ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ

၁၉-ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ

ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ

ပဌမဝဂ္ဂ

၁၂၁။

သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓါယ ဒဏ္ဍံ၊ အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသံ။

န ပုတ္တမိစ္ဆေယျ ကုတော သဟာယံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓါယ ဒဏ္ဍန္တိ။ သဗ္ဗေသူတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – သဗ္ဗေသူတိ။ ဘူတေသူတိ ဘူတာ ဝုစ္စန္တိ တသာ စ ထာဝရာ စ။ တသာတိ ယေသံ တသိတတဏှာ အပ္ပဟီနာ, ယေသဉ္စ ဘယဘေရဝါ အပ္ပဟီနာ။ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ တသာ? တေ တသန္တိ ဥတ္တသန္တိ ပရိတသန္တိ ဘာသန္တိ သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ, တံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ တသာ။ ထာဝရာတိ ယေသံ တသိတတဏှာ ပဟီနာ, ယေသဉ္စ ဘယဘေရဝါ ပဟီနာ။ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ ထာဝရာ? တေ န တသန္တိ န ဥတ္တသန္တိ န ပရိတသန္တိ န ဘာယန္တိ န သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ, တံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ ထာဝရာ။ ဒဏ္ဍန္တိ တယော ဒဏ္ဍာ – ကာယဒဏ္ဍော ဝစီဒဏ္ဍော မနောဒဏ္ဍော။ တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ ကာယဒဏ္ဍော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ ဝစီဒဏ္ဍော, တိဝိဓံ မနောဒုစ္စရိတံ မနောဒဏ္ဍော။ သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓါယ ဒဏ္ဍန္တိ သဗ္ဗေသု ဘူတေသု ဒဏ္ဍံ နိဓါယ နိဒဟိတွာ။

အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသန္တိ ဧကမေကမ္ပိ သတ္တံ ပါဏိနာ ဝါ လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ အန္ဒုယာ [အရုယာ (သျာ။), အဒ္ဒုယာ (က။)] ဝါ ရဇ္ဇုယာ ဝါ အဝိဟေဌယန္တော, သဗ္ဗေပိ သတ္တေ ပါဏိနာ ဝါ လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ အန္ဒုယာ ဝါ ရဇ္ဇုယာ ဝါ အဝိဟေဌယန္တောတိ – အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသံ။

န ပုတ္တမိစ္ဆေယျ ကုတော သဟာယန္တိ။ နာတိ ပဋိက္ခေပေါ; ပုတ္တာတိ စတ္တာရော ပုတ္တာ – အတြဇော ပုတ္တော, ခေတ္တဇော ပုတ္တော, ဒိန္နကော ပုတ္တော, အန္တေဝါသိကော ပုတ္တော။ သဟာယန္တိ သဟာယာ ဝုစ္စန္တိ ယေဟိ သဟ အာဂမနံ ဖာသု, ဂမနံ ဖာသု, ဂမနာဂမနံ ဖာသု, ဌာနံ ဖာသု, နိသဇ္ဇနံ ဖာသု, သယနံ [နိပဇ္ဇနံ (သျာ။)] ဖာသု, အာလပနံ ဖာသု, သလ္လပနံ ဖာသု, ဥလ္လပနံ ဖာသု, သမုလ္လပနံ ဖာသု ။ န ပုတ္တမိစ္ဆေယျ ကုတော သဟာယန္တိ ပုတ္တမ္ပိ န ဣစ္ဆေယျ န သာဒိယေယျ န ပတ္ထယေယျ န ပိဟယေယျ နာဘိဇပ္ပေယျ, ကုတော မိတ္တံ ဝါ သန္ဒိဋ္ဌံ ဝါ သမ္ဘတ္တံ ဝါ သဟာယံ ဝါ ဣစ္ဆေယျ [ဣစ္ဆိဿတိ (သျာ။) ဧဝမီဒိသေသု ပဒေသု အနာဂတဝိဘတ္တိယာ] သာဒိယေယျ ပတ္ထယေယျ ပိဟယေယျ အဘိဇပ္ပေယျာတိ – န ပုတ္တမိစ္ဆေယျ ကုတော သဟာယံ။

ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပောတိ။ ဧကောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခါတေန ဧကော, အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော, တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန [တဏှာပဟာနဋ္ဌေန (သျာ။) မဟာနိ။ ၁၉၁] ဧကော, ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော, ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော, ဧကော အနုတ္တရံ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဧကော။

ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခါတေန ဧကော? သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သဗ္ဗံ ဃရာဝါသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ပုတ္တဒါရပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ သန္နိဓိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခါတေန ဧကော။

ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော? သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဧကော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနိ။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ, ဧကော တိဋ္ဌတိ, ဧကော နိသီဒတိ, ဧကော သေယျံ ကပ္ပေတိ, ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ, ဧကော အဘိက္ကမတိ, ဧကော ပဋိက္ကမတိ, ဧကော ရဟော နိသီဒတိ, ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ, ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော။

ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော? သော ဧဝံ ဧကော အဒုတိယော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော မဟာပဓါနံ ပဒဟန္တော မာရံ သသေနကံ နမုစိံ ကဏှံ ပမတ္တဗန္ဓုံ ဝိဓမေတွာ စ တဏှာဇာလိနိံ ဝိသရိတံ ဝိသတ္တိကံ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗျန္တီအကာသိ အနဘာဝံဂမေသိ။

‘‘တဏှာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓါန သံသရံ။

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ တဏှံ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ။

ဝီတတဏှော အနာဒါနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော။

ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော? ရာဂဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော, ဒေါသဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဧကော, မောဟဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ကိလေသာနံ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော။ ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော။

ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော? ဧကာယနမဂ္ဂေါ ဝုစ္စတိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ။

‘‘ဧကာယနံ ဇာတိခယန္တဒဿီ၊ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုကမ္ပီ။

ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု ပုဗ္ဗေ၊ တရိဿန္တိ ယေ စ တရန္တိ ဩဃ’’န္တိ။

ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော။

ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဧကော အနုတ္တရံ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဧကော? ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ။ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဝီမံသာ ဝိပဿနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ မဂ္ဂပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဉာဏပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣမေ အာသဝါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ အာသဝသမုဒယော’’တိ ဗုဇ္ဈိ။ပေ။။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ အဘိညေယျာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ သမုဒယဉ္စ။ပေ။။ နိဿရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ။

အထ ဝါ, ယံ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အနုဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ ပဋိဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ သမ္ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ဖဿိတဗ္ဗံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ, သဗ္ဗံ တံ တေန ပစ္စေကဗောဓိဉာဏေန ဗုဇ္ဈိ အနုဗုဇ္ဈိ ပဋိဗုဇ္ဈိ သမ္ဗုဇ္ဈိ အဓိဂစ္ဆိ ဖဿေသိ သစ္ဆာကာသီတိ ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဧကော အနုတ္တရံ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ – ဧကော။

စရေတိ အဋ္ဌ စရိယာယော – ဣရိယာပထစရိယာ, အာယတနစရိယာ, သတိစရိယာ, သမာဓိစရိယာ, ဉာဏစရိယာ, မဂ္ဂစရိယာ, ပတ္တိစရိယာ, လောကတ္ထစရိယာ။ ဣရိယာပထစရိယာတိ စတူသု ဣရိယာပထေသု။ အာယတနစရိယာတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု။ သတိစရိယာတိ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု။ သမာဓိစရိယာတိ စတူသု ဈာနေသု။ ဉာဏစရိယာတိ စတူသု အရိယသစ္စေသု။ မဂ္ဂစရိယာတိ စတူသု အရိယမဂ္ဂေသု။ ပတ္တိစရိယာတိ စတူသု သာမညဖလေသု။ လောကတ္ထစရိယာတိ တထာဂတေသု အရဟန္တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု ပဒေသတော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေသု ပဒေသတော သာဝကေသု။ ဣရိယာပထစရိယာ စ ပဏိဓိသမ္ပန္နာနံ, အာယတနစရိယာ စ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရာနံ , သတိစရိယာ စ အပ္ပမာဒဝိဟာရီနံ, သမာဓိစရိယာ စ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တာနံ, ဉာဏစရိယာ စ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နာနံ, မဂ္ဂစရိယာ စ သမ္မာပဋိပန္နာနံ, ပတ္တိစရိယာ စ အဓိဂတဖလာနံ, လောကတ္ထစရိယာ စ တထာဂတာနံ အရဟန္တာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ ပဒေသတော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ပဒေသတော သာဝကာနံ။ ဣမာ အဋ္ဌ စရိယာယော။ အပရာပိ အဋ္ဌ စရိယာယော – အဓိမုစ္စန္တော သဒ္ဓါယ စရတိ, ပဂ္ဂဏှန္တော ဝီရိယေန စရတိ, ဥပဋ္ဌပေန္တော သတိယာ စရတိ, အဝိက္ခေပံ ကရောန္တော သမာဓိနာ စရတိ, ပဇာနန္တော ပညာယ စရတိ, ဝိဇာနန္တော ဝိညာဏစရိယာယ စရတိ။ ဧဝံ ပဋိပန္နဿ ကုသလာ ဓမ္မာ အာယာပေန္တီတိ – အာယတနစရိယာယ စရတိ။ ဧဝံ ပဋိပန္နော ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတီတိ – ဝိသေသစရိယာယ စရတိ။ ဣမာ အဋ္ဌ စရိယာယော။

အပရာပိ အဋ္ဌ စရိယာယော – ဒဿနစရိယာ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ, အဘိရောပနစရိယာ စ သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ , ပရိဂ္ဂဟစရိယာ စ သမ္မာဝါစာယ, သမုဋ္ဌာနစရိယာ စ သမ္မာကမ္မန္တဿ, ဝေါဒါနစရိယာ စ သမ္မာအာဇီဝဿ, ပဂ္ဂဟစရိယာ စ သမ္မာဝါယာမဿ, ဥပဋ္ဌာနစရိယာ စ သမ္မာသတိယာ, အဝိက္ခေပစရိယာ စ သမ္မာသမာဓိဿ။ ဣမာ အဋ္ဌ စရိယာယော။

ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပောတိ ယထာ ခဂ္ဂဿ နာမ ဝိသာဏံ ဧကံ ဟောတိ အဒုတိယံ, ဧဝမေဝ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ တက္ကပ္ပော တဿဒိသော တပ္ပဋိဘာဂေါ။ ယထာ အတိလောဏံ ဝုစ္စတိ လောဏကပ္ပော, အတိတိတ္တကံ ဝုစ္စတိ တိတ္တကပ္ပော, အတိမဓုရံ ဝုစ္စတိ မဓုရကပ္ပော, အတိဥဏှံ ဝုစ္စတိ အဂ္ဂိကပ္ပော , အတိသီတလံ ဝုစ္စတိ ဟိမကပ္ပော, မဟာဥဒကက္ခန္ဓော ဝုစ္စတိ သမုဒ္ဒကပ္ပော, မဟာဘိညာဗလပ္ပတ္တော သာဝကော ဝုစ္စတိ သတ္ထုကပ္ပောတိ; ဧဝမေဝ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ တတ္ထ တက္ကပ္ပော တဿဒိသော တပ္ပဋိဘာဂေါ ဧကော အဒုတိယော မုတ္တဗန္ဓနော သမ္မာ လောကေ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓါယ ဒဏ္ဍံ၊ အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသံ။

န ပုတ္တမိစ္ဆေယျ ကုတော သဟာယံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၂၂။

သံသဂ္ဂဇာတဿ ဘဝန္တိ သ္နေဟာ၊ သ္နေဟနွယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတိ။

အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

သံသဂ္ဂဇာတဿ ဘဝန္တိ သ္နေဟာတိ။ သံသဂ္ဂါတိ ဒွေ သံသဂ္ဂါ – ဒဿနသံသဂ္ဂေါ စ သဝနသံသဂ္ဂေါ စ။ ကတမော ဒဿနသံသဂ္ဂေါ? ဣဓေကစ္စော ပဿတိ ဣတ္ထိံ ဝါ ကုမာရိံ ဝါ အဘိရူပံ ဒဿနီယံ ပါသာဒိကံ ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတံ။ ဒိသွာ ပဿိတွာ အနုဗျဉ္ဇနသော နိမိတ္တံ ဂဏှာတိ – ကေသာ ဝါ သောဘနာ [သောဘဏာ (သျာ။)] မုခံ ဝါ သောဘနံ အက္ခီ ဝါ သောဘနာ ကဏ္ဏာ ဝါ သောဘနာ နာသာ ဝါ သောဘနာ ဩဋ္ဌာ ဝါ သောဘနာ ဒန္တာ ဝါ သောဘနာ မုခံ ဝါ သောဘနံ ဂီဝါ ဝါ သောဘနာ ထနာ ဝါ သောဘနာ ဥရံ ဝါ သောဘနံ ဥဒရံ ဝါ သောဘနံ ကဋိ ဝါ သောဘနာ ဦရူ ဝါ သောဘနာ ဇင်္ဃာ ဝါ သောဘနာ ဟတ္ထာ ဝါ သောဘနာ ပါဒါ ဝါ သောဘနာ အင်္ဂုလိယော ဝါ သောဘနာ နခါ ဝါ သောဘနာတိ။ ဒိသွာ ပဿိတွာ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဘိပတ္ထေတိ အနုပ္ပါဒေတိ [အနုဿရတိ (က။)] အနုဗန္ဓတိ ရာဂဗန္ဓနံ – အယံ ဒဿနသံသဂ္ဂေါ။

ကတမော သဝနသံသဂ္ဂေါ? ဣဓေကစ္စော သုဏာတိ – ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ဣတ္ထီ ဝါ ကုမာရီ ဝါ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတာ’’တိ ။ သုတွာ သုဏိတွာ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဘိပတ္ထေတိ အနုပ္ပါဒေတိ အနုဗန္ဓတိ ရာဂဗန္ဓနံ – အယံ သဝနသံသဂ္ဂေါ။

သ္နေဟာတိ ဒွေ သ္နေဟာ – တဏှာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ။ ကတမော တဏှာသ္နေဟော? ယာဝတာ တဏှာသင်္ခါတေန သီမကတံ [သီမကတံ မရိယာဒိကတံ (သျာ။)] ဩဓိကတံ ပရိယန္တိကတံ ပရိဂ္ဂဟိတံ မမာယိတံ – ‘‘ဣဒံ မမ, ဧတံ မမ, ဧတ္တကံ မမ, ဧတ္တာဝတာ မမ’’။ ရူပါ သဒ္ဒါ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ အတ္ထရဏာ ပါဝုရဏာ ဒါသိဒါသာ အဇေဠကာ ကုက္ကုဋသူကရာ ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝါ ခေတ္တံ ဝတ္ထု ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ ဂါမနိဂမရာဇဓါနိယော ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ, ကေဝလမ္ပိ မဟာပထဝိံ တဏှာဝသေန မမာယတိ, ယာဝတာ အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတံ – အယံ တဏှာသ္နေဟော။

ကတမော ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော? ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂါဟိကာဒိဋ္ဌိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရော ဒိဋ္ဌိဝိသူကာယိကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ ဂါဟော ပဋိဂ္ဂါဟော [ပတိဋ္ဌာဟော (က။)] အဘိနိဝေသော ပရာမာသော ကုမ္မဂ္ဂေါ မိစ္ဆာပထော မိစ္ဆတ္တံ တိတ္ထာယတနံ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော ဝိပရီတဂ္ဂါဟော ဝိပလ္လာသဂ္ဂါဟော မိစ္ဆာဂါဟော အယာထာဝကသ္မိံ ယာထာဝကန္တိ ဂါဟော, ယာဝတာ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ – အယံ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော။

သံသဂ္ဂဇာတဿ ဘဝန္တိ သ္နေဟာတိ ဒဿနသံသဂ္ဂပစ္စယာ စ သဝနသံသဂ္ဂပစ္စယာ စ တဏှာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ ဘဝန္တိ သမ္ဘဝန္တိ ဇာယန္တိ သဉ္ဇာယန္တိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တန္တိ ပါတုဘဝန္တီတိ – သံသဂ္ဂဇာတဿ ဘဝန္တိ သ္နေဟာ။

သ္နေဟနွယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတီတိ။ သ္နေဟောတိ ဒွေ သ္နေဟာ – တဏှာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ။ပေ။။ အယံ တဏှာသ္နေဟော။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော။ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတီတိ ဣဓေကစ္စော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ပါဏမ္ပိ ဟနတိ, အဒိန္နမ္ပိ အာဒိယတိ, သန္ဓိမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, နိလ္လောပမ္ပိ [ဝိလောပမ္ပိ (သျာ။) ပဿ မဟာနိ။ ၁၇၀] ဟရတိ, ဧကာဂါရိကမ္ပိ ကရောတိ, ပရိပန္ထေပိ တိဋ္ဌတိ, ပရဒါရမ္ပိ ဂစ္ဆတိ, မုသာပိ ဘဏတိ။ တမေနံ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေန္တိ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ။ ဣမဿ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’’တိ။ တမေနံ ရာဇာ တံ ပရိဘာသတိ။ သော ပရိဘာသပစ္စယာပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ [ဒုက္ခဒေါမနဿံ (သျာ။)] ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ကုတော ဇာတံ? တဿ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

ဧတ္တကေနပိ ရာဇာ န တုဿတိ။ တမေနံ ရာဇာ ဗန္ဓာပေတိ – အန္ဒုဗန္ဓနေန ဝါ ရဇ္ဇုဗန္ဓနေန ဝါ သင်္ခလိကဗန္ဓနေန ဝါ ဝေတ္တဗန္ဓနေန ဝါ လတာဗန္ဓနေန ဝါ ပက္ခေပဗန္ဓနေန ဝါ ပရိက္ခေပဗန္ဓနေန ဝါ ဂါမဗန္ဓနေန ဝါ နိဂမဗန္ဓနေန ဝါ ရဋ္ဌဗန္ဓနေန ဝါ ဇနပဒဗန္ဓနေန ဝါ, အန္တမသော သဝစနီယမ္ပိ ကရောတိ – ‘‘န တေ လဗ္ဘာ ဣတော ပက္ကမိတု’’န္တိ။ သော ဗန္ဓနပစ္စယာပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ကုတော ဇာတံ? တဿ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

ဧတ္တကေနပိ ရာဇာ န တုဿတိ။ တမေနံ ရာဇာ တဿေဝ [တဿ (သျာ။)] ဓနံ အာဟရာပေတိ – သတံ ဝါ သဟဿံ ဝါ သတသဟဿံ ဝါ။ သော ဓနဇာနိပစ္စယာပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ကုတော ဇာတံ? တဿ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

ဧတ္တကေနပိ ရာဇာ န တုဿတိ။ တမေနံ ရာဇာ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ [ဝိဝိဓါနိ ကမ္မကရဏာနိ (က။)] ကာရာပေတိ – ကသာဟိပိ တာဠေတိ, ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေတိ, အဍ္ဎဒဏ္ဍေဟိပိ တာဠေတိ, ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, နာသမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ဗိလင်္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောတိ, သင်္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောတိ , ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောတိ, ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောတိ, ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောတိ, ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ [ဧရကဝဋ္ဋိကမ္ပိ (သျာ။ က။) ပဿ မ။ နိ။ ၁။၁၆၉] ကရောတိ, စီရကဝါသိကမ္ပိ ကရောတိ, ဧဏေယျကမ္ပိ ကရောတိ, ဗဠိသမံသိကမ္ပိ ကရောတိ, ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောတိ, ခါရာပတစ္ဆိကမ္ပိ [ခါရာပဋိစ္ဆိကမ္ပိ (က။)] ကရောတိ, ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောတိ, ပလာလဣဌကမ္ပိ ကရောတိ, တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စတိ, သုနခေဟိပိ ခါဒါပေတိ, ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေတိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒတိ။ သော ကမ္မကာရဏပစ္စယာပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ကုတော ဇာတံ? တဿ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။ ရာဇာ ဣမေသံ စတုန္နံ ဒဏ္ဍာနံ ဣဿရော။

သော သကေန ကမ္မေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ တမေနံ နိရယပါလာ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနံ နာမ ကမ္မကာရဏံ ကရောန္တိ [ကာရေန္တိ (သျာ။ က။) ပဿ မ။ နိ။ ၃။၂၆၇] – တတ္တံ အယောခိလံ ဟတ္ထေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ဒုတိယေ ဟတ္ထေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ပါဒေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ဒုတိယေ ပါဒေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ မဇ္ဈေ ဥရသ္မိံ ဂမေန္တိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ [တိပ္ပါ (သျာ။)] ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ; န စ တာဝ ကာလံ ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ကုတော ဇာတံ? တဿ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

တမေနံ နိရယပါလာ သံဝေသေတွာ [သံဝေသိတွာ (သျာ။ က။) ပဿ မ။ နိ။ ၃။၂၆၇] ကုဌာရီဟိ [ကုဓါရီဟိ (သျာ။ က။)] တစ္ဆန္တိ။ပေ။။ တမေနံ နိရယပါလာ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဓေါသိရံ ဂဟေတွာ ဝါသီဟိ တစ္ဆန္တိ။ တမေနံ နိရယပါလာ ရထေ ယောဇေတွာ အာဒိတ္တာယ ပထဝိယာ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ [သဉ္ဇောတိဘူတာယ (သျာ။)] သာရေန္တိပိ ပစ္စာသာရေန္တိပိ။ တမေနံ နိရယပါလာ မဟန္တံ အင်္ဂါရပဗ္ဗတံ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ အာရောပေန္တိပိ ဩရောပေန္တိပိ။ တမေနံ နိရယပါလာ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဓေါသိရံ ဂဟေတွာ တတ္တာယ လောဟကုမ္ဘိယာ ပက္ခိပန္တိ အာဒိတ္တာယ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ။ သော တတ္ထ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စတိ။ သော တတ္ထ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စမာနော သကိမ္ပိ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတိ, သကိမ္ပိ အဓေါ ဂစ္ဆတိ, သကိမ္ပိ တိရိယံ ဂစ္ဆတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ; န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ကုတော ဇာတံ? တဿ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

