ပါရာယနဝဂ္ဂ
၁။ အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ
၁။
ကေနဿု နိဝုတော လောကော၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]
ကေနဿု နပ္ပကာသတိ။
ကိဿာဘိလေပနံ ဗြူသိ [ဗြူဟိ (သျာ။)]၊ ကိံသု တဿ မဟဗ္ဘယံ။
ကေနဿု နိဝုတော လောကောတိ။ လောကောတိ နိရယလောကော တိရစ္ဆာနလောကော ပေတ္တိဝိသယလောကော မနုဿလောကော ဒေဝလောကော ခန္ဓလောကော ဓါတုလောကော အာယတနလောကော အယံ လောကော ပရော လောကော ဗြဟ္မလောကော ဒေဝလောကော – အယံ ဝုစ္စတိ လောကော။ အယံ လောကော ကေန အာဝုတော နိဝုတော ဩဝုတော [ဩဖုတော (သျာ။)] ပိဟိတော ပဋိစ္ဆန္နော ပဋိကုဇ္ဇိတောတိ – ကေနဿု နိဝုတော လောကော?
ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ [ပဒါနုပုဗ္ဗတာမေတံ (ဗဟူသု)] ဣစ္စာတိ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ အာယသ္မာတိ။ အဇိတောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယျံ နိရုတ္တိ ဗျဉ္ဇနံ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော။
ကေနဿု နပ္ပကာသတီတိ ကေန လောကော နပ္ပကာသတိ န ဘာသတိ န တပတိ န ဝိရောစတိ န ဉာယတိ န ပညာယတီတိ – ကေနဿု နပ္ပကာသတိ ။
ကိဿာဘိလေပနံ ဗြူသီတိ ကိံ လောကဿ လေပနံ လဂ္ဂနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော။ ကေန လောကော လိတ္တော သံလိတ္တော ဥပလိတ္တော ကိလိဋ္ဌော သံကိလိဋ္ဌော မက္ခိတော သံသဋ္ဌော လဂ္ဂေါ လဂ္ဂိတော ပလိဗုဒ္ဓေါ, ဗြူသိ အာစိက္ခသိ ဒေသေသိ ပညပေသိ [ပညာပေသိ (က။)] ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရသိ ဝိဘဇသိ ဥတ္တာနီကရောသိ [ဥတ္တာနိံ ကရောသိ (က။)] ပကာသေသီတိ – ကိဿာဘိလေပနံ ဗြူသိ။
ကိံသု တဿ မဟဗ္ဘယန္တိ ကိံ လောကဿ ဘယံ မဟဗ္ဘယံ ဣဠနံ ဃဋ္ဋနံ ဥပဒ္ဒဝေါ ဥပသဂ္ဂေါတိ – ကိံသု တဿ မဟဗ္ဘယံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ကေနဿု နိဝုတော လောကော၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]
ကေနဿု နပ္ပကာသတိ။
ကိဿာဘိလေပနံ ဗြူသိ၊ ကိံသု တဿ မဟဗ္ဘယ’’န္တိ။
၂။
အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝါ]
ဝေဝိစ္ဆာ ပမာဒါ နပ္ပကာသတိ။
ဇပ္ပါဘိလေပနံ ဗြူမိ၊ ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယံ။
အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကောတိ။ အဝိဇ္ဇာတိ ဒုက္ခေ အညာဏံ ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တေ အညာဏံ အပရန္တေ အညာဏံ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ အညာဏံ, ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏံ, ယံ ဧဝရူပံ အညာဏံ အဒဿနံ အနဘိသမယော အနနုဗောဓေါ အသမ္ဗောဓေါ အပ္ပဋိဝေဓေါ အသံဂါဟနာ အပရိယောဂါဟနာ အသမပေက္ခနာ အပစ္စဝေက္ခဏာ [အပစ္စဝေက္ခနာ (သျာ။)] အပစ္စဝေက္ခဏကမ္မံ ဒုမ္မေဇ္ဈံ ဗာလ္ယံ အသမ္ပဇညံ မောဟော ပမောဟော သမ္မောဟော အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇောဃော အဝိဇ္ဇာယောဂေါ အဝိဇ္ဇာနုသယော အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနံ အဝိဇ္ဇာလင်္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ, အယံ ဝုစ္စတိ – အဝိဇ္ဇာ။
လောကောတိ နိရယလောကော တိရစ္ဆာနလောကော ပေတ္တိဝိသယလောကော မနုဿလောကော ဒေဝလောကော ခန္ဓလောကော ဓါတုလောကော အာယတနလောကော အယံ လောကော ပရော လောကော ဗြဟ္မလောကော ဒေဝလောကော – အယံ ဝုစ္စတိ လောကော။ အယံ လောကော ဣမာယ အဝိဇ္ဇာယ အာဝုတော နိဝုတော ဩဝုတော ပိဟိတော ပဋိစ္ဆန္နော ပဋိကုဇ္ဇိတောတိ – အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော။
အဇိတာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ အပိ စ, ဘဂ္ဂရာဂေါတိ ဘဂဝါ; ဘဂ္ဂဒေါသောတိ ဘဂဝါ; ဘဂ္ဂမောဟောတိ ဘဂဝါ; ဘဂ္ဂမာနောတိ ဘဂဝါ; ဘဂ္ဂဒိဋ္ဌီတိ ဘဂဝါ; ဘဂ္ဂကဏ္ဋကောတိ ဘဂဝါ; ဘဂ္ဂကိလေသောတိ ဘဂဝါ; ဘဇိ ဝိဘဇိ ပဝိဘဇိ ဓမ္မရတနန္တိ ဘဂဝါ; ဘဝါနံ အန္တကရောတိ ဘဂဝါ; ဘာဝိတကာယော ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော [ဘာဝိတကာယောတိ ဘဂဝါ, ဘာဝိတသီလောတိ ဘာဝိတစိတ္တောတိ (သျာ။)] ဘာဝိတပညောတိ ဘဂဝါ; ဘဇိ ဝါ ဘဂဝါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ [မနုဿရာဟသေယျကာနိ (သျာ။)] ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနီတိ ဘဂဝါ; ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနန္တိ ဘဂဝါ; ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အတ္ထရသဿ ဓမ္မရသဿ ဝိမုတ္တိရသဿ အဓိသီလဿ အဓိစိတ္တဿ အဓိပညာယာတိ ဘဂဝါ; ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စတုန္နံ ဈာနာနံ စတုန္နံ အပ္ပမညာနံ စတုန္နံ အရူပသမာပတ္တီနန္တိ ဘဂဝါ; ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ အဋ္ဌန္နံ အဘိဘာယတနာနံ နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗသမာပတ္တီနန္တိ ဘဂဝါ; ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ ဒသန္နံ သညာဘာဝနာနံ ကသိဏသမာပတ္တီနံ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ အသုဘသမာပတ္တိယာတိ ဘဂဝါ; ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿာတိ ဘဂဝါ; ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ ဒသန္နံ တထာဂတဗလာနံ စတုန္နံ ဝေသာရဇ္ဇာနံ စတုန္နံ ပဋိသမ္ဘိဒါနံ ဆန္နံ အဘိညာနံ ဆန္နံ ဗုဒ္ဓဓမ္မာနန္တိ ဘဂဝါ; ဘဂဝါတိ နေတံ နာမံ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ။ ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတဉာဏဿ ပဋိလာဘာ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – အဇိတာတိ ဘဂဝါ။
ဝေဝိစ္ဆာ ပမာဒါ နပ္ပကာသတီတိ။ ဝေဝိစ္ဆံ ဝုစ္စတိ ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ – အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ , ဓမ္မမစ္ဆရိယံ။ ယံ ဧဝရူပံ မစ္ဆေရံ မစ္ဆရာယနာ မစ္ဆရာယိတတ္တံ ဝေဝိစ္ဆံ ကဒရိယံ ကဋုကဉ္စုကတာ အဂ္ဂဟိတတ္တံ စိတ္တဿ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ မစ္ဆရိယံ။ အပိ စ ခန္ဓမစ္ဆရိယမ္ပိ မစ္ဆရိယံ, ဓါတုမစ္ဆရိယမ္ပိ မစ္ဆရိယံ, အာယတနမစ္ဆရိယမ္ပိ မစ္ဆရိယံ, ဂါဟော ဝုစ္စတိ မစ္ဆရိယံ။ ပမာဒေါ ဝတ္တဗ္ဗော – ကာယဒုစ္စရိတေ ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝါ မနောဒုစ္စရိတေ ဝါ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဝါ စိတ္တဿ ဝေါသဂ္ဂေါ [ဝေါဿဂ္ဂေါ (ဗဟူသု)] ဝေါသဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ [အနိဋ္ဌိတကိရိယတာ (က။) ဝိဘ။ ၈၄၆] ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂေါ ပမာဒေါ။ ယော ဧဝရူပေါ ပမာဒေါ ပမဇ္ဇနာ ပမဇ္ဇိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ပမာဒေါ။ ဝေဝိစ္ဆာ ပမာဒါ နပ္ပကာသတီတိ ဣမိနာ စ မစ္ဆရိယေန ဣမိနာ စ ပမာဒေန လောကော နပ္ပကာသတိ န ဘာသတိ န တပတိ န ဝိရောစတိ န ဉာယတိ န ပညာယတီတိ – ဝေဝိစ္ဆာ ပမာဒါ နပ္ပကာသတိ။
ဇပ္ပါဘိလေပနံ ဗြူမီတိ ဇပ္ပါ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ အနုနယော အနုရောဓေါ နန္ဒီ [နန္ဒိ (သျာ။)] နန္ဒိရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ ဣစ္ဆာ မုစ္ဆာ အဇ္ဈောသာနံ ဂေဓေါ ပလိဂေဓေါ သင်္ဂေါ ပင်္ကော ဧဇာ မာယာ ဇနိကာ သဉ္ဇနနီ သိဗ္ဗိနီ ဇာလိနီ သရိတာ ဝိသတ္တိကာ သုတ္တံ ဝိသဋာ [သောတ္တံ ဝိသတာ (သျာ။)] အာယူဟနီ ဒုတိယာ ဒ္ပဏိဓိ ဘဝနေတ္တိ ဝနံ ဝနထော သန္ထဝေါ [သန္ဓဝေါ (က။) ဝိဘ။ ၉၀၉] သိနေဟော အပေက္ခာ ပဋိဗန္ဓု အာသာ အာသီသနာ [အာသိံသနာ (သျာ။)] အာသီသိတတ္တံ ရူပါသာ သဒ္ဒါသာ ဂန္ဓာသာ ရသာသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာသာ လာဘာသာ ဓနာသာ ပုတ္တာသာ ဇီဝိတာသာ ဇပ္ပါ ပဇပ္ပါ အဘိဇပ္ပါ ဇပ္ပနာ ဇပ္ပိတတ္တံ လောလုပ္ပံ လောလုပ္ပါယနာ လောလုပ္ပါယိတတ္တံ ပုစ္ဆဉ္ဇိကတာ သာဓုကမ္ယတာ အဓမ္မရာဂေါ ဝိသမလောဘော နိကန္တိ နိကာမနာ ပတ္ထနာ ပိဟနာ သမ္ပတ္ထနာ ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ ရူပတဏှာ အရူပတဏှာ နိရောဓတဏှာ ရူပတဏှာ သဒ္ဒတဏှာ ဂန္ဓတဏှာ ရသတဏှာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ ဓမ္မတဏှာ ဩဃော ယောဂေါ ဂန္ထော ဥပါဒါနံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ ဆဒနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော အနုသယော ပရိယုဋ္ဌာနံ လတာ ဝေဝိစ္ဆံ ဒုက္ခမူလံ ဒုက္ခနိဒါနံ ဒုက္ခပ္ပဘဝေါ မာရပါသော မာရဗဠိသံ မာရာမိသံ မာရဝိသယော မာရနိဝါသော မာရဂေါစရော မာရဗန္ဓနံ တဏှာနဒီ တဏှာဇာလံ တဏှာဂဒ္ဒုလံ တဏှာသမုဒ္ဒေါ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ – အယံ ဝုစ္စတိ ဇပ္ပါ။ လောကဿ လေပနံ လဂ္ဂနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော ဣမာယ ဇပ္ပါယ လောကော လိတ္တော သံလိတ္တော ဥပလိတ္တော ကိလိဋ္ဌော သံကိလိဋ္ဌော မက္ခိတော သံသဋ္ဌော လဂ္ဂေါ လဂ္ဂိတော ပလိဗုဒ္ဓေါတိ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – ဇပ္ပါဘိလေပနံ ဗြူမိ။
ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယန္တိ။ ဒုက္ခန္တိ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗျာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခံ နေရယိကံ ဒုက္ခံ တိရစ္ဆာနယောနိကံ ဒုက္ခံ ပေတ္တိဝိသယိကံ ဒုက္ခံ မာနုသိကံ ဒုက္ခံ ဂဗ္ဘောက္ကန္တိမူလကံ ဒုက္ခံ ဂဗ္ဘဋ္ဌိတိမူလကံ [ဂဗ္ဘေဌိတိမူလကံ (သျာ။ က။)] ဒုက္ခံ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနမူလကံ ဒုက္ခံ ဇာတဿူပနိဗန္ဓကံ ဒုက္ခံ ဇာတဿ ပရာဓေယျကံ ဒုက္ခံ အတ္တူပက္ကမဒုက္ခံ ပရူပက္ကမဒုက္ခံ သင်္ခါရဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဒုက္ခံ စက္ခုရောဂေါ သောတရောဂေါ ဃာနရောဂေါ ဇိဝှာရောဂေါ ကာယရောဂေါ သီသရောဂေါ ကဏ္ဏရောဂေါ မုခရောဂေါ ဒန္တရောဂေါ ကာသော သာသော ပိနာသော ဍာဟော [ဍဟော (သျာ။)] ဇရော ကုစ္ဆိရောဂေါ မုစ္ဆာ ပက္ခန္ဒိကာ သူလာ ဝိသူစိကာ ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော သောသော အပမာရော ဒဒ္ဒု ကဏ္ဍု ကစ္ဆု ရခသာ [ရက္ခသာ (က။)] ဝိတစ္ဆိကာ လောဟိတပိတ္တံ [လောဟိတံ ပိတ္တံ (ဗဟူသု)] မဓုမေဟော အံသာ ပိဠကာ ဘဂန္ဒလာ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ သေမှသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ ဝါတသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ သန္နိပါတိကာ အာဗာဓါ ဥတုပရိဏာမဇာ အာဗာဓါ ဝိသမပရိဟာရဇာ အာဗာဓါ ဩပက္ကမိကာ အာဗာဓါ ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓါ သီတံ ဥဏှံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပါသာ ဥစ္စာရော ပဿာဝေါ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿံ ဒုက္ခံ မာတုမရဏံ ဒုက္ခံ ပိတုမရဏံ ဒုက္ခံ ဘာတုမရဏံ ဒုက္ခံ ဘဂိနိမရဏံ ဒုက္ခံ ပုတ္တမရဏံ ဒုက္ခံ ဓီတုမရဏံ ဒုက္ခံ ဉာတိဗျသနံ ဒုက္ခံ ရောဂဗျသနံ ဒုက္ခံ ဘောဂဗျသနံ ဒုက္ခံ သီလဗျသနံ ဒုက္ခံ ဒိဋ္ဌိဗျသနံ ဒုက္ခံ ယေသံ ဓမ္မာနံ အာဒိတော သမုဒါဂမနံ ပညာယတိ။ အတ္ထင်္ဂမတော နိရောဓေါ ပညာယတိ။ ကမ္မသန္နိဿိတော ဝိပါကော။ ဝိပါကသန္နိဿိတံ ကမ္မံ, နာမသန္နိဿိတံ ရူပံ ရူပသန္နိဿိတံ နာမံ, ဇာတိယာ အနုဂတံ ဇရာယ အနုသဋံ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတံ မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ ဒုက္ခေ ပတိဋ္ဌိတံ အတာဏံ အလေဏံ အသရဏံ အသရဏီဘူတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဒုက္ခံ။ ဣဒံ ဒုက္ခံ လောကဿ ဘယံ မဟာဘယံ ဣဠနံ ဃဋ္ဋနံ ဥပဒ္ဒဝေါ ဥပသဂ္ဂေါတိ – ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝါ]
ဝေဝိစ္ဆာ ပမာဒါ နပ္ပကာသတိ။
ဇပ္ပါဘိလေပနံ ဗြူမိ၊ ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယ’’န္တိ။
၃။
သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]
သောတာနံ ကိံ နိဝါရဏံ။
သောတာနံ သံဝရံ ဗြူဟိ၊ ကေန သောတာ ပိဓိယျရေ [ပိထိယျရေ (သျာ။)၊ ပိထီယရေ (သီ။ အဋ္ဌ။)] ။
သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာတိ။ သောတာတိ တဏှာသောတော ဒိဋ္ဌိသောတော ကိလေသသောတော ဒုစ္စရိတသောတော အဝိဇ္ဇာသောတော။ သဗ္ဗဓီတိ သဗ္ဗေသု အာယတနေသု။ သဝန္တီတိ သဝန္တိ အာသဝန္တိ သန္ဒန္တိ ပဝတ္တန္တိ။ စက္ခုတော ရူပေ သဝန္တိ အာသဝန္တိ သန္ဒန္တိ ပဝတ္တန္တိ။ သောတတော သဒ္ဒေ သဝန္တိ။ပေ။။ ဃာနတော ဂန္ဓေ သဝန္တိ။ ဇိဝှာတော ရသေ သဝန္တိ။ ကာယတော ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ သဝန္တိ။ မနတော ဓမ္မေ သဝန္တိ အာသဝန္တိ သန္ဒန္တိ ပဝတ္တန္တိ။ စက္ခုတော ရူပတဏှာ သဝန္တိ အာသဝန္တိ သန္ဒန္တိ ပဝတ္တန္တိ။ သောတတော သဒ္ဒတဏှာ သဝန္တိ အာသဝန္တိ သန္ဒန္တိ ပဝတ္တန္တိ။ ဃာနတော ဂန္ဓတဏှာ သဝန္တိ။ ဇိဝှာတော ရသတဏှာ သဝန္တိ။ ကာယတော ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ သဝန္တိ။ မနတော ဓမ္မတဏှာ သဝန္တိ အာသဝန္တိ သန္ဒန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ – သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာ။
ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ ဣစ္စာတိ။ပေ။။ ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော။
သောတာနံ ကိံ နိဝါရဏန္တိ သောတာနံ ကိံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ သံဝရဏံ ရက္ခနံ ဂေါပနန္တိ – သောတာနံ ကိံ နိဝါရဏံ။
သောတာနံ သံဝရံ ဗြူဟီတိ သောတာနံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ သံဝရဏံ ရက္ခနံ ဂေါပနံ ဗြူဟိ အာစိက္ခ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – သောတာနံ သံဝရံ ဗြူဟိ။
ကေန သောတာ ပိဓိယျရေတိ ကေန သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တီတိ – ကေန သောတာ ပိဓိယျရေ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]
သောတာနံ ကိံ နိဝါရဏံ။
သောတာနံ သံဝရံ ဗြူဟိ၊ ကေန သောတာ ပိဓိယျရေ’’။
၄။
ယာနိ သောတာနိ လောကသ္မိံ၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝါ]
သတိ တေသံ နိဝါရဏံ။
သောတာနံ သံဝရံ ဗြူမိ၊ ပညာယေတေ ပိဓိယျရေ။
ယာနိ သောတာနိ လောကသ္မိန္တိ ယာနိ ဧတာနိ သောတာနိ မယာ ကိတ္တိတာနိ ပကိတ္တိတာနိ အာစိက္ခိတာနိ ဒေသိတာနိ ပညပိတာနိ ပဋ္ဌပိတာနိ ဝိဝရိတာနိ ဝိဘဇိတာနိ [ဝိဘတ္တာနိ (က။)] ဥတ္တာနီကတာနိ ပကာသိတာနိ, သေယျထိဒံ [သေယျထီဒံ (သျာ။)] – တဏှာသောတော ဒိဋ္ဌိသောတော ကိလေသသောတော ဒုစ္စရိတသောတော အဝိဇ္ဇာသောတော။ လောကသ္မိန္တိ အပါယလောကေ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓါတုလောကေ အာယတနလောကေတိ – ယာနိ သောတာနိ လောကသ္မိံ။ အဇိတာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။
သတိ တေသံ နိဝါရဏန္တိ။ သတီတိ ယာ သတိ အနုဿတိ ပဋိဿတိ သတိ သရဏတာ ဓါရဏတာ အပိလာပနတာ အသမ္မုဿနတာ သတိ သတိန္ဒ္ရိယံ သတိဗလံ သမ္မာသတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဧကာယနမဂ္ဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ သတိ။ နိဝါရဏန္တိ အာဝရဏံ နီဝရဏံ သံဝရဏံ ရက္ခနံ ဂေါပနန္တိ – သတိ တေသံ နိဝါရဏံ။
သောတာနံ သံဝရံ ဗြူမီတိ သောတာနံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ သံဝရဏံ ရက္ခနံ ဂေါပနံ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ။ပေ။။ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – သောတာနံ သံဝရံ ဗြူမိ။
ပညာယေတေ ပိဓိယျရေတိ။ ပညာတိ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ပညာယေတေ ပိဓိယျရေတိ – ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနတ္တာ’’တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ။ပေ။။ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ။ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိ။ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ။ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ’’တိ။ ‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိ။ ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ။ ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ။ပေ။။ ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ။ ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ အာသဝါ’’တိ။ပေ။။ ‘‘အယံ အာသဝသမုဒယော’’တိ။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ အဘိညေယျာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ပရိညေယျာ’’တိ။ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ။ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ။ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ’’တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဇာနတော ပဿတော။ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဇာနတော ပဿတော။ ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဇာနတော ပဿတော ပညာယေတေ သောတာ ပိဓီယန္တိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ န သဝန္တိ န အာသဝန္တိ န သန္ဒန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တီတိ – ပညာယေတေ ပိဓိယျရေ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယာနိ သောတာနိ လောကသ္မိံ၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝါ]
သတိ တေသံ နိဝါရဏံ။
သောတာနံ သံဝရံ ဗြူမိ၊ ပညာယေတေ ပိဓိယျရေ’’တိ။
၅။
ပညာ စေဝ သတိ စာပိ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]
နာမရူပဉ္စ မာရိသ။
ဧတံ မေ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ၊ ကတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
ပညာ စေဝ သတိ စာဣတိ။ ပညာတိ ယာ ပညာ ပဇာနနာ ဝိစယော ပဝိစယော ဓမ္မဝိစယော သလ္လက္ခဏာ ဥပလက္ခဏာ ပစ္စုပလက္ခဏာ ပဏ္ဍိစ္စံ ကောသလ္လံ နေပုညံ ဝေဘဗျာ စိန္တာ ဥပပရိက္ခာ ဘူရီ [ဘူရိ (က။)] မေဓါ ပရိဏာယိကာ ဝိပဿနာ သမ္ပဇညံ ပတောဒေါ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ပညာသတ္ထံ ပညာပါသာဒေါ ပညာအာလောကော ပညာဩဘာသော ပညာပဇ္ဇောတော ပညာရတနံ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သတီတိ ယာ သတိ အနုဿတိ။ပေ။။ သမ္မာသတီတိ – ပညာ စေဝ သတိစာပိ, ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော။
နာမရူပဉ္စ မာရိသာတိ။ နာမန္တိ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာ။ ရူပန္တိ စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ ။ မာရိသာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ မာရိသာတိ – နာမရူပဉ္စ မာရိသ။
ဧတံ မေ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟီတိ။ ဧတံ မေတိ ယံ ပုစ္ဆာမိ ယံ ယာစာမိ ယံ အဇ္ဈေသာမိ ယံ ပသာဒေမိ။ ပုဋ္ဌောတိ ပုစ္ဆိတော ယာစိတော အဇ္ဈေသိတော ပသာဒိတော။ ပဗြူဟီတိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ [ဝိဝရေဟိ ဝိဘဇေဟိ (က။)] ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ဧတံ မေ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ။
ကတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတီတိ ကတ္ထေတံ နိရုဇ္ဈတိ ဝူပသမ္မတိ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတီတိ။ ကတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတိ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ပညာ စေဝ သတိ စာပိ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]
နာမရူပဉ္စ မာရိသ။
ဧဝံ မေ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ၊ ကတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတီ’’တိ။
၆။
ယမေတံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ၊ အဇိတ တံ ဝဒါမိ တေ။
ယတ္ထ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
ဝိညာဏဿ နိရောဓေန၊ ဧတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
ယမေတံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆီတိ။ ယမေတန္တိ ပညဉ္စ သတိဉ္စ နာမရူပဉ္စ။ အပုစ္ဆီတိ အပုစ္ဆသိ ယာစသိ အဇ္ဈေသတိ [အဇ္ဈေသိ (က။)] ပသာဒေသီတိ – ယမေတံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ။
အဇိတ တံ ဝဒါမိ တေတိ။ အဇိတာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ တန္တိ ပညဉ္စ သတိဉ္စ နာမရူပဉ္စ။ ဝဒါမီတိ ဝဒါမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ။ အဇိတ တံ ဝဒါမိ တေ။
ယတ္ထ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ, အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတီတိ နာမန္တိ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာ။ ရူပန္တိ စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ။ အသေသန္တိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ [ပရိယာဒါယဝစနမေတံ (သျာ။ က။)] အသေသန္တိ။ ဥပရုဇ္ဈတီတိ နိရုဇ္ဈတိ ဝူပသမ္မတိ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတီတိ။ ယတ္ထ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
ဝိညာဏဿ နိရောဓေန, ဧတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတီတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ နိရောဓေန သတ္တ ဘဝေ ဌပေတွာ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ, ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝူပသမ္မန္တိ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။ သကဒါဂါမိမဂ္ဂဉာဏေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ နိရောဓေန ဒွေ ဘဝေ ဌပေတွာ ပဉ္စသု ဘဝေသု ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ, ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝူပသမ္မန္တိ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။ အနာဂါမိမဂ္ဂဉာဏေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ နိရောဓေန ဧကံ ဘဝံ ဌပေတွာ ရူပဓါတုယာ ဝါ အရူပဓါတုယာ ဝါ ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ, ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝူပသမ္မန္တိ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏေန အဘိသင်္ခါရဝိညာဏဿ နိရောဓေန ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ, ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝူပသမ္မန္တိ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ ။ အရဟတော အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တဿ စရိမဝိညာဏဿ နိရောဓေန ပညာ စ သတိ စ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ, ဧတ္ထေတေ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝူပသမ္မန္တိ အတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တီတိ – ဝိညာဏဿ နိရောဓေန ဧတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယမေတံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ၊ အဇိတ တံ ဝဒါမိ တေ။
ယတ္ထ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
ဝိညာဏဿ နိရောဓေန၊ ဧတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတီ’’တိ။
၇။
ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ၊ ယေ စ သေခါ [သေက္ခာ (သျာ။ က။)] ပုထူ ဣဓ။
တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ၊ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသ။
ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေတိ သင်္ခါတဓမ္မာ ဝုစ္စန္တိ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ။ ကိံကာရဏာ သင်္ခါတဓမ္မာ ဝုစ္စန္တိ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ? တေ သင်္ခါတဓမ္မာ ဉာတဓမ္မာ တုလိတဓမ္မာ တီရိတဓမ္မာ ဝိဘူတဓမ္မာ ဝိဘာဝိတဓမ္မာ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ သင်္ခါတဓမ္မာ ဉာတဓမ္မာ တုလိတဓမ္မာ တီရိတဓမ္မာ ဝိဘူတဓမ္မာ ဝိဘာဝိတဓမ္မာ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ သင်္ခါတဓမ္မာ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ သင်္ခါတဓမ္မာ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ သင်္ခါတဓမ္မာ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ သင်္ခါတဓမ္မာ ဉာတဓမ္မာ တုလိတဓမ္မာ တီရိတဓမ္မာ ဝိဘူတဓမ္မာ ဝိဘာဝိတဓမ္မာ။ အထ ဝါ တေသံ ခန္ဓာ သင်္ခါတာ ဓါတုယော သင်္ခါတာ အာယတနာနိ သင်္ခါတာ ဂတိယော သင်္ခါတာ ဥပပတ္တိယော သင်္ခါတာ ပဋိသန္ဓိ သင်္ခါတာ ဘဝါ သင်္ခါတာ သံသာရာ သင်္ခါတာ ဝဋ္ဋာ သင်္ခါတာ။ အထ ဝါ တေ ခန္ဓပရိယန္တေ ဌိတာ ဓါတုပရိယန္တေ ဌိတာ အာယတနပရိယန္တေ ဌိတာ ဂတိပရိယန္တေ ဌိတာ ဥပပတ္တိပရိယန္တေ ဌိတာ ပဋိသန္ဓိပရိယန္တေ ဌိတာ ဘဝပရိယန္တေ ဌိတာ သံသာရပရိယန္တေ ဌိတာ ဝဋ္ဋပရိယန္တေ ဌိတာ အန္တိမေ ဘဝေ ဌိတာ အန္တိမေ သမုဿယေ ဌိတာ အန္တိမဒေဟဓရာ အရဟန္တော။
တေသံ စာယံ [ယာယံ (က။)] ပစ္ဆိမကော၊ စရိမောယံ သမုဿယော။
ဇာတိမရဏသံသာရော၊ နတ္ထိ နေသံ ပုနဗ္ဘဝေါတိ။
တံကာရဏာ သင်္ခါတဓမ္မာ ဝုစ္စန္တိ အရဟန္တော ခီဏာသဝါတိ။ ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ, ယေ စ သေခါ ပုထူ ဣဓါတိ။ သေခါတိ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ သေခါ? သိက္ခန္တီတိ သေခါ။ ကိဉ္စ သိက္ခန္တိ? အဓိသီလမ္ပိ သိက္ခန္တိ, အဓိစိတ္တမ္ပိ သိက္ခန္တိ, အဓိပညမ္ပိ သိက္ခန္တိ။ ကတမာ အဓိသီလသိက္ခာ? ဣဓ ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ခုဒ္ဒကော သီလက္ခန္ဓော မဟန္တော သီလက္ခန္ဓော သီလံ ပတိဋ္ဌာ အာဒိ စရဏံ သံယမော သံဝရော မုခံ ပမုခံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ – အယံ အဓိသီလသိက္ခာ။
ကတမာ အဓိစိတ္တသိက္ခာ? ဣဓ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ။။ ပဌမံ ဈာနံ။ ဒုတိယံ ဈာနံ။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ အဓိစိတ္တသိက္ခာ။
ကတမာ အဓိပညာသိက္ခာ? ဣဓ ဘိက္ခု ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ သော ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ။ပေ။။ ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဣမေ အာသဝါ’’တိ။ပေ။။ ‘‘အယံ အာသဝသမုဒယော’’တိ။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’’တိ။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘အယံ အဓိပညာသိက္ခာ’’။ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တာ သိက္ခန္တိ ဇာနန္တာ သိက္ခန္တိ ပဿန္တာ သိက္ခန္တိ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌဟန္တာ သိက္ခန္တိ သဒ္ဓါယ အဓိမုစ္စန္တာ သိက္ခန္တိ ဝီရိယံ [ဝိရိယံ (သျာ။)] ပဂ္ဂဏှန္တာ သိက္ခန္တိ သတိံ ဥပဋ္ဌပေန္တာ သိက္ခန္တိ စိတ္တံ သမာဒဟန္တာ သိက္ခန္တိ ပညာယ ပဇာနန္တာ သိက္ခန္တိ အဘိညေယျံ အဘိဇာနန္တာ သိက္ခန္တိ ပရိညေယျံ ပရိဇာနန္တာ သိက္ခန္တိ ပဟာတဗ္ဗံ ပဇဟန္တာ သိက္ခန္တိ ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝေန္တာ သိက္ခန္တိ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောန္တာ သိက္ခန္တိ အာစရန္တိ သမာစရန္တိ သမာဒါယ ဝတ္တန္တိ။ တံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ – သေခါ။ ပုထူတိ ဗဟုကာ။ ဧတေ သေခါ သောတာပန္နာ စ ပဋိပန္နာ စ သကဒါဂါမိနော စ ပဋိပန္နာ စ အနာဂါမိနော စ ပဋိပန္နာ စ အရဟန္တော စ ပဋိပန္နာ စ။ ဣဓါတိ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာ ဣမိဿာ ခန္တိယာ ဣမိဿာ ရုစိယာ ဣမသ္မိံ အာဒါယေ ဣမသ္မိံ ဓမ္မေ ဣမသ္မိံ ဝိနယေ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဣမသ္မိံ ပါဝစနေ ဣမသ္မိံ ဗြဟ္မစရိယေ ဣမသ္မိံ သတ္ထုသာသနေ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဣမသ္မိံ မနုဿလောကေတိ – ယေ စ သေခါ ပုထူ ဣဓ။
တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ, ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာတိ တွမ္ပိ နိပကော ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ မေဓါဝီ။ တေသံ သင်္ခါတဓမ္မာနဉ္စ သေက္ခာနဉ္စ ဣရိယံ စရိယံ ဝုတ္တိ ပဝတ္တိ အာစရံ ဂေါစရံ ဝိဟာရံ ပဋိပဒံ။ ပုဋ္ဌောတိ ပုစ္ဆိတော ယာစိတော အဇ္ဈေသိတော ပသာဒိတော။ ပဗြူဟီတိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟိ။ မာရိသာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ မာရိသာတိ – တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ, ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ၊ ယေ စ သေခါ ပုထူ ဣဓ။
တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ၊ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။
၈။
ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျ၊ မနသာနာဝိလော သိယာ။
ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ။
ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျာတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ ကတမေ ဝတ္ထုကာမာ? မနာပိကာ ရူပါ မနာပိကာ သဒ္ဒါ မနာပိကာ ဂန္ဓာ မနာပိကာ ရသာ မနာပိကာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ, အတ္ထရဏာ ပါဝုရဏာ [ပါပုရဏာ (သျာ။)] ဒါသိဒါသာ အဇေဠကာ ကုက္ကုဋသူကရာ ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝါ ခေတ္တံ ဝတ္ထု ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ ဂါမနိဂမရာဇဓါနိယော [ရာဇဌာနိယော (က။)] ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ – ယံ ကိဉ္စိ ရဇနီယဝတ္ထု ဝတ္ထုကာမာ။
အပိ စ အတီတာ ကာမာ အနာဂတာ ကာမာ ပစ္စုပ္ပန္နာ ကာမာ အဇ္ဈတ္တာ ကာမာ ဗဟိဒ္ဓါ ကာမာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ကာမာ, ဟီနာ ကာမာ မဇ္ဈိမာ ကာမာ ပဏီတာ ကာမာ, အာပါယိကာ ကာမာ မာနုသိကာ ကာမာ ဒိဗ္ဗာ ကာမာ, ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ကာမာ, နိမ္မိတာ ကာမာ ပရနိမ္မိတာ ကာမာ, ပရိဂ္ဂဟိတာ ကာမာ အပရိဂ္ဂဟိတာ ကာမာ, မမာယိတာ ကာမာ အမမာယိတာ ကာမာ, သဗ္ဗေပိ ကာမာဝစရာ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေပိ ရူပါဝစရာ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေပိ အရူပါဝစရာ ဓမ္မာ, တဏှာဝတ္ထုကာ တဏှာရမ္မဏာ, ကာမနီယဋ္ဌေန ရဇနီယဋ္ဌေန မဒနီယဋ္ဌေန ရမဏီယဋ္ဌေန [နတ္ထိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ မဟာနိ။ ၁] ကာမာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။
ကတမေ ကိလေသကာမာ? ဆန္ဒော ကာမော ရာဂေါ ကာမော ဆန္ဒရာဂေါ ကာမော သင်္ကပ္ပော ကာမော ရာဂေါ ကာမော သင်္ကပ္ပရာဂေါ ကာမော, ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂေါ ကာမနန္ဒီ ကာမတဏှာ ကာမသိနေဟော ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာဟော ကာမဂေဓေါ ကာမမုစ္ဆာ ကာမဇ္ဈောသာနံ ကာမောဃော ကာမယောဂေါ ကာမုပါဒါနံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ –
အဒ္ဒသံ ကာမ တေ မူလံ၊ သင်္ကပ္ပါ ကာမ ဇာယသိ။
န တံ သင်္ကပ္ပယိဿာမိ၊ ဧဝံ ကာမ န ဟေဟိသီတိ။
ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဂေဓေါ ဝုစ္စတိ တဏှာ, ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျာတိ ကိလေသကာမေန ဝတ္ထုကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျ န ပလိဗုန္ဓေယျ [ပလိဗုဇ္ဈေယျ (သျာ။)] အဂိဒ္ဓေါ အဿ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော [အနဇ္ဈောပန္နော (သျာ။)] ဝီတဂေဓေါ ဝိဂတဂေဓေါ စတ္တဂေဓေါ ဝန္တဂေဓေါ မုတ္တဂေဓေါ ပဟီနဂေဓေါ ပဋိနိဿဋ္ဌဂေဓေါ ဝီတရာဂေါ ဝိဂတရာဂေါ စတ္တရာဂေါ ဝန္တရာဂေါ မုတ္တရာဂေါ ပဟီနရာဂေါ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂေါ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရေယျာတိ – ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျ။
မနသာနာဝိလော သိယာတိ။ မနောတိ ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ ဟဒယံ ပဏ္ဍရံ မနော မနာယတနံ မနိန္ဒ္ရိယံ ဝိညာဏံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓါတု။ ကာယဒုစ္စရိတေန စိတ္တံ အာဝိလံ ဟောတိ လုဠိတံ ဧရိတံ ဃဋ္ဋိတံ စလိတံ ဘန္တံ အဝူပသန္တံ။ ဝစီဒုစ္စရိတေန။ပေ။။ မနောဒုစ္စရိတေန။ ရာဂေန။ ဒေါသေန။ မောဟေန။ ကောဓေန။ ဥပနာဟေန။ မက္ခေန။ ပဠာသေန။ ဣဿာယ။ မစ္ဆရိယေန။ မာယာယ။ သာဌေယျေန။ ထမ္ဘေန။ သာရမ္ဘေန။ မာနေန။ အတိမာနေန။ မဒေန။ ပမာဒေန။ သဗ္ဗကိလေသေဟိ။ သဗ္ဗဒုစ္စရိတေဟိ။ သဗ္ဗဍာဟေဟိ။ သဗ္ဗပရိဠာဟေဟိ။ သဗ္ဗသန္တာပေဟိ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေဟိ စိတ္တံ အာဝိလံ ဟောတိ လုဠိတံ ဧရိတံ ဃဋ္ဋိတံ စလိတံ ဘန္တံ အဝူပသန္တံ။ မနသာနာဝိလော သိယာတိ စိတ္တေန အနာဝိလော သိယာ – အလုဠိတော အနေရိတော အဃဋ္ဋိတော အစလိတော အဘန္တော ဝူပသန္တော အာဝိလကရေ ကိလေသေ ဇဟေယျ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တီကရေယျ [ဗျန္တိံ ကရေယျ (က။)] အနဘာဝံ ဂမေယျ, အာဝိလကရေဟိ ကိလေသေဟိ စ အာရတော [အာရတော အဿ (က။) မဟာနိ။ ၁၈ ပဿ] ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – မနသာနာဝိလော သိယာ။
ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ, ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ, ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ။ ဧဝမ္ပိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ။
အထ ဝါ, အနိစ္စတော ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ, ဒုက္ခတော။ပေ။။ ရောဂတော။ ဂဏ္ဍတော။ သလ္လတော။ အဃတော။ အာဗာဓတော။ ပရတော။ ပလောကတော။ ဤတိတော။ ဥပဒ္ဒဝတော။ ဘယတော။ ဥပသဂ္ဂတော။ စလတော။ ပဘင်္ဂုတော။ အဒ္ဓုဝတော [အဓုဝတော (က။) မဟာနိ။ ၁၃] ။ အတာဏတော။ အလေဏတော။ အသရဏတော။ အသရဏီဘူတတော။ ရိတ္တတော။ တုစ္ဆတော။ သုညတော။ အနတ္တတော။ အာဒီနဝတော။ ဝိပရိဏာမဓမ္မတော။ အသာရကတော။ အဃမူလတော။ ဝဓကတော။ ဝိဘဝတော။ သာသဝတော။ သင်္ခတတော။ မာရာမိသတော။ ဇာတိဓမ္မတော။ ဇရာဓမ္မတော။ ဗျာဓိဓမ္မတော။ မရဏဓမ္မတော။ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မတော ။ သံကိလေသိကဓမ္မတော။ သမုဒယတော။ အတ္ထင်္ဂမတော။ အဿာဒတော။ အာဒီနဝတော။ နိဿရဏတော ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ။ ဧဝမ္ပိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ။
အထ ဝါ, ခန္ဓကုသလော ဓါတုကုသလော အာယတနကုသလော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒကုသလော သတိပဋ္ဌာနကုသလော သမ္မပ္ပဓါနကုသလော ဣဒ္ဓိပါဒကုသလော ဣန္ဒ္ရိယကုသလော ဗလကုသလော ဗောဇ္ဈင်္ဂကုသလော မဂ္ဂကုသလော ဖလကုသလော နိဗ္ဗာနကုသလော။ ဧဝမ္ပိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ။
အထ ဝါ, သဗ္ဗဓမ္မာ ဝုစ္စန္တိ ဒွါဒသာယတနာနိ – စက္ခု စေဝ [စက္ခုဉ္စေဝ (က။)] ရူပါ စ, သောတဉ္စ သဒ္ဒါ စ, ဃာနဉ္စ ဂန္ဓာ စ, ဇိဝှာ စ ရသာ စ, ကာယော စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ စ, မနော စ ဓမ္မာ စ။ ယတော စ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု ဆန္ဒရာဂေါ ပဟီနော ဟောတိ ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော [အနဘာဝင်္ဂတော (သျာ။)] အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, ဧတ္တာဝတာပိ ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ – ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ။
သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေတိ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။
အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – အသတိပရိဝဇ္ဇနာယ သတော, သတိကရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ ကတတ္တာ သတော, သတိပရိဗန္ဓာနံ [သတိပဋိပက္ခာနံ (သျာ။) မဟာနိ။ ၃] ဓမ္မာနံ ဟတတ္တာ သတော, သတိနိမိတ္တာနံ ဓမ္မာနံ အသမ္မုဋ္ဌတ္တာ [အပ္ပမုဋ္ဌတ္တာ (သျာ။)] သတော။
အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – သတိယာ သမန္နာဂတတ္တာ သတော, သတိယာ ဝသိတတ္တာ သတော, သတိယာ ပါဂုညေန သမန္နာဂတတ္တာ သတော, သတိယာ အပစ္စောရောဟဏတာယ သတော။
အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – သတိယာ သမန္နာဂတတ္တာ သတော, သန္တတ္တာ သတော, သမိတတ္တာ သတော, သန္တဓမ္မသမန္နာဂတတ္တာ သတော။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာ သတော, ဓမ္မာနုဿတိယာ သတော, သံဃာနုဿတိယာ သတော, သီလာနုဿတိယာ သတော, စာဂါနုဿတိယာ သတော, ဒေဝတာနုဿတိယာ သတော , အာနာပါနဿတိယာ သတော, မရဏဿတိယာ သတော, ကာယဂတာသတိယာ သတော, ဥပသမာနုဿတိယာ သတော။ ယာ သတိ အနုဿတိ။ပေ။။ သမ္မာသတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဧကာယနမဂ္ဂေါ, အယံ ဝုစ္စတိ သတိ။ ဣမာယ သတိယာ ဥပေတော ဟောတိ သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော [သမ္ပန္နော (က။)] သမန္နာဂတော, သော ဝုစ္စတိ သတော။ ဘိက္ခူတိ သတ္တန္နံ ဓမ္မာနံ ဘိန္နတ္တာ ဘိက္ခု – သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဘိန္နာ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ဘိန္နာ ဟောတိ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော ဘိန္နော ဟောတိ, ရာဂေါ ဘိန္နော ဟောတိ, ဒေါသော ဘိန္နော ဟောတိ, မောဟော ဘိန္နော ဟောတိ, မာနော ဘိန္နော ဟောတိ။ ဘိန္နာ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဘဝိကာ [ပေါနောဗ္ဘဝိကာ (သျာ။ က။)] သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။
ပဇ္ဇေန ကတေန [ပဇ္ဇောတကတေန (က။) သု။ နိ။ ၅၁၉] အတ္တနာ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝါ]
ပရိနိဗ္ဗာနဂတော ဝိတိဏ္ဏကင္ခော။
ဝိဘဝဉ္စ ဘဝဉ္စ ဝိပ္ပဟာယ၊ ဝုသိတဝါ ခီဏပုနဗ္ဘဝေါ သ ဘိက္ခူတိ။
သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေတိ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ, သတော ဂစ္ဆေယျ, သတော တိဋ္ဌေယျ, သတော နိသီဒေယျ, သတော သေယျံ ကပ္ပေယျ, သတော အဘိက္ကမေယျ, သတော ပဋိက္ကမေယျ, သတော အာလောကေယျ, သတော ဝိလောကေယျ, သတော သမိဉ္ဇေယျ, သတော ပသာရေယျ, သတော သံဃာဋိပတ္တစီဝရံ ဓါရေယျ, သတော စရေယျ ဝိဟရေယျ ဣရိယေယျ ဝတ္တေယျ ပါလေယျ ယပေယျ ယာပေယျာတိ – သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျ၊ မနသာနာဝိလော သိယာ။
ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ ယေ တေ ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဧကပယောဂါ ဧကာဓိပ္ပါယာ ဧကဝါသနဝါသိတာ, တေသံ အနေကပါဏသဟဿာနံ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ။ သဟ အရဟတ္တပ္ပတ္တာ အဇိနဇဋာဝါကစီရတိဒဏ္ဍကမဏ္ဍလုကေသာ စ မဿူ စ အန္တရဟိတာ, ဘဏ္ဍုကာသာယဝတ္ထဝသနော သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓရော အနွတ္ထပဋိပတ္တိယာ ပဉ္ဇလိကော ဘဂဝန္တံ နမဿမာနော နိသိန္နော ဟောတိ – ‘‘သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ။
အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ပဌမော။
၂။ တိဿမေတ္တေယျမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၉။
ကောဓ သန္တုသိတော လောကေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ တိဿမေတ္တေယျော]
ကဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာ။
ကော ဥဘန္တမဘိညာယ၊ မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတိ။
ကံ ဗြူသိ မဟာပုရိသောတိ၊ ကော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါ။
ကောဓ သန္တုသိတော လောကေတိ ကော လောကေ တုဋ္ဌော သန္တုဋ္ဌော အတ္တမနော ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပောတိ – ကောဓ သန္တုသိတော လောကေ။
ဣစ္စာယသ္မာ တိဿမေတ္တေယျောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဣစ္စာတိ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ – အာယသ္မာတိ။ တိဿောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယျံ နိရုတ္တိ ဗျဉ္ဇနံ အဘိလာပေါ။ မေတ္တေယျောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဂေါတ္တံ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရောတိ – ဣစ္စာယသ္မာ တိဿမေတ္တေယျော။
ကဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာတိ တဏှိဉ္ဇိတံ ဒိဋ္ဌိဉ္ဇိတံ မာနိဉ္ဇိတံ ကိလေသိဉ္ဇိတံ ကာမိဉ္ဇိတံ။ ကဿိမေ ဣဉ္ဇိတာ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – ကဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာ။
ကော ဥဘန္တမဘိညာယာတိ ကော ဥဘော အန္တေ အဘိညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – ကော ဥဘန္တမဘိညာယ။
မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတီတိ မဇ္ဈေ မန္တာယ န လိပ္ပတိ, အလိတ္တော အနုပလိတ္တော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတိ။
ကံ ဗြူသိ မဟာပုရိသောတိ မဟာပုရိသော အဂ္ဂပုရိသော သေဋ္ဌပုရိသော ဝိသေဋ္ဌပုရိသော ပါမောက္ခပုရိသော ဥတ္တမပုရိသော ပဓါနပုရိသော ပဝရပုရိသောတိ။ ကံ ဗြူသိ ကံ ကထေသိ ကံ မညသိ ကံ ဘဏသိ ကံ ပဿတိ ကံ ဝေါဟရသီတိ – ကံ ဗြူသိ မဟာပုရိသောတိ။
