ တံ စိတ္တံ သုပိနံ ပဿတိ, အပိ နု တံ စိတ္တံ ဇာနာတိ ‘ဧဝံ နာမ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ ခေမံ ဝါ ဘယံ ဝါ’တိ? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇ, တံ စိတ္တံ ဇာနာတိ ‘ဧဝံဝိပါကော ဘဝိဿတိ ခေမံ ဝါ ဘယံ ဝါ’တိ, နိမိတ္တေ ပန ဥပ္ပန္နေ အညေသံ ကထေတိ, တတော တေ အတ္ထံ ကထေန္တီ’’တိ။

‘‘ဣင်္ဃ, ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏံ မေ ဒဿေဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, သရီရေ တိလကာ ဣဠကာ ဒဒ္ဒူနိ ဥဋ္ဌဟန္တိ လာဘာယ ဝါ အလာဘာယ ဝါ, ယသာယ ဝါ အယသာယ ဝါ, နိန္ဒာယ ဝါ ပသံသာယ ဝါ, သုခါယ ဝါ ဒုက္ခာယ ဝါ, အပိ နု တာ, မဟာရာဇ, ဣဠကာ ဇာနိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ‘ဣမံ နာမ မယံ အတ္ထံ နိပ္ဖာဒေဿာမာ’’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ယာဒိသေ တာ ဩကာသေ ဣဠကာ သမ္ဘဝန္တိ, တတ္ထ တာ ဣဠကာ ဒိသွာ နေမိတ္တကာ ဗျာကရောန္တိ ‘ဧဝံ နာမ ဝိပါကော ဘဝိဿတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယံ တံ စိတ္တံ သုပိနံ ပဿတိ, န တံ စိတ္တံ ဇာနာတိ ‘ဧဝံ နာမ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ ခေမံ ဝါ ဘယံ ဝါ’တိ, နိမိတ္တေ ပန ဥပ္ပန္နေ အညေသံ ကထေတိ, တတော တေ အတ္ထံ ကထေန္တီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယော သုပိနံ ပဿတိ, သော နိဒ္ဒါယန္တော, ဥဒါဟု ဇာဂရန္တော [ဇဂ္ဂန္တော (သီ။ ဣ။)] ပဿတီ’’တိ? ‘‘ယော သော, မဟာရာဇ, သုပိနံ ပဿတိ, န သော နိဒ္ဒါယန္တော ပဿတိ, နာပိ ဇာဂရန္တော ပဿတိ။ အပိ စ ဩက္ကန္တေ မိဒ္ဓေ အသမ္ပတ္တေ ဘဝင်္ဂေ ဧတ္ထန္တရေ သုပိနံ ပဿတိ။ မိဒ္ဓသမာရူဠှဿ, မဟာရာဇ, စိတ္တံ ဘဝင်္ဂဂတံ ဟောတိ, ဘဝင်္ဂဂတံ စိတ္တံ နပ္ပဝတ္တတိ, အပ္ပဝတ္တံ စိတ္တံ သုခဒုက္ခံ နပ္ပဇာနာတိ, အပ္ပဋိဝိဇာနန္တဿ သုပိနော န ဟောတိ, ပဝတ္တမာနေ စိတ္တေ သုပိနံ ပဿတိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, တိမိရေ အန္ဓကာရေ အပ္ပဘာသေ သုပရိသုဒ္ဓေပိ အာဒါသေ ဆာယာ န ဒိဿတိ , ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, မိဒ္ဓသမာရူဠ္ဟေ စိတ္တေ ဘဝင်္ဂဂတေ တိဋ္ဌမာနေပိ သရီရေ စိတ္တံ အပ္ပဝတ္တံ ဟောတိ, အပ္ပဝတ္တေ စိတ္တေ သုပိနံ န ပဿတိ ။ ယထာ, မဟာရာဇ, အာဒါသော, ဧဝံ သရီရံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ; ယထာ အန္ဓကာရော, ဧဝံ မိဒ္ဓံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ; ယထာ အာလောကော, ဧဝံ စိတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, မဟိကောတ္ထဋဿ သူရိယဿ ပဘာ န ဒိဿတိ သန္တာ ယေဝ သူရိယရသ္မိ အပ္ပဝတ္တာ ဟောတိ, အပ္ပဝတ္တာယ သူရိယရသ္မိယာ အာလောကော န ဟောတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, မိဒ္ဓသမာရူဠှဿ စိတ္တံ ဘဝင်္ဂဂတံ ဟောတိ, ဘဝင်္ဂဂတံ စိတ္တံ နပ္ပဝတ္တတိ, အပ္ပဝတ္တေ စိတ္တေ သုပိနံ န ပဿတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, သူရိယော, ဧဝံ သရီရံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ; ယထာ မဟိကောတ္ထရဏံ, ဧဝံ မိဒ္ဓံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ; ယထာ သူရိယရသ္မိ, ဧဝံ စိတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဒွိန္နံ, မဟာရာဇ, သန္တေပိ သရီရေ စိတ္တံ အပ္ပဝတ္တံ ဟောတိ, မိဒ္ဓသမာရူဠှဿ ဘဝင်္ဂဂတဿ သန္တေပိ သရီရေ စိတ္တံ အပ္ပဝတ္တံ ဟောတိ, နိရောဓသမာပန္နဿ သန္တေပိ သရီရေ စိတ္တံ အပ္ပဝတ္တံ ဟောတိ, ဇာဂရန္တဿ, မဟာရာဇ, စိတ္တံ လောလံ ဟောတိ ဝိဝဋံ ပါကဋံ အနိဗဒ္ဓံ, ဧဝရူပဿ စိတ္တေ နိမိတ္တံ အာပါတံ န ဥပေတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသံ ဝိဝဋံ ပါကဋံ အကိရိယံ အရဟဿံ ရဟဿကာမာ ပရိဝဇ္ဇေန္တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဇာဂရန္တဿ ဒိဗ္ဗော အတ္ထော အာပါတံ န ဥပေတိ, တသ္မာ ဇာဂရန္တော သုပိနံ န ပဿတိ။ ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဘိက္ခုံ ဘိန္နာဇီဝံ အနာစာရံ ပါပမိတ္တံ ဒုဿီလံ ကုသီတံ ဟီနဝီရိယံ ကုသလာ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ အာပါတံ န ဥပေန္တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဇာဂရန္တဿ ဒိဗ္ဗော အတ္ထော အာပါတံ န ဥပေတိ, တသ္မာ ဇာဂရန္တော သုပိနံ န ပဿတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, အတ္ထိ မိဒ္ဓဿ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာန’’န္တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, အတ္ထိ မိဒ္ဓဿ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာန’’န္တိ။ ‘‘ကတမံ အာဒိ, ကတမံ မဇ္ဈံ, ကတမံ ပရိယောသာန’’န္တိ? ‘‘ယော, မဟာရာဇ, ကာယဿ ဩနာဟော ပရိယောနာဟော ဒုဗ္ဗလ္ယံ မန္ဒတာ အကမ္မညတာ ကာယဿ, အယံ မိဒ္ဓဿ အာဒိ; ယော, မဟာရာဇ, ကပိနိဒ္ဒါပရေတော ဝေါကိဏ္ဏကံ ဇဂ္ဂတိ [ဝေါကိဏ္ဏတံ ဂစ္ဆတိ (နိသ္ယ)], ဣဒံ မိဒ္ဓဿ မဇ္ဈံ; ဘဝင်္ဂဂတိ ပရိယောသနံ။ မဇ္ဈူပဂတော, မဟာရာဇ, ကပိနိဒ္ဒါပရေတော သုပိနံ ပဿတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကောစိ ယတစာရီ သမာဟိတစိတ္တော ဌိတဓမ္မော အစလဗုဒ္ဓိ ပဟီနကောတူဟလသဒ္ဒံ ဝနမဇ္ဈောဂါဟိတွာ သုခုမံ အတ္ထံ စိန္တယတိ, န စ သော တတ္ထ မိဒ္ဓံ ဩက္ကမတိ, သော တတ္ထ သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော သုခုမံ အတ္ထံ ပဋိဝိဇ္ဈတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဇာဂရော န မိဒ္ဓသမာပန္နော , မဇ္ဈူပဂတော ကပိနိဒ္ဒါပရေတော သုပိနံ ပဿတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကောတူဟလသဒ္ဒေါ, ဧဝံ ဇာဂရံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ; ယထာ ဝိဝိတ္တံ ဝနံ, ဧဝံ ကပိနိဒ္ဒါပရေတော ဒဋ္ဌဗ္ဗော ; ယထာ သော ကောတူဟလသဒ္ဒံ ဩဟာယ မိဒ္ဓံ ဝိဝဇ္ဇေတွာ မဇ္ဈတ္တဘူတော သုခုမံ အတ္ထံ ပဋိဝိဇ္ဈတိ, ဧဝံ ဇာဂရော န မိဒ္ဓသမာပန္နော ကပိနိဒ္ဒါပရေတော သုပိနံ ပဿတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

သုပိနပဉ္ဟော ပဉ္စမော။

၆။ အကာလမရဏပဉ္ဟော

၆။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယေ တေ သတ္တာ မရန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ကာလေ ယေဝ မရန္တိ, ဥဒါဟု အကာလေပိ မရန္တီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ, မဟာရာဇ, ကာလေပိ မရဏံ, အတ္ထိ အကာလေပိ မရဏ’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကေ ကာလေ မရန္တိ, ကေ အကာလေ မရန္တီ’’တိ? ‘‘ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ ပန, မဟာရာဇ, တယာ အမ္ဗရုက္ခာ ဝါ ဇမ္ဗုရုက္ခာ ဝါ, အညသ္မာ ဝါ ပန ဖလရုက္ခာ ဖလာနိ ပတန္တာနိ အာမာနိ စ ပက္ကာနိ စာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယာနိ တာနိ, မဟာရာဇ, ဖလာနိ ရုက္ခတော ပတန္တိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ကာလေ ယေဝ ပတန္တိ, ဥဒါဟု အကာလေဣ’’တိ? ‘‘ယာနိ တာနိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဖလာနိ ပရိပက္ကာနိ ဝိလီနာနိ ပတန္တိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ကာလေ ပတန္တိ။ ယာနိ ပန တာနိ အဝသေသာနိ ဖလာနိ တေသု ကာနိစိ ကိမိဝိဒ္ဓါနိ ပတန္တိ, ကာနိစိ လဂုဠဟတာနိ [သကုဏပဟတာ (သျာ။), လကုဋဟတာနိ (သီ။ ဣ။ က။)] ပတန္တိ, ကာနိစိ ဝါတပ္ပဟတာနိ ပတန္တိ, ကာနိစိ အန္တောပူတိကာနိ ဟုတွာ ပတန္တိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ အကာလေ ပတန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ ဇရာဝေဂဟတာ မရန္တိ, တေ ယေဝ ကာလေ မရန္တိ, အဝသေသာ ကေစိ ကမ္မပ္ပဋိဗာဠှာ မရန္တိ, ကေစိ ဂတိပ္ပဋိဗာဠှာ မရန္တိ, ကေစိ ကိရိယပ္ပဋိဗာဠှာ မရန္တီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယေ တေ ကမ္မပ္ပဋိဗာဠှာ မရန္တိ, ယေပိ တေ ဂတိပ္ပဋိဗာဠှာ မရန္တိ, ယေပိ တေ ကိရိယပ္ပဋိဗာဠှာ မရန္တိ, ယေပိ တေ ဇရာဝေဂပ္ပဋိဗာဠှာ မရန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ကာလေ ယေဝ မရန္တိ, ယောပိ မာတုကုစ္ဆိဂတော မရတိ, သော တဿ ကာလော, ကာလေ ယေဝ သော မရတိ။ ယောပိ ဝိဇာတဃရေ မရတိ, သော တဿ ကာလော , သောပိ ကာလေ ယေဝ မရတိ။ ယောပိ မာသိကော မရတိ။ပေ။။ ယောပိ ဝဿသတိကော မရတိ, သော တဿ ကာလော, ကာလေ ယေဝ သော မရတိ, တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, အကာလေ မရဏံ နာမ န ဟောတိ, ယေ ကေစိ မရန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ကာလေ ယေဝ မရန္တီ’’တိ။

‘‘သတ္တိမေ , မဟာရာဇ, ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? ဇိဃစ္ဆိတော, မဟာရာဇ, ဘောဇနံ အလဘမာနော ဥပဟတဗ္ဘန္တရော ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရတိ, ပိပါသိတော, မဟာရာဇ, ပါနီယံ အလဘမာနော ပရိသုက္ခဟဒယော ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရတိ, အဟိနာ ဒဋ္ဌော, မဟာရာဇ, ဝိသဝေဂါဘိဟတော တိကိစ္ဆကံ အလဘမာနော ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရတိ, ဝိသမာသိတော, မဟာရာဇ, ဍယှန္တေသု အင်္ဂပစ္စင်္ဂေသု အဂဒံ အလဘမာနော ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရတိ, အဂ္ဂိဂတော, မဟာရာဇ, ဈာယမာနော နိဗ္ဗာပနံ အလဘမာနော ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရတိ, ဥဒကဂတော, မဟာရာဇ, ပတိဋ္ဌံ အလဘမာနော ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရတိ, သတ္တိဟတော, မဟာရာဇ, အာဗာဓိကော ဘိသက္ကံ အလဘမာနော ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရတိ, ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, သတ္တ ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥတ္တရိံ အာယုသ္မိံ အကာလေ မရန္တိ။ တတြာပါဟံ, မဟာရာဇ, ဧကံသေန ဝဒါမိ။

‘‘အဋ္ဌဝိဓေန, မဟာရာဇ, သတ္တာနံ ကာလင်္ကိရိယာ ဟောတိ, ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ပိတ္တသမုဋ္ဌာနေန သေမှသမုဋ္ဌာနေန သန္နိပါတိကေန ဥတုဝိပရိဏာမေန ဝိသမပရိဟာရေန ဩပက္ကမိကေန ကမ္မဝိပါကေန, မဟာရာဇ, သတ္တာနံ ကာလင်္ကိရိယာ ဟောတိ။ တတြ, မဟာရာဇ, ယဒိဒံ ကမ္မဝိပါကေန ကာလင်္ကိရိယာ, သာ ယေဝ တတ္ထ သာမယိကာ [သာမာယိကာ (က။)] ကာလင်္ကိရိယာ, အဝသေသာ အသာမယိကာ ကာလင်္ကိရိယာတိ။ ဘဝတိ စ –

‘‘‘ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ၊ အဟိဒဋ္ဌာ [အဟိဒဋ္ဌော (သီ။)၊ အဟိနာ ဒဋ္ဌော (ဣ။)] ဝိသေန စ။

အဂ္ဂိဥဒကသတ္တီဟိ၊ အကာလေ တတ္ထ မီယတိ။

ဝါတပိတ္တေန သေမှေန၊ သန္နိပါတေနုတူဟိ စ။

ဝိသမောပက္ကမကမ္မေဟိ၊ အကာလေ တတ္ထ မီယတီ’တိ။

‘‘ကေစိ , မဟာရာဇ, သတ္တာ ပုဗ္ဗေ ကတေန တေန တေန အကုသလကမ္မဝိပါကေန မရန္တိ။ ဣဓ, မဟာရာဇ, ယော ပုဗ္ဗေ ပရေ ဇိဃစ္ဆာယ မာရေတိ, သော ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဇိဃစ္ဆာယ ပရိဣဠိတော ဆာတော ပရိကိလန္တော သုက္ခမိလာတဟဒယော ဗုဘုက္ခိတော [သုက္ခိတော (သီ။ ဣ။ က။)] ဝိသုက္ခိတော ဈာယန္တော အဗ္ဘန္တရံ ပရိဍယှန္တော ဇိဃစ္ဆာယ ယေဝ မရတိ ဒဟရောပိ မဇ္ဈိမောပိ မဟလ္လကောပိ, ဣဒမ္ပိ တဿ သာမယိကမရဏံ။

‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ပရေ ပိပါသာယ မာရေတိ, သော ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ပေတော ဟုတွာ နိဇ္ဈာမတဏှိကော သမာနော လူခေါ ကိသော ပရိသုက္ခိတဟဒယော ပိပါသာယ ယေဝ မရတိ ဒဟရောပိ မဇ္ဈိမောပိ မဟလ္လကောပိ, ဣဒမ္ပိ တဿ သာမယိကမရဏံ။

‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ပရေ အဟိနာ ဍံသာပေတွာ မာရေတိ, သော ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ အဇဂရမုခေနေဝ အဇဂရမုခံ ကဏှသပ္ပမုခေနေဝ ကဏှသပ္ပမုခံ ပရိဝတ္တိတွာ တေဟိ ခါယိတခါယိတော အဟီဟိ ဒဋ္ဌော ယေဝ မရတိ ဒဟရောပိ မဇ္ဈိမောပိ မဟလ္လကောပိ, ဣဒမ္ပိ တဿ သာမယိကမရဏံ။

‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ပရေ ဝိသံ ဒတွာ မာရေတိ, သော ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဍယှန္တေဟိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂေဟိ ဘိဇ္ဇမာနေန သရီရေန ကုဏပဂန္ဓံ ဝါယန္တော ဝိသေနေဝ မရတိ ဒဟရောပိ မဇ္ဈိမောပိ မဟလ္လကောပိ, ဣဒမ္ပိ တဿ သာမယိကမရဏံ။

‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ပရေ အဂ္ဂိနာ မာရေတိ, သော ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ အင်္ဂါရပဗ္ဗတေနေဝ အင်္ဂါရပဗ္ဗတံ ယမဝိသယေနေဝ ယမဝိသယံ ပရိဝတ္တိတွာ ဒဍ္ဎဝိဒဍ္ဎဂတ္တော အဂ္ဂိနာ ယေဝ မရတိ ဒဟရောပိ မဇ္ဈိမောပိ မလလ္လကောပိ, ဣဒမ္ပိ တဿ သာမယိကမရဏံ။

‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ပရေ ဥဒကေန မာရေတိ, သော ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဟတဝိလုတ္တဘဂ္ဂဒုဗ္ဗလဂတ္တော ခုဗ္ဘိတစိတ္တော [ခုဘိတစိတ္တော (သီ။ ဣ။)] ဥဒကေနေဝ [ဥဒကေ ယေဝ (ဗဟူသု)] မရတိ ဒဟရောပိ မဇ္ဈိမောပိ မဟလ္လကောပိ, ဣဒမ္ပိ တဿ သာမယိကမရဏံ။

‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ပရေ သတ္တိယာ မာရေတိ, သော ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဆိန္နဘိန္နကောဋ္ဋိတဝိကောဋ္ဋိတော သတ္တိမုခသမာဟတော သတ္တိယာ ယေဝ မရတိ ဒဟရောပိ မဇ္ဈိမောပိ မဟလ္လကောပိ, ဣဒမ္ပိ တဿ သာမယိကမရဏံ’’။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, အကာလေ မရဏံ အတ္ထီတိ ယံ ဝဒေတိ, ဣင်္ဃ မေ တွံ တတ္ထ ကာရဏံ အတိဒိသာတိ’’။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, မဟတိမဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော အာဒိန္နတိဏကဋ္ဌသာခါပလာသော ပရိယာဒိန္နဘက္ခော ဥပါဒါနသင်္ခယာ နိဗ္ဗာယတိ, သော အဂ္ဂိ ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ သမယေ နိဗ္ဗုတော နာမာ’တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ ဗဟူနိ ဒိဝသသဟဿာနိ ဇီဝိတွာ ဇရာဇိဏ္ဏော အာယုက္ခယာ အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ မရတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘သမယေ မရဏမုပဂတော’တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, မဟတိမဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော အာဒိန္နတိဏကဋ္ဌသာခါပလာသော အဿ, တံ အပရိယာဒိန္နေ ယေဝ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသေ မဟတိမဟာမေဃော အဘိပ္ပဝဿိတွာ နိဗ္ဗာပေယျ, အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော သမယေ နိဗ္ဗုတော နာမ ဟောတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန သော, မဟာရာဇ, ပစ္ဆိမော အဂ္ဂိက္ခန္ဓော ပုရိမကေန အဂ္ဂိက္ခန္ဓေန သမသမဂတိကော နာဟောသီ’’တိ? ‘‘အာဂန္တုကေန, ဘန္တေ, မေဃေန ပဋိဣဠိတော သော အဂ္ဂိက္ခန္ဓော အသမယေ နိဗ္ဗုတော’’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ အကာလေ မရတိ, သော အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ဝါ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနေန ဝါ သေမှသမုဋ္ဌာနေန ဝါ သန္နိပါတိကေန ဝါ ဥတုပရိဏာမဇေန ဝါ ဝိသမပရိဟာရဇေန ဝါ ဩပက္ကမိကေန ဝါ ဇိဃစ္ဆာယ ဝါ ပိပါသာယ ဝါ သပ္ပဒဋ္ဌေန ဝါ ဝိသမာသိတေန ဝါ အဂ္ဂိနာ ဝါ ဥဒကေန ဝါ သတ္တိဝေဂပ္ပဋိဣဠိတော ဝါ အကာလေ မရတိ။ ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကာလေ မရဏံ အတ္ထိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဂဂနေ မဟတိမဟာဝလာဟကော ဥဋ္ဌဟိတွာ နိန္နဉ္စ ထလဉ္စ ပရိပူရယန္တော အဘိဝဿတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘မေဃော အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ ဝဿတီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ စိရံ ဇီဝိတွာ ဇရာဇိဏ္ဏော အာယုက္ခယာ အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ မရတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘သမယေ မရဏမုပဂတော’တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဂဂနေ မဟတိမဟာဝလာဟကော ဥဋ္ဌဟိတွာ အန္တရာယေဝ မဟတာ ဝါတေန အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆေယျ, အပိ နု ခေါ သော, မဟာရာဇ, မဟာဝလာဟကော သမယေ ဝိဂတော နာမ ဟောတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန သော, မဟာရာဇ, ပစ္ဆိမော ဝလာဟကော ပုရိမေန ဝလာဟကေန သမသမဂတိကော နာဟောသီ’’တိ? ‘‘အာဂန္တုကေန, ဘန္တေ, ဝါတေန ပဋိဣဠိတော သော ဝလာဟကော အသမယပ္ပတ္တော ယေဝ ဝိဂတော’’တိ ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ အကာလေ မရတိ, သော အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ဝါ။ပေ။။ သတ္တိဝေဂပ္ပဋိဣဠိတော ဝါ အကာလေ မရတိ။ ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကာလေ မရဏံ အတ္ထီတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဗလဝါ အာသီဝိသော ကုပိတော ကိဉ္စိဒေဝ ပုရိသံ ဍံသေယျ, တဿ တံ ဝိသံ အနီတိကံ အနုပဒ္ဒဝံ မရဏံ ပါပေယျ, တံ ဝိသံ ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကမနုပဒ္ဒဝံ ကောဋိဂတ’န္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ စိရံ ဇီဝိတွာ ဇရာဇိဏ္ဏော အာယုက္ခယာ အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ မရတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ ဇီဝိတကောဋိဂတော သာမယိကံ မရဏမုပဂတော’တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဗလဝတာ အာသီဝိသေန ဒဋ္ဌဿ အန္တရာယေဝ အာဟိတုဏ္ဍိကော အဂဒံ ဒတွာ အဝိသံ ကရေယျ, အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, ဝိသံ သမယေ ဝိဂတံ နာမ ဟောတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန တံ, မဟာရာဇ, ပစ္ဆိမံ ဝိသံ ပုရိမကေန ဝိသေန သမသမဂတိကံ နာဟောသီ’’တိ? ‘‘အာဂန္တုကေန, ဘန္တေ, အဂဒေန ပဋိဣဠိတံ ဝိသံ အကောဋိဂတံ ယေဝ ဝိဂတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ အကာလေ မရတိ, သော အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ဝါ။ပေ။။ သတ္တိဝေဂပ္ပဋိဣဠိတော ဝါ အကာလေ မရတိ။ ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကာလေ မရဏံ အတ္ထီတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဣဿာသော သရံ ပါတေယျ, သစေ သော သရော ယထာဂတိဂမနပထမတ္ထကံ ဂစ္ဆတိ, သော သရော ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ ယထာဂတိဂမနပထမတ္ထကံ ဂတော နာမာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ စိရံ ဇီဝိတွာ ဇရာဇိဏ္ဏော အာယုက္ခယာ အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ မရတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ သမယေ မရဏမုပဂတော’တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဣဿာသော သရံ ပါတေယျ, တဿ တံ သရံ တသ္မိံ ယေဝ ခဏေ ကောစိ ဂဏှေယျ, အပိ နု ခေါ သော, မဟာရာဇ, သရော ယထာဂတိဂမနပထမတ္ထကံ ဂတော နာမ ဟောတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန သော, မဟာရာဇ, ပစ္ဆိမော သရော ပုရိမကေန သရေန သမသမဂတိကော နာဟောသီ’’တိ? ‘‘အာဂန္တုကေန, ဘန္တေ, ဂဟဏေန တဿ သရဿ ဂမနံ ဥပစ္ဆိန္န’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ အကာလေ မရတိ, သော အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ဝါ။ပေ။။ သတ္တိဝေဂပ္ပဋိဣဠိတော ဝါ အကာလေ မရတိ။ ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကာလေ မရဏံ အတ္ထီတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ လောဟမယံ ဘာဇနံ အာကောဋေယျ, တဿ အာကောဋနေန သဒ္ဒေါ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ယထာဂတိဂမနပထမတ္ထကံ ဂစ္ဆတိ, သော သဒ္ဒေါ ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ ယထာဂတိဂမနပထမတ္ထကံ ဂတော နာမာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ ဗဟူနိ ဒိဝသသဟဿာနိ ဇီဝိတွာ ဇရာဇိဏ္ဏော အာယုက္ခယာ အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ မရတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ သမယေ မရဏမုပါဂတော’တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ လောဟမယံ ဘာဇနံ အာကောဋေယျ, တဿ အာကောဋနေန သဒ္ဒေါ နိဗ္ဗတ္တေယျ, နိဗ္ဗတ္တေ သဒ္ဒေ အဒူရဂတေ ကောစိ အာမသေယျ, သဟ အာမသနေန သဒ္ဒေါ နိရုဇ္ဈေယျ , အပိ နု ခေါ သော, မဟာရာဇ, သဒ္ဒေါ ယထာဂတိဂမနပထမတ္ထကံ ဂတော နာမ ဟောတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန, မဟာရာဇ, ပစ္ဆိမော သဒ္ဒေါ ပုရိမကေန သဒ္ဒေန သမသမဂတိကော နာဟောသီ’’တိ? ‘‘အာဂန္တုကေန, ဘန္တေ, အာမသနေန သော သဒ္ဒေါ ဥပရတော’’တိ ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ အကာလေ မရတိ, သော အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ဝါ။ပေ။။ သတ္တိဝေဂပ္ပဋိဣဠိတော ဝါ အကာလေ မရတိ။ ဣဒမေတ္ထ မဟာရာဇ ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကာလေ မရဏံ အတ္ထီတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ခေတ္တေ သုဝိရူဠှံ ဓညဗီဇံ သမ္မာ ပဝတ္တမာနေန ဝဿေန ဩတတဝိတတအာကိဏ္ဏဗဟုဖလံ ဟုတွာ [ဥဋ္ဌိတအာကိဏ္ဏဗဟုဖလံ ဘဝိတွာ (သျာ။)] သဿုဋ္ဌာနသမယံ ပါပုဏာတိ, တံ ဓညံ ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကမနုပဒ္ဒဝံ သမယသမ္ပတ္တံ နာမ ဟောတီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ ဗဟူနိ ဒိဝသသဟဿာနိ ဇီဝိတွာ ဇရာဇိဏ္ဏော အာယုက္ခယာ အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ မရတိ, သော ဝုစ္စတိ ‘အနီတိကော အနုပဒ္ဒဝေါ သမယေ မရဏမုပဂတော’တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ခေတ္တေ သုဝိရူဠှံ ဓညဗီဇံ ဥဒကေန ဝိကလံ မရေယျ, အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, ဓညံ အသမယသမ္ပတ္တံ နာမ ဟောတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန တံ, မဟာရာဇ, ပစ္ဆိမံ ဓညံ ပုရိမကေန ဓညေန သမသမဂတိကံ နာဟောသီ’’တိ? ‘‘အာဂန္တုကေန, ဘန္တေ, ဥဏှေန ပဋိဣဠိတံ တံ ဓညံ မတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ အကာလေ မရတိ, သော အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ဝါ။ပေ။။ သတ္တိဝေဂပ္ပဋိဣဠိတော ဝါ အကာလေ မရတိ။ ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကာလေ မရဏံ အတ္ထီတိ။