တမေနံ နိရယပါလာ မဟာနိရယေ ပက္ခိပန္တိ။ သော ခေါ ပန မဟာနိရယော –

စတုက္ကဏ္ဏော စတုဒွါရော၊ ဝိဘတ္တော ဘာဂသော မိတော။

အယောပါကာရပရိယန္တော၊ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတော။

တဿ အယောမယာ ဘူမိ၊ ဇလိတာ တေဇသာ ယုတာ။

သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ သဗ္ဗဒါ။

ကဒရိယာတပနာ [ကဒရိယာ တာပနာ (က။) မဟာနိ။ ၁၇၀] ဃောရာ၊ အစ္စိမန္တော ဒုရာသဒါ။

လောမဟံသနရူပါ စ၊ ဘေသ္မာ ပဋိဘယာ ဒုခါ။

ပုရတ္ထိမာယ စ ဘိတ္တိယာ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌိတော။

ဍဟန္တော ပါပကမ္မန္တေ၊ ပစ္ဆိမာယ ပဋိဟညတိ။

ပစ္ဆိမာယ စ ဘိတ္တိယာ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌိတော။

ဍဟန္တော ပါပကမ္မန္တေ၊ ပုရိမာယ ပဋိဟညတိ။

ဒက္ခိဏာယ စ ဘိတ္တိယာ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌိတော။

ဍဟန္တော ပါပကမ္မန္တေ၊ ဥတ္တရာယ ပဋိဟညတိ။

ဥတ္တရာယ စ ဘိတ္တိယာ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌိတော။

ဍဟန္တော ပါပကမ္မန္တေ၊ ဒက္ခိဏာယ ပဋိဟညတိ။

ဟေဋ္ဌတော စ သမုဋ္ဌာယ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော ဘယာနကော။

ဍဟန္တော ပါပကမ္မန္တေ၊ ဆဒနသ္မိံ ပဋိဟညတိ။

ဆဒနမှာ သမုဋ္ဌာယ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော ဘယာနကော။

ဍဟန္တော ပါပကမ္မန္တေ၊ ဘူမိယံ ပဋိဟညတိ။

အယောကပါလမာဒိတ္တံ၊ သန္တတ္တံ ဇလိတံ ယထာ။

ဧဝံ အဝီစိနိရယော၊ ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ ပဿတော။

တတ္ထ သတ္တာ မဟာလုဒ္ဒါ၊ မဟာကိဗ္ဗိသကာရိနော။

အစ္စန္တပါပကမ္မန္တာ၊ ပစ္စန္တိ န စ မိယျရေ [မီယရေ (က။)]။

ဇာတဝေဒသမော ကာယော၊ တေသံ နိရယဝါသိနံ။

ပဿ ကမ္မာနံ ဒဠှတ္တံ၊ န ဘသ္မာ ဟောတိ နပိ မသိ။

ပုရတ္ထိမေနပိ ဓါဝန္တိ၊ တတော ဓါဝန္တိ ပစ္ဆိမံ။

ဥတ္တရေနပိ ဓါဝန္တိ၊ တတော ဓါဝန္တိ ဒက္ခိဏံ။

ယံ ယံ ဒိသံ ပဓါဝန္တိ၊ တံ တံ ဒွါရံ ပိဓီယတိ။

အဘိနိက္ခမိတာသာ တေ၊ သတ္တာ မောက္ခဂဝေသိနော။

န တေ တတော နိက္ခမိတုံ၊ လဘန္တိ ကမ္မပစ္စယာ။

တေသဉ္စ ပါပကမ္မန္တံ၊ အဝိပက္ကံ ကတံ ဗဟုန္တိ။

ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ကုတော ဇာတံ? တဿ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

ယာနိ စ နေရယိကာနိ ဒုက္ခာနိ ယာနိ စ တိရစ္ဆာနယောနိကာနိ ဒုက္ခာနိ ယာနိ စ ပေတ္တိဝိသယိကာနိ ဒုက္ခာနိ ယာနိ စ မာနုသိကာနိ ဒုက္ခာနိ, တာနိ ကုတော ဇာတာနိ ကုတော သဉ္ဇာတာနိ ကုတော နိဗ္ဗတ္တာနိ ကုတော အဘိနိဗ္ဗတ္တာနိ ကုတော ပါတုဘူတာနိ? တဿ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဘဝန္တိ သမ္ဘဝန္တိ ဇာယန္တိ သဉ္ဇာယန္တိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တန္တိ ပါတုဘဝန္တီတိ – သ္နေဟနွယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတိ။

အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနောတိ။ သ္နေဟောတိ ဒွေ သ္နေဟာ – တဏှာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ။ပေ။။ အယံ တဏှာသ္နေဟော။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော။ အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနောတိ တဏှာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘သံသဂ္ဂဇာတဿ ဘဝန္တိ သ္နေဟာ၊ သ္နေဟနွယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတိ။

အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၂၃။

မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော၊ ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော [ပဋိဗန္ဓစိတ္တော (က။)] ။

ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ [သန္ဓဝေ (က။)] ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော, ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ။ မိတ္တာတိ ဒွေ မိတ္တာ – အဂါရိကမိတ္တော စ အနာဂါရိကမိတ္တော [ပဗ္ဗဇိတမိတ္တော (က။) ဧဝမုပရိပိ] စ။ ကတမော အဂါရိကမိတ္တော? ဣဓေကစ္စော ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒါတိ, ဒုစ္စဇံ စဇတိ, ဒုက္ကရံ ကရောတိ, ဒုက္ခမံ ခမတိ, ဂုယှမဿ အာစိက္ခတိ, ဂုယှမဿ ပရိဂူဟတိ [ပရိဂုယှတိ (သျာ။ က။)], အာပဒါသု န ဝိဇဟတိ, ဇီဝိတမ္ပိဿ အတ္ထာယ ပရိစ္စတ္တံ ဟောတိ, ခီဏေ နာတိမညတိ – အယံ အဂါရိကမိတ္တော။

ကတမော အနာဂါရိကမိတ္တော? ဣဓ ဘိက္ခု ပိယော စ ဟောတိ မနာပေါ စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော စ ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ, နော စ အဋ္ဌာနေ နိယောဇေတိ အဓိသီလေ သမာဒပေတိ, စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂေ သမာဒပေတိ, စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ။ပေ။။ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ။ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ။ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ။ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဘာဝနာနုယောဂေ သမာဒပေတိ – အယံ အနာဂါရိကမိတ္တော။

သုဟဇ္ဇာ ဝုစ္စန္တိ ယေဟိ သဟ အာဂမနံ ဖာသု ဂမနံ ဖာသု ဌာနံ ဖာသု နိသဇ္ဇနံ [နိသဇ္ဇာ (က။)] ဖာသု သယနံ ဖာသု အာလပနံ ဖာသု သလ္လပနံ ဖာသု ဥလ္လပနံ ဖာသု သမုလ္လပနံ ဖာသု။ မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော ဟာပေတိ အတ္ထန္တိ မိတ္တေ စ သုဟဇ္ဇေ စ သန္ဒိဋ္ဌေ စ သမ္ဘတ္တေ စ သဟာယေ စ အနုကမ္ပမာနော အနုပေက္ခမာနော အနုဂဏှမာနော အတ္တတ္ထမ္ပိ ပရတ္ထမ္ပိ ဥဘယတ္ထမ္ပိ ဟာပေတိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ အတ္ထံ ဟာပေတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ အတ္ထံ ဟာပေတိ, ပရမတ္ထမ္ပိ ဟာပေတိ ပဟာပေတိ ပရိဟာပေတိ ပရိဓံသေတိ ပရိဝဇ္ဇေတိ [ပရိသဇ္ဇေတိ (သျာ။)] အန္တရဓါပေတီတိ – မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော ဟာပေတိ အတ္ထံ။

ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ – အတ္တာနံ ဝါ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, အတ္တာနံ ဝါ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။ ကထံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ? တုမှေ မေ ဗဟူပကာရာ, အဟံ တုမှေ နိဿာယ လဘာမိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ယမ္ပိ [ယေပိ (က။) ဧဝံ စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၅၁] မေ အညေ ဒါတုံ ဝါ ကာတုံ ဝါ မညန္တိ တုမှေ နိဿာယ တုမှေ သမ္ပဿန္တာ။ ယမ္ပိ မေ ပေါရာဏံ မာတာပေတ္တိကံ နာမဂေါတ္တံ, တမ္ပိ မေ အန္တရဟိတံ။ တုမှေဟိ အဟံ ဉာယာမိ – အသုကဿ ကုလုပကော, အသုကာယ ကုလုပကောတိ ။ ဧဝံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။

ကထံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ? အဟံ တုမှာကံ ဗဟူပကာရော, တုမှေ မံ အာဂမ္မ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာ, သသံဃံ သရဏံ ဂတာ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ; အဟံ တုမှာကံ ဥဒ္ဒေသံ ဒေမိ, ပရိပုစ္ဆံ ဒေမိ, ဥပေါသထံ အာစိက္ခာမိ, နဝကမ္မံ အဓိဋ္ဌာမိ။ အထ ပန တုမှေ မံ ဥဇ္ဈိတွာ [ပရိစ္စဇိတွာ (သျာ။)] အညေ သက္ကရောထ ဂရုံ ကရောထ မာနေထ ပူဇေထာတိ။ ဧဝံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတီတိ – မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော, ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။

ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနောတိ။ ဘယန္တိ ဇာတိဘယံ ဇရာဘယံ ဗျာဓိဘယံ မရဏဘယံ ရာဇဘယံ စောရဘယံ အဂ္ဂိဘယံ ဥဒကဘယံ အတ္တာနုဝါဒဘယံ ပရာနုဝါဒဘယံ ဒဏ္ဍဘယံ ဒုဂ္ဂတိဘယံ ဦမိဘယံ ကုမ္ဘိလဘယံ အာဝဋ္ဋဘယံ သုသုမာရဘယံ [သုံသုမာရဘယံ (သျာ။)] အာဇီဝိကဘယံ အသိလောကဘယံ ပရိသသာရဇ္ဇဘယံ မဒနဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥဗ္ဗေဂေါ ဥတြာသော။ သန္ထဝေတိ ဒွေ သန္ထဝါ – တဏှာသန္ထဝေါ စ ဒိဋ္ဌိသန္ထဝေါ စ။ပေ။။ အယံ တဏှာသန္ထဝေါ။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိသန္ထဝေါ။ ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနောတိ ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော၊ ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။

ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၂၄။

ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တော၊ ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။

ဝံသက္ကဠီရောဝ [ဝံသေ ကဠီရောဝ (က။)] အသဇ္ဇမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တောတိ ဝံသော ဝုစ္စတိ ဝေဠုဂုမ္ဗော။ ယထာ ဝေဠုဂုမ္ဗသ္မိံ ပေါရာဏကာ ဝံသာ သတ္တာ [ဝေဠုဂုမ္ဗသ္မိံ ကဏ္ဋကာ ဇဋိတာ သံသိဗ္ဗိတာ (သျာ။)] ဝိသတ္တာ အာသတ္တာ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓါ, ဧဝမေဝ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ အနုနယော အနုရောဓေါ နန္ဒီ နန္ဒိရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ ဣစ္ဆာ မုစ္ဆာ အဇ္ဈောသာနံ ဂေဓေါ ပလိဂေဓေါ သင်္ဂေါ ပင်္ကော ဧဇာ မာယာ ဇနိကာ သဉ္ဇနနီ သိဗ္ဗိနီ ဇာလိနီ သရိတာ ဝိသတ္တိကာ သုတ္တံ ဝိသဋာ အာယူဟနီ ဒုတိယာ ပဏိဓိ ဘဝနေတ္တိ ဝနံ ဝနထော သန္ထဝေါ သိနေဟော အပေက္ခာ ပဋိဗန္ဓု အာသာ အာသီသနာ အာသီသိတတ္တံ ရူပါသာ သဒ္ဒါသာ ဂန္ဓာသာ ရသာသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာသာ လာဘာသာ ဓနာသာ ပုတ္တာသာ ဇီဝိတာသာ ဇပ္ပါ ပဇပ္ပါ အဘိဇပ္ပါ ဇပ္ပနာ ဇပ္ပိတတ္တံ လောလုပ္ပံ လောလုပ္ပါယနာ လောလုပ္ပါယိတတ္တံ ပုစ္ဆဉ္ဇိကတာ သာဓုကမ္ယတာ အဓမ္မရာဂေါ ဝိသမလောဘော နိကန္တိ နိကာမနာ ပတ္ထနာ ပိဟနာ သမ္ပတ္ထနာ ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ ရူပတဏှာ အရူပတဏှာ နိရောဓတဏှာ ရူပတဏှာ သဒ္ဒတဏှာ ဂန္ဓတဏှာ ရသတဏှာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ ဓမ္မတဏှာ ဩဃော ယောဂေါ ဂန္ထော ဥပါဒါနံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ ဆဒနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော အနုသယော ပရိယုဋ္ဌာနံ လတာ ဝေဝိစ္ဆံ ဒုက္ခမူလံ ဒုက္ခနိဒါနံ ဒုက္ခပ္ပဘဝေါ မာရပါသော မာရဗဠိသံ မာရဝိသယော မာရနိဝါသော မာရဗန္ဓနံ တဏှာနဒီ တဏှာဇာလံ တဏှာဂဒ္ဒုလံ တဏှာသမုဒ္ဒေါ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။

ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ? ဝိသာလာတိ ဝိသတ္တိကာ ဝိသတာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသဋာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသမာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသက္ကတီတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသံဟရတီတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသံဝါဒိကာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသမူလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသဖလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသပရိဘောဂါတိ ဝိသတ္တိကာ။ ဝိသာလာ ဝါ ပန တဏှာ ရူပေ သဒ္ဒေ ဂန္ဓေ ရသေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ကုလေ ဂဏေ အာဝါသေ လာဘေ ယသေ ပသံသာယ သုခေ စီဝရေ ပိဏ္ဍပါတေ သေနာသနေ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေ ကာမဓါတုယာ ရူပဓါတုယာ အရူပဓါတုယာ ကာမဘဝေ ရူပဘဝေ အရူပဘဝေ သညာဘဝေ အသညာဘဝေ နေဝသညာနာသညာဘဝေ ဧကဝေါကာရဘဝေ စတုဝေါကာရဘဝေ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ အတီတေ အနာဂတေ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ဝိသတာ ဝိတ္ထတာတိ – ဝိသတ္တိကာတိ – ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တော။

ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာတိ။ ပုတ္တာတိ စတ္တာရော ပုတ္တာ – အတြဇော ပုတ္တော, ခေတ္တဇော ပုတ္တော, ဒိန္နကော ပုတ္တော, အန္တေဝါသိကော ပုတ္တော။ ဒါရာ ဝုစ္စန္တိ ဘရိယာယော။ အပေက္ခာ ဝုစ္စန္တိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလန္တိ – ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။

ဝံသက္ကဠီရောဝ အသဇ္ဇမာနောတိ ဝံသော ဝုစ္စတိ ဝေဠုဂုမ္ဗော။ ယထာ ဝေဠုဂုမ္ဗသ္မိံ တရုဏကာ ကဠီရကာ [တရုဏကဠီရာ (သျာ။)] အသတ္တာ အလဂ္ဂါ အဂဓိတာ [အပလိဝေဋ္ဌိတာ (သျာ။)] အပလိဗုဒ္ဓါ နိက္ခန္တာ နိဿဋာ ဝိပ္ပမုတ္တာ ဧဝမေဝ။ သဇ္ဇာတိ ဒွေ သဇ္ဇနာ – တဏှာသဇ္ဇနာ စ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာ စ။ပေ။။ အယံ တဏှာသဇ္ဇနာ။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာ။ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ တဏှာသဇ္ဇနာ ပဟီနာ, ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာ ပဋိနိဿဋ္ဌာ။ တဏှာသဇ္ဇနာယ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာယ ပဋိနိဿဋ္ဌတ္တာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ရူပေ န သဇ္ဇတိ သဒ္ဒေ န သဇ္ဇတိ ဂန္ဓေ န သဇ္ဇတိ ရသေ န သဇ္ဇတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ န သဇ္ဇတိ ကုလေ။ပေ။။ ဂဏေ။ အာဝါသေ။ လာဘေ။ ယသေ။ ပသံသာယ။ သုခေ။ စီဝရေ။ ပိဏ္ဍပါတေ။ သေနာသနေ။ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေ။ ကာမဓါတုယာ။ ရူပဓါတုယာ။ အရူပဓါတုယာ။ ကာမဘဝေ။ ရူပဘဝေ။ အရူပဘဝေ။ သညာဘဝေ။ အသညာဘဝေ။ နေဝသညာနာသညာဘဝေ။ ဧကဝေါကာရဘဝေ။ စတုဝေါကာရဘဝေ။ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ။ အတီတေ။ အနာဂတေ။ ပစ္စုပ္ပန္နေ။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု န သဇ္ဇတိ န ဂဏှာတိ န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ န မုစ္ဆတိ; နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဝံသက္ကဠီရောဝ အသဇ္ဇမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တော၊ ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။

ဝံသက္ကဠီရောဝ အသဇ္ဇမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၂၅။

မိဂေါ အရညမှိ ယထာ အဗဒ္ဓေါ [အဗန္ဓော (သျာ။ က။)]၊ ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂေါစရာယ။

ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

မိဂေါ အရညမှိ ယထာ အဗဒ္ဓေါ, ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂေါစရာယာတိ။ မိဂေါတိ ဒွေ မိဂါ – ဧဏိမိဂေါ စ ပသဒမိဂေါ စ။ ယထာ အာရညိကော [အာရညကော (သျာ။ က။)] မိဂေါ အရညေ ပဝနေ စရမာနော [အရညေ ဝသမာနော (သျာ။)] ဝိဿတ္ထော ဂစ္ဆတိ ဝိဿတ္ထော တိဋ္ဌတိ ဝိဿတ္ထော နိသီဒတိ ဝိဿတ္ထော သေယျံ ကပ္ပေတိ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာရညိကော မိဂေါ အရညေ ပဝနေ စရမာနော ဝိဿတ္ထော ဂစ္ဆတိ ဝိဿတ္ထော တိဋ္ဌတိ ဝိဿတ္ထော နိသီဒတိ ဝိဿတ္ထော သေယျံ ကပ္ပေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနာပါထဂတော, ဘိက္ခဝေ, လုဒ္ဒဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ [ပရံ (က။) မ။ နိ။ ၁။၂၇၁] ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ။။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ။။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ။။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’, တိဏ္ဏော လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ သော ဝိဿတ္ထော ဂစ္ဆတိ ဝိဿတ္ထော တိဋ္ဌတိ ဝိဿတ္ထော နိသီဒတိ ဝိဿတ္ထော သေယျံ ကပ္ပေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနာပါထဂတော, ဘိက္ခဝေ, ပါပိမတော’’တိ – မိဂေါ အရညမှိ ယထာ အဗဒ္ဓေါ, ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂေါစရာယ။

ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနောတိ။ ဝိညူတိ ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ နရောတိ သတ္တော မာဏဝေါ ပေါသော ပုဂ္ဂလော ဇီဝေါ ဇာဂု ဇန္တု ဣန္ဒဂု မနုဇော။ သေရီတိ ဒွေ သေရီ – ဓမ္မောပိ သေရီ ပုဂ္ဂလောပိ သေရီ။ ကတမော ဓမ္မော သေရီ? စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ – အယံ ဓမ္မော သေရီ။ ကတမော ပုဂ္ဂလော သေရီ? ယော ဣမိနာ သေရိနာ ဓမ္မေန သမန္နာဂတော, သော ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သေရီ။ ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနောတိ ဝိညူ နရော သေရိတံ ဓမ္မံ ပေက္ခမာနော, ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘မိဂေါ အရညမှိ ယထာ အဗဒ္ဓေါ၊ ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂေါစရာယ။

ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၂၆။

အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ၊ ဝါသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယ။

အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ, ဝါသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယာတိ သဟာယာ ဝုစ္စန္တိ ယေဟိ သဟ အာဂမနံ ဖာသု ဂမနံ ဖာသု ဂမနာဂမနံ ဖာသု ဌာနံ ဖာသု နိသဇ္ဇနံ ဖာသု သယနံ ဖာသု အာလပနံ ဖာသု သလ္လပနံ ဖာသု ဥလ္လပနံ ဖာသု သမုလ္လပနံ ဖာသု။ အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ, ဝါသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယာတိ သဟာယမဇ္ဈေ ဝါသေပိ ဌာနေပိ ဂမနေပိ စာရိကာယပိ အတ္တတ္ထမန္တနာ ပရတ္ထမန္တနာ ဥဘယတ္ထမန္တနာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထမန္တနာ သမ္ပရာယိကတ္ထမန္တနာ ပရမတ္ထမန္တနာ [ဥဘယတ္ထမန္တနာ (က။)] တိ – အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ, ဝါသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယ။

အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနောတိ အနဘိဇ္ဈိတံ ဧတံ ဝတ္ထု ဗာလာနံ အသပ္ပုရိသာနံ တိတ္ထိယာနံ တိတ္ထယသာဝကာနံ, ယဒိဒံ – ဘဏ္ဍုကာသာယဝတ္ထဝသနတာ။ အဘိဇ္ဈိတံ ဧတံ ဝတ္ထု ပဏ္ဍိတာနံ သပ္ပုရိသာနံ ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ, ယဒိဒံ – ဘဏ္ဍုကာသာယဝတ္ထဝသနတာ။ သေရီတိ ဒွေ သေရီ – ဓမ္မောပိ သေရီ ပုဂ္ဂလောပိ သေရီ။ ကတမော ဓမ္မော သေရီ? စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ။ပေ။။ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ – အယံ ဓမ္မော သေရီ။ ကတမော ပုဂ္ဂလော သေရီ? ယော ဣမိနာ သေရိနာ ဓမ္မေန သမန္နာဂတော, သော ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သေရီ။ အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနောတိ သေရိတံ ဓမ္မံ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ၊ ဝါသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယ။

အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၂၇။

ခိဍ္ဍာ [ခိဋ္ဋာ (က။)] ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ၊ ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိ ပေမံ။

ပိယဝိပ္ပယောဂံ [ဝိပ္ပယောဂမ္ပိ (က။)] ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေတိ။ ခိဍ္ဍာတိ ဒွေ ခိဍ္ဍာ – ကာယိကာ စ ခိဍ္ဍာ ဝါစသိကာ စ ခိဍ္ဍာ။ ကတမာ ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ? ဟတ္ထီဟိပိ ကီဠန္တိ, အဿေဟိပိ ကီဠန္တိ, ရထေဟိပိ ကီဠန္တိ, ဓနူဟိပိ ကီဠန္တိ, ထရူဟိပိ ကီဠန္တိ, အဋ္ဌပဒေဟိပိ ကီဠန္တိ, ဒသပဒေဟိပိ ကီဠန္တိ, အာကာသေပိ ကီဠန္တိ, ပရိဟာရပထေပိ ကီဠန္တိ, သန္တိကာယပိ ကီဠန္တိ, ခလိကာယပိ ကီဠန္တိ, ဃဋိကာယပိ ကီဠန္တိ, သလာကဟတ္ထေနပိ ကီဠန္တိ, အက္ခေနပိ ကီဠန္တိ, ပင်္ဂစီရေနပိ ကီဠန္တိ, ဝင်္ကကေနပိ ကီဠန္တိ, မောက္ခစိကာယပိ ကီဠန္တိ, စိင်္ဂုလကေနပိ ကီဠန္တိ, ပတ္တာဠှကေနပိ ကီဠန္တိ, ရထကေနပိ ကီဠန္တိ, ဓနုကေနပိ ကီဠန္တိ, အက္ခရိကာယပိ ကီဠန္တိ, မနေသိကာယပိ ကီဠန္တိ, ယထာဝဇ္ဇေနပိ ကီဠန္တိ။ အယံ ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ။