ကော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါတိ ကော ဣဓ သိဗ္ဗိနိံ တဏှံ အဇ္ဈဂါ ဥပစ္စဂါ အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တောတိ – ကော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ကောဓ သန္တုသိတော လောကေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ တိဿမေတ္တေယျော]
ကဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာ။
ကော ဥဘန္တမဘိညာယ၊ မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတိ။
ကံ ဗြူသိ မဟာပုရိသောတိ၊ ကော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါ’’တိ။
၁၀။
ကာမေသု ဗြဟ္မစရိယဝါ၊ [မေတ္တေယျာတိ ဘဂဝါ]
ဝီတတဏှော သဒါ သတော။
သင်္ခါယ နိဗ္ဗုတော ဘိက္ခု၊ တဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာ။
ကာမေသု ဗြဟ္မစရိယဝါတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုစ္စတိ အသဒ္ဓမ္မသမာပတ္တိယာ အာရတိ ဝိရတိ ပဋိဝိရတိ ဝေရမဏီ အကိရိယာ အကရဏံ အနဇ္ဈာပတ္တိ ဝေလာအနတိက္ကမော။ အပိ စ, နိပ္ပရိယာယေန ဗြဟ္မစရိယံ ဝုစ္စတိ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော, သမ္မာဝါစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝေါ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ။ ယော ဣမိနာ အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော, သော ဝုစ္စတိ ဗြဟ္မစရိယဝါ။ ယထာ စ ဓနေန ဓနဝါတိ ဝုစ္စတိ, ဘောဂေန ဘောဂဝါတိ ဝုစ္စတိ, ယသေန ယသဝါတိ ဝုစ္စတိ, သိပ္ပေန သိပ္ပဝါတိ ဝုစ္စတိ, သီလေန သီလဝါတိ ဝုစ္စတိ, ဝီရိယေန ဝီရိယဝါတိ ဝုစ္စတိ, ပညာယ ပညဝါတိ ဝုစ္စတိ, ဝိဇ္ဇာယ ဝိဇ္ဇဝါတိ ဝုစ္စတိ – ဧဝမေဝ ယော ဣမိနာ အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော, သော ဝုစ္စတိ ဗြဟ္မစရိယဝါတိ – ကာမေသု ဗြဟ္မစရိယဝါ။
မေတ္တေယျာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဂေါတ္တေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – မေတ္တေယျာတိ ဘဂဝါ။
ဝီတတဏှော သဒါ သတောတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ ယဿေသာ တဏှာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ ဝီတတဏှော စတ္တတဏှော ဝန္တတဏှော မုတ္တတဏှော ပဟီနတဏှော ပဋိနိဿဋ္ဌတဏှော ဝီတရာဂေါ စတ္တရာဂေါ ဝန္တရာဂေါ မုတ္တရာဂေါ ပဟီနရာဂေါ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂေါ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ သဒါတိ သဒါ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗကာလံ နိစ္စကာလံ ဓုဝကာလံ သတတံ သမိတံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ [ပေါခါနုပေါခံ (သျာ။)] ဥဒကူမိကဇာတံ အဝီစိသန္တတိသဟိတံ [အဝီစိ သမင္ဟိသဟိတံ (သျာ။)] ဖဿိတံ [ဖုသိတံ (သျာ။)] ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပုရိမယာမံ မဇ္ဈိမယာမံ ပစ္ဆိမယာမံ ကာဠေ ဇုဏှေ ဝဿေ ဟေမန္တေ ဂိမှေ ပုရိမေ ဝယောခန္ဓေ မဇ္ဈိမေ ဝယောခန္ဓေ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတောတိ – ဝီတတဏှော သဒါ သတော။
သင်္ခါယ နိဗ္ဗုတော ဘိက္ခူတိ သင်္ခါ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ ဝိစယော ပဝိစယော။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သင်္ခါယာတိ သင်္ခါယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ သင်္ခါယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ သင်္ခါယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။
အထ ဝါ, အနိစ္စတော သင်္ခါယ ဇာနိတွာ။ပေ။။ ဒုက္ခတော။ ရောဂတော။ ဂဏ္ဍတော။ သလ္လတော။ပေ။။ နိဿရဏတော သင်္ခါယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ နိဗ္ဗုတောတိ ရာဂဿ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ နိဗ္ဗုတော, ဒေါသဿ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ နိဗ္ဗုတော, မောဟဿ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ နိဗ္ဗုတော, ကောဓဿ။ ဥပနာဟဿ။ မက္ခဿ။ ပဠာသဿ။ ဣဿာယ။ မစ္ဆရိယဿ။ မာယာယ။ သာဌေယျဿ။ ထမ္ဘဿ။ သာရမ္ဘဿ။ မာနဿ။ အတိမာနဿ။ မဒဿ။ ပမာဒဿ။ သဗ္ဗကိလေသာနံ။ သဗ္ဗဒုစ္စရိတာနံ။ သဗ္ဗဒရထာနံ ။ သဗ္ဗပရိဠာဟာနံ။ သဗ္ဗသန္တာပါနံ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ နိဗ္ဗုတော။ ဘိက္ခူတိ သတ္တန္နံ ဓမ္မာနံ ဘိန္နတ္တာ ဘိက္ခု။ပေ။။ ဝုသိတဝါ ခီဏပုနဗ္ဘဝေါ သ ဘိက္ခူတိ – သင်္ခါယ နိဗ္ဗုတော ဘိက္ခု။
တဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာတိ။ တဿာတိ အရဟတော ခီဏာသဝဿ။ ဣဉ္ဇိတာတိ တဏှိဉ္ဇိတံ ဒိဋ္ဌိဉ္ဇိတံ မာနိဉ္ဇိတံ ကိလေသိဉ္ဇိတံ ကာမိဉ္ဇိတံ။ တဿိမေ ဣဉ္ဇိတာ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – တဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ကာမေသု ဗြဟ္မစရိယဝါ၊ [မေတ္တေယျာတိ ဘဂဝါ]
ဝီတတဏှော သဒါ သတော။
သင်္ခါယ နိဗ္ဗုတော ဘိက္ခု၊ တဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာ’’တိ။
၁၁။
သော ဥဘန္တမဘိညာယ၊ မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတိ။
တံ ဗြူမိ မဟာပုရိသောတိ၊ သော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါ။
သော ဥဘန္တမဘိညာယ, မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတီတိ။ အန္တာတိ ဖဿော ဧကော အန္တော, ဖဿသမုဒယော ဒုတိယော အန္တော, ဖဿနိရောဓေါ မဇ္ဈေ; အတီတံ ဧကော အန္တော, အနာဂတံ ဒုတိယော အန္တော, ပစ္စုပ္ပန္နံ မဇ္ဈေ; သုခါ ဝေဒနာ ဧကော အန္တော, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဒုတိယော အန္တော, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ မဇ္ဈေ; နာမံ ဧကော အန္တော, ရူပံ ဒုတိယော အန္တော, ဝိညာဏံ မဇ္ဈေ; ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဧကော အန္တော, ဆ ဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ ဒုတိယော အန္တော, ဝိညာဏံ မဇ္ဈေ; သက္ကာယော ဧကော အန္တော, သက္ကာယသမုဒယော ဒုတိယော အန္တော, သက္ကာယနိရောဓေါ မဇ္ဈေ။ မန္တာ ဝုစ္စတိ ပညာ, ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။
လေပါတိ ဒွေ လေပါ – တဏှာလေပေါ စ ဒိဋ္ဌိလေပေါ စ။ ကတမော တဏှာလေပေါ ? ယာဝတာ တဏှာသင်္ခါတေန သီမကတံ ဩဓိကတံ [မရိယာဒိကတံ ဩဓိကတံ (သျာ။)] ပရိယန္တကတံ ပရိဂ္ဂဟိတံ မမာယိတံ – ‘‘ဣဒံ မမ, ဧတံ မမ, ဧတ္တကံ မမ, ဧတ္တာဝတာ မမ ရူပါ သဒ္ဒါ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ အတ္ထရဏာ ပါဝုရဏာ ဒါသိဒါသာ အဇေဠကာ ကုက္ကုဋသူကရာ ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝါ ခေတ္တံ ဝတ္ထု ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ ဂါမနိဂမရာဇဓါနိယော ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ’’။ ကေဝလမ္ပိ မဟာပထဝိံ တဏှာဝသေန မမာယတိ။ ယာဝတာ အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတံ – အယံ တဏှာလေပေါ။
ကတမော ဒိဋ္ဌိလေပေါ? ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိ, ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရော ဒိဋ္ဌိဝိသူကာယိကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ ဂါဟော ပဋိဂ္ဂါဟော အဘိနိဝေသော ပရာမာသော ကုမ္မဂ္ဂေါ မိစ္ဆာပထော မိစ္ဆတ္တံ တိတ္ထာယတနံ ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော [ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော (ဗဟူသု)] ဝိပရီတဂ္ဂါဟော ဝိပလ္လာသဂ္ဂါဟော မိစ္ဆာဂါဟော အယာထာဝကသ္မိံ ယာထာဝကန္တိ ဂါဟော, ယာဝတာ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ – အယံ ဒိဋ္ဌိလေပေါ။
သော ဥဘန္တမဘိညာယ, မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတီတိ သော ဥဘော စ အန္တေ မဇ္ဈဉ္စ မန္တာယ အဘိညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ န လိပ္ပတိ န ပလိပ္ပတိ န ဥပလိပ္ပတိ, အလိတ္တော အသံလိတ္တော အနုပလိတ္တော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – သော ဥဘန္တမဘိညာယ မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတိ။
တံ ဗြူမိ မဟာပုရိသောတိ မဟာပုရိသော အဂ္ဂပုရိသော သေဋ္ဌပုရိသော ဝိသေဋ္ဌပုရိသော ပါမောက္ခပုရိသော ဥတ္တမပုရိသော ပဝရပုရိသော, တံ ဗြူမိ တံ ကထေမိ တံ ဘဏာမိ တံ ဒီပေမိ တံ ဝေါဟရာမိ။
အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော [ပဿ သံ။ နိ။ ၅။၃၇၇] ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာပုရိသော မဟာပုရိသော’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, မဟာပုရိသော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝိမုတ္တစိတ္တတ္တာ ခွါဟံ, သာရိပုတ္တ, မဟာပုရိသောတိ ဝဒါမိ, အဝိမုတ္တစိတ္တတ္တာ နော မဟာပုရိသောတိ ဝဒါမိ။
‘‘ကထဉ္စ, သာရိပုတ္တ, ဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု အဇ္ဈတ္တံ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ ဝိရဇ္ဇတိ ဝိမုစ္စတိ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ။ ဝေဒနာသု။ပေ။။ စိတ္တေ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရတော စိတ္တံ ဝိရဇ္ဇတိ ဝိမုစ္စတိ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ။ ဧဝံ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု ဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ။ ဝိမုတ္တစိတ္တတ္တာ ခွါဟံ, သာရိပုတ္တ, မဟာပုရိသောတိ ဝဒါမိ, အဝိမုတ္တစိတ္တတ္တာ နော မဟာပုရိသောတိ ဝဒါမီ’’တိ – တံ ဗြူမိ မဟာပုရိသောတိ။
သော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါတိ သိဗ္ဗိနီ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ, ယဿေသာ သိဗ္ဗိနီ တဏှာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ။ သော သိဗ္ဗိနိံ တဏှံ အစ္စဂါ ဥပစ္စဂါ အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တောတိ – သော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘သော ဥဘန္တမဘိညာယ၊ မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတိ။
တံ ဗြူမိ မဟာပုရိသောတိ၊ သော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ ယေ တေ ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဧကပယောဂါ ဧကာဓိပ္ပါယာ ဧကဝါသနဝါသိတာ, တေသံ အနေကပါဏသဟဿာနံ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ။ သဟ အရဟတ္တပ္ပတ္တာ အဇိနဇဋာဝါကစီရတိဒဏ္ဍကမဏ္ဍလုကေသာ စ မဿူ စ အန္တရဟိတာ။ ဘဏ္ဍုကာသာယဝတ္ထဝသနော သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓရော အနွတ္ထပဋိပတ္တိယာ ပဉ္ဇလိကော ဘဂဝန္တံ နမဿမာနော နိသိန္နော ဟောတိ – ‘‘သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ။
တိဿမေတ္တေယျမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ဒုတိယော။
၃။ ပုဏ္ဏကမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၁၂။
အနေဇံ မူလဒဿာဝိံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]
အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
ကိံနိဿိတာ ဣသယော မနုဇာ၊ ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။
ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။
အနေဇံ မူလဒဿာဝိန္တိ ဧဇာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ သာ ဧဇာ တဏှာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အနေဇော။ ဧဇာယ ပဟီနတ္တာ အနေဇော။ ဘဂဝါ လာဘေပိ န ဣဉ္ဇတိ, အလာဘေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ယသေပိ န ဣဉ္ဇတိ, အယသေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ပသံသာယပိ န ဣဉ္ဇတိ, နိန္ဒာယပိ န ဣဉ္ဇတိ, သုခေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ဒုက္ခေပိ န ဣဉ္ဇတိ န စလတိ န ဝေဓတိ နပ္ပဝေဓတီတိ – အနေဇံ။ မူလဒဿာဝိန္တိ ဘဂဝါ မူလဒဿာဝီ ဟေတုဒဿာဝီ နိဒါနဒဿာဝီ သမ္ဘဝဒဿာဝီ ပဘဝဒဿာဝီ သမုဋ္ဌာနဒဿာဝီ အာဟာရဒဿာဝီ အာရမ္မဏဒဿာဝီ ပစ္စယဒဿာဝီ သမုဒယဒဿာဝီ။
တီဏိ အကုသလမူလာနိ – လောဘော အကုသလမူလံ, ဒေါသော အကုသလမူလံ, မောဟော အကုသလမူလံ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – [ပဿ အ။ နိ။ ၃။၁၁၂] ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။ ကတမာနိ တီဏိ? လောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ, ဒေါသော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ, မောဟော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။ န, ဘိက္ခဝေ, လောဘဇေန ကမ္မေန ဒေါသဇေန ကမ္မေန မောဟဇေန ကမ္မေန ဒေဝါ ပညာယန္တိ, မနုဿာ ပညာယန္တိ, ယာ ဝါ ပနညာပိ ကာစိ သုဂတိယော။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောဘဇေန ကမ္မေန ဒေါသဇေန ကမ္မေန မောဟဇေန ကမ္မေန နိရယော ပညာယတိ, တိရစ္ဆာနယောနိ ပညာယတိ, ပေတ္တိဝိသယော ပညာယတိ, ယာ ဝါ ပနညာပိ ကာစိ ဒုဂ္ဂတိယော နိရယေ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပေတ္တိဝိသယေ အတ္တဘာဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ’’။ ဣမာနိ တီဏိ အကုသလမူလာနီတိ ဘဂဝါ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ မူလဒဿာဝီ။ပေ။။ သမုဒယဒဿာဝီ။ တီဏိ ကုသလမူလာနိ – အလောဘော ကုသလမူလံ, အဒေါသော ကုသလမူလံ, အမောဟော ကုသလမူလံ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘တီဏိမာနိ။ပေ။။ န, ဘိက္ခဝေ, အလောဘဇေန ကမ္မေန အဒေါသဇေန ကမ္မေန အမောဟဇေန ကမ္မေန နိရယော ပညာယတိ, တိရစ္ဆာနယောနိ ပညာယတိ, ပေတ္တိဝိသယော ပညာယတိ, ယာ ဝါ ပနညာပိ ကာစိ ဒုဂ္ဂတိယော။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အလောဘဇေန ကမ္မေန အဒေါသဇေန ကမ္မေန အမောဟဇေန ကမ္မေန ဒေဝါ ပညာယန္တိ, မနုဿာ ပညာယန္တိ, ယာ ဝါ ပနညာပိ ကာစိ သုဂတိယော ဒေဝေ စ မနုဿေ စ အတ္တဘာဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ’’။ ဣမာနိ တီဏိ ကုသလမူလာနီတိ ဘဂဝါ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ မူလဒဿာဝီ။ပေ။။ သမုဒယဒဿာဝီ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ယေ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ အကုသလာ အကုသလဘာဂိယာ အကုသလပက္ခိကာ သဗ္ဗေ တေ အဝိဇ္ဇာမူလကာ အဝိဇ္ဇာသမောသရဏာ အဝိဇ္ဇာသမုဂ္ဃါတာ’’။ သဗ္ဗေ တေ သမုဂ္ဃါတံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဘဂဝါ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ မူလဒဿာဝီ။ပေ။။ သမုဒယဒဿာဝီ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ယေ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကုသလာ ကုသလဘာဂိယာ ကုသလပက္ခိကာ, သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ။ အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ ဘဂဝါ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ မူလဒဿာဝီ။ပေ။။ သမုဒယဒဿာဝီ။
အထ ဝါ, ဘဂဝါ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာ မူလံ သင်္ခါရာနံ, သင်္ခါရာ မူလံ ဝိညာဏဿ , ဝိညာဏံ မူလံ နာမရူပဿ, နာမရူပံ မူလံ သဠာယတနဿ, သဠာယတနံ မူလံ ဖဿဿ, ဖဿော မူလံ ဝေဒနာယ, ဝေဒနာ မူလံ တဏှာယ, တဏှာ မူလံ ဥပါဒါနဿ, ဥပါဒါနံ မူလံ ဘဝဿ, ဘဝေါ မူလံ ဇာတိယာ, ဇာတိ မူလံ ဇရာမရဏဿာ’’တိ – ဘဂဝါ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ မူလဒဿာဝီ။ပေ။။ သမုဒယဒဿာဝီ။
အထ ဝါ, ဘဂဝါ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ‘‘စက္ခု မူလံ စက္ခုရောဂါနံ, သောတံ မူလံ သောတရောဂါနံ, ဃာနံ မူလံ ဃာနရောဂါနံ, ဇိဝှာ မူလံ ဇိဝှာရောဂါနံ, ကာယော မူလံ ကာယရောဂါနံ, မနော မူလံ စေတသိကာနံ ဒုက္ခာန’’န္တိ – ဘဂဝါ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ မူလဒဿာဝီ ဟေတုဒဿာဝီ နိဒါနဒဿာဝီ သမ္ဘဝဒဿာဝီ ပဘဝဒဿာဝီ သမုဋ္ဌာနဒဿာဝီ အာဟာရဒဿာဝီ အာရမ္မဏဒဿာဝီ ပစ္စယဒဿာဝီ သမုဒယဒဿာဝီတိ – အနေဇံ မူလဒဿာဝီ။
ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကောတိ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော ။
အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမန္တိ ပဉ္ဟေန အတ္ထိကော အာဂတောမှိ, [ပဉ္ဟတ္ထိကာမှ အာဂတာ (ဗဟူသု) ပဿ မဟာနိ။ ၁၉၂] ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုကာမော အာဂတောမှိ, ပဉ္ဟံ သောတုကာမော အာဂတောမှီတိ – ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ အထ ဝါ, ပဉ္ဟတ္ထိကာနံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုကာမာနံ ပဉ္ဟံ သောတုကာမာနံ အာဂမနံ အဘိက္ကမနံ ဥပသင်္ကမနံ ပယိရုပါသနံ အတ္ထီတိ – ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ အထ ဝါ, ပဉှာဂမော တုယှံ အတ္ထိ, တွမ္ပိ ပဟု တွမသိ အလမတ္တော။ မယာ ပုစ္ဆိတံ ကထေတုံ ဝိသဇ္ဇေတုံ ဝဟဿေတံ ဘာရန္တိ [ဝိသဇ္ဇေတုံ သန္ဒဿေတုံ ဘဏိတုန္တိ (သျာ။) ဝဟဿု + ဧတံ] – ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
ကိံ နိဿိတာ ဣသယော မနုဇာတိ ကိံ နိဿိတာ အာသိတာ အလ္လီနာ ဥပဂတာ အဇ္ဈောသိတာ အဓိမုတ္တာ။ ဣသယောတိ ဣသိနာမကာ ယေ ကေစိ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတာ အာဇီဝကာ နိဂဏ္ဌာ ဇဋိလာ တာပသာ။ မနုဇာတိ မနုဿာ ဝုစ္စန္တီတိ – ကိံ နိဿိတာ ဣသယော မနုဇာ။
ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနန္တိ။ ခတ္တိယာတိ ယေ ကေစိ ခတ္တိယဇာတိကာ။ ဗြာဟ္မဏာတိ ယေ ကေစိ ဘောဝါဒိကာ။ ဒေဝတာနန္တိ အာဇီဝကသာဝကာနံ အာဇီဝကာ ဒေဝတာ, နိဂဏ္ဌသာဝကာနံ နိဂဏ္ဌာ ဒေဝတာ, ဇဋိလသာဝကာနံ ဇဋိလာ ဒေဝတာ, ပရိဗ္ဗာဇကသာဝကာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဒေဝတာ, အဝိရုဒ္ဓကသာဝကာနံ အဝိရုဒ္ဓကာ [အဝရုဒ္ဓကသာဝကာနံ အဝရုဒ္ဓကာ (သျာ။)] ဒေဝတာ, ဟတ္ထိဝတိကာနံ ဟတ္ထီ ဒေဝတာ, အဿဝတိကာနံ အဿာ ဒေဝတာ, ဂေါဝတိကာနံ ဂါဝေါ ဒေဝတာ, ကုက္ကုရဝတိကာနံ ကုက္ကုရာ ဒေဝတာ, ကာကဝတိကာနံ ကာကာ ဒေဝတာ, ဝါသုဒေဝဝတိကာနံ ဝါသုဒေဝေါ ဒေဝတာ, ဗလဒေဝဝတိကာနံ ဗလဒေဝေါ ဒေဝတာ, ပုဏ္ဏဘဒ္ဒဝတိကာနံ ပုဏ္ဏဘဒ္ဒေါ ဒေဝတာ, မဏိဘဒ္ဒဝတိကာနံ မဏိဘဒ္ဒေါ ဒေဝတာ, အဂ္ဂိဝတိကာနံ အဂ္ဂိ ဒေဝတာ, နာဂဝတိကာနံ နာဂါ ဒေဝတာ, သုပဏ္ဏဝတိကာနံ သုပဏ္ဏာ ဒေဝတာ, ယက္ခဝတိကာနံ ယက္ခာ ဒေဝတာ, အသုရဝတိကာနံ အသုရာ ဒေဝတာ, ဂန္ဓဗ္ဗဝတိကာနံ ဂန္ဓဗ္ဗာ ဒေဝတာ, မဟာရာဇဝတိကာနံ မဟာရာဇာနော ဒေဝတာ, စန္ဒဝတိကာနံ စန္ဒော ဒေဝတာ, သူရိယဝတိကာနံ သူရိယော ဒေဝတာ, ဣန္ဒဝတိကာနံ ဣန္ဒော ဒေဝတာ, ဗြဟ္မဝတိကာနံ ဗြဟ္မာ ဒေဝတာ, ဒေဝဝတိကာနံ ဒေဝေါ ဒေဝတာ, ဒိသာဝတိကာနံ ဒိသာ ဒေဝတာ, ယေ ယေသံ ဒက္ခိဏေယျာ တေ တေသံ ဒေဝတာတိ – ခတ္တိယဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။
ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေတိ ယညံ ဝုစ္စတိ ဒေယျဓမ္မော စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ [မာလာဂန္ဓံ ဝိလေပနံ (သျာ။) ဣတိဝု။ ၇၅] သေယျာဝသထပဒီပေယျံ။ ယညမကပ္ပယိံသူတိ ယေပိ ယညံ ဧသန္တိ ဂဝေသန္တိ ပရိယေသန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ, တေပိ ယညံ ကပ္ပေန္တိ။ ယေပိ ယညံ အဘိသင်္ခရောန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ။ပေ။။ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ, တေပိ ယညံ ကပ္ပေန္တိ။ ယေပိ ယညံ ဒေန္တိ ယဇန္တိ ပရိစ္စဇန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ။ပေ။။ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ , တေပိ ယညံ ကပ္ပေန္တိ။ ပုထူတိ ယညာ ဝါ ဧတေ ပုထူ, ယညယာဇကာ [ယညယဇကာ (သျာ။)] ဝါ ဧတေ ပုထူ, ဒက္ခိဏေယျာ ဝါ ဧတေ ပုထူ။ ကထံ ယညာ ဝါ ဧတေ ပုထူ? ဗဟုကာနံ ဧတေ ယညာ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလံ ဂန္ဓံ ဝိလေပနံ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ – ဧဝံ ယညာ ဝါ ဧတေ ပုထူ။
ကထံ ယညယာဇကာ ဝါ ဧတေ ပုထူ? ဗဟုကာ ဧတေ ယညယာဇကာ ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဂဟဋ္ဌာ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ ဒေဝါ စ မနုဿာ စ – ဧဝံ ယညယာဇကာ ဝါ ဧတေ ပုထူ။
ကထံ ဒက္ခိဏေယျာ ဝါ ဧတေ ပုထူ? ဗဟုကာ ဧတေ ဒက္ခိဏေယျာ ပုထူ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကပဏဒ္ဓိကဝနိဗ္ဗကယာစကာ [။ ဝဏိဗ္ဗကသာဝကာ (သျာ။) ဣတိဝု။ ၇၅] – ဧဝံ ဒက္ခိဏေယျာ ဝါ ဧတေ ပုထူ။ ဣဓ လောကေတိ မနုဿလောကေတိ ယညမကပ္ပယိံသု – ပုထူဓ လောကေ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတန္တိ။ ပုစ္ဆာတိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ, ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ, ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ ကတမာ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ လက္ခဏံ အညာတံ ဟောတိ အဒိဋ္ဌံ အတုလိတံ အတီရိတံ အဝိဘူတံ အဝိဘာဝိတံ, တဿ ဉာဏာယ ဒဿနာယ တုလနာယ တီရဏာယ ဝိဘူတတ္ထာယ ဝိဘာဝနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ။
ကတမာ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ လက္ခဏံ ဉာတံ ဟောတိ ဒိဋ္ဌံ တုလိတံ တီရိတံ ဝိဘူတံ ဝိဘာဝိတံ။ အညေဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ။
ကတမာ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ သံသယပက္ခန္ဒော [သံသယပက္ခန္နော (သျာ။)] ဟောတိ ဝိမတိပက္ခန္ဒော ဒွေဠှကဇာတော – ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, န နု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ! သော ဝိမတိစ္ဆေဒနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ ဣမာ တိဿော ပုစ္ဆာ။
အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – မနုဿပုစ္ဆာ, အမနုဿပုစ္ဆာ, နိမ္မိတပုစ္ဆာ။ ကတမာ မနုဿပုစ္ဆာ? မနုဿာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆန္တိ, ဘိက္ခူ ပုစ္ဆန္တိ, ဘိက္ခုနိယော ပုစ္ဆန္တိ, ဥပါသကာ ပုစ္ဆန္တိ, ဥပါသိကာယော ပုစ္ဆန္တိ, ရာဇာနော ပုစ္ဆန္တိ, ခတ္တိယာ ပုစ္ဆန္တိ, ဗြာဟ္မဏာ ပုစ္ဆန္တိ, ဝေဿာ ပုစ္ဆန္တိ, သုဒ္ဒါ ပုစ္ဆန္တိ, ဂဟဋ္ဌာ ပုစ္ဆန္တိ, ပဗ္ဗဇိတာ ပုစ္ဆန္တိ – အယံ မနုဿပုစ္ဆာ။
ကတမာ အမနုဿပုစ္ဆာ? အမနုဿာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, နာဂါ ပုစ္ဆန္တိ, သုပဏ္ဏာ ပုစ္ဆန္တိ, ယက္ခာ ပုစ္ဆန္တိ, အသုရာ ပုစ္ဆန္တိ, ဂန္ဓဗ္ဗာ ပုစ္ဆန္တိ, မဟာရာဇာနော ပုစ္ဆန္တိ, ဣန္ဒာ ပုစ္ဆန္တိ, ဗြဟ္မာနော ပုစ္ဆန္တိ, ဒေဝတာယော ပုစ္ဆန္တိ – အယံ အမနုဿပုစ္ဆာ။
ကတမာ နိမ္မိတပုစ္ဆာ? ယံ ဘဂဝါ ရူပံ အဘိနိမ္မိနာတိ မနောမယံ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ, သော နိမ္မိတော ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ; ဘဂဝါ ဝိသဇ္ဇေတိ [ဝိဿဇ္ဇေတိ (က။)] – အယံ နိမ္မိတပုစ္ဆာ။ ဣမာ တိဿော ပုစ္ဆာ။
အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အတ္တတ္ထပုစ္ဆာ, ပရတ္ထပုစ္ဆာ, ဥဘယတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထပုစ္ဆာ, သမ္ပရာယိကတ္ထပုစ္ဆာ, ပရမတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အနဝဇ္ဇတ္ထပုစ္ဆာ, နိက္ကိလေသတ္ထပုစ္ဆာ, ဝေါဒါနတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အတီတပုစ္ဆာ, အနာဂတပုစ္ဆာ, ပစ္စုပ္ပန္နပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အဇ္ဈတ္တပုစ္ဆာ, ဗဟိဒ္ဓါပုစ္ဆာ , အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ကုသလပုစ္ဆာ, အကုသလပုစ္ဆာ, အဗျာကတပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ခန္ဓပုစ္ဆာ, ဓါတုပုစ္ဆာ, အာယတနပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – သတိပဋ္ဌာနပုစ္ဆာ, သမ္မပ္ပဓါနပုစ္ဆာ, ဣဒ္ဓိပါဒပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ဣန္ဒ္ရိယပုစ္ဆာ, ဗလပုစ္ဆာ, ဗောဇ္ဈင်္ဂပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – မဂ္ဂပုစ္ဆာ, ဖလပုစ္ဆာ, နိဗ္ဗာနပုစ္ဆာ။
ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ ပသာဒေမိ တံ ‘‘ကထယဿု မေ’’တိ ပုစ္ဆာမိ တံ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ – ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘အနေဇံ မူလဒဿာဝိံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]
အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
ကိံ နိဿိတာ ဣသယော မနုဇာ၊ ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။
ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတ’’န္တိ။
၁၃။
ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာ၊ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]
ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။
ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ အာသီသမာနာ ပုဏ္ဏက ဣတ္ထတ္တံ [ဣတ္ထတံ (သျာ။)၊ ဣတ္ထဘာဝံ (က။)] ။
ဇရံ သိတာ ယညမကပ္ပယိံသု။
ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာတိ။ ယေ ကေစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယေ ကေစီတိ။ ဣသယောတိ ဣသိနာမကာ ယေ ကေစိ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတာ အာဇီဝကာ နိဂဏ္ဌာ ဇဋိလာ တာပသာ။ မနုဇာတိ မနုဿာ ဝုစ္စန္တီတိ – ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာ ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ။
ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနန္တိ။ ခတ္တိယာတိ ယေ ကေစိ ခတ္တိယဇာတိကာ။ ဗြာဟ္မဏာတိ ယေ ကေစိ ဘောဝါဒိကာ။ ဒေဝတာနန္တိ အာဇီဝကသာဝကာနံ အာဇီဝကာ ဒေဝတာ။ပေ။။ ဒိသာဝတိကာနံ ဒိသာ ဒေဝတာ။ ယေ ယေသံ ဒက္ခိဏေယျာ, တေ တေသံ ဒေဝတာတိ – ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။
ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေတိ။ ယညံ ဝုစ္စတိ ဒေယျဓမ္မော စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ။ပေ။။ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ။ ယညမကပ္ပယိံသူတိ ယေပိ ယညံ ဧသန္တိ ဂဝေသန္တိ ပရိယေသန္တိ။ပေ။။ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ, တေပိ ယညံ ကပ္ပေန္တိ။ ပုထူတိ ယညာ ဝါ ဧတေ ပုထူ, ယညယာဇကာ ဝါ ဧတေ ပုထူ, ဒက္ခိဏေယျာ ဝါ ဧတေ ပုထူ။ပေ။။ ဧဝံ ဒက္ခိဏေယျာ ဝါ ဧတေ ပုထူ။ ဣဓ လောကေတိ မနုဿလောကေတိ ယညမကပ္ပယိံသု – ပုထူဓ လောကေ။
အာသီသမာနာ ပုဏ္ဏက ဣတ္ထတ္တန္တိ။ အာသီသမာနာတိ ရူပပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, သဒ္ဒပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ဂန္ဓပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ရသပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ပုတ္တပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ဒါရပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ဓနပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ယသပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ဣဿရိယပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ခတ္တိယမဟာသာလကုလေ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, စာတုမဟာရာဇိကေသု [စာတုမ္မဟာရာဇိကေသု (သျာ။)] ဒေဝေသု အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ, တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု ယာမေသု ဒေဝေသု တုသိတေသု ဒေဝေသု နိမ္မာနရတီသု ဒေဝေသု ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီသု ဒေဝေသု ဗြဟ္မကာယိကေသု ဒေဝေသု အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အာသီသမာနာ ဣစ္ဆမာနာ သာဒိယမာနာ ပတ္ထယမာနာ ပိဟယမာနာ အဘိဇပ္ပမာနာတိ အာသီသမာနာ။
ပုဏ္ဏက ဣတ္ထတ္တန္တိ ဧတ္ထ အတ္တဘာဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိံ အာသီသမာနာ ဧတ္ထ ခတ္တိယမဟာသာလကုလေ အတ္တဘာဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိံ အာသီသမာနာ။ပေ။။ ဧတ္ထ ဗြဟ္မကာယိကေသု ဒေဝေသု အတ္တဘာဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိံ အာသီသမာနာ ဣစ္ဆမာနာ သာဒိယမာနာ ပတ္ထယမာနာ ပိဟယမာနာ အဘိဇပ္ပမာနာတိ အာသီသမာနာ – ပုဏ္ဏက ဣတ္ထတ္တံ။
ဇရံ သိတာ ယညမကပ္ပယိံသူတိ ဇရာနိဿိတာ ဗျာဓိနိဿိတာ မရဏနိဿိတာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ ဇာတိနိဿိတာ တဒေဝ တေ ဇရာနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ ဇရာနိဿိတာ တဒေဝ တေ ဗျာဓိနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ ဗျာဓိနိဿိတာ တဒေဝ တေ မရဏနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ မရဏနိဿိတာ တဒေဝ တေ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသနိဿိတာ တဒေဝ တေ ဂတိနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ ဂတိနိဿိတာ တဒေဝ တေ ဥပပတ္တိနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ ဥပပတ္တိနိဿိတာ တဒေဝ တေ ပဋိသန္ဓိနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ ပဋိသန္ဓိနိဿိတာ တဒေဝ တေ ဘဝနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ ဘဝနိဿိတာ တဒေဝ တေ သံသာရနိဿိတာ။ ယဒေဝ တေ သံသာရနိဿိတာ တဒေဝ တေ ဝဋ္ဋနိဿိတာ အလ္လီနာ ဥပဂတာ အဇ္ဈောသိတာ အဓိမုတ္တာတိ – ဇရံ သိတာ ယညမကပ္ပယိံသု။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာ၊ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]
ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။
ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ အာသီသမာနာ ပုဏ္ဏက ဣတ္ထတ္တံ။
ဇရံ သိတာ ယညမကပ္ပယိံသူ’’တိ။
၁၄။
ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]
ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။
ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ ကစ္စိသု တေ ဘဂဝါ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာ။
အတာရုံ [အတာရုံ (သျာ။ က။)] ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။
ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာတိ။ ယေ ကေစီတိ။ပေ။။။
ကစ္စိသု တေ ဘဂဝါ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာတိ။ ကစ္စိသူတိ သံသယပုစ္ဆာ ဝိမတိပုစ္ဆာ ဒွေဠှကပုစ္ဆာ အနေကံသပုစ္ဆာ – ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, န နု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ – ကစ္စိသု။ တေတိ ယညယာဇကာ ဝုစ္စန္တိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ကစ္စိသု တေ ဘဂဝါ။ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာတိ ယညောယေဝ ဝုစ္စတိ ယညပထော။ ယထာ အရိယမဂ္ဂေါ အရိယပထော ဒေဝမဂ္ဂေါ ဒေဝပထော ဗြဟ္မမဂ္ဂေါ ဗြဟ္မပထော, ဧဝမေဝ ယညောယေဝ ဝုစ္စတိ ယညပထော။ အပ္ပမတ္တာတိ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာ သက္ကစ္စကာရိနော သာတစ္စကာရိနော အဋ္ဌိတကာရိနော အနောလီနဝုတ္တိနော အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒာ အနိက္ခိတ္တဓုရာ တစ္စရိတာ တဗ္ဗဟုလာ တဂ္ဂရုကာ တန္နိန္နာ တပ္ပောဏာ တပ္ပဗ္ဘာရာ တဒဓိမုတ္တာ တဒဓိပတေယျာတိ – တေပိ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာ။ ယေပိ ယညံ ဧသန္တိ ဂဝေသန္တိ ပရိယေသန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ။ပေ။။ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ သက္ကစ္စကာရိနော။ပေ။။ တဒဓိပတေယျာ, တေပိ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာ။ ယေပိ ယညံ အဘိသင်္ခရောန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ။ပေ။။ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ သက္ကစ္စကာရိနော။ပေ။။ တဒဓိပတေယျာ, တေပိ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာ။ ယေပိ ယညံ ဒေန္တိ ယဇန္တိ ပရိစ္စဇန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ။ပေ။။ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ သက္ကစ္စကာရိနော ။ပေ။။ တဒဓိပတေယျာ, တေပိ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာတိ – ကစ္စိသု တေ ဘဂဝါ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာ။
အတာရုံ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသာတိ ဇရာမရဏံ အတရိံသု ဥတ္တရိံသု ပတရိံသု သမတိက္ကမိံသု ဝီတိဝတ္တိံသု။ မာရိသာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ မာရိသာတိ – အတာရု ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတန္တိ။ ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ ပသာဒေမိ တံ ကထယဿု မေတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ – ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]
ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။
ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ ကစ္စိသု တေ ဘဂဝါ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာ။
အတာရု ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတ’’န္တိ။
၁၅။
အာသီသန္တိ [အာသိံသန္တိ (သျာ။)] ထောမယန္တိ၊ အဘိဇပ္ပန္တိ ဇုဟန္တိ။ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]
ကာမာဘိဇပ္ပန္တိ ပဋိစ္စ လာဘံ၊ တေ ယာဇယောဂါ ဘဝရာဂရတ္တာ။
နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ။
အာသီသန္တိ ထောမယန္တိ အဘိဇပ္ပန္တိ ဇုဟန္တီတိ။ အာသီသန္တီတိ ရူပပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, သဒ္ဒပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ဂန္ဓပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ရသပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ပုတ္တပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ဒါရပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ဓနပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ယသပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ဣဿရိယပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ခတ္တိယမဟာသာလကုလေ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ။ပေ။။ ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ, စာတုမဟာရာဇိကေသု ဒေဝေသု။ပေ။။ ဗြဟ္မကာယိကေသု ဒေဝေသု အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အာသီသန္တိ ဣစ္ဆန္တိ သာဒိယန္တိ ပတ္ထယန္တိ ပိဟယန္တီတိ – အာသီသန္တိ။
ထောမယန္တီတိ ယညံ ဝါ ထောမေန္တိ ဖလံ ဝါ ထောမေန္တိ ဒက္ခိဏေယျေ ဝါ ထောမေန္တိ။ ကထံ ယညံ ထောမေန္တိ? သုစိံ ဒိန္နံ [ဝိယံ ဒိန္နံ (သျာ။)], မနာပံ ဒိန္နံ, ပဏီတံ ဒိန္နံ, ကာလေန ဒိန္နံ, ကပ္ပိယံ ဒိန္နံ, ဝိစေယျ ဒိန္နံ, အနဝဇ္ဇံ ဒိန္နံ, အဘိဏှံ ဒိန္နံ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒိတန္တိ – ထောမေန္တိ ကိတ္တေန္တိ ဝဏ္ဏေန္တိ ပသံသန္တိ။ ဧဝံ ယညံ ထောမေန္တိ။
ကထံ ဖလံ ထောမေန္တိ? ဣတော နိဒါနံ ရူပပဋိလာဘော ဘဝိဿတိ။ပေ။။ ဗြဟ္မကာယိကေသု ဒေဝေသု အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ဘဝိဿတီတိ – ထောမေန္တိ ကိတ္တေန္တိ ဝဏ္ဏေန္တိ ပသံသန္တိ။ ဧဝံ ဖလံ ထောမေန္တိ။
ကထံ ဒက္ခိဏေယျေ ထောမေန္တိ? ဒက္ခိဏေယျာ ဇာတိသမ္ပန္နာ ဂေါတ္တသမ္ပန္နာ အဇ္ဈာယကာ မန္တဓရာ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကာ ဝေယျာကရဏာ လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယာတိ, ဝီတရာဂါ ဝါ ရာဂဝိနယာယ ဝါ ပဋိပန္နာ, ဝီတဒေါသာ ဝါ ဒေါသဝိနယာယ ဝါ ပဋိပန္နာ, ဝီတမောဟာ ဝါ မောဟဝိနယာယ ဝါ ပဋိပန္နာ, သဒ္ဓါသမ္ပန္နာ သီလသမ္ပန္နာ သမာဓိသမ္ပန္နာ ပညာသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နာတိ – ထောမေန္တိ ကိတ္တေန္တိ ဝဏ္ဏေန္တိ ပသံသန္တိ။ ဧဝံ ဒက္ခိဏေယျေ ထောမေန္တီတိ – အာသီသန္တိ ထောမယန္တိ။
အဘိဇပ္ပန္တီတိ ရူပပဋိလာဘံ အဘိဇပ္ပန္တိ, သဒ္ဒပဋိလာဘံ အဘိဇပ္ပန္တိ, ဂန္ဓပဋိလာဘံ အဘိဇပ္ပန္တိ, ရသပဋိလာဘံ အဘိဇပ္ပန္တိ။ပေ။။ ဗြဟ္မကာယိကေသု ဒေဝေသု အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အဘိဇပ္ပန္တီတိ – အာသီသန္တိ ထောမယန္တိ အဘိဇပ္ပန္တိ။ ဇုဟန္တီတိ ဇုဟန္တိ ဒေန္တိ ယဇန္တိ ပရိစ္စဇန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ သေယျာဝသထပဒီပေယျန္တိ – အာသီသန္တိ ထောမယန္တိ အဘိဇပ္ပန္တိ ဇုဟန္တိ ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ။
ကာမာဘိဇပ္ပန္တိ ပဋိစ္စ လာဘန္တိ ရူပပဋိလာဘံ ပဋိစ္စ ကာမေ အဘိဇပ္ပန္တိ, သဒ္ဒပဋိလာဘံ ပဋိစ္စ ကာမေ အဘိဇပ္ပန္တိ။ပေ။။ ဗြဟ္မကာယိကေသု ဒေဝေသု အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ ပဋိစ္စ ကာမေ အဘိဇပ္ပန္တိ ပဇပ္ပန္တီတိ – ကာမာဘိဇပ္ပန္တိ ပဋိစ္စ လာဘံ။
တေ ယာဇယောဂါ ဘဝရာဂရတ္တာ နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီတိ တေတိ ယညယာဇကာ ဝုစ္စန္တိ, ယာဇယောဂါတိ ယာဇယောဂေသု ယုတ္တာ ပယုတ္တာ အာယုတ္တာ သမာယုတ္တာ တစ္စရိတာ တဗ္ဗဟုလာ တဂ္ဂရုကာ တန္နိန္နာ တပ္ပောဏာ တပ္ပဗ္ဘာရာ တဒဓိမုတ္တာ တဒဓိပတေယျာတိ – တေ ယာဇယောဂါ, ဘဝရာဂရတ္တာတိ ဘဝရာဂေါ ဝုစ္စတိ ယော ဘဝေသု ဘဝစ္ဆန္ဒော ဘဝရာဂေါ ဘဝနန္ဒီ ဘဝတဏှာ ဘဝသိနေဟော ဘဝပရိဠာဟော ဘဝမုစ္ဆာ ဘဝဇ္ဈောသာနံ။ ဘဝရာဂေန ဘဝေသု ရတ္တာ ဂိဒ္ဓါ ဂဓိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောသန္နာ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓါတိ – တေ ယာဇယောဂါ ဘဝရာဂရတ္တာ။
နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီတိ တေ ယာဇယောဂါ ဘဝရာဂရတ္တာ ဇာတိဇရာမရဏံ နာတရိံသု န ဥတ္တရိံသု န ပတရိံသု န သမတိက္ကမိံသု န ဝီတိဝတ္တိံသု, ဇာတိဇရာမရဏာ အနိက္ခန္တာ အနိဿဋာ အနတိက္ကန္တာ အသမတိက္ကန္တာ အဝီတိဝတ္တာ အန္တောဇာတိဇရာမရဏေ ပရိဝတ္တန္တိ အန္တောသံသာရပထေ ပရိဝတ္တန္တိ။ ဇာတိယာ အနုဂတာ ဇရာယ အနုသဋာ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတာ မရဏေန အဗ္ဘာဟတာ အတာဏာ အလေဏာ အသရဏာ အသရဏီဘူတာတိ; ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – တေ ယာဇယောဂါ ဘဝရာဂရတ္တာ နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အာသီသန္တိ ထောမယန္တိ၊ အဘိဇပ္ပန္တိ ဇုဟန္တိ။ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]
ကာမာဘိဇပ္ပန္တိ ပဋိစ္စ လာဘံ၊ တေ ယာဇယောဂါ ဘဝရာဂရတ္တာ။
နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီ’’တိ။
၁၆။
တေ စေ နာတရိံသု ယာဇယောဂါ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]
ယညေဟိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ၊ အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။
တေ စေ နာတရိံသု ယာဇယောဂါတိ တေ ယညယာဇကာ ယာဇယောဂါ ဘဝရာဂရတ္တာ ဇာတိဇရာမရဏံ နာတရိံသု န ဥတ္တရိံသု န ပတရိံသု န သမတိက္ကမိံသု န ဝီတိဝတ္တိံသု, ဇာတိဇရာမရဏာ အနိက္ခန္တာ အနိဿဋာ အနတိက္ကန္တာ အသမတိက္ကန္တာ အဝီတိဝတ္တာ အန္တောဇာတိဇရာမရဏေ ပရိဝတ္တန္တိ အန္တောသံသာရပထေ ပရိဝတ္တန္တိ။ ဇာတိယာ အနုဂတာ ဇရာယ အနုသဋာ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတာ မရဏေန အဗ္ဘာဟတာ အတာဏာ အလေဏာ အသရဏာ အသရဏီဘူတာတိ – တေ စေ နာတရိံသု ယာဇယောဂါ။
ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော။
ယညေဟိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသာတိ။ ယညေဟီတိ ယညေဟိ ပဟူတေဟိ ယညေဟိ ဝိဝိဓေဟိ ယညေဟိ ပုထူဟိ။ မာရိသာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ မာရိသာတိ – ယညေဟိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ, အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသာတိ အထ ကော ဧသော သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဇာတိဇရာမရဏံ အတရိ ဥတ္တရိ ပတရိ သမတိက္ကမိ ဝီတိဝတ္တယိ [ဝီတိဝတ္တိ (က။)]။ မာရိသာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတ္တိဿာဓိဝစနမေတံ မာရိသာတိ – အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ, အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတန္တိ။ ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ ပသာဒေမိ တံ ကထယဿု မေတန္တိ – ပုစ္ဆာမိ တံ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ – ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘တေ စေ နာတရိံသု ယာဇယောဂါ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]
ယညေဟိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ၊ အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတ’’န္တိ။
၁၇။
သင်္ခါယ လောကသ္မိ [လောကသ္မိံ (သျာ။ က။)] ပရောပရာနိ၊ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]
ယဿိဉ္ဇိတံ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ။
သန္တော ဝိဓူမော အနီဃော နိရာသော၊ အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ။