‘‘သုတပုဗ္ဗံ ပန တယာ, မဟာရာဇ, ‘သမ္ပန္နတရုဏသဿံ ကိမယော ဥဋ္ဌဟိတွာ သမူလံ နာသေန္တီ’’’တိ? ‘‘သုတပုဗ္ဗဉ္စေဝ တံ, ဘန္တေ, အမှေဟိ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗဉ္စာ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, သဿံ ကာလေ နဋ္ဌံ, ဥဒါဟု အကာလေ နဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘အကာလေ, ဘန္တေ, ယဒိ ခေါ တံ, ဘန္တေ, သဿံ ကိမယော န ခါဒေယျုံ, သဿုဒ္ဓရဏသမယံ ပါပုဏေယျာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန, မဟာရာဇ, အာဂန္တုကေန ဥပဃာတေန သဿံ ဝိနဿတိ, နိရုပဃာတံ သဿံ သဿုဒ္ဓရဏသမယံ ပါပုဏာတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ အကာလေ မရတိ, သော အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ဝါ။ပေ။။ သတ္တိဝေဂပ္ပဋိဣဠိတော ဝါ မရတိ။ ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကာလေ မရဏံ အတ္ထီတိ။

‘‘သုတပုဗ္ဗံ ပန တယာ, မဟာရာဇ, ‘သမ္ပန္နေ သဿေ ဖလဘာရနမိတေ မဉ္စရိတပတ္တေ ကရကဝဿံ နာမ ဝဿဇာတိ နိပတိတွာ ဝိနာသေတိ အဖလံ ကရောတီ’တိ? ‘‘သုတပုဗ္ဗဉ္စေဝ တံ, ဘန္တေ, အမှေဟိ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗဉ္စာ’’တိ။ ‘‘အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, သဿံ ကာလေ နဋ္ဌံ, ဥဒါဟု အကာလေ နဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘အကာလေ, ဘန္တေ, ယဒိ ခေါ တံ, ဘန္တေ, သဿံ ကရကဝဿံ န ဝဿေယျ သဿုဒ္ဓရဏသမယံ ပါပုဏေယျာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန, မဟာရာဇ, အာဂန္တုကေန ဥပဃာတေန သဿံ ဝိနဿတိ, နိရုပဃာတံ သဿံ သဿုဒ္ဓရဏသမယံ ပါပုဏာတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ အကာလေ မရတိ, သော အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော ဝါတသမုဋ္ဌာနေန ဝါ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနေန ဝါ သေမှသမုဋ္ဌာနေန ဝါ သန္နိပါတိကေန ဝါ ဥတုပရိဏာမဇေန ဝါ ဝိသမပရိဟာရဇေန ဝါ ဩပက္ကမိကေန ဝါ ဇိဃစ္ဆာယ ဝါ ပိပါသာယ ဝါ သပ္ပဒဋ္ဌေန ဝါ ဝိသမာသိတေန ဝါ အဂ္ဂိနာ ဝါ ဥဒကေန ဝါ သတ္တိဝေဂပ္ပဋိဣဠိတော ဝါ အကာလေ မရတိ။ ယဒိ ပန အာဂန္တုကေန ရောဂေန ပဋိဣဠိတော န ဘဝေယျ, သမယေဝ မရဏံ ပါပုဏေယျ။ ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အကာလေ မရဏံ အတ္ထီ’’တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ , ဘန္တေ နာဂသေန, အဗ္ဘုတံ ဘန္တေ နာဂသေန, သုဒဿိတံ ကာရဏံ, သုဒဿိတံ ဩပမ္မံ အကာလေ မရဏဿ ပရိဒီပနာယ, ‘အတ္ထိ အကာလေ မရဏ’န္တိ ဥတ္တာနီကတံ ပါကဋံ ကတံ ဝိဘူတံ ကတံ, အစိတ္တဝိက္ခိတ္တကောပိ, ဘန္တေ နာဂသေန, မနုဇော ဧကမေကေနပိ တာဝ ဩပမ္မေန နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆေယျ ‘အတ္ထိ အကာလေ မရဏ’န္တိ , ကိံ ပန မနုဇော သစေတနော? ပဌမောပမ္မေနေဝါဟံ, ဘန္တေ, သညတ္တော ‘အတ္ထိ အကာလေ မရဏ’န္တိ, အပိ စ အပရာပရံ နိဗ္ဗာဟနံ သောတုကာမော န သမ္ပဋိစ္ဆိ’’န္တိ။

အကာလမရဏပဉ္ဟော ဆဋ္ဌော။

၇။ စေတိယပါဋိဟာရိယပဉ္ဟော

၇။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, သဗ္ဗေသံ ပရိနိဗ္ဗုတာနံ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတိ, ဥဒါဟု ဧကစ္စာနံ ယေဝ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဧကစ္စာနံ, မဟာရာဇ, ဟောတိ, ဧကစ္စာနံ န ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကတမေသံ, ဘန္တေ, ဟောတိ, ကတမေသံ န ဟောတီ’’တိ? ‘‘တိဏ္ဏန္နံ, မဟာရာဇ, အညတရဿ အဓိဋ္ဌာနာ ပရိနိဗ္ဗုတဿ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတိ။ ကတမေသံ တိဏ္ဏန္နံ? ဣဓ, မဟာရာဇ, အရဟာ ဒေဝမနုဿာနံ အနုကမ္ပာယ တိဋ္ဌန္တောဝ အဓိဋ္ဌာတိ ‘ဧဝံနာမ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတူ’တိ, တဿ အဓိဋ္ဌာနဝသေန စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတိ, ဧဝံ အရဟတော အဓိဋ္ဌာနဝသေန ပရိနိဗ္ဗုတဿ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဒေဝတာ မနုဿာနံ အနုကမ္ပာယ ပရိနိဗ္ဗုတဿ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဒဿေန္တိ ‘ဣမိနာ ပါဋိဟီရေန သဒ္ဓမ္မော နိစ္စသမ္ပဂ္ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, မနုဿာ စ ပသန္နာ ကုသလေန အဘိဝဍ္ဎိဿန္တီ’တိ, ဧဝံ ဒေဝတာနံ အဓိဋ္ဌာနဝသေန ပရိနိဗ္ဗုတဿ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ သဒ္ဓေါ ပသန္နော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓါဝီ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော ယောနိသော စိန္တယိတွာ ဂန္ဓံ ဝါ မာလံ ဝါ ဒုဿံ ဝါ အညတရံ ဝါ ကိဉ္စိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ စေတိယေ ဥက္ခိပတိ ‘ဧဝံနာမ ဟောတူ’တိ, တဿပိ အဓိဋ္ဌာနဝသေန ပရိနိဗ္ဗုတဿ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတိ, ဧဝံ မနုဿာနံ အဓိဋ္ဌာနဝသေန ပရိနိဗ္ဗုတဿ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတိ။

‘‘ဣမေသံ ခေါ, မဟာရာဇ, တိဏ္ဏန္နံ အညတရဿ အဓိဋ္ဌာနဝသေန ပရိနိဗ္ဗုတဿ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ ဟောတိ။

‘‘ယဒိ, မဟာရာဇ, တေသံ အဓိဋ္ဌာနံ န ဟောတိ, ခီဏာသဝဿပိ ဆဠဘိညဿ စေတောဝသိပ္ပတ္တဿ စေတိယေ ပါဋိဟီရံ န ဟောတိ, အသတိပိ , မဟာရာဇ, ပါဋိဟီရေ စရိတံ ဒိသွာ သုပရိသုဒ္ဓံ ဩကပ္ပေတဗ္ဗံ နိဋ္ဌံ ဂန္တဗ္ဗံ သဒ္ဒဟိတဗ္ဗံ ‘သုပရိနိဗ္ဗုတော အယံ ဗုဒ္ဓပုတ္တော’’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

စေတိယပါဋိဟာရိယပဉ္ဟော သတ္တမော။

၈။ ဓမ္မာဘိသမယပဉ္ဟော

၈။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယေ တေ သမ္မာ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, တေသံ သဗ္ဗေသံ ယေဝ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတိ, ဥဒါဟု ကဿစိ န ဟောတီ’’တိ? ‘‘ကဿစိ, မဟာရာဇ, ဟောတိ, ကဿစိ န ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကဿ ဘန္တေ ဟောတိ, ကဿ န ဟောတီ’’တိ? ‘‘တိရစ္ဆာနဂတဿ, မဟာရာဇ, သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ, ပေတ္တိဝိသယူပပန္နဿ။ပေ။။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ။ပေ။။ ကုဟကဿ။ပေ။။ မာတုဃာတကဿ။ပေ။။ ပိတုဃာတကဿ။ပေ။။ အရဟန္တဃာတကဿ။ပေ။။ သံဃဘေဒကဿ။ပေ။။ လောဟိတုပ္ပါဒကဿ။ပေ။။ ထေယျသံဝါသကဿ။ပေ။။ တိတ္ထိယပက္ကန္တဿ။ပေ။။ ဘိက္ခုနိဒူသကဿ။ပေ။။ တေရသန္နံ ဂရုကာပတ္တီနံ အညတရံ အာပဇ္ဇိတွာ အဝုဋ္ဌိတဿ။ပေ။။ ပဏ္ဍကဿ။ပေ။။ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကဿ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။ပေ။။ ယောပိ မနုဿဒဟရကော ဦနကသတ္တဝဿိကော, တဿ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။ ဣမေသံ ခေါ, မဟာရာဇ, သောဠသန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သုပ္ပဋိပန္နာနမ္ပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယေ တေ ပန္နရသ ပုဂ္ဂလာ ဝိရုဒ္ဓါ ယေဝ, တေသံ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတု ဝါ မာ ဝါ ဟောတု, အထ ကေန ကာရဏေန မနုဿဒဟရကဿ ဦနကသတ္တဝဿိကဿ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ? ဧတ္ထ တာဝ ပဉ္ဟော ဘဝတိ ‘နနု နာမ ဒဟရကဿ န ရာဂေါ ဟောတိ, န ဒေါသော ဟောတိ, န မောဟော ဟောတိ, န မာနော ဟောတိ, န မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, န အရတိ ဟောတိ, န ကာမဝိတက္ကော ဟောတိ, အမိဿိတော ကိလေသေဟိ, သော နာမ ဒဟရကော ယုတ္တော စ ပတ္တော စ အရဟတိ စ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဧကပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈိတု’’’န္တိ။

‘‘တညေဝေတ္ထ , မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေနာဟံ ကာရဏေန ဘဏာမိ ‘ဦနကသတ္တဝဿိကဿ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတီ’တိ။ ယဒိ, မဟာရာဇ, ဦနကသတ္တဝဿိကော ရဇနီယေ ရဇ္ဇေယျ, ဒုဿနီယေ ဒုဿေယျ, မောဟနီယေ မုယ္ဟေယျ, မဒနီယေ မဇ္ဇေယျ, ဒိဋ္ဌိံ ဝိဇာနေယျ, ရတိဉ္စ အရတိဉ္စ ဝိဇာနေယျ, ကုသလာကုသလံ ဝိတက္ကေယျ, ဘဝေယျ တဿ ဓမ္မာဘိသမယော, အပိ စ, မဟာရာဇ, ဦနကသတ္တဝဿိကဿ စိတ္တံ အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ ပရိတ္တံ အပ္ပံ ထောကံ မန္ဒံ အဝိဘူတံ, အသင်္ခတာ နိဗ္ဗာနဓါတု ဂရုကာ ဘာရိကာ ဝိပုလာ မဟတီ။ ဦနကသတ္တဝဿိကော, မဟာရာဇ, တေန ဒုဗ္ဗလေန စိတ္တေန ပရိတ္တကေန မန္ဒေန အဝိဘူတေန န သက္ကောတိ ဂရုကံ ဘာရိကံ ဝိပုလံ မဟတိံ အသင်္ခတံ နိဗ္ဗာနဓါတုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာ ဂရုကော ဘာရိကော ဝိပုလော မဟန္တော, အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, ပုရိသော အတ္တနော ပါကတိကေန ထာမဗလဝီရိယေန သက္ကုဏေယျ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာနံ ဥဒ္ဓရိတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေန မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘ဒုဗ္ဗလတ္တာ, ဘန္တေ, ပုရိသဿ, မဟန္တတ္တာ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဦနကသတ္တဝဿိကဿ စိတ္တံ အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ ပရိတ္တံ အပ္ပံ ထောကံ မန္ဒံ အဝိဘူတံ, အသင်္ခတာ နိဗ္ဗာနဓါတု ဂရုကာ ဘာရိကာ ဝိပုလာ မဟတီ။ ဦနကသတ္တဝဿိကော တေန ဒုဗ္ဗလေန စိတ္တေန ပရိတ္တေန မန္ဒေန အဝိဘူတေန န သက္ကောတိ ဂရုကံ ဘာရိကံ ဝိပုလံ မဟတိံ အသင်္ခတံ နိဗ္ဗာနဓါတုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, တေန ကာရဏေန ဦနကသတ္တဝဿိကဿ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, အယံ မဟာပထဝီ ဒီဃာ အာယတာ ပုထုလာ ဝိတ္ထတာ ဝိသာလာ ဝိတ္ထိဏ္ဏာ ဝိပုလာ မဟန္တာ, အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, မဟာပထဝိံ သက္ကာ ပရိတ္တကေန ဥဒကဗိန္ဒုကေန တေမေတွာ ဥဒကစိက္ခလ္လံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေန, မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘ပရိတ္တတ္တာ, ဘန္တေ, ဥဒကဗိန္ဒုဿ, မဟန္တတ္တာ မဟာပထဝိယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဦနကသတ္တဝဿိကဿ စိတ္တံ အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ ပရိတ္တံ အပ္ပံ ထောကံ မန္ဒံ အဝိဘူတံ, အသင်္ခတာ နိဗ္ဗာနဓါတု ဒီဃာ အာယတာ ပုထုလာ ဝိတ္ထတာ ဝိသာလာ ဝိတ္ထိဏ္ဏာ ဝိပုလာ မဟန္တာ။ ဦနကသတ္တဝဿိကော တေန ဒုဗ္ဗလေန စိတ္တေန ပရိတ္တကေန မန္ဒေန အဝိဘူတေန န သက္ကောတိ မဟတိံ အသင်္ခတံ နိဗ္ဗာနဓါတုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, တေန ကာရဏေန ဦနကသတ္တဝဿိကဿ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, အဗလဒုဗ္ဗလပရိတ္တအပ္ပထောကမန္ဒဂ္ဂိ ဘဝေယျ, အပိ နု ခေါ, မဟာရာဇ, တာဝတကေန မန္ဒေန အဂ္ဂိနာ သက္ကာ သဒေဝကေ လောကေ အန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ အာလောကံ ဒဿေတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေန မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘မန္ဒတ္တာ, ဘန္တေ, အဂ္ဂိဿ, လောကဿ မဟန္တတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဦနကသတ္တဝဿိကဿ စိတ္တံ အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ ပရိတ္တံ အပ္ပံ ထောကံ မန္ဒံ အဝိဘူတံ, မဟတာ စ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရေန ပိဟိတံ။ တသ္မာ ဒုက္ကရံ ဉာဏာလောကံ ဒဿယိတုံ, တေန ကာရဏေန ဦနကသတ္တဝဿိကဿ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, အာတုရော ကိသော အဏုပရိမိတကာယော သာလကကိမိ ဟတ္ထိနာဂံ တိဓါ ပဘိန္နံ နဝါယတံ တိဝိတ္ထတံ ဒသပရိဏာဟံ အဋ္ဌရတနိကံ သကဋ္ဌာနမုပဂတံ ဒိသွာ ဂိလိတုံ ပရိကဍ္ဎေယျ, အပိ နု ခေါ သော, မဟာရာဇ, သာလကကိမိ သက္ကုဏေယျ တံ ဟတ္ထိနာဂံ ဂိလိတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေန, မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘ပရိတ္တတ္တာ, ဘန္တေ, သာလကကိမိဿ, မဟန္တတ္တာ ဟတ္ထိနာဂဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဦနကသတ္တဝဿိကဿ စိတ္တံ အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ ပရိတ္တံ အပ္ပံ ထောကံ မန္ဒံ အဝိဘူတံ, မဟတီ အသင်္ခတာ နိဗ္ဗာနဓါတု။ သော တေန ဒုဗ္ဗလေန စိတ္တေန ပရိတ္တကေန မန္ဒေန အဝိဘူတေန န သက္ကောတိ မဟတိံ အသင်္ခတံ နိဗ္ဗာနဓါတုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, တေန ကာရဏေန ဦနကသတ္တဝဿိကဿ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ဓမ္မာဘိသမယပဉ္ဟော အဋ္ဌမော။

၉။ ဧကန္တသုခနိဗ္ဗာနပဉ္ဟော

၉။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကိံ ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ, ဥဒါဟု ဒုက္ခေန မိဿ’’န္တိ? ‘‘ဧကန္တသုခံ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ, ဒုက္ခေန အမိဿ’’န္တိ။

‘‘န မယံ တံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဝစနံ သဒ္ဒဟာမ ‘ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာန’န္တိ, ဧဝမေတ္ထ မယံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ပစ္စေမ ‘နိဗ္ဗာနံ ဒုက္ခေန မိဿ’န္တိ, ကာရဏဉ္စေတ္ထ ဥပလဘာမ ‘နိဗ္ဗာနံ ဒုက္ခေန မိဿ’န္တိ။ ကတမံ ဧတ္ထ ကာရဏံ ? ယေ တေ, ဘန္တေ နာဂသေန, နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသန္တိ, တေသံ ဒိဿတိ ကာယဿ စ စိတ္တဿ စ အာတာပေါ ပရိတာပေါ ဌာနစင်္ကမနိသဇ္ဇာသယနာဟာရပရိဂ္ဂဟော မိဒ္ဓဿ စ ဥပရောဓေါ အာယတနာနဉ္စ ပဋိဣဠနံ ဓနဓညပိယဉာတိမိတ္တပ္ပဇဟနံ။ ယေ ကေစိ လောကေ သုခိတာ သုခသမပ္ပိတာ, တေ သဗ္ဗေပိ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ အာယတနေ ရမေန္တိ ဗြူဟေန္တိ, မနာပိကမနာပိကဗဟုဝိဓသုဘနိမိတ္တေန ရူပေန စက္ခုံ ရမေန္တိ ဗြူဟေန္တိ, မနာပိကမနာပိကဂီတဝါဒိတဗဟုဝိဓသုဘနိမိတ္တေန သဒ္ဒေန သောတံ ရမေန္တိ ဗြူဟေန္တိ, မနာပိကမနာပိကပုပ္ဖဖလပတ္တတစမူလသာရဗဟုဝိဓသုဘနိမိတ္တေန ဂန္ဓေန ဃာနံ ရမေန္တိ ဗြူဟေန္တိ, မနာပိကမနာပိကခဇ္ဇဘောဇ္ဇလေယျပေယျသာယနီယဗဟုဝိဓသုဘနိမိတ္တေန ရသေန ဇိဝှံ ရမေန္တိ ဗ္ရုဟေန္တိ, မနာပိကမနာပိကသဏှသုခုမမုဒုမဒ္ဒဝဗဟုဝိဓသုဘနိမိတ္တေန ဖဿေန ကာယံ ရမေန္တိ ဗြူဟေန္တိ, မနာပိကမနာပိကကလျာဏပါပကသုဘာသုဘဗဟုဝိဓဝိတက္ကမနသိကာရေန မနံ ရမေန္တိ ဗြူဟေန္တိ။ တုမှေ တံ စက္ခုသောတဃာနဇိဝှာကာယမနောဗြူဟနံ ဟနထ ဥပဟနထ, ဆိန္ဒထ ဥပစ္ဆိန္ဒထ, ရုန္ဓထ ဥပရုန္ဓထ။ တေန ကာယောပိ ပရိတပတိ, စိတ္တမ္ပိ ပရိတပတိ, ကာယေ ပရိတတ္တေ ကာယိကဒုက္ခဝေဒနံ ဝေဒိယတိ, စိတ္တေ ပရိတတ္တေ စေတသိကဒုက္ခဝေဒနံ ဝေဒယတိ။ နနု မာဂဏ္ဍိယောပိ [မာဂန္ဒိယောပိ (သီ။ ဣ။)] ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဂရဟမာနော ဧဝမာဟ ‘ဘူနဟု [ဘူတဟစ္စော (ဣ။), ဘူနဟစ္စော (က။)] သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ဣဒမေတ္ထ ကာရဏံ, ယေနာဟံ ကာရဏေန ဗြူမိ ‘နိဗ္ဗာနံ ဒုက္ခေန မိဿ’’’န္တိ။