ကတမာ ဝါစသိကာ ခိဍ္ဍာ? မုခဘေရိကံ မုခါလမ္ဗရံ မုခဍိဏ္ဍိမကံ [မုခဒေဏ္ဍိမကံ (သျာ။), မုခဒိန္ဒိမကံ (က။)] မုခစလိမကံ မုခကေရကံ [မုခဘေရုကံ (သျာ။)] မုခဒဒ္ဒရိကံ နာဋကံ လာသံ ဂီတံ ဒဝကမ္မံ။ အယံ ဝါစသိကာ ခိဍ္ဍာ။

ရတီတိ အနုက္ကဏ္ဌိတာဓိဝစနမေတံ ရတီတိ။ သဟာယာ ဝုစ္စန္တိ ယေဟိ သဟ အာဂမနံ ဖာသု ဂမနံ ဖာသု ဂမနာဂမနံ ဖာသု ဌာနံ ဖာသု နိသဇ္ဇနံ ဖာသု သယနံ ဖာသု အာလပနံ ဖာသု သလ္လပနံ ဖာသု ဥလ္လပနံ ဖာသု သမုလ္လပနံ ဖာသု။ ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေတိ ခိဍ္ဍာ စ ရတိ စ သဟာယမဇ္ဈေ ဟောတီတိ – ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ။

ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိ ပေမန္တိ။ ပုတ္တာတိ စတ္တာရော ပုတ္တာ – အတြဇော ပုတ္တော, ခေတ္တဇော ပုတ္တော , ဒိန္နကော ပုတ္တော, အန္တေဝါသိကော ပုတ္တော။ ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိံ ပေမန္တိ ပုတ္တေသု စ အဓိမတ္တံ ဟောတိ ပေမန္တိ – ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိ ပေမံ။

ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနောတိ ဒွေ ပိယာ – သတ္တာ ဝါ သင်္ခါရာ ဝါ။ ကတမေ သတ္တာ ပိယာ? ဣဓ ယဿ တေ ဟောန္တိ အတ္ထကာမာ ဟိတကာမာ ဖာသုကာမာ ယောဂက္ခေမကာမာ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ဘာတာ ဝါ ဘဂိနီ ဝါ ပုတ္တော ဝါ ဓီတာ ဝါ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ, ဣမေ သတ္တာ ပိယာ။

ကတမေ သင်္ခါရာ ပိယာ? မနာပိကာ ရူပါ မနာပိကာ သဒ္ဒါ မနာပိကာ ဂန္ဓာ မနာပိကာ ရသာ မနာပိကာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ, ဣမေ သင်္ခါရာ ပိယာ။ ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနောတိ ပိယာနံ ဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော အဋ္ဋိယမာနော ဟရာယမာနောတိ – ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ၊ ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိ ပေမံ။

ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၂၈။

စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ၊ သန္တုဿမာနော ဣတရီတရေန။

ပရိဿယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတီတိ။ စာတုဒ္ဒိသောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန [အဗျာပဇ္ဈေန (သျာ။) ပဿ ဒီ။ နိ။ ၃။၃၀၈] ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ ကရုဏာသဟဂတေန။ပေ။။ မုဒိတာသဟဂတေန။ပေ။။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ။ပေ။။ အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတီတိ မေတ္တာယ ဘာဝိတတ္တာ ယေ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ [အပ္ပဋိကုလာ (ဗဟူသု)] ဟောန္တိ, ယေ ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ , ယေ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ပုရတ္ထိမာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဒက္ခိဏာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ပစ္ဆိမာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဥတ္တရာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဟေဋ္ဌိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဥပရိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဒိသာသု ဝိဒိသာသု သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ; ကရုဏာယ ဘာဝိတတ္တာ မုဒိတာယ ဘာဝိတတ္တာ ဥပေက္ခာယ ဘာဝိတတ္တာ ယေ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ပေ။။ ယေ ဒိသာသု ဝိဒိသာသု သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တီတိ – စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ။

သန္တုဿမာနော ဣတရီတရေနာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ စီဝရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ [အပ္ပဋိရူပံ (သျာ။)] အာပဇ္ဇတိ။ အလဒ္ဓါ စ စီဝရံ န ပရိတဿတိ, လဒ္ဓါ စ စီဝရံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပသန္နော [အနဇ္ဈောပန္နော (သျာ။)] အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ တာယ စ ပန ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပတိဿတော, အယံ ဝုစ္စတိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန။ပေ။။

သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန။ပေ။။ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, ဣတရီတရဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ။ အလဒ္ဓါ စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ န ပရိတဿတိ။ လဒ္ဓါ စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ တာယ စ ဣတရီတရဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပတိဿတော, အယံ ဝုစ္စတိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတောတိ – သန္တုဿမာနော ဣတရီတရေန။

ပရိဿယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီတိ။ ပရိဿယာတိ ဒွေ ပရိဿယာ – ပါကဋပရိဿယာ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ စ။ ကတမေ ပါကဋပရိဿယာ? သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဒီဣ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ ကောကာ မဟိံသာ [ဂေါမဟိသာ (သျာ။) မဟာနိ။ ၅] ဟတ္ထီ အဟီ ဝိစ္ဆိကာ သတပဒီ, စောရာ ဝါ အဿု မာနဝါ ဝါ ကတကမ္မာ ဝါ အကတကမ္မာ ဝါ, စက္ခုရောဂေါ သောတရောဂေါ ဃာနရောဂေါ ဇိဝှာရောဂေါ ကာယရောဂေါ သီသရောဂေါ ကဏ္ဏရောဂေါ မုခရောဂေါ ဒန္တရောဂေါ ကာသော သာသော ပိနာသော ဍာဟော ဇရော ကုစ္ဆိရောဂေါ မုစ္ဆာ ပက္ခန္ဒိကာ သူလာ ဝိသူစိကာ ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော သောသော အပမာရော ဒဒ္ဒု ကဏ္ဍု ကစ္ဆု ရခသာ ဝိတစ္ဆိကာ လောဟိတပိတ္တံ မဓုမေဟော အံသာ ပိဠကာ ဘဂန္ဒလာ, ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ သေမှသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ ဝါတသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ သန္နိပါတိကာ အာဗာဓါ ဥတုပရိဏာမဇာ အာဗာဓါ ဝိသမပရိဟာရဇာ အာဗာဓါ ဩပက္ကမိကာ အာဗာဓါ ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓါ, သီတံ ဥဏှံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပါသာ ဥစ္စာရော ပဿာဝေါ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာ ဣတိ ဝါ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပါကဋပရိဿယာ။

ကတမေ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ? ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ဗျာပါဒနီဝရဏံ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ ရာဂေါ ဒေါသော မောဟော ကောဓေါ ဥပနာဟော မက္ခော ပဠာသော ဣဿာ မစ္ဆရိယံ မာယာ သာဌေယျံ ထမ္ဘော သာရမ္ဘော မာနော အတိမာနော မဒေါ ပမာဒေါ, သဗ္ဗေ ကိလေသာ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ သဗ္ဗေ ဒရထာ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟာ သဗ္ဗေ သန္တာပါ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ။

ပရိဿယာတိ ကေနဋ္ဌေန ပရိဿယာ? ပရိသဟန္တီတိ ပရိဿယာ, ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိဿယာ, တတြာသယာတိ ပရိဿယာ။ ကထံ ပရိသဟန္တီတိ ပရိဿယာ? တေ ပရိဿယာ တံ ပုဂ္ဂလံ သဟန္တိ ပရိသဟန္တိ အဘိဘဝန္တိ အဇ္ဈောတ္ထရန္တိ ပရိယာဒိယန္တိ မဒ္ဒန္တိ။ ဧဝံ ပရိသဟန္တီတိ – ပရိဿယာ။

ကထံ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိဿယာ? တေ ပရိဿယာ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အန္တရာယာယ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သမ္မာပဋိပဒါယ အနုလောမပဋိပဒါယ အပစ္စနီကပဋိပဒါယ အနွတ္ထပဋိပဒါယ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒါယ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာယ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာယ ဘောဇနေ မတ္တညုတာယ ဇာဂရိယာနုယောဂဿ သတိသမ္ပဇညဿ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂဿ, စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ။ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ။ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ။ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ။ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဘာဝနာနုယောဂဿ – ဣမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အန္တရာယာယ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ဧဝံ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ – ပရိဿယာ။

ကထံ တတြာသယာတိ ပရိဿယာ? တတ္ထေတေ [တတြ တေ (က။)] ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အတ္တဘာဝသန္နိဿယာ။ ယထာ ဗိလေ ဗိလာသယာ ပါဏာ သယန္တိ, ဒကေ ဒကာသယာ [ဥဒကေ ဥဒကာသယာ (သျာ။)] ပါဏာ သယန္တိ, ဝနေ ဝနာသယာ ပါဏာ သယန္တိ , ရုက္ခေ ရုက္ခာသယာ ပါဏာ သယန္တိ; ဧဝမေဝ တတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အတ္တဘာဝသန္နိဿယာတိ။ ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သာန္တေဝါသိကော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာန္တေဝါသိကော သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ, သရသင်္ကပ္ပါ သံညောဇနီယာ [သညောဇနိကာ (က။)], တ္ယဿ အန္တော ဝသန္တိ အနွာဿဝန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာန္တေဝါသိကော ဝုစ္စတိ။ တေန သမုဒါစရေန သမုဒါစရန္တိ နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာစရိယကောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ။။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ။။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ။။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ယေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သရသင်္ကပ္ပါ သံယောဇနီယာ, တ္ယဿ အန္တော ဝသန္တိ အနွာဿဝန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာန္တေဝါသိကောတိ ဝုစ္စတိ။ တေန သမုဒါစရေန သမုဒါစရန္တိ နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာစရိယကောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာန္တေဝါသိကော သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ, တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ။ ကတမေ တယော ? လောဘော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော [အန္တရာမလံ (သျာ။ က။) ပဿ ဣတိဝု။ ၈၈] အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော, ဒေါသော, ဘိက္ခဝေ။ပေ။။ မောဟော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ’’တိ။

အနတ္ထဇနနော လောဘော၊ လောဘော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

လုဒ္ဓေါ အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ လုဒ္ဓေါ ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ လောဘော သဟတေ နရံ။

အနတ္ထဇနနော ဒေါသော၊ ဒေါသော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

ဒုဋ္ဌော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ ဒုဋ္ဌော ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ ဒေါသော သဟတေ နရံ။

အနတ္ထဇနနော မောဟော၊ မောဟော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

မူဠ္ဟော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ မူဠ္ဟော ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ မောဟော သဟတေ နရန္တိ။

ဧဝမ္ပိ, တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘တယော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ ။ ကတမေ တယော? လောဘော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ; ဒေါသော ခေါ, မဟာရာဇ။ပေ။။ မောဟော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, တယော ပုရိသဿ ဓမ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။

‘‘လောဘော ဒေါသော စ မောဟော စ၊ ပုရိသံ ပါပစေတသံ။

ဟိံသန္တိ အတ္တသမ္ဘူတာ၊ တစသာရံဝ သမ္ဖလ’’န္တိ [သဖလန္တိ (က။) ပဿ ဣတိဝု။ ၅၀]။

ဧဝမ္ပိ, တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ရာဂေါ စ ဒေါသော စ ဣတောနိဒါနာ၊ အရတီ ရတီ လောမဟံသော ဣတောဇာ။

ဣတော သမုဋ္ဌာယ မနောဝိတက္ကာ၊ ကုမာရကာ ဓင်္ကမိဝေါဿဇန္တီ’’တိ [စင်္ကမိဝေါဿဇ္ဇန္တီတိ (သျာ။ က။) ပဿ သု။ နိ။ ၂၇၃-၂၇၄]။

ဧဝမ္ပိ, တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ပရိဿယာနံ သဟိတာတိ ပရိဿယေ သဟိတာ အာရာဓိတာ အဇ္ဈောတ္ထရိတာ ပရိယာဒိတာ ပဋိနိဿတာတိ – ပရိဿယာနံ သဟိတာ။ အဆမ္ဘီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရတီတိ – ပရိဿယာနံ သဟိတာ အစ္ဆမ္ဘီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ၊ သန္တုဿမာနော ဣတရီတရေန။

ပရိဿယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၂၉။

ဒုဿင်္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေ၊ အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာ။

အပ္ပောဿုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဒုဿင်္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေတိ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဣဓေကစ္စေ နိဿယေပိ ဒိယျမာနေ ဥဒ္ဒေသေပိ ဒိယျမာနေ ပရိပုစ္ဆာယပိ [ပရိပုစ္ဆေပိ (က။)] ဒိယျမာနေ စီဝရေပိ ဒိယျမာနေ ပတ္တေပိ ဒိယျမာနေ လောဟထာလကေပိ ဒိယျမာနေ ဓမ္မကရဏေပိ [ဓမ္မကရကေပိ (သျာ။)] ဒိယျမာနေ ပရိဿာဝနေပိ ဒိယျမာနေ ထဝိကေပိ ဒိယျမာနေ ဥပါဟနေပိ ဒိယျမာနေ ကာယဗန္ဓနေပိ ဒိယျမာနေ န သုဏန္တိ န သောတံ ဩဒဟန္တိ န အညာစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, အနဿဝါ အဝစနကရာ ပဋိလောမဝုတ္တိနော အညေနေဝ မုခံ ကရောန္တီတိ – ဒုဿင်္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေ။

အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာတိ ဂဟဋ္ဌာပိ ဣဓေကစ္စေ ဟတ္ထိမှိပိ ဒိယျမာနေ။ပေ။။ ရထေပိ ခေတ္တေပိ ဝတ္ထုမှိပိ ဟိရညေပိ သုဝဏ္ဏေပိ ဒိယျမာနေ ဂါမေပိ။ပေ။။ နိဂမေပိ နဂရေပိ။ ရဋ္ဌေပိ။ ဇနပဒေပိ ဒိယျမာနေ န သုဏန္တိ န သောတံ ဩဒဟန္တိ န အညာစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, အနဿဝါ အဝစနကရာ ပဋိလောမဝုတ္တိနော အညေနေဝ မုခံ ကရောန္တီတိ – အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာ။

အပ္ပောဿုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတွာတိ အတ္တာနံ ဌပေတွာ သဗ္ဗေ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ပရပုတ္တာ။ တေသု ပရပုတ္တေသု အပ္ပောဿုက္ကော ဟုတွာ အဗျာဝဋော ဟုတွာ အနပေက္ခော ဟုတွာတိ – အပ္ပောဿုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဒုဿင်္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေ၊ အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာ။

အပ္ပောဿုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၃၀။

ဩရောပယိတွာ [ဝေါရောပယိတွာ (သျာ။)] ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ၊ သဉ္ဆိန္နပတ္တော [သံသီနပတ္တော (သီ။ အဋ္ဌ။)] ယထာ ကောဝိဠာရော။

ဆေတွာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဩရောပယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနီတိ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ ဝုစ္စန္တိ ကေသာ စ မဿူ စ မာလာ စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ အာဘရဏဉ္စ ပိလန္ဓနဉ္စ ဝတ္ထဉ္စ ပါရုပနဉ္စ ဝေဌနဉ္စ ဥစ္ဆာဒနံ ပရိမဒ္ဒနံ နှာပနံ [နဟာပနံ (သျာ။)] သမ္ဗာဟနံ အာဒါသံ အဉ္ဇနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ မုခစုဏ္ဏံ မုခလေပနံ ဟတ္ထဗန္ဓံ သိခါဗန္ဓံ ဒဏ္ဍံ နာဠိကံ [နာလိကံ (က။) ပဿ ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆] ခဂ္ဂံ ဆတ္တံ စိတြုပါဟနံ ဥဏှီသံ မဏိံ ဝါဠဗီဇနိံ ဩဒါတာနိ ဝတ္ထာနိ ဒီဃဒသာနိ [ဒီဃရဿာနိ (သျာ။)] ဣတိ ဝါ။ ဩရောပယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနီတိ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ ဩရောပယိတွာ သမောရောပယိတွာ နိက္ခိပိတွာ ပဋိပဿမ္ဘယိတွာတိ – ဩရောပယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ။

သဉ္ဆိန္နပတ္တော ယထာ ကောဝိဠာရောတိ ယထာ ကောဝိဠာရဿ ပတ္တာနိ ဆိန္နာနိ သဉ္ဆိန္နာနိ ပတိတာနိ ပရိပတိတာနိ, ဧဝမေဝ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ ဆိန္နာနိ သဉ္ဆိန္နာနိ ပတိတာနီတိ – သဉ္ဆိန္နပတ္တော ယထာ ကောဝိဠာရော။

ဆေတွာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနီတိ။ ဝီရောတိ ဝီရိယဝါတိ ဝီရော, ပဟူတိ ဝီရော, ဝိသဝီတိ ဝီရော, အလမတ္တောတိ ဝီရော, သူရောတိ ဝီရော, ဝိက္ကန္တော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါတိ ဝီရော, ဝိဂတလောမဟံသောတိ ဝီရော။

ဝိရတော ဣဓ [အာရတော ဣဓေဝ (သျာ။) ပဿ သု။ နိ။ ၅၃၆] သဗ္ဗပါကေဟိ၊ နိရယဒုက္ခံ အတိစ္စ ဝီရိယဝါ သော။

သော ဝီရိယဝါ ပဓါနဝါ၊ ဓီရော [ဝီရော (သျာ။ က။) ပဿ သု။ နိ။ ၅၃၆] တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

ဂိဟိဗန္ဓနာနိ ဝုစ္စန္တိ ပုတ္တာ စ ဘရိယာ စ ဒါသာ စ ဒါသီ စ အဇေဠကာ စ ကုက္ကုဋသူကရာ စ ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝါ စ ခေတ္တဉ္စ ဝတ္ထု စ ဟိရညဉ္စ သုဝဏ္ဏဉ္စ ဂါမနိဂမရာဇဓါနိယော စ ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ, ယံ ကိဉ္စိ ရဇနီယဝတ္ထု။

ဆေတွာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ ဆိန္ဒိတွာ သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ ဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – ဆေတွာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဩရောပယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ၊ သဉ္ဆိန္နပတ္တော ယထာ ကောဝိဠာရော၊

ဆေတွာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ။

ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ။

ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁၃၁။

သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ၊ စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ။

သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယန္တိ သစေ နိပကံ ပဏ္ဍိတံ ပညဝန္တံ ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဉာဏိံ ဝိဘာဝိံ မေဓါဝိံ သဟာယံ လဘေယျ ပဋိလဘေယျ အဓိဂစ္ဆေယျ ဝိန္ဒေယျာတိ – သစေ လဘေထ နိပကံ သံဟာယံ။

သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရန္တိ။ သဒ္ဓိံ စရန္တိ ဧကတော စရံ။ သာဓုဝိဟာရိန္တိ ပဌမေနပိ ဈာနေန သာဓုဝိဟာရိံ, ဒုတိယေနပိ ဈာနေန။ တတိယေနပိ ဈာနေန။ စတုတ္ထေနပိ ဈာနေန သာဓုဝိဟာရိံ, မေတ္တာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ သာဓုဝိဟာရိံ, ကရုဏာယပိ။ပေ။။ မုဒိတာယပိ။ ဥပေက္ခာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ သာဓုဝိဟာရိံ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ , ဝိညာဏဉ္စ အာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ပေ။။ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ပေ။။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ, နိရောဓသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ, ဖလသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ။ ဓီရန္တိ ဓီရံ ပဏ္ဍိတံ ပညဝန္တံ ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဉာဏိံ ဝိဘာဝိံ မေဓါဝိန္တိ – သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနီတိ။ ပရိဿယာတိ ဒွေ ပရိဿယာ – ပါကဋပရိဿယာ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပါကဋပရိဿယာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ။ပေ။။ ဧဝမ္ပိ, တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။ အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနီတိ သဗ္ဗေ ပရိဿယေ အဘိဘုယျ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ပရိယာဒိယိတွာ မဒ္ဒိတွာတိ – အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ။

စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ တေန နိပကေန ပဏ္ဍိတေန ပညဝန္တေန ဗုဒ္ဓိမန္တေန ဉာဏိနာ ဝိဘာဝိနာ မေဓါဝိနာ သဟာယေန သဒ္ဓိံ အတ္တမနော တုဋ္ဌမနော ဟဋ္ဌမနော ပဟဋ္ဌမနော ဥဒဂ္ဂမနော မုဒိတမနော စရေယျ ဝိဟရေယျ ဣရိယေယျ ဝတ္တေယျ ပါလေယျ ယပေယျ ယာပေယျာတိ – စရေယျ တေနတ္တမနော။ သတီမာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာတိ – စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ၊ စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ’’တိ။

၁၃၂။

နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယန္တိ နော စေ နိပကံ ပဏ္ဍိတံ ပညဝန္တံ ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဉာဏိံ ဝိဘာဝိံ မေဓါဝိံ သဟာယံ လဘေယျ ပဋိလဘေယျ အဓိဂစ္ဆေယျ ဝိန္ဒေယျာတိ – နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ။

သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရန္တိ။ သဒ္ဓိံ စရန္တိ ဧကတော စရံ။ သာဓုဝိဟာရိန္တိ ပဌမေနပိ ဈာနေန သာဓုဝိဟာရိံ။ပေ။။ နိရောဓသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ, ဖလသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ။ ဓီရန္တိ ဓီရံ ပဏ္ဍိတံ ပညဝန္တံ ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဉာဏိံ ဝိဘာဝိံ မေဓါဝိန္တိ – သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယာတိ ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဘိသိတ္တော ဝိဇိတသင်္ဂါမော နိဟတပစ္စာမိတ္တော လဒ္ဓါဓိပ္ပါယော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒဉ္စ ကောသဉ္စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ ပဟူတဟိရညသုဝဏ္ဏံ နဂရဉ္စ ပရိစ္စဇိတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ။ ဧဝံ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ သဗ္ဗံ ဃရာဝါသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ပုတ္တဒါရပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ မိတ္တာမစ္စပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၃၃။

အဒ္ဓါ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒံ၊ သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာ။