သင်္ခါယ လောကသ္မိ ပရောပရာနီတိ သင်္ခါ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ပရောပရာနီတိ ဩရံ ဝုစ္စတိ သကတ္တဘာဝေါ, ပရံ ဝုစ္စတိ ပရတ္တဘာဝေါ ဩရံ ဝုစ္စတိ သကရူပဝေဒနာသညာသင်္ခါရဝိညာဏံ, ပရံ ဝုစ္စတိ ပရရူပဝေဒနာသညာသင်္ခါရဝိညာဏံ ; ဩရံ ဝုစ္စတိ ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ, ပရံ ဝုစ္စတိ ဆ ဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ။ ဩရံ ဝုစ္စတိ မနုဿလောကော, ပရံ ဝုစ္စတိ ဒေဝလောကော; ဩရံ ဝုစ္စတိ ကာမဓါတု, ပရံ ဝုစ္စတိ ရူပဓါတု အရူပဓါတု; ဩရံ ဝုစ္စတိ ကာမဓါတု ရူပဓါတု, ပရံ ဝုစ္စတိ အရူပဓါတု။ သင်္ခါယ လောကသ္မိ ပရောပရာနီတိ ပရောပရာနိ အနိစ္စတော သင်္ခါယ ဒုက္ခတော ရောဂတော ဂဏ္ဍတော။ပေ။။ နိဿရဏတော သင်္ခါယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – သင်္ခါယ လောကသ္မိ ပရောပရာနိ။ ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါတိ။ ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ။
ယဿိဉ္ဇိတံ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေတိ။ ယဿာတိ အရဟတော ခီဏာသဝဿ။ ဣဉ္ဇိတန္တိ တဏှိဉ္ဇိတံ ဒိဋ္ဌိဉ္ဇိတံ မာနိဉ္ဇိတံ ကိလေသိဉ္ဇိတံ ကာမိဉ္ဇိတံ။ ယဿိမေ ဣဉ္ဇိတာ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ, ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ။ ကုဟိဉ္စီတိ ကုဟိဉ္စိ ကိသ္မိဉ္စိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ။ လောကေတိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေတိ – ယဿိဉ္ဇိတံ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ။
သန္တော ဝိဓူမော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီတိ။ သန္တောတိ ရာဂဿ သန္တတ္တာ သန္တော, ဒေါသဿ။ပေ။။ မောဟဿ။ ကောဓဿ။ ဥပနာဟဿ။ မက္ခဿ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သန္တတ္တာ သမိတတ္တာ ဝူပသမိတတ္တာ ဝိဇ္ဈာတတ္တာ [နိဇ္ဈာတတ္တာ (က။) မဟာနိ။ ၁၈] နိဗ္ဗုတတ္တာ ဝိဂတတ္တာ ပဋိပဿဒ္ဓတ္တာ သန္တော ဥပသန္တော ဝူပသန္တော နိဗ္ဗုတော ပဋိပဿဒ္ဓေါတိ သန္တော; ဝိဓူမောတိ ကာယဒုစ္စရိတံ ဝိဓူမိတံ ဝိဓမိတံ သောသိတံ ဝိသောသိတံ ဗျန္တီကတံ [ဗျန္တိကတံ (က။)], ဝစီဒုစ္စရိတံ။ပေ။။ မနောဒုစ္စရိတံ ဝိဓူမိတံ ဝိဓမိတံ သောသိတံ ဝိသောသိတံ ဗျန္တီကတံ, ရာဂေါ။ ဒေါသော။ မောဟော ဝိဓူမိတော ဝိဓမိတော သောသိတော ဝိသောသိတော ဗျန္တီကတော, ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ ဣဿာ။ မစ္ဆရိယံ။ မာယာ။ သာဌေယျံ။ ထမ္ဘော။ သာရမ္ဘော။ မာနော။ အတိမာနော။ မဒေါ။ ပမာဒေါ။ သဗ္ဗေ ကိလေသာ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ သဗ္ဗေ ဒရထာ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟာ သဗ္ဗေ သန္တာပါ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ ဝိဓူမိတာ ဝိဓမိတာ သောသိတာ ဝိသောသိတာ ဗျန္တီကတာ။ အထ ဝါ, ကောဓေါ ဝုစ္စတိ ဓူမော –
မာနော ဟိ တေ ဗြာဟ္မဏ ခါရိဘာရော၊ ကောဓေါ ဓူမော ဘသ္မနိ [ဂမ္မနိ (သျာ။)] မောသဝဇ္ဇံ။
ဇိဝှာ သုဇာ ဟဒယံ [တပ္ပရဿ (သျာ။)] ဇောတိဋ္ဌာနံ၊ အတ္တာ သုဒန္တော ပုရိသဿ ဇောတိ။
အပိ စ, ဒသဟာကာရေဟိ ကောဓေါ ဇာယတိ – အနတ္ထံ မေ အစရီတိ ကောဓေါ ဇာယတိ, အနတ္ထံ မေ စရတီတိ ကောဓေါ ဇာယတိ, အနတ္ထံ မေ စရိဿတီတိ ကောဓေါ ဇာယတိ, ပိယဿ မေ မနာပဿ အနတ္ထံ အစရိ, အနတ္ထံ စရတိ, အနတ္ထံ စရိဿတီတိ ကောဓေါ ဇာယတိ, အပ္ပိယဿ မေ အမနာပဿ အတ္ထံ အစရိ, အတ္ထံ စရတိ, အတ္ထံ စရိဿတီတိ ကောဓေါ ဇာယတိ, အဋ္ဌာနေ ဝါ ပန ကောဓေါ ဇာယတိ။ ယော ဧဝရူပေါ စိတ္တဿ အာဃာတော ပဋိဃာတော ပဋိဃံ ပဋိဝိရောဓေါ ကောပေါ ပကောပေါ သမ္ပကောပေါ ဒေါသော ပဒေါသော သမ္ပဒေါသော စိတ္တဿ ဗျာပတ္တိ မနောပဒေါသော ကောဓေါ ကုဇ္ဈနာ ကုဇ္ဈိတတ္တံ ဒေါသော ဒုဿနာ ဒုဿိတတ္တံ ဗျာပတ္တိ ဗျာပဇ္ဇနာ ဗျာပဇ္ဇိတတ္တံ ဝိရောဓေါ ပဋိဝိရောဓေါ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ [အဿုရောပေါ (သျာ။)] အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ကောဓေါ။
အပိ စ, ကောဓဿ အဓိမတ္တပရိတ္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ [ကိဉ္စိ (က။) မဟာနိ။ ၈၅] ကာလံ ကောဓေါ စိတ္တာဝိလကရဏမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ မုခကုလာနဝိကုလာနော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ မုခကုလာနဝိကုလာနမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ ဟနုသဉ္စောပနော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ ဟနုသဉ္စောပနမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ ဖရုသဝါစံ နိစ္ဆာရဏော [ဖရုသဝါစနိစ္ဆာရဏော (သျာ။)] ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ ဖရုသဝါစံ နိစ္ဆာရဏမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ ဒိသာဝိဒိသာနုဝိလောကနော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ ဒိသာဝိဒိသာနုဝိလောကနမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ ဒဏ္ဍသတ္ထပရာမသနော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ ဒဏ္ဍသတ္ထပရာမသနမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ ဒဏ္ဍသတ္ထအဗ္ဘုက္ကိရဏော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ ဒဏ္ဍသတ္ထအဗ္ဘုက္ကိရဏမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ ဒဏ္ဍသတ္ထအဘိနိပါတနော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ ဒဏ္ဍသတ္ထအဘိနိပါတနမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ ဆိန္နဝိစ္ဆိန္နကရဏော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ ဆိန္နဝိစ္ဆိန္နကရဏမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ သမ္ဘဉ္ဇနပလိဘဉ္ဇနော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ သမ္ဘဉ္ဇနပလိဘဉ္ဇနမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ အင်္ဂမင်္ဂအပကဍ္ဎနော ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ အင်္ဂမင်္ဂအပကဍ္ဎနမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ ဇီဝိတာဝေါရောပနော [ဇီဝိတပနာသနော (သျာ။) မဟာနိ။ ၈၅] ဟောတိ။ အတ္ထိ ကဉ္စိ ကာလံ ကောဓေါ ဇီဝိတာဝေါရောပနမတ္တော ဟောတိ, န စ တာဝ သဗ္ဗစာဂပရိစ္စာဂါယ သဏ္ဌိတော ဟောတိ။ ယတော ကောဓေါ ပရံ ပုဂ္ဂလံ ဃာတေတွာ အတ္တာနံ ဃာတေတိ, ဧတ္တာဝတာ ကောဓေါ ပရမုဿဒဂတော ပရမဝေပုလ္လပတ္တော ဟောတိ။ ယဿ သော ဟောတိ ကောဓေါ ပဟီနော သမုစ္ဆိန္နော ဝူပသန္တော ပဋိပဿဒ္ဓေါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကော ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎော, သော ဝုစ္စတိ – ဝိဓူမော။
ကောဓဿ ပဟီနတ္တာ ဝိဓူမော, ကောဓဝတ္ထုဿ ပရိညာတတ္တာ ဝိဓူမော, ကောဓဟေတုဿ ပရိညာတတ္တာ ဝိဓူမော, ကောဓဟေတုဿ ဥပစ္ဆိန္နတ္တာ ဝိဓူမော။ အနီဃောတိ ရာဂေါ နီဃော, ဒေါသော နီဃော, မောဟော နီဃော, ကောဓေါ နီဃော, ဥပနာဟော နီဃော။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ နီဃာ။ ယဿေတေ နီဃာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ အနီဃော။
နိရာသောတိ အာသာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ယဿေသာ အာသာ တဏှာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ နိရာသော။ ဇာတီတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော။ ဇရာတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပါကော။ သန္တော ဝိဓူမော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီတိ ယော သန္တော စ ဝိဓူမော စ အနီဃော စ နိရာသော စ, သော ဇာတိဇရာမရဏံ အတရိ ဥတ္တရိ ပတရိ သမတိက္ကမိ ဝီတိဝတ္တယီတိ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – သန္တော ဝိဓူမော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘သင်္ခါယ လောကသ္မိ ပရောပရာနိ၊ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]
ယဿိဉ္ဇိတံ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ။
သန္တော ဝိဓူမော အနီဃော နိရာသော၊ အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီ’’တိ။
သဟဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ ပဉ္ဇလိကော ဘဂဝန္တံ နမဿမာနော နိသိန္နော ဟောတိ – ‘‘သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ။
ပုဏ္ဏကမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော တတိယော။
၄။ မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၁၈။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူ]
မညာမိ တံ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တံ။
ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒါဂတာ ဣမေ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတန္တိ။ ပုစ္ဆာမီတိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ, ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ, ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ ကတမာ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ လက္ခဏံ အညာတံ ဟောတိ အဒိဋ္ဌံ အတုလိတံ အတီရိတံ အဝိဘူတံ အဝိဘာဝိတံ။ တဿ ဉာဏာယ ဒဿနာယ တုလနာယ တီရဏာယ ဝိဘူတတ္ထာယ ဝိဘာဝနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ။
ကတမာ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ လက္ခဏံ ဉာတံ ဟောတိ ဒိဋ္ဌံ တုလိတံ တီရိတံ ဝိဘူတံ ဝိဘာဝိတံ။ အညေဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ။
ကတမာ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ သံသယပက္ခန္ဒော ဟောတိ ဝိမတိပက္ခန္ဒော ဒွေဠှကဇာတော – ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, န နု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ? သော ဝိမတိစ္ဆေဒနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ ဣမာ တိဿော ပုစ္ဆာ။
အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – မနုဿပုစ္ဆာ, အမနုဿပုစ္ဆာ, နိမ္မိတပုစ္ဆာ။ ကတမာ မနုဿပုစ္ဆာ? မနုဿာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, ဘိက္ခူ ပုစ္ဆန္တိ, ဘိက္ခုနိယော ပုစ္ဆန္တိ, ဥပါသကာ ပုစ္ဆန္တိ, ဥပါသိကာယော ပုစ္ဆန္တိ, ရာဇာနော ပုစ္ဆန္တိ ခတ္တိယာ ပုစ္ဆန္တိ, ဗြာဟ္မဏာ ပုစ္ဆန္တိ, ဝေဿာ ပုစ္ဆန္တိ, သုဒ္ဒါ ပုစ္ဆန္တိ, ဂဟဋ္ဌာ ပုစ္ဆန္တိ, ပဗ္ဗဇိတာ ပုစ္ဆန္တိ – အယံ မနုဿပုစ္ဆာ။
ကတမာ အမနုဿပုစ္ဆာ? အမနုဿာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, နာဂါ ပုစ္ဆန္တိ, သုပဏ္ဏာ ပုစ္ဆန္တိ, ယက္ခာ ပုစ္ဆန္တိ, အသုရာ ပုစ္ဆန္တိ, ဂန္ဓဗ္ဗာ ပုစ္ဆန္တိ, မဟာရာဇာနော ပုစ္ဆန္တိ, ဣန္ဒာ ပုစ္ဆန္တိ, ဗြဟ္မာ ပုစ္ဆန္တိ, ဒေဝါ ပုစ္ဆန္တိ – အယံ အမနုဿပုစ္ဆာ။
ကတမာ နိမ္မိတပုစ္ဆာ? ဘဂဝါ ရူပံ အဘိနိမ္မိနာတိ မနောမယံ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။ သော နိမ္မိတော ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ။ ဘဂဝါ ဝိသဇ္ဇေတိ။ အယံ နိမ္မိတပုစ္ဆာ။ ဣမာ တိဿော ပုစ္ဆာ။
အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အတ္တတ္ထပုစ္ဆာ, ပရတ္ထပုစ္ဆာ, ဥဘယတ္ထပုစ္ဆာ။ပေ။။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထပုစ္ဆာ, သမ္ပရာယိကတ္ထပုစ္ဆာ , ပရမတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အနဝဇ္ဇတ္ထပုစ္ဆာ, နိက္ကိလေသတ္ထပုစ္ဆာ, ဝေါဒါနတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အတီတပုစ္ဆာ, အနာဂတပုစ္ဆာ, ပစ္စုပ္ပန္နပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အဇ္ဈတ္တပုစ္ဆာ, ဗဟိဒ္ဓါပုစ္ဆာ, အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ကုသလပုစ္ဆာ, အကုသလပုစ္ဆာ, အဗျာကတပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ခန္ဓပုစ္ဆာ, ဓါတုပုစ္ဆာ အာယတနပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – သတိပဋ္ဌာနပုစ္ဆာ, သမ္မပ္ပဓါနပုစ္ဆာ, ဣဒ္ဓိပါဒပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ဣန္ဒ္ရိယပုစ္ဆာ, ဗလပုစ္ဆာ, ဗောဇ္ဈင်္ဂပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – မဂ္ဂပုစ္ဆာ, ဖလပုစ္ဆာ, နိဗ္ဗာနပုစ္ဆာ။။
ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ ပသာဒေမိ တံ ‘‘ကထယဿု မေ’’တိ ပုစ္ဆာမိ တံ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ – ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။
ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူတိ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူ။
မညာမိ တံ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တန္တိ။ ဝေဒဂူတိ တံ မညာမိ, ဘာဝိတတ္တောတိ တံ မညာမိ, ဧဝံ ဇာနာမိ, ဧဝံ အာဇာနာမိ ဧဝံ ပဋိဇာနာမိ ဧဝံ ပဋိဝိဇ္ဈာမိ။ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တောတိ ကထဉ္စ ဘဂဝါ ဝေဒဂူ? ဝေဒါ ဝုစ္စန္တိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ။ပေ။။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဝီမံသာ ဝိပဿနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝါ တေဟိ ဝေဒေဟိ ဇာတိဇရာမရဏဿ အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော ပရိယန္တဂတော ပရိယန္တပ္ပတ္တော ဝေါသာနဂတော ဝေါသာနပ္ပတ္တော တာဏဂတော တာဏပ္ပတ္တော လေဏဂတော လေဏပ္ပတ္တော သရဏဂတော သရဏပ္ပတ္တော အဘယဂတော အဘယပ္ပတ္တော အစ္စုတဂတော အစ္စုတပ္ပတ္တော အမတဂတော အမတပ္ပတ္တော နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ ဝေဒါနံ ဝါ အန္တဂတောတိ ဝေဒဂူ; ဝေဒေဟိ ဝါ အန္တဂတောတိ ဝေဒဂူ; သတ္တန္နံ ဝါ ဓမ္မာနံ ဝိဒိတတ္တာ ဝေဒဂူ; သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဝိဒိတာ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ဝိဒိတာ ဟောတိ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော ဝိဒိတော ဟောတိ, ရာဂေါ ဒေါသော မောဟော မာနော ဝိဒိတော ဟောတိ, ဝိဒိတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။
ဝေဒါနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနိ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝါ]
သမဏာနံ ယာနီဓတ္ထိ [ယာနိ ပတ္ထိ (သျာ။)၊ ယာနိ အတ္ထိ (က။) သု။ နိ။ ၅၃၄] ဗြာဟ္မဏာနံ။
သဗ္ဗဝေဒနာသု ဝီတရာဂေါ။
သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သောတိ။
ဧဝံ ဘဂဝါ ဝေဒဂူ။
ကထံ ဘဂဝါ ဘာဝိတတ္တော? ဘဂဝါ ဘာဝိတကာယော ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညော ဘာဝိတသတိပဋ္ဌာနော ဘာဝိတသမ္မပ္ပဓါနော ဘာဝိတဣဒ္ဓိပါဒေါ ဘာဝိတဣန္ဒ္ရိယော ဘာဝိတဗလော ဘာဝိတဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝိတမဂ္ဂေါ, ပဟီနကိလေသော ပဋိဝိဒ္ဓါကုပ္ပော သစ္ဆိကတနိရောဓေါ။ ဒုက္ခံ တဿ ပရိညာတံ, သမုဒယော ပဟီနော, မဂ္ဂေါ ဘာဝိတော, နိရောဓေါ သစ္ဆိကတော, အဘိညေယျံ အဘိညာတံ, ပရိညေယျံ ပရိညာတံ, ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ, ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝိတံ, သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကတံ, အပရိတ္တော မဟန္တော ဂမ္ဘီရော အပ္ပမေယျော ဒုပ္ပရိယောဂါဠ္ဟော ဗဟုရတနော သာဂရူပမော [သာဂရသမော (က။)] ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။
စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော; ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ, ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ, ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ, ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ, မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော; ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။
စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ မနာပံ ရူပံ နာဘိဂိဇ္ဈတိ နာဘိဟံသတိ [နာဘိပိဟယတိ (သျာ။) မဟာနိ။ ၉၀] န ရာဂံ ဇနေတိ။ တဿ ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ, ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ စက္ခုနာ ခေါ ပနေဝ ရူပံ ဒိသွာ အမနာပံ န မင္ကု ဟောတိ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော [အပ္ပတိဋ္ဌီနစိတ္တော (သျာ။)] အလီနမနသော [အာဒိနမနသော (သျာ။) မဟာနိ။ ၉၀] အဗျာပန္နစေတသော။ တဿ ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မနာပံ နာဘိဂိဇ္ဈတိ နာဘိဟံသတိ န ရာဂံ ဇနေတိ။ တဿ ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ မနသာယေဝ ခေါ ပန ဓမ္မံ ဝိညာယ အမနာပံ န မင္ကု ဟောတိ။ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော အလီနမနသော အဗျာပန္နစေတသော တဿ ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။
စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ မနာပါမနာပေသု ရူပေသု ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မနာပါမနာပေသု ဓမ္မေသု ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။
စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ရဇနီယေ န ရဇ္ဇတိ, ဒုဿနီယေ [ဒေါသနီယေ (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၉၀] န ဒုဿတိ, မောဟနီယေ န မုယှတိ, ကောပနီယေ န ကုပ္ပတိ, မဒနီယေ န မဇ္ဇတိ, ကိလေသနီယေ န ကိလိဿတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ရဇနီယေ န ရဇ္ဇတိ, ဒုဿနီယေ န ဒုဿတိ, မောဟနီယေ န မုယှတိ, ကောပနီယေ န ကုပ္ပတိ, မဒနီယေ န မဇ္ဇတိ, ကိလေသနီယေ န ကိလိဿတိ။
ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တော, သုတေ သုတမတ္တော, မုတေ မုတမတ္တော, ဝိညာတေ ဝိညာတမတ္တော။ ဒိဋ္ဌေ န လိမ္ပတိ, သုတေ န လိမ္ပတိ, မုတေ န လိမ္ပတိ, ဝိညာတေ န လိမ္ပတိ။ ဒိဋ္ဌေ အနူပယော [အနုပယော (သျာ။), အနုသယော (က။) မဟာနိ။ ၉၀] အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သုတေ။ပေ။။ မုတေ ။ ဝိညာတေ အနူပယော [အနုပယော (သျာ။), အနုသယော (က။) မဟာနိ။ ၉၀] အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။
သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော စက္ခု, ပဿတိ ဘဂဝါ စက္ခုနာ ရူပံ, ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝါ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော သောတံ, သုဏာတိ ဘဂဝါ သောတေန သဒ္ဒံ, ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝါ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော ဃာနံ, ဃာယတိ ဘဂဝါ ဃာနေန ဂန္ဓံ, ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝါ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော ဇိဝှာ, သာယတိ ဘဂဝါ ဇိဝှာယ ရသံ, ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝါ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော ကာယော, ဖုသတိ ဘဂဝါ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ, ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝါ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော မနော, ဝိဇာနာတိ ဘဂဝါ မနသာ ဓမ္မံ, ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝါ။
စက္ခု ရူပါရာမံ ရူပရတံ ရူပသမ္မုဒိတံ, တံ ဘဂဝတော [ဘဂဝတာ (သျာ။) မဟာနိ။ ၉၀] ဒန္တံ ဂုတ္တံ ရက္ခိတံ သံဝုတံ; တဿ စ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ သောတံ သဒ္ဒါရာမံ သဒ္ဒရတံ။ပေ။။ ဃာနံ ဂန္ဓာရာမံ ဂန္ဓရတံ။ ဇိဝှာ ရသာရာမာ ရသရတာ ရသသမ္မုဒိတာ, သာ ဘဂဝတော ဒန္တာ ဂုတ္တာ ရက္ခိတာ သံဝုတာ; တဿ စ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ကာယော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရာမော ဖောဋ္ဌဗ္ဗရတော ဖောဋ္ဌဗ္ဗသမ္မုဒိတော။ မနော ဓမ္မာရာမော ဓမ္မရတော ဓမ္မသမ္မုဒိတော, သော ဘဂဝတော ဒန္တော ဂုတ္တော ရက္ခိတော သံဝုတော; တဿ စ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ –
‘‘ဒန္တံ နယန္တိ သမိတိံ၊ ဒန္တံ ရာဇာဘိရူဟတိ။
ဒန္တော သေဋ္ဌော မနုဿေသု၊ ယောတိဝါက္ယံ တိတိက္ခတိ။
‘‘ဝရမဿတရာ ဒန္တာ၊ အာဇာနီယာ စ [အာဇာနိယာဝ (သျာ။) ဓ။ ပ။ ၃၂၂] သိန္ဓဝါ။
ကုဉ္ဇရာ စ [ကုဉ္ဇရာဝ (သျာ။)] မဟာနာဂါ၊ အတ္တဒန္တော တတော ဝရံ။
‘‘န ဟိ ဧတေဟိ ယာနေဟိ၊ ဂစ္ဆေယျ အဂတံ ဒိသံ။
ယထာတ္တနာ သုဒန္တေန၊ ဒန္တော ဒန္တေန ဂစ္ဆတိ။
‘‘ဝိဓါသု န ဝိကမ္ပန္တိ၊ ဝိပ္ပမုတ္တာ ပုနဗ္ဘဝါ။
ဒန္တဘူမိံ အနုပ္ပတ္တာ၊ တေ လောကေ ဝိဇိတာဝိနော။
‘‘ယဿိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ၊ အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗလောကေ။
နိဗ္ဗိဇ္ဈ ဣမံ ပရဉ္စ လောကံ၊ ကာလံ ကင်္ခတိ ဘာဝိတော သ ဒန္တော’’တိ [သုဒန္တောတိ (သျာ။) သု။ နိ။ ၅၂၁; မဟာနိ။ ၉၀]။
ဧဝံ ဘဂဝါ ဘာဝိတတ္တောတိ။
မညာမိ တံ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တံ, ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒါဂတာ ဣမေတိ။ ကုတော နူတိ သံသယပုစ္ဆာ ဝိမတိပုစ္ဆာ ဒွေဠှကပုစ္ဆာ အနေကံသပုစ္ဆာ – ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, န နု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ – ကုတော နု။ ဒုက္ခာတိ ဇာတိဒုက္ခံ, ဇရာဒုက္ခံ, ဗျာဓိဒုက္ခံ, မရဏဒုက္ခံ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခံ, ဗျသနံ ဒုက္ခံ, နေရယိကံ ဒုက္ခံ, တိရစ္ဆာနယောနိကံ ဒုက္ခံ, ပေတ္တိဝိသယိကံ ဒုက္ခံ, မာနုသိကံ ဒုက္ခံ, ဂဗ္ဘောက္ကန္တိမူလကံ ဒုက္ခံ, ဂဗ္ဘဋ္ဌိတိမူလကံ ဒုက္ခံ, ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနမူလကံ ဒုက္ခံ, ဇာတဿူပနိဗန္ဓကံ ဒုက္ခံ, ဇာတဿ ပရာဓေယျကံ ဒုက္ခံ, အတ္တူပက္ကမံ ဒုက္ခံ, ပရူပက္ကမံ ဒုက္ခံ, ဒုက္ခဒုက္ခံ, သင်္ခါရဒုက္ခံ, ဝိပရိဏာမဒုက္ခံ , စက္ခုရောဂေါ သောတရောဂေါ ဃာနရောဂေါ ဇိဝှာရောဂေါ ကာယရောဂေါ သီသရောဂေါ ကဏ္ဏရောဂေါ မုခရောဂေါ ဒန္တရောဂေါ ကာသော သာသော ပိနာသော ဍာဟော ဇရော ကုစ္ဆိရောဂေါ မုစ္ဆာ ပက္ခန္ဒိကာ သူလာ ဝိသူစိကာ ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော သောသော အပမာရော ဒဒ္ဒု ကဏ္ဍု ကစ္ဆု ရခသာ ဝိတစ္ဆိကာ လောဟိတပိတ္တံ မဓုမေဟော အံသာ ပိဠကာ ဘဂန္ဒလာ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ သေမှသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ ဝါတသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ သန္နိပါတိကာ အာဗာဓါ ဥတုပရိဏာမဇာ အာဗာဓါ ဝိသမပရိဟာရဇာ အာဗာဓါ ဩပက္ကမိကာ အာဗာဓါ ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓါ သီတံ ဥဏှံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပါသာ ဥစ္စာရော ပဿာဝေါ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿံ ဒုက္ခံ, မာတုမရဏံ ဒုက္ခံ , ပိတုမရဏံ ဒုက္ခံ, ဘာတုမရဏံ ဒုက္ခံ, ဘဂိနိမရဏံ ဒုက္ခံ, ပုတ္တမရဏံ ဒုက္ခံ, ဓီတုမရဏံ ဒုက္ခံ, ဉာတိဗျသနံ ဒုက္ခံ, ရောဂဗျသနံ ဒုက္ခံ, ဘောဂဗျသနံ ဒုက္ခံ, သီလဗျသနံ ဒုက္ခံ, ဒိဋ္ဌိဗျသနံ ဒုက္ခံ; ယေသံ ဓမ္မာနံ အာဒိတော သမုဒါဂမနံ ပညာယတိ, အတ္ထင်္ဂမတော နိရောဓေါ ပညာယတိ, ကမ္မသန္နိဿိတော ဝိပါကော, ဝိပါကသန္နိဿိတံ ကမ္မံ, နာမသန္နိဿိတံ ရူပံ, ရူပသန္နိဿိတံ နာမံ, ဇာတိယာ အနုဂတံ, ဇရာယ အနုသဋံ, ဗျာဓိနာ အဘိဘူတံ, မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ, ဒုက္ခေ ပတိဋ္ဌိတံ, အတာဏံ အလေဏံ အသရဏံ အသရဏီဘူတံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဒုက္ခာ။ ဣမေ ဒုက္ခာ ကုတော သမုဒါဂတာ ကုတော ဇာတာ ကုတော သဉ္ဇာတာ ကုတော နိဗ္ဗတ္တာ ကုတော အဘိနိဗ္ဗတ္တာ ကုတော ပါတုဘူတာ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါတိ, ဣမေသံ ဒုက္ခာနံ မူလံ ပုစ္ဆတိ ဟေတုံ ပုစ္ဆတိ နိဒါနံ ပုစ္ဆတိ သမ္ဘဝံ ပုစ္ဆတိ ပဘဝံ ပုစ္ဆတိ သမုဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆတိ အာဟာရံ ပုစ္ဆတိ အာရမ္မဏံ ပုစ္ဆတိ ပစ္စယံ ပုစ္ဆတိ သမုဒယံ ပုစ္ဆတိ ပပုစ္ဆတိ ယာစတိ အဇ္ဈေသတိ ပသာဒေတီတိ – ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒါဂတာ ဣမေ။
ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါတိ။ ယေ ကေစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယေ ကေစီတိ။ လောကသ္မိန္တိ အပါယလောကေ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓါတုလောကေ အာယတနလောကေ။ အနေကရူပါတိ အနေကဝိဓါ နာနာပ္ပကာရာ ဒုက္ခာတိ – ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူ]
မညာမိ တံ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တံ။
ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒါဂတာ ဣမေ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ’’တိ။
၁၉။
ဒုက္ခဿ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]
တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။
ဥပဓိနိဒါနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ။
ဒုက္ခဿ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသီတိ။ ဒုက္ခဿာတိ ဇာတိဒုက္ခဿ ဇရာဒုက္ခဿ ဗျာဓိဒုက္ခဿ မရဏဒုက္ခဿ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခဿ။ ပဘဝံ အပုစ္ဆသီတိ ဒုက္ခဿ မူလံ ပုစ္ဆသိ ဟေတုံ ပုစ္ဆသိ နိဒါနံ ပုစ္ဆသိ သမ္ဘဝံ ပုစ္ဆသိ ပဘဝံ ပုစ္ဆသိ သမုဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆသိ အာဟာရံ ပုစ္ဆသိ အာရမ္မဏံ ပုစ္ဆသိ ပစ္စယံ ပုစ္ဆသိ သမုဒယံ ပုစ္ဆသိ ယာစသိ အဇ္ဈေသသိ ပသာဒေသီတိ – ဒုက္ခဿ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသိ။ မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ။
တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနန္တိ။ တန္တိ ဒုက္ခဿ မူလံ ပဝက္ခာမိ ဟေတုံ ပဝက္ခာမိ နိဒါနံ ပဝက္ခာမိ သမ္ဘဝံ ပဝက္ခာမိ ပဘဝံ ပဝက္ခာမိ သမုဋ္ဌာနံ ပဝက္ခာမိ အာဟာရံ ပဝက္ခာမိ အာရမ္မဏံ ပဝက္ခာမိ ပစ္စယံ ပဝက္ခာမိ သမုဒယံ ပဝက္ခာမိ အာစိက္ခိဿာမိ ဒေသေဿာမိ ပညပေဿာမိ ပဋ္ဌပေဿာမိ ဝိဝရိဿာမိ ဝိဘဇိဿာမိ ဥတ္တာနီကရိဿာမိ ပကာသေဿာမီတိ – တံ တေ ပဝက္ခာမိ။ ယထာ ပဇာနန္တိ ယထာ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော။ န ဣတိဟီတိဟံ န ဣတိကိရာယ န ပရမ္ပရာယ န ပိဋကသမ္ပဒါယ [န ပိဋကသမ္ပဒါနေန (က။) မဟာနိ။ ၁၅၆] န တက္ကဟေတု န နယဟေတု န အာကာရပရိဝိတက္ကေန န ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ သာမံ သယမဘိညာတံ အတ္တပစ္စက္ခဓမ္မံ တံ ကထယိဿာမီတိ – တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။
ဥပဓိနိဒါနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာတိ။ ဥပဓီတိ ဒသ ဥပဓီ – တဏ္ဟူပဓိ, ဒိဋ္ဌူပဓိ, ကိလေသူပဓိ, ကမ္မူပဓိ, ဒုစ္စရိတူပဓိ, အာဟာရူပဓိ, ပဋိဃူပဓိ, စတဿော ဥပါဒိန္နဓါတုယော ဥပဓီ, ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဥပဓီ, ဆ ဝိညာဏကာယာ ဥပဓီ, သဗ္ဗမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒုက္ခမနဋ္ဌေန [ဒုက္ခဋ္ဌေန (သျာ။)] ဥပဓိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဒသ ဥပဓီ။ ဒုက္ခာတိ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗျာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခံ နေရယိကံ ဒုက္ခံ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌိဗျသနံ ဒုက္ခံ။ ယေသံ ဓမ္မာနံ အာဒိတော သမုဒါဂမနံ ပညာယတိ, အတ္ထင်္ဂမတော နိရောဓေါ ပညာယတိ, ကမ္မသန္နိဿိတော ဝိပါကော, ဝိပါကသန္နိဿိတံ ကမ္မံ, နာမသန္နိဿိတံ ရူပံ, ရူပသန္နိဿိတံ နာမံ, ဇာတိယာ အနုဂတံ, ဇရာယ အနုသဋံ, ဗျာဓိနာ အဘိဘူတံ, မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ, ဒုက္ခေ ပတိဋ္ဌိတံ, အတာဏံ အလေဏံ အသရဏံ အသရဏီဘူတံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဒုက္ခာ။ ဣမေ ဒုက္ခာ ဥပဓိနိဒါနာ ဥပဓိဟေတုကာ ဥပဓိပစ္စယာ ဥပဓိကာရဏာ ဟောန္တိ ပဘဝန္တိ သမ္ဘဝန္တိ ဇာယန္တိ သဉ္ဇာယန္တိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ ပါတုဘဝန္တီတိ – ဥပဓိနိဒါနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာ။
ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါတိ။ ယေ ကေစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယေ ကေစီတိ။ လောကသ္မိန္တိ အပါယလောကေ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓါတုလောကေ အာယတနလောကေ။ အနေကရူပါတိ အနေကဝိဓါ နာနပ္ပကာရာ ဒုက္ခာတိ – ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဒုက္ခဿ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]
တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။
ဥပဓိနိဒါနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ’’တိ။
၂၀။
ယော ဝေ အဝိဒွါ ဥပဓိံ ကရောတိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒော။
တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာ၊ ဒုက္ခဿ ဇာတိပ္ပဘဝါနုပဿီ။
ယော ဝေ အဝိဒွါ ဥပဓိံ ကရောတီတိ။ ယောတိ ယော ယာဒိသော ယထာယုတ္တော ယထာဝိဟိတော ယထာပကာရော ယံဌာနပ္ပတ္တော ယံဓမ္မသမန္နာဂတော ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝေဿော ဝါ သုဒ္ဒေါ ဝါ ဂဟဋ္ဌော ဝါ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ။ အဝိဒွါတိ အဝိဇ္ဇာဂတော အညာဏီ အဝိဘာဝီ ဒုပ္ပညော။ ဥပဓိံ ကရောတီတိ တဏ္ဟူပဓိံ ကရောတိ, ဒိဋ္ဌူပဓိံ ကရောတိ, ကိလေသူပဓိံ ကရောတိ, ကမ္မူပဓိံ ကရောတိ, ဒုစ္စရိတူပဓိံ ကရောတိ, အာဟာရူပဓိံ ကရောတိ, ပဋိဃူပဓိံ ကရောတိ, စတဿော ဥပါဒိန္နဓါတုယော ဥပဓီ ကရောတိ, ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဥပဓီ ကရောတိ, ဆ ဝိညာဏကာယေ ဥပဓီ ကရောတိ ဇနေတိ သဉ္ဇနေတိ နိဗ္ဗတ္တေတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတီတိ – အဝိဒွါ ဥပဓိံ ကရောတိ။
ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒောတိ ပုနပ္ပုနံ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗျာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခံ ဧတိ သမုပေတိ ဥပဂစ္ဆတိ ဂဏှာတိ ပရာမသတိ အဘိနိဝိသတီတိ – ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ။ မန္ဒောတိ မန္ဒော မောမုဟော အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော အညာဏီ အဝိဘာဝီ ဒုပ္ပညောတိ – ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒော။
တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာတိ။ တသ္မာတိ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒါနာ ဧတံ အာဒီနဝံ သမ္ပဿမာနော ဥပဓီသူတိ တသ္မာ။ ပဇာနန္တိ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော , ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော။ ဥပဓိံ န ကယိရာတိ တဏ္ဟူပဓိံ န ကရေယျ, ဒိဋ္ဌူပဓိံ န ကရေယျ, ကိလေသူပဓိံ န ကရေယျ, ဒုစ္စရိတူပဓိံ န ကရေယျ, အာဟာရူပဓိံ န ကရေယျ, ပဋိဃူပဓိံ န ကရေယျ, စတဿော ဥပါဒိန္နဓါတုယော ဥပဓီ န ကရေယျ, ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဥပဓီ န ကရေယျ, ဆ ဝိညာဏကာယေ ဥပဓီ န ကရေယျ, န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျာတိ – တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာ။
ဒုက္ခဿာတိ ဇာတိဒုက္ခဿ ဇရာဒုက္ခဿ ဗျာဓိဒုက္ခဿ မရဏဒုက္ခဿ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခဿ။ ပဘဝါနုပဿီတိ ဒုက္ခဿ မူလာနုပဿီ ဟေတာနုပဿီ နိဒါနာနုပဿီ သမ္ဘဝါနုပဿီ ပဘဝါနုပဿီ သမုဋ္ဌာနာနုပဿီ အာဟာရာနုပဿီ အာရမ္မဏာနုပဿီ ပစ္စယာနုပဿီ သမုဒယာနုပဿီ။ အနုပဿနာ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဣမာယ အနုပဿနာယ ပညာယ ဥပေတော ဟောတိ သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ သော ဝုစ္စတိ အနုပဿီတိ – ဒုက္ခဿ ဇာတိပ္ပဘဝါနုပဿီ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယော ဝေ အဝိဒွါ ဥပဓိံ ကရောတိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒော။
တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာ၊ ဒုက္ခဿ ဇာတိပ္ပဘဝါနုပဿီ’’တိ။
၂၁။
ယံ တံ အပုစ္ဆိမှ အကိတ္တယီ နော၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ။
ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ၊ ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ။
တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။
ယံ တံ အပုစ္ဆိမှ အကိတ္တယီ နောတိ ယံ တံ အပုစ္ဆိမှ အယာစိမှ အဇ္ဈေသိမှ ပသာဒယိမှ။ အကိတ္တယီ နောတိ ကိတ္တိတံ [အကိတ္တိ တံ (သျာ။) ဧဝမီဒိသေသု ပဒေသု အတီတဝိဘတ္တိဝသေန မဟာနိ။ ၁၁၀] ပကိတ္တိတံ အာစိက္ခိတံ ဒေသိတံ ပညပိတံ [ပညာပိတံ (က။)] ပဋ္ဌပိတံ ဝိဝရိတံ ဝိဘတ္တံ ဥတ္တာနီကတံ ပကာသိတန္တိ – ယံ တံ အပုစ္ဆိမှ အကိတ္တယီ နော။
အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင်္ဃ ဗြူဟီတိ အညံ တံ ပုစ္ဆာမ, အညံ တံ ယာစာမ, အညံ တံ အဇ္ဈေသာမ, အညံ တံ ပသာဒေမ, ဥတ္တရိ တံ ပုစ္ဆာမ။ တဒိင်္ဃ ဗြူဟီတိ ဣင်္ဃ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ။
ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ, ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စာတိ။ ကထံ နူတိ သံသယပုစ္ဆာ ဝိမတိပုစ္ဆာ ဒွေဠှကပုစ္ဆာ အနေကံသပုစ္ဆာ – ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, နနု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ – ကထံ နု။ ဓီရာတိ ဓီရာ ပဏ္ဍိတာ ပညဝန္တော ဗုဒ္ဓိမန္တော ဉာဏိနော ဝိဘာဝိနော မေဓါဝိနော ။ ဩဃန္တိ ကာမောဃံ ဘဝေါဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ။ ဇာတီတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ နိဗ္ဗတ္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော။ ဇရာတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပါကော။ သောကောတိ ဉာတိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဘောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ရောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ သီလဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ အညတရညတရေန ဗျသနေန ဝါ သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ သောကော သောစနာ သောစိတတ္တံ အန္တောသောကော အန္တောပရိသောကော အန္တောဍာဟော အန္တောပရိဍာဟော စေတသော ပရိဇ္ဈာယနာ ဒေါမနဿံ သောကသလ္လံ။ ပရိဒေဝေါတိ ဉာတိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဘောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ရောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ သီလဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ အညတရညတရေန ဗျသနေန ဝါ သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ အာဒေဝေါ ပရိဒေဝေါ အာဒေဝနာ ပရိဒေဝနာ အာဒေဝိတတ္တံ ပရိဒေဝိတတ္တံ ဝါစာ ပလာပေါ [လာပေါ ပလာပေါ (သျာ။) ဓမ္မသင်္ဂဏိယေ] ဝိပ္ပလာပေါ လာလပ္ပော လာလပ္ပနာ လာလပ္ပိတတ္တံ [လာလပ္ပါယနာ လာလပ္ပါယိတတ္တံ (ဗဟူသု) ဇရာသုတ္တနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ]။
ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ, ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စာတိ ဓီရာ ကထံ ဩဃဉ္စ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ သောကဉ္စ ပရိဒေဝဉ္စ တရန္တိ ဥတ္တရန္တိ ပတရန္တိ သမတိက္ကမန္တိ ဝီတိဝတ္တန္တီတိ – ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ, ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ။
တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟီတိ။ တန္တိ ယံ ပုစ္ဆာမိ ယံ ယာစာမိ ယံ အဇ္ဈေသာမိ ယံ ပသာဒေမိ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝါ တေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော မုနိ မောနပ္ပတ္တော။ တီဏိ မောနေယျာနိ – ကာယမောနေယျံ ဝစီမောနေယျံ မနောမောနေယျံ။
ကတမံ ကာယမောနေယျံ? တိဝိဓါနံ ကာယဒုစ္စရိတာနံ ပဟာနံ ကာယမောနေယျံ။ တိဝိဓံ ကာယသုစရိတံ ကာယမောနေယျံ။ ကာယာရမ္မဏေ ဉာဏံ ကာယမောနေယျံ။ ကာယပရိညာ ကာယမောနေယျံ။ ပရိညာသဟဂတော မဂ္ဂေါ ကာယမောနေယျံ။ ကာယေ ဆန္ဒရာဂဿ ပဟာနံ ကာယမောနေယျံ။ ကာယသင်္ခါရနိရောဓေါ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိ ကာယမောနေယျံ။ ဣဒံ ကာယမောနေယျံ။
ကတမံ ဝစီမောနေယျံ? စတုဗ္ဗိဓါနံ ဝစီဒုစ္စရိတာနံ ပဟာနံ ဝစီမောနေယျံ။ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီသုစရိတံ ဝစီမောနေယျံ။ ဝါစာရမ္မဏေ ဉာဏံ ဝစီမောနေယျံ။ ဝါစာပရိညာ ဝစီမောနေယျံ။ ပရိညာသဟဂတော မဂ္ဂေါ ဝစီမောနေယျံ။ ဝါစာယ ဆန္ဒရာဂဿ ပဟာနံ ဝစီမောနေယျံ။ ဝစီသင်္ခါရနိရောဓေါ ဒုတိယဇ္ဈာနသမာပတ္တိ ဝစီမောနေယျံ။ ဣဒံ ဝစီမောနေယျံ။
ကတမံ မနောမောနေယျံ? တိဝိဓါနံ မနောဒုစ္စရိတာနံ ပဟာနံ မနောမောနေယျံ။ တိဝိဓံ မနောသုစရိတံ မနောမောနေယျံ။ စိတ္တာရမ္မဏေ ဉာဏံ မနောမောနေယျံ။ စိတ္တပရိညာ မနောမောနေယျံ။ ပရိညာသဟဂတော မဂ္ဂေါ မနောမောနေယျံ။ စိတ္တေ ဆန္ဒရာဂဿ ပဟာနံ မနောမောနေယျံ။ စိတ္တသင်္ခါရနိရောဓေါ သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိ မနောမောနေယျံ။ ဣဒံ မနောမောနေယျံ ။
ကာယမုနိံ ဝစီမုနိံ [ဝါစာမုနိံ (ဗဟူသု) ဣတိဝု။ ၆၇]၊ မနောမုနိမနာသဝံ။
မုနိံ မောနေယျသမ္ပန္နံ၊ အာဟု သဗ္ဗပ္ပဟာယိနံ။
ကာယမုနိံ ဝစီမုနိံ၊ မနောမုနိမနာသဝံ။
မုနိံ မောနေယျသမ္ပန္နံ၊ အာဟု နိနှာတပါပကန္တိ။
ဣမေဟိ တီဟိ မောနေယျေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ။ ဆ မုနိနော [မုနယော (သျာ။) မဟာနိ။ ၁၄] – အဂါရမုနိနော, အနဂါရမုနိနော, သေခမုနိနော [သေက္ခမုနိနော (သျာ။ က။)], အသေခမုနိနော, ပစ္စေကမုနိနော မုနိမုနိနောတိ။ ကတမေ အဂါရမုနိနော? ယေ တေ အဂါရိကာ ဒိဋ္ဌပဒါ ဝိညာတသာသနာ – ဣမေ အဂါရမုနိနော။ ကတမေ အနဂါရမုနိနော? ယေ တေ ပဗ္ဗဇိတာ ဒိဋ္ဌပဒါ ဝိညာတသာသနာ – ဣမေ အနဂါရမုနိနော။ သတ္တ သေခါ သေခမုနိနော။ အရဟန္တော အသေခမုနိနော။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ ပစ္စေကမုနိနော။ တထာဂတာ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ မုနိမုနိနော။
န မောနေန မုနီ [မုနိ (သျာ။ က။) ဓ။ ပ။ ၂၆၈] ဟောတိ၊ မူဠှရူပေါ အဝိဒ္ဒသု။
ယော စ တုလံဝ ပဂ္ဂယှ၊ ဝရမာဒါယ ပဏ္ဍိတော။
ပါပါနိ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ သ မုနီ တေန သော မုနိ။
ယော မုနာတိ ဥဘော လောကေ၊ မုနိ တေန ပဝုစ္စတိ။
အသတဉ္စ သတဉ္စ ဉတွာ ဓမ္မံ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗလောကေ။
ဒေဝမနုဿေဟိ ပူဇနီယော [ပူဇိတော (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၁၄]၊ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ [သင်္ဂ ဇာလမတိစ္စ၊ သု။ နိ။ ၅၃၂] သော မုနီတိ။
သာဓု ဝိယာကရောဟီတိ တံ သာဓု အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ။ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မောတိ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော တုလိတော တီရိတော ဝိဘူတော ဝိဘာဝိတော ဧသ ဓမ္မောတိ – တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယံ တံ အပုစ္ဆိမှ အကိတ္တယီ နော၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ။
ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ၊ ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ။
တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’တိ။
၂၂။
ကိတ္တယိဿာမိ တေ ဓမ္မံ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]
ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
ကိတ္တယိဿာမိ တေ ဓမ္မန္တိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ , ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ, အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, နိဗ္ဗာနဉ္စ, နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ ကိတ္တယိဿာမိ အာစိက္ခိဿာမိ ဒေသေဿာမိ ပညပေဿာမိ ပဋ္ဌပေဿာမိ ဝိဝရိဿာမိ ဝိဘဇိဿာမိ ဥတ္တာနီကရိဿာမိ ပကာသိဿာမီတိ – ကိတ္တယိဿာမိ တေ ဓမ္မံ။ မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။
ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟန္တိ။ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေတိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မေ တုလိတေ ဓမ္မေ တီရိတေ ဓမ္မေ ဝိဘူတေ ဓမ္မေ ဝိဘာဝိတေ ဓမ္မေ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာတိ။ပေ။။ ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မေ တုလိတေ ဓမ္မေ တီရိတေ ဓမ္မေ ဝိဘူတေ ဓမ္မေ ဝိဘာဝိတေ ဓမ္မေတိ – ဧဝမ္ပိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ကထယိဿာမိ။ အထ ဝါ, ဒုက္ခေ ဒိဋ္ဌေ ဒုက္ခံ ကထယိဿာမိ, သမုဒယေ ဒိဋ္ဌေ သမုဒယံ ကထယိဿာမိ, မဂ္ဂေ ဒိဋ္ဌေ မဂ္ဂံ ကထယိဿာမိ, နိရောဓေ ဒိဋ္ဌေ နိရောဓံ ကထယိဿာမီတိ – ဧဝမ္ပိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ကထယိဿာမိ။ အထ ဝါ, ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပဿိကံ ဩပနေယျိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ – ဧဝမ္ပိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ကထယိဿာမီတိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ။ အနီတိဟန္တိ န ဣတိဟီတိဟံ န ဣတိကိရာယ န ပရမ္ပရာယ န ပိဋကသမ္ပဒါယ န တက္ကဟေတု န နယဟေတု န အာကာရပရိဝိတက္ကေန န ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ, သာမံ သယမဘိညာတံ အတ္တပစ္စက္ခဓမ္မံ, တံ ကထယိဿာမီတိ – ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရန္တိ ယံ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ စရန္တိ စရန္တော ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပါလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တောတိ – ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ။
တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ? ဝိသတာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသာလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသဋာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသမာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသက္ကတီတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသံဟရတီတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသံဝါဒိကာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသမူလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသဖလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသပရိဘောဂါတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသာလာ ဝါ ပန သာ တဏှာ ရူပေ သဒ္ဒေ ဂန္ဓေ ရသေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ကုလေ ဂဏေ အာဝါသေ လာဘေ ယသေ ပသံသာယ သုခေ စီဝရေ ပိဏ္ဍပါတေ သေနာသနေ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေ ကာမဓါတုယာ ရူပဓါတုယာ အရူပဓါတုယာ ကာမဘဝေ ရူပဘဝေ အရူပဘဝေ သညာဘဝေ အသညာဘဝေ နေဝသညာနာသညာဘဝေ ဧကဝေါကာရဘဝေ စတုဝေါကာရဘဝေ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ အတီတေ အနာဂတေ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ဝိသဋာ ဝိတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ။ လောကေတိ အပါယလောကေ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓါတုလောကေ အာယတနလောကေ။ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ လောကေ ဝေသာ ဝိသတ္တိကာ [ယာ သာ လောကေ ဝိသတ္တိကာ (သျာ။) ကာမသုတ္တနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ], လောကေ ဝေတံ ဝိသတ္တိကံ သတော တရေယျ ဥတ္တရေယျ ပတရေယျ သမတိက္ကမေယျ ဝီတိဝတ္တေယျာတိ – တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ကိတ္တယိဿာမိ တေ ဓမ္မံ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]
ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။
၂၃။
တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမီတိ။ တန္တိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ [ဗျပထံ (သျာ။ က။)] ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ [ဒေသနံ အနုသန္ဓိ (သျာ။)]။ နန္ဒာမီတိ အဘိနန္ဒာမိ မောဒါမိ အနုမောဒါမိ ဣစ္ဆာမိ သာဒိယာမိ ယာစာမိ ပတ္ထယာမိ ပိဟယာမိ အဘိဇပ္ပါမီတိ – တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ။
မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမန္တိ။ မဟေသီတိ ကိံ မဟေသိ ဘဂဝါ, မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ [ဧသိ ဂဝေသိ (သျာ။) မဟာနိ။ ၁၅၀] ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟန္တံ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ပေ။။ မဟန္တံ ပညာက္ခန္ဓံ။ မဟန္တံ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ။ မဟန္တံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော တမောကာယဿ ပဒါလနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဝိပလ္လာသဿ ပဘေဒနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော တဏှာသလ္လဿ အဗ္ဗဟနံ [အဗ္ဗူဟနံ (ဗဟူသု), အဗ္ဗူဟံ (သီ။ အဋ္ဌ။)] ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဒိဋ္ဌိသံဃာတဿ ဝိနိဝေဌနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော မာနဓဇဿ ပပါတနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော အဘိသင်္ခါရဿ ဝူပသမံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဩဃဿ နိတ္ထရဏံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဘာရဿ နိက္ခေပနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော သံသာရဝဋ္ဋဿ ဥပစ္ဆေဒံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော သန္တာပဿ နိဗ္ဗာပနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ပရိဠာဟဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဓမ္မဓဇဿ ဥဿာပနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟန္တေ သတိပဋ္ဌာနေ။ပေ။။ မဟန္တေ သမ္မပ္ပဓါနေ။ မဟန္တေ ဣဒ္ဓိပါဒေ။ မဟန္တာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ မဟန္တာနိ ဗလာနိ။ မဟန္တေ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ။ မဟန္တံ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ။ မဟန္တံ ပရမတ္ထံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟေသက္ခေဟိ သတ္တေဟိ ဧသိတော ဂဝေသိတော ပရိယေသိတော – ‘‘ကဟံ ဗုဒ္ဓေါ, ကဟံ ဘဂဝါ, ကဟံ ဒေဝဒေဝေါ, ကဟံ နရာသဘော’’တိ မဟေသိ။ ဓမ္မမုတ္တမန္တိ ဓမ္မမုတ္တံမံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ဥတ္တမန္တိ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသေဋ္ဌံ ပါမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရံ ဓမ္မန္တိ – မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရန္တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဝေဒနာသု။ပေ။။ စိတ္တေ။ ဓမ္မေသု။ ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ စရန္တိ စရန္တော ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပါလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တောတိ – ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ။
တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ။ပေ။။ ဝိသဋာ ဝိတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ။ လောကေတိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေ။ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ လောကေ ဝေသာ ဝိသတ္တိကာ, လောကေ ဝေတံ ဝိသတ္တိကံ သတော တရေယျ ဥတ္တရေယျ ပတရေယျ သမတိက္ကမေယျ ဝီတိဝတ္တေယျာတိ – တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။
၂၄။
ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ၊ ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေ။
ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသီတိ ယံ ကိဉ္စိ ပဇာနာသိ အာဇာနာသိ ဝိဇာနာသိ ပဋိဝိဇာနာသိ ပဋိဝိဇ္ဈသီတိ – ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ။ မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ။
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ။ ဥဒ္ဓန္တိ အနာဂတံ [ဥဒ္ဓံ ဝုစ္စတိ အနာဂတံ (သျာ။ က။)]; အဓေါတိ အတီတံ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဒေဝလောကော; အဓေါတိ နိရယလောကော; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ မနုဿလောကော။ အထ ဝါ, ဥဒ္ဓန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ; အဓေါတိ အကုသလာ ဓမ္မာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ အဗျာကတာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဓန္တိ အရူပဓါတု; အဓေါတိ ကာမဓါတု; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ရူပဓါတု။ ဥဒ္ဓန္တိ သုခါ ဝေဒနာ; အဓေါတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ; အဓေါတိ အဓေါ ကေသမတ္ထကာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ဝေမဇ္ဈေတိ – ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ, ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေတိ ဧတေသူတိ အာစိက္ခိတေသု ဒေသိတေသု ပညပိတေသု ပဋ္ဌပိတေသု ဝိဝရိတေသု ဝိဘဇိတေသု ဥတ္တာနီကတေသု ပကာသိတေသု။ နန္ဒီ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ နိဝေသနန္တိ ဒွေ နိဝေသနာ – တဏှာနိဝေသနာ စ ဒိဋ္ဌိနိဝေသနာ စ။ ကတမာ တဏှာ နိဝေသနာ? ယာဝတာ တဏှာသင်္ခါတေန ။ပေ။။ အယံ တဏှာနိဝေသနာ။ ကတမာ ဒိဋ္ဌိနိဝေသနာ? ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိနိဝေသနာ။
ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏန္တိ ပုညာဘိသင်္ခါရသဟဂတံ ဝိညာဏံ, အပုညာဘိသင်္ခါရသဟဂတံ ဝိညာဏံ, အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရသဟဂတံ ဝိညာဏံ။ ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ အဘိသင်္ခါရသဟဂတဉ္စ ဝိညာဏံ နုဇ္ဇ ပနုဇ္ဇ နုဒ ပနုဒ ဇဟ ပဇဟ ဝိနောဒေဟိ ဗျန္တီကရောဟိ အနဘာဝံ ဂမေဟီတိ – ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ။
ဘဝေ န တိဋ္ဌေတိ။ ဘဝါတိ ဒွေ ဘဝါ – ကမ္မဘဝေါ စ ပဋိသန္ဓိကော စ ပုနဗ္ဘဝေါ။ ကတမော ကမ္မဘဝေါ? ပုညာဘိသင်္ခါရော အပုညာဘိသင်္ခါရော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော – အယံ ကမ္မဘဝေါ။ ကတမော ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝေါ? ပဋိသန္ဓိကာ ရူပံ ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရာ ဝိညာဏံ – အယံ ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝေါ။ ဘဝေ န တိဋ္ဌေတိ နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ အဘိသင်္ခါရသဟဂတံ ဝိညာဏဉ္စ ကမ္မဘဝဉ္စ ပဋိသန္ဓိကဉ္စ ပုနဗ္ဘဝံ ပဇဟန္တော ဝိနောဒေန္တော ဗျန္တီကရောန္တော အနဘာဝံ ဂမေန္တော ကမ္မဘဝေ န တိဋ္ဌေယျ ပဋိသန္ဓိကေ ပုနဗ္ဘဝေ န တိဋ္ဌေယျ န သန္တိဋ္ဌေယျာတိ – ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ၊ ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေ’’တိ။
၂၅။
ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တော၊
ဘိက္ခု စရံ ဟိတွာ မမာယိတာနိ။
ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ၊ ဣဓေဝ ဝိဒွါ ပဇဟေယျ ဒုက္ခံ။
ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တောတိ။ ဧဝံဝိဟာရီတိ နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ အဘိသင်္ခါရသဟဂတဝိညာဏဉ္စ ကမ္မဘဝဉ္စ ပဋိသန္ဓိကဉ္စ ပုနဗ္ဘဝံ ပဇဟန္တော ဝိနောဒေန္တော ဗျန္တီကရောန္တော အနဘာဝံ ဂမေန္တောတိ – ဧဝံဝိဟာရီ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ အပ္ပမတ္တောတိ သက္ကစ္စကာရီ သာတစ္စကာရီ အဋ္ဌိတကာရီ အနောလီနဝုတ္တီ [အနောလီနဝုတ္တိကော (က။) မဟာနိ။ ၁၄] အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒော အနိက္ခိတ္တဓုရော အပ္ပမတ္တော ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ‘‘ကထာဟံ [ကဒါဟံ (သျာ။)] အပရိပူရံ ဝါ သီလက္ခန္ဓံ ပရိပူရေယျံ, ပရိပူရံ ဝါ သီလက္ခန္ဓံ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဏှေယျ’’န္တိ ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ [အပ္ပဋိဝါနိ (က။) မဟာနိ။ ၁၄] စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓါနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂေါ အပ္ပမတ္တော အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ‘‘ကထာဟံ အပရိပူရံ ဝါ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ပေ။။ ပညာက္ခန္ဓံ။ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ ပရိပူရေယျံ ပရိပူရံ ဝါ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဏှေယျ’’န္တိ ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓါနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂေါ အပ္ပမတ္တော အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ‘‘ကထာဟံ အပရိညာတံ ဝါ ဒုက္ခံ ပရိဇာနေယျံ, အပ္ပဟီနေ ဝါ ကိလေသေ ပဇဟေယျံ , အဘာဝိတံ ဝါ မဂ္ဂံ ဘာဝေယျံ, အသစ္ဆိကတံ ဝါ နိရောဓံ သစ္ဆိကရေယျ’’န္တိ ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓါနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂေါ အပ္ပမတ္တော အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တော။
ဘိက္ခု စရံ ဟိတွာ မမာယိတာနီတိ။ ဘိက္ခူတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကော [ကလျာဏပုထုဇ္ဇနော (သျာ။), ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသု] ဝါ ဘိက္ခု သေက္ခော ဝါ ဘိက္ခု။ စရန္တိ စရန္တော ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပါလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တော။ မမတ္တာတိ ဒွေ မမတ္တာ – တဏှာမမတ္တဉ္စ ဒိဋ္ဌိမမတ္တဉ္စ။ပေ။။ ဣဒံ တဏှာမမတ္တံ။ပေ။။ ဣဒံ ဒိဋ္ဌိမမတ္တံ။ တဏှာမမတ္တံ ပဟာယ ဒိဋ္ဌိမမတ္တံ ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ မမတ္တေ ဇဟိတွာ စဇိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – ဘိက္ခု စရံ ဟိတွာ မမာယိတာနိ။
ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ, ဣဓေဝ ဝိဒွါ ပဇဟေယျ ဒုက္ခန္တိ။ ဇာတီတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ။ပေ။။ ဇရန္တိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ။ပေ။။ သောကောတိ ဉာတိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ။ပေ။။ ပရိဒေဝေါတိ ဉာတိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ။ပေ။။ ဣဓါတိ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာ။ပေ။။ ဣမသ္မိံ မနုဿလောကေ။ ဝိဒွါတိ ဝိဇ္ဇာဂတော ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ ဒုက္ခန္တိ ဇာတိဒုက္ခံ။ပေ။။ ဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခံ။ ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ, ဣဓေဝ ဝိဒွါ ပဇဟေယျ ဒုက္ခန္တိ ဝိဇ္ဇာဂတော ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ ဣဓေဝ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ ဒုက္ခဉ္စ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တီကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ – ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ, ဣဓေဝ ဝိဒွါ ပဇဟေယျ ဒုက္ခံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တော၊ ဘိက္ခု စရံ ဟိတွာ မမာယိတာနိ။
ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ၊ ဣဓေဝ ဝိဒွါ ပဇဟေယျ ဒုက္ခ’’န္တိ။
၂၆။
ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော၊ သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကံ။
အဒ္ဓါ ဟိ ဘဂဝါ ပဟာသိ ဒုက္ခံ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။
ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနောတိ။ ဧတန္တိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ နန္ဒာမိ အဘိနန္ဒာမိ မောဒါမိ အနုမောဒါမိ ဣစ္ဆာမိ သာဒိယာမိ ပတ္ထယာမိ ပိဟယာမိ အဘိဇပ္ပါမိ။ မဟေသိနောတိ ကိံ မဟေသိ ဘဂဝါ? မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ။ပေ။။ ကဟံ နရာသဘောတိ မဟေသီတိ – ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော။
သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကန္တိ။ သုကိတ္တိတန္တိ သုကိတ္တိတံ သုအာစိက္ခိတံ သုဒေသိတံ သုပညပိတံ သုပဋ္ဌပိတံ သုဝိဝရိတံ သုဝိဘဇိတံ သုဥတ္တာနီကတံ သုပကာသိတန္တိ – သုကိတ္တိတံ။ ဂေါတမနူပဓီကန္တိ ဥပဓီ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ ဥပဓိပ္ပဟာနံ ဥပဓိဝူပသမံ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂံ ဥပဓိပဋိပဿဒ္ဓံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကံ။
အဒ္ဓါ ဟိ ဘဂဝါ ပဟာသိ ဒုက္ခန္တိ။ အဒ္ဓါတိ ဧကံသဝစနံ နိဿံသယဝစနံ နိက္ကင်္ခါဝစနံ အဒွေဇ္ဈဝစနံ အဒွေဠှကဝစနံ နိရောဓဝစနံ အပ္ပဏကဝစနံ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓါတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ပဟာသိ ဒုက္ခန္တိ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗျာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခံ ပဟာသိ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗျန္တီကရောသိ အနဘာဝံ ဂမေသီတိ – အဒ္ဓါ ဟိ ဘဂဝါ ပဟာသိ ဒုက္ခံ။
တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မောတိ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော တုလိတော တီရိတော ဝိဘူတော ဝိဘာဝိတော ဧသ ဓမ္မောတိ – တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော၊ သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကံ။
အဒ္ဓါ ဟိ ဘဂဝါ ပဟာသိ ဒုက္ခံ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’တိ။
၂၇။
တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယျု ဒုက္ခံ၊ ယေ တွံ မုနီ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ။
တံ တံ နမဿာမိ သမေစ္စ နာဂ၊ အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝါ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ။
တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယျု ဒုက္ခန္တိ။ တေ စာဣတိ ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဂဟဋ္ဌာ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ ဒေဝါ စ မနုဿာ စ။ ပဇဟေယျု ဒုက္ခန္တိ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗျာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခံ ပဇဟေယျုံ ဝိနောဒေယျုံ ဗျန္တီကရေယျုံ အနဘာဝံ ဂမေယျုန္တိ – တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယျု ဒုက္ခံ။
ယေ တွံ မုနီ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျာတိ။ ယေတိ ခတ္တိယေ စ ဗြာဟ္မဏေ စ ဝေဿေ စ သုဒ္ဒေ စ ဂဟဋ္ဌေ စ ပဗ္ဗဇိတေ စ ဒေဝေ စ မနုဿေ စ။ တွန္တိ ဘဂဝန္တံ ဘဏတိ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ။။ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနိ။ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျာတိ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ သက္ကစ္စံ ဩဝဒေယျ အဘိဏှံ ဩဝဒေယျ ပုနပ္ပုနံ ဩဝဒေယျ အနုသာသေယျာတိ – ယေ တွံ မုနီ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ။
တံ တံ နမဿာမိ သမေစ္စ နာဂါတိ။ တန္တိ ဘဂဝန္တံ ဘဏတိ။ နမဿာမီတိ ကာယေန ဝါ နမဿာမိ, ဝါစာယ ဝါ နမဿာမိ, စိတ္တေန ဝါ နမဿာမိ, အနွတ္ထပဋိပတ္တိယာ ဝါ နမဿာမိ, ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ဝါ နမဿာမိ, သက္ကရောမိ ဂရုံ ကရောမိ [ဂရုကရောမိ (သျာ။)] မာနေမိ ပူဇေမိ။ သမေစ္စာတိ သမေစ္စ အဘိသမေစ္စ သမာဂန္တွာ အဘိသမာဂန္တွာ သမ္မုခါ တံ နမဿာမိ။ နာဂါတိ နာဂေါ စ ဘဂဝါ အာဂုံ န ကရောတီတိ – နာဂေါ, န ဂစ္ဆတီတိ – နာဂေါ, န အာဂစ္ဆတီတိ – နာဂေါ။ ကထံ ဘဂဝါ အာဂုံ န ကရောတီတိ – နာဂေါ? အာဂု ဝုစ္စတိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။
အာဂုံ န ကရောတိ ကိဉ္စိ လောကေ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝါ]
သဗ္ဗသံယောဂေ [သဗ္ဗယောဂေ (က။)၊ သု။ နိ။ ၅၂၇] ဝိသဇ္ဇ ဗန္ဓနာနိ။
သဗ္ဗတ္ထ န သဇ္ဇတီ ဝိမုတ္တော၊ နာဂေါ တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာတိ။
ဧဝံ ဘဂဝါ အာဂုံ န ကရောတီတိ – နာဂေါ။
ကထံ ဘဂဝါ န ဂစ္ဆတီတိ – နာဂေါ။ ဘဂဝါ န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ရာဂဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဒေါသဝသေန ဂစ္ဆတိ, န မောဟဝသေန ဂစ္ဆတိ, န မာနဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဒိဋ္ဌိဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဥဒ္ဓစ္စဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဝိစိကိစ္ဆာဝသေန ဂစ္ဆတိ, န အနုသယဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဝဂ္ဂေဟိ ဓမ္မေဟိ ယာယတိ နီယတိ [နိယျတိ (သျာ။ က။)] ဝုယှတိ သံဟရီယတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ န ဂစ္ဆတီတိ – နာဂေါ။
ကထံ ဘဂဝါ န အာဂစ္ဆတီတိ – နာဂေါ။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေန။ပေ။။ အနာဂါမိမဂ္ဂေန။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂေါတိ – တံ တံ နမဿာမိ သမေစ္စ နာဂ။
အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝါ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျာတိ အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝါ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ သက္ကစ္စံ ဩဝဒေယျ အဘိဏှံ ဩဝဒေယျ ပုနပ္ပုနံ ဩဝဒေယျ အနုသာသေယျာတိ – အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝါ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယျု ဒုက္ခံ၊ ယေ တွံ မုနီ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ။
တံ တံ နမဿာမိ သမေစ္စ နာဂ၊ အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝါ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျာ’’တိ။
၂၈။
ယံ ဗြာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာ၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။
အဒ္ဓါ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရိ၊ တိဏ္ဏော စ ပါရံ အခိလော အကင္ခော။
ယံ ဗြာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာတိ။ ဗြာဟ္မဏောတိ သတ္တန္နံ ဓမ္မာနံ ဗာဟိတတ္တာ ဗြာဟ္မဏော။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဗာဟိတာ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ဗာဟိတာ ဟောတိ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော ဗာဟိတော ဟောတိ, ရာဂေါ ဗာဟိတော ဟောတိ, ဒေါသော ဗာဟိတော ဟောတိ, မောဟော ဗာဟိတော ဟောတိ, မာနော ဗာဟိတော ဟောတိ။ ဗာဟိတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။
ဗာဟိတွာ သဗ္ဗပါပကာနိ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝါ]
ဝိမလော သာဓုသမာဟိတော ဌိတတ္တော။
သံသာရမတိစ္စ ကေဝလီ သော၊ အသိတော [အနိဿိတော (သျာ။) သု။ နိ။ ၅၂၄] တာဒိ ပဝုစ္စတေ သ ဗြဟ္မာ။
ဝေဒဂူတိ ဝေဒေါ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ။ပေ။။ သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သောတိ။ အဘိဇညာတိ အဘိဇာနေယျ အာဇာနေယျ ဝိဇာနေယျ ပဋိဝိဇာနေယျ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာတိ – ယံ ဗြာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာ။
အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တန္တိ။ အကိဉ္စနန္တိ ရာဂကိဉ္စနံ ဒေါသကိဉ္စနံ မောဟကိဉ္စနံ မာနကိဉ္စနံ ဒိဋ္ဌိကိဉ္စနံ ကိလေသကိဉ္စနံ ဒုစ္စရိတကိဉ္စနံ, ယဿေတေ ကိဉ္စနာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ အကိဉ္စနော။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဘဝါတိ ဒွေ ဘဝါ – ကမ္မဘဝေါ စ ပဋိသန္ဓိကော စ ပုနဗ္ဘဝေါ ။ပေ။။ အယံ ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝေါ။ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တန္တိ အကိဉ္စနံ ပုဂ္ဂလံ ကာမဘဝေ စ အသတ္တံ အလဂ္ဂံ အလဂ္ဂိတံ အပလိဗုဒ္ဓံ နိက္ခန္တံ နိဿဋံ ဝိပ္ပမုတ္တံ ဝိသညုတ္တံ ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရန္တန္တိ – အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။
အဒ္ဓါ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရီတိ။ အဒ္ဓါတိ ဧကံသဝစနံ။ပေ။။ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓါတိ။ ဩဃန္တိ ကာမောဃံ ဘဝေါဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ။ အတာရီတိ ဥတ္တရိ ပတရိ သမတိက္ကမိ ဝီတိဝတ္တယီတိ – အဒ္ဓါ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရိ။
တိဏ္ဏော စ ပါရံ အခိလော အကင္ခောတိ။ တိဏ္ဏောတိ ကာမောဃံ တိဏ္ဏော, ဘဝေါဃံ တိဏ္ဏော, ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏော, အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏော, သံသာရပထံ တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္ထိဏ္ဏော [နိတ္တိဏ္ဏော (သျာ။)] အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တော။ သော ဝုတ္ထဝါသော [ဝုဋ္ဌဝါသော (သျာ။) မဟာနိ။ ၆] စိဏ္ဏစရဏော ဂတဒ္ဓေါ ဂတဒိသော ဂတကောဋိကော ပါလိတဗြဟ္မစရိယော ဥတ္တမဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော ဘာဝိတမဂ္ဂေါ, ပဟီနကိလေသော ပဋိဝိဒ္ဓါကုပ္ပော သစ္ဆိကတနိရောဓေါ ။ ဒုက္ခံ တဿ ပရိညာတံ, သမုဒယော ပဟီနော, မဂ္ဂေါ ဘာဝိတော, နိရောဓေါ သစ္ဆိကတော, အဘိညေယျံ အဘိညာတံ, ပရိညေယျံ ပရိညာတံ, ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ, ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝိတံ, သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကတံ။ သော ဥက္ခိတ္တပလိဃော သံကိဏ္ဏပရိက္ခော အဗ္ဗုဠ္ဟေသိကော နိရဂ္ဂဠော အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသညုတ္တော ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတော ဧကာရက္ခော စတုရာပဿေနော ပနုဏ္ဏပစ္စေကသစ္စော [ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော (က။)] သမဝယသဋ္ဌေသနော အနာဝိလသင်္ကပ္ပော ပဿဒ္ဓကာယသင်္ခါရော သုဝိမုတ္တစိတ္တော သုဝိမုတ္တပညော ကေဝလီ ဝုသိတဝါ ဥတ္တမပုရိသော ပရမပုရိသော ပရမပတ္တိပ္ပတ္တော။ သော နေဝ အာစိနာတိ န အပစိနာတိ, အပစိနိတွာ ဌိတော။ နေဝ ပဇဟတိ န ဥပါဒိယတိ, ပဇဟိတွာ ဌိတော။ နေဝ ဝိသိနေတိ န ဥဿိနေတိ, ဝိသိနေတွာ ဌိတော။ နေဝ ဝိဓူပေတိ န သန္ဓူပေတိ, ဝိဓူပေတွာ ဌိတော။ အသေက္ခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော။ အသေက္ခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန။ပေ။။ ပညာက္ခန္ဓေန။ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော။ သစ္စံ သမ္ပဋိပါဒယိတွာ [ပဋိပါဒယိတွာ (သျာ။)] ဌိတော။ ဧဇံ သမတိက္ကမိတွာ ဌိတော။ ကိလေသဂ္ဂိံ ပရိယာဒိယိတွာ ဌိတော။ အပရိဂမနတာယ ဌိတော။ ကထံ [ကဋံ (သျာ။) ကာမသုတ္တနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] သမာဒါယ ဌိတော? ဝိမုတ္တိပဋိသေဝနတာယ ဌိတော ။ မေတ္တာယ ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။ ကရုဏာယ ။ပေ။။ မုဒိတာယ။ ဥပေက္ခာယ ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။ အစ္စန္တပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။ အတမ္မယတာယ [အကမ္မညတာယ (သျာ။)] ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။ ဝိမုတ္တတ္တာ ဌိတော။ သန္တုဿိတတ္တာ ဌိတော။ ခန္ဓပရိယန္တေ ဌိတော။ ဓါတုပရိယန္တေ ဌိတော။ အာယတနပရိယန္တေ ဌိတော။ ဂတိပရိယန္တေ ဌိတော။ ဥပပတ္တိပရိယန္တေ ဌိတော။ ပဋိသန္ဓိပရိယန္တေ ဌိတော။ ဘဝပရိယန္တေ ဌိတော။ သံသာရပရိယန္တေ ဌိတော။ ဝဋ္ဋပရိယန္တေ ဌိတော။ အန္တိမဘဝေ ဌိတော။ အန္တိမေ သမုဿယေ ဌိတော။ အန္တိမဒေဟဓရော အရဟာ။
တဿာယံ ပစ္ဆိမကော ဘဝေါ၊ စရိမောယံ သမုဿယော။
ဇာတိမရဏသံသာရော၊ နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ။
တိဏ္ဏော စ ပါရန္တိ ပါရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ သော ပါရဂတော ပါရပ္ပတ္တော အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော ပရိယန္တဂတော ပရိယန္တပ္ပတ္တော ဝေါသာနဂတော ဝေါသာနပ္ပတ္တော တာဏဂတော တာဏပ္ပတ္တော လေဏဂတော လေဏပ္ပတ္တော သရဏဂတော သရဏပ္ပတ္တော အဘယဂတော အဘယပ္ပတ္တော အစ္စုတဂတော အစ္စုတပ္ပတ္တော အမတဂတော အမတပ္ပတ္တော နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ သော ဝုတ္တဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော, နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ – တိဏ္ဏော စ ပါရံ။
အခိလောတိ ရာဂေါ ခိလော, ဒေါသော ခိလော, မောဟော ခိလော, ကောဓေါ ခိလော, ဥပနာဟော ခိလော။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ ခိလာ။ ယဿေတေ ခိလာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ သော ဝုစ္စတိ အခိလော။ အကင္ခောတိ ဒုက္ခေ ကင်္ခါ, ဒုက္ခသမုဒယေ ကင်္ခါ, ဒုက္ခနိရောဓေ ကင်္ခါ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ကင်္ခါ, ပုဗ္ဗန္တေ ကင်္ခါ, အပရန္တေ ကင်္ခါ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ ကင်္ခါ, ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခါ, ယာ ဧဝရူပါ ကင်္ခါ ကင်္ခါယနာ ကင်္ခါယိတတ္တံ ဝိမတိ ဝိစိကိစ္ဆာ ဒွေဠှကံ ဒွေဓါပထော သံသယော အနေကံသဂ္ဂါဟော အာသပ္ပနာ ပရိသပ္ပနာ အပရိယောဂါဟနာ ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ မနောဝိလေခေါ။ ယဿေတေ ကင်္ခါ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ သော ဝုစ္စတိ အကင္ခောတိ – တိဏ္ဏော စ ပါရံ အခိလော အကင္ခော။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယံ ဗြာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာ၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။
အဒ္ဓါ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရိ၊ တိဏ္ဏော စ ပါရံ အခိလော အကင္ခော’’တိ။
၂၉။
ဝိဒွါ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓ၊ ဘဝါဘဝေ သင်္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇ။
သော ဝီတတဏှော အနီဃော နိရာသော၊ အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ။
ဝိဒွါ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓါတိ။ ဝိဒွါတိ ဝိဇ္ဇာဂတော ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ ယောတိ ယော ယာဒိသော။ပေ။။ မနုဿော ဝါ။ ဝေဒဂူတိ ဝေဒါ ဝုစ္စန္တိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဝီမံသာ ဝိပဿနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ [ဉာဏံ။ပေ။။ သဗ္ဗဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သောတိ။ (သျာ။) ပဿ မဟာနိ။ ၈၁]။ တေဟိ ဝေဒေဟိ ဇာတိဇရာမရဏဿ အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော ပရိယန္တဂတော ပရိယန္တပ္ပတ္တော ဝေါသာနဂတော ဝေါသာနပ္ပတ္တော တာဏဂတော တာဏပ္ပတ္တော လေဏဂတော လေဏပ္ပတ္တော သရဏဂတော သရဏပ္ပတ္တော အဘယဂတော အဘယပ္ပတ္တော အစ္စုတဂတော အစ္စုတပ္ပတ္တော အမတဂတော အမတပ္ပတ္တော နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ ဝေဒါနံ ဝါ အန္တဂတောတိ ဝေဒဂူ, ဝေဒေဟိ ဝါ အန္တဂတောတိ ဝေဒဂူ, သတ္တန္နံ ဝါ ဓမ္မာနံ ဝိဒိတတ္တာ ဝေဒဂူ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဝိဒိတာ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ။ပေ။။ သီလဗ္ဗတပရာမာသော။ ရာဂေါ။ ဒေါသော။ မောဟော။ မာနော ဝိဒိတော ဟောတိ။ ဝိဒိတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။
ဝေဒါနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနိ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝါ]
သမဏာနံ ယာနီဓတ္ထိ ဗြာဟ္မဏာနံ။
သဗ္ဗဝေဒနာသု ဝီတရာဂေါ၊ သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သော။
နရောတိ သတ္တော နရော မာနဝေါ ပေါသော ပုဂ္ဂလော ဇီဝေါ ဇာဂု [ဇာတု (သျာ။)] ဇန္တု ဣန္ဒဂု [ဣန္ဒဂူ (သျာ။)] မနုဇော။ ဣဓါတိ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာ။ပေ။။ ဣမသ္မိံ မနုဿလောကေတိ – ဝိဒွါ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓ။
ဘဝါဘဝေ သင်္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇာတိ။ ဘဝါဘဝေတိ ဘဝါဘဝေ ကမ္မဘဝေ ပုနဗ္ဘဝေ ကာမဘဝေ, ကမ္မဘဝေ ကာမဘဝေ ပုနဗ္ဘဝေ ရူပဘဝေ, ကမ္မဘဝေ ရူပဘဝေ ပုနဗ္ဘဝေ အရူပဘဝေ, ကမ္မဘဝေ အရူပဘဝေ ပုနဗ္ဘဝေ ပုနပ္ပုနဘဝေ, ပုနပ္ပုနဂတိယာ ပုနပ္ပုနဥပပတ္တိယာ ပုနပ္ပုနပဋိသန္ဓိယာ ပုနပ္ပုနအတ္တဘာဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ။ သင်္ဂါတိ သတ္တ သင်္ဂါ – ရာဂသင်္ဂေါ, ဒေါသသင်္ဂေါ, မောဟသင်္ဂေါ, မာနသင်္ဂေါ, ဒိဋ္ဌိသင်္ဂေါ, ကိလေသသင်္ဂေါ, ဒုစ္စရိတသင်္ဂေါ။ ဝိသဇ္ဇာတိ သင်္ဂေ ဝေါသဇ္ဇေတွာ ဝါ ဝိသဇ္ဇ။ အထ ဝါ, သင်္ဂေ ဗန္ဓေ ဝိဗန္ဓေ အာဗန္ဓေ လဂ္ဂေ လဂ္ဂိတေ ပလိဗုဒ္ဓေ ဗန္ဓနေ ဖောဋယိတွာ [မောစယိတွာ (သျာ။)] ဝါ ဝိသဇ္ဇ။ ယထာ ယာနံ ဝါ ဝယှံ ဝါ ရထံ ဝါ သကဋံ ဝါ သန္ဒမာနိကံ ဝါ သဇ္ဇံ ဝိသဇ္ဇံ ကရောန္တိ ဝိကောပေန္တိ – ဧဝမေဝ တေ သင်္ဂေ ဝေါသဇ္ဇေတွာ ဝါ ဝိသဇ္ဇ။ အထ ဝါ, သင်္ဂေ ဗန္ဓေ ဝိဗန္ဓေ အာဗန္ဓေ လဂ္ဂေ လဂ္ဂိတေ ပလိဗုဒ္ဓေ ဗန္ဓနေ ဖောဋယိတွာ ဝါ ဝိသဇ္ဇာတိ – ဘဝါဘဝေ သင်္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇ။
သော ဝီတတဏှော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ ယဿေသာ တဏှာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ ဝီတတဏှော ဝိဂတတဏှော စတ္တတဏှော ဝန္တတဏှော မုတ္တတဏှော ပဟီနတဏှော ပဋိနိဿဋ္ဌတဏှော ဝီတရာဂေါ စတ္တရာဂေါ ပဟီနရာဂေါ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂေါ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီတိ – သော ဝီတတဏှော။ အနီဃောတိ ရာဂေါ နီဃော, ဒေါသော နီဃော, မောဟော နီဃော, ကောဓေါ နီဃော, ဥပနာဟော နီဃော။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ နီဃာ။ ယဿေတေ နီဃာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ အနီဃော။ နိရာသောတိ အာသာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ယဿေသာ အာသာ တဏှာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ နိရာသော။ ဇာတီတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ။ပေ။။ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော။ ဇရာတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ ။ပေ။။ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပါကော။ အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ သော ဝီတတဏှော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီတိ ယော သော ဝီတတဏှော အနီဃော စ နိရာသော စ, သော ခေါ ဇာတိဇရာမရဏံ အတရိ ဥတ္တရိ ပတရိ သမတိက္ကမိ ဝီတိဝတ္တယီတိ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – သော ဝီတတဏှော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဝိဒွါ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓ၊ ဘဝါဘဝေ သင်္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇ။
သော ဝီတတဏှော အနီဃော နိရာသော၊ အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော စတုတ္ထော။
၅။ ဓေါတကမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၃၀။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဓေါတကော]
ဝါစာဘိကင်္ခါမိ မဟေသိ တုယှံ။
တဝ သုတွာန နိဂ္ဃောသံ၊ သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတန္တိ။ ပုစ္ဆာမီတိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ, ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ, ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ပေ။။ ဣမာ တိဿော ပုစ္ဆာ။ပေ။။ နိဗ္ဗာနပုစ္ဆာ။ ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ ပသာဒေမိ တံ, ကထယဿု မေတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။
ဣစ္စာယသ္မာ ဓေါတကောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ အာယသ္မာတိ။ ဓေါတကောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယျံ နိရုတ္တိ ဗျဉ္ဇနံ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ဓေါတကော။
ဝါစာဘိကင်္ခါမိ မဟေသိ တုယှန္တိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ ကင်္ခါမိ အဘိကင်္ခါမိ ဣစ္ဆာမိ သာဒိယာမိ ပတ္ထယာမိ ပိဟယာမိ အဘိဇပ္ပါမိ။ မဟေသီတိ ကိံ မဟေသိ ဘဂဝါ? မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ။ပေ။။ ကဟံ နရာသဘောတိ မဟေသီတိ – ဝါစာဘိကင်္ခါမိ မဟေသိ တုယှံ။
တဝ သုတွာန နိဂ္ဃောသန္တိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုတွာ သုဏိတွာ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဥပဓါရယိတွာ ဥပလက္ခယိတွာတိ – တဝ သုတွာန နိဂ္ဃောသံ။
သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနောတိ။ သိက္ခာတိ တိဿော သိက္ခာ – အဓိသီလသိက္ခာ, အဓိစိတ္တသိက္ခာ, အဓိပညာသိက္ခာ။ပေ။။ အယံ အဓိပညာသိက္ခာ။ နိဗ္ဗာနမတ္တနောတိ အတ္တနော ရာဂဿ နိဗ္ဗာပနာယ, ဒေါသဿ နိဗ္ဗာပနာယ, မောဟဿ နိဗ္ဗာပနာယ, ကောဓဿ နိဗ္ဗာပနာယ , ဥပနာဟဿ နိဗ္ဗာပနာယ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သမာယ ဥပသမာယ ဝူပသမာယ နိဗ္ဗာပနာယ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ ပဋိပဿဒ္ဓိယာ အဓိသီလမ္ပိ သိက္ခေယျ, အဓိစိတ္တမ္ပိ သိက္ခေယျ, အဓိပညမ္ပိ သိက္ခေယျ။ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တော သိက္ခေယျ, ဇာနန္တော သိက္ခေယျ, ပဿန္တော သိက္ခေယျ, ပစ္စဝေက္ခန္တော သိက္ခေယျ, စိတ္တံ ပဒဟန္တော သိက္ခေယျ, သဒ္ဓါယ အဓိမုစ္စန္တော သိက္ခေယျ, ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏှန္တော သိက္ခေယျ, သတိံ ဥပဋ္ဌပေန္တော သိက္ခေယျ, စိတ္တံ သမာဒဟန္တော သိက္ခေယျ, ပညာယ ပဇာနန္တော သိက္ခေယျ, အဘိညေယျံ အဘိဇာနန္တော သိက္ခေယျ, ပရိညေယျံ ပရိဇာနန္တော သိက္ခေယျ, ပဟာတဗ္ဗံ ပဇဟန္တော သိက္ခေယျ, ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝေန္တော သိက္ခေယျ, သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောန္တော သိက္ခေယျ, အာစရေယျ သမာစရေယျ သမာဒါယ ဝတ္တေယျာတိ – သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဓေါတကော]
ဝါစာဘိကင်္ခါမိ မဟေသိ တုယှံ။
တဝ သုတွာန နိဂ္ဃောသံ၊ သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော’’တိ။
၃၁။
တေနဟာတပ္ပံ ကရောဟိ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]
ဣဓေဝ နိပကော သတော။
ဣတော သုတွာန နိဂ္ဃောသံ၊ သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော။
တေနဟာတပ္ပံ ကရောဟီတိ အာတပ္ပံ ကရောဟိ, ဥဿာဟံ ကရောဟိ, ဥဿောဠှိံ ကရောဟိ, ထာမံ ကရောဟိ, ဓိတိံ ကရောဟိ, ဝီရိယံ ကရောဟိ, ဆန္ဒံ ဇနေဟိ သဉ္ဇနေဟိ ဥပဋ္ဌပေဟိ သမုဋ္ဌပေဟိ နိဗ္ဗတ္တေဟိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဟီတိ – တေနဟာတပ္ပံ ကရောဟိ။
ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ။
ဣဓေဝ နိပကော သတောတိ။ ဣဓါတိ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာ ဣမိဿာ ခန္တိယာ ဣမိဿာ ရုစိယာ ဣမသ္မိံ အာဒါယေ ဣမသ္မိံ ဓမ္မေ ဣမသ္မိံ ဝိနယေ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဣမသ္မိံ ပါဝစနေ ဣမသ္မိံ ဗြဟ္မစရိယေ ဣမသ္မိံ သတ္ထုသာသနေ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဣမသ္မိံ မနုဿလောကေ။ နိပကောတိ နိပကော ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတောတိ – ဣဓေဝ နိပကော သတော။
ဣတော သုတွာန နိဂ္ဃောသန္တိ ဣတော မယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုတွာ သုဏိတွာ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဥပဓါရယိတွာ ဥပလက္ခယိတွာတိ – ဣတော သုတွာန နိဂ္ဃောသံ။
သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနောတိ။ သိက္ခာတိ တိဿော သိက္ခာ – အဓိသီလသိက္ခာ, အဓိစိတ္တသိက္ခာ, အဓိပညာသိက္ခာ။ပေ။။ အယံ အဓိပညာသိက္ခာ။ နိဗ္ဗာနမတ္တနောတိ အတ္တနော ရာဂဿ နိဗ္ဗာပနာယ, ဒေါသဿ နိဗ္ဗာပနာယ, မောဟဿ နိဗ္ဗာပနာယ, ကောဓဿ နိဗ္ဗာပနာယ, ဥပနာဟဿ နိဗ္ဗာပနာယ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သမာယ ဥပသမာယ ဝူပသမာယ နိဗ္ဗာပနာယ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ ပဋိပဿဒ္ဓိယာ အဓိသီလမ္ပိ သိက္ခေယျ, အဓိစိတ္တမ္ပိ သိက္ခေယျ, အဓိပညမ္ပိ သိက္ခေယျ။ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တော သိက္ခေယျ, ဇာနန္တော သိက္ခေယျ။ပေ။။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောန္တော သိက္ခေယျ, အာစရေယျ သမာစရေယျ သမာဒါယ ဝတ္တေယျာတိ – သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘တေနဟာတပ္ပံ ကရောဟိ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]
ဣဓေဝ နိပကော သတော။
ဣတော သုတွာန နိဂ္ဃောသံ၊ သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော’’တိ။
၃၂။
ပဿာမဟံ ဒေဝမနုဿလောကေ၊ အကိဉ္စနံ ဗြာဟ္မဏမိရိယမာနံ။
တံ တံ နမဿာမိ သမန္တစက္ခု၊ ပမုဉ္စ မံ သက္က ကထံကထာဟိ။