‘‘န ဟိ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ဒုက္ခေန မိဿံ, ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ။ ယံ ပန တွံ, မဟာရာဇ , ဗြူသိ ‘နိဗ္ဗာနံ ဒုက္ခ’န္တိ, နေတံ ဒုက္ခံ နိဗ္ဗာနံ နာမ, နိဗ္ဗာနဿ ပန သစ္ဆိကိရိယာယ ပုဗ္ဗဘာဂေါ ဧသော, နိဗ္ဗာနပရိယေသနံ ဧတံ, ဧကန္တသုခံ ယေဝ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ, န ဒုက္ခေန မိဿံ။ ဧတ္ထ ကာရဏံ ဝဒါမိ။ အတ္ထိ, မဟာရာဇ, ရာဇူနံ ရဇ္ဇသုခံ နာမာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, အတ္ထိ ရာဇူနံ ရဇ္ဇသုခ’’န္တိ။ ‘‘အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, ရဇ္ဇသုခံ ဒုက္ခေန မိဿ’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန တေ, မဟာရာဇ, ရာဇာနော ပစ္စန္တေ ကုပိတေ တေသံ ပစ္စန္တနိဿိတာနံ ပဋိသေဓါယ အမစ္စေဟိ ပရိဏာယကေဟိ ဘဋေဟိ ဗလတ္ထေဟိ ပရိဝုတာ ပဝါသံ ဂန္တွာ ဍံသမကသဝါတာတပပဋိဣဠိတာ သမဝိသမေ ပရိဓါဝန္တိ, မဟာယုဒ္ဓဉ္စ ကရောန္တိ, ဇီဝိတသံသယဉ္စ ပါပုဏန္တီ’’တိ? ‘‘နေတံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ရဇ္ဇသုခံ နာမ, ရဇ္ဇသုခဿ ပရိယေသနာယ ပုဗ္ဗဘာဂေါ ဧသော, ဒုက္ခေန, ဘန္တေ နာဂသေန, ရာဇာနော ရဇ္ဇံ ပရိယေသိတွာ ရဇ္ဇသုခံ အနုဘဝန္တိ, ဧဝံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ရဇ္ဇသုခံ ဒုက္ခေန အမိဿံ, အညံ တံ ရဇ္ဇသုခံ, အညံ ဒုက္ခ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ, န ဒုက္ခေန မိဿံ။ ယေ ပန တံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသန္တိ, တေ ကာယဉ္စ စိတ္တဉ္စ အာတာပေတွာ ဌာနစင်္ကမနိသဇ္ဇာသယနာဟာရံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ မိဒ္ဓံ ဥပရုန္ဓိတွာ အာယတနာနိ ပဋိဣဠေတွာ ကာယဉ္စ ဇီဝိတဉ္စ ပရိစ္စဇိတွာ ဒုက္ခေန နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသိတွာ ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ အနုဘဝန္တိ, နိဟတပစ္စာမိတ္တာ ဝိယ ရာဇာနော ရဇ္ဇသုခံ။ ဧဝံ, မဟာရာဇ, ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ, န ဒုက္ခေန မိဿံ, အညံ နိဗ္ဗာနံ, အညံ ဒုက္ခန္တိ။

‘‘အပရမ္ပိ , မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ, န ဒုက္ခေန မိဿံ, အညံ ဒုက္ခံ, အညံ နိဗ္ဗာနန္တိ။ အတ္ထိ, မဟာရာဇ, အာစရိယာနံ သိပ္ပဝန္တာနံ သိပ္ပသုခံ နာမာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, အတ္ထိ အာစရိယာနံ သိပ္ပဝန္တာနံ သိပ္ပသုခ’’န္တိ။ ‘‘အပိ နု ခေါ တံ, မဟာရာဇ, သိပ္ပသုခံ ဒုက္ခေန မိဿ’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန တေ, မဟာရာဇ, အာစရိယာ [ဣဒံ ပဒံ သီ။ ဣ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] အာစရိယာနံ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနေန ဥဒကာဟရဏဃရသမ္မဇ္ဇနဒန္တကဋ္ဌမုခေါဒကာနုပ္ပဒါနေန ဥစ္ဆိဋ္ဌပဋိဂ္ဂဟဏဥစ္ဆာဒနနဟာပနပါဒပရိကမ္မေန သကစိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ပရစိတ္တာနုဝတ္တနေန ဒုက္ခသေယျာယ ဝိသမဘောဇနေန ကာယံ အာတာပေန္တီ’’တိ? ‘‘နေတံ, ဘန္တေ နာဂသေန, သိပ္ပသုခံ နာမ, သိပ္ပပရိယေသနာယ ပုဗ္ဗဘာဂေါ ဧသော, ဒုက္ခေန, ဘန္တေ နာဂသေန, အာစရိယာ သိပ္ပံ ပရိယေသိတွာ သိပ္ပသုခံ အနုဘဝန္တိ, ဧဝံ, ဘန္တေ နာဂသေန, သိပ္ပသုခံ ဒုက္ခေန အမိဿံ, အညံ တံ သိပ္ပသုခံ, အညံ ဒုက္ခ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ, န ဒုက္ခေန မိဿံ။ ယေ ပန တံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသန္တိ, တေ ကာယဉ္စ စိတ္တဉ္စ အာတာပေတွာ ဌာနစင်္ကမနိသဇ္ဇာသယနာဟာရံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ မိဒ္ဓံ ဥပရုန္ဓိတွာ အာယတနာနိ ပဋိဣဠေတွာ ကာယဉ္စ ဇီဝိတဉ္စ ပရိစ္စဇိတွာ ဒုက္ခေန နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသိတွာ ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ အနုဘဝန္တိ, အာစရိယာ ဝိယ သိပ္ပသုခံ။ ဧဝံ, မဟာရာဇ, ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ, န ဒုက္ခေန မိဿံ, အညံ ဒုက္ခံ, အညံ နိဗ္ဗာန’’န္တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

ဧကန္တသုခနိဗ္ဗာနပဉ္ဟော နဝမော။

၁၀။ နိဗ္ဗာနရူပသဏ္ဌာနပဉ္ဟော

၁၀။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာန’န္တိ ယံ ဝဒေသိ, သက္ကာ ပန တဿ နိဗ္ဗာနဿ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတု’’န္တိ? ‘‘အပ္ပဋိဘာဂံ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ, န သက္ကာ နိဗ္ဗာနဿ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတု’’န္တိ။ ‘‘ဧတမ္ပာဟံ, ဘန္တေ နာဂသေန, န သမ္ပဋိစ္ဆာမိ, ယံ အတ္ထိဓမ္မဿ နိဗ္ဗာနဿ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ အပညာပနံ, ကာရဏေန မံ သညာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဟောတု, မဟာရာဇ, ကာရဏေန တံ သညာပေဿာမိ။ အတ္ထိ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေါ နာမာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, အတ္ထေသော မဟာသမုဒ္ဒေါ’’တိ။ ‘‘သစေ တံ, မဟာရာဇ, ကောစိ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ ‘ကိတ္တကံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ, ကတိ ပန တေ သတ္တာ, ယေ မဟာသမုဒ္ဒေ ပဋိဝသန္တီ’တိ, ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, မဟာရာဇ, ကိန္တိ တဿ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ကောစိ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ ‘ကိတ္တကံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ, ကတိ ပန တေ သတ္တာ, ယေ မဟာသမုဒ္ဒေ ပဋိဝသန္တီ’တိ, တမဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဝဒေယျံ ‘အပုစ္ဆိတဗ္ဗံ မံ တွံ အမ္ဘော ပုရိသ ပုစ္ဆသိ, နေသာ ပုစ္ဆာ ကေနစိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ, ဌပနီယော ဧသော ပဉ္ဟော။ အဝိဘတ္တော လောကက္ခာယိကေဟိ မဟာသမုဒ္ဒေါ, န သက္ကာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ပရိမိနိတုံ သတ္တာ ဝါ ယေ တတ္ထ ဝါသမုပဂတာတိ ဧဝါဟံ ဘန္တေ တဿ ပဋိဝစနံ ဒဒေယျ’’’န္တိ။

‘‘ကိဿ ပန, တွံ မဟာရာဇ, အတ္ထိဓမ္မေ မဟာသမုဒ္ဒေ ဧဝံ ပဋိဝစနံ ဒဒေယျာသိ, နနု ဝိဂဏေတွာ [မိနိတွာ (က။)] တဿ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ ‘ဧတ္တကံ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ, ဧတ္တကာ စ သတ္တာ မဟာသမုဒ္ဒေ ပဋိဝသန္တီ’’တိ? ‘‘န သက္ကာ, ဘန္တေ, အဝိသယော ဧသော ပဉ္ဟော’’တိ။

‘‘ယထာ , မဟာရာဇ, အတ္ထိဓမ္မေ ယေဝ မဟာသမုဒ္ဒေ န သက္ကာ ဥဒကံ ပရိဂဏေတုံ [ပရိမိနိတုံ (က။)] သတ္တာ ဝါ ယေ တတ္ထ ဝါသမုပဂတာ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အတ္ထိဓမ္မဿေဝ နိဗ္ဗာနဿ န သက္ကာ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတုံ, ဝိဂဏေယျ, မဟာရာဇ, ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ တတြာသယေ စ သတ္တေ, န တွေဝ သော ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော သက္ကုဏေယျ နိဗ္ဗာနဿ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတုံ။

‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, အတ္ထိဓမ္မဿေဝ နိဗ္ဗာနဿ န သက္ကာ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတုန္တိ။ အတ္ထိ, မဟာရာဇ, ဒေဝေသု အရူပကာယိကာ နာမ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ, သုယျတိ ‘အတ္ထိ ဒေဝေသု အရူပကာယိကာ နာမ ဒေဝါ’’’တိ။ ‘‘သက္ကာ ပန, မဟာရာဇ, တေသံ အရူပကာယိကာနံ ဒေဝါနံ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတု’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, နတ္ထိ အရူပကာယိကာ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ, ဘန္တေ, အရူပကာယိကာ ဒေဝါ, န စ သက္ကာ တေသံ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတု’’န္တိ။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, အတ္ထိသတ္တာနံ ယေဝ အရူပကာယိကာနံ ဒေဝါနံ န သက္ကာ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတုံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အတ္ထိဓမ္မဿေဝ နိဗ္ဗာနဿ န သက္ကာ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတု’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဟောတု ဧကန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ, န စ သက္ကာ တဿ ရူပံ ဝါ သဏ္ဌာနံ ဝါ ဝယံ ဝါ ပမာဏံ ဝါ ဩပမ္မေန ဝါ ကာရဏေန ဝါ ဟေတုနာ ဝါ နယေန ဝါ ဥပဒဿယိတုံ။ အတ္ထိ ပန, ဘန္တေ, နိဗ္ဗာနဿ ဂုဏံ အညေဟိ အနုပဝိဋ္ဌံ ကိဉ္စိ ဩပမ္မနိဒဿနမတ္တ’’န္တိ? ‘‘သရူပတော, မဟာရာဇ, နတ္ထိ, ဂုဏတော ပန သက္ကာ ကိဉ္စိ ဩပမ္မနိဒဿနမတ္တံ ဥပဒဿယိတု’’န္တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ယထာဟံ လဘာမိ နိဗ္ဗာနဿ ဂုဏတောပိ ဧကဒေသပရိဒီပနမတ္တံ, တထာ သီဃံ ဗြူဟိ, နိဗ္ဗာပေဟိ မေ ဟဒယပရိဠာဟံ ဝိနယ သီတလမဓုရဝစနမာလုတေနာ’’တိ။

‘‘ပဒုမဿ, မဟာရာဇ, ဧကော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော, ဥဒကဿ ဒွေ ဂုဏာ, အဂဒဿ တယော ဂုဏာ, မဟာသမုဒ္ဒဿ စတ္တာရော ဂုဏာ, ဘောဇနဿ ပဉ္စ ဂုဏာ, အာကာသဿ ဒသ ဂုဏာ, မဏိရတနဿ တယော ဂုဏာ , လောဟိတစန္ဒနဿ တယော ဂုဏာ, သပ္ပိမဏ္ဍဿ တယော ဂုဏာ, ဂိရိသိခရဿ ပဉ္စ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘ပဒုမဿ ဧကော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမော ပဒုမဿ ဧကော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပဒုမံ အနုပလိတ္တံ ဥဒကေန, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗကိလေသေဟိ အနုပလိတ္တံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ပဒုမဿ ဧကော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘ဥဒကဿ ဒွေ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ ဥဒကဿ ဒွေ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ သီတလံ ပရိဠာဟနိဗ္ဗာပနံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သီတလံ သဗ္ဗကိလေသပရိဠာဟနိဗ္ဗာပနံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဥဒကဿ ပဌမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ကိလန္တတသိတပိပါသိတဃမ္မာဘိတတ္တာနံ ဇနပသုပဇာနံ ပိပါသာဝိနယနံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ကာမတဏှာဘဝတဏှာဝိဘဝတဏှာပိပါသာဝိနယနံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဥဒကဿ ဒုတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဥဒကဿ ဒွေ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘အဂဒဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ အဂဒဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, အဂဒေါ ဝိသဣဠိတာနံ သတ္တာနံ ပဋိသရဏံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ကိလေသဝိသဣဠိတာနံ သတ္တာနံ ပဋိသရဏံ။ အယံ, မဟာရာဇ, အဂဒဿ ပဌမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, အဂဒေါ ရောဂါနံ အန္တကရော, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗဒုက္ခာနံ အန္တကရံ။ အယံ, မဟာရာဇ, အဂဒဿ ဒုတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, အဂဒေါ အမတံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ အမတံ။ အယံ, မဟာရာဇ, အဂဒဿ တတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, အဂဒဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘မဟာသမုဒ္ဒဿ စတ္တာရော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ မဟာသမုဒ္ဒဿ စတ္တာရော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေါ သုညော သဗ္ဗကုဏပေဟိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ , နိဗ္ဗာနံ သုညံ သဗ္ဗကိလေသကုဏပေဟိ။ အယံ, မဟာရာဇ , မဟာသမုဒ္ဒဿ ပဌမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေါ မဟန္တော အနောရပါရော, န ပရိပူရတိ သဗ္ဗသဝန္တီဟိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ မဟန္တံ အနောရပါရံ, န ပူရတိ သဗ္ဗသတ္တေဟိ။ အယံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒဿ ဒုတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေါ မဟန္တာနံ ဘူတာနံ အာဝါသော, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ မဟန္တာနံ အရဟန္တာနံ ဝိမလခီဏာသဝဗလပ္ပတ္တဝသီဘူတမဟာဘူတာနံ အာဝါသော။ အယံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒဿ တတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒေါ အပရိမိတဝိဝိဓဝိပုလဝီစိပုပ္ဖသံကုသုမိတော, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ အပရိမိတဝိဝိဓဝိပုလပရိသုဒ္ဓဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိပုပ္ဖသံကုသုမိတံ။ အယံ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒဿ စတုတ္ထော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, မဟာသမုဒ္ဒဿ စတ္တာရော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘ဘောဇနဿ ပဉ္စ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ ဘောဇနဿ ပဉ္စ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဘောဇနံ သဗ္ဗသတ္တာနံ အာယုဓါရဏံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတံ ဇရာမရဏနာသနတော အာယုဓါရဏံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနဿ ပဌမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဗလဝဍ္ဎနံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဣဒ္ဓိဗလဝဍ္ဎနံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနဿ ဒုတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဝဏ္ဏဇနနံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဂုဏဝဏ္ဏဇနနံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနဿ တတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဒရထဝူပသမနံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတံ သဗ္ဗသတ္တာနံ သဗ္ဗကိလေသဒရထဝူပသမနံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနဿ စတုတ္ထော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလ္ယပဋိဝိနောဒနံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတံ သဗ္ဗသတ္တာနံ သဗ္ဗဒုက္ခဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလ္ယပဋိဝိနောဒနံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဘောဇနဿ ပဉ္စမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘောဇနဿ ပဉ္စ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘အာကာသဿ ဒသ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ အာကာသဿ ဒသ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, အာကာသော န ဇာယတိ, န ဇီယတိ, န မီယတိ, န စဝတိ, န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒုပ္ပသဟော, အစောရာဟရဏော, အနိဿိတော, ဝိဟဂဂမနော, နိရာဝရဏော, အနန္တော။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ န ဇာယတိ, န ဇီယတိ , န မီယတိ, န စဝတိ, န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒုပ္ပသဟံ, အစောရာဟရဏံ, အနိဿိတံ, အရိယဂမနံ, နိရာဝရဏံ, အနန္တံ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, အာကာသဿ ဒသ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘မဏိရတနဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ မဏိရတနဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, မဏိရတနံ ကာမဒဒံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ကာမဒဒံ။ အယံ, မဟာရာဇ, မဏိရတနဿ ပဌမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဏိရတနံ ဟာသကရံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ဟာသကရံ။ အယံ, မဟာရာဇ, မဏိရတနဿ ဒုတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, မဏိရတနံ ဥဇ္ဇောတတ္တကရံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ဥဇ္ဇောတတ္တကရံ [ဥဇ္ဇောတတ္ထကရံ (သီ။ ဣ။), ဥဇ္ဇောတိတတ္ထကရံ (သျာ။)]။ အယံ, မဟာရာဇ, မဏိရတနဿ တတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, မဏိရတနဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘လောဟိတစန္ဒနဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ လောဟိတစန္ဒနဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, လောဟိတစန္ဒနံ ဒုလ္လဘံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ဒုလ္လဘံ။ အယံ, မဟာရာဇ, လောဟိတစန္ဒနဿ ပဌမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, လောဟိတစန္ဒနံ အသမသုဂန္ဓံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ အသမသုဂန္ဓံ။ အယံ, မဟာရာဇ, လောဟိတစန္ဒနဿ ဒုတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, လောဟိတစန္ဒနံ သဇ္ဇနပသတ္ထံ [သဗ္ဗဇနပသတ္ထံ (သျာ။)], ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ အရိယသဇ္ဇနပသတ္ထံ။ အယံ, မဟာရာဇ, လောဟိတစန္ဒနဿ တတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, လောဟိတစန္ဒနဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘သပ္ပိမဏ္ဍဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ သပ္ပိမဏ္ဍဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, သပ္ပိမဏ္ဍော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ဂုဏဝဏ္ဏသမ္ပန္နံ။ အယံ, မဟာရာဇ, သပ္ပိမဏ္ဍဿ ပဌမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, သပ္ပိမဏ္ဍော ဂန္ဓသမ္ပန္နော, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သီလဂန္ဓသမ္ပန္နံ။ အယံ, မဟာရာဇ, သပ္ပိမဏ္ဍဿ ဒုတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, သပ္ပိမဏ္ဍော ရသသမ္ပန္နော, ဧဝမေဝ ခေါ , မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ရသသမ္ပန္နံ။ အယံ, မဟာရာဇ, သပ္ပိမဏ္ဍဿ တတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, သပ္ပိမဏ္ဍဿ တယော ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ‘ဂိရိသိခရဿ ပဉ္စ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’တိ ယံ ဝဒေသိ, ကတမေ ဂိရိသိခရဿ ပဉ္စ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရံ အစ္စုဂ္ဂတံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ အစ္စုဂတံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရဿ ပဌမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရံ အစလံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ အစလံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရဿ ဒုတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရံ ဒုရဓိရောဟံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ ဒုရဓိရောဟံ သဗ္ဗကိလေသာနံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရဿ တတိယော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရံ သဗ္ဗဗီဇာနံ အဝိရူဟနံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗကိလေသာနံ အဝိရူဟနံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရဿ စတုတ္ထော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော။ ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရံ အနုနယပ္ပဋိဃဝိပ္ပမုတ္တံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနံ အနုနယပ္ပဋိဃဝိပ္ပမုတ္တံ။ အယံ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရဿ ပဉ္စမော ဂုဏော နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌော ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဂိရိသိခရဿ ပဉ္စ ဂုဏာ နိဗ္ဗာနံ အနုပဝိဋ္ဌာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

နိဗ္ဗာနရူပသဏ္ဌာနပဉ္ဟော ဒသမော။

၁၁။ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကရဏပဉ္ဟော

၁၁။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, တုမှေ ဘဏထ ‘နိဗ္ဗာနံ န အတီတံ, န အနာဂတံ, န ပစ္စုပ္ပန္နံ, န ဥပ္ပန္နံ န အနုပ္ပန္နံ န ဥပ္ပါဒနီယ’န္တိ။ ဣဓ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယော ကောစိ သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ, သော ဥပ္ပန္နံ သစ္ဆိကရောတိ, ဥဒါဟု ဥပ္ပါဒေတွာ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ? ‘‘ယော ကောစိ, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ, သော န ဥပ္ပန္နံ သစ္ဆိကရောတိ, န ဥပ္ပါဒေတွာ သစ္ဆိကရောတိ, အပိ စ, မဟာရာဇ, အတ္ထေသာ နိဗ္ဗာနဓါတု, ယံ သော သမ္မာပဋိပန္နော သစ္ဆိကရောတီ’’တိ။

‘‘မာ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဣမံ ပဉ္ဟံ ပဋိစ္ဆန္နံ ကတွာ ဒီပေဟိ, ဝိဝဋံ ပါကဋံ ကတွာ ဒီပေဟိ ဆန္ဒဇာတော ဥဿာဟဇာတော, ယံ တေ သိက္ခိတံ, တံ သဗ္ဗံ ဧတ္ထေဝါကိရာဟိ, ဧတ္ထာယံ ဇနော သမ္မူဠ္ဟော ဝိမတိဇာတော သံသယပက္ခန္ဒော, ဘိန္ဒေတံ အန္တောဒေါသသလ္လ’’န္တိ။ ‘‘အတ္ထေသာ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနဓါတု သန္တာ သုခါ ပဏီတာ, တံ သမ္မာပဋိပန္နော ဇိနာနုသိဋ္ဌိယာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော ပညာယ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, အန္တေဝါသိကော အာစရိယာနုသိဋ္ဌိယာ ဝိဇ္ဇံ ပညာယ သစ္ဆိကရောတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော ဇိနာနုသိဋ္ဌိယာ ပညာယ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။