ဧတေ အလဒ္ဓါ အနဝဇ္ဇဘောဇီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

အဒ္ဓါ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒန္တိ။ အဒ္ဓါတိ ဧကံသဝစနံ နိဿံသယဝစနံ နိက္ကင်္ခဝစနံ အဒွေဇ္ဈဝစနံ အဒွေဠှကဝစနံ နိယောဂဝစနံ အပဏ္ဏကဝစနံ အဝိရဒ္ဓဝစနံ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓါတိ။ သဟာယသမ္ပဒန္တိ သဟာယသမ္ပဒါ ဝုစ္စတိ ယော သော သဟာယော အသေက္ခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေက္ခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန။ အသေက္ခေန ပညာက္ခန္ဓေန ။ အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန။ အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ အဒ္ဓါ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒန္တိ သဟာယသမ္ပဒံ ပသံသာမ ထောမေမ ကိတ္တေမ ဝဏ္ဏေမာတိ – အဒ္ဓါ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒံ။

သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာတိ သေဋ္ဌာ ဟောန္တိ သဟာယာ သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေန; သမာ သဒိသာ ဟောန္တိ သဟာယာ သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေန။ သေဋ္ဌာ ဝါ သဟာယာ သဒိသာ ဝါ သဟာယာ သေဝိတဗ္ဗာ ဘဇိတဗ္ဗာ ပယိရုပါသိတဗ္ဗာ ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗာ ပရိပဉှိတဗ္ဗာတိ – သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာ။

ဧတေ အလဒ္ဓါ အနဝဇ္ဇဘောဇီတိ အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော သာဝဇ္ဇဘောဇီ အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော အနဝဇ္ဇဘောဇီတိ။ ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သာဝဇ္ဇဘောဇီ? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကုဟနာယ လပနာယ နေမိတ္တိကတာယ နိပ္ပေသိကတာယ လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာယ [နိဇိဂိံသနတာယ (သျာ။)] ဒါရုဒါနေန ဝေဠုဒါနေန ပတ္တဒါနေန ပုပ္ဖဒါနေန ဖလဒါနေန သိနာနဒါနေန စုဏ္ဏဒါနေန မတ္တိကာဒါနေန ဒန္တကဋ္ဌဒါနေန မုခေါဒကဒါနေန စာဋုကမ္ယတာယ [ပါတုကမ္ယတာယ (သျာ။) မဟာနိ။ ၁၅၉] မုဂ္ဂသူပ္ယတာယ [မုဂ္ဂသူပတာယ (သျာ။)] ပါရိဘဋ္ယတာယ ဣဌမဒ္ဒိကတာယ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ အင်္ဂဝိဇ္ဇာယ နက္ခတ္တဝိဇ္ဇာယ ဒူတဂမနေန ပဟိဏဂမနေန ဇင်္ဃပေသနိယေန ဝေဇ္ဇကမ္မေန နဝကမ္မေန [ဒူတကမ္မေန (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၁၅၉] ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကေန ဒါနာနုပ္ပဒါနေန , အဓမ္မေန ဝိသမေန လဒ္ဓါ လဘိတွာ အဓိဂန္တွာ ဝိန္ဒိတွာ ပဋိလဘိတွာ ဇီဝိကံ [ဇီဝိတံ (က။)] ကပ္ပေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သာဝဇ္ဇဘောဇီ။

ကတမော စ ပုဂ္ဂလော အနဝဇ္ဇဘောဇီ? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော န ကုဟနာယ န လပနာယ န နေမိတ္တိကတာယ န နိပ္ပေသိကတာယ န လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာယ န ဒါရုဒါနေန န ဝေဠုဒါနေန န ပတ္တဒါနေန န ပုပ္ဖဒါနေန န ဖလဒါနေန န သိနာနဒါနေန န စုဏ္ဏဒါနေန န မတ္တိကာဒါနေန န ဒန္တကဋ္ဌဒါနေန န မုခေါဒကဒါနေန န စာဋုကမ္ယတာယ န မုဂ္ဂသူပ္ယတာယ န ပါရိဘဋ္ယတာယ န ဣဌမဒ္ဒိကတာယ န ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာယ န တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ န အင်္ဂဝိဇ္ဇာယ န နက္ခတ္တဝိဇ္ဇာယ န ဒူတဂမနေန န ပဟိဏဂမနေန န ဇင်္ဃပေသနိယေန န ဝေဇ္ဇကမ္မေန န နဝကမ္မေန န ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကေန န ဒါနာနုပ္ပဒါနေန, ဓမ္မေန သမေန လဒ္ဓါ လဘိတွာ အဓိဂန္တွာ ဝိန္ဒိတွာ ပဋိလဘိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော အနဝဇ္ဇဘောဇီ။

ဧတေ အလဒ္ဓါ အနဝဇ္ဇဘောဇီတိ ဧတေ အနဝဇ္ဇဘောဇီ အလဒ္ဓါ အလဘိတွာ အနဓိဂန္တွာ အဝိန္ဒိတွာ အပ္ပဋိလဘိတွာတိ – ဧတေ အလဒ္ဓါ အနဝဇ္ဇဘောဇီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘အဒ္ဓါ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒံ၊ သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာ။

ဧတေ အလဒ္ဓါ အနဝဇ္ဇဘောဇီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၃၄။

ဒိသွာ သုဝဏ္ဏဿ ပဘဿရာနိ၊ ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ။

သံဃဋ္ဋယန္တာနိ [သံဃဋ္ဋမာနာနိ (သု။ နိ။ ၄၈)] ဒုဝေ ဘုဇသ္မိံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဒိသွာ သုဝဏ္ဏဿ ပဘဿရာနီတိ ဒိသွာ ပဿိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ သုဝဏ္ဏဿာတိ ဇာတရူပဿ။ ပဘဿရာနီတိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ပရိယောဒါတာနီတိ – ဒိသွာ သုဝဏ္ဏဿ ပဘဿရာနိ။

ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနီတိ ကမ္မာရပုတ္တော ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏကာရော။ ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနီတိ ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ သုကတာနိ သုပရိကမ္မကတာနီတိ – ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ။

သံဃဋ္ဋယန္တာနိ ဒုဝေ ဘုဇသ္မိန္တိ ဘုဇော ဝုစ္စတိ ဟတ္ထော။ ယထာ ဧကသ္မိံ ဟတ္ထေ ဒွေ နူပုရာနိ [ဓုဝရာနိ (သျာ။)] ဃဋ္ဋေန္တိ [ဃဋေန္တိ (သျာ။)]; ဧဝမေဝ သတ္တာ တဏှာဝသေန ဒိဋ္ဌိဝသေန နိရယေ ဃဋ္ဋေန္တိ, တိရစ္ဆာနယောနိယံ ဃဋ္ဋေန္တိ, ပေတ္တိဝိသယေ ဃဋ္ဋေန္တိ, မနုဿလောကေ ဃဋ္ဋေန္တိ, ဒေဝလောကေ ဃဋ္ဋေန္တိ, ဂတိယာ ဂတိံ ဥပပတ္တိယာ ဥပပတ္တိံ ပဋိသန္ဓိယာ ပဋိသန္ဓိံ ဘဝေန ဘဝံ သံသာရေန သံသာရံ ဝဋ္ဋေန ဝဋ္ဋံ ဃဋ္ဋေန္တိ သံဃဋ္ဋေန္တိ သံဃဋ္ဋေန္တာ စရန္တိ ဝိဟရန္တိ ဣရိယန္တိ ဝတ္တေန္တိ ပါလေန္တိ ယပေန္တိ ယာပေန္တီတိ – သံဃဋ္ဋယန္တာနိ ဒုဝေ ဘုဇသ္မိံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဒိသွာ သုဝဏ္ဏဿ ပဘဿရာနိ၊ ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ။

သံဃဋ္ဋယန္တာနိ ဒုဝေ ဘုဇသ္မိံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’။

၁၃၅။

ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမဿ၊ ဝါစာဘိလာပေါ အဘိသဇ္ဇနာ ဝါ။

ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမဿာတိ တဏှာဒုတိယော ဝါ ဟောတိ ပုဂ္ဂလဒုတိယော ဝါ။ ကထံ တဏှာဒုတိယော ဟောတိ? တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ ယဿေသာ တဏှာ အပ္ပဟီနာ, သော ဝုစ္စတိ တဏှာဒုတိယော။

တဏှာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓါန သံသရံ။

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတီတိ။

ဧဝံ တဏှာဒုတိယော ဝါ ဟောတိ။

ကထံ ပုဂ္ဂလဒုတိယော ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော န အတ္ထဟေတု [အတ္တဟေတု (သျာ။)] န ကာရဏဟေတု ဥဒ္ဓတော အဝူပသန္တစိတ္တော ဧကဿ ဝါ ဒုတိယော ဟောတိ, ဒွိန္နံ ဝါ တတိယော ဟောတိ, တိဏ္ဏံ ဝါ စတုတ္ထော ဟောတိ။ တတ္ထ ဗဟုံ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပလပတိ; သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ မဟာမတ္တကထံ သေနာကထံ ဘယကထံ ယုဒ္ဓကထံ အန္နကထံ ပါနကထံ ဝတ္ထကထံ သယနကထံ မာလာကထံ ဂန္ဓကထံ ဉာတိကထံ ယာနကထံ ဂါမကထံ နိဂမကထံ နဂရကထံ ဇနပဒကထံ ဣတ္ထိကထံ [ဣတ္ထိကထံ ပုရိသကထံ (သျာ။ က။) ဒီ။ နိ။ ၁။၁၇, ၂၀၁; သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၀ ပဿိတဗ္ဗံ] သူရကထံ ဝိသိခါကထံ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထံ ပုဗ္ဗပေတကထံ နာနတ္တကထံ လောကက္ခာယိကံ သမုဒ္ဒက္ခာယိကံ ဣတိဘဝါဘဝကထံ ကထေတိ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလဒုတိယော ဟောတီတိ – ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမဿ။

ဝါစာဘိလာပေါ အဘိသဇ္ဇနာ ဝါတိ ဝါစာဘိလာပေါ ဝုစ္စတိ ဗာတ္တိံသ တိရစ္ဆာနကထာ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ။ပေ။။ ဣတိဘဝါဘဝကထံ။ အဘိသဇ္ဇနာ ဝါတိ ဒွေ သဇ္ဇနာ – တဏှာသဇ္ဇနာ စ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာ စ။ပေ။။ အယံ တဏှာသဇ္ဇနာ။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာတိ – ဝါစာဘိလာပေါ အဘိသဇ္ဇနာ ဝါ။

ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနောတိ။ ဘယန္တိ ဇာတိဘယံ ဇရာဘယံ ဗျာဓိဘယံ မရဏဘယံ ရာဇဘယံ စောရဘယံ အဂ္ဂိဘယံ ဥဒကဘယံ အတ္တာနုဝါဒဘယံ ပရာနုဝါဒဘယံ ဒဏ္ဍဘယံ ဒုဂ္ဂတိဘယံ ဦမိဘယံ ကုမ္ဘိလဘယံ အာဝဋ္ဋဘယံ သုသုမာရဘယံ အာဇီဝကဘယံ အသိလောကဘယံ ပရိသသာရဇ္ဇဘယံ မဒနဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥဗ္ဗေဂေါ ဥတြာသော။ ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနောတိ ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမဿ၊ ဝါစာဘိလာပေါ အဘိသဇ္ဇနာ ဝါ။

ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’။

၁၃၆။

ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာ၊ ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ။

အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ စိတြာတိ နာနာဝဏ္ဏာ ရူပါ နာနာဝဏ္ဏာ သဒ္ဒါ နာနာဝဏ္ဏာ ဂန္ဓာ နာနာဝဏ္ဏာ ရသာ နာနာဝဏ္ဏာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ မဓုရာတိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ [မ။ နိ။ ၁။၁၆၇ ပဿိတဗ္ဗံ] – ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ။ပေ။။ ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ မိဠှသုခံ [မီဠှသုခံ (ပဿ မ။ နိ။ ၃။၃၂၈)] ပုထုဇ္ဇနသုခံ အနရိယသုခံ, န သေဝိတဗ္ဗံ န ဘာဝေတဗ္ဗံ န ဗဟုလီကာတဗ္ဗံ, ‘ဘာယိတဗ္ဗံ ဧတဿ သုခဿာ’တိ ဝဒါမီ’’တိ – ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာတိ။ မနောတိ ယံ စိတ္တံ။ပေ။။ တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓါတု။ မနော ရမေန္တိ ထောမေန္တိ တောသေန္တိ ပဟာသေန္တီတိ – ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာ။

ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တန္တိ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ရူပေဟိ။ပေ။။ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ စိတ္တံ မထေန္တိ တောသေန္တိ ပဟာသေန္တီတိ – ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ။

အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော ယေန သိပ္ပဋ္ဌာနေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, ယဒိ မုဒ္ဒါယ ယဒိ ဂဏနာယ ယဒိ သင်္ခါနေန ယဒိ ကသိယာ ယဒိ ဝဏိဇ္ဇာယ ယဒိ ဂေါရက္ခေန ယဒိ ဣဿတ္ထေန [ဣဿဋ္ဌေန (သျာ။), ဣဿတ္တေန (က။) ပဿ မ။ နိ။ ၁။၁၆၇] ယဒိ ရာဇပေါရိသေန ယဒိ သိပ္ပညတရေန, သီတဿ ပုရက္ခတော ဥဏှဿ ပုရက္ခတော ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿေဟိ သမ္ဖဿမာနော [ရိဿမာနော (မ။ နိ။ ၁။၁၆၇)] ခုပ္ပိပါသာယ မီယမာနော; အယံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တဿ ဧဝံ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော တေ ဘောဂါ နာဘိနိပ္ဖဇ္ဇန္တိ, သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ – ‘မောဃံ ဝတ မေ ဥဋ္ဌာနံ, အဖလော ဝတ မေ ဝါယာမော’တိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တဿ ဧဝံ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော တေ ဘောဂါ အဘိနိပ္ဖဇ္ဇန္တိ, သော တေသံ ဘောဂါနံ အာရက္ခာဓိကရဏံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ [ဒုက္ခဒေါမနဿံ (သျာ။ က။)] ပဋိသံဝေဒေတိ – ‘ကိန္တိ မေ ဘောဂေ နေဝ ရာဇာနော ဟရေယျုံ, န စောရာ ဟရေယျုံ, န အဂ္ဂိ ဍဟေယျ, န ဥဒကံ ဝဟေယျ, န အပ္ပိယာ ဒါယာဒါ ဟရေယျု’န္တိ။ တဿ ဧဝံ အာရက္ခတော ဂေါပယတော တေ ဘောဂေ ရာဇာနော ဝါ ဟရန္တိ စောရာ ဝါ ဟရန္တိ အဂ္ဂိ ဝါ ဍဟတိ ဥဒကံ ဝါ ဝဟတိ အပ္ပိယာ ဝါ ဒါယာဒါ ဟရန္တိ။ သော သောစတိ။ပေ။။ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ – ‘ယမ္ပိ မေ အဟောသိ တမ္ပိ နော နတ္ထီ’တိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု ရာဇာနောပိ ရာဇူဟိ ဝိဝဒန္တိ, ခတ္တိယာပိ ခတ္တိယေဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဗြာဟ္မဏာပိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဂဟပတီပိ ဂဟပတီဟိ ဝိဝဒန္တိ, မာတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ, ပုတ္တောပိ မာတရာ ဝိဝဒတိ, ပိတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ, ပုတ္တောပိ ပိတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘဂိနိယာ ဝိဝဒတိ, ဘဂိနီပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, သဟာယောပိ သဟာယေန ဝိဝဒတိ။ တေ တတ္ထ ကလဟဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ ပါဏီဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ လေဍ္ဍူဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ ဒဏ္ဍေဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ သတ္ထေဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု အသိစမ္မံ ဂဟေတွာ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာ ဥဘတောဗ္ယူဠှံ [ဥဘတောဝိယူဠှံ (သျာ။) ပဿ မ။ နိ။ ၁။၁၆၈] သင်္ဂါမံ ပက္ခန္ဒန္တိ, ဥသူသုပိ ခိပ္ပမာနေသု သတ္တီသုပိ ခိပ္ပမာနာသု အသီသုပိ ဝိဇ္ဇောတလန္တေသု။ တေ တတ္ထ ဥသူဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ သတ္တီဟိပိ [သတ္တိယာပိ (မ။ နိ။ ၁။၁၆၇, ၁၇၈)] ဝိဇ္ဈန္တိ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု အသိစမ္မံ ဂဟေတွာ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာ အဒ္ဒါဝလေပနာ [အဒ္ဓါဝလေပနာ (သျာ။)] ဥပကာရိယော ပက္ခန္ဒန္တိ, ဥသူသုပိ ခိပ္ပမာနေသု သတ္တီသုပိ ခိပ္ပမာနာသု, အသီသုပိ ဝိဇ္ဇောတလန္တေသု။ တေ တတ္ထ ဥသူဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ သတ္တီဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ ဆကဏကာယပိ [ဆကဏဋိယာပိ (သျာ။), ပက္ကဋ္ဌိယာ (သီ။ အဋ္ဌ။) ပဿ မ။ နိ။ ၁။၁၆၈] ဩသိဉ္စန္တိ အဘိဝဂ္ဂေနပိ ဩမဒ္ဒန္တိ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု သန္ဓိမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ နိလ္လောပမ္ပိ ဟရန္တိ ဧကာဂါရိကမ္ပိ ကရောန္တိ ပရိပန္ထေပိ တိဋ္ဌန္တိ ပရဒါရမ္ပိ ဂစ္ဆန္တိ။ တမေနံ ရာဇာနော ဂဟေတွာ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တိ – ကသာဟိပိ တာဠေန္တိ, ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တိ, အဍ္ဎဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တိ, ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ။ပေ။။ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တေ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝေါ သမ္ပရာယိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု’’။

အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာတိ ကာမဂုဏေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ပဿိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာ၊ ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ။

အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၃၇။

ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝေါ စ၊ ရောဂေါ စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတံ။

ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝေါ စ, ရောဂေါ စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတန္တိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဘယန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဒုက္ခန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ရောဂေါတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဂဏ္ဍောတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ သလ္လန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ သင်္ဂေါတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ပင်္ကောတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဂဗ္ဘောတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ကသ္မာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဘယန္တိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ? ယသ္မာ စ ကာမရာဂရတ္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဝိနိဗဒ္ဓေါ [ဆန္ဒရာဂဝိနိဗန္ဓော (သျာ။ က။) ပဿ အ။ နိ။ ၈။၅၆] ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာပိ ဘယာ န ပရိမုစ္စတိ, သမ္ပရာယိကာပိ ဘယာ န ပရိမုစ္စတိ, တသ္မာ ဘယန္တိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ကသ္မာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခန္တိ။ပေ။။ ရောဂေါတိ။ ဂဏ္ဍောတိ။ သလ္လန္တိ။ သင်္ဂေါတိ။ ပင်္ကောတိ။ ဂဗ္ဘောတိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ? ယသ္မာ စ ကာမရာဂရတ္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဝိနိဗဒ္ဓေါ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာပိ ဂဗ္ဘာ န ပရိမုစ္စတိ, သမ္ပရာယိကာပိ ဂဗ္ဘာ န ပရိမုစ္စတိ, တသ္မာ ဂဗ္ဘောတိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစန’’န္တိ။

ဘယံ ဒုက္ခဉ္စ ရောဂေါ စ၊ ဂဏ္ဍော သလ္လဉ္စ သင်္ဂေါ စ။

ပင်္ကော ဂဗ္ဘော စ ဥဘယံ၊ ဧတေ ကာမာ ပဝုစ္စန္တိ။

ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော။

ဩတိဏ္ဏော သာတရူပေန၊ ပုန ဂဗ္ဘာယ ဂစ္ဆတိ။

ယတော စ ဘိက္ခု အာတာဣ၊ သမ္ပဇညံ န ရိစ္စတိ [န ရိဉ္စတိ (သျာ။ က။) သံ။ နိ။ ၄။၂၅၁]။

သော ဣမံ ပလိပထံ ဒုဂ္ဂံ၊ အတိက္ကမ္မ တထာဝိဓေါ။

ပဇံ ဇာတိဇရူပေတံ၊ ဖန္ဒမာနံ အဝေက္ခတီတိ။

ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝေါ စ၊ ရောဂေါ စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတံ။

ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာတိ ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ ပဿိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝေါ စ၊ ရောဂေါ စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတံ။

ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၃၈။

သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ ခုဒံ ပိပါသံ၊ ဝါတာတပေ ဍံသသရီသပေ [ဍံသသိရိံသပေ (သျာ။)၊ ဍံသမကသသရီသပေ (က။)] စ။

သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိသမ္ဘဝိတွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ ခုဒံ ပိပါသန္တိ။ သီတန္တိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ သီတံ ဟောတိ – အဗ္ဘန္တရဓါတုပ္ပကောပဝသေန ဝါ သီတံ ဟောတိ ဗဟိဒ္ဓါ ဥတုဝသေန ဝါ သီတံ ဟောတိ။ ဥဏှန္တိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဥဏှံ ဟောတိ – အဗ္ဘန္တရဓါတုပ္ပကောပဝသေန ဝါ ဥဏှံ ဟောတိ ဗဟိဒ္ဓါ ဥတုဝသေန ဝါ ဥဏှံ ဟောတိ။ ခုဒါ [ခုဒ္ဒါ (သျာ။ က။)] ဝုစ္စတိ ဆာတကော။ ပိပါသာ ဝုစ္စတိ ဥဒကပိပါသာတိ – သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ ခုဒံ ပိပါသံ။

ဝါတာတပေ ဍံသသရီသပေ စာတိ။ ဝါတာတိ ပုရတ္ထိမာ ဝါတာ ပစ္ဆိမာ ဝါတာ ဥတ္တရာ ဝါတာ ဒက္ခိဏာ ဝါတာ သရဇာ ဝါတာ အရဇာ ဝါတာ သီတာ ဝါတာ ဥဏှာ ဝါတာ ပရိတ္တာ ဝါတာ အဓိမတ္တာ ဝါတာ ဝေရမ္ဘဝါတာ ပက္ခဝါတာ သုပဏ္ဏဝါတာ တာလပဏ္ဏဝါတာ [တာလဝဏ္ဍဝါတာ (က။) စူဠနိ။ ဥပသီဝမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၄၃] ဝိဓူပနဝါတာ။ အာတပေါ ဝုစ္စတိ သူရိယသန္တာပေါ။ ဍံသာ ဝုစ္စန္တိ ပိင်္ဂလမက္ခိကာ။ သရီသပါ ဝုစ္စန္တိ အဟီတိ – ဝါတာတပေ ဍံသသရီသပေ စ။

သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိသမ္ဘဝိတွာတိ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ပရိယာဒိယိတွာ မဒ္ဒိတွာတိ – သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိသမ္ဘဝိတွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ ခုဒံ ပိပါသံ၊ ဝါတာတပေ ဍံသသရီသပေ စ။

သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိသမ္ဘဝိတွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၃၉။

နာဂေါဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတွာ၊ သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရော။

ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရေ [ဝီဟရံ (သု။ နိ။ ၅၃)] အရညေ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

နာဂေါဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတွာတိ နာဂေါ ဝုစ္စတိ ဟတ္ထိနာဂေါ။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ နာဂေါ။ ကိံကာရဏာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ နာဂေါ? အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂေါ; န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ; န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ။ ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂေါ? အာဂု ဝုစ္စတိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။

အာဂုံ န ကရောတိ ကိဉ္စိ လောကေ၊ သဗ္ဗသံယောဂေ ဝိသဇ္ဇ ဗန္ဓနာနိ။

သဗ္ဗတ္ထ န သဇ္ဇတိ ဝိမုတ္တော၊ နာဂေါ တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂေါ။

ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ? သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ရာဂဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဒေါသဝသေန ဂစ္ဆတိ, န မောဟဝသေန ဂစ္ဆတိ, န မာနဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဒိဋ္ဌိဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဥဒ္ဓစ္စဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဝိစိကိစ္ဆာဝသေန ဂစ္ဆတိ, န အနုသယဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဝဂ္ဂေဟိ ကပ္ပေဟိ ယာယတိ နီယတိ [နိယျတိ (သျာ။ က။)] ဝုယှတိ သံဟရီယတိ။ ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ။

ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ? သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ, သကဒါဂါမိမဂ္ဂေန။ပေ။။ အနာဂါမိမဂ္ဂေန။ပေ။။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ။

နာဂေါဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတွာတိ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂေါ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇေတွာ ပရိဝဇ္ဇေတွာ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဧကောဝ အရညဝနမဇ္ဈောဂါဟေတွာ [အရညေ ဝနမဇ္ဈဿ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ (သျာ။)] စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ဂဏံ ဝိဝဇ္ဇေတွာ ပရိဝဇ္ဇေတွာ အဘိဝဇ္ဇေတွာ ဧကော [ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော (သျာ။)] အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနိ။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ ဧကော တိဋ္ဌတိ ဧကော နိသီဒတိ ဧကော သေယျံ ကပ္ပေတိ ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ဧကော ပဋိက္ကမတိ ဧကော ရဟော နိသီဒတိ ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – နာဂေါဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတွာ။

သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရောတိ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂေါ သဉ္ဇာတက္ခန္ဓော သတ္တရတနော ဝါ ဟောတိ အဋ္ဌရတနော ဝါ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ သဉ္ဇာတက္ခန္ဓော အသေက္ခေန သီလက္ခန္ဓေန အသေက္ခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန အသေက္ခေန ပညာက္ခန္ဓေန အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန။ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂေါ ပဒုမီ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ သတ္တဟိ ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေဟိ ပဒုမီ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေန ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေန ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေန ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေန, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေန ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေန သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေန ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂပုပ္ဖေန။ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂေါ ဥဠာရော ထာမေန ဗလေန ဇဝေန သူရေန, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ဥဠာရော သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေနာတိ – သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရော။

ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရေ အရညေတိ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂေါ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ။ ပဌမေနပိ ဈာနေန ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ, ဒုတိယေနပိ ဈာနေန။ပေ။။ တတိယေနပိ ဈာနေန။ စတုတ္ထေနပိ ဈာနေန ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ; မေတ္တာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ, ကရုဏာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ။ မုဒိတာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ။ ဥပေက္ခာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ; အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာပိ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ နိရောဓသမာပတ္တိယာပိ။ ဖလသမာပတ္တိယာပိ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတီတိ – ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရေ အရညေ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘နာဂေါဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတွာ၊ သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရော။

ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရေ အရညေ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၄၀။

အဋ္ဌာနတံ သင်္ဂဏိကာရတဿ၊ ယံ ဖဿယေ [ဖုဿယေ (သျာ။ က။)] သာမယိကံ [အာသာမာယိကံ (က။)] ဝိမုတ္တိံ။

အာဒိစ္စဗန္ဓုဿ ဝစော နိသမ္မ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

အဋ္ဌာနတံ သင်္ဂဏိကာရတဿ, ယံ ဖဿယေ သာမယိကံ ဝိမုတ္တိန္တိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ယာဝတာနန္ဒ [သော ဝတာနန္ဒ (မ။ နိ။ ၃။၁၈၆)], ဘိက္ခု သင်္ဂဏိကာရာမော သင်္ဂဏိကရတော သင်္ဂဏိကာရာမတံ အနုယုတ္တော, ဂဏာရာမော ဂဏရတော ဂဏသမ္မုဒိတော (ဂဏာရာမတံ အနုယုတ္တော) [( ) နတ္ထိ မ။ နိ။ ၃။၁၈၆], ယံ တံ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓိသုခံ, တဿ သုခဿ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယော စ ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရတိ, တဿေတံ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ။ ယံ တံ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓိသုခံ, တဿ သုခဿ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယာဝတာနန္ဒ, ဘိက္ခု သင်္ဂဏိကာရာမော သင်္ဂဏိကရတော သင်္ဂဏိကာရာမတံ အနုယုတ္တော, ဂဏာရာမော ဂဏရတော ဂဏသမ္မုဒိတော (ဂဏာရာမတံ အနုယုတ္တော,) သာမာယိကံ [သာမယိကံ (သျာ။ က။)] ဝါ ကန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿတိ, အသာမာယိကံ ဝါ အကုပ္ပန္တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယော စ ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရတိ, တဿေတံ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ သာမာယိကံ ဝါ ကန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿတိ, အသာမာယိကံ ဝါ အကုပ္ပန္တိ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ – အဋ္ဌာနတံ သင်္ဂဏိကာရတဿ, ယံ ဖဿယေ သာမယိကံ ဝိမုတ္တိံ။

အာဒိစ္စဗန္ဓုဿ ဝစော နိသမ္မာတိ အာဒိစ္စော ဝုစ္စတိ သူရိယော။ သော ဂေါတမော ဂေါတ္တေန။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ဂေါတမော ဂေါတ္တေန။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သူရိယဿ ဂေါတ္တဉာတကော ဂေါတ္တဗန္ဓု, တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အာဒိစ္စဗန္ဓု။ အာဒိစ္စဗန္ဓုဿ ဝစော နိသမ္မာတိ အာဒိစ္စဗန္ဓုဿ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုတွာ သုဏိတွာ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဥပဓါရယိတွာ ဥပလက္ခယိတွာတိ – အာဒိစ္စဗန္ဓုဿ ဝစော နိသမ္မ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘အဋ္ဌာနတံ သင်္ဂဏိကာရတဿ၊ ယံ ဖဿယေ သာမယိကံ ဝိမုတ္တိံ။

အာဒိစ္စဗန္ဓုဿ ဝစော နိသမ္မ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

တတိယဝဂ္ဂေါ

၁၄၁။

ဒိဋ္ဌီဝိသူကာနိ ဥပါတိဝတ္တော၊ ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂေါ။

ဥပ္ပန္နဉာဏောမှိ အနညနေယျော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဥပါတိဝတ္တောတိ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဝုစ္စန္တိ ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌီ။ ဣဓ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ရူပံ ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ, ဝေဒနံ။ပေ။။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ဝိညာဏဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရော ဒိဋ္ဌိဝိသူကာယိကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ ဂါဟော ပဋိဂ္ဂါဟော အဘိနိဝေသော ပရာမာသော ကုမ္မဂ္ဂေါ မိစ္ဆာပထော မိစ္ဆတ္တံ တိတ္ထာယတနံ ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော ဝိပရီတဂ္ဂါဟော ဝိပလ္လာသဂ္ဂါဟော မိစ္ဆာဂါဟော, အယာထာဝကသ္မိံ ယာထာဝကန္တိ ဂါဟော, ယာဝတာ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ – ဣမာနိ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ။ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဥပါတိဝတ္တောတိ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာနိ ဥပါတိဝတ္တော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တောတိ – ဒိဋ္ဌီဝိသူကာနိ ဥပါတိဝတ္တော။

ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂေါတိ နိယာမာ ဝုစ္စန္တိ စတ္တာရော မဂ္ဂါ; အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။ စတူဟိ အရိယမဂ္ဂေဟိ သမန္နာဂတော နိယာမံ ပတ္တော သမ္ပတ္တော အဓိဂတော ဖဿိတော သစ္ဆိကတောတိ – ပတ္တော နိယာမံ။ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂေါတိ လဒ္ဓမဂ္ဂေါ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂေါ အဓိဂတမဂ္ဂေါ ဖဿိတမဂ္ဂေါ သစ္ဆိကတမဂ္ဂေါတိ – ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂေါ။

ဥပ္ပန္နဉာဏောမှိ အနညနေယျောတိ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ သမုပ္ပန္နံ နိဗ္ဗတ္တံ အဘိနိဗ္ဗတ္တံ ပါတုဘူတံ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ သမုပ္ပန္နံ နိဗ္ဗတ္တံ အဘိနိဗ္ဗတ္တံ ပါတုဘူတံ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ သမုပ္ပန္နံ နိဗ္ဗတ္တံ အဘိနိဗ္ဗတ္တံ ပါတုဘူတန္တိ – ဥပ္ပန္နဉာဏောမှိ။ အနညနေယျောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ န ပရနေယျော

န ပရပ္ပတ္တိယော န ပရပ္ပစ္စယော န ပရပဋိဗဒ္ဓဂူ, ယထာဘူတံ [တံ (က။)] ဇာနာတိ ပဿတိ အသမ္မူဠ္ဟော သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ န ပရနေယျော န ပရပ္ပတ္တိယော န ပရပ္ပစ္စယော န ပရပဋိဗဒ္ဓဂူ, ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ အသမ္မူဠ္ဟော သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ န ပရနေယျော န ပရပ္ပတ္တိယော န ပရပ္ပစ္စယော န ပရပဋိဗဒ္ဓဂူ, ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ အသမ္မူဠ္ဟော သမ္ပဇာနော ပဋိဿတောတိ – ဥပ္ပန္နဉာဏောမှိ အနညနေယျော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဒိဋ္ဌီဝိသူကာနိ ဥပါတိဝတ္တော၊ ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂေါ။

ဥပ္ပန္နဉာဏောမှိ အနညနေယျော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၄၂။

နိလ္လောလုပေါ နိက္ကုဟော နိပ္ပိပါသော၊ နိမ္မက္ခော နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟော။

နိရာသသော [နိရာသယော (သီ။ အဋ္ဌ။) သု။ နိ။ ၅၆] သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

နိလ္လောလုပေါ နိက္ကုဟော နိပ္ပိပါသောတိ လောလုပ္ပံ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ လောလုပ္ပါ တဏှာ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ နိလ္လောလုပေါ။

နိက္ကုဟောတိ တီဏိ ကုဟနဝတ္ထူနိ – ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု, ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု, သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု။

ကတမံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓ ဂဟပတိကာ ဘိက္ခုံ [ဘိက္ခူ (က။) မဟာနိ။ ၈၇] နိမန္တေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ, သော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော အတ္ထိကော စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ ဘိယျောကမ္ယတံ ဥပါဒါယ စီဝရံ ပစ္စက္ခာတိ, ပိဏ္ဍပါတံ ပစ္စက္ခာတိ, သေနာသနံ ပစ္စက္ခာတိ, ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပစ္စက္ခာတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန စီဝရေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော သုသာနာ ဝါ သင်္ကာရကူဋာ ဝါ ပါပဏိကာ ဝါ နန္တကာနိ ဥစ္စိနိတွာ သံဃာဋိကံ ကရိတွာ ဓါရေယျ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန ပိဏ္ဍပါတေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ဥဉ္ဆာစရိယာယ ပိဏ္ဍိယာလောပေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေယျ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန သေနာသနေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ရုက္ခမူလိကော ဝါ အဿ သောသာနိကော ဝါ အဗ္ဘောကာသိကော ဝါ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ ယံ သမဏော ပူတိမုတ္တေန ဝါ ဟရိတကီခဏ္ဍေန ဝါ ဩသဓံ ကရေယျာ’’တိ။ တဒုပါဒါယ လူခံ စီဝရံ ဓါရေတိ လူခံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇတိ လူခံ သေနာသနံ ပဋိသေဝတိ လူခံ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိသေဝတိ။ တမေနံ ဂဟပတိကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘‘အယံ သမဏော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော ဓုတဝါဒေါ’’တိ။ ဘိယျော ဘိယျော နိမန္တေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘တိဏ္ဏံ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓေါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, သဒ္ဓါယ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓေါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, ဒေယျဓမ္မဿ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓေါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, ဒက္ခိဏေယျာနံ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓေါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ။ တုမှာကဉ္စေဝါယံ သဒ္ဓါ အတ္ထိ, ဒေယျဓမ္မော စ သံဝိဇ္ဇတိ, အဟဉ္စ ပဋိဂ္ဂါဟကော။ သစေဟံ န ပဋိဂ္ဂဟေဿာမိ, ဧဝံ တုမှေ ပုညေန ပရိဗာဟိရာ ဘဝိဿထ [ဘဝိဿန္တိ (မဟာနိ။ ၈၇)]။ န မယှံ ဣမိနာ အတ္ထော။ အပိ စ, တုမှာကံယေဝ အနုကမ္ပာယ ပဋိဂ္ဂဏှာမီ’’တိ။ တဒုပါဒါယ ဗဟုမ္ပိ စီဝရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဗဟုမ္ပိ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဗဟုမ္ပိ သေနာသနံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဗဟုမ္ပိ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – ဣဒံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု။

ကတမံ ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓေကစ္စော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပါယော ‘‘ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေဿတီ’’တိ ဂမနံ သဏ္ဌပေတိ ဌာနံ သဏ္ဌပေတိ နိသဇ္ဇံ [နိသဇ္ဇနံ (က။)] သဏ္ဌပေတိ သယနံ သဏ္ဌပေတိ, ပဏိဓါယ ဂစ္ဆတိ ပဏိဓါယ တိဋ္ဌတိ ပဏိဓါယ နိသီဒတိ ပဏိဓါယ သေယျံ ကပ္ပေတိ သမာဟိတော ဝိယ ဂစ္ဆတိ သမာဟိတော ဝိယ တိဋ္ဌတိ သမာဟိတော ဝိယ နိသီဒတိ သမာဟိတော ဝိယ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပါထကဇ္ဈာယီဝ [အာပါတကဇ္ဈာယီ စ (က။)] ဟောတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဣရိယာပထဿ အာဌပနာ ဌပနာ သဏ္ဌပနာ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ [ကုဟာယိတတ္တံ (သျာ။ က။), ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] – ဣဒံ ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု။

ကတမံ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓေကစ္စော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပါယော ‘‘ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေဿတီ’’တိ အရိယဓမ္မေ သန္နိဿိတဝါစံ ဘာသတိ။ ‘‘ယော ဧဝရူပံ စီဝရံ ဓါရေတိ သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ယော ဧဝရူပံ ပတ္တံ ဓါရေတိ။ပေ။။ လောဟထာလကံ ဓါရေတိ။ ဓမ္မကရဏံ ဓါရေတိ။ ပရိဿာဝနံ ဓါရေတိ။ ကုဉ္စိကံ ဓါရေတိ။ ဥပါဟနံ ဓါရေတိ။ ကာယဗန္ဓနံ ဓါရေတိ။ အာယောဂံ [အာယောဂဗန္ဓနံ (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၈၇] ဓါရေတိ သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ‘‘ယဿ ဧဝရူပါ ဥပဇ္ဈာယော သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ယဿ ဧဝရူပေါ အာစရိယော ။ပေ။။ ဧဝရူပါ သမာနုပဇ္ဈာယကာ။ သမာနာစရိယကာ။ မိတ္တာ။ သန္ဒိဋ္ဌာ။ သမ္ဘတ္တာ။ သဟာယာ သော သမဏော မဟေသက္ခောတိ ဘဏတိ; ယော ဧဝရူပေ ဝိဟာရေ ဝသတိ။ အဍ္ဎယောဂေ ဝသတိ။ ပါသာဒေ ဝသတိ။ ဟမ္မိယေ ဝသတိ။ ဂုဟာယံ ဝသတိ။ လေဏေ ဝသတိ။ ကုဋိယံ ဝသတိ။ ကူဋာဂါရေ ဝသတိ။ အဋ္ဋေ ဝသတိ။ မာဠေ ဝသတိ။ ဥဒ္ဒဏ္ဍေ [ဥဋ္ဋဏ္ဍေ (က။)] ဝသတိ။ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဝသတိ။ မဏ္ဍပေ ဝသတိ။ ရုက္ခမူလေ ဝသတိ သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ။

အထ ဝါ, ကောရဇိကကောရဇိကော ဘာကုဋိကဘာကုဋိကော ကုဟကကုဟကော လပကလပကော မုခသမ္ဘာဝိကော ‘‘အယံ သမဏော ဣမာသံ ဧဝရူပါနံ သန္တာနံ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ လာဘီ’’တိ တာဒိသံ ဂမ္ဘီရံ ဂူဠှံ နိပုဏံ ပဋိစ္ဆန္နံ လောကုတ္တရံ သုညတာပဋိသညုတ္တံ ကထံ ကထေတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ, ဣဒံ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု။ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဣမာနိ တီဏိ ကုဟနဝတ္ထူနိ ပဟီနာနိ သမုစ္ဆိန္နာနိ ဝူပသန္တာနိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါနိ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာနိ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာနိ။ တသ္မာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ နိက္ကုဟော။

နိပ္ပိပါသောတိ ပိပါသာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ ပိပါသာ တဏှာ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ နိပ္ပိပါသောတိ – နိလ္လောလုပေါ နိက္ကုဟော နိပ္ပိပါသော။

နိမ္မက္ခော နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟောတိ။ မက္ခောတိ ယော မက္ခော မက္ခာယနာ [မက္ခိယနာ (က။) ပဿ ဝိဘ။ ၈၉၂] မက္ခာယိတတ္တံ နိဋ္ဌုရိယံ နိဋ္ဌုရိယကမ္မံ။ ကသာဝေါတိ ရာဂေါ ကသာဝေါ, ဒေါသော ကသာဝေါ, မောဟော ကသာဝေါ, ကောဓေါ။ပေ။။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ ကသာဝါ။ မောဟောတိ ဒုက္ခေ အညာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တေ အညာဏံ, အပရန္တေ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ အညာဏံ, ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏံ။ ယံ ဧဝရူပံ အညာဏံ အဒဿနံ အနဘိသမယော အနနုဗောဓေါ အပ္ပဋိဝေဓေါ အသံဂါဟနာ အပရိယောဂါဟနာ အသမပေက္ခနာ အပစ္စဝေက္ခဏာ အပစ္စက္ခကမ္မံ ဒုမ္မေဇ္ဈံ ဗာလ္ယံ အသမ္ပဇညံ မောဟော ပမောဟော သမ္မောဟော အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇောဃော အဝိဇ္ဇာယောဂေါ အဝိဇ္ဇာနုသယော အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနံ အဝိဇ္ဇာလင်္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ။ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ မက္ခော စ ကသာဝေါ စ မောဟော စ ဝန္တာ သံဝန္တာ နိဒ္ဓန္တာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ နိမ္မက္ခော နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟော။

နိရာသသော သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတွာတိ အာသာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သဗ္ဗလောကေတိ သဗ္ဗအပါယလောကေ သဗ္ဗမနုဿလောကေ သဗ္ဗဒေဝလောကေ သဗ္ဗခန္ဓလောကေ သဗ္ဗဓါတုလောကေ သဗ္ဗအာယတနလောကေ။ နိရာသသော သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတွာတိ သဗ္ဗလောကေ နိရာသသော ဘဝိတွာ နိတ္တဏှော ဘဝိတွာ နိပ္ပိပါသော ဘဝိတွာတိ – နိရာသသော သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘နိလ္လောလုပေါ နိက္ကုဟော နိပ္ပိပါသော၊ နိမ္မက္ခော နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟော။

နိရာသသော သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၄၃။

ပါပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထ၊ အနတ္ထဒဿိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ။

သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ပါပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထာတိ။ ပါပသဟာယော ဝုစ္စတိ ယော သော သဟာယော ဒသဝတ္ထုကာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော – နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီတိ။ အယံ ပါပသဟာယော။ ပါပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထာတိ။ ပါပံ သဟာယံ ဝဇ္ဇေယျ ပရိဝဇ္ဇေယျာတိ – ပါပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထ။

အနတ္ထဒဿိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌန္တိ အနတ္ထဒဿီ ဝုစ္စတိ ယော သော သဟာယော ဒသဝတ္ထုကာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော – နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ။ပေ။။ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီတိ။ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌန္တိ ဝိသမေ ကာယကမ္မေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ ဝစီကမ္မေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ မနောကမ္မေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ ပါဏာတိပါတေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ အဒိန္နာဒါနေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ မုသာဝါဒေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ [ပိသုဏဝါစာယ (က။)] နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ [ဖရုသဝါစာယ (က။)] နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ သမ္ဖပ္ပလာပေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမာယ အဘိဇ္ဈာယ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေ ဗျာပါဒေ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေသု သင်္ခါရေသု နိဝိဋ္ဌံ ဝိသမေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု နိဝိဋ္ဌံ, ဝိသမေသု ပဉ္စသု နီဝရဏေသု နိဝိဋ္ဌံ ဝိနိဝိဋ္ဌံ သတ္တံ အလ္လီနံ ဥပဂတံ အဇ္ဈောသိတံ အဓိမုတ္တန္တိ – အနတ္ထဒဿိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ။

သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တန္တိ။ ပသုတန္တိ ယောပိ ကာမေ ဧသတိ ဂဝေသတိ ပရိယေသတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိနော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယောပိ တဏှာဝသေန ရူပေ ပရိယေသတိ, သဒ္ဒေ။ပေ။။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပရိယေသတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယောပိ တဏှာဝသေန ရူပေ ပဋိလဘတိ, သဒ္ဒေ။ပေ။။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပဋိလဘတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယောပိ တဏှာဝသေန ရူပေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, သဒ္ဒေ။ပေ။။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပရိဘုဉ္ဇတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယထာ ကလဟကာရကော ကလဟပ္ပသုတော, ကမ္မကာရကော ကမ္မပ္ပသုတော, ဂေါစရေ စရန္တော ဂေါစရပ္ပသုတော, ဈာယီ ဈာနပ္ပသုတော; ဧဝမေဝ ယော ကာမေ ဧသတိ ဂဝေသတိ ပရိယေသတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ယောပိ တဏှာဝသေန ရူပေ ပရိယေသတိ။ပေ။။ ယောပိ တဏှာဝသေန ရူပေ ပဋိလဘတိ။ပေ။။ ယောပိ တဏှာဝသေန ရူပေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, သဒ္ဒေ။ပေ။။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ပရိဘုဉ္ဇတိ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျော, သောပိ ကာမပ္ပသုတော။ ပမတ္တန္တိ။ ပမာဒေါ ဝတ္တဗ္ဗော ကာယဒုစ္စရိတေ ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝါ မနောဒုစ္စရိတေ ဝါ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဝါ စိတ္တဿ ဝေါသဂ္ဂေါ ဝေါသဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂေါ, ယော ဧဝရူပေါ ပမာဒေါ ပမဇ္ဇနာ ပမဇ္ဇိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ပမာဒေါ။

သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တန္တိ ပသုတံ န သေဝေယျ ပမတ္တဉ္စ သယံ န သေဝေယျ သာမံ န သေဝေယျ န နိသေဝေယျ န သံသေဝေယျ န ပရိသံသေဝေယျ န အာစရေယျ န သမာစရေယျ န သမာဒါယ ဝတ္တေယျာတိ – သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ပါပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထ၊ အနတ္ထဒဿိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ။

သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

၁၄၄။

ဗဟုဿုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထ၊ မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တံ။

အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယျ ကင်္ခံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဗဟုဿုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထာတိ ဗဟုဿုတော ဟောတိ မိတ္တော သုတဓရော သုတသန္နိစယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ [သတ္ထာ သဗျဉ္ဇနာ (သျာ။) ပဿ မ။ နိ။ ၃။၈၂] ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ [ဓတာ (သျာ။)] ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ ဓမ္မဓရန္တိ ဓမ္မံ ဓါရေန္တံ [ဓါရေတိ (က။)] – သုတ္တံ ဂေယျံ ဝေယျာကရဏံ ဂါထံ ဥဒါနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ။ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထာတိ ဗဟုဿုတဉ္စ ဓမ္မဓရဉ္စ မိတ္တံ ဘဇေယျ သံဘဇေယျ သေဝေယျ နိသေဝေယျ သံသေဝေယျ ပဋိသေဝေယျာတိ – ဗဟုဿုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထ။

မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တန္တိ ဥဠာရော ဟောတိ မိတ္တော သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿေန။ ပဋိဘာနဝန္တန္တိ တယော ပဋိဘာနဝန္တော – ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝါ, ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝါ, အဓိဂမပဋိဘာနဝါ။ ကတမော ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝါ? ဣဓေကစ္စဿ ဗုဒ္ဓဝစနံ ပရိယာပုတံ [ပရိယာပုဋံ (သျာ။ က။) ပဿ ဒီ။ နိ။ ၃။၂၈၂] ဟောတိ သုတ္တံ ဂေယျံ ဝေယျာကရဏံ ဂါထာ ဥဒါနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ။ တဿ ပရိယတ္တိံ နိဿာယ ပဋိဘာတိ – အယံ ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝါ။

ကတမော ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝါ? ဣဓေကစ္စော ပရိပုစ္ဆိတောပိ ဟောတိ အတ္ထေ စ ဉာယေ စ လက္ခဏေ စ ကာရဏေ စ ဌာနာဋ္ဌာနေ စ။ တဿ ပရိပုစ္ဆံ နိဿာယ ပဋိဘာတိ – အယံ ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝါ။

ကတမော အဓိဂမပဋိဘာနဝါ? ဣဓေကစ္စဿ အဓိဂတာ ဟောန္တိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါယော ဆ အဘိညာယော [ဆဠဘိညာယော (သျာ။)]။ တဿ အတ္ထော ဉာတော ဓမ္မော ဉာတော နိရုတ္တိ ဉာတာ။ အတ္ထေ ဉာတေ အတ္ထော ပဋိဘာတိ, ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မော ပဋိဘာတိ, နိရုတ္တိယာ ဉာတာယ နိရုတ္တိ ပဋိဘာတိ။ ဣမေသု တီသု ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမာယ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဋိဘာနဝါ ။ ယဿ ပရိယတ္တိ နတ္ထိ ပရိပုစ္ဆာ နတ္ထိ အဓိဂမော နတ္ထိ, ကိံ တဿ ပဋိဘာယိဿတီတိ – မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တံ။

အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယျ ကင်္ခန္တိ အတ္တတ္ထံ အညာယ ပရတ္ထံ အညာယ ဥဘယတ္ထံ အညာယ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထံ အညာယ သမ္ပရာယိကတ္ထံ အညာယ ပရမတ္ထံ အညာယ အဘိညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ ကင်္ခံ ဝိနေယျ ပဋိဝိနေယျ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တီကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ – အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယျ ကင်္ခံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဗဟုဿုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထ၊ မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တံ။

အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယျ ကင်္ခံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၄၅။

ခိဍ္ဍံ ရတိံ [ရတီ (သျာ။)] ကာမသုခဉ္စ လောကေ၊ အနလင်္ကရိတွာ အနပေက္ခမာနော။

ဝိဘူသဋ္ဌာနာ [ဝိဘူသနဋ္ဌာနာ (သျာ။ က။)၊ ဝိဘူသဏဋ္ဌာနာ (သီ။ အဋ္ဌ။)] ဝိရတော သစ္စဝါဒီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ခိဍ္ဍံ ရတိံ ကာမသုခဉ္စ လောကေတိ။ ခိဍ္ဍာတိ ဒွေ ခိဍ္ဍာ – ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ စ ဝါစသိကာ ခိဍ္ဍာ စ။ပေ။။ အယံ ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ။ပေ။။ အယံ ဝါစသိကာ ခိဍ္ဍာ။ ရတီတိ အနုက္ကဏ္ဌိတာဓိဝစနမေတံ – ရတီတိ။ ကာမသုခန္တိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ [ပဿ မ။ နိ။ ၂။၂၈၀] – ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ။ပေ။။ ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ’’။ လောကေတိ မနုဿလောကေတိ – ခိဍ္ဍံ ရတိံ ကာမသုခဉ္စ လောကေ။

အနလင်္ကရိတွာ အနပေက္ခမာနောတိ ခိဍ္ဍဉ္စ ရတိဉ္စ ကာမသုခဉ္စ လောကေ အနလင်္ကရိတွာ အနပေက္ခော ဟုတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – အနလင်္ကရိတွာ အနပေက္ခမာနော။

ဝိဘူသဋ္ဌာနာ ဝိရတော သစ္စဝါဒီတိ။ ဝိဘူသာတိ ဒွေ ဝိဘူသာ – အတ္ထိ အဂါရိကဝိဘူသာ [အဂါရိကဿ ဝိဘူသာ (က။) ဧဝမုပရိပိ] အတ္ထိ အနာဂါရိကဝိဘူသာ။ ကတမာ အဂါရိကဝိဘူသာ? ကေသာ စ မဿူ စ မာလာဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ အာဘရဏဉ္စ ပိလန္ဓနဉ္စ ဝတ္ထဉ္စ ပါရုပနဉ္စ [ပသာဓနဉ္စ (သျာ။), သယနာသနဉ္စ (က။) စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၃၀ နတ္ထိ ပါဌနာနတ္တံ] ဝေဌနဉ္စ ဥစ္ဆာဒနံ ပရိမဒ္ဒနံ နှာပနံ သမ္ဗာဟနံ အာဒါသံ အဉ္ဇနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ မုခစုဏ္ဏံ မုခလေပနံ ဟတ္ထဗန္ဓံ သိခါဗန္ဓံ ဒဏ္ဍံ နာဠိကံ ခဂ္ဂံ ဆတ္တံ စိတြုပါဟနံ ဥဏှီသံ မဏိံ ဝါဠဗီဇနိံ ဩဒါတာနိ ဝတ္ထာနိ ဒီဃဒသာနိ ဣတိ ဝါ – အယံ အဂါရိကဝိဘူသာ။

ကတမာ အနာဂါရိကဝိဘူသာ? စီဝရမဏ္ဍနာ ပတ္တမဏ္ဍနာ သေနာသနမဏ္ဍနာ ဣမဿ ဝါ ပူတိကာယဿ ဗာဟိရာနံ ဝါ ပရိက္ခာရာနံ မဏ္ဍနာ ဝိဘူသနာ ကေဠနာ ပရိကေဠနာ ဂဒ္ဓိကတာ ဂဒ္ဓိကတ္တံ [ဂေဓိကတာ ဂေဓိကတ္တံ (သျာ။) ပဿ ဝိဘ။ ၈၅၄] စပလတာ [စပလနာ (သျာ။)] စာပလ္ယံ – အယံ အနာဂါရိကဝိဘူသာ။

သစ္စဝါဒီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿ, ဝိဘူသဋ္ဌာနာ အာရတော ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော, ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဝိဘူသဋ္ဌာနာ ဝိရတော သစ္စဝါဒီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ခိဍ္ဍံ ရတိံ ကာမသုခဉ္စ လောကေ၊ အနလင်္ကရိတွာ အနပေက္ခမာနော။

ဝိဘူသဋ္ဌာနာ ဝိရတော သစ္စဝါဒီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၄၆။

ပုတ္တဉ္စ ဒါရံ ပိတရဉ္စ မာတရံ၊ ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝါနိ။

ဟိတွာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ပုတ္တဉ္စ ဒါရံ ပိတရဉ္စ မာတရန္တိ။ ပုတ္တာတိ စတ္တာရော ပုတ္တာ – အတြဇော ပုတ္တော, ခေတ္တဇော [ခေတြဇော (သျာ။ က။)] ပုတ္တော, ဒိန္နကော ပုတ္တော, အန္တေဝါသိကော ပုတ္တော။ ဒါရာ ဝုစ္စန္တိ ဘရိယာယော။ ပိတာတိ ယော သော ဇနကော။ မာတာတိ ယာ သာ ဇနိကာတိ – ပုတ္တဉ္စ ဒါရံ ပိတရဉ္စ မာတရံ။

ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝါနီတိ ဓနာနိ ဝုစ္စန္တိ ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင္ခော သိလာ ပဝါဠံ ရဇတံ ဇာတရူပံ လောဟိတင်္ဂေါ [လောဟိတကော (?)] မသာရဂလ္လံ။ ဓညာနိ ဝုစ္စန္တိ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ အပရဏ္ဏံ။ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ နာမ သာလိ ဝီဟိ ယဝေါ ဂေါဓုမော ကင်္ဂု ဝရကော ကုဒ္ရူသကော [ကုဒ္ရုသကော (သျာ။)]။ အပရဏ္ဏံ နာမ သူပေယျံ။ ဗန္ဓဝါနီတိ စတ္တာရော ဗန္ဓဝါ – ဉာတိဗန္ဓဝါပိ ဗန္ဓု, ဂေါတ္တဗန္ဓဝါပိ ဗန္ဓု, မိတ္တဗန္ဓဝါပိ ဗန္ဓု, သိပ္ပဗန္ဓဝါပိ ဗန္ဓူတိ – ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝါနိ။

ဟိတွာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနီတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဟိတွာန ကာမာနီတိ ဝတ္ထုကာမေ ပရိဇာနိတွာ, ကိလေသကာမေ ပဟာယ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာ။ ဟိတွာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနီတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ, တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ; သကဒါဂါမိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ။ပေ။။ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ, တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ – ဟိတွာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ပုတ္တဉ္စ ဒါရံ ပိတရဉ္စ မာတရံ၊ ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝါနိ။

ဟိတွာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၄၇။

သင်္ဂေါ ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယံ၊ အပ္ပဿာဒေါ ဒုက္ခမေတ္ထ ဘိယျော။

ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတွာ မတိမာ [မုတီမာ (သု။ နိ။ ၆၁)]၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

သင်္ဂေါ ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယန္တိ သင်္ဂေါတိ ဝါ ဗဠိသန္တိ ဝါ အာမိသန္တိ ဝါ လဂ္ဂနန္တိ ဝါ ပလိဗောဓေါတိ ဝါ, ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ။ ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယန္တိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ပေ။။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ။ အပ္ပကံ ဧတံ သုခံ , ပရိတ္တကံ ဧတံ သုခံ, ထောကကံ ဧတံ သုခံ, ဩမကံ ဧတံ သုခံ, လာမကံ ဧတံ သုခံ, ဆတုက္ကံ ဧတံ သုခ’’န္တိ – သင်္ဂေါ ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယံ။

အပ္ပဿာဒေါ ဒုက္ခမေတ္ထ ဘိယျောတိ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ [ပဿ မ။ နိ။ ၁။၂၃၇] ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ [ဗဟူပါယာသာ (သျာ။)]; အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ , သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျောတိ – အပ္ပဿာဒေါ ဒုက္ခမေတ္ထ ဘိယျော။

ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတွာ မတိမာတိ ဂဠောတိ ဝါ ဗဠိသန္တိ ဝါ အာမိသန္တိ ဝါ လဂ္ဂနန္တိ ဝါ ဗန္ဓနန္တိ ဝါ ပလိဗောဓေါတိ ဝါ, ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ။ ဣတီတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ ဣတီတိ။ မတိမာတိ ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတွာ မတိမာတိ မတိမာ ဂဠောတိ ဉတွာ ဗဠိသန္တိ ဉတွာ အာမိသံ တိ ဉတွာ လဂ္ဂနန္တိ ဉတွာ ဗန္ဓနန္တိ ဉတွာ ပလိဗောဓေါတိ ဉတွာ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတွာ မတိမာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘သင်္ဂေါ ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောခ္ယံ၊ အပ္ပဿာဒေါ ဒုက္ခမေတ္ထ ဘိယျော။

ဂဠော ဧသော ဣတိ ဉတွာ မတိမာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၄၈။

သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနိ၊ ဇာလံဝ ဘေတွာ သလိလမ္ဗုစာရီ။

အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနီတိ ဒသ သံယောဇနာနိ – ကာမရာဂသံယောဇနံ, ပဋိဃသံယောဇနံ, မာနသံယောဇနံ, ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ, ဝိစိကိစ္ဆာသံယောဇနံ, သီလဗ္ဗတပရာမာသသံယောဇနံ, ဘဝရာဂသံယောဇနံ, ဣဿာသံယောဇနံ, မစ္ဆရိယသံယောဇနံ, အဝိဇ္ဇာသံယောဇနံ။ သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနီတိ ဒသ သံယောဇနာနိ ဒါလယိတွာ သန္ဒာလယိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနိ။

ဇာလံဝ ဘေတွာ သလိလမ္ဗုစာရီတိ ဇာလံ ဝုစ္စတိ သုတ္တဇာလံ။ သလိလံ ဝုစ္စတိ ဥဒကံ။ အမ္ဗုစာရီ ဝုစ္စတိ မစ္ဆော။ ယထာ မစ္ဆော ဇာလံ ဘိန္ဒိတွာ ပဘိန္ဒိတွာ ဒါလယိတွာ ပဒါလယိတွာ သမ္ပဒါလယိတွာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ, ဧဝမေဝ ဒွေ ဇာလာ – တဏှာဇာလဉ္စ ဒိဋ္ဌိဇာလဉ္စ။ပေ။။ ဣဒံ တဏှာဇာလံ။ပေ။။ ဣဒံ ဒိဋ္ဌိဇာလံ။ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ တဏှာဇာလံ ပဟီနံ, ဒိဋ္ဌိဇာလံ ပဋိနိဿဋ္ဌံ။ တဏှာဇာလဿ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိဇာလဿ ပဋိနိဿဋ္ဌတ္တာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ရူပေ န သဇ္ဇတိ သဒ္ဒေ န သဇ္ဇတိ ဂန္ဓေ န သဇ္ဇတိ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု န သဇ္ဇတိ န ဂဏှာတိ န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ, နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဇာလံဝ ဘေတွာ သလိလမ္ဗုစာရီ။

အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနောတိ ယထာ အဂ္ဂိ တိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ ဒဟန္တော ဂစ္ဆတိ အနိဝတ္တန္တော, ဧဝမေဝ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ, သကဒါဂါမိမဂ္ဂေန။ပေ။။ အနာဂါမိမဂ္ဂေန။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ – အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနိ၊ ဇာလံဝ ဘေတွာ သလိလမ္ဗုစာရီ။

အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၄၉။

ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပါဒလောလော၊ ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော ရက္ခိတမာနသာနော။

အနဝဿုတော အပရိဍယှမာနော [အပရိဒယှမာနော (က။)]၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပါဒလောလောတိ ကထံ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု [နတ္ထိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ မဟာနိ။ ၁၅၇] စက္ခုလောလော စက္ခုလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ အဒိဋ္ဌံ ဒက္ခိတဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗန္တိ – အာရာမေန အာရာမံ ဥယျာနေန ဥယျာနံ ဂါမေန ဂါမံ နိဂမေန နိဂမံ နဂရေန နဂရံ ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ [အနဝတ္ထစာရိကံ (သျာ။)] အနုယုတ္တော ဟောတိ ရူပဒဿနာယ။ ဧဝံ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

အထ ဝါ, ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော အသံဝုတော ဂစ္ဆတိ။ ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော အဿံ ဩလောကေန္တော ရထံ ဩလောကေန္တော ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော ကုမာရကေ ဩလောကေန္တော ကုမာရိကာယော ဩလောကေန္တော ဣတ္ထိယော ဩလောကေန္တော ပုရိသေ ဩလောကေန္တော အန္တရာပဏံ ဩလောကေန္တော ဃရမုခါနိ ဩလောကေန္တော ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော အဓေါ ဩလောကေန္တော ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော [ပေက္ခမာနော (သျာ။ က။)] ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

အထ ဝါ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယျထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝါဒိတံ ပေက္ခံ အက္ခာနံ ပါဏိဿရံ ဝေတာဠံ ကုမ္ဘထူဏံ သောဘနကံ [သောဘနဂရကံ (သျာ။), သောဘနကရဏံ (က။)] စဏ္ဍာလံ ဝံသံ ဓေါဝနံ ဟတ္ထိယုဒ္ဓံ အဿယုဒ္ဓံ မဟိံသယုဒ္ဓံ [မဟိသယုဒ္ဓံ (သျာ။)] ဥသဘယုဒ္ဓံ အဇယုဒ္ဓံ မေဏ္ဍယုဒ္ဓံ ကုက္ကုဋယုဒ္ဓံ ဝဋ္ဋကယုဒ္ဓံ ဒဏ္ဍယုဒ္ဓံ မုဋ္ဌိယုဒ္ဓံ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ ဥယျောဓိကံ ဗလဂ္ဂံ သေနာဗ္ယူဟံ အနီကဒဿနံ ဣတိ ဝါ။ ဣတိ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနုယုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

ကထံ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု န စက္ခုလောလော န စက္ခုလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ အဒိဋ္ဌံ ဒက္ခိတဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗန္တိ – န အာရာမေန အာရာမံ န ဥယျာနေန ဥယျာနံ န ဂါမေန ဂါမံ န နိဂမေန နိဂမံ န နဂရေန နဂရံ န ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ န ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ အနုယုတ္တော ဟောတိ ရူပဒဿနာယ။ ဧဝံ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

အထ ဝါ, ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော သံဝုတော ဂစ္ဆတိ။ န ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော န အဿံ ဩလောကေန္တော န ရထံ ဩလောကေန္တော န ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော န ကုမာရကေ ဩလောကေန္တော န ကုမာရိကာယော ဩလောကေန္တော န ဣတ္ထိယော ဩလောကေန္တော န ပုရိသေ ဩလောကေန္တော န အန္တရာပဏံ ဩလောကေန္တော န ဃရမုခါနိ ဩလောကေန္တော န ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော န အဓေါ ဩလောကေန္တော န ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

အထ ဝါ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယျထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝါဒိတံ။ပေ။။ အနီကဒဿနံ ဣတိ ဝါ။ ဣတိ ဧဝရူပါ ဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော။ ဧဝမ္ပိ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

န စ ပါဒလောလောတိ ကထံ ပါဒလောလော ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ပါဒလောလော ပါဒလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – အာရာမေန အာရာမံ ဥယျာနေန ဥယျာနံ ဂါမေန ဂါမံ နိဂမေန နိဂမံ နဂရေန နဂရံ ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ အနုယုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝမ္ပိ ပါဒလောလော ဟောတိ။

အထ ဝါ, ဘိက္ခု အန္တောသံဃာရာမေ [အန္တောပိ သံဃာရာမေ (က။)] ပါဒလောလော ပါဒလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, န အတ္ထဟေတု န ကာရဏဟေတု ဥဒ္ဓတော အဝူပသန္တစိတ္တော ပရိဝေဏတော ပရိဝေဏံ ဂစ္ဆတိ, ဝိဟာရတော ဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ, အဍ္ဎယောဂတော အဍ္ဎယောဂံ ဂစ္ဆတိ, ပါသာဒတော ပါသာဒံ ဂစ္ဆတိ, ဟမ္မိယတော ဟမ္မိယံ ဂစ္ဆတိ, ဂုဟတော ဂုဟံ ဂစ္ဆတိ, လေဏတော လေဏံ ဂစ္ဆတိ, ကုဋိယာ ကုဋိံ ဂစ္ဆတိ, ကူဋာဂါရတော ကူဋာဂါရံ ဂစ္ဆတိ, အဋ္ဋတော အဋ္ဋံ ဂစ္ဆတိ, မာဠတော မာဠံ ဂစ္ဆတိ, ဥဒ္ဒဏ္ဍတော ဥဒ္ဒဏ္ဍံ ဂစ္ဆတိ [ဥဒ္ဒဏ္ဍံ ဂစ္ဆတိ, ဥဒ္ဓေါသိတတော ဥဒ္ဓေါသိတံ ဂစ္ဆတိ (သျာ။) ပဿ မဟာနိ။ ၁၇], ဥပဋ္ဌာနသာလတော ဥပဋ္ဌာနသာလံ ဂစ္ဆတိ, မဏ္ဍပတော မဏ္ဍပံ ဂစ္ဆတိ, ရုက္ခမူလတော ရုက္ခမူလံ ဂစ္ဆတိ, ယတ္ထ ဝါ ပန ဘိက္ခူ နိသီဒန္တိ ဝါ ဂစ္ဆန္တိ ဝါ, တတ္ထ ဧကဿ ဝါ ဒုတိယော ဟောတိ, ဒွိန္နံ ဝါ တတိယော ဟောတိ, တိဏ္ဏံ ဝါ စတုတ္ထော ဟောတိ။ တတ္ထ ဗဟုံ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပလပတိ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ။ပေ။။ ဣတိ ဘဝါဘဝကထံ ကထေတိ။ ဧဝမ္ပိ ပါဒလောလော ဟောတိ။

န စ ပါဒလောလောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပါဒလောလိယာ အာရတော ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ပဋိသလ္လာနာရာမော ဟောတိ ပဋိသလ္လာနရတော အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရံ ဈာယီ ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော သဒတ္ထဂရုကောတိ – ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပါဒလောလော။

ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော ရက္ခိတမာနသာနောတိ။ ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတီတိ – ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော။ ရက္ခိတမာနသာနောတိ ဂေါပိတမာနသာနောတိ – ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော ရက္ခိတမာနသာနော။

အနဝဿုတော ပရိဍယှမာနောတိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ အာယသ္မတာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန – ‘‘အဝဿုတပရိယာယဉ္စ [ပဿ သံ။ နိ။ ၄။၂၄၃] ဝေါ, အာဝုသော, ဒေသေဿာမိ အနဝဿုတပရိယာယဉ္စ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော [မဟာမောဂ္ဂလာနော (က။)] ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကထံ စာဝုသော, အဝဿုတော ဟောတိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ပိယရူပေ ရူပေ အဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ရူပေ ဗျာပဇ္ဇတိ, အနုပဋ္ဌိတကာယဿတိ [အနုပဋ္ဌိတကာယသတိ (သျာ။ က။)] စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ယတ္ထဿ [တတ္ထ ယေ (က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၄။၂၄၃] တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ အဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ ဗျာပဇ္ဇတိ, အနုပဋ္ဌိတကာယဿတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ဘိက္ခု အဝဿုတော စက္ခုဝိညေယျေသု ရူပေသု။ပေ။။ အဝဿုတော မနောဝိညေယျေသု ဓမ္မေသု။ ဧဝံဝိဟာရိံ စာဝုသော, ဘိက္ခုံ စက္ခုတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင်္ကမတိ, လဘေထေဝ [လဘတေဝ (သျာ။ က။) ဧဝမုပရိပိ] မာရော ဩတာရံ လဘေထ [လဘတိ (သျာ။ က။) ဧဝမုပရိပိ] မာရော အာရမ္မဏံ, သောတတော စေပိ နံ။ပေ။။ မနတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင်္ကမတိ, လဘေထေဝ မာရော ဩတာရံ လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, နဠာဂါရံ ဝါ တိဏာဂါရံ ဝါ သုက္ခံ ကောဠာပံ [ကောလာပံ (သျာ။) သံ။ နိ။ ၄။၂၄၃] တေရောဝဿိကံ။ ပုရတ္ထိမာယ စေပိ နံ ဒိသာယ ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဥပသင်္ကမေယျ, လဘေထေဝ အဂ္ဂိ ဩတာရံ လဘေထ အဂ္ဂိ အာရမ္မဏံ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ပေ။။ ဥတ္တရာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဟေဋ္ဌိမတော [ပစ္ဆတော (သျာ။), ဟေဋ္ဌိမာယ (က။)] စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဥပရိမတော [ဥပရိတော (သျာ။), ဥပရိမာယ (က။)] စေပိ နံ ဒိသာယ။ ယတော ကုတောစိ စေပိ နံ ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဥပသင်္ကမေယျ, လဘေထေဝ အဂ္ဂိ ဩတာရံ လဘေထ အဂ္ဂိ အာရမ္မဏံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, ဧဝံဝိဟာရိံ ဘိက္ခုံ စက္ခုတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင်္ကမတိ, လဘေထေဝ မာရော ဩတာရံ လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ, သောတတော စေပိ နံ။ပေ။။ မနတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင်္ကမတိ, လဘေထေဝ မာရော ဩတာရံ လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ။

‘‘ဧဝံဝိဟာရိံ စာဝုသော, ဘိက္ခုံ ရူပါ အဓိဘံသု [အဘိဘဝိံသု (သျာ။), အဘိဘံသု (က။) ဧဝမုပရိပိ], န ဘိက္ခု ရူပေ အဓိဘောသိ; သဒ္ဒါ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု သဒ္ဒေ အဓိဘောသိ; ဂန္ဓာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု ဂန္ဓေ အဓိဘောသိ; ရသာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု ရသေ အဓိဘောသိ; ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ အဓိဘောသိ; ဓမ္မာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု, န ဘိက္ခု ဓမ္မေ အဓိဘောသိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ဘိက္ခု ရူပါဓိဘူတော သဒ္ဒါဓိဘူတော ဂန္ဓာဓိဘူတော ရသာဓိဘူတော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဓိဘူတော ဓမ္မာဓိဘူတော အဓိဘူ အနဓိဘူတော အဓိဘံသု နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, အဝဿုတော ဟောတိ။

‘‘ကထံ စာဝုသော, အနဝဿုတော ဟောတိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ပိယရူပေ ရူပေ နာဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ရူပေ န ဗျာပဇ္ဇတိ, ဥပဋ္ဌိတကာယဿတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ; သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ နာဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ န ဗျာပဇ္ဇတိ, ဥပဋ္ဌိတကာယဿတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ယတ္ထဿ တေ ဥပ္ပန္နာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ဘိက္ခု အနဝဿုတော စက္ခုဝိညေယျေသု ရူပေသု။ပေ။။ အနဝဿုတော မနောဝိညေယျေသု ဓမ္မေသု။ ဧဝံဝိဟာရိံ စာဝုသော, ဘိက္ခုံ စက္ခုတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင်္ကမတိ, နေဝ လဘေထ မာရော ဩတာရံ, န လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ; သောတတော စေပိ နံ။ပေ။။ မနတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင်္ကမတိ, နေဝ လဘေထ မာရော ဩတာရံ, န လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ကူဋာဂါရာ ဝါ ကူဋာဂါရသာလာ [သန္ထာဂါရသာလာ (သျာ။) ပဿ သံ။ နိ။ ၄။၂၄၃] ဝါ ဗဟလမတ္တိကာ အဒ္ဒါဝလေပနာ [အလ္လာဝလေပနာ (သျာ။)] ပုရတ္ထိမာယ စေပိ နံ ဒိသာယ ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဥပသင်္ကမေယျ, နေဝ လဘေထ အဂ္ဂိ ဩတာရံ, န လဘေထ အဂ္ဂိ အာရမ္မဏံ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဥတ္တရာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဟေဋ္ဌိမတော စေပိ နံ ဒိသာယ။ ဥပရိမတော စေပိ နံ ဒိသာယ။ ယတော ကုတောစိ စေပိ နံ ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဥပသင်္ကမေယျ, နေဝ လဘေထ အဂ္ဂိ ဩတာရံ န လဘေထ အဂ္ဂိ အာရမ္မဏံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, ဧဝံဝိဟာရိံ ဘိက္ခုံ စက္ခုတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင်္ကမတိ, နေဝ လဘေထ မာရော ဩတာရံ န လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ; သောတတော စေပိ နံ။ပေ။။ မနတော စေပိ နံ မာရော ဥပသင်္ကမတိ နေဝ လဘေထ မာရော ဩတာရံ န လဘေထ မာရော အာရမ္မဏံ။

‘‘ဧဝံဝိဟာရီ စာဝုသော, ဘိက္ခု ရူပေ အဓိဘောသိ [အဘိဘဝိံသု (သျာ။), အဘိဘောသိ (က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၄။၂၄၃], န ရူပါ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; သဒ္ဒေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န သဒ္ဒါ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; ဂန္ဓေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န ဂန္ဓာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; ရသေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န ရသာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု; ဓမ္မေ ဘိက္ခု အဓိဘောသိ, န ဓမ္မာ ဘိက္ခုံ အဓိဘံသု။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော , ဘိက္ခု ရူပါဓိဘူ သဒ္ဒါဓိဘူ ဂန္ဓာဓိဘူ ရသာဓိဘူ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဓိဘူ ဓမ္မာဓိဘူ အဓိဘူ အနဓိဘူတော [အနဘိဘူတော ကေဟိ စိ ကိလေသေဟိ (က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၄။၂၄၃]။ အဓိဘောသိ တေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ သံကိလေသိကေ ပေါနောဘဝိကေ သဒရေ ဒုက္ခဝိပါကေ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယေ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, အနဝဿုတော ဟောတီ’’တိ – အနဝဿုတော။

အပရိဍယှမာနောတိ ရာဂဇေန ပရိဠာဟေန အပရိဍယှမာနော, ဒေါသဇေန ပရိဠာဟေန အပရိဍယှမာနော, မောဟဇေန ပရိဠာဟေန အပရိဍယှမာနောတိ – အနဝဿုတော အပရိဍယှမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပါဒလောလော၊ ဂုတ္တိန္ဒ္ရိယော ရက္ခိတမာနသာနော။

အနဝဿုတော အပရိဍယှမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၀။

ဩဟာရယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ၊ သဉ္ဆန္နပတ္တော ယထာ ပါရိဆတ္တကော။

ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဩဟာရယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနီတိ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ ဝုစ္စန္တိ ကေသာ စ မဿူ စ။ပေ။။ ဒီဃဒသာနိ ဣတိ ဝါ။ ဩဟာရယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနီတိ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ ဩရောပယိတွာ သမောရောပယိတွာ နိက္ခိပိတွာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘိတွာတိ – ဩဟာရယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ။

သဉ္ဆန္နပတ္တော ယထာ ပါရိဆတ္တကောတိ ယထာ သော ပါရိဆတ္တကော ကောဝိဠာရော ဗဟလပတ္တပလာသော [သာခပတ္တပလာသော (က။)] သန္ဒစ္ဆာယော [သဏ္ဍစ္ဆာယော (သျာ။), သန္တစ္ဆာယော (က။) ပဿ မ။ နိ။ ၁။၁၅၄], ဧဝမေဝ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပရိပုဏ္ဏပတ္တစီဝရဓရောတိ – သဉ္ဆန္နပတ္တော ယထာ ပါရိဆတ္တကော။

ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတွာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သဗ္ဗံ ဃရာဝါသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ပုတ္တဒါရံ ပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ မိတ္တာမစ္စပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ သန္နိဓိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ [ဩဟာရယိတွာ (သျာ။ က။)] ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဩဟာရယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ၊ သဉ္ဆန္နပတ္တော ယထာ ပါရိဆတ္တကော။

ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတွာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

တတိယော ဝဂ္ဂေါ။

စတုတ္ထဝဂ္ဂေါ

၁၅၁။

ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလော၊ အနညပေါသီ သပဒါနစာရီ။

ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလောတိ။ ရသောတိ မူလရသော ခန္ဓရသော တစရသော ပတ္တရသော ပုပ္ဖရသော ဖလရသော, အမ္ဗိလံ မဓုရံ တိတ္တကံ ကဋုကံ လောဏိကံ ခါရိကံ လမ္ဗိကံ [လမ္ဗိလံ (သျာ။ က။) ပဿ အာယတနဝိဘင်္ဂေ] ကသာဝေါ သာဒု အသာဒု သီတံ ဥဏှံ။ သန္တေကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ရသဂိဒ္ဓါ။ တေ ဇိဝှဂ္ဂေန ရသဂ္ဂါနိ ပရိယေသန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ။ တေ အမ္ဗိလံ လဘိတွာ အနမ္ဗိလံ ပရိယေသန္တိ, အနမ္ဗိလံ လဘိတွာ အမ္ဗိလံ ပရိယေသန္တိ; မဓုရံ လဘိတွာ အမဓုရံ ပရိယေသန္တိ, အမဓုရံ လဘိတွာ မဓုရံ ပရိယေသန္တိ; တိတ္တကံ လဘိတွာ အတိတ္တကံ ပရိယေသန္တိ, အတိတ္တကံ လဘိတွာ တိတ္တကံ ပရိယေသန္တိ; ကဋုကံ လဘိတွာ အကုဋကံ ပရိယေသန္တိ, အကုဋကံ လဘိတွာ ကဋုကံ ပရိယေသန္တိ; လောဏိကံ လဘိတွာ အလောဏိကံ ပရိယေသန္တိ, အလောဏိကံ လဘိတွာ လောဏိကံ ပရိယေသန္တိ; ခါရိကံ လဘိတွာ အခါရိကံ ပရိယေသန္တိ, အခါရိကံ လဘိတွာ ခါရိကံ ပရိယေသန္တိ; ကသာဝံ လဘိတွာ အကသာဝံ ပရိယေသန္တိ, အကသာဝံ လဘိတွာ ကသာဝံ ပရိယေသန္တိ; လမ္ဗိကံ လဘိတွာ အလမ္ဗိကံ ပရိယေသန္တိ, အလမ္ဗိကံ လဘိတွာ လမ္ဗိကံ ပရိယေသန္တိ; သာဒုံ လဘိတွာ အသာဒုံ ပရိယေသန္တိ, အသာဒုံ လဘိတွာ သာဒုံ ပရိယေသန္တိ; သီတံ လဘိတွာ ဥဏှံ ပရိယေသန္တိ, ဥဏှံ လဘိတွာ သီတံ ပရိယေသန္တိ ။ တေ ယံ ယံ လဘန္တိ တေန တေန န တုဿန္တိ, အပရာပရံ ပရိယေသန္တိ။ မနာပိကေသု ရသေသု ရတ္တာ ဂိဒ္ဓါ ဂထိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောသန္နာ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓါ။ သာ ရသတဏှာ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ‘‘နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ; ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ, နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပါဒေဿာမိ, ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာ’’တိ။

ယထာ ဝဏံ အာလိမ္ပေယျ ယာဝဒေဝ အာရုဟဏတ္ထာယ [ရောပနတ္ထာယ (သျာ။)], ယထာ ဝါ အက္ခံ အဗ္ဘဉ္ဇေယျ ယာဝဒေဝ ဘာရဿ နိတ္ထရဏတ္ထာယ, ယထာ ပုတ္တမံသံ အာဟာရံ အာဟရေယျ ယာဝဒေဝ ကန္တာရဿ နိတ္ထရဏတ္ထာယ; ဧဝမေဝ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ‘‘နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ; ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ, နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပါဒေဿာမိ, ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာ’’တိ။ ရသတဏှာယ အာရတော ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ရသေသု ဂေဓံ အကရံ။

အလောလောတိ လောလုပ္ပံ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ လောလုပ္ပါ တဏှာ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အလောလောတိ – ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလော။

အနညပေါသီ သပဒါနစာရီတိ အနညပေါသီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အတ္တာနညေဝ ပေါသေတိ, န ပရန္တိ။

အနညပေါသိမညာတံ ၊ ဒန္တံ သာရေ ပတိဋ္ဌိတံ [သာရေသု သုပတိဋ္ဌိတံ (သျာ။ က။) ပဿ ဥဒါ။ ၆]။

ခီဏာသဝံ ဝန္တဒေါသံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏန္တိ။

အနညပေါသီ သပဒါနစာရီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ [ပုဗ္ဗနှသမယံ (က။)] နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ရက္ခိတေနေဝ ကာယေန ရက္ခိတာယ ဝါစာယ ရက္ခိတေန စိတ္တေန ဥပဋ္ဌိတာယ သတိယာ သံဝုတေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ။ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဣရိယာပထသမ္ပန္နော ကုလာ ကုလံ အနတိက္ကမန္တော ပိဏ္ဍာယ စရတီတိ – အနညပေါသီ သပဒါနစာရီ။

ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ – အတ္တာနံ ဝါ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, အတ္တာနံ ဝါ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။ ကထံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ? ‘‘တုမှေ မေ ဗဟူပကာရာ, အဟံ တုမှေ နိဿာယ လဘာမိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ယမ္ပိ မေ အညေ ဒါတုံ ဝါ ကာတုံ ဝါ မညန္တိ တုမှေ နိဿာယ တုမှေ ပဿန္တာ။ ယမ္ပိ မေ ပေါရာဏံ မာတာပေတ္တိကံ နာမဂေါတ္တံ တမ္ပိ မေ အန္တရဟိတံ တုမှေဟိ အဟံ ဉာယာမိ – ‘အသုကဿ ကုလုပကော, အသုကာယ ကုလုပကော’’’တိ။ ဧဝံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။

ကထံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ? ‘‘အဟံ တုမှာကံ ဗဟူပကာရော, တုမှေ မံ အာဂမ္မ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာ သသံဃံ သရဏံ ဂတာ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ, တုမှာကံ အဟံ ဥဒ္ဒေသံ ဒေမိ ပရိပုစ္ဆံ ဒေမိ ဥပေါသထံ အာစိက္ခာမိ နဝကမ္မံ အဓိဋ္ဌာမိ; အထ စ ပန တုမှေ မံ ဥဇ္ဈိတွာ အညေ သက္ကရောထ ဂရုံ ကရောထ မာနေထ ပူဇေထာ’’တိ။ ဧဝံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။

ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ကုလပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, ဂဏပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, အာဝါသပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, စီဝရပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, ပိဏ္ဍပါတပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, သေနာသနပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရပလိဗောဓေန အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတီတိ – ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလော၊ အနညပေါသီ သပဒါနစာရီ။

ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၂။

ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသော၊ ဥပက္ကိလေသေ ဗျပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေ။

အနိဿိတော ဆေတွ [ဆေတွာ (သျာ။ က။)] သိနေဟဒေါသံ [သ္နေဟဒေါသံ (သျာ။ က။)]၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ပဟာယ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာ, ဗျာပါဒနီဝရဏံ။ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ ပဟာယ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ – ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသော။

ဥပက္ကိလေသေ ဗျပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေတိ ရာဂေါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော, ဒေါသော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော, မောဟော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော, ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသာ။ ဥပက္ကိလေသေ ဗျပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေတိ သဗ္ဗေ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသေ ဗျပနုဇ္ဇ ပနုဒိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – ဥပက္ကိလေသေ ဗျပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေ။

အနိဿိတော ဆေတွ သိနေဟဒေါသန္တိ။ အနိဿိတောတိ ဒွေ နိဿယာ – တဏှာနိဿယော စ ဒိဋ္ဌိနိဿယော စ။ပေ။။ အယံ တဏှာနိဿယော။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိနိဿယော။ သိနေဟောတိ ဒွေ သ္နေဟာ – တဏှာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ။ပေ။။ အယံ တဏှာသ္နေဟော။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော။ ဒေါသောတိ ယော စိတ္တဿ အာဃာတော ပဋိဃာတော ပဋိဃံ ပဋိဝိရောဓေါ ကောပေါ ပကောပေါ သမ္ပကောပေါ ဒေါသော ပဒေါသော သမ္ပဒေါသော စိတ္တဿ ဗျာပတ္တိ မနောပဒေါသော ကောဓေါ ကုဇ္ဈနာ ကုဇ္ဈိတတ္တံ ဒေါသော ဒုဿနာ ဒုဿိတတ္တံ ဗျာပတ္တိ ဗျာပဇ္ဇနာ ဗျာပဇ္ဇိတတ္တံ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ ။ အနိဿိတော ဆေတွ သိနေဟဒေါသန္တိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ တဏှာသ္နေဟဉ္စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟဉ္စ ဒေါသဉ္စ ဆေတွာ ဥစ္ဆိန္ဒိတွာ သမုစ္ဆိန္ဒိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာ စက္ခုံ အနိဿိတော, သောတံ အနိဿိတော။ပေ။။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အနိဿိတော အနလ္လီနော အနုပဂတော အနဇ္ဈောသိတော အနဓိမုတ္တော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – အနိဿိတော ဆေတွ သိနေဟဒေါသံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသော၊ ဥပက္ကိလေသေ ဗျပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေ။

အနိဿိတော ဆေတွ သိနေဟဒေါသံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၃။

ဝိပိဋ္ဌိကတွာန သုခံ ဒုခဉ္စ၊ ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနဿဒေါမနဿံ။

လဒ္ဓါနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဝိပိဋ္ဌိကတွာန သုခံ ဒုခဉ္စ, ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနဿဒေါမနဿန္တိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ – ဝိပိဋ္ဌိကတွာန သုခံ ဒုခဉ္စ, ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနဿဒေါမနဿံ။

လဒ္ဓါနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓန္တိ။ ဥပေက္ခာတိ ယာ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ဥပေက္ခာ ဥပေက္ခနာ အဇ္ဈုပေက္ခနာ စိတ္တသမတာ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓတာ [စိတ္တဝိသဋတာ (က။) ပဿ မဟာနိ။ ၂၀၇] မဇ္ဈတ္တတာ စိတ္တဿ။ သမထောတိ ယာ စိတ္တဿ ဌိတိ သဏ္ဌိတိ အဝဋ္ဌိတိ အဝိသာဟာရော [အဝိသံဟာရော (က။) ပဿ ဓ။ သ။ ၁၁, ၁၅] အဝိက္ခေပေါ အဝိသာဟဋမာနသတာ [အဝိသံဟဋမာနသတာ (က။)] သမထော သမာဓိန္ဒ္ရိယံ သမာဓိဗလံ သမ္မာသမာဓိ; စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ဥပေက္ခာ စ သမထော စ သုဒ္ဓါ ဟောန္တိ ဝိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ အနင်္ဂဏာ ဝိဂတူပက္ကိလေသာ မုဒုဘူတာ ကမ္မနိယာ ဌိတာ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တာ။ လဒ္ဓါနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓန္တိ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဥပေက္ခဉ္စ သမထဉ္စ လဒ္ဓါ လဘိတွာ ဝိန္ဒိတွာ ပဋိလဘိတွာတိ – လဒ္ဓါနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဝိပိဋ္ဌိကတွာန သုခံ ဒုခဉ္စ၊ ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနဿဒေါမနဿံ။

လဒ္ဓါနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၄။

အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာ၊ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

ဒဠှနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာတိ ပရမတ္ထံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ပရမတ္ထဿ ပတ္တိယာ လာဘာယ ပဋိလာဘာယ အဓိဂမာယ ဖဿနာယ သစ္ဆိကိရိယာယ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမ္ပဒါယ ထာမဝါ [ထာမသာ (က။)] ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာ။

အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပါဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ, ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ။ပေ။။ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပါဒါယ။ပေ။။ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ [ဘာဝနာပါရိပူရိယာ (သျာ။)] ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတီတိ – ဧဝံ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

အထ ဝါ, ‘‘ကာမံ တစော စ နှာရု စ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု [အဝသုဿတု (သျာ။) မ။ နိ။ ၂။၁၈၄; သံ။ နိ။ ၂။၂၂ ပဿိတဗ္ဗံ], သရီရေ ဥပသုဿတု မံသလောဟိတံ, ယံ တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသဗလေန ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ န တံ အပါပုဏိတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ [ဝိရိယဿ ဌာနံ (သျာ။)] ဘဝိဿတီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

နာသိဿံ န ပိဝိဿာမိ၊ ဝိဟာရတော န နိက္ခမေ။

နပိ ပဿံ နိပါတေဿံ၊ တဏှာသလ္လေ အနူဟတေတိ။

စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

‘‘န တာဝါဟံ ဣမံ ပလ္လင်္ကံ ဘိန္ဒိဿာမိ ယာဝ မေ န အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိဿတီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

‘‘န တာဝါဟံ ဣမမှာ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိဿာမိ ယာဝ မေ န အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိဿတီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