ပဿာမဟံ ဒေဝမနုဿလောကေတိ။ ဒေဝါတိ တယော ဒေဝါ – သမ္မုတိဒေဝါ, ဥပပတ္တိဒေဝါ, ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ။ ကတမေ သမ္မုတိဒေဝါ? သမ္မုတိဒေဝါ ဝုစ္စန္တိ ရာဇာနော စ ရာဇကုမာရာ စ ဒေဝိယော စ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ သမ္မုတိဒေဝါ။ ကတမေ ဥပပတ္တိဒေဝါ? ဥပပတ္တိဒေဝါ ဝုစ္စန္တိ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဒေဝါ ယာမာ ဒေဝါ တုသိတာ ဒေဝါ နိမ္မာနရတီ ဒေဝါ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝါ ဗြဟ္မကာယိကာ ဒေဝါ ယေ စ ဒေဝါ တဒုတ္တရိ [တတြုပရိ (သျာ။)]။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဥပပတ္တိဒေဝါ။ ကတမေ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ? ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ ဝုစ္စန္တိ တထာဂတသာဝကာ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ယေ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ။ ဘဂဝါ သမ္မုတိဒေဝါနဉ္စ ဥပပတ္တိဒေဝါနဉ္စ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါနဉ္စ ဒေဝေါ စ အတိဒေဝေါ စ ဒေဝါတိဒေဝေါ စ သီဟသီဟော နာဂနာဂေါ ဂဏိဂဏီ မုနိမုနီ ရာဇရာဇာ။ ပဿာမဟံ ဒေဝမနုဿလောကေတိ မနုဿလောကေ ဒေဝံ ပဿာမိ အတိဒေဝံ ပဿာမိ ဒေဝါတိဒေဝံ ပဿာမိ ဒက္ခာမိ ဩလောကေမိ နိဇ္ဈာယာမိ ဥပပရိက္ခာမီတိ – ပဿာမဟံ ဒေဝမနုဿလောကေ။
အာကိဉ္စနံ ဗြာဟ္မဏမိရိယမာနန္တိ။ အကိဉ္စနန္တိ ရာဂကိဉ္စနံ ဒေါသကိဉ္စနံ မောဟကိဉ္စနံ မာနကိဉ္စနံ ဒိဋ္ဌိကိဉ္စနံ ကိလေသကိဉ္စနံ ဒုစ္စရိတကိဉ္စနံ, တေ ကိဉ္စနာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ, တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အကိဉ္စနော။ ဗြာဟ္မဏောတိ ဘဂဝါ သတ္တန္နံ ဓမ္မာနံ ဗာဟိတတ္တာ ဗြာဟ္မဏော – သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဗာဟိတာ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ဗာဟိတာ ဟောတိ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော ဗာဟိတော ဟောတိ, ရာဂေါ ဗာဟိတော ဟောတိ, ဒေါသော ဗာဟိတော ဟောတိ, မောဟော ဗာဟိတော ဟောတိ, မာနော ဗာဟိတော ဟောတိ, ဗာဟိတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။
ဗာဟိတွာ သဗ္ဗပါပကာနိ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝါ]
ဝိမလော သာဓုသမာဟိတော ဌိတတ္တော။
သံသာရမတိစ္စ ကေဝလီ သော၊ အသိတော တာဒိ ပဝုစ္စတေ သ ဗြဟ္မာတိ။
ဣရိယမာနန္တိ စရန္တံ ဝိဟရန္တံ ဣရိယန္တံ ဝတ္တေန္တံ ပါလေန္တံ ယပေန္တံ ယာပေန္တန္တိ – အကိဉ္စနံ ဗြာဟ္မဏမိရိယမာနံ။
တံ တံ နမဿာမိ သမန္တစက္ခူတိ။ တန္တိ ဘဂဝန္တံ ဘဏတိ။ နမဿာမီတိ ကာယေန ဝါ နမဿာမိ, ဝါစာယ ဝါ နမဿာမိ, စိတ္တေန ဝါ နမဿာမိ, အနွတ္ထပဋိပတ္တိယာ ဝါ နမဿာမိ, ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ဝါ နမဿာမိ သက္ကရောမိ ဂရုံ ကရောမိ မာနေမိ ပူဇေမိ။ သမန္တစက္ခူတိ သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ ဘဂဝါ သဗ္ဗညုတဉာဏေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။
‘‘န တဿ အဒ္ဒိဋ္ဌမိဓတ္ထိ [အဒိဋ္ဌမိဓတ္ထိ (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၁၅၆] ကိဉ္စိ၊ အထော အဝိညာတမဇာနိတဗ္ဗံ။
သဗ္ဗံ အဘိညာသိ ယဒတ္ထိ နေယျံ၊ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူ’’တိ။
တံ တံ နမဿာမိ သမန္တစက္ခု။
ပမုဉ္စ မံ သက္က ကထံကထာဟီတိ။ သက္ကာတိ သက္ကော ဘဂဝါ သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိပိ သက္ကော။ အထ ဝါ, အဍ္ဎော [အဒ္ဓေါ (သျာ။ က။)] မဟဒ္ဓနော ဓနဝါတိပိ သက္ကော။ တဿိမာနိ ဓနာနိ, သေယျထိဒံ – သဒ္ဓါဓနံ သီလဓနံ ဟိရိဓနံ ဩတ္တပ္ပဓနံ သုတဓနံ စာဂဓနံ ပညာဓနံ သတိပဋ္ဌာနဓနံ သမ္မပ္ပဓါနဓနံ ဣဒ္ဓိပါဒဓနံ ဣန္ဒ္ရိယဓနံ ဗလဓနံ ဗောဇ္ဈင်္ဂဓနံ မဂ္ဂဓနံ ဖလဓနံ နိဗ္ဗာနဓနံ။ ဣမေဟိ အနေကဝိဓေဟိ ဓနရတနေဟိ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါတိပိ သက္ကော။ အထ ဝါ, သက္ကော ပဟု ဝိသဝီ အလမတ္တော သူရော ဝီရော ဝိက္ကန္တော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသောတိပိ သက္ကော ။ ကထံကထာ ဝုစ္စတိ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ဒုက္ခေ ကင်္ခါ, ဒုက္ခသမုဒယေ ကင်္ခါ, ဒုက္ခနိရောဓေ ကင်္ခါ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ကင်္ခါ, ပုဗ္ဗန္တေ ကင်္ခါ, အပရန္တေ ကင်္ခါ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ ကင်္ခါ, ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခါ။ ယာ ဧဝရူပါ ကင်္ခါ ကင်္ခါယနာ ကင်္ခါယိတတ္တံ ဝိမတိ ဝိစိကိစ္ဆာ ဒွေဠှကံ ဒွေဓါပထော သံသယော အနေကံသဂ္ဂါဟော အာသပ္ပနာ ပရိသပ္ပနာ အပရိယောဂါဟနာ ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ မနောဝိလေခေါ။ ပမုဉ္စ မံ သက္က ကထံကထာဟီတိ မုဉ္စ မံ ပမုဉ္စ မံ မောစေဟိ မံ ပမောစေဟိ မံ ဥဒ္ဓရ မံ သမုဒ္ဓရ မံ ဝုဋ္ဌာပေဟိ မံ ကထံကထာသလ္လတောတိ – ပမုဉ္စ မံ သက္က ကထံကထာဟိ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ပဿာမဟံ ဒေဝမနုဿလောကေ၊ အကိဉ္စနံ ဗြာဟ္မဏမိရိယမာနံ။
တံ တံ နမဿာမိ သမန္တစက္ခု၊ ပမုဉ္စ မံ သက္က ကထံကထာဟီ’’တိ။
၃၃။
နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ၊ ကထံကထိံ ဓေါတက ကဉ္စိ လောကေ။
ဓမ္မဉ္စ သေဋ္ဌံ အာဇာနမာနော၊ ဧဝံ တုဝံ ဩဃမိမံ တရေသိ။
နာဟံ သဟိဿာမိ [သမီဟာမိ (က။)] ပမောစနာယာတိ နာဟံ တံ သက္ကောမိ မုဉ္စိတုံ ပမုဉ္စိတုံ မောစေတုံ ပမောစေတုံ ဥဒ္ဓရိတုံ သမုဒ္ဓရိတုံ ဥဋ္ဌာပေတုံ သမုဋ္ဌာပေတုံ ကထံကထာသလ္လတောတိ။ ဧဝမ္ပိ နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ။ အထ ဝါ, န ဤဟာမိ န သမီဟာမိ န ဥဿဟာမိ န ဝါယမာမိ န ဥဿာဟံ ကရောမိ န ဥဿောဠှိံ ကရောမိ န ထာမံ ကရောမိ န ဓိတိံ ကရောမိ န ဝီရိယံ ကရောမိ န ဆန္ဒံ ဇနေမိ န သဉ္ဇနေမိ န နိဗ္ဗတ္တေမိ န အဘိနိဗ္ဗတ္တေမိ အဿဒ္ဓေ ပုဂ္ဂလေ အစ္ဆန္ဒိကေ ကုသီတေ ဟီနဝီရိယေ အပ္ပဋိပဇ္ဇမာနေ ဓမ္မဒေသနာယာတိ။ ဧဝမ္ပိ နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ။ အထ ဝါ, နတ္ထညော ကောစိ မောစေတာ။ တေ ယဒိ မောစေယျုံ သကေန ထာမေန သကေန ဗလေန သကေန ဝီရိယေန သကေန ပရက္ကမေန သကေန ပုရိသထာမေန သကေန ပုရိသဗလေန သကေန ပုရိသဝီရိယေန သကေန ပုရိသပရက္ကမေန အတ္တနာ သမ္မာပဋိပဒံ အနုလောမပဋိပဒံ အပစ္စနီကပဋိပဒံ အနွတ္ထပဋိပဒံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇမာနာ မောစေယျုန္တိ။ ဧဝမ္ပိ နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သော ဝတ, စုန္ဒ, အတ္တနာ ပလိပပလိပန္နော ပရံ ပလိပပလိပန္နံ ဥဒ္ဓရိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတ, စုန္ဒ, အတ္တနာ အဒန္တော အဝိနီတော အပရိနိဗ္ဗုတော ပရံ ဒမေဿတိ ဝိနေဿတိ ပရိနိဗ္ဗာပေဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီတိ။ ဧဝမ္ပိ နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –
‘‘အတ္တနာ ဟိ [အတ္တနာဝ (ဗဟူသု) ဓ။ ပ။ ၁၆၅] ကတံ ပါပံ၊ အတ္တနာ သံကိလိဿတိ။
အတ္တနာ အကတံ ပါပံ၊ အတ္တနာဝ ဝိသုဇ္ဈတိ။
သုဒ္ဓိ အသုဒ္ဓိ ပစ္စတ္တံ၊ နာညော အညံ ဝိသောဓယေ’’တိ။
ဧဝမ္ပိ နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, တိဋ္ဌတေဝ နိဗ္ဗာနံ တိဋ္ဌတိ နိဗ္ဗာနဂါမိမဂ္ဂေါ တိဋ္ဌာမဟံ သမာဒပေတာ, အထ စ ပန မမ သာဝကာ မယာ ဧဝံ ဩဝဒိယမာနာ ဧဝံ အနုသာသိယမာနာ အပ္ပေကစ္စေ အစ္စန္တနိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေန္တိ ဧကစ္စေ နာရာဓေန္တီတိ။ ဧတ္ထ က္ယာဟံ, ဗြာဟ္မဏ ကရောမိ? မဂ္ဂက္ခာယီ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတော။ မဂ္ဂံ ဗုဒ္ဓေါ အာစိက္ခတိ။ အတ္တနာ ပဋိပဇ္ဇမာနာ မုစ္စေယျုန္တိ [မုဉ္စေယျုန္တိ (သျာ။)]။ ဧဝမ္ပိ နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ’’။
ကထံကထိံ ဓေါတက ကဉ္စိ လောကေတိ ကထံကထိံ ပုဂ္ဂလံ သကင်္ခံ သခိလံ သဒွေဠှကံ သဝိစိကိစ္ဆံ။ ကဉ္စီတိ ကဉ္စိ ခတ္တိယံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ဝေဿံ ဝါ သုဒ္ဒံ ဝါ ဂဟဋ္ဌံ ဝါ ပဗ္ဗဇိတံ ဝါ ဒေဝံ ဝါ မနုဿံ ဝါ။ လောကေတိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေတိ – ကထံကထိံ ဓေါတက ကဉ္စိ လောကေ။
ဓမ္မဉ္စ သေဋ္ဌံ အာဇာနမာနောတိ ဓမ္မံ သေဋ္ဌံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ သေဋ္ဌန္တိ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသေဋ္ဌံ ပါမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရံ ဓမ္မံ အာဇာနမာနော ဝိဇာနမာနော ပဋိဝိဇာနမာနော ပဋိဝိဇ္ဈမာနောတိ – ဓမ္မဉ္စ သေဋ္ဌံ အာဇာနမာနော။
ဧဝံ တုဝံ ဩဃမိမံ တရေသီတိ ဧဝံ ကာမောဃံ ဘဝေါဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ တရေယျာသိ ဥတ္တရေယျာသိ ပတရေယျာသိ သမတိက္ကမေယျာသိ ဝီတိဝတ္တေယျာသီတိ – ဧဝံ တုဝံ ဩဃမိမံ တရေသိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ၊ ကထံကထိံ ဓေါတက ကဉ္စိ လောကေ။
ဓမ္မဉ္စ သေဋ္ဌံ အာဇာနမာနော၊ ဧဝံ တုဝံ ဩဃမိမံ တရေသီ’’တိ။
၃၄။
အနုသာသ ဗြဟ္မေ ကရုဏာယမာနော၊ ဝိဝေကဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ယထာဟံ အာကာသောဝ [အာကာသော စ (သျာ။)] အဗျာပဇ္ဇမာနော [အဗျာပဇ္ဈမာနော (သျာ။)]၊ ဣဓေဝ သန္တော အသိတော စရေယျံ။
အနုသာသ ဗြဟ္မေ ကရုဏာယမာနောတိ အနုသာသ ဗြဟ္မေ အနုဂ္ဂဏှ ဗြဟ္မေ အနုကမ္ပ ဗြဟ္မေတိ – အနုသာသ ဗြဟ္မေ။ ကရုဏာယမာနောတိ ကရုဏာယမာနော အနုဒယမာနော [အနုဒ္ဒယမာနော (ဗဟူသု)] အနုရက္ခမာနော အနုဂ္ဂဏှမာနော အနုကမ္ပမာနောတိ – အနုသာသ ဗြဟ္မေ ကရုဏာယမာနော။
ဝိဝေကဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညန္တိ ဝိဝေကဓမ္မံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ယမဟံ ဝိဇညန္တိ ယမဟံ ဇာနေယျံ အာဇာနေယျံ ဝိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျံ အဓိဂစ္ဆေယျံ ဖဿေယျံ သစ္ဆိကရေယျန္တိ – ဝိဝေကဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ယထာဟံ အာကာသောဝ အဗျာပဇ္ဇမာနောတိ ယထာ အာကာသော န ပဇ္ဇတိ န ဂဏှတိ [နတ္ထိ။ သျာ။ ။ ပေါတ္ထကေ] န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ, ဧဝံ အပဇ္ဇမာနော အဂဏှမာနော အဗဇ္ဈမာနော အပလိဗဇ္ဈမာနောတိ – ဧဝမ္ပိ အာကာသောဝ အဗျာပဇ္ဇမာနော။ ယထာ အာကာသော န ရဇ္ဇတိ လာခါယ ဝါ ဟလိဒ္ဒိယာ [ဟလိဒ္ဒေန (သျာ။)] ဝါ နီလိယာ [နီလေန (သျာ။)] ဝါ မဉ္ဇေဋ္ဌာယ ဝါ ဧဝံ အရဇ္ဇမာနော အဒုဿမာနော အမုယှမာနော အကိလိဿမာနောတိ [အကိလိယမာနော (သျာ။)] – ဧဝမ္ပိ အာကာသောဝ အဗျာပဇ္ဇမာနော။ ယထာ အာကာသော န ကုပ္ပတိ န ဗျာပဇ္ဇတိ န ပတိလီယတိ [ပတိဋ္ဌိယတိ (က။)] န ပဋိဟညတိ, ဧဝံ အကုပ္ပမာနော အဗျာပဇ္ဇမာနော အပ္ပတိလီယမာနော အပ္ပဋိဟညမာနော အပ္ပဋိဟတမာနောတိ – ဧဝမ္ပိ အာကာသောဝ အဗျာပဇ္ဇမာနော။
ဣဓေဝ သန္တော အသိတော စရေယျန္တိ။ ဣဓေဝ သန္တောတိ ဣဓေဝ သန္တော ဣဓေဝ သမာနော ဣဓေဝ နိသိန္နော သမာနော ဣမသ္မိံယေဝ အာသနေ နိသိန္နော သမာနော ဣမိဿာယေဝ ပရိသာယ နိသိန္နော သမာနောတိ, ဧဝမ္ပိ – ဣဓေဝ သန္တော။ အထ ဝါ, ဣဓေဝ သန္တော ဥပသန္တော ဝူပသန္တော နိဗ္ဗုတော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါတိ, ဧဝမ္ပိ – ဣဓေဝ သန္တော။ အသိတောတိ ဒွေ နိဿယာ – တဏှာနိဿယော စ ဒိဋ္ဌိနိဿယော စ။ပေ။။ အယံ တဏှာနိဿယော။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိနိဿယော။ တဏှာနိဿယံ ပဟာယ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ စက္ခုံ အနိဿိတော, သောတံ အနိဿိတော, ဃာနံ အနိဿိတော, ဇိဝှံ အနိဿိတော, ကာယံ အနိဿိတော, မနံ အနိဿိတော, ရူပေ။ သဒ္ဒေ။ ဂန္ဓေ ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ။ ဓမ္မေ။ ကုလံ။ ဂဏံ။ အာဝါသံ။ လာဘံ။ ယသံ။ ပသံသံ။ သုခံ။ စီဝရံ။ ပိဏ္ဍပါတံ။ သေနာသနံ။ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ကာမဓါတုံ။ ရူပဓါတုံ။ အရူပဓါတုံ။ ကာမဘဝံ။ ရူပဘဝံ။ အရူပဘဝံ။ သညာဘဝံ။ အသညာဘဝံ။ နေဝသညာနာသညာဘဝံ။ ဧကဝေါကာရဘဝံ။ စတုဝေါကာရဘဝံ။ ပဉ္စဝေါကာရဘဝံ။ အတီတံ။ အနာဂတံ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေ [ဒိဋ္ဌံ, သုတံ, မုတံ, ဝိညာတံ, သဗ္ဗေ။ မဟာနိ။ ၄၆ ပဿိတဗ္ဗံ] ဓမ္မေ အသိတော အနိဿိတော အနလ္လီနော အနုပဂတော အနဇ္ဈောသိတော အနဓိမုတ္တော နိက္ခန္တော နိဿဋော [နိဿဋ္ဌော (သျာ။)] ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ။ စရေယျန္တိ စရေယျံ ဝိဟရေယျံ ဣရိယေယျံ ဝတ္တေယျံ ယပေယျံ ယာပေယျန္တိ – ဣဓေဝ သန္တော အသိတော စရေယျံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘အနုသာသ ဗြဟ္မေ ကရုဏာယမာနော၊ ဝိဝေကဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ယထာဟံ အာကာသောဝ အဗျာပဇ္ဇမာနော၊ ဣဓေဝ သန္တော အသိတော စရေယျ’’န္တိ။
၃၅။
ကိတ္တယိဿာမိ တေ သန္တိံ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]
ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
ကိတ္တယိဿာမိ တေ သန္တိန္တိ ရာဂဿ သန္တိံ, ဒေါသဿ သန္တိံ, မောဟဿ သန္တိံ, ကောဓဿ သန္တိံ, ဥပနာဟဿ။ပေ။။ မက္ခဿ။ ပဠာသဿ။ ဣဿာယ။ မစ္ဆရိယဿ။ မာယာယ။ သာဌေယျဿ။ ထမ္ဘဿ။ သာရမ္ဘဿ။ မာနဿ။ အတိမာနဿ။ မဒဿ။ ပမာဒဿ။ သဗ္ဗကိလေသာနံ။ သဗ္ဗဒုစ္စရိတာနံ။ သဗ္ဗဒရထာနံ။ သဗ္ဗပရိဠာဟာနံ။ သဗ္ဗသန္တာပါနံ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သန္တိံ ဥပသန္တိံ ဝူပသန္တိံ နိဗ္ဗုတိံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ ကိတ္တယိဿာမိ ပကိတ္တယိဿာမိ အာစိက္ခိဿာမိ ဒေသေဿာမိ ပညပေဿာမိ ပဋ္ဌပေဿာမိ ဝိဝရိဿာမိ ဝိဘဇိဿာမိ ဥတ္တာနီကရိဿာမိ ပကာသိဿာမီတိ – ကိတ္တယိဿာမိ တေ သန္တိံ။
ဓေါတကာတိ ဘဂဝါတိ။ ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ။
ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟန္တိ။ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေတိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မေ တုလိတေ ဓမ္မေ တီရိတေ ဓမ္မေ ဝိဘူတေ ဓမ္မေ ဝိဘာဝိတေ ဓမ္မေ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာတိ။ပေ။။ ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မေ တုလိတေ ဓမ္မေ တီရိတေ ဓမ္မေ ဝိဘာဝိတေ ဓမ္မေ ဝိဘူတေ ဓမ္မေတိ, ဧဝမ္ပိ – ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ။ပေ။။။ အထ ဝါ, ဒုက္ခေ ဒိဋ္ဌေ ဒုက္ခံ ကထယိဿာမိ, သမုဒယေ ဒိဋ္ဌေ သမုဒယံ ကထယိဿာမိ, မဂ္ဂေ ဒိဋ္ဌေ မဂ္ဂံ ကထယိဿာမိ, နိရောဓေ ဒိဋ္ဌေ နိရောဓံ ကထယိဿာမီတိ, ဧဝမ္ပိ – ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ။ပေ။။။ အထ ဝါ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပဿိကံ ဩပနေယျိကံ [ဩပနယိကံ (သျာ။ က။)] ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ, ဧဝမ္ပိ – ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ။ အနီတိဟန္တိ န ဣတိဟီတိဟံ န ဣတိကိရာယ န ပရမ္ပရာယ န ပိဋကသမ္ပဒါယ န တက္ကဟေတု န နယဟေတု န အာကာရပရိဝိတက္ကေန န ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ သာမံ သယမဘိညာတံ အတ္တပစ္စက္ခဓမ္မံ, တံ ကထယိဿာမီတိ – ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရန္တိ ယံ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ; ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ; ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ စရန္တိ စရန္တော ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပါလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တောတိ – ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ ။
တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ။ပေ။။ ဝိသဋာ ဝိတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ။ လောကေတိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေ။ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ လောကေ ဝေသာ ဝိသတ္တိကာ, လောကေ ဝေတံ ဝိသတ္တိကံ သတော တရေယျ ဥတ္တရေယျ ပတရေယျ သမတိက္ကမေယျ ဝီတိဝတ္တေယျာတိ – တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ကိတ္တယိဿာမိ တေ သန္တိံ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]
ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။
၃၆။
တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ သန္တိမုတ္တမံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမီတိ။ တန္တိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ နန္ဒာမိ အဘိနန္ဒာမိ မောဒါမိ အနုမောဒါမိ ဣစ္ဆာမိ သာဒိယာမိ ပတ္ထယာမိ ပိဟယာမိ အဘိဇပ္ပါမီတိ – တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ။
မဟေသိသန္တိမုတ္တမန္တိ။ မဟေသီတိ ကိံ မဟေသိ ဘဂဝါ? မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟန္တံ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ပေ။။ ကဟံ နရာသဘောတိ မဟေသိ။ သန္တိမုတ္တမန္တိ သန္တိ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ဥတ္တမန္တိ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသေဋ္ဌံ ပါမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရန္တိ – မဟေသိ သန္တိမုတ္တမံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရန္တိ ယံ ဝိဒိတံ ကတွာ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ; ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ စရန္တိ စရန္တော။ပေ။။ ယာပေန္တောတိ – ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ။
တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ။ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ။ပေ။။ ဝိသဋာ ဝိတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ။ လောကေတိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေ။ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ လောကေ ဝေသာ ဝိသတ္တိကာ, လောကေ ဝေတံ ဝိသတ္တိကံ သတော တရေယျံ ဥတ္တရေယျံ။ပေ။။ ဝီတိဝတ္တေယျန္တိ – တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ သန္တိမုတ္တမံ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။
၃၇။
ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ဧတံ ဝိဒိတွာ သင်္ဂေါတိ လောကေ၊ ဘဝါဘဝါယ မာကာသိ တဏှံ။
ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသီတိ ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ အာဇာနာသိ ပဋိဝိဇာနာသိ ပဋိဝိဇ္ဈသီတိ – ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ။ ဓေါတကာတိ ဘဂဝါတိ။ ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ။
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ။ ဥဒ္ဓန္တိ အနာဂတံ; အဓေါတိ အတီတံ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဒေဝလောကော; အဓေါတိ အပါယလောကော; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ မနုဿလောကော။ အထ ဝါ, ဥဒ္ဓန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ; အဓေါတိ အကုသလာ ဓမ္မာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ အဗျာကတာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဓန္တိ အရူပဓါတု; အဓေါတိ ကာမဓါတု; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ရူပဓါတု။ ဥဒ္ဓန္တိ သုခါ ဝေဒနာ; အဓေါတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ; အဓေါတိ အဓေါ ကေသမတ္ထကာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ဝေမဇ္ဈေတိ – ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ဧတံ ဝိဒိတွာ သင်္ဂေါတိ လောကေတိ သင်္ဂေါ ဧသော လဂ္ဂနံ ဧတံ ဗန္ဓနံ ဧတံ ပလိဗောဓေါ ဧသောတိ ဉတွာ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – ဧတံ ဝိဒိတွာ သင်္ဂေါတိ လောကေ။
ဘဝါဘဝါယ မာကာသိ တဏှန္တိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ သဒ္ဒတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ ဘဝါဘဝါယာတိ ဘဝါဘဝါယ ကမ္မဘဝါယ ပုနဗ္ဘဝါယ ကာမဘဝါယ, ကမ္မဘဝါယ ကာမဘဝါယ ပုနဗ္ဘဝါယ ရူပဘဝါယ, ကမ္မဘဝါယ ရူပဘဝါယ ပုနဗ္ဘဝါယ အရူပဘဝါယ, ကမ္မဘဝါယ အရူပဘဝါယ ပုနဗ္ဘဝါယ ပုနပ္ပုနဗ္ဘဝါယ, ပုနပ္ပုနဂတိယာ ပုနပ္ပုနဥပပတ္တိယာ ပုနပ္ပုနပဋိသန္ဓိယာ ပုနပ္ပုနအတ္တဘာဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ တဏှံ မာကာသိ မာ ဇနေသိ မာ သဉ္ဇနေသိ မာ နိဗ္ဗတ္တေသိ မာဘိနိဗ္ဗတ္တေသိ, ပဇဟ ဝိနောဒေဟိ ဗျန္တီကရောဟိ အနဘာဝံ ဂမေဟီတိ – ဘဝါဘဝါယ မာကာသိ တဏှန္တိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ဧတံ ဝိဒိတွာ သင်္ဂေါတိ လောကေ၊ ဘဝါဘဝါယ မာကာသိ တဏှ’’န္တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
ဓေါတကမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ပဉ္စမော။
၆။ ဥပသီဝမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၃၈။
ဧကော အဟံ သက္က မဟန္တမောဃံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါ]
အနိဿိတော နော ဝိသဟာမိ တာရိတုံ။
အာရမ္မဏံ [အာရမဏံ (က။)] ဗြူဟိ သမန္တစက္ခု၊ ယံ နိဿိတော ဩဃမိမံ တရေယျံ။
ဧကော အဟံ သက္က မဟန္တမောဃန္တိ။ ဧကောတိ ပုဂ္ဂလော ဝါ မေ ဒုတိယော နတ္ထိ, ဓမ္မော ဝါ မေ ဒုတိယော နတ္ထိ, ယံ ဝါ ပုဂ္ဂလံ နိဿာယ ဓမ္မံ ဝါ နိဿာယ မဟန္တံ ကာမောဃံ ဘဝေါဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ တရေယျံ ဥတ္တရေယျံ ပတရေယျံ သမတိက္ကမေယျံ ဝီတိဝတ္တေယျန္တိ။ သက္ကာတိ သက္ကော။ ဘဂဝါ သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိပိ သက္ကော။ အထ ဝါ, အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါတိပိ သက္ကော။ တဿိမာနိ ဓနာနိ, သေယျထိဒံ – သဒ္ဓါဓနံ သီလဓနံ ဟိရိဓနံ ဩတ္တပ္ပဓနံ သုတဓနံ စာဂဓနံ ပညာဓနံ သတိပဋ္ဌာနဓနံ။ပေ။။ နိဗ္ဗာနဓနံ။ ဣမေဟိ အနေကေဟိ ဓနရတနေဟိ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါတိပိ သက္ကော။ အထ ဝါ, သက္ကော ပဟု ဝိသဝီ အလမတ္တော သူရော ဝီရော ဝိက္ကန္တော အဘီရူ အဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသောတိပိ သက္ကောတိ – ဧကော အဟံ သက္က မဟန္တမောဃံ။
ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။။ ဥပသီဝေါတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါ။
အနိဿိတော နော ဝိသဟာမိ တာရိတုန္တိ။ အနိဿိတောတိ ပုဂ္ဂလံ ဝါ အနိဿိတော ဓမ္မံ ဝါ အနိဿိတော နော ဝိသဟာမိ န ဥဿဟာမိ န သက္ကောမိ န ပဋိဗလော မဟန္တံ ကာမောဃံ ဘဝေါဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ တရိတုံ ဥတ္တရိတုံ ပတရိတုံ သမတိက္ကမိတုံ ဝီတိဝတ္တိတုန္တိ – အနိဿိတော နော ဝိသဟာမိ တာရိတုံ။
အာရမ္မဏံ ဗြူဟိ သမန္တစက္ခူတိ အာရမ္မဏံ အာလမ္ဗဏံ နိဿယံ ဥပနိဿယံ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟိ။ သမန္တစက္ခူတိ သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ ဘဂဝါ တေန သဗ္ဗညုတဉာဏေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။
န တဿ အဒိဋ္ဌမိဓတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ အထော အဝိညာတမဇာနိတဗ္ဗံ။
သဗ္ဗံ အဘိညာသိ ယဒတ္ထိ နေယျံ၊ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူတိ။
အာရမ္မဏံ ဗြူဟိ သမန္တစက္ခု။
ယံ နိဿိတော ဩဃမိမံ တရေယျန္တိ။ ယံ နိဿိတောတိ ယံ ပုဂ္ဂလံ ဝါ နိဿိတော ဓမ္မံ ဝါ နိဿိတော မဟန္တံ ကာမောဃံ ဘဝေါဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ တရေယျံ ဥတ္တရေယျံ ပတရေယျံ သမတိက္ကမေယျံ ဝီတိဝတ္တေယျန္တိ – ယံ နိဿိတော ဩဃမိမံ တရေယျံ ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဧကော အဟံ သက္က မဟန္တမောဃံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါ]
အနိဿိတော နော ဝိသဟာမိ တာရိတုံ။
အာရမ္မဏံ ဗြူဟိ သမန္တစက္ခု၊ ယံ နိဿိတော ဩဃမိမံ တရေယျ’’န္တိ။
၃၉။
အာကိဉ္စညံ ပေက္ခမာနော သတိမာ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]
နတ္ထီတိ နိဿာယ တရဿု ဩဃံ။
ကာမေ ပဟာယ ဝိရတော ကထာဟိ၊ တဏှက္ခယံ နတ္တမဟာဘိပဿ [ရတ္တမဟာဘိပဿ (သျာ။) ပဿ အဘိဓါနဂန္ထေ အဗျယဝဂ္ဂေ] ။
အာကိဉ္စညံ ပေက္ခမာနော သတိမာတိ သော ဗြာဟ္မဏော ပကတိယာ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိံ လာဘီယေဝ နိဿယံ န ဇာနာတိ – ‘‘အယံ မေ နိဿယော’’တိ။ တဿ ဘဂဝါ နိဿယဉ္စ အာစိက္ခတိ ဥတ္တရိဉ္စ နိယျာနပထံ။ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိံ သတော သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ တတ္ထ ဇာတေ စိတ္တစေတသိကေ ဓမ္မေ အနိစ္စတော ပေက္ခမာနော, ဒုက္ခတော။ပေ။။ ရောဂတော။ ဂဏ္ဍတော။ သလ္လတော။ အဃတော။ အာဗာဓတော။ ပရတော။ ပလောကတော။ ဤတိတော။ ဥပဒ္ဒဝတော။ ဘယတော။ ဥပသဂ္ဂတော။ စလတော။ ပဘင်္ဂုတော။ အဒ္ဓုဝတော။ အတာဏတော။ အလေဏတော။ အသရဏတော။ အသရဏီဘူတတော။ ရိတ္တတော။ တုစ္ဆတော။ သုညတော။ အနတ္တတော။ အာဒီနဝတော။ ဝိပရိဏာမဓမ္မတော။ အသာရကတော။ အဃမူလတော။ ဘဝတော။ ဝိဘဝတော။ သာသဝတော။ သင်္ခတတော။ မာရာမိသတော။ ဇာတိဓမ္မတော။ ဇရာဓမ္မတော။ ဗျာဓိဓမ္မတော။ မရဏဓမ္မတော။ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မတော ။ သမုဒယဓမ္မတော။ အတ္ထင်္ဂမတော။ အဿာဒတော။ အာဒီနဝတော။ နိဿရဏတော ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနော။
သတိမာတိ ယာ သတိ အနုဿတိ ပဋိဿတိ။ပေ။။ သမ္မာသတိ – အယံ ဝုစ္စတိ သတိ။ ဣမာယ သတိယာ ဥပေတော ဟောတိ။ပေ။။ သမန္နာဂတော, သော ဝုစ္စတိ သတိမာတိ – အာကိဉ္စညံ ပေက္ခမာနော သတိမာ။
ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါတိ။ ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ။
နတ္ထီတိ နိဿာယ တရဿု ဩဃန္တိ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိ။ ကိံကာရဏာ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိ? ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိံ သတော သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ တညေဝ ဝိညာဏံ အဘာဝေတိ, ဝိဘာဝေတိ, အန္တရဓါပေတိ, နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ ပဿတိ။ တံကာရဏာ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိံ နိဿာယ ဥပနိဿာယ အာလမ္ဗဏံ ကရိတွာ ကာမောဃံ ဘဝေါဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ တရဿု ဥတ္တရဿု ပတရဿု သမတိက္ကမဿု ဝီတိဝတ္တဿူတိ – နတ္ထီတိ နိဿာယ တရဿု ဩဃံ။
ကာမေ ပဟာယ ဝိရတော ကထာဟီတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ကာမေ ပဟာယာတိ ဝတ္ထုကာမေ ပရိဇာနိတွာ ကိလေသကာမေ ပဟာယ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – ကာမေ ပဟာယ။ ဝိရတော ကထာဟီတိ ကထံကထာ ဝုစ္စတိ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ဒုက္ခေ ကင်္ခါ။ပေ။။ ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ မနောဝိလေခေါ ကထံကထာယ အာရတော ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဧဝမ္ပိ ဝိရတော ကထာဟိ။ပေ။။ အထ ဝါ, ဒွတ္တိံသာယ တိရစ္ဆာနကထာယ အာရတော ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ ဧဝမ္ပိ ဝိရတော ကထာဟီတိ – ကာမေ ပဟာယ ဝိရတော ကထာဟိ။
တဏှက္ခယံ နတ္တမဟာဘိပဿာတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ နတ္တံ ဝုစ္စတိ ရတ္တိ။ အဟောတိ ဒိဝသော။ ရတ္တိဉ္စ ဒိဝါ စ တဏှက္ခယံ ရာဂက္ခယံ ဒေါသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ ပဿ အဘိပဿ ဒက္ခ ဩလောကယ နိဇ္ဈာယ ဥပပရိက္ခာတိ – တဏှက္ခယံ နတ္တမဟာဘိပဿ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အာကိဉ္စညံ ပေက္ခမာနော သတိမာ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]
နတ္ထီတိ နိဿာယ တရဿု ဩဃံ။
ကာမေ ပဟာယ ဝိရတော ကထာဟိ၊ တဏှက္ခယံ နတ္တမဟာဘိပဿာ’’တိ။
၄၀။
သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါ]
အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညံ။
သညာဝိမောက္ခေ ပရမေဓိမုတ္တော၊ တိဋ္ဌေ နု သော တတ္ထ အနာနုယာယီ။
သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါတိ။ သဗ္ဗေသူတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ သဗ္ဗေသူတိ။ ကာမေသူတိ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါတိ။ သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ ဝိဂတရာဂေါ စတ္တရာဂေါ ဝန္တရာဂေါ မုတ္တရာဂေါ ပဟီနရာဂေါ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂေါ ဝိက္ခမ္ဘနတောတိ – သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ။
ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။။ ဥပသီဝေါတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါ။
အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညန္တိ။ ဟေဋ္ဌိမာ ဆ သမာပတ္တိယော ဟိတွာ စဇိတွာ ပရိစ္စဇိတွာ အတိက္ကမိတွာ သမတိက္ကမိတွာ ဝီတိဝတ္တိတွာ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိံ နိဿိတော အလ္လီနော ဥပဂတော သမုပဂတော အဇ္ဈောသိတော အဓိမုတ္တောတိ – အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညံ။
သညာဝိမောက္ခေ ပရမေဓိမုတ္တောတိ သညာဝိမောက္ခာ ဝုစ္စန္တိ သတ္တ သညာသမာပတ္တိယော။ တာသံ သညာသမာပတ္တီနံ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိဝိမောက္ခော [ဝိမောက္ခာ (က။) ဧဝမညေသု ပဒေသု ဗဟုဝစနေန] အဂ္ဂေါ စ သေဋ္ဌော စ ဝိသေဋ္ဌော စ ပါမောက္ခော စ ဥတ္တမော စ ပဝရော စ, ပရမေ အဂ္ဂေ သေဋ္ဌေ ဝိသေဋ္ဌေ ပါမောက္ခေ ဥတ္တမေ ပဝရေ အဓိမုတ္တိဝိမောက္ခေန အဓိမုတ္တော တတြာဓိမုတ္တော တဒဓိမုတ္တော တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျောတိ – သညာဝိမောက္ခေ ပရမေဓိမုတ္တော။
တိဋ္ဌေ နု သော တတ္ထ အနာနုယာယီတိ။ တိဋ္ဌေ နူတိ သံသယပုစ္ဆာ ဝိမတိပုစ္ဆာ ဒွေဠှကပုစ္ဆာ အနေကံသပုစ္ဆာ , ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, နနု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ – တိဋ္ဌေ နု။ တတ္ထာတိ အာကိဉ္စညာယတနေ။ အနာနုယာယီတိ အနာနုယာယီ အဝိစ္စမာနော [အဝေဓမာနော (သျာ။)] အဝိဂစ္ဆမာနော အနန္တရဓါယမာနော အပရိဟာယမာနော။ပေ။။။ အထ ဝါ, အရဇ္ဇမာနော အဒုဿမာနော အမုယှမာနော အကိလိဿမာနောတိ – တိဋ္ဌေ နု သော တတ္ထ အနာနုယာယီ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါ]
အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညံ။
သညာဝိမောက္ခေ ပရမေဓိမုတ္တော၊ တိဋ္ဌေ နု သော တတ္ထ အနာနုယာယီ’’တိ။
၄၁။
သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]
အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညံ။
သညာဝိမောက္ခေ ပရမေဓိမုတ္တော၊ တိဋ္ဌေယျ သော တတ္ထ အနာနုယာယီ။
သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါတိ။ သဗ္ဗေသူတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ သဗ္ဗေသူတိ။ ကာမေသူတိ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါတိ သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ။ပေ။။ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂေါ ဝိက္ခမ္ဘနတောတိ – သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ။
ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါတိ။ ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ။
အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညန္တိ။ ဟေဋ္ဌိမာ ဆ သမာပတ္တိယော ဟိတွာ စဇိတွာ ပရိစ္စဇိတွာ အတိက္ကမိတွာ သမတိက္ကမိတွာ ဝီတိဝတ္တိတွာ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိံ နိဿိတော အလ္လီနော ဥပဂတော သမုပဂတော အဇ္ဈောသိတော အဓိမုတ္တောတိ – အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညံ။
သညာဝိမောက္ခေ ပရမေဓိမုတ္တောတိ သညာဝိမောက္ခာ ဝုစ္စန္တိ သတ္တ သညာသမာပတ္တိယော။ တာသံ သညာသမာပတ္တီနံ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိဝိမောက္ခော အဂ္ဂေါ စ သေဋ္ဌော စ ဝိသေဋ္ဌော စ ပါမောက္ခော စ ဥတ္တမော စ ပဝရော စ, ပရမေ အဂ္ဂေ သေဋ္ဌေ ဝိသေဋ္ဌေ ပါမောက္ခေ ဥတ္တမေ ပဝရေ အဓိမုတ္တိဝိမောက္ခေန အဓိမုတ္တော တတြာဓိမုတ္တော တဒဓိမုတ္တော။ပေ။။ တဒဓိပတေယျောတိ – သညာဝိမောက္ခေ ပရမေဓိမုတ္တော။
တိဋ္ဌေယျ သော တတ္ထ အနာနုယာယီတိ။ တိဋ္ဌေယျာတိ တိဋ္ဌေယျ သဋ္ဌိကပ္ပသဟဿာနိ။ တတ္ထာတိ အာကိဉ္စညာယတနေ။ အနာနုယာယီတိ အနာနုယာယီ အဝိစ္စမာနော အဝိဂစ္ဆမာနော အနန္တရဓါယမာနော အပရိဟာယမာနော။ အထ ဝါ, အရဇ္ဇမာနော အဒုဿမာနော အမုယှမာနော အကိလိဿမာနောတိ – တိဋ္ဌေယျ သော တတ္ထ အနာနုယာယီ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]
အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညံ။
သညာဝိမောက္ခေ ပရမေဓိမုတ္တော၊ တိဋ္ဌေယျ သော တတ္ထ အနာနုယာယီ’’တိ။
၄၂။
တိဋ္ဌေ စေ သော တတ္ထ အနာနုယာယီ၊ ပူဂမ္ပိ ဝဿာနိ [ဝဿာနံ (သျာ။ က။)] သမန္တစက္ခု။
တတ္ထေဝ သော သီတိသိယာ ဝိမုတ္တော၊ စဝေထ ဝိညာဏံ တထာဝိဓဿ။
တိဋ္ဌေ စေ သော တတ္ထ အနာနုယာယီတိ သစေ သော တိဋ္ဌေယျ သဋ္ဌိကပ္ပသဟဿာနိ။ တတ္ထာတိ အာကိဉ္စညာယတနေ။ အနာနုယာယီတိ အနာနုယာယီ အဝိစ္စမာနော အဝိဂစ္ဆမာနော အနန္တရဓါယမာနော အပရိဟာယမာနော။ အထ ဝါ, အရဇ္ဇမာနော အဒုဿမာနော အမုယှမာနော အကိလိဿမာနောတိ – တိဋ္ဌေ စေ သော တတ္ထ အနာနုယာယီ။
ပူဂမ္ပိ ဝဿာနိ သမန္တစက္ခူတိ။ ပူဂမ္ပိ ဝဿာနီတိ ပူဂမ္ပိ ဝဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿာနိ [ဗဟုန္နံ ဝဿာနံ (သျာ။)] ဗဟူနိ ဝဿသတာနိ ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဗဟူနိ ကပ္ပါနိ ဗဟူနိ ကပ္ပသတာနိ ဗဟူနိ ကပ္ပသဟဿာနိ ဗဟူနိ ကပ္ပသတသဟဿာနိ။ သမန္တစက္ခူတိ သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ပေ။။ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူတိ – ပူဂမ္ပိ ဝဿာနိ သမန္တစက္ခု။
တတ္ထေဝ သော သီတိသိယာ ဝိမုတ္တော, စဝေထ ဝိညာဏံ တထာဝိဓဿာတိ တတ္ထေဝ သော သီတိဘာဝမနုပ္ပတ္တော နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော သဿတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယျ။ အထ ဝါ, တဿ ဝိညာဏံ စဝေယျ ဥစ္ဆိဇ္ဇေယျ နဿေယျ ဝိနဿေယျ န ဘဝေယျာတိ ပုနဗ္ဘဝပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ နိဗ္ဗတ္တေယျ ကာမဓါတုယာ ဝါ ရူပဓါတုယာ ဝါ အရူပဓါတုယာ ဝါတိ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပန္နဿ သဿတဉ္စ ဥစ္ဆေဒဉ္စ ပုစ္ဆတိ။ ဥဒါဟု တတ္ထေဝ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယေယျ ။ အထ ဝါ, တဿ ဝိညာဏံ စဝေယျ ပုန ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ နိဗ္ဗတ္တေယျ ကာမဓါတုယာ ဝါ ရူပဓါတုယာ ဝါ အရူပဓါတုယာ ဝါတိ, အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပပန္နဿ ပရိနိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိသန္ဓိဉ္စ ပုစ္ဆတိ။ တထာဝိဓဿာတိ တထာဝိဓဿ တာဒိသဿ တဿဏ္ဌိတဿ တပ္ပကာရဿ တပ္ပဋိဘာဂဿ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပပန္နဿာတိ – တတ္ထေဝ သော သီတိသိယာ ဝိမုတ္တော, စဝေထ ဝိညာဏံ တထာဝိဓဿ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘တိဋ္ဌေ စေ သော တတ္ထ အနာနုယာယီ၊ ပူဂမ္ပိ ဝဿာနိ သမန္တစက္ခု။
တတ္ထေဝ သော သီတိသိယာ ဝိမုတ္တော၊ စဝေထ ဝိညာဏံ တထာဝိဓဿာ’’တိ။
၄၃။
အစ္စိ ယထာ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]
အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ။
ဧဝံ မုနီ နာမကာယာ ဝိမုတ္တော၊ အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ။
အစ္စိ ယထာ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာတိ အစ္စိ ဝုစ္စတိ ဇာလသိခါ။ ဝါတာတိ ပုရတ္ထိမာ ဝါတာ ပစ္ဆိမာ ဝါတာ ဥတ္တရာ ဝါတာ ဒက္ခိဏာ ဝါတာ သရဇာ ဝါတာ အရဇာ ဝါတာ သီတာ ဝါတာ ဥဏှာ ဝါတာ ပရိတ္တာ ဝါတာ အဓိမတ္တာ ဝါတာ [ကာဠဝါတာ (က။)] ဝေရမ္ဘဝါတာ ပက္ခဝါတာ သုပဏ္ဏဝါတာ တာလပဏ္ဏဝါတာ ဝိဓူပနဝါတာ။ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာတိ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာ [ခိတ္တံ (သျာ။) ဧဝမညေသု ပဒေသု နိဂ္ဂဟီတန္တဝသေန] ဥက္ခိတ္တာ နုန္နာ ပဏုန္နာ ခမ္ဘိတာ ဝိက္ခမ္ဘိတာတိ – အစ္စိ ယထာ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာ။ ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါတိ။ ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ။
အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခန္တိ။ အတ္ထံ ပလေတီတိ အတ္ထံ ပလေတိ, အတ္ထံ ဂမေတိ, အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ နိရုဇ္ဈတိ ဝူပသမတိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ န ဥပေတိ သင်္ခန္တိ သင်္ခံ [အမုကံ နာမ ဒိသံ ဂတောတိ သင်္ခံ (သျာ။)] န ဥပေတိ, ဥဒ္ဒေသံ န ဥပေတိ, ဂဏနံ န ဥပေတိ, ပဏ္ဏတ္တိံ န ဥပေတိ, ‘‘ပုရတ္ထိမံ ဝါ ဒိသံ ဂတာ, ပစ္ဆိမံ ဝါ ဒိသံ ဂတာ, ဥတ္တရံ ဝါ ဒိသံ ဂတာ, ဒက္ခိဏံ ဝါ ဒိသံ ဂတာ ဥဒ္ဓံ ဝါ ဂတာ, အဓေါ ဝါ ဂတာ, တိရိယံ ဝါ ဂတာ, ဝိဒိသံ ဝါ ဂတာ’’တိ, သော ဟေတု နတ္ထိ, ပစ္စယော နတ္ထိ, ကာရဏံ နတ္ထိ, ယေန သင်္ခံ ဂစ္ဆေယျာတိ – အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ။
ဧဝံ မုနီ နာမကာယာ ဝိမုတ္တောတိ။ ဧဝန္တိ ဩပမ္မသမ္ပဋိပါဒနံ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ ။ပေ။။ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနိ။ နာမကာယာ ဝိမုတ္တောတိ သော မုနိ ပကတိယာ ပုဗ္ဗေဝ ရူပကာယာ ဝိမုတ္တော။ တဒင်္ဂံ သမတိက္ကမာ [တဒင်္ဂံ သမတိက္ကမ္မ (က။)] ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ပဟီနော။ တဿ မုနိနော ဘဝန္တံ အာဂမ္မ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ ပဋိလဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ စတုန္နံ အရိယမဂ္ဂါနံ ပဋိလဒ္ဓတ္တာ နာမကာယော စ ရူပကာယော စ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ နာမကာယဿ စ ရူပကာယဿ စ ပရိညာတတ္တာ နာမကာယာ စ ရူပကာယာ စ မုတ္တော ဝိမုတ္တော သုဝိမုတ္တော အစ္စန္တအနုပါဒါဝိမောက္ခေနာတိ – ဧဝံ မုနီ နာမကာယာ ဝိမုတ္တော။
အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခန္တိ။ အတ္ထံ ပလေတီတိ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ န ဥပေတိ သင်္ခန္တိ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော သင်္ခံ န ဥပေတိ, ဥဒ္ဒေသံ န ဥပေတိ, ဂဏနံ န ဥပေတိ, ပဏ္ဏတ္တိံ န ဥပေတိ – ခတ္တိယောတိ ဝါ ဗြာဟ္မဏောတိ ဝါ ဝေဿောတိ ဝါ သုဒ္ဒေါတိ ဝါ ဂဟဋ္ဌောတိ ဝါ ပဗ္ဗဇိတောတိ ဝါ ဒေဝေါတိ ဝါ မနုဿောတိ ဝါ ရူဣတိ ဝါ အရူဣတိ ဝါ သညီတိ ဝါ အသညီတိ ဝါ နေဝသညီနာသညီတိ ဝါ။ သော ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော နတ္ထိ ကာရဏံ နတ္ထိ ယေန သင်္ခံ ဂစ္ဆေယျာတိ – အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အစ္စိ ယထာ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]
အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ။
ဧဝံ မုနီ နာမကာယာ ဝိမုတ္တော၊ အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခ’’န္တိ။
၄၄။
အတ္ထင်္ဂတော သော ဥဒ ဝါ သော နတ္ထိ၊ ဥဒါဟု ဝေ သဿတိယာ အရောဂေါ။
တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။
အတ္ထင်္ဂတော သော ဥဒ ဝါ သော နတ္ထီတိ သော အတ္ထင်္ဂတော ဥဒါဟု နတ္ထိ သော နိရုဒ္ဓေါ ဥစ္ဆိန္နော ဝိနဋ္ဌောတိ – အတ္ထင်္ဂတော သော ဥဒ ဝါ သော နတ္ထိ။
ဥဒါဟု ဝေ သဿတိယာ အရောဂေါတိ ဥဒါဟု နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော သဿတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယျာတိ – ဥဒါဟု ဝေ သဿတိယာ အရောဂေါ။
တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟီတိ။ တန္တိ ယံ ပုစ္ဆာမိ ယံ ယာစာမိ ယံ အဇ္ဈေသာမိ ယံ ပသာဒေမိ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ။။ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနိ။ သာဓု ဝိယာကရောဟီတိ သာဓု အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ။
တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မောတိ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော တုလိတော တီရိတော ဝိဘူတော ဝိဘာဝိတော ဧသ ဓမ္မောတိ – တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘အတ္ထင်္ဂတော သော ဥဒ ဝါ သော နတ္ထိ၊ ဥဒါဟု ဝေ သဿတိယာ အရောဂေါ။
တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’တိ။
၄၅။
အတ္ထင်္ဂတဿ န ပမာဏမတ္ထိ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]
ယေန နံ ဝဇ္ဇုံ တံ တဿ နတ္ထိ။
သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု သမူဟတေသု၊ သမူဟတာ ဝါဒပထာပိ သဗ္ဗေ။
အတ္ထင်္ဂတဿ န ပမာဏမတ္ထီတိ အတ္ထင်္ဂတဿ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ရူပပမာဏံ နတ္ထိ, ဝေဒနာပမာဏံ နတ္ထိ, သညာပမာဏံ နတ္ထိ, သင်္ခါရပမာဏံ နတ္ထိ, ဝိညာဏပမာဏံ နတ္ထိ, န အတ္ထိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ ပဟီနံ သမုစ္ဆိန္နံ ဝူပသန္တံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကံ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎန္တိ – အတ္ထင်္ဂတဿ န ပမာဏမတ္ထိ။ ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါတိ ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ။