‘‘ကထံ ပန တံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ? အနီတိတော နိရုပဒ္ဒဝတော အဘယတော ခေမတော သန္တတော သုခတော သာတတော ပဏီတတော သုစိတော သီတလတော ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဗဟုကဋ္ဌပုဉ္ဇေန ဇလိတကဋ္ဌိတေန အဂ္ဂိနာ ဒယှမာနော ဝါယာမေန တတော မုဉ္စိတွာ နိရဂ္ဂိကောကာသံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ပရမသုခံ လဘေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော သမ္မာပဋိပန္နော, သော ယောနိသော မနသိကာရေန ဗျပဂတတိဝိဓဂ္ဂိသန္တာပံ ပရမသုခံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, အဂ္ဂိ, ဧဝံ တိဝိဓဂ္ဂိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ အဂ္ဂိဂတော ပုရိသော, ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ နိရဂ္ဂိကောကာသော, ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော အဟိကုက္ကုရမနုဿကုဏပသရီရဝဠဉ္ဇကောဋ္ဌာသရာသိဂတော ကုဏပဇဋာဇဋိတန္တရမနုပဝိဋ္ဌော ဝါယာမေန တတော မုဉ္စိတွာ နိက္ကုဏပေါကာသံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ပရမသုခံ လဘေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော သမ္မာပဋိပန္နော, သော ယောနိသော မနသိကာရေန ဗျပဂတကိလေသကုဏပံ ပရမသုခံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကုဏပံ, ဧဝံ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ; ယထာ ကုဏပဂတော ပုရိသော, ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ နိက္ကုဏပေါကာသော, ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဘီတော တသိတော ကမ္ပိတော ဝိပရီတဝိဗ္ဘန္တစိတ္တော ဝါယာမေန တတော မုဉ္စိတွာ ဒဠှံ ထိရံ အစလံ အဘယဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ပရမသုခံ လဘေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော သမ္မာပဋိပန္နော, သော ယောနိသော မနသိကာရေန ဗျပဂတဘယသန္တာသံ ပရမသုခံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဘယံ, ဧဝံ ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏံ ပဋိစ္စ အပရာပရံ ပဝတ္တဘယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ; ယထာ ဘီတော ပုရိသော, ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ အဘယဋ္ဌာနံ, ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော ကိလိဋ္ဌမလိနကလလကဒ္ဒမဒေသေ ပတိတော ဝါယာမေန တံ ကလလကဒ္ဒမံ အပဝါဟေတွာ ပရိသုဒ္ဓဝိမလဒေသမုပဂန္တွာ တတ္ထ ပရမသုခံ လဘေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော သမ္မာပဋိပန္နော, သော ယောနိသော မနသိကာရေန ဗျပဂတကိလေသမလကဒ္ဒမံ ပရမသုခံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကလလံ, ဧဝံ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ ကလလဂတော ပုရိသော, ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ ပရိသုဒ္ဓဝိမလဒေသော, ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘တဉ္စ ပန နိဗ္ဗာနံ သမ္မာပဋိပန္နော ကိန္တိ သစ္ဆိကရောတိ? ယော သော, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော, သော သင်္ခါရာနံ ပဝတ္တံ သမ္မသတိ။ ပဝတ္တံ သမ္မသမာနော တတ္ထ ဇာတိံ ပဿတိ ဇရံ ပဿတိ ဗျာဓိံ ပဿတိ မရဏံ ပဿတိ, န တတ္ထ ကိဉ္စိ သုခံ သာတံ ပဿတိ အာဒိတောပိ မဇ္ဈတောပိ ပရိယောသာနတောပိ။ သော တတ္ထ ကိဉ္စိ န ဂယ္ဟူပဂံ ပဿတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဒိဝသသန္တတ္တေ အယောဂုဠေ ဇလိတေ တတ္တေ ကဌိတေ အာဒိတောပိ မဇ္ဈတောပိ ပရိယောသာနတောပိ န ကိဉ္စိ ဂယ္ဟူပဂံ ပဒေသံ ပဿတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော သင်္ခါရာနံ ပဝတ္တံ သမ္မသတိ, သော ပဝတ္တံ သမ္မသမာနော တတ္ထ ဇာတိံ ပဿတိ ဇရံ ပဿတိ ဗျာဓိံ ပဿတိ မရဏံ ပဿတိ, န တတ္ထ ကိဉ္စိ သုခံ သာတံ ပဿတိ အာဒိတောပိ မဇ္ဈတောပိ ပရိယောသာနတောပိ။ သော တတ္ထ [ဣဒံ ပဒဒွယံ သီ။ ဣ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] န ကိဉ္စိ ဂယ္ဟူပဂံ ပဿတိ, တဿ ဂယ္ဟူပဂံ အပဿန္တဿ စိတ္တေ အရတိ သဏ္ဌာတိ, ကာယသ္မိံ ဍာဟော ဩက္ကမတိ, သော အတာဏော အသရဏော အသရဏီဘူတော ဘဝေသု နိဗ္ဗိန္ဒတိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဇလိတဇာလံ မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ပဝိသေယျ, သော တတ္ထ အတာဏော အသရဏော အသရဏီဘူတော အဂ္ဂိမှိ နိဗ္ဗိန္ဒေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, တဿ ဂယ္ဟူပဂံ အပဿန္တဿ စိတ္တေ အရတိ သဏ္ဌာတိ, ကာယသ္မိံ ဍာဟော ဩက္ကမတိ, သော အတာဏော အသရဏော အသရဏီဘူတော ဘဝေသု နိဗ္ဗိန္ဒတိ။

‘‘တဿ ပဝတ္တေ ဘယဒဿာဝိဿ ဧဝံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘သန္တတ္တံ ခေါ ပနေတံ ပဝတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ ဗဟုဒုက္ခံ ဗဟူပါယာသံ, ယဒိ ကောစိ လဘေထ အပ္ပဝတ္တံ ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ဣတိ ဟေတံ [ဟိတံ (သီ။), ဟိ ဣဒံ (ဣ။)] တဿ အပ္ပဝတ္တေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ ပဟံသယတိ တုသယတိ [ပဟံသီယတိ ကုဟီယတိ (သီ။ ဣ။)]‘ပဋိလဒ္ဓံ ခေါ မေ နိဿရဏ’န္တိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဝိပ္ပနဋ္ဌော ဝိဒေသပက္ခန္ဒော နိဗ္ဗာဟနမဂ္ဂံ ဒိသွာ တတ္ထ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ ပဟံသယတိ တုသယတိ [ပဟံသီယတိ ကုဟီယတိ (သီ။ ဣ။)] ‘ပဋိလဒ္ဓေါ မေ နိဗ္ဗာဟနမဂ္ဂေါ’တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ပဝတ္တေ ဘယဒဿာဝိဿ အပ္ပဝတ္တေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ ပဟံသယတိ တုသယတိ [ပဟံသီယတိ ကုဟီယတိ (သီ။ ဣ။)] ‘ပဋိလဒ္ဓံ ခေါ မေ နိဿရဏ’န္တိ။

‘‘သော အပ္ပဝတ္တတ္ထာယ မဂ္ဂံ အာယူဟတိ ဂဝေသတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ, တဿ တဒတ္ထံ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ, တဒတ္ထံ ဝီရိယံ သန္တိဋ္ဌတိ, တဒတ္ထံ ဣတိ သန္တိဋ္ဌတိ, တဿ တံ စိတ္တံ အပရာပရံ မနသိကရောတော ပဝတ္တံ သမတိက္ကမိတွာ အပ္ပဝတ္တံ ဩက္ကမတိ, အပ္ပဝတ္တမနုပ္ပတ္တော, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော ‘နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကရဏပဉ္ဟော ဧကာဒသမော။

၁၂။ နိဗ္ဗာနသန္နိဟိတပဉ္ဟော

၁၂။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, အတ္ထိ သော ပဒေသော ပုရတ္ထိမာယ ဝါ ဒိသာယ ဒက္ခိဏာယ ဝါ ဒိသာယ ပစ္ဆိမာယ ဝါ ဒိသာယ ဥတ္တရာယ ဝါ ဒိသာယ ဥဒ္ဓံ ဝါ အဓေါ ဝါ တိရိယံ ဝါ, ယတ္ထ နိဗ္ဗာနံ သန္နိဟိတ’’န္တိ? ‘‘နတ္ထိ, မဟာရာဇ, သော ပဒေသော ပုရတ္ထိမာယ ဝါ ဒိသာယ ဒက္ခိဏာယ ဝါ ဒိသာယ ပစ္ဆိမာယ ဝါ ဒိသာယ ဥတ္တရာယ ဝါ ဒိသာယ ဥဒ္ဓံ ဝါ အဓေါ ဝါ တိရိယံ ဝါ, ယတ္ထ နိဗ္ဗာနံ သန္နိဟိတ’’န္တိ။

‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, နတ္ထိ နိဗ္ဗာနဿ သန္နိဟိတောကာသော, တေန ဟိ နတ္ထိ နိဗ္ဗာနံ? ယေသဉ္စ တံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတံ, တေသမ္ပိ သစ္ဆိကိရိယာ မိစ္ဆာ, ကာရဏံ တတ္ထ ဝက္ခာမိ, ယထာ, ဘန္တေ နာဂသေန, မဟိယာ ဓညုဋ္ဌာနံ ခေတ္တံ အတ္ထိ, ဂန္ဓုဋ္ဌာနံ ပုပ္ဖံ အတ္ထိ, ပုပ္ဖုဋ္ဌာနံ ဂုမ္ဗော အတ္ထိ, ဖလုဋ္ဌာနံ ရုက္ခော အတ္ထိ, ရတနုဋ္ဌာနံ အာကရော အတ္ထိ, တတ္ထ ယော ကောစိ ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ, သော တတ္ထ ဂန္တွာ တံ တံ ဟရတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယဒိ နိဗ္ဗာနံ အတ္ထိ, တဿ နိဗ္ဗာနဿ ဥဋ္ဌာနောကာသောပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော, ယသ္မာ စ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, နိဗ္ဗာနဿ ဥဋ္ဌာနောကာသော နတ္ထိ, တသ္မာ နတ္ထိ နိဗ္ဗာနန္တိ ဗြူမိ, ယေသဉ္စ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတံ, တေသမ္ပိ သစ္ဆိကိရိယာ မိစ္ဆာ’’တိ။

‘‘နတ္ထိ , မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနဿ သန္နိဟိတောကာသော, အတ္ထိ စေတံ နိဗ္ဗာနံ, သမ္မာပဋိပန္နော ယောနိသော မနသိကာရေန နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ ပန, မဟာရာဇ, အတ္ထိ အဂ္ဂိ နာမ, နတ္ထိ တဿ သန္နိဟိတောကာသော, ဒွေ ကဋ္ဌာနိ သံဃဋ္ဋေန္တော အဂ္ဂိံ အဓိဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အတ္ထိ နိဗ္ဗာနံ, နတ္ထိ တဿ သန္နိဟိတောကာသော, သမ္မာပဋိပန္နော ယောနိသော မနသိကာရေန နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, အတ္ထိ သတ္တ ရတနာနိ နာမ။ သေယျထိဒံ, စက္ကရတနံ ဟတ္ထိရတနံ အဿရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနံ။ န စ တေသံ ရတနာနံ သန္နိဟိတောကာသော အတ္ထိ, ခတ္တိယဿ ပန သမ္မာပဋိပန္နဿ ပဋိပတ္တိဗလေန တာနိ ရတနာနိ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အတ္ထိ နိဗ္ဗာနံ, နတ္ထိ တဿ သန္နိဟိတောကာသော, သမ္မာပဋိပန္နော ယောနိသော မနသိကာရေန နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, နိဗ္ဗာနဿ သန္နိဟိတောကာသော မာ ဟောတု, အတ္ထိ ပန တံ ဌာနံ, ယတ္ထ ဌိတော သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ , အတ္ထိ တံ ဌာနံ, ယတ္ထ ဌိတော သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ။

‘‘ကတမံ ပန, ဘန္တေ, တံ ဌာနံ, ယတ္ထ ဌိတော သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ? ‘‘သီလံ, မဟာရာဇ, ဌာနံ, သီလေ ပတိဋ္ဌိတော ယောနိသော မနသိကရောန္တော သက္ကယဝနေပိ စီနဝိလာတေပိ အလသန္ဒေပိ နိဂုမ္ဗေပိ [နိကုမ္ဗေပိ (သီ။ သျာ။ ဣ။)] ကာသိကောသလေပိ ကသ္မီရေပိ ဂန္ဓာရေပိ နဂမုဒ္ဓနိပိ ဗြဟ္မလောကေပိ ယတ္ထ ကတ္ထစိပိ ဌိတော သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ စက္ခုမာ ပုရိသော သကယဝနေပိ စီနဝိလာတေပိ အလသန္ဒေပိ နိဂုမ္ဗေပိ ကာသိကောသလေပိ ကသ္မီရေပိ ဂန္ဓာရေပိ နဂမုဒ္ဓနိပိ ဗြဟ္မလောကေပိ ယတ္ထ ကတ္ထစိပိ ဌိတော အာကာသံ ပဿတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သီလေ ပတိဋ္ဌိတော ယောနိသော မနသိကရောန္တော သကယဝနေပိ။ပေ။။ ယတ္ထ ကတ္ထစိပိ ဌိတော သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, သကယဝနေပိ။ပေ။။ ယတ္ထ ကတ္ထစိပိ ဌိတဿ ပုဗ္ဗဒိသာ အတ္ထိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သီလေ ပတိဋ္ဌိတဿ ယောနိသော မနသိကရောန္တဿ သက္ကယဝနေပိ။ပေ။။ ယတ္ထ ကတ္ထစိပိ ဌိတဿ သမ္မာပဋိပန္နဿ အတ္ထိ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဒေသိတံ တယာ နိဗ္ဗာနံ, ဒေသိတာ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာ, ပရိက္ခတာ သီလဂုဏာ, ဒဿိတာ သမ္မာပဋိပတ္တိ, ဥဿာပိတော ဓမ္မဒ္ဓဇော, သဏ္ဌပိတာ ဓမ္မနေတ္တိ, အဝဉ္ဈော သုပ္ပယုတ္တာနံ သမ္မာပယောဂေါ, ဧဝမေတံ ဂဏိဝရပဝရ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။

နိဗ္ဗာနသန္နိဟိတပဉ္ဟော ဒွါဒသမော။

ဝေဿန္တရဝဂ္ဂေါ တတိယော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ဒွါဒသ ပဉှာ။

၄။ အနုမာနဝဂ္ဂေါ

၁။ အနုမာနပဉ္ဟော

၁။ အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ ယေနာယသ္မာ နာဂသေနော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ ဉာတုကာမော သောတုကာမော ဓါရေတုကာမော ဉာဏာလောကံ ဒဋ္ဌုကာမော အညာဏံ ဘိန္ဒိတုကာမော ဉာဏာလောကံ ဥပ္ပါဒေတုကာမော အဝိဇ္ဇန္ဓကာရံ နာသေတုကာမော အဓိမတ္တံ ဓိတိဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ဥပဋ္ဌပေတွာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကိံ ပန ဗုဒ္ဓေါ တယာ ဒိဋ္ဌော’’တိ။ ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ အာစရိယေဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဒိဋ္ဌော’’တိ? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, န ကိရ တယာ ဗုဒ္ဓေါ ဒိဋ္ဌော, နာပိ ကိရ တေ အာစရိယေဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဒိဋ္ဌော, တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, နတ္ထိ ဗုဒ္ဓေါ, န ဟေတ္ထ ဗုဒ္ဓေါ ပညာယတီ’’တိ။

‘‘အတ္ထိ ပန တေ, မဟာရာဇ, ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ, ယေ တေ တဝ ခတ္တိယဝံသဿ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ။ ကော သံသယော, အတ္ထိ ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ, ယေ မမ ခတ္တိယဝံသဿ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ’’တိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ တယာ, မဟာရာဇ, ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယေ ပန တံ, မဟာရာဇ, အနုသာသန္တိ ပုရောဟိတာ သေနာပတိနော အက္ခဒဿာ မဟာမတ္တာ, တေဟိ ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ပန တေ, မဟာရာဇ, ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ န ဒိဋ္ဌာ, နာပိ ကိရ တေ အနုသာသကေဟိ ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ ဒိဋ္ဌာ, တေန ဟိ နတ္ထိ ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ, န ဟေတ္ထ ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ ပညာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဒိဿန္တိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ပုဗ္ဗကာနံ ခတ္တိယာနံ အနုဘူတာနိ ပရိဘောဂဘဏ္ဍာနိ။ သေယျထိဒံ, သေတစ္ဆတ္တံ ဥဏှီသံ ပါဒုကာ ဝါလဗီဇနီ ခဂ္ဂရတနံ မဟာရဟာနိ စ သယနာနိ။ ယေဟိ မယံ ဇာနေယျာမ သဒ္ဒဟေယျာမ ‘အတ္ထိ ပုဗ္ဗကာ ခတ္တိယာ’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, မယမ္ပေတံ ဘဂဝန္တံ ဇာနေယျာမ သဒ္ဒဟေယျာမ။ အတ္ထိ တံ ကာရဏံ, ယေန မယံ ကာရဏေန ဇာနေယျာမ သဒ္ဒဟေယျာမ ‘အတ္ထိ သော ဘဂဝါ’တိ။ ကတမံ တံ ကာရဏံ? အတ္ထိ ခေါ, မဟာရာဇ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အနုဘူတာနိ ပရိဘောဂဘဏ္ဍာနိ။ သေယျထိဒံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, ယေဟိ သဒေဝကော လောကော ဇာနာတိ သဒ္ဒဟတိ ‘အတ္ထိ သော ဘဂဝါ’တိ။ ဣမိနာ, မဟာရာဇ, ကာရဏေန ဣမိနာ ဟေတုနာ ဣမိနာ နယေန ဣမိနာ အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗော ‘အတ္ထိ သော ဘဂဝါ’တိ။

‘‘‘ဗဟူ ဇနေ တာရယိတွာ၊ နိဗ္ဗုတော ဥပဓိက္ခယေ။

အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗံ၊ အတ္ထိ သော ဒွိပဒုတ္တမော’’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, နဂရဝဍ္ဎကီ နဂရံ မာပေတုကာမော ပဌမံ တာဝ သမံ အနုန္နတမနောနတံ အသက္ခရပါသာဏံ နိရုပဒ္ဒဝမနဝဇ္ဇံ ရမဏီယံ ဘူမိဘာဂံ အနုဝိလောကေတွာ ယံ တတ္ထ ဝိသမံ, တံ သမံ ကာရာပေတွာ ခါဏုကဏ္ဋကံ ဝိသောဓါပေတွာ တတ္ထ နဂရံ မာပေယျ သောဘနံ ဝိဘတ္တံ ဘာဂသော မိတံ ဥက္ကိဏ္ဏပရိခါပါကာရံ ဒဠှဂေါပုရဋ္ဋာလကောဋ္ဋကံ ပုထုစစ္စရစတုက္ကသန္ဓိသိင်္ဃာဋကံ သုစိသမတလရာဇမဂ္ဂံ သုဝိဘတ္တအန္တရာပဏံ အာရာမုယျာနတဠာကပေါက္ခရဏိဥဒပါနသမ္ပန္နံ ဗဟုဝိဓဒေဝဋ္ဌာနပ္ပဋိမဏ္ဍိတံ သဗ္ဗဒေါသဝိရဟိတံ, သော တသ္မိံ နဂရေ သဗ္ဗထာ ဝေပုလ္လတ္တံ ပတ္တေ အညံ ဒေသံ ဥပဂစ္ဆေယျ, အထ တံ နဂရံ အပရေန သမယေန ဣဒ္ဓံ ဘဝေယျ ဖီတံ သုဘိက္ခံ ခေမံ သမိဒ္ဓံ သိဝံ အနီတိကံ နိရုပဒ္ဒဝံ နာနာဇနသမာကုလံ, ပုထူ ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ သုဒ္ဒါ ဟတ္ထာရောဟာ အဿာရောဟာ ရထိကာ ပတ္တိကာ ဓနုဂ္ဂဟာ ထရုဂ္ဂဟာ စေလကာ စလကာ ပိဏ္ဍဒါယကာ ဥဂ္ဂါ ရာဇပုတ္တာ ပက္ခန္ဒိနော မဟာနာဂါ သူရာ ဝမ္မိနော ယောဓိနော ဒါသိကပုတ္တာ ဘဋိပုတ္တာ [ဒါသပုတ္တာ ဘဋ္ဋိပုတ္တာ (သီ။ ဣ။)] မလ္လကာ ဂဏကာ အာဠာရိကာ သူဒါ ကပ္ပကာ နဟာပကာ စုန္ဒာ မာလာကာရာ သုဝဏ္ဏကာရာ သဇ္ဈုကာရာ သီသကာရာ တိပုကာရာ လောဟကာရာ ဝဋ္ဋကာရာ အယောကာရာ မဏိကာရာ ပေသကာရာ ကုမ္ဘကာရာ ဝေဏုကာရာ လောဏကာရာ စမ္မကာရာ ရထကာရာ ဒန္တကာရာ ရဇ္ဇုကာရာ ကောစ္ဆကာရာ သုတ္တကာရာ ဝိလီဝကာရာ ဓနုကာရာ ဇိယကာရာ ဥသုကာရာ စိတ္တကာရာ ရင်္ဂကာရာ ရဇကာ တန္တဝါယာ တုန္နဝါယာ ဟေရညိကာ ဒုဿိကာ ဂန္ဓိကာ တိဏဟာရကာ ကဋ္ဌဟာရကာ ဘတကာ ပဏ္ဏိကာ ဖလိကာ [ဖလ္လိကာ (သီ။ ဣ။)] မူလိကာ ဩဒနိကာ ပူဝိကာ မစ္ဆိကာ မံသိကာ မဇ္ဇိကာ နဋကာ နစ္စကာ လင်္ဃကာ ဣန္ဒဇာလိကာ ဝေတာလိကာ မလ္လာ ဆဝဍာဟကာ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကာ ဝေနာ နေသာဒါ ဂဏိကာ လာသိကာ ကုမ္ဘဒါသိယော သက္ကယဝနစီနဝိလာတာ ဥဇ္ဇေနကာ ဘာရုကစ္ဆကာ ကာသိကောသလာ ပရန္တကာ မာဂဓကာ သာကေတကာ သောရေယျကာ [သောရဋ္ဌကာ (သီ။ ဣ။)] ပါဝေယျကာ ကောဋုမ္ဗရမာထုရကာ အလသန္ဒကသ္မီရဂန္ဓာရာ တံ နဂရံ ဝါသာယ ဥပဂတာ နာနာဝိသယိနော ဇနာ နဝံ သုဝိဘတ္တံ အဒေါသမနဝဇ္ဇံ ရမဏီယံ တံ နဂရံ ပဿိတွာ အနုမာနေန ဇာနန္တိ ‘ဆေကော ဝတ ဘော သော နဂရဝဍ္ဎကီ, ယော ဣမဿ နဂရဿ မာပေတာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သော ဘဂဝါ အသမော အသမသမော အပ္ပဋိသမော အသဒိသော အတုလော အသင္ခ္ယေယော အပ္ပမေယျော အပရိမေယျော အမိတဂုဏော ဂုဏပါရမိပ္ပတ္တော အနန္တဓိတိ အနန္တတေဇော အနန္တဝီရိယော အနန္တဗလော ဗုဒ္ဓဗလပါရမိံ ဂတော သသေနမာရံ ပရာဇေတွာ ဒိဋ္ဌိဇာလံ ပဒါလေတွာ အဝိဇ္ဇံ ခေပေတွာ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပါဒေတွာ ဓမ္မုက္ကံ ဓါရယိတွာ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိတွာ ဝိဇိတသင်္ဂါမော ဓမ္မနဂရံ မာပေသိ။