‘‘န တာဝါဟံ ဣမမှာ စင်္ကမာ ဩရောဟိဿာမိ။ပေ။။ ဝိဟာရာ နိက္ခမိဿာမိ။ အဍ္ဎယောဂါ နိက္ခမိဿာမိ။ ပါသာဒါ နိက္ခမိဿာမိ။ ဟမ္မိယာ နိက္ခမိဿာမိ။ ဂုဟာယ နိက္ခမိဿာမိ။ လေဏာ နိက္ခမိဿာမိ။ ကုဋိယာ နိက္ခမိဿာမိ။ ကူဋာဂါရာ နိက္ခမိဿာမိ။ အဋ္ဋာ နိက္ခမိဿာမိ။ မာဠာ နိက္ခမိဿာမိ။ ဥဒ္ဒဏ္ဍာ နိက္ခမိဿာမိ ။ ဥပဋ္ဌာနသာလာယ နိက္ခမိဿာမိ။ မဏ္ဍပါ နိက္ခမိဿာမိ။ ရုက္ခမူလာ နိက္ခမိဿာမိ ယာဝ မေ န အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိဿတီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ပုဗ္ဗဏှသမယေ [ပုဗ္ဗဏှသမယံ (က။) မဟာနိ။ ၁၇] အရိယဓမ္မံ အာဟရိဿာမိ သမာဟရိဿာမိ အဓိဂစ္ဆိဿာမိ ဖဿယိဿာမိ သစ္ဆိကရိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။ ဣမသ္မိံယေဝ မဇ္ဈန္ဟိကသမယေ။ပေ။။ သာယနှသမယေ ။ပေ။။ ပုရေဘတ္တံ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ။ ပုရိမယာမံ။ မဇ္ဈိမယာမံ။ ပစ္ဆိမယာမံ။ ကာဠေ။ ဇုဏှေ။ ဝဿေ။ ဟေမန္တေ ။ ဂိမှေ။ ပုရိမေ ဝယောခန္ဓေ။ မဇ္ဈိမေ ဝယောခန္ဓေ။ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ အရိယဓမ္မံ အာဟရိဿာမိ သမာဟရိဿာမိ အဓိဂစ္ဆိဿာမိ ဖဿယိဿာမိ သစ္ဆိကရိဿာမီတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝမ္ပိ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

ဒဠှနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒဠှသမာဒါနော အဟောသိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု အဝဋ္ဌိတသမာဒါနော ကာယသုစရိတေ ဝစီသုစရိတေ မနောသုစရိတေ ဒါနသံဝိဘာဂေ သီလသမာဒါနေ ဥပေါသထုပဝါသေ မတ္တေယျတာယ [မေတ္တေယျတာယ (သျာ။ က။) မောဂ္ဂလ္လာနဗျာကရဏေ ၄။၃၉ သုတ္တံ ဩလောကေတဗ္ဗံ] ပေတ္တေယျတာယ သာမညတာယ ဗြဟ္မညတာယ ကုလေဇေဋ္ဌာပစာယိတာယ အညတရညတရေသု အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – ဒဠှနိက္ကမော။ ထာမဗလူပပန္နောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ထာမေန စ ဗလေန စ ဝီရိယေန စ ပရက္ကမေန စ ပညာယ စ ဥပေတော ဟောတိ သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတောတိ – ဒဠှနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာ၊ အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ။

ဒဠှနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၅။

ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနော၊ ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီ။

အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဋိသလ္လာနာရာမော ဟောတိ ပဋိသလ္လာနရတော အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရံ ဈာယီ ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော သဒတ္ထဂရုကောတိ ပဋိသလ္လာနံ။ ဈာနမရိဉ္စမာနောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဈာနံ န ရိဉ္စတိ – အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဌမဿ ဈာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ယုတ္တော ပယုတ္တော သံယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တော, အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဒုတိယဿ ဈာနဿ။ပေ။။ အနုပ္ပန္နဿ ဝါ တတိယဿ ဈာနဿ။ အနုပ္ပန္နဿ ဝါ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ယုတ္တော ပယုတ္တော သံယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တောတိ – ဧဝမ္ပိ ဈာနံ န ရိဉ္စတိ။

အထ ဝါ, ဥပ္ပန္နံ ဝါ ပဌမံ ဈာနံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ, ဥပ္ပန္နံ ဝါ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ။။ ဥပ္ပန္နံ ဝါ တတိယံ ဈာနံ။ ဥပ္ပန္နံ ဝါ စတုတ္ထံ ဈာနံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ ဧဝမ္ပိ ဈာနံ န ရိဉ္စတီတိ – ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနော။

ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီတိ ဓမ္မာ ဝုစ္စန္တိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ပေ။။ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ။ ကတမေ အနုဓမ္မာ? သမ္မာပဋိပဒါ အပစ္စနီကပဋိပဒါ အနွတ္ထပဋိပဒါ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒါ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ ဇာဂရိယာနုယောဂေါ သတိသမ္ပဇညံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ အနုဓမ္မာ။ ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီတိ ဓမ္မေသု နိစ္စကာလံ ဓုဝကာလံ သတတံ သမိတံ အဝေါကိဏ္ဏံ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ ဥဒကူမိကဇာတံ [ဥဒကုမ္မိဇာတံ (သျာ။), ဥဒကုမ္မိကဇာတံ (က။)]

အဝီစိသန္တတိသဟိတံ ဖဿိတံ ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပုရိမယာမံ မဇ္ဈိမယာမံ ပစ္ဆိမယာမံ ကာဠေ ဇုဏှေ ဝဿေ ဟေမန္တေ ဂိမှေ ပုရိမေ ဝယောခန္ဓေ မဇ္ဈိမေ ဝယောခန္ဓေ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီ။

အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသူတိ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသူတိ – အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနော၊ ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီ။

အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၆။

တဏှက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တော၊ အနေဠမူဂေါ [အနေလမူဂေါ (သျာ။ က။)] သုတဝါ သတီမာ။

သင်္ခါတဓမ္မော နိယတော ပဓါနဝါ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

တဏှက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တောတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှက္ခယန္တိ ရာဂက္ခယံ ဒေါသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ ပတ္ထယန္တော ဣစ္ဆန္တော သာဒိယန္တော ပိဟယန္တော အဘိဇပ္ပန္တောတိ – တဏှက္ခယံ ပတ္ထယံ။ အပ္ပမတ္တောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သက္ကစ္စကာရီ သာတစ္စကာရီ။ပေ။။ အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – တဏှက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တော။

အနေဠမူဂေါ သုတဝါ သတီမာတိ။ အနေဠမူဂေါတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ သုတဝါတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစ္စယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ သတီမာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတတ္တာ စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာတိ – အနေဠမူဂေါ သုတဝါ သတီမာ။

သင်္ခါတဓမ္မော နိယတော ပဓါနဝါတိ သင်္ခါတဓမ္မော ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သင်္ခါတဓမ္မောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သင်္ခါတဓမ္မော ဉာတဓမ္မော တုလိတဓမ္မော တီရိတဓမ္မော ဝိဘူတဓမ္မော ဝိဘာဝိတဓမ္မော ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ သင်္ခါတဓမ္မော။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ သင်္ခါတဓမ္မော ဉာတဓမ္မော တုလိတဓမ္မော တီရိတဓမ္မော ဝိဘူတဓမ္မော ဝိဘာဝိတဓမ္မော။ အထ ဝါ, တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ စ ခန္ဓာ သံခိတ္တာ ဓါတုယော သံခိတ္တာ အာယတနာနိ သံခိတ္တာနိ ဂတိယော သံခိတ္တာ ဥပပတ္တိယော သံခိတ္တာ ပဋိသန္ဓိယော သံခိတ္တာ ဘဝါ သံခိတ္တာ သံသာရာ သံခိတ္တာ ဝဋ္ဋာ သံခိတ္တာ။ အထ ဝါ, သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ခန္ဓပရိယန္တေ ဌိတော ဓါတုပရိယန္တေ ဌိတော အာယတနပရိယန္တေ ဌိတော ဂတိပရိယန္တေ ဌိတော ဥပပတ္တိပရိယန္တေ ဌိတော ပဋိသန္ဓိပရိယန္တေ ဌိတော ဘဝပရိယန္တေ ဌိတော သံသာရပရိယန္တေ ဌိတော ဝဋ္ဋပရိယန္တေ ဌိတော သင်္ခါရပရိယန္တေ ဌိတော အန္တိမဘဝေ [အန္တိမေ ဘဝေ (က။) စူဠနိ။ မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၂၈] ဌိတော အန္တိမသမုဿယေ ဌိတော အန္တိမဒေဟဓရော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ။

တဿာယံ ပစ္ဆိမကော ဘဝေါ၊ စရိမောယံ သမုဿယော။

ဇာတိမရဏသံသာရော [ဇာတိဇရာမရဏသံသာရော (သျာ။) ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသု]၊ နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ။

တံကာရဏာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ သင်္ခါတဓမ္မော။ နိယတောတိ နိယာမာ ဝုစ္စန္တိ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ။ စတူဟိ အရိယမဂ္ဂေဟိ သမန္နာဂတောတိ နိယတော။ နိယာမံ ပတ္တော သမ္ပတ္တော အဓိဂတော ဖဿိတော သစ္ဆိကတော ပတ္တော နိယာမံ။ ပဓါနဝါတိ ပဓါနံ ဝုစ္စတိ ဝီရိယံ။ သော စေတသော ဝီရိယာရမ္ဘော နိက္ကမော ပရက္ကမော ဥယျာမော ဝါယာမော ဥဿာဟော ဥဿောဠှီ ထာမော ဓိတိ အသိထိလပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒတာ အနိက္ခိတ္တဓုရတာ ဓုရသမ္ပဂ္ဂါဟော ဝီရိယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဝီရိယဗလံ သမ္မာဝါယာမော။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမိနာ ပဓါနေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဓါနဝါတိ – သင်္ခါတဓမ္မော နိယတော ပဓါနဝါ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘တဏှက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တော၊ အနေဠမူဂေါ သုတဝါ သတီမာ။

သင်္ခါတဓမ္မော နိယတော ပဓါနဝါ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၇။

သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တော၊ ဝါတောဝ ဇာလမှိ အသဇ္ဇမာနော။

ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနော [အလိပ္ပမာနော၊ သု။ နိ။ ၇၁]၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တောတိ ယထာ သီဟော မိဂရာဇာ သဒ္ဒေသု အသန္တာသီ အပရိသန္တာသီ အနုတြာသီ အနုဗ္ဗိဂ္ဂေါ အနုဿင္ကီ [အနုဿုကီ (သျာ။)] အနုတြာသော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ သဒ္ဒေသု အသန္တာသီ အပရိသန္တာသီ အနုတြာသီ အနုဗ္ဗိဂ္ဂေါ အနုဿင္ကီ အနုတြာသော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရတီတိ – သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တော။

ဝါတောဝ ဇာလမှိ အသဇ္ဇမာနောတိ။ ဝါတောတိ ပုရတ္ထိမာ ဝါတာ ပစ္ဆိမာ ဝါတာ ဥတ္တရာ ဝါတာ ဒက္ခိဏာ ဝါတာ သရဇာ ဝါတာ အရဇာ ဝါတာ သီတာ ဝါတာ ဥဏှာ ဝါတာ ပရိတ္တာ ဝါတာ အဓိမတ္တာ ဝါတာ ဝေရမ္ဘဝါတာ ပက္ခဝါတာ [ပက္ခိဝါတာ (သျာ။) စူဠနိ။ ဥပသီဝမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၄၃, ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၃၈ နတ္ထိ ပါဌနာနတ္တံ] သုပဏ္ဏဝါတာ တာလပဏ္ဏဝါတာ ဝိဓူပနဝါတာ။ ဇာလံ ဝုစ္စတိ သုတ္တဇာလံ။ ယထာ ဝါတော ဇာလမှိ န သဇ္ဇတိ န ဂဏှာတိ န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ, ဧဝမေဝ ဒွေ ဇာလာ – တဏှာဇာလဉ္စ ဒိဋ္ဌိဇာလဉ္စ။ပေ။။ ဣဒံ တဏှာဇာလံ။ပေ။။ ဣဒံ ဒိဋ္ဌိဇာလံ။ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ တဏှာဇာလံ ပဟီနံ ဒိဋ္ဌိဇာလံ ပဋိနိဿဋ္ဌံ, တဏှာဇာလဿ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိဇာလဿ ပဋိနိဿဋ္ဌတ္တာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ရူပေ န သဇ္ဇတိ သဒ္ဒေ န သဇ္ဇတိ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု န သဇ္ဇတိ န ဂဏှာတိ န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဝါတောဝ ဇာလမှိ အသဇ္ဇမာနော။

ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနောတိ ပဒုမံ ဝုစ္စတိ ပဒုမပုပ္ဖံ။ တောယံ ဝုစ္စတိ ဥဒကံ။ ယထာ ပဒုမပုပ္ဖံ တောယေန န လိမ္ပတိ န ပလိမ္ပတိ န ဥပလိမ္ပတိ, အလိတ္တံ အပလိတ္တံ အနုပလိတ္တံ, ဧဝမေဝ ဒွေ လေပါ – တဏှာလေပေါ စ ဒိဋ္ဌိလေပေါ စ။ပေ။။ အယံ တဏှာလေပေါ။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိလေပေါ။ တဿ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဿ တဏှာလေပေါ ပဟီနော, ဒိဋ္ဌိလေပေါ ပဋိနိဿဋ္ဌော။ တဏှာလေပဿ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိလေပဿ ပဋိနိသဋ္ဌတ္တာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ရူပေ န လိမ္ပတိ သဒ္ဒေ န လိမ္ပတိ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု န လိမ္ပတိ န ပလိမ္ပတိ န ဥပလိမ္ပတိ, အလိတ္တော အပလိတ္တော အနုပလိတ္တော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တော၊ ဝါတောဝ ဇာလမှိ အသဇ္ဇမာနော။

ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၈။

သီဟော ယထာ ဒါဌဗလီ ပသယှ၊ ရာဇာ မိဂါနံ အဘိဘုယျ စာရီ။

သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

သီဟော ယထာ ဒါဌဗလီ ပသယှ, ရာဇာ မိဂါနံ အဘိဘုယျ စာရီတိ ယထာ သီဟော မိဂရာဇာ ဒါဌဗလီ ဒါဌာဝုဓေါ သဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနဂတေ ပါဏေ အဘိဘုယျ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ပရိယာဒိယိတွာ မဒ္ဒိတွာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ပညာဗလီ ပညာဝုဓေါ သဗ္ဗပါဏဘူတေ ပုဂ္ဂလေ ပညာယ အဘိဘုယျ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ပရိယာဒိယိတွာ မဒ္ဒိတွာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – သီဟော ယထာ ဒါဌဗလီ ပသယှ, ရာဇာ မိဂါနံ အဘိဘုယျ စာရီ။

သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနီတိ ယထာ သီဟော မိဂရာဇာ အရညဝနမဇ္ဈောဂါဟေတွာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနိ။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ ဧကော တိဋ္ဌတိ ဧကော နိသီဒတိ ဧကော သေယျံ ကပ္ပေတိ ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ဧကော ပဋိက္ကမတိ ဧကော ရဟော နိသီဒတိ ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘သီဟော ယထာ ဒါဌဗလီ ပသယှ၊ ရာဇာ မိဂါနံ အဘိဘုယျ စာရီ။

သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၅၉။

မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ၊ အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေ။

သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ, အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ တထာ ဒုတိယံ တထာ တတိယံ တထာ စတုတ္ထံ, ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ; ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ။။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ။။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတီတိ – မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ, အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေ။

သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနောတိ မေတ္တာယ ဘာဝိတတ္တာ ယေ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ပေ။။ ယေ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ပုရတ္ထိမာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ပစ္ဆိမာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဥတ္တရာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဒက္ခိဏာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဟေဋ္ဌိမာယ [အဓေါဂမာယ (သျာ။)] ဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဥပရိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ ယေ ဒသသု ဒိသာသု သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ ကရုဏာယ ဘာဝိတတ္တာ။ မုဒိတာယ ဘာဝိတတ္တာ။ ဥပေက္ခာယ ဘာဝိတတ္တာ ယေ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ။ပေ။။ ယေ ဒသသု ဒိသာသု သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနောတိ သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော, အပ္ပဋိဝိရုဇ္ဈမာနော အနာဃာတိယမာနော [အဃဋ္ဋိယမာနော (သျာ။)] အပ္ပဋိဟညမာနောတိ – သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ၊ အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေ။

သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၆၀။

ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊ သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနိ [သံယောဇနာနိ (က။)] ။

အသန္တသံ ဇီဝိတသင်္ခယမှိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟန္တိ။ ရာဂေါတိ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဒေါသောတိ ယော စိတ္တဿ အာဃာတော။ပေ။။ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ။ မောဟောတိ ဒုက္ခေ အညာဏံ။ပေ။။ အဝိဇ္ဇာလင်္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ။ ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟန္တိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ မောဟဉ္စ ပဟာယ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ။

သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနီတိ။ ဒသ သံယောဇနာနိ – ကာမရာဂသံယောဇနံ ပဋိဃသံယောဇနံ။ပေ။။ အဝိဇ္ဇာသံယောဇနံ။ သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနီတိ ဒသ သံယောဇနာနိ သန္ဒာလယိတွာ ပဒါလယိတွာ သမ္ပဒါလယိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနိ။

အသန္တသံ ဇီဝိတသင်္ခယမှီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဇီဝိတပရိယောသာနေ အသန္တာသီ အနုတြာသီ အနုဗ္ဗိဂ္ဂေါ အနုဿင္ကီ အနုတြာသော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရတီတိ – အသန္တသံ ဇီဝိတသင်္ခယမှိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊ သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနိ။

အသန္တသံ ဇီဝိတသင်္ခယမှိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

၁၆၁။

ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာ၊ နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာ။

အတ္တတ္ထပညာ [အတ္တဋ္ဌပညာ (က။)] အသုစီ မနုဿာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာတိ အတ္တတ္ထကာရဏာ ပရတ္ထကာရဏာ ဥဘယတ္ထကာရဏာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထကာရဏာ သမ္ပရာယိကတ္ထကာရဏာ ပရမတ္ထကာရဏာ ဘဇန္တိ သမ္ဘဇန္တိ သေဝန္တိ နိသေဝန္တိ သံသေဝန္တိ ပဋိသေဝန္တီတိ – ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာ။

နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာတိ ဒွေ မိတ္တာ – အဂါရိကမိတ္တော စ အနာဂါရိကမိတ္တော စ။ပေ။။ အယံ အဂါရိကမိတ္တော။ပေ။။ အယံ အနာဂါရိကမိတ္တော။ နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာတိ ဣမေ ဒွေ မိတ္တာ အကာရဏာ နိက္ကာရဏာ အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ ဒုလ္လဘာ (ဒုလ္လဒ္ဓါ သုဒုလ္လဒ္ဓါ) [( ) နတ္ထိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ] တိ – နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာ။

အတ္တတ္ထပညာ အသုစီ မနုဿာတိ။ အတ္တတ္ထပညာတိ အတ္တနော အတ္ထာယ အတ္တနော ဟေတု အတ္တနော ပစ္စယာ အတ္တနော ကာရဏာ ဘဇန္တိ သမ္ဘဇန္တိ သေဝန္တိ နိသေဝန္တိ သံသေဝန္တိ ပဋိသေဝန္တိ အာစရန္တိ သမာစရန္တိ ပယိရုပါသန္တိ ပရိပုစ္ဆန္တိ ပရိပဉ္ဟန္တီတိ – အတ္တတ္ထပညာ။ အသုစီ မနုဿာတိ အသုစိနာ ကာယကမ္မေန သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုဿာ, အသုစိနာ ဝစီကမ္မေန သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုဿာ, အသုစိနာ မနောကမ္မေန သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုဿာ, အသုစိနာ ပါဏာတိပါတေန။ပေ။။ အသုစိနာ အဒိန္နာဒါနေန။ အသုစိနာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရေန။ အသုစိနာ မုသာဝါဒေန။ အသုစိယာ ပိသုဏာယ ဝါစာယ သမန္နာဂတာ။ အသုစိယာ ဖရုသာယ ဝါစာယ သမန္နာဂတာ။ အသုစိနာ သမ္ဖပ္ပလာပေန သမန္နာဂတာ။ အသုစိယာ အဘိဇ္ဈာယ သမန္နာဂတာ။ အသုစိနာ ဗျာပါဒေန သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုဿာ, အသုစိယာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုဿာ, အသုစိယာ စေတနာယ သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုဿာ, အသုစိယာ ပတ္ထနာယ သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုဿာ, အသုစိနာ ပဏိဓိနာ သမန္နာဂတာတိ အသုစီ မနုဿာ, အသုစီ ဟီနာ နိဟီနာ ဩမကာ လာမကာ ဆတုက္ကာ ပရိတ္တာတိ – အတ္တတ္ထပညာ အသုစီ မနုဿာ။

ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပောတိ။ ဧကောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခါတေန ဧကော။ပေ။။ စရေတိ အဋ္ဌ စရိယာယော။ပေ။။ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပောတိ ယထာ ခဂ္ဂဿ နာမ ဝိသာဏံ ဧကံ ဟောတိ အဒုတိယံ။ပေ။။ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ –

‘‘ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာ၊ နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာ။

အတ္တတ္ထပညာ အသုစီ မနုဿာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

စတုတ္ထော ဝဂ္ဂေါ။

ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသော နိဋ္ဌိတော။

အဇိတော တိဿမေတ္တေယျော၊ ပုဏ္ဏကော အထ မေတ္တဂူ။

ဓေါတကော ဥပသီဝေါ စ၊ နန္ဒော စ အထ ဟေမကော။

တောဒေယျ-ကပ္ပါ ဒုဘယော၊ ဇတုကဏ္ဏီ စ ပဏ္ဍိတော။

ဘဒြာဝုဓေါ ဥဒယော စ၊ ပေါသာလော စာပိ ဗြာဟ္မဏော။

မောဃရာဇာ စ မေဓါဝီ၊ ပိင်္ဂိယော စ မဟာဣသိ။

သောဠသာနံ [သောဠသန္နံ (သျာ။ က။)] ပနေတေသံ၊ ဗြာဟ္မဏာနံဝ သာသနံ။

ပါရာယနာနံ နိဒ္ဒေသာ၊ တတ္တကာ စ ဘဝန္တိ ဟိ [ဝါ (က။)]။

ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တာနံ၊ နိဒ္ဒေသာပိ တထေဝ စ။

နိဒ္ဒေသာ ဒုဝိဓါ ဉေယျာ၊ ပရိပုဏ္ဏာ သုလက္ခိတာတိ။

စူဠနိဒ္ဒေသပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။