ယေန နံ ဝဇ္ဇုံ တံ တဿ နတ္ထီတိ ယေန တံ ရာဂေန [ယေန ရာဂေန (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၉၄] ဝဒေယျုံ, ယေန ဒေါသေန ဝဒေယျုံ, ယေန မောဟေန ဝဒေယျုံ, ယေန မာနေန ဝဒေယျုံ, ယာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဝဒေယျုံ, ယေန ဥဒ္ဓစ္စေန ဝဒေယျုံ, ယာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဝဒေယျုံ, ယေဟိ အနုသယေဟိ ဝဒေယျုံ – ရတ္တောတိ ဝါ ဒုဋ္ဌောတိ ဝါ မူဠ္ဟောတိ ဝါ ဝိနိဗဒ္ဓေါတိ ဝါ ပရာမဋ္ဌောတိ ဝါ ဝိက္ခေပဂတောတိ ဝါ အနိဋ္ဌင်္ဂတောတိ [အနိဋ္ဌာဂတောတိ (က။)] ဝါ ထာမဂတောတိ ဝါ, တေ အဘိသင်္ခါရာ ပဟီနာ။ အဘိသင်္ခါရာနံ ပဟီနတ္တာ ဂတိယာ ယေန တံ ဝဒေယျုံ – နေရယိကောတိ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိကောတိ ဝါ ပေတ္တိဝိသယိကောတိ ဝါ မနုဿောတိ ဝါ ဒေဝေါတိ ဝါ ရူဣတိ ဝါ အရူဣတိ ဝါ သညီတိ ဝါ အသညီတိ ဝါ နေဝသညီနာသညီတိ ဝါ, သော ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော နတ္ထိ ကာရဏံ နတ္ထိ ယေန ဝဒေယျုံ ကထေယျုံ ဘဏေယျုံ ဒီပေယျုံ ဝေါဟရေယျုန္တိ – ယေန နံ ဝဇ္ဇုံ တံ တဿ နတ္ထိ။
သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု သမူဟတေသူတိ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု သဗ္ဗေသု ခန္ဓေသု သဗ္ဗေသု အာယတနေသု သဗ္ဗာသု ဓါတူသု သဗ္ဗာသု ဂတီသု သဗ္ဗာသု ဥပပတ္တီသု သဗ္ဗာသု ပဋိသန္ဓီသု သဗ္ဗေသု ဘဝေသု သဗ္ဗေသု သံသာရေသု သဗ္ဗေသု ဝဋ္ဋေသု ဦဟတေသု သမူဟတေသု ဥဒ္ဓတေသု သမုဒ္ဓတေသု ဥပ္ပါဋိတေသု သမုပ္ပါဋိတေသု ပဟီနေသု သမုစ္ဆိန္နေသု ဝူပသန္တေသု ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေသု အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကေသု ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎေသူတိ – သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု သမူဟတေသု။
သမူဟတာ ဝါဒပထာပိ သဗ္ဗေတိ ဝါဒပထာ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ တဿ ဝါဒါ စ ဝါဒပထာ စ အဓိဝစနာနိ စ အဓိဝစနပထာ စ နိရုတ္တိ စ နိရုတ္တိပထာ စ ပညတ္တိ စ ပညတ္တိပထာ စ ဦဟတာ သမူဟတာ ဥဒ္ဓတာ သမုဒ္ဓတာ ဥပ္ပါဋိတာ သမုပ္ပါဋိတာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – သမူဟတာ ဝါဒပထာပိ သဗ္ဗေ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အတ္ထင်္ဂတဿ န ပမာဏမတ္ထိ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]
ယေန နံ ဝဇ္ဇုံ တံ တဿ နတ္ထိ။
သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု သမူဟတေသု၊ သမူဟတာ ဝါဒပထာပိ သဗ္ဗေ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ ယေ တေ ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ။ပေ။။ ပဉ္ဇလိကော နမဿမာနော နိသိန္နော ဟောတိ – သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
ဥပသီဝမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ဆဋ္ဌော။
၇။ နန္ဒမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၄၆။
သန္တိ လောကေ မုနယော၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]
ဇနာ ဝဒန္တိ တယိဒံ ကထံသု။
ဉာဏူပပန္နံ မုနိ နော ဝဒန္တိ၊ ဥဒါဟု ဝေ ဇီဝိတေနူပပန္နံ [ဇီဝိကေနူပပန္နံ (သျာ။)] ။
သန္တိ လောကေ မုနယောတိ။ သန္တီတိ သန္တိ သံဝိဇ္ဇန္တိ အတ္ထိ ဥပလဗ္ဘန္တိ။ လောကေတိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေ။ မုနယောတိ မုနိနာမကာ အာဇီဝကာ နိဂဏ္ဌာ ဇဋိလာ တာပသာ ။ (ဒေဝါ လောကေ မုနယောတိ သဉ္ဇာနန္တိ, န စ တေ မုနယော) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော နတ္ထိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ] တိ။ သန္တိ လောကေ မုနယော။ ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။။ နန္ဒောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော။
ဇနာ ဝဒန္တိ တယိဒံ ကထံသူတိ။ ဇနာတိ ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဂဟဋ္ဌာ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ ဒေဝါ စ မနုဿာ စ။ ဝဒန္တီတိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ။ တယိဒံ ကထံသူတိ သံသယပုစ္ဆာ ဝိမတိပုစ္ဆာ ဒွေဠှကပုစ္ဆာ အနေကံသပုစ္ဆာ ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, န နု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ – ဇနာ ဝဒန္တိ တယိဒံ ကထံသု။
ဉာဏူပပန္နံ မုနိ နော ဝဒန္တီတိ ။ အဋ္ဌ သမာပတ္တိဉာဏေန ဝါ ပဉ္စာဘိညာဉာဏေန ဝါ ဥပေတံ သမုပေတံ ဥပါဂတံ သမုပါဂတံ ဥပပန္နံ သမုပပန္နံ သမန္နာဂတံ မုနိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – ဉာဏူပပန္နံ မုနိ နော ဝဒန္တိ။
ဥဒါဟု ဝေ ဇီဝိတေနူပပန္နန္တိ ဥဒါဟု အနေကဝိဝိဓအတိပရမဒုက္ကရကာရိကလူခဇီဝိတာနုယောဂေန ဥပေတံ သမုပေတံ ဥပါဂတံ သမုပါဂတံ ဥပပန္နံ သမုပပန္နံ သမန္နာဂတံ မုနိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – ဥဒါဟု ဝေ ဇီဝိတေနူပပန္နံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘သန္တိ လောကေ မုနယော၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]
ဇနာ ဝဒန္တိ တယိဒံ ကထံသု။
ဉာဏူပပန္နံ မုနိ နော ဝဒန္တိ၊ ဥဒါဟု ဝေ ဇီဝိတေနူပပန္န’’န္တိ။
၄၇။
န ဒိဋ္ဌိယာ န သုတိယာ န ဉာဏေန၊
မုနီဓ နန္ဒ ကုသလာ ဝဒန္တိ။
ဝိသေနိကတွာ [ဝိသေနိံကတွာ (က။) မဟာနိ။ ၆၈] အနီဃာ နိရာသာ၊ စရန္တိ ယေ တေ မုနယောတိ ဗြူမိ။
န ဒိဋ္ဌိယာ န သုတိယာ န ဉာဏေနာတိ။ န ဒိဋ္ဌိယာတိ န ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိယာ။ န သုတိယာတိ န သုတသုဒ္ဓိယာ။ န ဉာဏေနာတိ နပိ အဋ္ဌသမာပတ္တိဉာဏေန နပိ ပဉ္စာဘိညာဉာဏေန နပိ မိစ္ဆာဉာဏေနာတိ – န ဒိဋ္ဌိယာ န သုတိယာ န ဉာဏေန။
မုနီဓ နန္ဒ ကုသလာ ဝဒန္တီတိ။ ကုသလာတိ ယေ တေ ခန္ဓကုသလာ ဓါတုကုသလာ အာယတနကုသလာ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒကုသလာ သတိပဋ္ဌာနကုသလာ သမ္မပ္ပဓါနကုသလာ ဣဒ္ဓိပါဒကုသလာ ဣန္ဒ္ရိယကုသလာ ဗလကုသလာ ဗောဇ္ဈင်္ဂကုသလာ မဂ္ဂကုသလာ ဖလကုသလာ နိဗ္ဗာနကုသလာ ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိယာ ဝါ သုတသုဒ္ဓိယာ ဝါ အဋ္ဌသမာပတ္တိဉာဏေန ဝါ ပဉ္စာဘိညာဉာဏေန ဝါ မိစ္ဆာဉာဏေန ဝါ ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ဥပေတံ သမုပေတံ ဥပါဂတံ သမုပါဂတံ ဥပပန္နံ သမုပပန္နံ သမန္နာဂတံ မုနိံ န ဝဒန္တိ န ကထေန္တိ န ဘဏန္တိ န ဒီပယန္တိ န ဝေါဟရန္တီတိ – မုနီဓ နန္ဒ ကုသလာ ဝဒန္တိ။
ဝိသေနိကတွာ အနီဃာ နိရာသာ, စရန္တိ ယေ တေ မုနယောတိ ဗြူမီတိ သေနာ ဝုစ္စတိ မာရသေနာ, ကာယဒုစ္စရိတံ မာရသေနာ, ဝစီဒုစ္စရိတံ မာရသေနာ, မနောဒုစ္စရိတံ မာရသေနာ, ရာဂေါ မာရသေနာ, ဒေါသော မာရသေနာ, မောဟော မာရသေနာ, ကောဓေါ။ပေ။။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ ဣဿာ။ မစ္ဆရိယံ။ မာယာ။ သာဌေယျံ။ ထမ္ဘော။ သာရမ္ဘော။ မာနော။ အတိမာနော။ မဒေါ။ ပမာဒေါ။ သဗ္ဗေ ကိလေသာ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ သဗ္ဗေ ဒရထာ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟာ သဗ္ဗေ သန္တာပါ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ မာရသေနာ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –
‘‘ကာမာ တေ ပဌမာ သေနာ၊ ဒုတိယာ အရတိ ဝုစ္စတိ။
တတိယာ ခုပ္ပိပါသာ တေ၊ စတုတ္ထီ တဏှာ ပဝုစ္စတိ။
‘‘ပဉ္စမံ ထိနမိဒ္ဓံ တေ၊ ဆဋ္ဌာ ဘီရူ ပဝုစ္စတိ။
သတ္တမီ ဝိစိကိစ္ဆာ တေ၊ မက္ခော ထမ္ဘော တေ အဋ္ဌမော။
လာဘော သိလောကော သက္ကာရော၊ မိစ္ဆာလဒ္ဓေါ စ ယော ယသော။
‘‘ယော စတ္တာနံ သမုက္ကံသေ၊ ပရေ စ အဝဇာနာတိ။
ဧသာ နမုစိ တေ သေနာ [ဧသာ တေ နမုစိ သေနာ (သျာ။ က။) သု။ နိ။ ၄၄၁]၊ ကဏှဿာဘိပ္ပဟာရိနီ။
န နံ အသူရော ဇိနာတိ၊ ဇေတွာ စ လဘတေ သုခ’’န္တိ။
ယတော စတူဟိ အရိယမဂ္ဂေဟိ သဗ္ဗာ စ မာရသေနာ သဗ္ဗေ စ ပဋိသေနိကရာ [ဝိသေနိံကတွာ (က။) မဟာနိ။ ၆၈] ကိလေသာ ဇိတာ စ ပရာဇိတာ စ ဘဂ္ဂါ ဝိပ္ပလုဂ္ဂါ [ဝိပ္ပလုဂ္ဂတာ (သျာ။) ပဿ မဟာနိ။ ၂၈] ပရမ္မုခါ, တေန ဝုစ္စန္တိ ဝိသေနိကတွာ။ အနီဃာတိ ရာဂေါ နီဃော, ဒေါသော နီဃော, မောဟော နီဃော, ကောဓေါ နီဃော, ဥပနာဟော နီဃော။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ နီဃာ။ ယေသံ ဧတေ နီဃာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ တေ ဝုစ္စန္တိ အနီဃာ။ နိရာသာတိ အာသာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဝိဇ္ဇာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ယေသံ ဧသာ အာသာ တဏှာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, တေ ဝုစ္စန္တိ နိရာသာ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ။ ဝိသေနိကတွာ အနီဃာ နိရာသာ, စရန္တိ ယေ တေ မုနယောတိ ဗြူမီတိ ယေ တေ ဝိသေနိကတွာဝ အနီဃာ စ နိရာသာ စ စရန္တိ ဝိဟရန္တိ ဣရိယန္တိ ဝတ္တေန္တိ ပါလေန္တိ ယပေန္တိ ယာပေန္တိ, တေ လောကေ မုနယောတိ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – ဝိသေနိကတွာ အနီဃာ နိရာသာ, စရန္တိ ယေ တေ မုနယောတိ ဗြူမိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘န ဒိဋ္ဌိယာ န သုတိယာ န ဉာဏေန၊ မုနီဓ နန္ဒ ကုသလာ ဝဒန္တိ။
ဝိသေနိကတွာ အနီဃာ နိရာသာ၊ စရန္တိ ယေ တေ မုနယောတိ ဗြူမီ’’တိ။
၄၈။
ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊ အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
ကစ္စိဿု တေ ဘဂဝါ တတ္ထ ယတာ စရန္တာ၊ အတာရု ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။
ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေတိ။ ယေ ကေစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယေ ကေစီတိ။ သမဏာတိ ယေ ကေစိ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂတာ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နာ။ ဗြာဟ္မဏာတိ ယေ ကေစိ ဘောဝါဒိကာတိ – ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ။ ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။။ နန္ဒောတိ။ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော။
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ ဒိဋ္ဌေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ ; သုတေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ; ဒိဋ္ဌဿုတေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ သီလေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ; ဝတေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ; သီလဗ္ဗတေနာပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ အနေကဝိဓကောတူဟလမင်္ဂလေန [အနေကဝိဓဝတ္တ ကုတူဟလမင်္ဂလေန (သျာ။)] သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
ကစ္စိသု တေ ဘဂဝါ တတ္ထ ယတာ စရန္တာတိ။ ကစ္စိဿူတိ သံသယပုစ္ဆာ ဝိမတိပုစ္ဆာ ဒွေဠှကပုစ္ဆာ အနေကံသပုစ္ဆာ, ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, န နု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ – ကစ္စိဿု။ တေတိ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ကစ္စိဿု တေ ဘဂဝါ။ တတ္ထ ယတာ စရန္တာတိ။ တတ္ထာတိ သကာယ ဒိဋ္ဌိယာ သကာယ ခန္တိယာ သကာယ ရုစိယာ သကာယ လဒ္ဓိယာ။ ယတာတိ ယတ္တာ ပဋိယတ္တာ [ယတာ ပဋိယတာ (သျာ။)] ဂုတ္တာ ဂေါပိတာ ရက္ခိတာ သံဝုတာ။ စရန္တာတိ စရန္တာ ဝိဟရန္တာ ဣရိယန္တာ ဝတ္တေန္တာ ပါလေန္တာ ယပေန္တာ ယာပေန္တာတိ – ကစ္စိဿု တေ ဘဂဝါ တတ္ထ ယတာ စရန္တာ။
အတာရု ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသာတိ ဇာတိဇရာမရဏံ အတရိံသု ဥတ္တရိံသု ပတရိံသု သမတိက္ကမိံသု ဝီတိဝတ္တိံသု။ မာရိသာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ – မာရိသာတိ – အတာရု ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတန္တိ။ ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ, ကထယဿု မေတိ ပုစ္ဆာမိ တံ။ ဘဂဝါတိ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊ အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
‘‘ကစ္စိဿု တေ ဘဂဝါ တတ္ထ ယတာ စရန္တာ၊
အတာရု ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတ’’န္တိ။
၄၉။
ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [နန္ဒာတိ ဘဂဝါ]
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊ အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
ကိဉ္စာပိ တေ တတ္ထ ယတာ စရန္တိ၊ နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ။
ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေတိ။ ယေ ကေစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယေ ကေစီတိ။ သမဏာတိ ယေ ကေစိ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂတာ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နာ။ ဗြာဟ္မဏာတိ ယေ ကေစိ ဘောဝါဒိကာတိ – ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ။ နန္ဒာတိ ဘဂဝါတိ။ နန္ဒာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – နန္ဒာတိ ဘဂဝါ။
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ ဒိဋ္ဌေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ; သုတေနပိ သုဒ္ဓိံ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌဿုတေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ သီလေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ ; ဝတေနပိ သုဒ္ဓိံ။ပေ။။ ဝေါဟရန္တိ; သီလဗ္ဗတေနာပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ အနေကဝိဓကောတူဟလမင်္ဂလေန သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
ကိဉ္စာပိ တေ တတ္ထ ယတာ စရန္တီတိ။ ကိဉ္စာဣတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ကိဉ္စာဣတိ။ တေတိ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ။ တတ္ထာတိ သကာယ ဒိဋ္ဌိယာ သကာယ ခန္တိယာ သကာယ ရုစိယာ သကာယ လဒ္ဓိယာ။ ယတာတိ ယတ္တာ ပဋိယတ္တာ ဂုတ္တာ ဂေါပိတာ ရက္ခိတာ သံဝုတာ။ စရန္တီတိ စရန္တိ ဝိဟရန္တိ ဣရိယန္တိ ဝတ္တေန္တိ ပါလေန္တိ ယပေန္တိ ယာပေန္တီတိ – ကိဉ္စာပိ တေ တတ္ထ ယတာ စရန္တိ။
နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီတိ ဇာတိဇရာမရဏံ န တရိံသု န ဥတ္တရိံသု န ပတရိံသု န သမတိက္ကမိံသု န ဝီတိဝတ္တိံသု, ဇာတိဇရာမရဏာ အနိက္ခန္တာ အနိဿဋာ အနတိက္ကန္တာ အသမတိက္ကန္တာ အဝီတိဝတ္တာ, အန္တောဇာတိဇရာမရဏေ ပရိဝတ္တေန္တိ, အန္တောသံသာရပထေ ပရိဝတ္တေန္တိ, ဇာတိယာ အနုဂတာ, ဇရာယ အနုသဋာ, ဗျာဓိနာ အဘိဘူတာ, မရဏေန အဗ္ဘာဟတာ အတာဏာ အလေဏာ အသရဏာ အသရဏီဘူတာတိ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [နန္ဒာတိ ဘဂဝါ]
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊ အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
ကိဉ္စာပိ တေ တတ္ထ ယတာ စရန္တိ၊ နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီ’’တိ။
၅၀။
ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊ အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
တေ စေ မုနီ ဗြူသိ အနောဃတိဏ္ဏေ၊ အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ။
အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။
ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေတိ။ ယေ ကေစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယေ ကေစီတိ။ သမဏာတိ ယေ ကေစိ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂတာ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နာ။ ဗြာဟ္မဏာတိ ယေ ကေစိ ဘောဝါဒိကာတိ – ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ။ ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော။
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ ဒိဋ္ဌေနပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ; သုတေနာပိ သုဒ္ဓိံ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ သီလေနာပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တိ; ဝတေနာပိ သုဒ္ဓိံ။ပေ။။ ဝေါဟရန္တိ; သီလဗ္ဗတေနာပိ သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိန္တိ အနေကဝိဓကောတူဟလမင်္ဂလေန သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ ဘဏန္တိ ဒီပယန္တိ ဝေါဟရန္တီတိ – အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
တေ စေ မုနီ ဗြူသိ အနောဃတိဏ္ဏေတိ။ တေ စေတိ ဒိဋ္ဌိဂတိကေ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ။။ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနိ ။ ဗြူသိ အနောဃတိဏ္ဏေတိ ကာမောဃံ ဘဝေါဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ အတိဏ္ဏေ အနတိက္ကန္တေ အသမတိက္ကန္တေ အဝီတိဝတ္တေ အန္တောဇာတိဇရာမရဏေ ပရိဝတ္တေန္တေ အန္တောသံသာရပထေ ပရိဝတ္တေန္တေ ဇာတိယာ အနုဂတေ ဇရာယ အနုသဋေ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတေ မရဏေန အဗ္ဘာဟတေ အတာဏေ အလေဏေ အသရဏေ အသရဏီဘူတေ။ ဗြူသီတိ ဗြူသိ အာစိက္ခသိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရသိ ဝိဘဇသိ ဥတ္တာနီကရောသိ ပကာသေသီတိ – တေ စေ မုနီ ဗြူသိ အနောဃတိဏ္ဏေ။
အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ, အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသာတိ အထ ကော ဧသော သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဇာတိဇရာမရဏံ အတရိ ဥတ္တရိ ပတရိ သမတိက္ကမိ ဝီတိဝတ္တယိ။ မာရိသာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ မာရိသာတိ – အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ, အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတန္တိ။ ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ ပသာဒေမိ တံ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]
ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊ အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။
တေ စေ မုနီ ဗြူသိ အနောဃတိဏ္ဏေ၊ အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ။
အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတ’’န္တိ။
၅၁။
နာဟံ သဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [နန္ဒာတိ ဘဂဝါ]
ဇာတိဇရာယ နိဝုတာတိ ဗြူမိ။
ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊ သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။
အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ၊ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ [အနာသဝါ ယေ (သျာ။ က။)] ။
တေ ဝေ နရာ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမိ။
နာဟံ သဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ, နန္ဒာတိ ဘဂဝါ ဇာတိဇရာယ နိဝုတာတိ ဗြူမီတိ နာဟံ, နန္ဒ, သဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဇာတိဇရာယ အာဝုတာ နိဝုတာ ဩဝုတာ ပိဟိတာ ပဋိစ္ဆန္နာ ပဋိကုဇ္ဇိတာတိ ဝဒါမိ။ အတ္ထိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ယေသံ ဇာတိ စ ဇရာမရဏဉ္စ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာတိ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – နာဟံ သဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ နန္ဒာတိ ဘဂဝါ ဇာတိဇရာယ နိဝုတာတိ ဗြူမိ။
ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ, သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗန္တိ ယေ သဗ္ဗာ ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိယော ပဟာယ ဇဟိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာ။ ယေ သဗ္ဗာ သုတသုဒ္ဓိယော ပဟာယ။ပေ။။ ယေ သဗ္ဗာ မုတသုဒ္ဓိယော ပဟာယ, ယေ သဗ္ဗာ ဒိဋ္ဌသုတမုတသုဒ္ဓိယော ပဟာယ ယေ သဗ္ဗာ သီလသုဒ္ဓိယော ပဟာယ, ယေ သဗ္ဗာ ဝတသုဒ္ဓိယော ပဟာယ, ယေ သဗ္ဗာ သီလဗ္ဗတသုဒ္ဓိယော ပဟာယ ဇဟိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံဝ သုတံ မုတံ ဝါ, သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။
အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗန္တိ အနေကဝိဓကောတူဟလမင်္ဂလေန သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ပဟာယ ဇဟိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။
တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါ သေ, တေ ဝေ နရာ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမီတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ သဒ္ဒတဏှာ ဂန္ဓတဏှာ ရသတဏှာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှံ ပရိညာယာတိ တဏှံ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနိတွာ – ဉာတပရိညာယ, တီရဏပရိညာယ, ပဟာနပရိညာယ။ ကတမာ ဉာတပရိညာ? တဏှံ ဇာနာတိ [ပဇာနာတိ (သျာ။) ပရိဇာနာတိ (က။) မဟာနိ။ ၁၃] ‘‘အယံ ရူပတဏှာ, အယံ သဒ္ဒတဏှာ, အယံ ဂန္ဓတဏှာ, အယံ ရသတဏှာ, အယံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ, အယံ ဓမ္မတဏှာ’’တိ ဇာနာတိ ပဿတိ – အယံ ဉာတပရိညာ။
ကတမာ တီရဏပရိညာ? ဧဝံ ဉာတံ ကတွာ တဏှံ တီရေတိ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော ရောဂတော ဂဏ္ဍတော။ပေ။။ နိဿရဏတော တီရေတိ – အယံ တီရဏပရိညာ။
ကတမာ ပဟာနပရိညာ? ဧဝံ တီရယိတွာ တဏှံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ယော, ဘိက္ခဝေ, တဏှာယ ဆန္ဒရာဂေါ တံ ပဇဟထ။ ဧဝံ သာ တဏှာ ပဟီနာ ဘဝိဿတိ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ’’။ အယံ ပဟာနပရိညာ။ တဏှံ ပရိညာယာတိ တဏှံ ဣမာဟိ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနိတွာ။ အနာသဝါတိ စတ္တာရော အာသဝါ – ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, ဒိဋ္ဌာသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ။ ယေသံ ဣမေ အာသဝါ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ, တေ ဝုစ္စန္တိ အနာသဝါ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ – တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါ။
တေ ဝေ နရာ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမီတိ ယေ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါ, တေ ကာမောဃံ တိဏ္ဏာ ဘဝေါဃံ တိဏ္ဏာ ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏာ အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏာ သဗ္ဗသံသာရပထံ တိဏ္ဏာ ဥတ္တိဏ္ဏာ နိတ္တိဏ္ဏာ အတိက္ကန္တာ သမတိက္ကန္တာ ဝီတိဝတ္တာတိ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ တေ ဝေ နရာ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘နာဟံ သဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [နန္ဒာတိ ဘဂဝါ]
ဇာတိဇရာယ နိဝုတာတိ ဗြူမိ။
ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊ သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။
အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ၊ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ။
တေ ဝေ နရာ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမီ’’တိ။
၅၂။
ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော၊ သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကံ။
ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊ သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။
အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ၊ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ။
အဟမ္ပိ တေ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမိ။
ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနောတိ။ ဧတန္တိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ နန္ဒာမိ အဘိနန္ဒာမိ မောဒါမိ အနုမောဒါမိ ဣစ္ဆာမိ သာဒိယာမိ ပတ္ထယာမိ ပိဟယာမိ အဘိဇပ္ပါမိ။ မဟေသိနောတိ ကိံ မဟေသိ ဘဂဝါ? မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ။ပေ။။ ကဟံ နရာသဘောတိ မဟေသီတိ – ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော။
သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကန္တိ။ သုကိတ္တိတန္တိ သုကိတ္တိတံ သုအာစိက္ခိတံ [သွာစိက္ခိတံ (က။)] သုဒေသိတံ သုပညပိတံ သုပဋ္ဌပိတံ သုဝိဝဋံ သုဝိဘတ္တံ သုဥတ္တာနီကတံ သုပကာသိတံ။ ဂေါတမနူပဓီကန္တိ ဥပဓီ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ ဥပဓိပ္ပဟာနံ ဥပဓိဝူပသမံ ဥပဓိနိဿဂ္ဂံ ဥပဓိပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကံ။
ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ, သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗန္တိ ယေ သဗ္ဗာ ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိယော ပဟာယ ဇဟိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာ။ ယေ သဗ္ဗာ သုတသုဒ္ဓိယော။ပေ။။ ယေ သဗ္ဗာ မုတသုဒ္ဓိယော။ ယေ သဗ္ဗာ ဒိဋ္ဌသုတမုတသုဒ္ဓိယော။ ယေ သဗ္ဗာ သီလသုဒ္ဓိယော။ ယေ သဗ္ဗာ ဝတသုဒ္ဓိယော။ ယေ သဗ္ဗာ သီလဗ္ဗတသုဒ္ဓိယော ပဟာယ ဇဟိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ, သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။
အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗန္တိ အနေကဝိဓကောတူဟလမင်္ဂလေန သုဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ မုတ္တိံ ဝိမုတ္တိံ ပရိမုတ္တိံ ပဟာယ ဇဟိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။
တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ, အဟမ္ပိ တေ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမီတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ သဒ္ဒတဏှာ ဂန္ဓတဏှာ ရသတဏှာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှံ ပရိညာယာတိ တဏှံ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနိတွာ – ဉာတပရိညာယ, တီရဏပရိညာယ [တိရဏပရိညာယ (သျာ။)], ပဟာနပရိညာယ။ ကတမာ ဉာတပရိညာ ? တဏှံ ဇာနာတိ – အယံ ရူပတဏှာ, အယံ သဒ္ဒတဏှာ, အယံ ဂန္ဓတဏှာ, အယံ ရသတဏှာ, အယံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ, အယံ ဓမ္မတဏှာတိ ဇာနာတိ ပဿတိ – အယံ ဉာတပရိညာ။
ကတမာ တီရဏပရိညာ? ဧဝံ ဉာတံ ကတွာ တဏှံ တီရေတိ [တိရေတိ (သျာ။)] အနိစ္စတော ဒုက္ခတော ရောဂတော ဂဏ္ဍတော သလ္လတော အဃတော အာဗာဓတော ပရတော ပလောကတော ဤတိတော ဥပဒ္ဒဝတော ဘယတော ဥပသဂ္ဂတော စလတော ပဘင်္ဂုတော အဒ္ဓုဝတော အတာဏတော အလေဏတော အသရဏတော အသရဏီဘူတတော ရိတ္တတော တုစ္ဆတော သုညတော အနတ္တတော အာဒီနဝတော ဝိပရိဏာမဓမ္မတော အသာရကတော အဃမူလတော ဝဓကတော ဝိဘဝတော သာသဝတော သင်္ခတတော မာရာမိသတော ဇာတိဓမ္မတော ဇရာဓမ္မတော ဗျာဓိဓမ္မတော မရဏဓမ္မတော သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဓမ္မတော သံကိလေသဓမ္မတော သမုဒယတော အတ္ထင်္ဂမတော အဿာဒတော အာဒီနဝတော နိဿရဏတော တီရေတိ – အယံ တီရဏပရိညာ။
ကတမာ ပဟာနပရိညာ? ဧဝံ တီရယိတွာ တဏှံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ – အယံ ပဟာနပရိညာ။
တဏှံ ပရိညာယာတိ တဏှံ ဣမာဟိ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနိတွာ။ အနာသဝါတိ စတ္တာရော အာသဝါ – ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, ဒိဋ္ဌာသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ။ ယေသံ ဣမေ အာသဝါ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ, တေ ဝုစ္စန္တိ အနာသဝါ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ။ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ, အဟမ္ပိ တေ ဩဃတိဏ္ဏာတိ။ ဗြူမီတိ ယေ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါ, အဟမ္ပိ တေ ကာမောဃံ တိဏ္ဏာ ဘဝေါဃံ တိဏ္ဏာ ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏာ အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏာ သဗ္ဗသံသာရပထံ တိဏ္ဏာ ဥတ္တိဏ္ဏာ နိတ္တိဏ္ဏာ အတိက္ကန္တာ သမတိက္ကန္တာ ဝီတိဝတ္တာတိ ဗြူမိ ဝဒါမိတိ – တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ, အဟမ္ပိ တေ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမိ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော၊ သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကံ။
ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊ သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။
အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ၊ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ။
အဟမ္ပိ တေ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမီ’’တိ။
နန္ဒမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော သတ္တမော။
၈။ ဟေမကမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၅၃။
ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဟေမကော]
ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ။
ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတိ၊ သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ။
သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ၊ နာဟံ တတ္ထ အဘိရမိံ။
ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသူတိ ယော စ ဗာဝရီ ဗြာဟ္မဏော ယေ စညေ တဿ အာစရိယာ, တေ သကံ ဒိဋ္ဌိံ သကံ ခန္တိံ သကံ ရုစိံ သကံ လဒ္ဓိံ သကံ အဇ္ဈာသယံ သကံ အဓိပ္ပါယံ ဗျာကံသု အာစိက္ခိံသု ဒေသယိံသု ပညပိံသု ပဋ္ဌပိံသု ဝိဝရိံသု ဝိဘဇိံသု ဥတ္တာနီအကံသု ပကာသေသုန္တိ – ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု။ ဣစ္စာယသ္မာ ဟေမကောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဣစ္စာတိ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။။ ဟေမကောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ဟေမကော။
ဟုရံ ဂေါတမသာသနာတိ ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ ပရံ ဂေါတမသာသနာ ပုရေ ဂေါတမသာသနာ ပဌမတရံ ဂေါတမသာသနာ ဗုဒ္ဓသာသနာ ဇိနသာသနာ တထာဂတသာသနာ [တထာဂတသာသနာ ဒေဝသာသနာ (က။)] အရဟန္တသာသနာတိ – ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ။
ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ ကိရ အာသိ, ဧဝံ ကိရ ဘဝိဿတီတိ – ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတိ။
သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟန္တိ သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ ဣတိကိရာယ ပရံပရာယ ပိဋကသမ္ပဒါယ တက္ကဟေတု နယဟေတု အာကာရပရိဝိတက္ကေန ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ န သာမံ သယမဘိညာတံ န အတ္တပစ္စက္ခဓမ္မံ ကထယိံသူတိ – သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ။
သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနန္တိ သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ ဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ သင်္ကပ္ပဝဍ္ဎနံ ကာမဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဗျာပါဒဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဉာတိဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဇနပဒဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ အမရာဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ပရာနုဒယတာပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနန္တိ – သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ။
နာဟံ တတ္ထ အဘိရမိန္တိ နာဟံ တတ္ထ အဘိရမိံ န ဝိန္ဒိံ နာဓိဂစ္ဆိံ န ပဋိလဘိန္တိ – နာဟံ တတ္ထ အဘိရမိံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဟေမကော]
ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ။
ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတိ၊ သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ။
သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ၊ နာဟံ တတ္ထ အဘိရမိ’’န္တိ။
၅၄။
တွဉ္စ မေ ဓမ္မမက္ခာဟိ၊ တဏှာနိဂ္ဃါတနံ မုနိ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
တွဉ္စ မေ ဓမ္မမက္ခာဟီတိ။ တွန္တိ ဘဂဝန္တံ ဘဏတိ။ ဓမ္မမက္ခာဟီတိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အက္ခာဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – တွဉ္စ မေ ဓမ္မမက္ခာဟိ။
တဏှာနိဂ္ဃါတနံ မုနီတိ။ တဏှာတိ – ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှာနိဂ္ဃါတနံ တဏှာပဟာနံ တဏှာဝူပသမံ တဏှာပဋိနိဿဂ္ဂံ တဏှာပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ။။ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနီတိ – တဏှာနိဂ္ဃါတနံ မုနိ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရန္တိ ယံ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝိဒိတံ ကတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ စရန္တိ စရန္တော ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပါလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တောတိ – ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ။
တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ။ပေ။။ ဝိသဋာ ဝိတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ။ လောကေတိ အပါယလောကေ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓါတုလောကေ အာယတနလောကေ။ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ လောကေ ဝေသာ ဝိသတ္တိကာ လောကေ ဝေတံ ဝိသတ္တိကံ သတော တရေယျံ ဥတ္တရေယျံ ပတရေယျံ သမတိက္ကမေယျံ ဝီတိဝတ္တေယျန္တိ – တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘တွဉ္စ မေ ဓမ္မမက္ခာဟိ၊ တဏှာနိဂ္ဃါတနံ မုနိ။
ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။
၅၅။
ဣဓ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတေသု၊ ပိယရူပေသု ဟေမက။
ဆန္ဒရာဂဝိနောဒနံ၊ နိဗ္ဗာနပဒမစ္စုတံ။
ဣဓ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတေသူတိ။ ဒိဋ္ဌန္တိ စက္ခုနာ ဒိဋ္ဌံ; သုတန္တိ သောတေန သုတံ; မုတန္တိ ဃာနေန ဃာယိတံ ဇိဝှာယ သာယိတံ ကာယေန ဖုဋ္ဌံ; ဝိညာတန္တိ မနသာ ဝိညာတန္တိ – ဣဓ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတေသု။
ပိယရူပေသု ဟေမကာတိ ကိဉ္စ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ? စက္ခု [စက္ခုံ (သျာ။ က။)] လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, သောတံ လောကေ။ပေ။။ ဃာနံ လောကေ။ ဇိဝှာ လောကေ။ ကာယော လောကေ။ မနော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ; ရူပါ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, သဒ္ဒါ လောကေ။ ဂန္ဓာ လောကေ။ ရသာ လောကေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ လောကေ။ ဓမ္မာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ; စက္ခုဝိညာဏံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, သောတဝိညာဏံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, ဃာနဝိညာဏံ လောကေ။ ဇိဝှာဝိညာဏံ လောကေ။ ကာယဝိညာဏံ လောကေ။ မနောဝိညာဏံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, စက္ခုသမ္ဖဿော လောကေ။ သောတသမ္ဖဿော လောကေ။ ဃာနသမ္ဖဿော လောကေ။ ဇိဝှာသမ္ဖဿော လောကေ။ ကာယသမ္ဖဿော လောကေ။ မနောသမ္ဖဿော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ; စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ ဇိဝှာသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ; ရူပသညာ လောကေ။ သဒ္ဒသညာ လောကေ။ ဂန္ဓသညာ လောကေ။ ရသသညာ လောကေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ လောကေ။ ဓမ္မသညာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, ရူပသဉ္စေတနာ လောကေ။ သဒ္ဒသဉ္စေတနာ လောကေ။ ဂန္ဓသဉ္စေတနာ လောကေ။ ရသသဉ္စေတနာ လောကေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတနာ လောကေ။ ဓမ္မသဉ္စေတနာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ; ရူပတဏှာ လောကေ။ သဒ္ဒတဏှာ လောကေ။ ဂန္ဓတဏှာ လောကေ။ ရသတဏှာ လောကေ ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ လောကေ။ ဓမ္မတဏှာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ; ရူပဝိတက္ကော လောကေ။ သဒ္ဒဝိတက္ကော လောကေ။ ဂန္ဓဝိတက္ကော လောကေ။ ရသဝိတက္ကော လောကေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိတက္ကော လောကေ။ ဓမ္မဝိတက္ကော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ; ရူပဝိစာရော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, သဒ္ဒဝိစာရော လောကေ။ ဂန္ဓဝိစာရော လောကေ။ ရသဝိစာရော လောကေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိစာရော လောကေ။ ဓမ္မဝိစာရော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပန္တိ – ပိယရူပေသု ဟေမက။
ဆန္ဒရာဂဝိနောဒနန္တိ။ ဆန္ဒရာဂေါတိ ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂေါ ကာမနန္ဒီ ကာမတဏှာ ကာမသိနေဟော ကာမပရိဠာဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမဇ္ဈောသာနံ ကာမောဃော ကာမယောဂေါ ကာမုပါဒါနံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ။ ဆန္ဒရာဂဝိနောဒနန္တိ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ ဆန္ဒရာဂဝူပသမံ ဆန္ဒရာဂပဋိနိဿဂ္ဂံ ဆန္ဒရာဂပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ဆန္ဒရာဂဝိနောဒနံ။
နိဗ္ဗာနပဒမစ္စုတန္တိ နိဗ္ဗာနပဒံ တာဏပဒံ လေဏပဒံ သရဏပဒံ အဘယပဒံ။ အစ္စုတန္တိ နိစ္စံ ဓုဝံ သဿတံ အဝိပရိဏာမဓမ္မန္တိ – နိဗ္ဗာနပဒမစ္စုတံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဣဓ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတေသု၊ ပိယရူပေသု ဟေမက။
ဆန္ဒရာဂဝိနောဒနံ၊ နိဗ္ဗာနပဒမစ္စုတ’’န္တိ။
၅၆။
ဧတဒညာယ ယေ သတာ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။
ဥပသန္တာ စ တေ သဒါ၊ တိဏ္ဏာ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
ဧတဒညာယ ယေ သတာတိ။ ဧတန္တိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ အညာယာတိ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ ယေတိ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ။ သတာတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတာ – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝိတတ္တာ သတာ။ပေ။။ တေ ဝုစ္စန္တိ သတာတိ – ဧတဒညာယ ယေ သတာ။
ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာတိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မာ ဉာတဓမ္မာ တုလိတဓမ္မာ တီရိတဓမ္မာ ဝိဘူတဓမ္မာ ဝိဘာဝိတဓမ္မာ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မာ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မာ ဉာတဓမ္မာ တုလိတဓမ္မာ တီရိတဓမ္မာ ဝိဘူတဓမ္မာ ဝိဘာဝိတဓမ္မာ။ အဘိနိဗ္ဗုတာတိ ရာဂဿ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ နိဗ္ဗုတာ, ဒေါသဿ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ နိဗ္ဗုတာ, မောဟဿ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ နိဗ္ဗုတာ, ကောဓဿ။ပေ။။ ဥပနာဟဿ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သန္တတ္တာ သမိတတ္တာ ဝူပသမိတတ္တာ နိဇ္ဈာတတ္တာ နိဗ္ဗုတတ္တာ ဝိဂတတ္တာ ပဋိပ္ပသဒ္ဓတ္တာ သန္တာ ဥပသန္တာ ဝူပသန္တာ နိဗ္ဗုတာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါတိ – ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။
ဥပသန္တာ စ တေ သဒါတိ။ ဥပသန္တာတိ ရာဂဿ ဥပသမိတတ္တာ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ ဥပသန္တာ။ပေ။။ ဒေါသဿ။ မောဟဿ။ ကောဓဿ။ ဥပနာဟဿ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သန္တတ္တာ သမိတတ္တာ ဝူပသမိတတ္တာ နိဇ္ဈာတတ္တာ နိဗ္ဗုတတ္တာ ဝိဂတတ္တာ ပဋိပ္ပသဒ္ဓတ္တာ သန္တာ ဥပသန္တာ ဝူပသန္တာ နိဗ္ဗုတာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါတိ ဥပသန္တာ။ တေတိ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ။ သဒါတိ သဒါ သဗ္ဗကာလံ နိစ္စကာလံ ဓုဝကာလံ သတတံ သမိတံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ ဥဒကူမိကဇာတံ အဝီစိသန္တတိသဟိတံ ဖဿိတံ ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပုရိမယာမံ မဇ္ဈိမယာမံ ပစ္ဆိမယာမံ ကာဠေ ဇုဏှေ ဝဿေ ဟေမန္တေ ဂိမှေ ပုရိမေ ဝယောခန္ဓေ မဇ္ဈိမေ ဝယောခန္ဓေ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေတိ – ဥပသန္တာ စ တေ သဒါ။
တိဏ္ဏာ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ။ပေ။။ ဝိသဋာ ဝိတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ။ လောကေတိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေ။ တိဏ္ဏာ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ လောကေ ဝေသာ ဝိသတ္တိကာ လောကေ ဝေတံ ဝိသတ္တိကံ တိဏ္ဏာ ဥတ္တိဏ္ဏာ နိတ္ထိဏ္ဏာ အတိက္ကန္တာ သမတိက္ကန္တာ ဝီတိဝတ္တာတိ – တိဏ္ဏာ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဧတဒညာယ ယေ သတာ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။
ဥပသန္တာ စ တေ သဒါ၊ တိဏ္ဏာ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
ဟေမကမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော အဋ္ဌမော။
၉။ တောဒေယျမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၅၇။
ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ တောဒေယျော]
တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။
ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော၊ ဝိမောက္ခော တဿ ကီဒိသော။
ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တီတိ ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ န သံဝသန္တိ န အာဝသန္တိ န ပရိဝသန္တီတိ – ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ။ ဣစ္စာယသ္မာ တောဒေယျောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဣစ္စာတိ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။။ တောဒေယျောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ တောဒေယျော။
တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတီတိ တဏှာ ယဿ နတ္ထိ န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။
ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏောတိ ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္ထိဏ္ဏော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တောတိ – ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော။
ဝိမောက္ခော တဿ ကီဒိသောတိ ဝိမောက္ခော တဿ ကီဒိသော ကိံသဏ္ဌိတော ကိံပကာရော ကိံပဋိဘာဂေါ ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ဝိမောက္ခံ ပုစ္ဆတီတိ – ဝိမောက္ခော တဿ ကီဒိသော။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ တောဒေယျော]
တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။
ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော၊ ဝိမောက္ခော တဿ ကီဒိသော’’တိ။
၅၈။
ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ၊ [တောဒေယျာတိ ဘဂဝါ]
တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။
ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော၊ ဝိမောက္ခော တဿ နာပရော။
ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တီတိ။ ယသ္မိန္တိ ယသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ အရဟန္တေ ခီဏာသဝေ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တီတိ ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ န သံဝသန္တိ န အာဝသန္တိ န ပရိဝသန္တီတိ – ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ။
တောဒေယျာတိ ဘဂဝါတိ။ တောဒေယျာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – တောဒေယျာတိ ဘဂဝါ။
တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတီတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ သဒ္ဒတဏှာ ဂန္ဓတဏှာ ရသတဏှာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ ဓမ္မတဏှာ။ ယဿာတိ အရဟတော ခီဏာသဝဿ။ တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတီတိ တဏှာ ယဿ နတ္ထိ န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ, ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။
ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏောတိ ကထံကထာ ဝုစ္စတိ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ဒုက္ခေ ကင်္ခါ။ပေ။။ ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ မနောဝိလေခေါ။ ယောတိ ယော သော အရဟံ ခီဏာသဝေါ။ ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏောတိ ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္ထိဏ္ဏော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တောတိ – ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော။
ဝိမောက္ခော တဿ နာပရောတိ နတ္ထိ တဿ အပရော ဝိမောက္ခော။ ယေန ဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စေယျ ဝိမုတ္တော သော။ ကတံ တဿ ဝိမောက္ခေန ကရဏီယန္တိ – ဝိမောက္ခော တဿ နာပရော။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ၊ [တောဒေယျာတိ ဘဂဝါ]
တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။
ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော၊ ဝိမောက္ခော တဿ နာပရော’’တိ။
၅၉။
နိရာသသော သော ဥဒ အာသသာနော၊ ပညာဏဝါ သော ဥဒ ပညကပ္ပီ။
မုနိံ အဟံ သက္က ယထာ ဝိဇညံ၊ တံ မေ ဝိယာစိက္ခ သမန္တစက္ခု။
နိရာသသော သော ဥဒ အာသသာနောတိ နိတ္တဏှော သော, ဥဒါဟု သတဏှော ရူပေ အာသီသတိ [အာသိံသတိ (သျာ။)], သဒ္ဒေ။ပေ။။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ။ ကုလံ။ ဂဏံ။ အာဝါသံ။ လာဘံ။ ယသံ။ ပသံသံ။ သုခံ။ စီဝရံ။ ပိဏ္ဍပါတံ။ သေနာသနံ။ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ကာမဓါတုံ ။ ရူပဓါတုံ။ အရူပဓါတုံ။ ကာမဘဝံ။ ရူပဘဝံ။ အရူပဘဝံ။ သညာဘဝံ။ အသညာဘဝံ။ နေဝသညာနာသညာဘဝံ။ ဧကဝေါကာရဘဝံ။ စတုဝေါကာရဘဝံ။ ပဉ္စဝေါကာရဘဝံ။ အတီတံ။ အနာဂတံ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အာသီသတိ သာဒိယတိ ပတ္ထေတိ ပိဟေတိ အဘိဇပ္ပတီတိ – နိရာသသော သော ဥဒ အာသသာနော။
ပညာဏဝါ သော ဥဒ ပညကပ္ပီတိ။ ပညာဏဝါ သောတိ ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ ဥဒ ပညကပ္ပီတိ ဥဒါဟု အဋ္ဌသမာပတ္တိဉာဏေန ဝါ ပဉ္စာဘိညာဉာဏေန ဝါ မိစ္ဆာဉာဏေန ဝါ တဏှာကပ္ပံ ဝါ ဒိဋ္ဌိကပ္ပံ ဝါ ကပ္ပေတိ ဇနေတိ သဉ္ဇနေတိ နိဗ္ဗတ္တေတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတီတိ – ပညာဏဝါ သော ဥဒ ပညကပ္ပီ။
မုနိံ အဟံ သက္က ယထာ ဝိဇညန္တိ။ သက္ကာတိ သက္ကော ဘဂဝါ။ သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိပိ သက္ကော။ အထ ဝါ, အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါတိပိ သက္ကော။ တဿိမာနိ ဓနာနိ, သေယျထိဒံ – သဒ္ဓါဓနံ သီလဓနံ ဟိရိဓနံ ဩတ္တပ္ပဓနံ သုတဓနံ စာဂဓနံ ပညာဓနံ သတိပဋ္ဌာနဓနံ သမ္မပ္ပဓါနဓနံ ဣဒ္ဓိပါဒဓနံ ဣန္ဒ္ရိယဓနံ ဗလဓနံ ဗောဇ္ဈင်္ဂဓနံ မဂ္ဂဓနံ ဖလဓနံ နိဗ္ဗာနဓနန္တိ။ တေဟိ အနေကဝိဓေဟိ ဓနရတနေဟိ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါတိပိ သက္ကော။ အထ ဝါ, ပဟု ဝိသဝီ အလမတ္တော သူရော ဝီရော ဝိက္ကန္တော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသောတိပိ သက္ကော။ မုနိံ အဟံ သက္က ယထာ ဝိဇညန္တိ သက္က ယထာဟံ မုနိံ ဇာနေယျံ အာဇာနေယျံ ဝိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျန္တိ – မုနိံ အဟံ သက္က ယထာ ဝိဇညံ။
တံ မေ ဝိယာစိက္ခ သမန္တစက္ခူတိ။ တန္တိ ယံ ပုစ္ဆာမိ ယံ ယာစာမိ ယံ အဇ္ဈေသာမိ ယံ ပသာဒေမိ။ ဝိယာစိက္ခာတိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟိ။ သမန္တစက္ခူတိ သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ပေ။။ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူတိ – တံ မေ ဝိယာစိက္ခ သမန္တစက္ခု။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘နိရာသသော သော ဥဒ အာသသာနော၊ ပညာဏဝါ သော ဥဒ ပညကပ္ပီ။
မုနိံ အဟံ သက္က ယထာ ဝိဇညံ၊ တံ မေ ဝိယာစိက္ခ သမန္တစက္ခူ’’တိ။
၆၀။
နိရာသသော သော န စ အာသသာနော၊ ပညာဏဝါ သော န စ ပညကပ္ပီ။
ဧဝမ္ပိ တောဒေယျ မုနိံ ဝိဇာန၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။
နိရာသသော သော န စ အာသသာနောတိ နိတ္တဏှော သော။ န သော သတဏှော ရူပေ နာသီသတိ။ သဒ္ဒေ။ပေ။။ ဂန္ဓေ။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေ ဓမ္မေ နာသီသတိ န ဣစ္ဆတိ န သာဒိယတိ န ပတ္ထေတိ န ပိဟေတိ နာဘိဇပ္ပတီတိ – နိရာသသော သော န စ အာသသာနော။
ပညာဏဝါ သော န စ ပညကပ္ပီတိ။ ပညာဏဝါတိ ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ န စ ပညကပ္ပီတိ အဋ္ဌသမာပတ္တိဉာဏေန ဝါ ပဉ္စာဘိညာဉာဏေန ဝါ မိစ္ဆာဉာဏေန ဝါ တဏှာကပ္ပံ ဝါ န ကပ္ပေတိ ဒိဋ္ဌိကပ္ပံ ဝါ န ကပ္ပေတိ န ဇနေတိ န သဉ္ဇနေတိ န နိဗ္ဗတ္တေတိ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေတီတိ – ပညာဏဝါ သော န စ ပညကပ္ပီ။
ဧဝမ္ပိ တောဒေယျ မုနိံ ဝိဇာနာတိ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ။။ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနိ။ ဧဝမ္ပိ တောဒေယျ မုနိံ ဝိဇာနာတိ တောဒေယျ, ဧဝံ မုနိံ ဇာန ပဋိဇာန ပဋိဝိဇာန ပဋိဝိဇ္ဈာတိ – ဧဝမ္ပိ တောဒေယျ မုနိံ ဝိဇာန။
အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တန္တိ။ အကိဉ္စနန္တိ ရာဂကိဉ္စနံ ဒေါသကိဉ္စနံ မောဟကိဉ္စနံ မာနကိဉ္စနံ ဒိဋ္ဌိကိဉ္စနံ ကိလေသကိဉ္စနံ ဒုစ္စရိတကိဉ္စနံ။ ယဿေတာနိ [ယဿေတေ (သျာ။)] ကိဉ္စနာနိ [ကိဉ္စနာ (သျာ။)] ပဟီနာနိ သမုစ္ဆိန္နာနိ ဝူပသန္တာနိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါနိ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာနိ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာနိ, သော ဝုစ္စတိ အကိဉ္စနော။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဘဝါတိ ဒွေ ဘဝါ – ကမ္မဘဝေါ စ ပဋိသန္ဓိကော စ ပုနဗ္ဘဝေါ။ပေ။။ အယံ ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝေါ။
အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တန္တိ အကိဉ္စနံ ပုဂ္ဂလံ ကာမေ စ ဘဝေ စ အသတ္တံ အလဂ္ဂံ အလဂ္ဂိတံ အပလိဗုဒ္ဓံ နိက္ခန္တံ နိဿဋံ ဝိပ္ပမုတ္တံ ဝိသညုတ္တံ ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရန္တန္တိ – အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘နိရာသသော သော န စ အာသသာနော၊ ပညာဏဝါ သော န စ ပညကပ္ပီ။
ဧဝမ္ပိ တောဒေယျ မုနိံ ဝိဇာန၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တန္တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
တောဒေယျမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော နဝမော။
၁၀။ ကပ္ပမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၆၁။
မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ကပ္ပော]
ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေ။
ဇရာမစ္စုပရေတာနံ၊ ဒီပံ ပဗြူဟိ မာရိသ။
တွဉ္စ မေ ဒီပမက္ခာဟိ၊ ယထာယိဒံ နာပရံ သိယာ။
မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတန္တိ သရော ဝုစ္စတိ သံသာရော အာဂမနံ ဂမနံ ဂမနာဂမနံ ကာလံ ဂတိ ဘဝါဘဝေါ စုတိ စ ဥပပတ္တိ စ နိဗ္ဗတ္တိ စ ဘေဒေါ စ ဇာတိ စ ဇရာ စ မရဏဉ္စ။ သံသာရဿ ပုရိမာပိ ကောဋိ န ပညာယတိ, ပစ္ဆိမာပိ ကောဋိ န ပညာယတိ; မဇ္ဈေဝ သံသာရေ သတ္တာ ဌိတာ ပတိဋ္ဌိတာ အလ္လီနာ ဥပဂတာ အဇ္ဈောသိတာ အဓိမုတ္တာ။
ကထံ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ? ဧတ္တကာ ဇာတိယော ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဇာတိသတာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဇာတိသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဇာတိသတသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ , တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာ ဇာတိကောဋိယော ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဇာတိကောဋိသတာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဇာတိကောဋိသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ, ဟေဝံ နတ္ထိ။ ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဇာတိကောဋိသတသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။
ဧတ္တကာနိ ဝဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဝဿသတာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဝဿသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာ ဝဿကောဋိယော ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဝဿကောဋိသတာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဝဿကောဋိသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဝဿကောဋိသတသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။
ဧတ္တကာနိ ကပ္ပါနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာ ကပ္ပကောဋိယော ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ကပ္ပကောဋိသတာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ကပ္ပကောဋိသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ကပ္ပကောဋိသတသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိ, တတော ပရံ န ဝတ္တတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော, ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ ဧဝံ ဒီဃရတ္တံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ ပစ္စနုဘူတံ တိဗ္ဗံ ပစ္စနုဘူတံ ဗျသနံ ပစ္စနုဘူတံ, ကဋသီ ဝဍ္ဎိတာ [ကဋသီဝဝဍ္ဎိတံ (သျာ။) ပဿ သံ။ နိ။ ၂။၁၂၄]။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။
ကထံ သံသာရဿ ပစ္ဆိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ? ဧတ္တကာ ဇာတိယော ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိဿတိ, တတော ပရံ န ဝတ္တိဿတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပစ္ဆိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧတ္တကာနိ ဇာတိသတာနိ, ဧတ္တကာနိ ဇာတိသဟဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ဇာတိသတသဟဿာနိ, ဧတ္တကာ ဇာတိကောဋိယော, ဧတ္တကာနိ ဇာတိကောဋိသတာနိ, ဧတ္တကာနိ ဇာတိကောဋိသဟဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ဇာတိကောဋိသတသဟဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ဝဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ဝဿသတာနိ, ဧတ္တကာနိ ဝဿသဟဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ဝဿသတသဟဿာနိ, ဧတ္တကာ ဝဿကောဋိယော, ဧတ္တကာနိ ဝဿကောဋိသတာနိ, ဧတ္တကာနိ ဝဿကောဋိသဟဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ဝဿကောဋိသတသဟဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပါနိ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတာနိ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသဟဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတသဟဿာနိ, ဧတ္တကာ ကပ္ပကောဋိယော, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပကောဋိသတာနိ , ဧတ္တကာနိ ကပ္ပကောဋိသဟဿာနိ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပကောဋိသတသဟဿာနိ ဝဋ္ဋံ ဝတ္တိဿတိ, တတော ပရံ န ဝတ္တိဿတီတိ ဟေဝံ နတ္ထိ, ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပစ္ဆိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧဝမ္ပိ သံသာရဿ ပုရိမာပိ ကောဋိ န ပညာယတိ, ပစ္ဆိမာပိ ကောဋိ န ပညာယတိ, မဇ္ဈေဝ သံသာရေ သတ္တာ ဌိတာ ပတိဋ္ဌိတာ အလ္လီနာ ဥပဂတာ အဇ္ဈောသိတာ အဓိမုတ္တာတိ – မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတံ။ ဣစ္စာယသ္မာ ကပ္ပောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။။ ကပ္ပောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ကပ္ပော။
ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေတိ ကာမောဃေ ဘဝေါဃေ ဒိဋ္ဌောဃေ အဝိဇ္ဇောဃေ ဇာတေ သဉ္ဇာတေ နိဗ္ဗတ္တေ အဘိနိဗ္ဗတ္တေ ပါတုဘူတေ။ မဟဗ္ဘယေတိ ဇာတိဘယေ ဇရာဘယေ ဗျာဓိဘယေ မရဏဘယေတိ – ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေ။
ဇရာမစ္စုပရေတာနန္တိ ဇရာယ ဖုဋ္ဌာနံ ပရေတာနံ သမောဟိတာနံ သမန္နာဂတာနံ။ မစ္စုနာ ဖုဋ္ဌာနံ ပရေတာနံ သမောဟိတာနံ သမန္နာဂတာနံ, ဇာတိယာ အနုဂတာနံ ဇရာယ အနုသဋာနံ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတာနံ မရဏေန အဗ္ဘာဟတာနံ အတာဏာနံ အလေဏာနံ အသရဏာနံ အသရဏီဘူတာနန္တိ – ဇရာမစ္စုပရေတာနံ။
ဒီပံ ပဗြူဟိ မာရိသာတိ ဒီပံ တာဏံ လေဏံ သရဏံ ဂတိံ ပရာယနံ [ဂတိပရာယနံ (သျာ။) ဧဝမုပရိပိ] ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟိ။ မာရိသာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ မာရိသာတိ – ဒီပံ ပဗြူဟိ မာရိသ။
တွဉ္စ မေ ဒီပမက္ခာဟီတိ။ တွန္တိ ဘဂဝန္တံ ဘဏတိ။ ဒီပမက္ခာဟီတိ ဒီပံ တာဏံ လေဏံ သရဏံ ဂတိံ ပရာယနံ အက္ခာဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – တွဉ္စ မေ ဒီပမက္ခာဟိ။
ယထာယိဒံ နာပရံ သိယာတိ ယထယိဒံ ဒုက္ခံ ဣဓေဝ နိရုဇ္ဈေယျ ဝူပသမေယျ အတ္ထံ ဂစ္ဆေယျ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ ပုနပဋိသန္ဓိကံ ဒုက္ခံ န နိဗ္ဗတ္တေယျ, ကာမဓါတုယာ ဝါ ရူပဓါတုယာ ဝါ အရူပဓါတုယာ ဝါ ကာမဘဝေ ဝါ ရူပဘဝေ ဝါ အရူပဘဝေ ဝါ သညာဘဝေ ဝါ အသညာဘဝေ ဝါ နေဝသညာနာသညာဘဝေ ဝါ ဧကဝေါကာရဘဝေ ဝါ စတုဝေါကာရဘဝေ ဝါ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ဝါ ပုနဂတိယာ ဝါ ဥပပတ္တိယာ ဝါ ပဋိသန္ဓိယာ ဝါ ဘဝေ ဝါ သံသာရေ ဝါ ဝဋ္ဋေ ဝါ န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ။ ဣဓေဝ နိရုဇ္ဈေယျ ဝူပသမေယျ အတ္ထံ ဂစ္ဆေယျ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျာတိ – ယထာယိဒံ နာပရံ သိယာ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ကပ္ပော]
ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေ။
ဇရာမစ္စုပရေတာနံ၊ ဒီပံ ပဗြူဟိ မာရိသ။
တွဉ္စ မေ ဒီပမက္ခာဟိ၊ ယထာယိဒံ နာပရံ သိယာ’’တိ။
၆၂။
မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတံ၊ [ကပ္ပါတိ ဘဂဝါ]
ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေ။
ဇရာမစ္စုပရေတာနံ၊ ဒီပံ ပဗြူမိ ကပ္ပ တေ။
မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတန္တိ သရော ဝုစ္စတိ သံသာရော အာဂမနံ ဂမနံ ဂမနာဂမနံ ကာလံ ဂတိ ဘဝါဘဝေါ, စုတိ စ ဥပပတ္တိ စ နိဗ္ဗတ္တိ စ ဘေဒေါ စ ဇာတိ စ ဇရာ စ မရဏဉ္စ။ သံသာရဿ ပုရိမာပိ ကောဋိ န ပညာယတိ, ပစ္ဆိမာပိ ကောဋိ န ပညာယတိ။ မဇ္ဈေဝ သံသာရေ သတ္တာ ဌိတာ ပတိဋ္ဌိတာ အလ္လီနာ ဥပဂတာ အဇ္ဈောသိတာ အဓိမုတ္တာ။
ကထံ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ပေ။။ ဧဝံ သံသာရဿ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ကထံ သံသာရဿ ပစ္ဆိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ပေ။။ ဧဝံ သံသာရဿ ပစ္ဆိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ။ ဧဝံ သံသာရဿ ပုရိမာပိ ကောဋိ န ပညာယတိ, ပစ္ဆိမာပိ ကောဋိ န ပညာယတိ။ မဇ္ဈေဝ သံသာရေ သတ္တာ ဌိတာ ပတိဋ္ဌိတာ အလ္လီနာ ဥပဂတာ အဇ္ဈောသိတာ အဓိမုတ္တာတိ – မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတံ။ ကပ္ပါတိ ဘဂဝါတိ။ ကပ္ပါတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ကပ္ပါတိ ဘဂဝါ။
ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေတိ ကာမောဃေ ဘဝေါဃေ ဒိဋ္ဌောဃေ အဝိဇ္ဇောဃေ ဇာတေ သဉ္ဇာတေ နိဗ္ဗတ္တေ အဘိနိဗ္ဗတ္တေ ပါတုဘူတေ။ မဟဗ္ဘယေတိ ဇာတိဘယေ ဇရာဘယေ ဗျာဓိဘယေ မရဏဘယေတိ – ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေ။
ဇရာမစ္စုပရေတာနန္တိ ဇရာယ ဖုဋ္ဌာနံ ပရေတာနံ သမောဟိတာနံ သမန္နာဂတာနံ, မစ္စုနာ ဖုဋ္ဌာနံ ပရေတာနံ သမောဟိတာနံ သမန္နာဂတာနံ ဇာတိယာ အနုဂတာနံ ဇရာယ အနုသဋာနံ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတာနံ မရဏေန အဗ္ဘာဟတာနံ အတာဏာနံ အလေဏာနံ အသရဏာနံ အသရဏီဘူတာနန္တိ – ဇရာမစ္စုပရေတာနံ။
ဒီပံ ပဗြူမိ ကပ္ပ တေတိ ဒီပံ တာဏံ လေဏံ သရဏံ ဂတိံ ပရာယနံ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – ဒီပံ ပဗြူမိ ကပ္ပ တေ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတံ၊ [ကပ္ပါတိ ဘဂဝါ]
ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေ။
ဇရာမစ္စုပရေတာနံ၊ ဒီပံ ပဗြူမိ ကပ္ပ တေ’’တိ။
၆၃။
အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ၊ ဧတံ ဒီပံ အနာပရံ။
နိဗ္ဗာနံ ဣတိ နံ ဗြူမိ၊ ဇရာမစ္စုပရိက္ခယံ။
အကိဉ္စနံ အနာဒါနန္တိ။ ကိဉ္စနန္တိ – ရာဂကိဉ္စနံ ဒေါသကိဉ္စနံ မောဟကိဉ္စနံ မာနကိဉ္စနံ ဒိဋ္ဌိကိဉ္စနံ ကိလေသကိဉ္စနံ ဒုစ္စရိတကိဉ္စနံ; ကိဉ္စနပ္ပဟာနံ ကိဉ္စနဝူပသမံ [ကိဉ္စနဝူပသမော (သျာ။) ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသု] ကိဉ္စနပဋိနိဿဂ္ဂံ [ကိဉ္စနပဋိနိဿဂ္ဂေါ (သျာ။)] ကိဉ္စနပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – အကိဉ္စနံ။ အနာဒါနန္တိ အာဒါနံ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ အာဒါနပ္ပဟာနံ အာဒါနဝူပသမံ အာဒါနပဋိနိဿဂ္ဂံ အာဒါနပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ။
ဧတံ ဒီပံ အနာပရန္တိ ဧတံ ဒီပံ တာဏံ လေဏံ သရဏံ ဂတိ ပရာယနံ။ အနာပရန္တိ တမှာ ပရော အညော ဒီပေါ နတ္ထိ။ အထ ခေါ သော ဧဝံ ဒီပေါ အဂ္ဂေါ စ သေဋ္ဌော စ ဝိသေဋ္ဌော စ ပါမောက္ခော စ ဥတ္တမော စ ပဝရော စာတိ – ဧတံ ဒီပံ အနာပရံ။
နိဗ္ဗာနံ ဣတိ နံ ဗြူမီတိ ဝါနံ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝါနပ္ပဟာနံ ဝါနဝူပသမံ ဝါနပဋိနိဿဂ္ဂံ ဝါနပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ဣတီတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဣတီတိ။ ဗြူမီတိ ဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – နိဗ္ဗာနံ ဣတိ နံ ဗြူမိ။
ဇရာမစ္စုပရိက္ခယန္တိ ဇရာမရဏဿ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ဇရာမစ္စုပရိက္ခယံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ၊ ဧတံ ဒီပံ အနာပရံ။
နိဗ္ဗာနံ ဣတိ နံ ဗြူမိ၊ ဇရာမစ္စုပရိက္ခယ’’န္တိ။
၆၄။
ဧတဒညာယ ယေ သတာ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။
န တေ မာရဝသာနုဂါ၊ န တေ မာရဿ ပဒ္ဓဂူ [ပဋ္ဌဂူ (သျာ။ က။)] ။
ဧတဒညာယ ယေ သတာတိ။ ဧတန္တိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ အညာယာတိ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ ယေတိ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ။ သတာတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတာ – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တာ [ဘာဝိတတ္တာ (က။)] သတာ။ပေ။။ တေ ဝုစ္စန္တိ သတာတိ – ဧတဒညာယ ယေ သတာ။
ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာတိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မာ ဉာတဓမ္မာ တုလိတဓမ္မာ တီရိတဓမ္မာ ဝိဘူတဓမ္မာ ဝိဘာဝိတဓမ္မာ။ အဘိနိဗ္ဗုတာတိ ရာဂဿ နိဗ္ဗာပိတတ္တာ နိဗ္ဗုတာ, ဒေါသဿ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သန္တတ္တာ သမိတတ္တာ ဝူပသမိတတ္တာ နိဇ္ဈာတတ္တာ နိဗ္ဗုတတ္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ သန္တာ ဥပသန္တာ ဝူပသန္တာ နိဗ္ဗုတာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါတိ – ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။
န တေ မာရဝသာနုဂါတိ။ မာရောတိ ယော သော မာရော ကဏှော အဓိပတိ အန္တဂူ နမုစိ ပမတ္တဗန္ဓု။ န တေ မာရဝသာနုဂါတိ န တေ မာရဿ ဝသေ ဝတ္တန္တိ, နာပိ မာရော တေသု ဝသံ ဝတ္တေတိ ။ တေ မာရဉ္စ မာရပက္ခဉ္စ မာရပါသဉ္စ မာရဗဠိသဉ္စ [မာရဗလိသဉ္စ (က။)] မာရာမိသဉ္စ မာရဝိသယဉ္စ မာရနိဝါသဉ္စ မာရဂေါစရဉ္စ မာရဗန္ဓနဉ္စ အဘိဘုယျ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ပရိယာဒိယိတွာ မဒ္ဒိတွာ စရန္တိ ဝိဟရန္တိ ဣရိယန္တိ ဝတ္တေန္တိ ပါလေန္တိ ယပေန္တိ ယာပေန္တီတိ – န တေ မာရဝသာနုဂါ။
န တေ မာရဿ ပဒ္ဓဂူတိ န တေ မာရဿ ပဒ္ဓါ ပဒ္ဓစရာ [ပဋ္ဌာ ပဋ္ဌစရာ (သျာ။ က။)] ပရိစာရိကာ သိယာ; ဗုဒ္ဓဿ တေ ဘဂဝတော ပဒ္ဓါ ပဒ္ဓစရာ ပရိစာရိကာ သိယာတိ – န တေ မာရဿ ပဒ္ဓဂူ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဧတဒညာယ ယေ သတာ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။
န တေ မာရဝသာနုဂါ၊ န တေ မာရဿ ပဒ္ဓဂူ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
ကပ္ပမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ဒသမော။
၁၁။ ဇတုကဏ္ဏိမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၆၅။
သုတွာနဟံ ဝီရ အကာမကာမိံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဇတုကဏ္ဏိ]
ဩဃာတိဂံ ပုဋ္ဌုမကာမမာဂမံ။
သန္တိပဒံ ဗြူဟိ သဟဇနေတ္တ၊ ယထာတစ္ဆံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။
သုတွာနဟံ ဝီရ အကာမကာမိန္တိ သုတွာ သုဏိတွာ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဥပဓါရေတွာ ဥပလက္ခယိတွာ။ ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ။ပေ။။ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ – သုတွာနဟံ။ ဝီရာတိ ဝီရော ဘဂဝါ။ ဝီရိယဝါတိ ဝီရော, ပဟူတိ ဝီရော, ဝိသဝီတိ ဝီရော, အလမတ္တောတိ ဝီရော, သူရောတိ ဝီရော, ဝိက္ကန္တော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသောတိ ဝီရော။
ဝိရတော ဣဓ သဗ္ဗပါပကေဟိ၊ နိရယဒုက္ခံ အတိစ္စ ဝီရိယဝါ [ဝိရိယဝါ (သျာ။) သု။ နိ။ ၅၃၆] သော။
သော ဝီရိယဝါ ပဓါနဝါ၊ ဝီရော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာတိ။
သုတွာနဟံ ဝီရ။ အကာမကာမိန္တိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဝတ္ထုကာမာ ပရိညာတာ, ကိလေသကာမာ ပဟီနာ။ ဝတ္ထုကာမာနံ ပရိညာတတ္တာ ကိလေသကာမာနံ ပဟီနတ္တာ ဘဂဝါ န ကာမေ ကာမေတိ, န ကာမေ ပတ္ထေတိ, န ကာမေ ပိဟေတိ, န ကာမေ အဘိဇပ္ပတိ။ ယေ ကာမေ ကာမေန္တိ, ကာမေ ပတ္ထေန္တိ, ကာမေ ပိဟေန္တိ, ကာမေ အဘိဇပ္ပန္တိ, တေ ကာမကာမိနော ရာဂရာဂိနော သညာသညိနော။ ဘဂဝါ န ကာမေ ကာမေတိ, န ကာမေ ပတ္ထေတိ, န ကာမေ ပိဟေတိ, န ကာမေ အဘိဇပ္ပတိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အကာမော နိက္ကာမော စတ္တကာမော ဝန္တကာမော မုတ္တကာမော ပဟီနကာမော ပဋိနိဿဋ္ဌကာမော ဝီတရာဂေါ ဝိဂတရာဂေါ စတ္တရာဂေါ ဝန္တရာဂေါ မုတ္တရာဂေါ ပဟီနရာဂေါ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂေါ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီတိ – သုတွာနဟံ ဝီရ အမကာမကာမိံ။
ဣစ္စာယသ္မာ ဇတုကဏ္ဏီတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဣစ္စာတိ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ အာယသ္မာတိ။ ဇတုကဏ္ဏီတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဂေါတ္တံ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရောတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ဇတုကဏ္ဏိ။
ဩဃာတိဂံ ပုဋ္ဌုမကာမမာဂမန္တိ။ ဩဃာတိဂန္တိ ဩဃာတိဂံ ဩဃံ အတိက္ကန္တံ သမတိက္ကန္တံ ဝီတိဝတ္တန္တိ – ဩဃာတိဂံ။ ပုဋ္ဌုန္တိ ပုဋ္ဌုံ ပုစ္ဆိတုံ ယာစိတုံ အဇ္ဈေသိတုံ ပသာဒေတုံ။ အကာမမာဂမန္တိ အကာမံ ပုဋ္ဌုံ နိက္ကာမံ စတ္တကာမံ ဝန္တကာမံ မုတ္တကာမံ ပဟီနကာမံ ပဋိနိဿဋ္ဌကာမံ ဝီတရာဂံ ဝိဂတရာဂံ စတ္တရာဂံ ဝန္တရာဂံ မုတ္တရာဂံ ပဟီနရာဂံ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂံ အာဂမှာ အာဂတမှာ ဥပါဂတမှာ သမ္ပတ္တမှာ တယာ သဒ္ဓိံ သမာဂတမှာတိ – ဩဃာတိဂံ ပုဋ္ဌုမကာမမာဂမံ။
သန္တိပဒံ ဗြူဟိ သဟဇနေတ္တာတိ။ သန္တီတိ ဧကေန အာကာရေန သန္တိပိ သန္တိပဒမ္ပိ [သန္တိပဒန္တိ (က။)] တံယေဝ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သန္တမေတံ ပဒံ, ပဏီတမေတံ ပဒံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’’န္တိ။ အထာပရေနာကာရေန ယေ ဓမ္မာ သန္တာဓိဂမာယ သန္တိဖုသနာယ သန္တိသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ, သေယျထိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ သန္တိပဒါ။ သန္တိပဒံ တာဏပဒံ လေဏပဒံ သရဏပဒံ အဘယပဒံ အစ္စုတပဒံ အမတပဒံ နိဗ္ဗာနပဒံ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟိ။ သဟဇနေတ္တာတိ နေတ္တံ ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော နေတ္တဉ္စ ဇိနဘာဝေါ စ ဗောဓိယာ မူလေ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဧကသ္မိံ ခဏေ ဥပ္ပန္နော, တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ သဟဇနေတ္တောတိ – သန္တိပဒံ ဗြူဟိ သဟဇနေတ္တ။
ယထာတစ္ဆံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတန္တိ ယထာတစ္ဆံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ပေ။။ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ဗြူဟိ မေတန္တိ ဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ။ပေ။။ ပကာသေဟီတိ – ယထာတစ္ဆံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘သုတွာနဟံ ဝီရ အကာမကာမိံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဇတုကဏ္ဏိ]
ဩဃာတိဂံ ပုဋ္ဌုမကာမမာဂမံ။
သန္တိပဒံ ဗြူဟိ သဟဇနေတ္တ၊ ယထာတစ္ဆံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတ’’န္တိ။
၆၆။
ဘဂဝါ ဟိ ကာမေ အဘိဘုယျ ဣရိယတိ၊ အာဒိစ္စောဝ ပထဝိံ တေဇီ တေဇသာ။
ပရိတ္တပညဿ မေ ဘူရိပညော၊ အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ။
ဘဂဝါ ဟိ ကာမေ အဘိဘုယျ ဣရိယတီတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဘဂဝါ ဝတ္ထုကာမေ ပရိဇာနိတွာ ကိလေသကာမေ ပဟာယ အဘိဘုယျ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ပရိယာဒိယိတွာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဘဂဝါ ဟိ ကာမေ အဘိဘုယျ ဣရိယတိ။
အာဒိစ္စောဝ ပထဝိံ တေဇီ တေဇသာတိ အာဒိစ္စော ဝုစ္စတိ သူရိယော [သုရိယော (သျာ။)]။ ပထဝီ ဝုစ္စတိ ဇဂတီ [ဇရာ (သျာ။)]။ ယထာ သူရိယော တေဇီ တေဇေန သမန္နာဂတော ပထဝိံ အဘိဘုယျ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ပရိယာဒိယိတွာ သန္တာပယိတွာ သဗ္ဗံ အာကာသဂတံ တမဂတံ အဘိဝိဟစ္စ အန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ အာလောကံ ဒဿယိတွာ အာကာသေ အန္တလိက္ခေ ဂဂနပထေ [ဂမနပထေ (သျာ။) အဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဂစ္ဆတိ, ဧဝမေဝ ဘဂဝါ ဉာဏတေဇီ ဉာဏတေဇေန သမန္နာဂတော သဗ္ဗံ အဘိသင်္ခါရသမုဒယံ။ပေ။။ ကိလေသတမံ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ ဉာဏာလောကံ ဒဿေတွာ ဝတ္ထုကာမေ ပရိဇာနိတွာ ကိလေသကာမေ ပဟာယ အဘိဘုယျ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ပရိယာဒိယိတွာ မဒ္ဒိတွာ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – အာဒိစ္စောဝ ပထဝိံ တေဇီ တေဇသာ။
ပရိတ္တပညဿ မေ ဘူရိပညောတိ အဟမသ္မိ ပရိတ္တပညော ဩမကပညော လာမကပညော ဆတုက္ကပညော။ တွမ္ပိ မဟာပညော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော။ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝါ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတောတိ – ပရိတ္တပညဿ မေ ဘူရိပညော။
အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညန္တိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ။ပေ။။ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟိ။ ယမဟံ ဝိဇညန္တိ ယမဟံ ဇာနေယျံ အာဇာနေယျံ ဝိဇာနေယျံ ပဋိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျံ အဓိဂစ္ဆေယျံ ဖဿေယျံ သစ္ဆိကရေယျန္တိ – အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနန္တိ ဣဓေဝ ဇာတိဇရာယ မရဏဿ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဘဂဝါ ဟိ ကာမေ အဘိဘုယျ ဣရိယတိ၊ အာဒိစ္စောဝ ပထဝိံ တေဇီ တေဇသာ။
ပရိတ္တပညဿ မေ ဘူရိပညော၊ အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာန’’န္တိ။
၆၇။
ကာမေသု ဝိနယ ဂေဓံ၊ [ဇတုကဏ္ဏီတိ ဘဂဝါ]
နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော။
ဥဂ္ဂဟိတံ နိရတ္တံ ဝါ၊ မာ တေ ဝိဇ္ဇိတ္ထ ကိဉ္စနံ။
ကာမေသု ဝိနယ ဂေဓန္တိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဂေဓန္တိ ဂေဓေါ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ကာမေသု ဝိနယ ဂေဓန္တိ ကာမေသု ဂေဓံ ဝိနယ ပဋိဝိနယ ပဇဟ ဝိနောဒေဟိ ဗျန္တီကရောဟိ အနဘာဝံ ဂမေဟီတိ – ကာမေသု ဝိနယ ဂေဓံ။ ဇတုကဏ္ဏီတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဂေါတ္တေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဇတုကဏ္ဏီတိ ဘဂဝါ။
နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတောတိ။ နေက္ခမ္မန္တိ သမ္မာပဋိပဒံ အနုလောမပဋိပဒံ အပစ္စနီကပဋိပဒံ အနွတ္ထပဋိပဒံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒံ သီလေသု ပရိပူရကာရိတံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတံ ဘောဇနေ မတ္တညုတံ ဇာဂရိယာနုယောဂံ သတိသမ္ပဇညံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ ခေမတော တာဏတော လေဏတော သရဏတော သရဏီဘူတတော အဘယတော အစ္စုတတော အမတတော နိဗ္ဗာနတော ဒဋ္ဌုံ ပဿိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော။
ဥဂ္ဂဟိတံ နိရတ္တံ ဝါတိ။ ဥဂ္ဂဟိတန္တိ တဏှာဝသေန ဒိဋ္ဌိဝသေန ဂဟိတံ ပရာမဋ္ဌံ အဘိနိဝိဋ္ဌံ အဇ္ဈောသိတံ အဓိမုတ္တံ။ နိရတ္တံ ဝါတိ နိရတ္တံ ဝါ မုဉ္စိတဗ္ဗံ ဝိဇဟိတဗ္ဗံ ဝိနောဒိတဗ္ဗံ ဗျန္တီကာတဗ္ဗံ အနဘာဝံ ဂမေတဗ္ဗန္တိ – ဥဂ္ဂဟိတံ နိရတ္တံ ဝါ။
မာ တေ ဝိဇ္ဇိတ္ထ ကိဉ္စနန္တိ ရာဂကိဉ္စနံ ဒေါသကိဉ္စနံ မောဟကိဉ္စနံ မာနကိဉ္စနံ ဒိဋ္ဌိကိဉ္စနံ ကိလေသကိဉ္စနံ ဒုစ္စရိတကိဉ္စနံ။ ဣဒံ ကိဉ္စနံ [ဣမေ ကိဉ္စနာ (က။)] တုယှံ မာ ဝိဇ္ဇိတ္ထ မာ ပဝိဇ္ဇိတ္ထ မာ သံဝိဇ္ဇိတ္ထ ပဇဟ ဝိနောဒေဟိ ဗျန္တီကရောဟိ အနဘာဝံ ဂမေဟီတိ – မာ တေ ဝိဇ္ဇိတ္ထ ကိဉ္စနံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ကာမေသု ဝိနယ ဂေဓံ၊ [ဇတုကဏ္ဏီတိ ဘဂဝါ]
နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော။
ဥဂ္ဂဟိတံ နိရတ္တံ ဝါ၊ မာ တေ ဝိဇ္ဇိတ္ထ ကိဉ္စန’’န္တိ။
၆၈။
ယံ ပုဗ္ဗေ တံ ဝိသောသေဟိ၊ ပစ္ဆာ တေ မာဟု ကိဉ္စနံ။
မဇ္ဈေ စေ နော ဂဟေဿသိ၊ ဥပသန္တော စရိဿသိ။
ယံ ပုဗ္ဗေ တံ ဝိသောသေဟီတိ အတီတေ သင်္ခါရေ အာရဗ္ဘ ယေ ကိလေသာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ တေ ကိလေသေ သောသေဟိ ဝိသောသေဟိ သုက္ခာပေဟိ ဝိသုက္ခာပေဟိ အဗီဇံ ကရောဟိ ပဇဟ ဝိနောဒေဟိ ဗျန္တီကရောဟိ အနဘာဝံ ဂမေဟီတိ – ဧဝမ္ပိ ယံ ပုဗ္ဗေ တံ ဝိသောသေဟိ။ အထ ဝါ, ယေ အတီတာ ကမ္မာဘိသင်္ခါရာ အဝိပက္ကဝိပါကာ တေ ကမ္မာဘိသင်္ခါရေ သောသေဟိ ဝိသောသေဟိ သုက္ခာပေဟိ ဝိသုက္ခာပေဟိ အဗီဇံ [အဝီဇံ (သျာ။)] ကရောဟိ ပဇဟ ဝိနောဒေဟိ ဗျန္တီကရောဟိ အနဘာဝံ ဂမေဟီတိ – ဧဝမ္ပိ ယံ ပုဗ္ဗေ တံ ဝိသောသေဟိ။
ပစ္ဆာ တေ မာဟု ကိဉ္စနန္တိ ပစ္ဆာ ဝုစ္စတိ အနာဂတေ သင်္ခါရေ အာရဗ္ဘ ရာဂကိဉ္စနံ ဒေါသကိဉ္စနံ မောဟကိဉ္စနံ မာနကိဉ္စနံ ဒိဋ္ဌိကိဉ္စနံ ကိလေသကိဉ္စနံ ဒုစ္စရိတကိဉ္စနံ။ ဣဒံ ကိဉ္စနံ တုယှံ မာ အဟု မာ အဟောသိ မာ ဇနေသိ [မာ ဇနေဟိ (သျာ။) တထာဝသေသေသု ဒွီသု ပဒေသုပိ] မာ သဉ္ဇနေသိ မာဘိနိဗ္ဗတ္တေသိ ပဇဟ ဝိနောဒေဟိ ဗျန္တီကရောဟိ အနဘာဝံ ဂမေဟီတိ – ပစ္ဆာ တေ မာဟု ကိဉ္စနံ။
မဇ္ဈေ စေ နော ဂဟေဿသီတိ မဇ္ဈေ ဝုစ္စတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ ရူပံ ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရာ ဝိညာဏံ။ ပစ္စုပ္ပန္နေ သင်္ခါရေ တဏှာဝသေန ဒိဋ္ဌိဝသေန န ဂဟေဿသိ န တဏှိဿသိ န ပရာမသိဿသိ န နန္ဒိဿသိ နာဘိနန္ဒိဿသိ န အဇ္ဈောသိဿသိ။ အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟိဿသိ ဝိနောဒေဿသိ ဗျန္တီကရိဿသိ အနဘာဝံ ဂမေဿသီတိ – မဇ္ဈေ စေ နော ဂဟေဿသိ။
ဥပသန္တော စရိဿသီတိ ရာဂဿ ဥပသမိတတ္တာ ဥပသန္တော စရိဿသိ, ဒေါသဿ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သန္တတ္တာ သမိတတ္တာ ဥပသမိတတ္တာ ဝူပသမိတတ္တာ နိဇ္ဈာတတ္တာ နိဗ္ဗုတတ္တာ ဝိဂတတ္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ သန္တော ဥပသန္တော ဝူပသန္တော နိဗ္ဗုတော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ စရိဿသိ ဝိဟရိဿသိ ဣရိယိဿသိ ဝတ္တိဿသိ ပါလေဿသိ ယပေဿသိ ယာပေဿသီတိ – ဥပသန္တော စရိဿသိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယံ ပုဗ္ဗေ တံ ဝိသောသေဟိ၊ ပစ္ဆာ တေ မာဟု ကိဉ္စနံ။
မဇ္ဈေ စေ နော ဂဟေဿသိ၊ ဥပသန္တော စရိဿသီ’’တိ။
၆၉။
သဗ္ဗသော နာမရူပသ္မိံ၊ ဝီတဂေဓဿ ဗြာဟ္မဏ။
အာသဝါဿ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ယေဟိ မစ္စုဝသံ ဝဇေ။
သဗ္ဗသော နာမရူပသ္မိံ ဝီတဂေဓဿ ဗြာဟ္မဏာတိ။ သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ သဗ္ဗသောတိ။ နာမန္တိ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာ။ ရူပန္တိ စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ရူပံ။ ဂေဓေါ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သဗ္ဗသော နာမရူပသ္မိံ ဝီတဂေဓဿ ဗြာဟ္မဏာတိ သဗ္ဗသော နာမရူပသ္မိံ ဝီတဂေဓဿ ဝိဂတဂေဓဿ စတ္တဂေဓဿ ဝန္တဂေဓဿ မုတ္တဂေဓဿ ပဟီနဂေဓဿ ပဋိနိဿဋ္ဌဂေဓဿ ဝီတရာဂဿ ဝိဂတရာဂဿ စတ္တရာဂဿ ဝန္တရာဂဿ မုတ္တရာဂဿ ပဟီနရာဂဿ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂဿာတိ – သဗ္ဗသော နာမရူပသ္မိံ ဝီတဂေဓဿ ဗြာဟ္မဏ။
အာသဝါဿ န ဝိဇ္ဇန္တီတိ။ အာသဝါတိ စတ္တာရော အာသဝါ – ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, ဒိဋ္ဌာသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ။ အဿာတိ အရဟတော ခီဏာသဝဿ။ န ဝိဇ္ဇန္တီတိ ဣမေ အာသဝါ တဿ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – အာသဝါဿ န ဝိဇ္ဇန္တိ။
ယေဟိ မစ္စုဝသံ ဝဇေတိ ယေဟိ အာသဝေဟိ မစ္စုနော ဝါ ဝသံ ဂစ္ဆေယျ, မရဏဿ ဝါ ဝသံ ဂစ္ဆေယျ, မာရပက္ခဿ ဝါ ဝသံ ဂစ္ဆေယျ; တေ အာသဝါ တဿ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – ယေဟိ မစ္စုဝသံ ဝဇေ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘သဗ္ဗသော နာမရူပသ္မိံ၊ ဝီတဂေဓဿ ဗြာဟ္မဏ။
အာသဝါဿ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ယေဟိ မစ္စုဝသံ ဝဇေ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
ဇတုကဏ္ဏိမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ဧကာဒသမော။
၁၂။ ဘဒြာဝုဓမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၇၀။
ဩကဉ္ဇဟံ တဏှစ္ဆိဒံ အနေဇံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဘဒြာဝုဓေါ]
နန္ဒိဉ္ဇဟံ ဩဃတိဏ္ဏံ ဝိမုတ္တံ။
ကပ္ပဉ္ဇဟံ အဘိယာစေ သုမေဓံ၊ သုတွာန နာဂဿ အပနမိဿန္တိ [အပဂမိဿန္တိ (က။)] ဣတော။
ဩကဉ္ဇဟံ တဏှစ္ဆိဒံ အနေဇန္တိ။ ဩကဉ္ဇဟန္တိ ရူပဓါတုယာ ယော ဆန္ဒော ယော ရာဂေါ ယာ နန္ဒီ ယာ တဏှာ ယေ ဥပါယုပါဒါနာ [ဥပယုပါဒါနာ (က။)] စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ, တေ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ ဩကဉ္ဇဟော။ ဝေဒနာဓါတုယာ။ပေ။။ သညာဓါတုယာ။ သင်္ခါရဓါတုယာ။ ဝိညာဏဓါတုယာ ယော ဆန္ဒော ယော ရာဂေါ ယာ နန္ဒီ ယာ တဏှာ ယေ ဥပါယုပါဒါနာ စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ, တေ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ ဩကဉ္ဇဟော။
တဏှစ္ဆိဒန္တိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ သာ တဏှာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဆိန္နာ ဥစ္ဆိန္နာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ တဏှစ္ဆိဒေါ။ အနေဇောတိ ဧဇာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ ဧဇာ တဏှာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အနေဇော။ ဧဇာယ ပဟီနတ္တာ အနေဇော ဘဂဝါ လာဘေပိ န ဣဉ္ဇတိ, အလာဘေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ယသေပိ န ဣဉ္ဇတိ, အယသေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ပသံသာယပိ န ဣဉ္ဇတိ, နိန္ဒာယပိ န ဣဉ္ဇတိ, သုခေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ဒုက္ခေပိ န ဣဉ္ဇတိ န စလတိ န ဝေဓတိ န ပဝေဓတိ န သမ္ပဝေဓတီတိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အနေဇောတိ – ဩကဉ္ဇဟံ တဏှစ္ဆိဒံ အနေဇံ။ ဣစ္စာယသ္မာ ဘဒြာဝုဓေါတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ အာယသ္မာတိ, ပိယဝစနံ။ပေ။။ ဘဒြာဝုဓေါတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ဘဒြာဝုဓေါ။
နန္ဒိဉ္ဇဟံ ဩဃတိဏ္ဏံ ဝိမုတ္တန္တိ နန္ဒီ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ နန္ဒီ သာ တဏှာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ နန္ဒိဉ္ဇဟော။ ဩဃတိဏ္ဏန္တိ ဘဂဝါ ကာမောဃံ တိဏ္ဏော ဘဝေါဃံ တိဏ္ဏော ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏော အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏော သဗ္ဗသံသာရပထံ တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္ထိဏ္ဏော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တော။ သော ဝုတ္ထဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ – နန္ဒိဉ္ဇဟံ ဩဃတိဏ္ဏံ။ ဝိမုတ္တန္တိ ဘဂဝတော ရာဂါ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, ဒေါသာ စိတ္တံ။ မောဟာ စိတ္တံ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တန္တိ – နန္ဒိဉ္ဇဟံ ဩဃတိဏ္ဏံ ဝိမုတ္တံ။
ကပ္ပဉ္ဇဟံ အဘိယာစေ သုမေဓန္တိ။ ကပ္ပါတိ ဒွေ ကပ္ပါ – တဏှာကပ္ပော စ ဒိဋ္ဌိကပ္ပော စ။ပေ။။ အယံ တဏှာကပ္ပော။ပေ။။ အယံ ဒိဋ္ဌိကပ္ပော။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော တဏှာကပ္ပော ပဟီနော ဒိဋ္ဌိကပ္ပော ပဋိနိဿဋ္ဌော။ တဏှာကပ္ပဿ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိကပ္ပဿ ပဋိနိဿဋ္ဌတ္တာ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ ကပ္ပဉ္ဇဟော ။ အဘိယာစေတိ ယာစာမိ အဘိယာစာမိ အဇ္ဈေသာမိ သာဒိယာမိ ပတ္ထယာမိ ပိဟယာမိ ဇပ္ပါမိ အဘိဇပ္ပါမိ။ သုမေဓါ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝါ ဣမာယ မေဓါယ ပညာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ သုမေဓေါတိ – ကပ္ပဉ္ဇဟံ အဘိယာစေ သုမေဓံ။