‘‘ဘဂဝတော ခေါ, မဟာရာဇ, ဓမ္မနဂရံ သီလပါကာရံ ဟိရိပရိခံ ဉာဏဒွါရကောဋ္ဌကံ ဝီရိယအဋ္ဋာလကံ သဒ္ဓါဧသိကံ သတိဒေါဝါရိကံ ပညာပါသာဒံ သုတ္တန္တစစ္စရံ အဘိဓမ္မသိင်္ဃာဋကံ ဝိနယဝိနိစ္ဆယံ သတိပဋ္ဌာနဝီထိကံ, တဿ ခေါ ပန, မဟာရာဇ, သတိပဋ္ဌာနဝီထိယံ ဧဝရူပါ အာပဏာ ပသာရိတာ ဟောန္တိ။ သေယျထီဒံ, ပုပ္ဖာပဏံ ဂန္ဓာပဏံ ဖလာပဏံ အဂဒါပဏံ ဩသဓါပဏံ အမတာပဏံ ရတနာပဏံ သဗ္ဗာပဏ’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပုပ္ဖာပဏ’’န္တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ ပန, မဟာရာဇ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အာရမ္မဏဝိဘတ္တိယော အက္ခာတာ။ သေယျထီဒံ, အနိစ္စသညာ ဒုက္ခသညာ အနတ္တသညာ အသုဘသညာ အာဒီနဝသညာ ပဟာနသညာ ဝိရာဂသညာ နိရောဓသညာ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညာ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စသညာ အာနာပါနဿတိ ဥဒ္ဓုမာတကသညာ ဝိနီလကသညာ ဝိပုဗ္ဗကသညာ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကသညာ ဝိက္ခာယိတကသညာ ဝိက္ခိတ္တကသညာ ဟတဝိက္ခိတ္တကသညာ လောဟိတကသညာ ပုဠဝကသညာ အဋ္ဌိကသညာ မေတ္တာသညာ ကရုဏာသညာ မုဒိတာသညာ ဥပေက္ခာသညာ မရဏာနုဿတိ ကာယဂတာသတိ, ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ အာရမ္မဏဝိဘတ္တိယော အက္ခာတာ။ တတ္ထ ယော ကောစိ ဇရာမရဏာ မုစ္စိတုကာမော, သော တေသု အညတရံ အာရမ္မဏံ ဂဏှာတိ, တေန အာရမ္မဏေန ရာဂါ ဝိမုစ္စတိ, ဒေါသာ ဝိမုစ္စတိ, မောဟာ ဝိမုစ္စတိ, မာနတော ဝိမုစ္စတိ, ဒိဋ္ဌိတော ဝိမုစ္စတိ, သံသာရံ တရတိ, တဏှာသောတံ နိဝါရေတိ, တိဝိဓံ မလံ ဝိသောဓေတိ, သဗ္ဗကိလေသေ ဥပဟန္တွာ အမလံ ဝိရဇံ သုဒ္ဓံ ပဏ္ဍရံ အဇာတိံ အဇရံ အမရံ သုခံ သီတိဘူတံ အဘယံ နဂရုတ္တမံ နိဗ္ဗာနနဂရံ ပဝိသိတွာ အရဟတ္တေ စိတ္တံ ဝိမောစေတိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ မဟာရာဇ ‘ဘဂဝတော ပုပ္ဖာပဏ’န္တိ။

‘‘‘ကမ္မမူလံ ဂဟေတွာန၊ အာပဏံ ဥပဂစ္ဆထ။

အာရမ္မဏံ ကိဏိတွာန၊ တတော မုစ္စထ မုတ္တိယာ’’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဂန္ဓာပဏ’’န္တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ ပန, မဟာရာဇ, တေန ဘဂဝတာ သီလဝိဘတ္တိယော အက္ခာတာ, ယေန သီလဂန္ဓေန အနုလိတ္တာ ဘဂဝတော ပုတ္တာ သဒေဝကံ လောကံ သီလဂန္ဓေန ဓူပေန္တိ သမ္ပဓူပေန္တိ, ဒိသမ္ပိ အနုဒိသမ္ပိ အနုဝါတမ္ပိ ပဋိဝါတမ္ပိ ဝါယန္တိ အတိဝါယန္တိ, ဖရိတွာ တိဋ္ဌန္တိ။ ကတမာ တာ သီလဝိဘတ္တိယော? သရဏသီလံ ပဉ္စင်္ဂသီလံ အဋ္ဌင်္ဂသီလံ ဒသင်္ဂသီလံ ပဉ္စုဒ္ဒေသပရိယာပန္နံ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော ဂန္ဓာပဏ’န္တိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဒေဝါတိဒေဝေန –

‘‘‘န ပုပ္ဖဂန္ဓော ပဋိဝါတမေတိ၊ န စန္ဒနံ တဂ္ဂရမလ္လိကာ ဝါ။

သတဉ္စ ဂန္ဓော ပဋိဝါတမေတိ၊ သဗ္ဗာ ဒိသာ သပ္ပုရိသော ပဝါယတိ [ပဝါတိ (သီ။ ဣ။) ဓ။ ပ။ ၅၄ ပဿိတဗ္ဗံ]။

‘‘‘စန္ဒနံ တဂရံ ဝါပိ၊ ဥပ္ပလံ အထ ဝဿိကီ။

ဧတေသံ ဂန္ဓဇာတာနံ၊ သီလဂန္ဓော အနုတ္တရော။

‘‘‘အပ္ပမတ္တော အယံ ဂန္ဓော၊ ယွာယံ တဂရစန္ဒနံ။

ယော စ သီလဝတံ ဂန္ဓော၊ ဝါတိ ဒေဝေသု ဥတ္တမော’’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဖလာပဏ’’န္တိ? ‘‘ဖလာနိ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ အက္ခာတာနိ။ သေယျထီဒံ, သောတာပတ္တိဖလံ သကဒါဂါမိဖလံ အနာဂါမိဖလံ အရဟတ္တဖလံ သုညတဖလသမာပတ္တိ အနိမိတ္တဖလသမာပတ္တိ အပ္ပဏိဟိတဖလသမာပတ္တိ ။ တတ္ထ ယော ကောစိ ယံ ဖလံ ဣစ္ဆတိ, သော ကမ္မမူလံ ဒတွာ ပတ္ထိတံ ဖလံ ကိဏာတိ။ ယဒိ သောတာပတ္တိဖလံ, ယဒိ သကဒါဂါမိဖလံ, ယဒိ အနာဂါမိဖလံ, ယဒိ အရဟတ္တဖလံ, ယဒိ သုညတဖလသမာပတ္တိံ, ယဒိ အနိမိတ္တဖလသမာပတ္တိံ, ယဒိ အပ္ပဏိဟိတဖလသမာပတ္တိံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကဿစိ ပုရိသဿ ဓုဝဖလော အမ္ဗော ဘဝေယျ, သော န တာဝ တတော ဖလာနိ ပါတေတိ, ယာဝ ကယိကာ န အာဂစ္ဆန္တိ, အနုပ္ပတ္တေ ပန ကယိကေ မူလံ ဂဟေတွာ ဧဝံ အာစိက္ခတိ ‘အမ္ဘော ပုရိသ ဧသော ခေါ ဓုဝဖလော အမ္ဗော, တတော ယံ ဣစ္ဆသိ, ဧတ္တကံ ဖလံ ဂဏှာဟိ သလာဋုကံ ဝါ ဒေါဝိလံ ဝါ ကေသိကံ ဝါ အာမံ ဝါ ပက္ကံ ဝါ’တိ, သော တေန အတ္တနာ ဒိန္နမူလေန ယဒိ သလာဋုကံ ဣစ္ဆတိ, သလာဋုကံ ဂဏှာတိ, ယဒိ ဒေါဝိလံ ဣစ္ဆတိ, ဒေါဝိလံ ဂဏှာတိ, ယဒိ ကေသိကံ ဣစ္ဆတိ, ကေသိကံ ဂဏှာတိ, ယဒိ အာမကံ ဣစ္ဆတိ, အာမကံ ဂဏှာတိ, ယဒိ ပက္ကံ ဣစ္ဆတိ, ပက္ကံ ဂဏှာတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ယံ ဖလံ ဣစ္ဆတိ, သော ကမ္မမူလံ ဒတွာ ပတ္ထိတံ ဖလံ ဂဏှာတိ, ယဒိ သောတာပတ္တိဖလံ။ပေ။။ ယဒိ အပ္ပဏိဟိတဖလသမာပတ္တိံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော ဖလာပဏ’န္တိ။

‘‘‘ကမ္မမူလံ ဇနာ ဒတွာ၊ ဂဏှန္တိ အမတမ္ဖလံ။

တေန တေ သုခိတာ ဟောန္တိ၊ ယေ ကီတာ အမတပ္ဖလ’’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အဂဒါပဏ’’န္တိ? ‘‘အဂဒါနိ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ အက္ခာတာနိ, ယေဟိ အဂဒေဟိ သော ဘဂဝါ သဒေဝကံ လောကံ ကိလေသဝိသတော ပရိမောစေတိ။ ကတမာနိ ပန တာနိ အဂဒါနိ? ယာနိမာနိ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ အက္ခာတာနိ။ သေယျထီဒံ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ, တတ္ထ ယေ ကေစိ အညာပေက္ခာ စတုသစ္စံ ဓမ္မံ သုဏန္တိ, တေ ဇာတိယာ ပရိမုစ္စန္တိ , ဇရာယ ပရိမုစ္စန္တိ, မရဏာ ပရိမုစ္စန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသေဟိ ပရိမုစ္စန္တိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ မဟာရာဇ ‘ဘဂဝတော အဂဒါပဏ’န္တိ။

‘‘‘ယေ ကေစိ အဂဒါ လောကေ [လောကေ အဂဒါ (ဣ။)]၊ ဝိသာနံ ပဋိဗာဟကာ။

ဓမ္မာဂဒသမံ နတ္ထိ၊ ဧတံ ပိဝထ ဘိက္ခဝေါ’’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဩသဓါပဏ’’န္တိ? ‘‘ဩသဓါနိ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ အက္ခာတာနိ, ယေဟိ ဩသဓေဟိ သော ဘဂဝါ ဒေဝမနုဿေ တိကိစ္ဆတိ။ သေယျထီဒံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, ဧတေဟိ ဩသဓေဟိ ဘဂဝါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဝိရေစေတိ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပံ ဝိရေစေတိ, မိစ္ဆာဝါစံ ဝိရေစေတိ, မိစ္ဆာကမ္မန္တံ ဝိရေစေတိ, မိစ္ဆာအာဇီဝံ ဝိရေစေတိ, မိစ္ဆာဝါယာမံ ဝိရေစေတိ, မိစ္ဆာသတိံ ဝိရေစေတိ, မိစ္ဆာသမာဓိံ ဝိရေစေတိ, လောဘဝမနံ ကာရေတိ, ဒေါသဝမနံ ကာရေတိ, မောဟဝမနံ ကာရေတိ, မာနဝမနံ ကာရေတိ, ဒိဋ္ဌိဝမနံ ကာရေတိ, ဝိစိကိစ္ဆာဝမနံ ကာရေတိ, ဥဒ္ဓစ္စဝမနံ ကာရေတိ, ထိနမိဒ္ဓဝမနံ ကာရေတိ, အဟိရိကာနောတ္တပ္ပဝမနံ ကာရေတိ, သဗ္ဗကိလေသဝမနံ ကာရေတိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော ဩသဓါပဏ’န္တိ။

‘‘‘ယေ ကေစိ ဩသဓါ လောကေ၊ ဝိဇ္ဇန္တိ ဝိဝိဓါ ဗဟူ။

ဓမ္မောသဓသမံ နတ္ထိ၊ ဧတံ ပိဝထ ဘိက္ခဝေါ။

‘‘‘ဓမ္မောသဓံ ပိဝိတွာန၊ အဇရာမရဏာ သိယုံ။

ဘာဝယိတွာ စ ပဿိတွာ၊ နိဗ္ဗုတာ ဥပဓိက္ခယေ’’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အမတာပဏ’’န္တိ? ‘‘အမတံ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ အက္ခာတံ, ယေန အမတေန သော ဘဂဝါ သဒေဝကံ လောကံ အဘိသိဉ္စိ , ယေန အမတေန အဘိသိတ္တာ ဒေဝမနုဿာ ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏသောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသေဟိ ပရိမုစ္စိံသု။ ကတမံ တံ အမတံ? ယဒိဒံ ကာယဂတာသတိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဒေဝါတိဒေဝေန ‘အမတံ တေ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, ယေ ကာယဂတာသတိံ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’တိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော အမတာပဏ’န္တိ။

‘‘‘ဗျာဓိတံ ဇနတံ ဒိသွာ၊ အမတာပဏံ ပသာရယိ။

ကမ္မေန တံ ကိဏိတွာန၊ အမတံ အာဒေထ ဘိက္ခဝေါ’’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ရတနာပဏ’’န္တိ? ‘‘ရတနာနိ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ အက္ခာတာနိ, ယေဟိ ရတနေဟိ ဝိဘူသိတာ ဘဂဝတော ပုတ္တာ သဒေဝကံ လောကံ ဝိရောစန္တိ ဩဘာသေန္တိ ပဘာသေန္တိ ဇလန္တိ ပဇ္ဇလန္တိ ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယံ အာလောကံ ဒဿေန္တိ။ ကတမာနိ တာနိ ရတနာနိ? သီလရတနံ သမာဓိရတနံ ပညာရတနံ ဝိမုတ္တိရတနံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနရတနံ ပဋိသမ္ဘိဒါရတနံ ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ။

‘‘ကတမံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော သီလရတနံ? ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရသီလံ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ပစ္စယသန္နိဿိတသီလံ စူဠသီလံ မဇ္ဈိမသီလံ မဟာသီလံ မဂ္ဂသီလံ ဖလသီလံ။ သီလရတနေန ခေါ, မဟာရာဇ, ဝိဘူသိတဿ ပုဂ္ဂလဿ သဒေဝကော လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ ပိဟယတိ ပတ္ထေတိ, သီလရတနပိဠန္ဓော ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဒိသမ္ပိ အနုဒိသမ္ပိ ဥဒ္ဓမ္ပိ အဓေါပိ တိရိယမ္ပိ ဝိရောစတိ အတိဝိရောစတိ [အတိရောစတိ (သီ။ ဣ။)], ဟေဋ္ဌတော အဝီစိံ ဥပရိတော ဘဝဂ္ဂံ ဥပါဒါယ ဧတ္ထန္တရေ သဗ္ဗရတနာနိ အတိက္ကမိတွာ [အတိသယိတွာ (သီ။ ဣ။)] အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ တိဋ္ဌတိ, ဧဝရူပါနိ ခေါ, မဟာရာဇ, သီလရတနာနိ ဘဂဝတော ရတနာပဏေ ပသာရိတာနိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ မဟာရာဇ ‘ဘဂဝတော သီလရတန’န္တိ။

‘‘‘ဧဝရူပါနိ သီလာနိ၊ သန္တိ ဗုဒ္ဓဿ အာပဏေ။

ကမ္မေန တံ ကိဏိတွာန၊ ရတနံ ဝေါ ပိဠန္ဓထာ’တိ။

‘‘ကတမံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော သမာဓိရတနံ? သဝိတက္ကသဝိစာရော သမာဓိ, အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တော သမာဓိ, အဝိတက္ကအဝိစာရော သမာဓိ, သုညတော သမာဓိ, အနိမိတ္တော သမာဓိ, အပ္ပဏိဟိတော သမာဓိ။ သမာဓိရတနံ ခေါ, မဟာရာဇ, ပိဠန္ဓဿ ဘိက္ခုနော ယေ တေ ကာမဝိတက္ကဗျာပါဒဝိတက္ကဝိဟိံသာဝိတက္ကမာနုဒ္ဓစ္စဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာကိလေသဝတ္ထူနိ ဝိဝိဓါနိ စ ကုဝိတက္ကာနိ, တေ သဗ္ဗေ သမာဓိံ အာသဇ္ဇ ဝိကိရန္တိ ဝိဓမန္တိ ဝိဒ္ဓံသန္တိ န သဏ္ဌန္တိ [န သဏ္ဌဟန္တိ (သီ။)] န ဥပလိမ္ပန္တိ [န ဥပလိပ္ပန္တိ (သီ။ ဣ။)]။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဝါရိ ပေါက္ခရပတ္တေ ဝိကိရတိ ဝိဓမတိ ဝိဒ္ဓံသတိ န သဏ္ဌာတိ န ဥပလိမ္ပတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပရိသုဒ္ဓတ္တာ ပဒုမဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သမာဓိရတနံ ပိဠန္ဓဿ ဘိက္ခုနော ယေ တေ ကာမဝိတက္ကဗျာပါဒဝိတက္ကဝိဟိံသာဝိတက္ကမာနုဒ္ဓစ္စ ဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာကိလေသဝတ္ထူနိ ဝိဝိဓါနိ စ ကုဝိတက္ကာနိ, တေ သဗ္ဗေ သမာဓိံ အာသဇ္ဇ ဝိကိရန္တိ ဝိဓမန္တိ ဝိဒ္ဓံသန္တိ န သဏ္ဌန္တိ န ဥပလိမ္ပန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပရိသုဒ္ဓတ္တာ သမာဓိဿ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော သမာဓိရတန’န္တိ, ဧဝရူပါနိ ခေါ, မဟာရာဇ, သမာဓိရတနာနိ ဘဂဝတော ရတနာပဏေ ပသာရိတာနိ။

‘‘‘သမာဓိရတနမာလဿ ၊ ကုဝိတက္ကာ န ဇာယရေ။

န စ ဝိက္ခိပတေ စိတ္တံ၊ ဧတံ တုမှေ ပိဠန္ဓထာ’တိ။

‘‘ကတမံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော ပညာရတနံ? ယာယ, မဟာရာဇ, ပညာယ အရိယသာဝကော ‘ဣဒံ ကုသလ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘ဣဒံ အကုသလ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘ဣဒံ သာဝဇ္ဇံ, ဣဒံ အနဝဇ္ဇံ, ဣဒံ သေဝိတဗ္ဗံ, ဣဒံ န သေဝိတဗ္ဗံ, ဣဒံ ဟီနံ, ဣဒံ ပဏီတံ, ဣဒံ ကဏှံ, ဣဒံ သုက္ကံ, ဣဒံ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ မဟာရာဇ ‘ဘဂဝတော ပညာရတန’န္တိ။

‘‘‘ပညာရတနမာလဿ၊ န စိရံ ဝတ္တတေ ဘဝေါ။

ခိပ္ပံ ဖဿေတိ [ဖုဿေတိ (သျာ။)၊ ပဿတိ (က။)] အမတံ၊ န စ သော ရောစတေ ဘဝေ’တိ။

‘‘ကတမံ , မဟာရာဇ, ဘဂဝတော ဝိမုတ္တိရတနံ’’? ‘‘ဝိမုတ္တိရတနံ [ဝိမုတ္တိရတနန္တိ (သီ။ ဣ။)] ခေါ, မဟာရာဇ, အရဟတ္တံ ဝုစ္စတိ, အရဟတ္တံ ပတ္တော ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ‘ဝိမုတ္တိရတနံ ပိဠန္ဓော’တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော မုတ္တာကလာပမဏိကလာပပဝါဠကလာပါဘရဏပ္ပဋိမဏ္ဍိတော [ပဝါဠာဘရဏပဋိပဏ္ဍိတော (သီ။ ဣ။)] အဂလုတဂရတာလီသကလောဟိတစန္ဒနာနုလိတ္တဂတ္တော နာဂပုန္နာဂသာလသလဠစမ္ပကယူထိကာတိမုတ္တကပါဋလုပ္ပလဝဿိကမလ္လိကာဝိစိတ္တော သေသဇနေ အတိက္ကမိတွာ ဝိရောစတိ အတိဝိရောစတိ ဩဘာသတိ ပဘာသတိ သမ္ပဘာသတိ ဇလတိ ပဇ္ဇလတိ အဘိဘဝတိ အဇ္ဈောတ္ထရတိ မာလာဂန္ဓရတနာဘရဏေဟိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, အရဟတ္တံ ပတ္တော ခီဏာသဝေါ ဝိမုတ္တိရတနပိဠန္ဓော ဥပါဒါယုပါဒါယ ဝိမုတ္တာနံ ဘိက္ခူနံ အတိက္ကမိတွာ သမတိက္ကမိတွာ ဝိရောစတိ အတိဝိရောစတိ ဩဘာသတိ ပဘာသတိ သမ္ပဘာသတိ ဇလတိ ပဇ္ဇလတိ အဘိဘဝတိ အဇ္ဈောတ္ထရတိ ဝိမုတ္တိယာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဂ္ဂံ, မဟာရာဇ, ဧတံ ပိဠန္ဓနံ သဗ္ဗပိဠန္ဓနာနံ, ယဒိဒံ ဝိမုတ္တိပိဠန္ဓနံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော ဝိမုတ္တိရတန’န္တိ။

‘‘‘မဏိမာလာဓရံ ဂေဟ၊ ဇနော [ဂေဟံ၊ ဇနော (က။)] သာမိံ ဥဒိက္ခတိ။

ဝိမုတ္တိရတနမာလန္တု၊ ဥဒိက္ခန္တိ သဒေဝကာ’တိ။

‘‘ကတမံ မဟာရာဇ, ဘဂဝတော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနရတနံ? ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနရတနန္တိ ဝုစ္စတိ, ယေန ဉာဏေန အရိယသာဝကော မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိ ပဟီနကိလေသာဝသိဋ္ဌကိလေသေ စ ပစ္စဝေက္ခတိ။

‘‘‘ယေ ဉာဏေန ဗုဇ္ဈန္တိ၊ အရိယာ ကတကိစ္စတံ။

တံ ဉာဏရတနံ လဒ္ဓုံ၊ ဝါယမေထ ဇိနောရသာ’တိ။

‘‘ကတမံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော ပဋိသမ္ဘိဒါရတနံ? စတဿော ခေါ, မဟာရာဇ, ပဋိသမ္ဘိဒါယော အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, မဟာရာဇ, စတူဟိ ပဋိသမ္ဘိဒါရတနေဟိ သမလင်္ကတော ဘိက္ခု ယံ ယံ ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ, ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ, ယဒိ ဗြာဟ္မဏပရိသံ, ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ, ယဒိ သမဏပရိသံ, ဝိသာရဒေါ ဥပသင်္ကမတိ အမင္ကုဘူတော အဘီရု အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ ဝိဂတလောမဟံသော ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ယောဓေါ သင်္ဂါမသူရော သန္နဒ္ဓပဉ္စာဝုဓေါ အစ္ဆမ္ဘိတော [အသမ္ဘီတော (သီ။ ဣ။)] သင်္ဂါမံ ဩတရတိ, ‘သစေ အမိတ္တာ ဒူရေ ဘဝိဿန္တိ ဥသုနာ ပါတယိဿာမိ, တတော ဩရတော ဘဝိဿန္တိ သတ္တိယာ ပဟရိဿာမိ, တတော ဩရတော ဘဝိဿန္တိ ကဏယေန ပဟရိဿာမိ, ဥပဂတံ သန္တံ မဏ္ဍလဂ္ဂေန ဒွိဓါ ဆိန္ဒိဿာမိ, ကာယူပဂတံ ဆုရိကာယ ဝိနိဝိဇ္ဈိဿာမီ’တိ [ဝိဇ္ဈိဿာမီတိ (သီ။)], ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, စတုပဋိသမ္ဘိဒါရတနမဏ္ဍိတော ဘိက္ခု အစ္ဆမ္ဘိတော ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ။ ယော ကောစိ မံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒေ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိဿတိ, တဿ အတ္ထေန အတ္ထံ ကထယိဿာမိ, ကာရဏေန ကာရဏံ ကထယိဿာမိ, ဟေတုနာ ဟေတုံ ကထယိဿာမိ, နယေန နယံ ကထယိဿာမိ, နိဿံသယံ ကရိဿာမိ, ဝိမတိံ ဝိဝေစေဿာမိ, တောသယိဿာမိ ပဉ္ဟဝေယျာကရဏေန။

‘‘ယော ကောစိ မံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒေ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိဿတိ, တဿ ဓမ္မေန ဓမ္မံ ကထယိဿာမိ, အမတေန အမတံ ကထယိဿာမိ, အသင်္ခတေန အသင်္ခတံ ကထယိဿာမိ, နိဗ္ဗာနေန နိဗ္ဗာနံ ကထယိဿာမိ, သုညတေန သုညတံ ကထယိဿာမိ , အနိမိတ္တေန အနိမိတ္တံ ကထယိဿာမိ, အပ္ပဏိဟိတေန အပ္ပဏိဟိတံ ကထယိဿာမိ, အနေဇေန အနေဇံ ကထယိဿာမိ, နိဿံသယံ ကရိဿာမိ, ဝိမတိံ ဝိဝေစေဿာမိ, တောသယိဿာမိ ပဉှာဝေယျာကရဏေန။

‘‘ယော ကောစိ မံ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒေ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိဿတိ, တဿ နိရုတ္တိယာ နိရုတ္တိံ ကထယိဿာမိ, ပဒေန ပဒံ ကထယိဿာမိ, အနုပဒေန အနုပဒံ ကထယိဿာမိ, အက္ခရေန အက္ခရံ ကထယိဿာမိ, သန္ဓိယာ သန္ဓိံ ကထယိဿာမိ, ဗျဉ္ဇနေန ဗျဉ္ဇနံ ကထယိဿာမိ, အနုဗျဉ္ဇနေန အနုဗျဉ္ဇနံ ကထယိဿာမိ, ဝဏ္ဏေန ဝဏ္ဏံ ကထယိဿာမိ, သရေန သရံ ကထယိဿာမိ, ပညတ္တိယာ ပညတ္တိံ ကထယိဿာမိ, ဝေါဟာရေန ဝေါဟာရံ ကထယိဿာမိ, နိဿံသယံ ကရိဿာမိ, ဝိမတိံ ဝိဝေစေဿာမိ, တောသယိဿာမိ ပဉ္ဟဝေယျာကရဏေန။

‘‘ယော ကောစိ မံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒေ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိဿတိ, တဿ ပဋိဘာနေန ပဋိဘာနံ ကထယိဿာမိ, ဩပမ္မေန ဩပမ္မံ ကထယိဿာမိ, လက္ခဏေန လက္ခဏံ ကထယိဿာမိ, ရသေန ရသံ ကထယိဿာမိ, နိဿံသယံ ကရိဿာမိ, ဝိမတိံ ဝိဝေစေဿာမိ, တောသယိဿာမိ ပဉ္ဟဝေယျာကရဏေနာတိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော ပဋိသမ္ဘိဒါရတန’န္တိ။

‘‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ကိဏိတွာန၊ ဉာဏေန ဖဿယေယျ ယော။

အစ္ဆမ္ဘိတော အနုဗ္ဗိဂ္ဂေါ၊ အတိရောစတိ သဒေဝကေ’တိ။

‘‘ကတမံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနံ? သတ္တိမေ, မဟာရာဇ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ဣမေဟိ ခေါ, မဟာရာဇ, သတ္တဟိ ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတော ဘိက္ခု သဗ္ဗံ တမံ အဘိဘုယျ သဒေဝကံ လောကံ ဩဘာသေတိ ပဘာသေတိ အာလောကံ ဇနေတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော ဗောဇ္ဈင်္ဂရတန’န္တိ။

‘‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနမာလဿ ၊ ဥဋ္ဌဟန္တိ [ဥပဋ္ဌဟန္တိ (က။)၊ ဥဒိက္ခန္တိ (သျာ။)] သဒေဝကာ။

ကမ္မေန တံ ကိဏိတွာန၊ ရတနံ ဝေါ ပိဠန္ဓထာ’’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ကတမံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သဗ္ဗာပဏ’’န္တိ? ‘‘သဗ္ဗာပဏံ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော နဝင်္ဂံ ဗုဒ္ဓဝစနံ သာရီရိကာနိ ပါရိဘောဂိကာနိ စေတိယာနိ သံဃရတနဉ္စ။ သဗ္ဗာပဏေ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဇာတိသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ, ဘောဂသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ, အာယုသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ, အာရောဂ္ယသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ, ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ, ပညာသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ, မာနုသိကသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ, ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ, နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိ ပသာရိတာ။ တတ္ထ ယေ တံ တံ သမ္ပတ္တိံ ဣစ္ဆန္တိ, တေ ကမ္မမူလံ ဒတွာ ပတ္ထိတပတ္ထိတံ သမ္ပတ္တိံ ကိဏန္တိ, ကေစိ သီလသမာဒါနေန ကိဏန္တိ, ကေစိ ဥပေါသထကမ္မေန ကိဏန္တိ, အပ္ပမတ္တကေနပိ ကမ္မမူလေန ဥပါဒါယုပါဒါယ သမ္ပတ္တိယော ပဋိလဘန္တိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, အာပဏိကဿ အာပဏေ တိလမုဂ္ဂမာသေ ပရိတ္တကေနပိ တဏ္ဍုလမုဂ္ဂမာသေန အပ္ပကေနပိ မူလေန ဥပါဒါယုပါဒါယ ဂဏှန္တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော သဗ္ဗာပဏေ အပ္ပမတ္တကေနပိ ကမ္မမူလေန ဥပါဒါယုပါဒါယ သမ္ပတ္တိယော ပဋိလဘန္တိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, ‘ဘဂဝတော သဗ္ဗာပဏ’န္တိ။

‘‘‘အာယု အရောဂတာ ဝဏ္ဏံ၊ သဂ္ဂံ ဥစ္စာကုလီနတာ။

အသင်္ခတဉ္စ အမတံ၊ အတ္ထိ သဗ္ဗာပဏေ ဇိနေ။

‘‘‘အပ္ပေန ဗဟုကေနာပိ၊ ကမ္မမူလေန ဂယှတိ။

ကိဏိတွာ သဒ္ဓါမူလေန၊ သမိဒ္ဓါ ဟောထ ဘိက္ခဝေါ’တိ။

‘‘ဘဂဝတော ခေါ, မဟာရာဇ, ဓမ္မနဂရေ ဧဝရူပါ ဇနာ ပဋိဝသန္တိ, သုတ္တန္တိကာ ဝေနယိကာ အာဘိဓမ္မိကာ ဓမ္မကထိကာ ဇာတကဘာဏကာ ဒီဃဘာဏကာ မဇ္ဈိမဘာဏကာ သံယုတ္တဘာဏကာ အင်္ဂုတ္တရဘာဏကာ ခုဒ္ဒကဘာဏကာ သီလသမ္ပန္နာ သမာဓိသမ္ပန္နာ ပညာသမ္ပန္နာ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာရတာ ဝိပဿကာ သဒတ္ထမနုယုတ္တာ အာရညိကာ ရုက္ခမူလိကာ အဗ္ဘောကာသိကာ ပလာလပုဉ္ဇိကာ သောသာနိကာ နေသဇ္ဇိကာ ပဋိပန္နကာ ဖလဋ္ဌာ သေက္ခာ ဖလသမင်္ဂိနော သောတာပန္နာ သကဒါဂါမိနော အနာဂါမိနော အရဟန္တော တေဝိဇ္ဇာ ဆဠဘိညာ ဣဒ္ဓိမန္တော ပညာယ ပါရမိံဂတာ သတိပဋ္ဌာနသမ္မပ္ပဓါနဣဒ္ဓိပါဒဣန္ဒ္ရိယဗလဗောဇ္ဈင်္ဂမဂ္ဂဝရဈာနဝိမောက္ခရူ ပါရူပသန္တသုခသမာပတ္တိကုသလာ, တေဟိ အရဟန္တေဟိ အာကုလံ သမာကုလံ အာကိဏ္ဏံ သမာကိဏ္ဏံ နဠဝနသရဝနမိဝ ဓမ္မနဂရံ အဟောသိ။ ဘဝတီဟ –

‘‘‘ဝီတရာဂါ ဝီတဒေါသာ၊ ဝီတမောဟာ အနာသဝါ။

ဝီတတဏှာ အနာဒါနာ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘အာရညိကာ ဓုတဓရာ၊ ဈာယိနော လူခစီဝရာ။

ဝိဝေကာဘိရတာ ဓီရာ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘နေသဇ္ဇိကာ သန္ထတိကာ၊ အထောပိ ဌာနစင်္ကမာ။

ပံသုကူလဓရာ သဗ္ဗေ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘တိစီဝရဓရာ သန္တာ၊ စမ္မခဏ္ဍစတုတ္ထကာ။

ရတာ ဧကာသနေ ဝိညူ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘အပ္ပိစ္ဆာ နိပကာ ဓီရာ၊ အပ္ပါဟာရာ အလောလုပါ။

လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌာ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘ဈာယီ ဈာနရတာ ဓီရာ၊ သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ။

အာကိဉ္စညံ ပတ္ထယာနာ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘ပဋိပန္နာ ဖလဋ္ဌာ စ၊ သေက္ခာ ဖလသမင်္ဂိနော။

အာသီသကာ [အာသိံသကာ (သီ။ ဣ။)] ဥတ္တမတ္ထံ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘သောတာပန္နာ စ ဝိမလာ၊ သကဒါဂါမိနော စ ယေ။

အနာဂါမီ စ အရဟန္တော၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘သတိပဋ္ဌာနကုသလာ ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာရတာ။

ဝိပဿကာ ဓမ္မဓရာ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘ဣဒ္ဓိပါဒေသု ကုသလာ၊ သမာဓိဘာဝနာရတာ။

သမ္မပ္ပဓါနာနုယုတ္တာ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘အဘိညာပါရမိပ္ပတ္တာ၊ ပေတ္တိကေ ဂေါစရေ ရတာ။

အန္တလိက္ခမှိ စရဏာ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခူ မိတဘာဏီ၊ ဂုတ္တဒွါရာ သုသံဝုတာ။

သုဒန္တာ ဥတ္တမေ ဒမ္မေ [ဓမ္မေ (သီ။ ဣ။)]၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ။

‘‘‘တေဝိဇ္ဇာ ဆဠဘိညာ စ၊ ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတာ။

ပညာယ ပါရမိပ္ပတ္တာ၊ ဓမ္မနဂရေ ဝသန္တိ တေ’တိ။

‘‘ယေ ခေါ တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ အပရိမိတဉာဏဝရဓရာ အသင်္ဂါ အတုလဂုဏာ [အတုလိယဂုဏာ (သီ။ ဣ။ က။)] အတုလယသာ အတုလဗလာ အတုလတေဇာ ဓမ္မစက္ကာနုပ္ပဝတ္တကာ ပညာပါရမိံ ဂတာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ဓမ္မသေနာပတိနော’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဣဒ္ဓိမန္တော အဓိဂတပ္ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တဝေသာရဇ္ဇာ ဂဂနစရာ ဒုရာသဒါ ဒုပ္ပသဟာ အနာလမ္ဗစရာ သသာဂရမဟိဓရပထဝိကမ္ပကော စန္ဒသူရိယပရိမဇ္ဇကာ ဝိကုဗ္ဗနာဓိဋ္ဌာနာဘိနီဟာရကုသလာ ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ပုရောဟိတာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဓုတင်္ဂမနုဂတာ အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ ဝိညတ္တိမနေသနဇိဂုစ္ဆကာ ပိဏ္ဍာယ သပဒါနစာရိနော ဘမရာဝ ဂန္ဓမနုဃာယိတွာ ပဝိသန္တိ ဝိဝိတ္တကာနနံ, ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ နိရပေက္ခာ အရဟတ္တမနုပ္ပတ္တာ ဓုတင်္ဂဂုဏေ အဂ္ဂနိက္ခိတ္တာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘အက္ခဒဿာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ပရိသုဒ္ဓါ ဝိမလာ နိက္ကိလေသာ စုတူပပါတကုသလာ ဒိဗ္ဗစက္ခုမှိ ပါရမိံ ဂတာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘နဂရဇောတကာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ သိထိလဓနိတဒီဃရဿဂရုကလဟုကက္ခရပရိစ္ဆေဒကုသလာ နဝင်္ဂသာသနဓရာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ဓမ္မရက္ခာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဝိနယညူ ဝိနယကောဝိဒါ ဌာနာဋ္ဌာနကုသလာ [နိဒါနပဌနကုသလာ (သီ။ ဣ။), နိဒါနဝတ္ထုကုသလာ (သျာ။)] အာပတ္တာနာပတ္တိဂရုကလဟုကသတေကိစ္ဆအတေကိစ္ဆဝုဋ္ဌာနဒေသနာနိဂ္ဂဟ- ပဋိကမ္မဩသာရဏနိဿာရဏပဋိသာရဏကုသလာ ဝိနယေ ပါရမိံ ဂတာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ရူပရက္ခာ’တိ [ရူပဒက္ခာတိ (သီ။ သျာ။ ဣ။)] ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဝိမုတ္တိဝရကုသုမမာလဗဒ္ဓါ ဝရပဝရမဟဂ္ဃသေဋ္ဌဘာဝမနုပ္ပတ္တာ ဗဟုဇနကန္တမဘိပတ္ထိတာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ပုပ္ဖာပဏိကာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ စတုသစ္စာဘိသမယပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ ဒိဋ္ဌသစ္စာ ဝိညာတသာသနာ စတူသု သာမညဖလေသု တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ ပဋိလဒ္ဓဖလသုခါ အညေသမ္ပိ ပဋိပန္နာနံ တေ ဖလေ သံဝိဘဇန္တိ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ဖလာပဏိကာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ သီလသံဝရဂန္ဓမနုလိတ္တာ [သီလဝရသုဂန္ဓမနုလိတ္တာ (သီ။ ဣ။)] အနေကဝိဓဗဟုဂုဏဓရာ ကိလေသမလဒုဂ္ဂန္ဓဝိဓမကာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ဂန္ဓာပဏိကာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဓမ္မကာမာ ပိယသမုဒါဟာရာ အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ဥဠာရပါမောဇ္ဇာ အရညဂတာပိ ရုက္ခမူလဂတာပိ သုညာဂါရဂတာပိ ဓမ္မဝရရသံ ပိဝန္တိ, ကာယေန ဝါစာယ မနသာ ဓမ္မဝရရသမောဂါဠှာ အဓိမတ္တပဋိဘာနာ ဓမ္မေသု ဓမ္မေသနပ္ပဋိပန္နာ ဣတော ဝါ တတော ဝါ ယတ္ထ ယတ္ထ အပ္ပိစ္ဆကထာ သန္တုဋ္ဌိကထာ ပဝိဝေကကထာ အသံသဂ္ဂကထာ ဝီရိယာရမ္ဘကထာ သီလကထာ သမာဓိကထာ ပညာကထာ ဝိမုတ္တိကထာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာ , တတ္ထ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ တံ ကထာရသံ ပိဝန္တိ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘သောဏ္ဍာ ပိပါသာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တံ ဇာဂရိယာနုယောဂမနုယုတ္တာ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမေဟိ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝီတိနာမေန္တိ, ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ကိလေသပဋိဗာဟနာယ သဒတ္ထပ္ပသုတာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘နဂရဂုတ္တိကာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ နဝင်္ဂံ ဗုဒ္ဓဝစနံ အတ္ထတော စ ဗျဉ္ဇနတော စ နယတော စ ကာရဏတော စ ဟေတုတော စ ဥဒါဟရဏတော စ ဝါစေန္တိ အနုဝါစေန္တိ ဘာသန္တိ အနုဘာသန္တိ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ဓမ္မာပဏိကာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဓမ္မရတနဘောဂေန အာဂမပရိယတ္တိသုတဘောဂေန ဘောဂိနော ဓနိနော နိဒ္ဒိဋ္ဌသရဗျဉ္ဇနလက္ခဏပ္ပဋိဝေဓါ ဝိညူ ဖရဏာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ဓမ္မသေဋ္ဌိနော’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ယေ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဥဠာရဒေသနာပဋိဝေဓါ ပရိစိဏ္ဏာရမ္မဏဝိဘတ္တိနိဒ္ဒေသာ သိက္ခာဂုဏပါရမိပ္ပတ္တာ, ဧဝရူပါ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရေ ‘ဝိဿုတဓမ္မိကာ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘ဧဝံ သုဝိဘတ္တံ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတော ဓမ္မနဂရံ ဧဝံ သုမာပိတံ ဧဝံ သုဝိဟိတံ ဧဝံ သုပရိပူရိတံ ဧဝံ သုဝဝတ္ထာပိတံ ဧဝံ သုရက္ခိတံ ဧဝံ သုဂေါပိတံ ဧဝံ ဒုပ္ပသယှံ ပစ္စတ္ထိကေဟိ ပစ္စာမိတ္တေဟိ, ဣမိနာ, မဟာရာဇ, ကာရဏေန ဣမိနာ ဟေတုနာ ဣမိနာ နယေန ဣမိနာ အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗံ အတ္ထိ သော ဘဂဝါတိ။

‘‘‘ယထာပိ နဂရံ ဒိသွာ၊ သုဝိဘတ္တံ မနောရမံ။

အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ ဝဍ္ဎကိဿ မဟတ္တနံ။

‘‘‘တထေဝ လောကနာထဿ၊ ဒိသွာ ဓမ္မပုရံ ဝရံ။

အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ အတ္ထိ သော ဘဂဝါ ဣတိ။

‘‘‘အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ ဦမိံ ဒိသွာန သာဂရေ။

ယထာယံ ဒိဿတေ ဦမိ၊ မဟန္တော သော ဘဝိဿတိ။

‘‘‘တထာ ဗုဒ္ဓံ သောကနုဒံ၊ သဗ္ဗတ္ထမပရာဇိတံ။

တဏှက္ခယမနုပ္ပတ္တံ၊ ဘဝသံသာရမောစနံ။

‘‘‘အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗံ၊ ဦမိံ ဒိသွာ သဒေဝကေ။

ယထာ ဓမ္မူမိဝိပ္ဖာရော၊ အဂ္ဂေါ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ။

‘‘‘အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ ဒိသွာ အစ္စုဂ္ဂတံ ဂိရိံ။

ယထာ အစ္စုဂ္ဂတော ဧသော၊ ဟိမဝါ သော ဘဝိဿတိ။

‘‘‘တထာ ဒိသွာ ဓမ္မဂိရိံ၊ သီတီဘူတံ နိရူပဓိံ။

အစ္စုဂ္ဂတံ ဘဂဝတော၊ အစလံ သုပ္ပတိဋ္ဌိတံ။

‘‘‘အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗံ၊ ဒိသွာန ဓမ္မပဗ္ဗတံ။

တထာ ဟိ သော မဟာဝီရော၊ အဂ္ဂေါ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ။

‘‘‘ယထာပိ ဂဇရာဇဿ၊ ပဒံ ဒိသွာန မာနုသာ။

အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ မဟာ ဧသော ဂဇော ဣတိ။

‘‘‘တထေဝ ဗုဒ္ဓနာဂဿ၊ ပဒံ ဒိသွာ ဝိဘာဝိနော။

အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ ဥဠာရော သော ဘဝိဿတိ။

‘‘‘အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ ဘီတေ ဒိသွာန ကုမ္မိဂေ။

မိဂရာဇဿ သဒ္ဒေန၊ ဘီတာမေ ကုမ္မိဂါ ဣတိ။

‘‘‘တထေဝ တိတ္ထိယေ ဒိသွာ၊ ဝိတ္ထတေ ဘီတမာနသေ။

အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗံ၊ ဓမ္မရာဇေန ဂဇ္ဇိတံ။

‘‘‘နိဗ္ဗုတံ ပထဝိံ ဒိသွာ၊ ဟရိတပတ္တံ မဟောဒိကံ။

အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ မဟာမေဃေန နိဗ္ဗုတံ။

‘‘‘တထေဝိမံ ဇနံ ဒိသွာ၊ အာမောဒိတပမောဒိတံ။

အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗံ၊ ဓမ္မမေဃေန တပ္ပိတံ။

‘‘‘လဂ္ဂံ ဒိသွာ ဘုသံ ပင်္ကံ၊ ကလလဒ္ဒဂတံ မဟိံ။

အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ ဝါရိက္ခန္ဓော မဟာ ဂတော။

‘‘‘တထေဝိမံ ဇနံ ဒိသွာ၊ ရဇပင်္ကသမောဟိတံ။

ဝဟိတံ ဓမ္မနဒိယာ၊ ဝိသဋ္ဌံ ဓမ္မသာဂရေ။

‘‘‘ဓမ္မာမတဂတံ ဒိသွာ၊ သဒေဝကမိမံ မဟိံ။

အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗံ၊ ဓမ္မက္ခန္ဓော မဟာ ဂတော။

‘‘‘အနုမာနေန ဇာနန္တိ၊ ဃာယိတွာ ဂန္ဓမုတ္တမံ။

ယထာယံ ဝါယတေ ဂန္ဓော၊ ဟေဿန္တိ ပုပ္ဖိတာ ဒုမာ။

‘‘‘တထေဝါယံ သီလဂန္ဓော၊ ပဝါယတိ သဒေဝကေ။

အနုမာနေန ဉာတဗ္ဗံ၊ အတ္ထိ ဗုဒ္ဓေါ အနုတ္တရော’တိ။

‘‘ဧဝရူပေန ခေါ, မဟာရာဇ, ကာရဏသတေန ကာရဏသဟဿေန ဟေတုသတေန ဟေတုသဟဿေန နယသတေန နယသဟဿေန ဩပမ္မသတေန ဩပမ္မသဟဿေန သက္ကာ ဗုဒ္ဓဗလံ ဥပဒဿယိတုံ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဒက္ခော မာလာကာရော နာနာပုပ္ဖရာသိမှာ အာစရိယာနုသိဋ္ဌိယာ ပစ္စတ္တပုရိသကာရေန ဝိစိတ္တံ မာလာဂုဏရာသိံ ကရေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သော ဘဂဝါ ဝိစိတ္တပုပ္ဖရာသိ ဝိယ အနန္တဂုဏော အပ္ပမေယျဂုဏော, အဟမေတရဟိ ဇိနသာသနေ မာလာကာရော ဝိယ ပုပ္ဖဂန္ထကော ပုဗ္ဗကာနံ အာစရိယာနံ မဂ္ဂေနပိ မယှံ ဗုဒ္ဓိဗလေနပိ အသင္ခ္ယေယျေနပိ ကာရဏေန အနုမာနေန ဗုဒ္ဓဗလံ ဒီပယိဿာမိ, တွံ ပနေတ္ထ ဆန္ဒံ ဇနေဟိ သဝနာယာ’’တိ။

‘‘ဒုက္ကရံ , ဘန္တေ နာဂသေန, အညေသံ ဧဝရူပေန ကာရဏေန အနုမာနေန ဗုဒ္ဓဗလံ ဥပဒဿယိတုံ, နိဗ္ဗုတောသ္မိ, ဘန္တေ နာဂသေန, တုမှာကံ ပရမဝိစိတ္တေန ပဉ္ဟဝေယျာကရဏေနာ’’တိ။

အနုမာနပဉ္ဟော ပဌမော။

၂။ ဓုတင်္ဂပဉ္ဟော

‘‘ပဿတာရညကေ ဘိက္ခူ၊ အဇ္ဈောဂါဠ္ဟေ ဓုတေ ဂုဏေ။

ပုန ပဿတိ ဂိဟီ ရာဇာ၊ အနာဂါမိဖလေ ဌိတေ။

‘‘ဥဘောပိ တေ ဝိလောကေတွာ၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ သံသယော မဟာ။

ဗုဇ္ဈေယျ စေ ဂိဟီ ဓမ္မေ၊ ဓုတင်္ဂံ နိပ္ဖလံ သိယာ။

‘‘ပရဝါဒိဝါဒမထနံ၊ နိပုဏံ ပိဋကတ္တယေ။

ဟန္ဒ ပုစ္ဆေ ကထိသေဋ္ဌံ၊ သော မေ ကင်္ခံ ဝိနေဿတီ’’တိ။

အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ ယေနာယသ္မာ နာဂသေနော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, အတ္ထိ ကောစိ ဂိဟီ အဂါရိကော ကာမဘောဂီ ပုတ္တဒါရသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသန္တော ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောန္တော မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓါရယန္တော ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယန္တော မဏိမုတ္တာကဉ္စနဝိစိတ္တမောဠိဗဒ္ဓေါ ယေန သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ?

‘‘န, မဟာရာဇ, ဧကညေဝ သတံ န ဒွေ သတာနိ န တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ သတာနိ န သဟဿံ န သတသဟဿံ န ကောဋိသတံ န ကောဋိသဟဿံ န ကောဋိသတသဟဿံ, တိဋ္ဌတု မဟာရာဇ ဒသန္နံ ဝီသတိယာ သတဿ သဟဿဿ အဘိသမယော, ကတမေန တေ ပရိယာယေန အနုယောဂံ ဒမ္မီ’’တိ။

‘‘တွမေဝေတံ ဗြူဟီ’’တိ။ ‘‘တေနဟိ တေ, မဟာရာဇ, ကထယိဿာမိ သတေန ဝါ သဟဿေန ဝါ သတသဟဿေန ဝါ ကောဋိယာ ဝါ ကောဋိသတေန ဝါ ကောဋိသဟဿေန ဝါ ကောဋိသတသဟဿေန ဝါ, ယာ ကာစိ နဝင်္ဂေ ဗုဒ္ဓဝစနေ သလ္လေခိတာစာရပ္ပဋိပတ္တိဓုတဝရင်္ဂဂုဏနိဿိတာ [ဓုတဝရင်္ဂဂုဏနိဿိတာ (သီ။ သျာ။ ဣ။)] ထာ, တာ သဗ္ဗာ ဣဓ သမောသရိဿန္တိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, နိန္နုန္နတသမဝိသမထလာထလဒေသဘာဂေ အဘိဝုဋ္ဌံ ဥဒကံ, သဗ္ဗံ တံ တတော ဝိနိဂဠိတွာ မဟောဒဓိံ သာဂရံ သမောသရတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သမ္ပာဒကေ သတိ ယာ ကာစိ နဝင်္ဂေ ဗုဒ္ဓဝစနေ သလ္လေခိတာစာရပ္ပဋိပတ္တိဓုတင်္ဂဂုဏဓရနိဿိတာ ကထာ, တာ သဗ္ဗာ ဣဓ သမောသရိဿန္တိ။

‘‘မယှမ္ပေတ္ထ , မဟာရာဇ, ပရိဗျတ္တတာယ ဗုဒ္ဓိယာ ကာရဏပရိဒီပနံ သမောသရိဿတိ, တေနေသော အတ္ထော သုဝိဘတ္တော ဝိစိတ္တော ပရိပုဏ္ဏော ပရိသုဒ္ဓေါ သမာနီတော ဘဝိဿတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကုသလော လေခါစရိယော အနုသိဋ္ဌော လေခံ ဩသာရေန္တော အတ္တနော ဗျတ္တတာယ ဗုဒ္ဓိယာ ကာရဏပရိဒီပနေန လေခံ ပရိပူရေတိ, ဧဝံ သာ လေခါ သမတ္တာ ပရိပုဏ္ဏာ အနူနိကာ ဘဝိဿတိ။ ဧဝမေဝ မယှမ္ပေတ္ထ ပရိဗျတ္တတာယ ဗုဒ္ဓိယာ ကာရဏပရိဒီပနံ သမောသရိဿတိ, တေနေသော အတ္ထော သုဝိဘတ္တော ဝိစိတ္တော ပရိပုဏ္ဏော ပရိသုဒ္ဓေါ သမာနီတော ဘဝိဿတိ။

‘‘နဂရေ, မဟာရာဇ, သာဝတ္ထိယာ ပဉ္စကောဋိမတ္တာ အရိယသာဝကာ ဘဂဝတော ဥပါသကဥပါသိကာယော သတ္တပဏ္ဏာသသဟဿာနိ တီဏိ စ သတသဟဿာနိ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌိတာ, တေ သဗ္ဗေပိ ဂိဟီ ယေဝ, န ပဗ္ဗဇိတာ။ ပုန တတ္ထေဝ ကဏ္ဍမ္ဗမူလေ ယမကပါဋိဟာရိယေ ဝီသတိ ပါဏကောဋိယော အဘိသမိံသု, ပုန စူဠရာဟုလောဝါဒေ [မဟာရာဟုလောဝါဒေ (သီ။ ဣ။)], မဟာမင်္ဂလသုတ္တန္တေ, သမစိတ္တပရိယာယေ, ပရာဘဝသုတ္တန္တေ, ပုရာဘေဒသုတ္တန္တေ, ကလဟဝိဝါဒသုတ္တန္တေ, စူဠဗ္ယူဟသုတ္တန္တေ, မဟာဗ္ယူဟသုတ္တန္တေ, တုဝဋကသုတ္တန္တေ, သာရိပုတ္တသုတ္တန္တေ ဂဏနပထမတီတာနံ ဒေဝတာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ။

‘‘နဂရေ ရာဇဂဟေ ပညာသသဟဿာနိ တီဏိ စ သတသဟဿာနိ အရိယသာဝကာ ဘဂဝတော ဥပါသကဥပါသိကာယော, ပုန တတ္ထေဝ ဓနပါလဟတ္ထိနာဂဒမနေ နဝုတိ ပါဏကောဋိယော, ပါရာယနသမာဂမေ ပါသာဏကစေတိယေ စုဒ္ဒသ ပါဏကောဋိယော, ပုန ဣန္ဒသာလဂုဟာယံ အသီတိ ဒေဝတာကောဋိယော, ပုန ဗာရာဏသိယံ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ ပဌမေ ဓမ္မဒေသနေ အဋ္ဌာရသ ဗြဟ္မကောဋိယော အပရိမာဏာ စ ဒေဝတာယော, ပုန တာဝတိံသဘဝနေ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ အဘိဓမ္မဒေသနာယ အသီတိ ဒေဝတာကောဋိယော, ဒေဝေါရောဟဏေ သင်္ကဿနဂရဒွါရေ လောကဝိဝရဏပါဋိဟာရိယေ ပသန္နာနံ နရမရူနံ တိံသ ကောဋိယော အဘိသမိံသု။

ပုန သက္ကေသု ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ ဗုဒ္ဓဝံသဒေသနာယ မဟာသမယသုတ္တန္တဒေသနာယ စ ဂဏနပထမတီတာနံ ဒေဝတာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ ။ ပုန သုမနမာလာကာရသမာဂမေ, ဂရဟဒိန္နသမာဂမေ, အာနန္ဒသေဋ္ဌိသမာဂမေ, ဇမ္ဗုကာဇီဝကသမာဂမေ, မဏ္ဍုကဒေဝပုတ္တသမာဂမေ, မဋ္ဌကုဏ္ဍလိဒေဝပုတ္တသမာဂမေ, သုလသာနဂရသောဘိနိသမာဂမေ, သိရိမာနဂရသောဘိနိသမာဂမေ, ပေသကာရဓီတုသမာဂမေ, စူဠသုဘဒ္ဒါသမာဂမေ, သာကေတဗြာဟ္မဏဿ အာဠာဟနဒဿနသမာဂမေ, သူနာပရန္တကသမာဂမေ, သက္ကပဉ္ဟသမာဂမေ, တိရောကုဋ္ဋသမာဂမေ [တိရောကုဍ္ဍသမာဂမေ (သီ။ ဣ။)], ရတနသုတ္တသမာဂမေ ပစ္စေကံ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ, ယာဝတာ, မဟာရာဇ, ဘဂဝါ လောကေ အဋ္ဌာသိ, တာဝ တီသု မဏ္ဍလေသု သောဠသသု မဟာဇနပဒေသု ယတ္ထ ယတ္ထ ဘဂဝါ ဝိဟာသိ, တတ္ထ တတ္ထ ယေဘုယျေန ဒွေ တယော စတ္တာရော ပဉ္စ သတံ သဟဿံ သတသဟဿံ ဒေဝါ စ မနုဿာ စ သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရိံသု။ ယေ တေ, မဟာရာဇ, ဒေဝါ ဂိဟီ ယေဝ, န တေ ပဗ္ဗဇိတာ, ဧတာနိ စေဝ, မဟာရာဇ, အညာနိ စ အနေကာနိ ဒေဝတာကောဋိသတသဟဿာနိ ဂိဟီ အဂါရိကာ ကာမဘောဂိနော သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရိံသူ’’တိ။

‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဂိဟီ အဂါရိကာ ကာမဘောဂိနော သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ, အထ ဣမာနိ ဓုတင်္ဂါနိ ကိမတ္ထံ သာဓေန္တိ, တေန ကာရဏေန ဓုတင်္ဂါနိ အကိစ္စကရာနိ ဟောန္တိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဝိနာ မန္တောသဓေဟိ ဗျာဓယော ဝူပသမန္တိ, ကိံ ဝမနဝိရေစနာဒိနာ သရီရဒုဗ္ဗလကရဏေန? ယဒိ မုဋ္ဌီဟိ ပဋိသတ္တုနိဂ္ဂဟော ဘဝတိ, ကိံ အသိသတ္တိသရဓနုကောဒဏ္ဍလဂုဠမုဂ္ဂရေဟိ? ယဒိ ဂဏ္ဌိကုဋိလသုသိရကဏ္ဋလတာသာခါ အာလမ္ဗိတွာ ရုက္ခမဘိရူဟနံ ဘဝတိ, ကိံ ဒီဃဒဠှနိဿေဏိပရိယေသနေန? ယဒိ ထဏ္ဍိလသေယျာယ ဓါတုသမတာ ဘဝတိ, ကိံ သုခသမ္ဖဿမဟတိမဟာသိရိသယနပရိယေသနေန? ယဒိ ဧကကော သာသင်္ကသပ္ပဋိဘယဝိသမကန္တာရတရဏသမတ္ထော ဘဝတိ, ကိံ သန္နဒ္ဓသဇ္ဇမဟတိမဟာသတ္ထပရိယေသနေန? ယဒိ နဒိသရံ ဗာဟုနာ တရိတုံ သမတ္ထော ဘဝတိ, ကိံ ဓုဝသေတုနာဝါပရိယေသနေန? ယဒိ သကသန္တကေန ဃာသစ္ဆာဒနံ ကာတုံ ပဟောတိ, ကိံ ပရူပသေဝနပိယသမုလ္လာပပစ္ဆာပုရေဓါဝနေန? ယဒိ အခါတတဠာကေ ဥဒကံ လဘတိ, ကိံ ဥဒပါနတဠာကပေါက္ခရဏိခဏနေန? ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယဒိ ဂိဟီ အဂါရိကာ ကာမဘောဂိနော သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ, ကိံ ဓုတဂုဏဝရသမာဒိယနေနာ’’တိ?

‘‘အဋ္ဌဝီသတိ ခေါ ပနိမေ, မဟာရာဇ, ဓုတင်္ဂဂုဏာ ယထာဘုစ္စဂုဏာ, ယေဟိ ဂုဏေဟိ ဓုတင်္ဂါနိ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ ပိဟယိတာနိ ပတ္ထိတာနိ။ ကတမေ အဋ္ဌဝီသတိ? ဣဓ, မဟာရာဇ, ဓုတင်္ဂံ သုဒ္ဓါဇီဝံ သုခဖလံ အနဝဇ္ဇံ န ပရဒုက္ခာပနံ အဘယံ အသမ္ပီဠနံ ဧကန္တဝဍ္ဎိကံ အပရိဟာနိယံ အမာယံ အာရက္ခာ ပတ္ထိတဒဒံ သဗ္ဗသတ္တဒမနံ သံဝရဟိတံ ပတိရူပံ အနိဿိတံ ဝိပ္ပမုတ္တံ ရာဂက္ခယံ ဒေါသက္ခယံ မောဟက္ခယံ မာနပ္ပဟာနံ ကုဝိတက္ကစ္ဆေဒနံ ကင်္ခါဝိတရဏံ ကောသဇ္ဇဝိဒ္ဓံသနံ အရတိပ္ပဟာနံ ခမနံ အတုလံ အပ္ပမာဏံ သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယဂမနံ, ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, အဋ္ဌဝီသတိ ဓုတင်္ဂဂုဏာ ယထာဘုစ္စဂုဏာ ယေဟိ ဂုဏေဟိ ဓုတင်္ဂါနိ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ ပိဟယိတာနိ ပတ္ထိတာနိ။

‘‘ယေ ခေါ တေ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏေ သမ္မာ ဥပသေဝန္တိ, တေ အဋ္ဌာရသဟိ ဂုဏေဟိ သမုပေတာ ဘဝန္တိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ? အာစာရော တေသံ သုဝိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ, ပဋိပဒါ သုပူရိတာ ဟောတိ, ကာယိကံ ဝါစသိကံ သုရက္ခိတံ ဟောတိ, မနောသမာစာရော သုဝိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဝီရိယံ သုပဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ, ဘယံ ဝူပသမ္မတိ, အတ္တာနုဒိဋ္ဌိဗျပဂတာ ဟောတိ, အာဃာတော ဥပရတော ဟောတိ, မေတ္တာ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ, အာဟာရော ပရိညာတော ဟောတိ, သဗ္ဗသတ္တာနံ ဂရုကတော ဟောတိ, ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ, ဇာဂရိယမနုယုတ္တော ဟောတိ, အနိကေတော ဟောတိ, ယတ္ထ ဖာသု တတ္ထ ဝိဟာရီ ဟောတိ, ပါပဇေဂုစ္ဆီ ဟောတိ, ဝိဝေကာရာမော ဟောတိ, သတတံ အပ္ပမတ္တော ဟောတိ, ယေ တေ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏေ သမ္မာ ဥပသေဝန္တိ, တေ ဣမေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ ဂုဏေဟိ သမုပေတာ ဘဝန္တိ။

‘‘ဒသ ဣမေ, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလာ ဓုတဂုဏာရဟာ။ ကတမေ ဒသ? သဒ္ဓေါ ဟောတိ ဟိရိမာ ဓိတိမာ အကုဟော အတ္ထဝသီ အလောလော သိက္ခာကာမော ဒဠှသမာဒါနော အနုဇ္ဈာနဗဟုလော မေတ္တာဝိဟာရီ, ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, ဒသ ပုဂ္ဂလာ ဓုတဂုဏာရဟာ။

‘‘ယေ တေ, မဟာရာဇ, ဂိဟီ အဂါရိကာ ကာမဘောဂိနော သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ပုရိမာသု ဇာတီသု တေရသသု ဓုတဂုဏေသု ကတူပါသနာ ကတဘူမိကမ္မာ, တေ တတ္ထ စာရဉ္စ ပဋိပတ္တိဉ္စ သောဓယိတွာ အဇ္ဇေတရဟိ ဂိဟီ ယေဝ သန္တာ သန္တံ ပရမတ္တံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ။

‘‘ယထာ , မဟာရာဇ, ကုသလော ဣဿာသော အန္တေဝါသိကေ ပဌမံ တာဝ ဥပါသနသာလာယံ စာပဘေဒစာပါရောပနဂ္ဂဟဏမုဋ္ဌိပ္ပဋိဣဠနအင်္ဂုလိဝိနာမနပါဒဌပနသရဂ္ဂဟဏသန္နဟနအာကဍ္ဎန သဒ္ဓါရဏလက္ခနိယမနခိပနေ တိဏပုရိသကဆကဏ [ခဏက (သီ။ ဣ။)] တိဏပလာလမတ္တိကာပုဉ္ဇဖလကလက္ခဝေဓေ အနုသိက္ခာပေတွာ ရညော သန္တိကေ ဥပါသနံ အာရာဓယိတွာ အာဇညရထဂဇတုရင်္ဂဓနဓညဟိရညသုဝဏ္ဏဒါသိဒါသဘရိယဂါမဝရံ လဘတိ , ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ ဂိဟီ အဂါရိကာ ကာမဘောဂိနော သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ပုရိမာသု ဇာတီသု တေရသသု ဓုတဂုဏေသု ကတူပါသနာ ကတဘူမိကမ္မာ, တေ တတ္ထေဝ စာရဉ္စ ပဋိပတ္တိဉ္စ သောဓယိတွာ အဇ္ဇေတရဟိ ဂိဟီ ယေဝ သန္တာ သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ။ န, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏေသု ပုဗ္ဗာသေဝနံ ဝိနာ ဧကိဿာ ယေဝ ဇာတိယာ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကိရိယာ ဟောတိ, ဥတ္တမေန ပန ဝီရိယေန ဥတ္တမာယ ပဋိပတ္တိယာ တထာရူပေန အာစရိယေန ကလျာဏမိတ္တေန အရဟတ္တံ သစ္ဆိကိရိယာ ဟောတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော အာစရိယံ ဓနေန ဝါ ဝတ္တပ္ပဋိပတ္တိယာ ဝါ အာရာဓေတွာ သတ္တဂ္ဂဟဏဆေဒနလေခနဝေဓနသလ္လုဒ္ဓရဏဝဏဓေါဝနသောသနဘေသဇ္ဇာနုလိမ္ပနဝမန ဝိရေစနာနုဝါသနကိရိယမနုသိက္ခိတွာ ဝိဇ္ဇာသု ကတသိက္ခော ကတူပါသနော ကတဟတ္ထော အာတုရေ ဥပသင်္ကမတိ တိကိစ္ဆာယ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယေ တေ ဂိဟီ အဂါရိကာ ကာမဘောဂိနော သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ပုရိမာသု ဇာတီသု တေရသသု ဓုတဂုဏေသု ကတူပါသနာ ကတဘူမိကမ္မာ, တေ တတ္ထေဝ စာရဉ္စ ပဋိပတ္တိဉ္စ သောဓယိတွာ အဇ္ဇေတရဟိ ဂိဟီ ယေဝ သန္တာ သန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ, န, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏေဟိ အဝိသုဒ္ဓါနံ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဥဒကဿ အသေစနေန ဗီဇာနံ အဝိရူဟနံ ဟောတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏေဟိ အဝိသုဒ္ဓါနံ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, အကတကုသလာနံ အကတကလျာဏာနံ သုဂတိဂမနံ န ဟောတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏေဟိ အဝိသုဒ္ဓါနံ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။

‘‘ပထဝိသမံ , မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန။ အာပေါသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗကိလေသမလဓေါဝနဋ္ဌေန။ တေဇောသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗကိလေသဝနဇ္ဈာပနဋ္ဌေန ။ ဝါယောသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗကိလေသမလရဇောပဝါဟနဋ္ဌေန။ အဂဒသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗကိလေသဗျာဓိဝူပသမနဋ္ဌေန။ အမတသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗကိလေသဝိသနာသနဋ္ဌေန။ ခေတ္တသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗသာမညဂုဏသဿဝိရူဟနဋ္ဌေန။ မနောဟရသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ပတ္ထိတိစ္ဆိတသဗ္ဗသမ္ပတ္တိဝရဒဒဋ္ဌေန။ နာဝါသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သံသာရမဟဏ္ဏဝပါရဂမနဋ္ဌေန။ ဘီရုတ္တာဏသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ဇရာမရဏဘီတာနံ အဿာသကရဏဋ္ဌေန။ မာတုသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ကိလေသဒုက္ခပ္ပဋိဣဠိတာနံ အနုဂ္ဂါဟကဋ္ဌေန။ ပိတုသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ကုသလဝဍ္ဎိကာမာနံ သဗ္ဗသာမညဂုဏဇနကဋ္ဌေန။ မိတ္တသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗသာမညဂုဏပရိယေသနအဝိသံဝါဒကဋ္ဌေန။ ပဒုမသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗကိလေသမလေဟိ အနုပလိတ္တဋ္ဌေန။ စတုဇ္ဇာတိယဝရဂန္ဓသမံ , မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ကိလေသဒုဂ္ဂန္ဓပဋိဝိနောဒနဋ္ဌေန။ ဂိရိရာဇဝရသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ အဋ္ဌလောကဓမ္မဝါတေဟိ အကမ္ပိယဋ္ဌေန။ အာကာသသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗတ္ထ ဂဟဏာပဂတဥရုဝိသဋဝိတ္ထတမဟန္တဋ္ဌေန။ နဒီသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ကိလေသမလပဝါဟနဋ္ဌေန။ သုဒေသကသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ဇာတိကန္တာရကိလေသဝနဂဟနနိတ္ထရဏဋ္ဌေန။ မဟာသတ္ထဝါဟသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သဗ္ဗဘယသုညခေမအဘယဝရပဝရနိဗ္ဗာနနဂရသမ္ပာပနဋ္ဌေန ။ သုမဇ္ဇိတဝိမလာဒါသသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ သင်္ခါရာနံ သဘာဝဒဿနဋ္ဌေန။ ဖလကသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ကိလေသလဂုဠသရသတ္တိပဋိဗာဟနဋ္ဌေန။ ဆတ္တသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ကိလေသဝဿတိဝိဓဂ္ဂိသန္တာပါတပပဋိဗာဟနဋ္ဌေန။ စန္ဒသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ပိဟယိတပတ္ထိတဋ္ဌေန။ သူရိယသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ မောဟတမတိမိရနာသနဋ္ဌေန။ သာဂရသမံ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ အနေကဝိဓသာမညဂုဏဝရရတနုဋ္ဌာနဋ္ဌေန, အပရိမိတအသင္ခ္ယေယျအပ္ပမေယျဋ္ဌေန စ။ ဧဝံ ခေါ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ဗဟူပကာရံ သဗ္ဗဒရထပရိဠာဟနုဒံ အရတိနုဒံ ဘယနုဒံ ဘဝနုဒံ ခီလနုဒံ မလနုဒံ သောကနုဒံ ဒုက္ခနုဒံ ရာဂနုဒံ ဒေါသနုဒံ မောဟနုဒံ မာနနုဒံ ဒိဋ္ဌိနုဒံ သဗ္ဗာကုသလဓမ္မနုဒံ ယသာဝဟံ ဟိတာဝဟံ သုခါဝဟံ ဖာသုကရံ ဣတိကရံ ယောဂက္ခေမကရံ အနဝဇ္ဇံ ဣဋ္ဌသုခဝိပါကံ ဂုဏရာသိဂုဏပုဉ္ဇံ အပရိမိတအသင္ခ္ယေယျ အပ္ပမေယျဂုဏံ ဝရံ ပဝရံ အဂ္ဂံ။

‘‘ယထာ , မဟာရာဇ, မနုဿာ ဥပတ္ထမ္ဘဝသေန ဘောဇနံ ဥပသေဝန္တိ, ဟိတဝသေန ဘေသဇ္ဇံ ဥပသေဝန္တိ, ဥပကာရဝသေန မိတ္တံ ဥပသေဝန္တိ, တာရဏဝသေန နာဝံ ဥပသေဝန္တိ, သုဂန္ဓဝသေန မာလာဂန္ဓံ ဥပသေဝန္တိ, အဘယဝသေန ဘီရုတ္တာဏံ ဥပသေဝန္တိ, ပတိဋ္ဌာဝသေန [ပတိဋ္ဌာနဝသေန (က။)] ပထဝိံ ဥပသေဝန္တိ, သိပ္ပဝသေန အာစရိယံ ဥပသေဝန္တိ, ယသဝသေန ရာဇာနံ ဥပသေဝန္တိ, ကာမဒဒဝသေန မဏိရတနံ ဥပသေဝန္တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, သဗ္ဗသာမညဂုဏဒဒဝသေန အရိယာ ဓုတဂုဏံ ဥပသေဝန္တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ဥဒကံ ဗီဇဝိရူဟနာယ, အဂ္ဂိ ဈာပနာယ, အာဟာရော ဗလာဟရဏာယ, လတာ ဗန္ဓနာယ, သတ္ထံ ဆေဒနာယ, ပါနီယံ ပိပါသာဝိနယနာယ, နိဓိ အဿာသကရဏာယ, နာဝါ တီရသမ္ပာပနာယ, ဘေသဇ္ဇံ ဗျာဓိဝူပသမနာယ, ယာနံ သုခဂမနာယ, ဘီရုတ္တာဏံ ဘယဝိနောဒနာယ, ရာဇာ အာရက္ခတ္ထာယ, ဖလကံ ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠသရသတ္တိပဋိဗာဟနာယ, အာစရိယော အနုသာသနာယ, မာတာ ပေါသနာယ, အာဒါသော ဩလောကနာယ, အလင်္ကာရော သောဘနာယ, ဝတ္ထံ ပဋိစ္ဆာဒနာယ, နိဿေဏီ အာရောဟနာယ, တုလာ ဝိသမဝိက္ခေပနာယ [နိက္ခေပနာယ (သီ။ ဣ။)], မန္တံ ပရိဇပ္ပနာယ, အာဝုဓံ တဇ္ဇနီယပဋိဗာဟနာယ , ပဒီပေါ အန္ဓကာရဝိဓမနာယ, ဝါတော ပရိဠာဟနိဗ္ဗာပနာယ, သိပ္ပံ ဝုတ္တိနိပ္ဖာဒနာယ, အဂဒံ ဇီဝိတရက္ခဏာယ, အာကရော ရတနုပ္ပါဒနာယ, ရတနံ အလင်္ကရာယ, အာဏာ အနတိက္ကမနာယ, ဣဿရိယံ ဝသဝတ္တနာယ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏံ သာမညဗီဇဝိရူဟနာယ, ကိလေသမလဈာပနာယ, ဣဒ္ဓိဗလာဟရဏာယ, သတိသံဝရနိဗန္ဓနာယ, ဝိမတိဝိစိကိစ္ဆာသမုစ္ဆေဒနာယ, တဏှာပိပါသာဝိနယနာယ, အဘိသမယအဿာသကရဏာယ, စတုရောဃနိတ္ထရဏာယ, ကိလေသဗျာဓိဝူပသမာယ, နိဗ္ဗာနသုခပ္ပဋိလာဘာယ, ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏသောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဘယဝိနောဒနာယ, သာမညဂုဏပရိရက္ခဏာယ, အရတိကုဝိတက္ကပဋိဗာဟနာယ, သကလသာမညတ္ထာနုသာသနာယ, သဗ္ဗသာမညဂုဏပေါသနာယ, သမထဝိပဿနာမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနဒဿနာယ, သကလလောကထုတထောမိတမဟတိမဟာသောဘနကရဏာယ, သဗ္ဗာပါယပိဒဟနာယ, သာမညတ္ထသေလသိခရမုဒ္ဓနိ အဘိရူဟနာယ, ဝင်္ကကုဋိလဝိသမစိတ္တဝိက္ခေပနာယ [စိတ္တနိက္ခေပနာယ (သီ။ ဣ။)], သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗဓမ္မေ သာဓုသဇ္ဈာယကရဏာယ, သဗ္ဗကိလေသပဋိသတ္တုတဇ္ဇနာယ , အဝိဇ္ဇန္ဓကာရဝိဓမနာယ, တိဝိဓဂ္ဂိသန္တာပပရိဠာဟနိဗ္ဗာပနာယ, သဏှသုခုမသန္တသမာပတ္တိနိပ္ဖာဒနာယ, သကလသာမညဂုဏပရိရက္ခဏာယ, ဗောဇ္ဈင်္ဂဝရရတနုပ္ပါဒနာယ, ယောဂိဇနာလင်္ကရဏာယ, အနဝဇ္ဇနိပုဏသုခုမသန္တိသုခမနတိက္ကမနာယ , သကလသာမညအရိယဓမ္မဝသဝတ္တနာယ။ ဣတိ, မဟာရာဇ, ဣမေသံ ဂုဏာနံ အဓိဂမာယ ယဒိဒံ ဧကမေကံ ဓုတဂုဏံ, ဧဝံ, မဟာရာဇ, အတုလိယံ ဓုတဂုဏံ အပ္ပမေယျံ အသမံ အပ္ပဋိသမံ အပ္ပဋိဘာဂံ အပ္ပဋိသေဋ္ဌံ ဥတ္တရံ သေဋ္ဌံ ဝိသိဋ္ဌံ အဓိကံ အာယတံ ပုထုလံ ဝိသဋံ ဝိတ္ထတံ ဂရုကံ ဘာရိယံ မဟန္တံ။

‘‘ယော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော ကုဟကော လုဒ္ဓေါ ဩဒရိကော လာဘကာမော ယသကာမော ကိတ္တိကာမော အယုတ္တော အပ္ပတ္တော အနနုစ္ဆဝိကော အနရဟော အပ္ပတိရူပေါ ဓုတင်္ဂံ [တဓုဂုဏံ (က။) ဧဝမုပရိပိ] သမာဒိယတိ, သော ဒိဂုဏံ ဒဏ္ဍမာပဇ္ဇတိ, သဗ္ဗဂုဏဃာတမာပဇ္ဇတိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ဟီဠနံ ခီဠနံ ဂရဟနံ ဥပ္ပဏ္ဍနံ ခိပနံ အသမ္ဘောဂံ နိဿာရဏံ နိစ္ဆုဘနံ ပဝါဟနံ ပဗ္ဗာဇနံ ပဋိလဘတိ, သမ္ပရာယေပိ သတယောဇနိကေ အဝီစိမဟာနိရယေ ဥဏှကဌိတတတ္တသန္တတ္တအစ္စိဇာလာမာလကေ အနေကဝဿကောဋိသတသဟဿာနိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ သမ္ပရိဝတ္တကံ ပစ္စတိ, တတော မုစ္စိတွာ [မုစ္စိတွာ (သီ။ ဣ။)] ကိသဖရုသကာဠင်္ဂပစ္စင်္ဂေါ သူနုဒ္ဓုမာတသုသိရုတ္တမင်္ဂေါ [သူနုဒ္ဓုမာတသူစိမုခပမာဏသုသိရုတ္တမင်္ဂေါ (သီ။ ဣ။)] ဆာတော ပိပါသိတော ဝိသမဘီမရူပဝဏ္ဏော ဘဂ္ဂကဏ္ဏသောတော ဥမ္မီလိတနိမီလိတနေတ္တနယနော အရုဂတ္တပက္ကဂတ္တော ပုဠဝါကိဏ္ဏသဗ္ဗကာယော ဝါတမုခေ ဇလမာနော ဝိယ အဂ္ဂိက္ခန္ဓော အန္တော ဇလမာနော ပဇ္ဇလမာနော အတာဏော အသရဏော အာရုဏ္ဏရုဏ္ဏကာရုညရဝံ ပရိဒေဝမာနော နိဇ္ဈာမတဏှိကော သမဏမဟာပေတော ဟုတွာ အာဟိဏ္ဍမာနော မဟိယာ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ။

‘‘ယထာ , မဟာရာဇ, ကောစိ အယုတ္တော အပ္ပတ္တော အနနုစ္ဆဝိကော အနရဟော အပ္ပတိရူပေါ ဟီနော ကုဇာတိကော ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိဉ္စတိ, သော လဘတိ ဟတ္ထစ္ဆေဒံ ပါဒစ္ဆေဒံ ဟတ္ထပါဒစ္ဆေဒံ ကဏ္ဏစ္ဆေဒံ နာသစ္ဆေဒံ ကဏ္ဏနာသစ္ဆေဒံ ဗိလင်္ဂထာလိကံ သင်္ခမုဏ္ဍိကံ ရာဟုမုခံ ဇောတိမာလိကံ ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကံ ဧရကဝတ္တိကံ စီရကဝါသိကံ ဧဏေယျကံ ဗဠိသမံသိကံ ကဟာပဏကံ ခါရာပတစ္ဆိကံ ပလိဃပရိဝတ္တိကံ ပလာလဣဌကံ တတ္တေန တေလေန ဩသိဉ္စနံ သုနခေဟိ ခါဒါပနံ ဇီဝသူလာရောပနံ အသိနာ သီသစ္ဆေဒံ အနေကဝိဟိတမ္ပိ ကမ္မကာရဏံ အနုဘဝတိ။ ကိံ ကာရဏာ? အယုတ္တော အပ္ပတ္တော အနနုစ္ဆဝိကော အနရဟော အပ္ပတိရူပေါ ဟီနော ကုဇာတိကော မဟန္တေ ဣဿရိယေ ဌာနေ အတ္တာနံ ဌပေသိ, ဝေလံ ဃာတေသိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယော ကောစိ ပုဂ္ဂလော ပါပိစ္ဆော။ပေ။။ မဟိယာ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ။

‘‘ယော ပန, မဟာရာဇ, ပုဂ္ဂလော ယုတ္တော ပတ္တော အနုစ္ဆဝိကော အရဟော ပတိရူပေါ အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော အသဌော အမာယော အနောဒရိကော အလာဘကာမော အယသကာမော အကိတ္တိကာမော သဒ္ဓေါ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတော ဇရာမရဏာ မုစ္စိတုကာမော ‘သာသနံ ပဂ္ဂဏှိဿာမီ’တိ ဓုတင်္ဂံ သမာဒိယတိ, သော ဒိဂုဏံ ပူဇံ အရဟတိ ဒေဝါနဉ္စ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ ပိဟယိတော ပတ္ထိတော, ဇာတိသုမနမလ္လိကာဒီနံ ဝိယ ပုပ္ဖံ နဟာတာနုလိတ္တဿ, ဇိဃစ္ဆိတဿ ဝိယ ပဏီတဘောဇနံ, ပိပါသိတဿ ဝိယ သီတလဝိမလသုရဘိပါနီယံ, ဝိသဂတဿ ဝိယ ဩသဓဝရံ, သီဃဂမနကာမဿ ဝိယ အာဇညရထဝရုတ္တမံ, အတ္ထကာမဿ ဝိယ မနောဟရမဏိရတနံ, အဘိသိဉ္စိတုကာမဿ ဝိယ ပဏ္ဍရဝိမလသေတစ္ဆတ္တံ, ဓမ္မကာမဿ ဝိယ အရဟတ္တဖလာဓိဂမမနုတ္တရံ။ တဿ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ, သမထဝိပဿနာ အဓိဂစ္ဆတိ, အဓိဂမပ္ပဋိပတ္တိ ပရိဏမတိ, စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ တိဿော ဝိဇ္ဇာ ဆဠဘိညာ ကေဝလော စ သမဏဓမ္မော သဗ္ဗေ တဿာဓေယျာ ဟောန္တိ, ဝိမုတ္တိပဏ္ဍရဝိမလသေတစ္ဆတ္တေန အဘိသိဉ္စတိ။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ရညော ခတ္တိယဿ အဘိဇာတကုလကုလီနဿ ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိတ္တဿ ပရိစရန္တိ သရဋ္ဌနေဂမဇာနပဒဘဋဗလာ [ဗလတ္ထာ (သီ။ ဣ။)] အဋ္ဌတ္တိံသာ စ ရာဇပရိသာ နဋနစ္စကာ မုခမင်္ဂလိကာ သောတ္ထိဝါစကာ သမဏဗြာဟ္မဏသဗ္ဗပါသဏ္ဍဂဏာ အဘိဂစ္ဆန္တိ, ယံ ကိဉ္စိ ပထဝိယာ ပဋ္ဋနရတနာကရနဂရသုင်္ကဋ္ဌာနဝေရဇ္ဇကဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇဇနမနုသာသနံ သဗ္ဗတ္ထ သာမိကော ဘဝတိ, ဧဝမေဝ ခေါ , မဟာရာဇ, ယော ကောစိ ပုဂ္ဂလော ယုတ္တော ပတ္တော။ပေ။။ ဝိမုတ္တိပဏ္ဍရဝိမလသေတစ္ဆတ္တေန အဘိသိဉ္စတိ။

‘‘တေရသိမာနိ , မဟာရာဇ, ဓုတင်္ဂါနိ, ယေဟိ သုဒ္ဓိကတော နိဗ္ဗာနမဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသိတွာ ဗဟုဝိဓံ ဓမ္မကီဠမဘိကီဠတိ, ရူပါရူပအဋ္ဌသမာပတ္တိယော ဝဠဉ္ဇေတိ, ဣဒ္ဓိဝိဓံ ဒိဗ္ဗသောတဓါတုံ ပရစိတ္တဝိဇာနနံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိံ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ သဗ္ဗာသဝက္ခယဉ္စ ပါပုဏာတိ။ ကတမေ တေရသ? ပံသုကူလိကင်္ဂံ တေစီဝရိကင်္ဂံ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ သပဒါနစာရိကင်္ဂံ ဧကာသနိကင်္ဂံ ပတ္တပိဏ္ဍိကင်္ဂံ ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကင်္ဂံ အာရညိကင်္ဂံ ရုက္ခမူလိကင်္ဂံ အဗ္ဘောကာသိကင်္ဂံ သောသာနိကင်္ဂံ ယထာသန္ထတိကင်္ဂံ နေသဇ္ဇိကင်္ဂံ, ဣမေဟိ ခေါ, မဟာရာဇ, တေရသဟိ ဓုတဂုဏေဟိ ပုဗ္ဗေ အာသေဝိတေဟိ နိသေဝိတေဟိ စိဏ္ဏေဟိ ပရိစိဏ္ဏေဟိ စရိတေဟိ ဥပစရိတေဟိ ပရိပူရိတေဟိ ကေဝလံ သာမညံ ပဋိလဘတိ, တဿာဓေယျာ ဟောန္တိ ကေဝလာ သန္တာ သုခါ သမာပတ္တိယော။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, သဓနော နာဝိကော ပဋ္ဋနေ သုဋ္ဌု ကတသုင်္ကော မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသိတွာ ဝင်္ဂံ တက္ကောလံ စီနံ သောဝီရံ သုရဋ္ဌံ အလသန္ဒံ ကောလပဋ္ဋနံ သုဝဏ္ဏဘူမိံ ဂစ္ဆတိ အညမ္ပိ ယံ ကိဉ္စိ နာဝါသဉ္စရဏံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဣမေဟိ တေရသဟိ ဓုတဂုဏေဟိ ပုဗ္ဗေ အာသေဝိတေဟိ နိသေဝိတေဟိ စိဏ္ဏေဟိ ပရိစိဏ္ဏေဟိ စရိတေဟိ ဥပစရိတေဟိ ပရိပူရိတေဟိ ကေဝလံ သာမညံ ပဋိလဘတိ, တဿာဓေယျာ ဟောန္တိ ကေဝလာ သန္တာ သုခါ သမာပတ္တိယော။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ကဿကော ပဌမံ ခေတ္တဒေါသံ တိဏကဋ္ဌပါသာဏံ အပနေတွာ ကသိတွာ ဝပိတွာ သမ္မာ ဥဒကံ ပဝေသေတွာ ရက္ခိတွာ ဂေါပေတွာ လဝနမဒ္ဒနေန ဗဟုဓညကော ဟောတိ, တဿာဓေယျာ ဘဝန္တိ ယေ ကေစိ အဓနာ ကပဏာ ဒလိဒ္ဒါ ဒုဂ္ဂတဇနာ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဣမေဟိ တေရသဟိ ဓုတဂုဏေဟိ ပုဗ္ဗေ အာသေဝိတေဟိ။ပေ။။ ကေဝလာ သန္တာ သုခါ သမာပတ္တိယော။

‘‘ယထာ ဝါ ပန, မဟာရာဇ, ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော အဘိဇာတကုလီနော ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇဇနမနုသာသနေ ဣဿရော ဟောတိ ဝသဝတ္တီ သာမိကော ဣစ္ဆာကရဏော, ကေဝလာ စ မဟာပထဝီ တဿာဓေယျာ ဟောတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဣမေဟိ တေရသဟိ ဓုတဂုဏေဟိ ပုဗ္ဗေ အာသေဝိတေဟိ နိသေဝိတေဟိ စိဏ္ဏေဟိ ပရိစိဏ္ဏေဟိ စရိတေဟိ ဥပစရိတေဟိ ပရိပူရိတေဟိ ဇိနသာသနဝရေ ဣဿရော ဟောတိ ဝသဝတ္တီ သာမိကော ဣစ္ဆာကရဏော, ကေဝလာ စ သမဏဂုဏာ တဿာဓေယျာ ဟောန္တိ။

‘‘နနု , မဟာရာဇ, ထေရော ဥပသေနော ဝင်္ဂန္တပုတ္တော သလ္လေခဓုတဂုဏေ ပရိပူရကာရိတာယ အနာဒိယိတွာ သာဝတ္ထိယာ သံဃဿ ကတိကံ သပရိသော နရဒမ္မသာရထိံ ပဋိသလ္လာနဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဘဂဝါ စ တံ သုဝိနီတံ ပရိသံ ဩလောကေတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ပမုဒိတော ဥဒဂ္ဂေါ ပရိသာယ သဒ္ဓိံ သလ္လာပံ သလ္လပိတွာ အသမ္ဘိန္နေန ဗြဟ္မဿရေန ဧတဒဝေါစ ‘ပါသာဒိကာ ခေါ ပန တျာယံ ဥပသေန ပရိသာ, ကတံ တွံ ဥပသေန ပရိသံ ဝိနေသီ’တိ။ သောပိ သဗ္ဗညုနာ ဒသဗလေန ဒေဝါတိဒေဝေန ပုဋ္ဌော ယထာဘူတသဘာဝဂုဏဝသေန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယော ကောစိ မံ, ဘန္တေ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဝါ နိဿယံ ဝါ ယာစတိ, တမဟံ ဧဝံ ဝဒါမိ ‘‘အဟံ ခေါ အာဝုသော အာရညိကော ပိဏ္ဍပါတိကော ပံသုကူလိကော တေစီဝရိကော။ သစေ တွမ္ပိ အာရညိကော ဘဝိဿသိ ပိဏ္ဍပါတိကော ပံသုကူလိကော တေစီဝရိကော, ဧဝါဟံ တံ ပဗ္ဗာဇေဿာမိ နိဿယံ ဒဿာမီ’’တိ, သစေ သော မေ, ဘန္တေ, ပဋိဿုဏိတွာ နန္ဒတိ ဩရမတိ, ဧဝါဟံ တံ ပဗ္ဗာဇေမိ နိဿယံ ဒေမိ, သစေ န နန္ဒတိ န ဩရမတိ, န တံ ပဗ္ဗာဇေမိ, န နိဿယံ ဒေမိ, ဧဝါဟံ, ဘန္တေ, ပရိသံ ဝိနေမီ’’တိ။ ဧဝံ ခေါ [ဧဝမ္ပိ (က။)], မဟာရာဇ, ဓုတဂုဏဝရသမာဒိဏ္ဏော ဇိနသာသနဝရေ ဣဿရော ဟောတိ။ ဝသဝတ္တီ သာမိကော ဣစ္ဆာကရဏော, တဿာဓေယျာ ဟောန္တိ ကေဝလာ သန္တာ သုခါ သမာပတ္တိယော။

‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပဒုမံ အဘိဝုဒ္ဓပရိသုဒ္ဓဥဒိစ္စဇာတိပ္ပဘဝံ သိနိဒ္ဓံ မုဒု လောဘနီယံ သုဂန္ဓံ ပိယံ ပတ္ထိတံ ပသတ္ထံ ဇလကဒ္ဒမမနုပလိတ္တံ အဏုပတ္တကေသရကဏ္ဏိကာဘိမဏ္ဍိတံ ဘမရဂဏသေဝိတံ သီတလသလိလသံဝဒ္ဓံ, ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ဣမေဟိ တေရသဟိ ဓုတဂုဏေဟိ ပုဗ္ဗေ အာသေဝိတေဟိ နိသေဝိတေဟိ စိဏ္ဏေဟိ ပရိစိဏ္ဏေဟိ စရိတေဟိ ဥပစရိတေဟိ ပရိပူရိတေဟိ အရိယသာဝကော တိံသဂုဏဝရေဟိ သမုပေတော ဟောတိ။

‘‘ကတမေဟိ တိံသဂုဏဝရေဟိ? သိနိဒ္ဓမုဒုမဒ္ဒဝမေတ္တစိတ္တော ဟောတိ, ဃာတိတဟတဝိဟတကိလေသော ဟောတိ, ဟတနိဟတမာနဒဗ္ဗော ဟောတိ, အစလဒဠှနိဝိဋ္ဌနိဗ္ဗေမတိကသဒ္ဓေါ ဟောတိ, ပရိပုဏ္ဏဣဏိတပဟဋ္ဌလောဘနီယသန္တသုခသမာပတ္တိလာဘီ ဟောတိ, သီလဝရပဝရအသမသုစိဂန္ဓပရိဘာဝိတော ဟောတိ, ဒေဝမနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ, ခီဏာသဝအရိယဝရပုဂ္ဂလပတ္ထိတော, ဒေဝမနုဿာနံ ဝန္ဒိတပူဇိတော, ဗုဓဝိဗုဓပဏ္ဍိတဇနာနံ ထုတထဝိတထောမိတပသတ္ထော , ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ လောကေန အနုပလိတ္တော, အပ္ပထောကဝဇ္ဇေပိ [အပ္ပသာဝဇ္ဇေပိ (က။)] ဘယဒဿာဝီ, ဝိပုလဝရသမ္ပတ္တိကာမာနံ မဂ္ဂဖလဝရတ္ထသာဓနော, အာယာစိတဝိပုလပဏီတပစ္စယဘာဂီ, အနိကေတသယနော, ဈာနဇ္ဈောသိတတပ္ပဝရဝိဟာရီ , ဝိဇဋိတကိလေသဇာလဝတ္ထု, ဘိန္နဘဂ္ဂသင္ကုဋိတသဉ္ဆိန္နဂတိနီဝရဏော, အကုပ္ပဓမ္မော, အဘိနီတဝါသော, အနဝဇ္ဇဘောဂီ , ဂတိဝိမုတ္တော, ဥတ္တိဏ္ဏသဗ္ဗဝိစိကိစ္ဆော, ဝိမုတ္တိဇ္ဈောသိတတ္ထော [ဝိမုတ္တိဇ္ဈာသိတတ္တော (သီ။ ဣ။)], ဒိဋ္ဌဓမ္မော, အစလဒဠှဘီရုတ္တာဏမုပဂတော, သမုစ္ဆိန္နာနုသယော, သဗ္ဗာသဝက္ခယံ ပတ္တော, သန္တသုခသမာပတ္တိဝိဟာရဗဟုလော, သဗ္ဗသမဏဂုဏသမုပေတော, ဣမေဟိ တိံသဂုဏဝရေဟိ သမုပေတော ဟောတိ။

‘‘နနု, မဟာရာဇ, ထေရော သာရိပုတ္တော ဒသသဟဿိလောကဓါတုယာ အဂ္ဂပုရိသော ဌပေတွာ ဒသဗလံ လောကာစရိယံ, သောပိ အပရိမိတမသင္ခ္ယေယျကပ္ပေ သမာစိတကုသလမူလော [သမာစိဏ္ဏကုသလမူလော (က။)] ဗြာဟ္မဏကုလကုလီနော မနာပိကံ ကာမရတိံ အနေကသတသင်္ခံ ဓနဝရဉ္စ ဩဟာယ ဇိနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဣမေဟိ တေရသဟိ ဓုတဂုဏေဟိ ကာယဝစီစိတ္တံ ဒမယိတွာ အဇ္ဇေတရဟိ အနန္တဂုဏသမန္နာဂတော ဂေါတမဿ ဘဂဝတော သာသနဝရေ ဓမ္မစက္ကမနုပ္ပဝတ္တကော ဇာတော။ ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဒေဝါတိဒေဝေန ဧကင်္ဂုတ္တရနိကာယဝရလဉ္ဆကေ –

‘‘နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အညံ ဧကပုဂ္ဂလမ္ပိ သမနုပဿာမိ, ယော ဧဝံ တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ သမ္မဒေဝ အနုပ္ပဝတ္တေတိ, ယထယိဒံ ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော, သာရိပုတ္တော။ ဘိက္ခဝေ, တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ သမ္မဒေဝ အနုပ္ပဝတ္တေတီ’’’တိ။

‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ယံ ကိဉ္စိ နဝင်္ဂံ ဗုဒ္ဓဝစနံ, ယာ စ လောကုတ္တရာ ကိရိယာ, ယာ စ လောကေ အဓိဂမဝိပုလဝရသမ္ပတ္တိယော, သဗ္ဗံ တံ တေရသသု ဓုတဂုဏေသု သမောဓါနောပဂတ’’ [သမောဓါနေတဗ္ဗံ (က။)] န္တိ။

ဓုတင်္ဂပဉ္ဟော ဒုတိယော။

အနုမာနဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။