သုတွာန နာဂဿ အပနမိဿန္တိ ဣတောတိ။ နာဂဿာတိ နာဂေါ။ ဘဂဝါ အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂေါ, န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ, န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ။ပေ။။ ဧဝံ ဘဂဝါ န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ။ သုတွာန နာဂဿ အပနမိဿန္တိ ဣတောတိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုတွာ သုဏိတွာ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဥပဓါရယိတွာ ဥပလက္ခယိတွာ ဣတော အပနမိဿန္တိ ဝဇိဿန္တိ ပက္ကမိဿန္တိ ဒိသာဝိဒိသံ ဂမိဿန္တီတိ – သုတွာန နာဂဿ အပနမိဿန္တိ ဣတော။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဩကဉ္ဇဟံ တဏှစ္ဆိဒံ အနေဇံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဘဒြာဝုဓေါ]
နန္ဒိဉ္ဇဟံ ဩဃတိဏ္ဏံ ဝိမုတ္တံ။
ကပ္ပဉ္ဇဟံ အဘိယာစေ သုမေဓံ၊ သုတွာန နာဂဿ အပနမိဿန္တိ ဣတော’’တိ။
၇၁။
နာနာဇနာ ဇနပဒေဟိ သင်္ဂတာ၊ တဝ ဝီရ ဝါက္ယံ အဘိကင်္ခမာနာ။
တေသံ တုဝံ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။
နာနာဇနာ ဇနပဒေဟိ သင်္ဂတာတိ။ နာနာဇနာတိ ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဂဟဋ္ဌာ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ ဒေဝါ စ မနုဿာ စ။ ဇနပဒေဟိ သင်္ဂတာတိ အင်္ဂါ စ မဂဓါ စ ကလိင်္ဂါ စ ကာသိယာ စ ကောသလာ စ ဝဇ္ဇိယာ စ မလ္လာ စ စေတိယမှာ စ [စေတိယမှာ စ သာဂရမှာ စ (သျာ။)] ဝံသာ စ ကုရုမှာ စ ပဉ္စာလာ စ မစ္ဆာ စ သုရသေနာ စ အဿကာ စ အဝန္တိယာ စ ယောနာ [ယောနကာ (က။) မဟာနိ။ ၅၅] စ ကမ္ဗောဇာ စ။ သင်္ဂတာတိ သင်္ဂတာ သမာဂတာ သမောဟိတာ သန္နိပတိတာတိ – နာနာဇနာ ဇနပဒေဟိ သင်္ဂတာ။
တဝ ဝီရ ဝါက္ယံ အဘိကင်္ခမာနာတိ။ ဝီရာတိ ဝီရော။ ဘဂဝါ ဝီရိယဝါတိ ဝီရော, ပဟူတိ ဝီရော, ဝိသဝီတိ ဝီရော, အလမတ္တောတိ ဝီရော, ဝိဂတလောမဟံသောတိပိ ဝီရော။
ဝိရတော ဣဓ သဗ္ဗပါပကေဟိ၊ နိရယဒုက္ခံ အတိစ္စ ဝီရိယဝါ သော။
သော ဝီရိယဝါ ပဓါနဝါ၊ ဝီရော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာတိ။
တဝ ဝီရ ဝါက္ယံ အဘိကင်္ခမာနာတိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ။ အဘိကင်္ခမာနာတိ အဘိကင်္ခမာနာ ဣစ္ဆမာနာ သာဒိယမာနာ ပတ္ထယမာနာ ပိဟယမာနာ အဘိဇပ္ပမာနာတိ – တဝ ဝီရ ဝါက္ယံ အဘိကင်္ခမာနာ။
တေသံ တုဝံ သာဓု ဝိယာကရောဟီတိ။ တေသန္တိ တေသံ ခတ္တိယာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝေဿာနံ သုဒ္ဒါနံ ဂဟဋ္ဌာနံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဒေဝါနံ မနုဿာနံ။ တုဝန္တိ ဘဂဝန္တံ ဘဏတိ။ သာဓု ဝိယာကရောဟီတိ သာဓု အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – တေသံ တုဝံ သာဓု ဝိယာကရောဟိ။
တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မောတိ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော တုလိတော တီရိတော ဝိဘူတော ဝိဘာဝိတော ဧသ ဓမ္မောတိ – တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘နာနာဇနာ ဇနပဒေဟိ သင်္ဂတာ၊ တဝ ဝီရ ဝါက္ယံ အဘိကင်္ခမာနာ။
တေသံ တုဝံ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’တိ။
၇၂။
အာဒါနတဏှံ ဝိနယေထ သဗ္ဗံ၊ [ဘဒြာဝုဓါတိ ဘဂဝါ]
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ယံ ယဉှိ လောကသ္မိမုပါဒိယန္တိ၊ တေနေဝ မာရော အန္ဝေတိ ဇန္တုံ။
အာဒါနတဏှံ ဝိနယေထ သဗ္ဗန္တိ အာဒါနတဏှံ ဝုစ္စတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ အာဒါနတဏှာတိ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စတိ အာဒါနတဏှာ? တာယ တဏှာယ ရူပံ အာဒိယန္တိ ဥပါဒိယန္တိ ဂဏှန္တိ ပရာမသန္တိ အဘိနိဝိသန္တိ။ ဝေဒနံ။ပေ။။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ။ ဂတိံ။ ဥပပတ္တိံ။ ပဋိသန္ဓိံ။ ဘဝံ။ သံသာရံ။ ဝဋ္ဋံ အာဒိယန္တိ ဥပါဒိယန္တိ ဂဏှန္တိ ပရာမသန္တိ အဘိနိဝိသန္တိ။ တံကာရဏာ ဝုစ္စတိ အာဒါနတဏှာ။ အာဒါနတဏှံ ဝိနယေထ သဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗံ အာဒါနတဏှံ ဝိနယေယျ ပဋိဝိနယေယျ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တီကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ – အာဒါနတဏှံ ဝိနယေထ သဗ္ဗံ။ ဘဒြာဝုဓါတိ ဘဂဝါတိ။ ဘဒြာဝုဓါတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဘဒြာဝုဓါတိ ဘဂဝါ။
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ။ ဥဒ္ဓန္တိ အနာဂတံ; အဓေါတိ အတီတံ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဒေဝလောကော; အဓေါတိ နိရယလောကော; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ မနုဿလောကော။ အထ ဝါ, ဥဒ္ဓန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ; အဓေါတိ အကုသလာ ဓမ္မာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ အဗျာကတာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဓန္တိ အရူပဓါတု; အဓေါတိ ကာမဓါတု; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ရူပဓါတု။ ဥဒ္ဓန္တိ သုခါ ဝေဒနာ; အဓေါတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ; အဓေါတိ အဓေါ ကေသမတ္ထကာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ဝေမဇ္ဈေတိ – ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ယံ ယဉှိ လောကသ္မိမုပါဒိယန္တီတိ ယံ ယံ ရူပဂတံ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ အာဒိယန္တိ ဥပါဒိယန္တိ ဂဏှန္တိ ပရာမသန္တိ အဘိနိဝိသန္တိ။ လောကသ္မိန္တိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေတိ – ယံ ယဉှိ လောကသ္မိမုပါဒိယန္တိ။
တေနေဝ မာရော အန္ဝေတိ ဇန္တုန္တိ တေနေဝ ကမ္မာဘိသင်္ခါရဝသေန ပဋိသန္ဓိကော ခန္ဓမာရော ဓါတုမာရော အာယတနမာရော ဂတိမာရော ဥပပတ္တိမာရော ပဋိသန္ဓိမာရော ဘဝမာရော သံသာရမာရော ဝဋ္ဋမာရော အန္ဝေတိ အနုဂစ္ဆတိ အနွာယိကော ဟောတိ။ ဇန္တုန္တိ သတ္တံ ဇနံ နရံ မာဏဝံ [မာနဝံ (သျာ။)] ပေါသံ ပုဂ္ဂလံ ဇီဝံ ဇာဂုံ ဇန္တုံ ဣန္ဒဂုံ မနုဇန္တိ – တေနေဝ မာရော အန္ဝေတိ ဇန္တုံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အာဒါနတဏှံ ဝိနယေထ သဗ္ဗံ၊ [ဘဒြာဝုဓါတိ ဘဂဝါ]
ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။
ယံ ယဉှိ လောကသ္မိမုပါဒိယန္တိ၊ တေနေဝ မာရော အန္ဝေတိ ဇန္တု’’န္တိ။
၇၃။
တသ္မာ ပဇာနံ န ဥပါဒိယေထ၊ ဘိက္ခု သတော ကိဉ္စနံ သဗ္ဗလောကေ။
အာဒါနသတ္တေ ဣတိ ပေက္ခမာနော၊ ပဇံ ဣမံ မစ္စုဓေယျေ ဝိသတ္တံ။
တသ္မာ ပဇာနံ န ဥပါဒိယေထာတိ။ တသ္မာတိ တသ္မာ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒါနာ, ဧတံ အာဒီနဝံ သမ္ပဿမာနော အာဒါနတဏှာယာတိ – တသ္မာ။ ပဇာနန္တိ ဇာနန္တော ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဇာနန္တော ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော။ န ဥပါဒိယေထာတိ ရူပံ နာဒိယေယျ န ဥပါဒိယေယျ န ဂဏှေယျ န ပရာမသေယျ နာဘိနိဝိသေယျ; ဝေဒနံ။ပေ။။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ။ ဂတိံ ။ ဥပပတ္တိံ။ ပဋိသန္ဓိံ။ ဘဝံ။ သံသာရံ။ ဝဋ္ဋံ နာဒိယေယျ န ဥပါဒိယေယျ န ဂဏှေယျ န ပရာမသေယျ နာဘိနိဝိသေယျာတိ – တသ္မာ ပဇာနံ န ဥပါဒိယေထ။
ဘိက္ခု သတော ကိဉ္စနံ သဗ္ဗလောကေတိ။ ဘိက္ခူတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကော ဝါ ဘိက္ခု, သေက္ခော ဝါ ဘိက္ခု။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတောတိ – ဘိက္ခု သတော။ ကိဉ္စနန္တိ ကိဉ္စိ ရူပဂတံ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ။ သဗ္ဗလောကေတိ သဗ္ဗအပါယလောကေ သဗ္ဗမနုဿလောကေ သဗ္ဗဒေဝလောကေ သဗ္ဗခန္ဓလောကေ သဗ္ဗဓါတုလောကေ သဗ္ဗအာယတနလောကေတိ – ဘိက္ခု သတော ကိဉ္စနံ သဗ္ဗလောကေ။
အာဒါနသတ္တေ ဣတိ ပေက္ခမာနောတိ အာဒါနသတ္တာ ဝုစ္စန္တိ ယေ ရူပံ အာဒိယန္တိ ဥပါဒိယန္တိ ဂဏှန္တိ ပရာမသန္တိ အဘိနိဝိသန္တိ; ဝေဒနံ။ပေ။။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ။ ဂတိံ။ ဥပပတ္တိံ။ ပဋိသန္ဓိံ။ ဘဝံ။ သံသာရံ။ ဝဋ္ဋံ အာဒိယန္တိ ဥပါဒိယန္တိ ဂဏှန္တိ ပရာမသန္တိ အဘိနိဝိသန္တိ။ ဣတီတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ ဣတီတိ။ ပေက္ခမာနောတိ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဒိဿမာနော ပဿမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – အာဒါနသတ္တေ ဣတိ ပေက္ခမာနော။
ပဇံ ဣမံ မစ္စုဓေယျေ ဝိသတ္တန္တိ။ ပဇာတိ သတ္တာဓိဝစနံ မစ္စုဓေယျာ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ ပဇာ မစ္စုဓေယျေ မာရဓေယျေ မရဏဓေယျေ သတ္တာ ဝိသတ္တာ အာသတ္တာ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓါ။ ယထာ ဘိတ္တိခိလေ ဝါ နာဂဒန္တေ ဝါ ဘဏ္ဍံ သတ္တံ ဝိသတ္တံ အာသတ္တံ လဂ္ဂံ လဂ္ဂိတံ ပလိဗုဒ္ဓံ, ဧဝမေဝ ပဇာ မစ္စုဓေယျေ မာရဓေယျေ မရဏဓေယျေ သတ္တာ ဝိသတ္တာ အာသတ္တာ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓါတိ – ပဇံ ဣမံ မစ္စုဓေယျေ ဝိသတ္တံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘တသ္မာ ပဇာနံ န ဥပါဒိယေထ၊ ဘိက္ခု သတော ကိဉ္စနံ သဗ္ဗလောကေ။
အာဒါနသတ္တေ ဣတိ ပေက္ခမာနော၊ ပဇံ ဣမံ မစ္စုဓေယျေ ဝိသတ္တ’’န္တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
ဘဒြာဝုဓမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ဒွါဒသမော။
၁၃။ ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၇၄။
ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယော]
ကတကိစ္စံ အနာသဝံ။
ပါရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူဟိ [သံဗြူဟိ (သျာ။)]၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ။
ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနန္တိ။ ဈာယိန္တိ ဈာယီ ဘဂဝါ။ ပဌမေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, ဒုတိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, တတိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, စတုတ္ထေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သဝိတက္ကသဝိစာရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အဝိတက္ကအဝိစာရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သပ္ပီတိကေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, နိပ္ပီတိကေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သာတသဟဂတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, ဥပေက္ခာသဟဂတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သုညတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အနိမိတ္တေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အပ္ပဏိဟိတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, လောကိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, လောကုတ္တရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော သဒတ္ထဂရုကောတိ – ဈာယိံ။ ဝိရဇန္တိ ရာဂေါ ရဇော, ဒေါသော ရဇော, မောဟော ရဇော, ကောဓေါ ရဇော, ဥပနာဟော ရဇော။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ ရဇာ။ တေ ရဇာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အရဇော ဝိရဇော နိရဇော ရဇာပဂတော ရဇဝိပ္ပဟီနော ရဇဝိပ္ပယုတ္တော သဗ္ဗရဇဝီတိဝတ္တော။
ရာဂေါ ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ၊
ရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ။
ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွာ [ပဋိဝိနောဒိတွာ (က။) မဟာနိ။ ၂၀၉] စက္ခုမာ၊ တသ္မာ ဇိနော ဝိဂတရဇောတိ ဝုစ္စတိ။
ဒေါသော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ၊ ဒေါသဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ။
ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွာ စက္ခုမာ၊ တသ္မာ ဇိနော ဝိဂတရဇောတိ ဝုစ္စတိ။
မောဟော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ၊ မောဟဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ။
ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွာ စက္ခုမာ၊ တသ္မာ ဇိနော ဝိဂတရဇောတိ ဝုစ္စတီတိ။ –
ဝိရဇံ ။ပေ။။။
အာသီနန္တိ နိသိန္နော ဘဂဝါ ပါသာဏကေ စေတိယေတိ – အာသီနော။
နဂဿ [နဂရဿ (က။)] ပဿေ အာသီနံ၊ မုနိံ ဒုက္ခဿ ပါရဂုံ။
သာဝကာ ပယိရုပါသန္တိ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနောတိ။
ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ အာသီနော။ အထ ဝါ, ဘဂဝါ သဗ္ဗောဿုက္ကပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ အာသီနော ဝုတ္ထဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ အာသီနောတိ – ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနံ ။
ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။ ဥဒယောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယော။
ကတကိစ္စံ အနာသဝန္တိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ကိစ္စာကိစ္စံ ကရဏီယာကရဏီယံ ပဟီနံ ဥစ္ဆိန္နမူလံ တာလာဝတ္ထုကတံ အနဘာဝံကတံ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မံ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ ကတကိစ္စော။
ယဿ စ ဝိသတာ [ယဿ ပရိပတာ (သျာ။) ပဿ မဟာနိ။ ၂၀၂] နတ္ထိ၊ ဆိန္နသောတဿ ဘိက္ခုနော။
ကိစ္စာကိစ္စပ္ပဟီနဿ၊ ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတီတိ။
ကတကိစ္စံ အနာသဝန္တိ။ အာသဝါတိ စတ္တာရော အာသဝါ – ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, ဒိဋ္ဌာသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ။ တေ အာသဝါ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အနာသဝေါတိ – ကတကိစ္စံ အနာသဝံ။
ပါရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ ဘဂဝါ သဗ္ဗဓမ္မာနံ အဘိညာပါရဂူ ပရိညာပါရဂူ ပဟာနပါရဂူ ဘာဝနာပါရဂူ သစ္ဆိကိရိယာပါရဂူ သမာပတ္တိပါရဂူ။ အဘိညာပါရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနံ, ပရိညာပါရဂူ သဗ္ဗဒုက္ခာနံ, ပဟာနပါရဂူ သဗ္ဗကိလေသာနံ, ဘာဝနာပါရဂူ စတုန္နံ မဂ္ဂါနံ, သစ္ဆိကိရိယာပါရဂူ နိရောဓဿ, သမာပတ္တိပါရဂူ သဗ္ဗသမာပတ္တီနံ။ သော ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သီလသ္မိံ; ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သမာဓိသ္မိံ; ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ပညာယ; ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ဝိမုတ္တိယာ။ သော ပါရဂတော ပါရပ္ပတ္တော အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော ပရိယန္တဂတော ပရိယန္တပ္ပတ္တော ဝေါသာနဂတော ဝေါသာနပ္ပတ္တော တာဏဂတော တာဏပ္ပတ္တော လေဏဂတော လေဏပ္ပတ္တော သရဏဂတော သရဏပ္ပတ္တော အဘယဂတော အဘယပ္ပတ္တော အစ္စုတဂတော အစ္စုတပ္ပတ္တော အမတဂတော အမတပ္ပတ္တော နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ သော ဝုတ္တဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ – ပါရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ။
အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမန္တိ ပဉ္ဟေန အတ္ထိကော အာဂတောမှိ, ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုကာမော အာဂတောမှိ, ပဉ္ဟံ သောတုကာမော အာဂတောမှီတိ, ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ အထ ဝါ, ပဉ္ဟတ္ထိကာနံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုကာမာနံ ပဉ္ဟံ သောတုကာမာနံ အာဂမနံ အဘိက္ကမနံ ဥပသင်္ကမနံ ပယိရုပါသနံ အတ္ထီတိ, ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ အထ ဝါ, ပဉှာဂမော တုယှံ အတ္ထိ, တွမ္ပိ ပဟု တွမသိ အလမတ္တော မယာ ပုစ္ဆိတံ ကထေတုံ ဝိသဇ္ဇေတုံ, ဝဟဿေတံ ဘာရန္တိ, ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူဟီတိ အညာဝိမောက္ခော ဝုစ္စတိ အရဟတ္တဝိမောက္ခော။ အရဟတ္တဝိမောက္ခံ ပဗြူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူဟိ။
အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနန္တိ အဝိဇ္ဇာယ ဘေဒနံ ပဘေဒနံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယော]
ကတကိစ္စံ အနာသဝံ။
ပါရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူဟိ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒန’’န္တိ။
၇၅။
ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ၊ [ဥဒယာတိ ဘဂဝါ]
ဒေါမနဿာန စူဘယံ။
ထိနဿ [ထီနဿ (သျာ။)] စ ပနူဒနံ၊ ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝါရဏံ။
ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနန္တိ။ ဆန္ဒောတိ ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂေါ ကာမနန္ဒီ ကာမတဏှာ ကာမသိနေဟော ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမဇ္ဈောသာနံ ကာမောဃော ကာမယောဂေါ ကာမုပါဒါနံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ။ ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနန္တိ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ။ ဥဒယာတိ ဘဂဝါတိ။ ဥဒယာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဥဒယာတိ ဘဂဝါ။
ဒေါမနဿာန စူဘယန္တိ။ ဒေါမနဿာတိ ယံ စေတသိကံ အသာတံ စေတသိကံ ဒုက္ခံ စေတောသမ္ဖဿဇံ အသာတံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ, စေတောသမ္ဖဿဇာ အသာတာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ဒေါမနဿာန စူဘယန္တိ ကာမစ္ဆန္ဒဿ စ ဒေါမနဿဿ စ ဥဘိန္နံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ဒေါမနဿာန စူဘယံ။
ထိနဿ စ ပနူဒနန္တိ။ ထိနန္တိ ယာ စိတ္တဿ အကလ္ယတာ အကမ္မညတာ ဩလီယနာ သလ္လီယနာ လီနာ လီယနာ လီယိတတ္တံ ထိနံ ထိယနာ [ထီနံ ထီယနာ (သျာ။)] ထိယိတတ္တံ စိတ္တဿ။ ပနူဒနန္တိ ထိနဿ စ ပနူဒနံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ထိနဿ စ ပနူဒနံ။
ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝါရဏန္တိ။ ကုက္ကုစ္စန္တိ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ, ပါဒကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ, ဟတ္ထပါဒကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ။ အကပ္ပိယေ ကပ္ပိယသညိတာ, ကပ္ပိယေ အကပ္ပိယသညိတာ။ပေ။။ အဝဇ္ဇေ ဝဇ္ဇသညိတာ, ဝဇ္ဇေ အဝဇ္ဇသညိတာ။ ယံ ဧဝရူပံ ကုက္ကုစ္စံ ကုက္ကုစ္စာယနာ ကုက္ကုစ္စာယိတတ္တံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကုက္ကုစ္စံ။ အပိ စ, ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ – ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ။ ကထံ ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ? ‘‘ကတံ မေ ကာယဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ ကာယသုစရိတ’’န္တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ ။ ‘‘ကတံ မေ ဝစီဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ ဝစီသုစရိတ’’န္တိ။ပေ။။ ‘‘ကတံ မေ မနောဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ မနောသုစရိတ’’န္တိ။ပေ။။ ‘‘ကတော မေ ပါဏာတိပါတော, အကတာ မေ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတံ မေ အဒိန္နာဒါနံ, အကတာ မေ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတော မေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော, အကတာ မေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတော မေ မုသာဝါဒေါ, အကတာ မေ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတာ မေ ပိသုဏာ ဝါစာ [ပိသုဏဝါစာ (က။)], အကတာ မေ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတာ မေ ဖရုသာ ဝါစာ, အကတာ မေ ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတော မေ သမ္ဖပ္ပလာပေါ, အကတာ မေ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတာ မေ အဘိဇ္ဈာ, အကတာ မေ အနဘိဇ္ဈာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတော မေ ဗျာပါဒေါ, အကတော မေ အဗျာပါဒေါ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ကတာ မေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, အကတာ မေ သမ္မာဒိဋ္ဌီ’’တိ , ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။ ဧဝံ ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။
အထ ဝါ, ‘‘သီလေသုမှိ အပရိပူရကာရီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ; ‘‘ဣန္ဒ္ရိယေသုမှိ အဂုတ္တဒွါရော’’တိ။ပေ။။ ‘‘ဘောဇနေ အမတ္တညုမှီ’’တိ။ ‘‘ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တောမှီ’’တိ။ ‘‘န သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတောမှီ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာတိ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာတိ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါတိ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီတိ, ပဉ္စ ဗလာနီတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ။ ‘‘ဒုက္ခံ မေ အပရိညာတံ, သမုဒယော မေ အပ္ပဟီနော, မဂ္ဂေါ မေ အဘာဝိတော, နိရောဓေါ မေ အသစ္ဆိကတော’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။
ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝါရဏန္တိ ကုက္ကုစ္စာနံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ ပဟာနံ ဥပသမံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝါရဏံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ၊ [ဥဒယာတိ ဘဂဝါ]
ဒေါမနဿာန စူဘယံ။
ထိနဿ စ ပနူဒနံ၊ ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝါရဏ’’န္တိ။
၇၆။
ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓံ ၊ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။
အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူမိ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ။
ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓန္တိ။ ဥပေက္ခာတိ ယာ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခာ ဥပေက္ခနာ အဇ္ဈုပေက္ခနာ စိတ္တသမတာ [စိတ္တသမထော (သျာ။) မဟာနိ။ ၂၀၇] စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓတာ မဇ္ဈတ္တတာ စိတ္တဿ။ သတီတိ ယာ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခံ အာရဗ္ဘ သတိ အနုဿတိ။ပေ။။ သမ္မာသတိ။ ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓန္တိ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခာ စ သတိ စ သုဒ္ဓါ ဟောန္တိ ဝိသုဒ္ဓါ သံသုဒ္ဓါ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိယောဒါတာ အနင်္ဂဏာ ဝိဂတူပက္ကိလေသာ မုဒုဘူတာ ကမ္မနိယာ ဌိတာ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တာတိ – ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓံ။
ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝန္တိ ဓမ္မတက္ကော ဝုစ္စတိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော။ သော အာဒိတော ဟောတိ, ပုရတော ဟောတိ, ပုဗ္ဗင်္ဂမော ဟောတိ အညာဝိမောက္ခဿာတိ, ဧဝမ္ပိ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။ အထ ဝါ, ဓမ္မတက္ကော ဝုစ္စတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သာ အာဒိတော ဟောတိ, ပုရတော ဟောတိ, ပုဗ္ဗင်္ဂမော ဟောတိ အညာဝိမောက္ခဿာတိ , ဧဝမ္ပိ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။ အထ ဝါ, ဓမ္မတက္ကော ဝုစ္စတိ စတုန္နံ မဂ္ဂါနံ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာ။ သာ အာဒိတော ဟောတိ, ပုရတော ဟောတိ, ပုဗ္ဗင်္ဂမော ဟောတိ အညာဝိမောက္ခဿာတိ – ဧဝမ္ပိ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။
အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူမီတိ အညာဝိမောက္ခော ဝုစ္စတိ အရဟတ္တဝိမောက္ခော။ အရဟတ္တဝိမောက္ခံ ပဗြူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူမိ။
အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနန္တိ။ အဝိဇ္ဇာတိ ဒုက္ခေ အညာဏံ။ပေ။။ အဝိဇ္ဇာ မောဟော အကုသလမူလံ။ ပဘေဒနန္တိ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။
အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူမိ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒန’’န္တိ။
၇၇။
ကိံသု သံယောဇနော လောကော၊ ကိံသု တဿ ဝိစာရဏံ။
ကိဿဿ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ။
ကိံသု သံယောဇနော လောကောတိ လောကဿ သံယောဇနံ လဂ္ဂနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော။ ကေန လောကော ယုတ္တော ပယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တော လဂ္ဂေါ လဂ္ဂိတော ပလိဗုဒ္ဓေါတိ – ကိံသု သံယောဇနော လောကော။
ကိံသု တဿ ဝိစာရဏန္တိ ကိံသု တဿ စာရဏံ ဝိစာရဏံ ပဋိဝိစာရဏံ။ ကေန လောကော စရတိ ဝိစရတိ ပဋိဝိစရတီတိ – ကိံသု တဿ ဝိစာရဏံ။ ကိဿဿ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီတိ ကိဿဿ ဝိပ္ပဟာနေန ဝူပသမေန ပဋိနိဿဂ္ဂေန ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ ပဝုစ္စတိ ကထီယတိ ဘဏီယတိ ဒီဣယတိ ဝေါဟရီယတီတိ – ကိဿဿ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ကိံသု သံယောဇနော လောကော၊ ကိံသု တဿ ဝိစာရဏံ။
ကိဿဿ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။
၇၈။
နန္ဒိသံယောဇနော လောကော၊ ဝိတက္ကဿ ဝိစာရဏာ။
တဏှာယ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ။
နန္ဒိသံယောဇနော လောကောတိ နန္ဒီ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ, အယံ ဝုစ္စတိ နန္ဒီ။ ယာ နန္ဒီ လောကဿ သံယောဇနံ လဂ္ဂနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော, ဣမာယ နန္ဒိယာ လောကော ယုတ္တော ပယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တော လဂ္ဂေါ လဂ္ဂိတော ပလိဗုဒ္ဓေါတိ – နန္ဒိသံယောဇနော လောကော။
ဝိတက္ကဿ ဝိစာရဏာတိ။ ဝိတက္ကာတိ နဝ ဝိတက္ကာ – ကာမဝိတက္ကော, ဗျာပါဒဝိတက္ကော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကော, ဉာတိဝိတက္ကော ဇနပဒဝိတက္ကော , အမရာဝိတက္ကော, ပရာနုဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော, လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော, အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ နဝ ဝိတက္ကာ။ ဣမေ နဝ ဝိတက္ကာ လောကဿ စာရဏာ ဝိစာရဏာ ပဋိဝိစာရဏာ။ ဣမေဟိ နဝဟိ ဝိတက္ကေဟိ လောကော စရတိ ဝိစရတိ ပဋိဝိစရတီတိ – ဝိတက္ကဿ ဝိစာရဏာ။
တဏှာယ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှာယ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီတိ တဏှာယ ဝိပ္ပဟာနေန ဝူပသမေန ပဋိနိဿဂ္ဂေန ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ ပဝုစ္စတိ ကထီယတိ ဘဏီယတိ ဒီဣယတိ ဝေါဟရီယတီတိ – တဏှာယ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘နန္ဒိသံယောဇနော လောကော၊ ဝိတက္ကဿ ဝိစာရဏာ။
တဏှာယ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။
၇၉။
ကထံ သတဿ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာ၊ တံ သုဏောမ ဝစော တဝ။
ကထံ သတဿ စရတောတိ ကထံ သတဿ သမ္ပဇာနဿ စရတော ဝိဟရတော ဣရိယတော ဝတ္တယတော ပါလယတော ယပယတော ယာပယတောတိ – ကထံ သတဿ စရတော။
ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီတိ ဝိညာဏံ နိရုဇ္ဈတိ ဝူပသမ္မတိ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတီတိ – ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာတိ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုံ ပုစ္ဆိတုံ ယာစိတုံ အဇ္ဈေသိတုံ ပသာဒေတုံ အာဂမှာ အာဂတမှာ ဥပါဂတမှာ သမ္ပတ္တမှာ, ‘‘တယာ သဒ္ဓိံ သမာဂတမှာ’’တိ – ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာ။
တံ သုဏောမ ဝစော တဝါတိ။ တန္တိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုဏောမ ဥဂ္ဂဏှာမ ဓါရေမ ဥပဓါရေမ ဥပလက္ခေမာတိ – တံ သုဏောမ ဝစော တဝ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ကထံ သတဿ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာ၊ တံ သုဏောမ ဝစော တဝါ’’တိ။
၈၀။
အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတော။
ဧဝံ သတဿ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။
အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတောတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ [န အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ (သျာ။)], အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; ဗဟိဒ္ဓါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ အဇ္ဈတ္တံ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ [ဣဒံ ပဒံ နတ္ထိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ] ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; အဇ္ဈတ္တံ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော။ပေ။။ အဇ္ဈတ္တံ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော။ပေ။။ ဗဟိဒ္ဓါ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; ဗဟိဒ္ဓါ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော။ပေ။။ ဗဟိဒ္ဓါ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော။ပေ။။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော။ပေ။။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော။ပေ။။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဣမေဟိ ဒွါဒသဟိ အာကာရေဟိ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော။ပေ။။ အနဘာဝံ ဂမေတိ။
အထ ဝါ, ဝေဒနံ အနိစ္စတော ပဿန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဝေဒနံ ဒုက္ခတော ရောဂတော ဂဏ္ဍတော သလ္လတော အဃတော အာဗာဓတော။ပေ။။ နိဿရဏတော ပဿန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဣမေဟိ စတ္တာလီသာယ [ဒွါစတ္တာဠီသာယ (သျာ။)] အာကာရေဟိ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂါဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ – အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတော။
ဧဝံ သတဿ စရတောတိ ဧဝံ သတဿ သမ္ပဇာနဿ စရတော ဝိဟရတော ဣရိယတော ဝတ္တယတော ပါလယတော ယပယတော ယာပယတောတိ – ဧဝံ သတဿ စရတော။
ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီတိ ပုညာဘိသင်္ခါရသဟဂတံ ဝိညာဏံ အပုညာဘိသင်္ခါရသဟဂတံ ဝိညာဏံ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရသဟဂတံ ဝိညာဏံ နိရုဇ္ဈတိ ဝူပသမ္မတိ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတီတိ – ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတော။
ဧဝံ သတဿ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော တေရသမော။
၁၄။ ပေါသာလမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၈၁။
ယော အတီတံ အာဒိသတိ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပေါသာလော]
အနေဇော ဆိန္နသံသယော။
ပါရဂုံ [ပါရဂူ (သျာ။ က။)] သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
ယော အတီတံ အာဒိသတီတိ။ ယောတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ။ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ, တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော, ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။ အတီတံ အာဒိသတီတိ ဘဂဝါ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတီတမ္ပိ အာဒိသတိ, အနာဂတမ္ပိ အာဒိသတိ, ပစ္စုပ္ပန္နမ္ပိ အာဒိသတိ။
ကထံ ဘဂဝါ အတ္တနော အတီတံ အာဒိသတိ? ဘဂဝါ အတ္တနော အတီတံ ဧကမ္ပိ ဇာတိံ အာဒိသတိ, ဒွေပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ, တိဿောပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ, စတဿောပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ, ပဉ္စပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ, ဒသပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ, ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ, တိံသမ္ပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ, စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ , ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ, ဇာတိသတမ္ပိ။ပေ။။ ဇာတိသဟဿမ္ပိ။ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ။ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ။ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ။ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အာဒိသတိ – ‘‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အာဒိသတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ အတ္တနော အတီတံ အာဒိသတိ။
ကထံ ဘဂဝါ ပရေသံ အတီတံ အာဒိသတိ? ဘဂဝါ ပရေသံ အတီတံ ဧကမ္ပိ ဇာတိံ အာဒိသတိ, ဒွေပိ ဇာတိယော အာဒိသတိ။ပေ။။ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အာဒိသတိ – ‘‘အမုတြာသိ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိ; တတြာပါသိ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အာဒိသတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပရေသံ အတီတံ အာဒိသတိ။
ဘဂဝါ ပဉ္စ ဇာတကသတာနိ ဘာသန္တော အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတီတံ အာဒိသတိ, မဟာပဒါနိယသုတ္တန္တံ [မဟာဓနိယသုတ္တံ (သျာ။)] ဘာသန္တော အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတီတံ အာဒိသတိ, မဟာသုဒဿနိယသုတ္တန္တံ ဘာသန္တော အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတီတံ အာဒိသတိ, မဟာဂေါဝိန္ဒိယသုတ္တန္တံ ဘာသန္တော အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတီတံ အာဒိသတိ, မဃဒေဝိယသုတ္တန္တံ ဘာသန္တော အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတီတံ အာဒိသတိ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘အတီတံ ခေါ, စုန္ဒ, အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ တထာဂတဿ သတာနုသာရိဉာဏံ [သတာနုဿရိယဉာဏံ (က။) ပဿ ဒီ။ နိ။ ၃။၁၈၇] ဟောတိ။ သော ယာဝတကံ အာကင်္ခတိ တာဝတကံ အနုဿရတိ။ အနာဂတဉ္စ ခေါ, စုန္ဒ။ပေ။။ ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ခေါ, စုန္ဒ, အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ တထာဂတဿ ဗောဓိဇံ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။
ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တဉာဏံ [ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တိဉာဏံ (က။) အဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ, သတ္တာနံ အာသယာနုသယဉာဏံ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ, ယမကပါဋိဟီရေ ဉာဏံ [ယမကပါဋိဟိရိယဉာဏံ (သျာ။)] တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ, မဟာကရုဏာသမာပတ္တိယာ ဉာဏံ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ, သဗ္ဗညုတဉာဏံ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ, အနာဝရဏဉာဏံ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ, သဗ္ဗတ္ထ အသင်္ဂမပ္ပဋိဟတမနာဝရဏဉာဏံ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ။ ဧဝံ ဘဂဝါ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အတီတမ္ပိ အာဒိသတိ အနာဂတမ္ပိ အာဒိသတိ ပစ္စုပ္ပန္နမ္ပိ အာဒိသတိ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ ပကာသေတီတိ – ယော အတီတံ အာဒိသတိ။
ဣစ္စာယသ္မာ ပေါသာလောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။ ပေါသာလောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ပေါသာလော။
အနေဇော ဆိန္နသံသယောတိ ဧဇာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ သာ ဧဇာ တဏှာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အနေဇော။ ဧဇာယ ပဟီနတ္တာ အနေဇော။ ဘဂဝါ လာဘေပိ န ဣဉ္ဇတိ။ပေ။။ ဒုက္ခေပိ န ဣဉ္ဇတိ န စလတိ န ဝေဓတိ နပ္ပဝေဓတိ န သမ္ပဝေဓတီတိ အနေဇော။ ဆိန္နသံသယောတိ သံသယော ဝုစ္စတိ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ဒုက္ခေ ကင်္ခါ။ပေ။။ ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ မနောဝိလေခေါ။ သော သံသယော ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနော ဆိန္နော ဥစ္ဆိန္နော သမုစ္ဆိန္နော ဝူပသန္တော ပဋိနိဿဂ္ဂေါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကော ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎော။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ ဆိန္နသံသယောတိ – အနေဇော ဆိန္နသံသယော။
ပါရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ ဘဂဝါ သဗ္ဗဓမ္မာနံ အဘိညာပါရဂူ ပရိညာပါရဂူ ပဟာနပါရဂူ ဘာဝနာပါရဂူ သစ္ဆိကိရိယာပါရဂူ သမာပတ္တိပါရဂူ အဘိညာပါရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနံ။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ – ပါရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနံ။
အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမန္တိ ပဉ္ဟေန အတ္ထိကော အာဂတောမှိ။ပေ။။ ‘‘ဝဟဿေတံ ဘာရ’’န္တိ – အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယော အတီတံ အာဒိသတိ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပေါသာလော]
အနေဇော ဆိန္နသံသယော။
ပါရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမ’’န္တိ။
၈၂။
ဝိဘူတရူပသညိဿ၊ သဗ္ဗကာယပ္ပဟာယိနော။
အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ ပဿတော။
ဉာဏံ သက္ကာနုပုစ္ဆာမိ၊ ကထံ နေယျော တထာဝိဓေါ။
ဝိဘူတရူပသညိဿာတိ ကတမာ ရူပသညာ? ရူပါဝစရသမာပတ္တိံ သမာပန္နဿ ဝါ ဥပပန္နဿ ဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရိဿ ဝါ သညာ သဉ္ဇာနနာ သဉ္ဇာနိတတ္တံ – အယံ ရူပသညာ။ ဝိဘူတရူပသညိဿာတိ စတဿော အရူပသမာပတ္တိယော ပဋိလဒ္ဓဿ [လာဘိဿ (သျာ။)] ရူပသညာ ဝိဘူတာ ဟောန္တိ ဝိဂတာ အတိက္ကန္တာ သမတိက္ကန္တာ ဝီတိဝတ္တာတိ – ဝိဘူတရူပသညိဿ။
သဗ္ဗကာယပ္ပဟာယိနောတိ သဗ္ဗော တဿ ပဋိသန္ဓိကော ရူပကာယော ပဟီနော, တဒင်္ဂသမတိက္ကမာ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ပဟီနော တဿ ရူပကာယောတိ – သဗ္ဗကာယပ္ပဟာယိနော။
အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ, နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ ပဿတောတိ။ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိ။ ကိံကာရဏာ? နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိ။ ယံ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိံ သတော သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ တညေဝ ဝိညာဏံ အဘာဝေတိ, ဝိဘာဝေတိ, အန္တရဓါပေတိ, ‘‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’’တိ ပဿတိ – တံကာရဏာ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တီတိ – အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ ပဿတော။
ဉာဏံ သက္ကာနုပုစ္ဆာမီတိ။ သက္ကာတိ – သက္ကော။ ဘဂဝါ သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိပိ သက္ကော ။ပေ။။ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသောတိပိ သက္ကော။ ဉာဏံ သက္ကာနုပုစ္ဆာမီတိ တဿ ဉာဏံ ပုစ္ဆာမိ, ပညံ ပုစ္ဆာမိ, သမ္ဗုဒ္ဓံ ပုစ္ဆာမိ။ ‘‘ကီဒိသံ ကိံသဏ္ဌိတံ ကိံပကာရံ ကိံပဋိဘာဂံ ဉာဏံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗ’’န္တိ – ဉာဏံ သက္ကာနုပုစ္ဆာမိ။
ကထံ နေယျော တထာဝိဓေါတိ ကထံ သော နေတဗ္ဗော ဝိနေတဗ္ဗော အနုနေတဗ္ဗော ပညပေတဗ္ဗော နိဇ္ဈာပေတဗ္ဗော ပေက္ခေတဗ္ဗော ပသာဒေတဗ္ဗော? ကထံ တေန [ကထမဿ (သျာ။)] ဥတ္တရိ ဉာဏံ ဥပ္ပါဒေတဗ္ဗံ? တထာဝိဓေါတိ တထာဝိဓေါ တာဒိသော တဿဏ္ဌိတော တပ္ပကာရော တပ္ပဋိဘာဂေါ ယော သော အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိလာဘီတိ – ကထံ နေယျော တထာဝိဓေါ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဝိဘူတရူပသညိဿ၊ သဗ္ဗကာယပ္ပဟာယိနော။
အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ ပဿတော။
ဉာဏံ သက္ကာနုပုစ္ဆာမိ၊ ကထံ နေယျော တထာဝိဓေါ’’တိ။
၈၃။
ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော သဗ္ဗာ၊ [ပေါသာလာတိ ဘဂဝါ]
အဘိဇာနံ တထာဂတော။
တိဋ္ဌန္တမေနံ ဇာနာတိ၊ ဓိမုတ္တံ တပ္ပရာယဏံ။
ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော သဗ္ဗာတိ ဘဂဝါ အဘိသင်္ခါရဝသေန စတဿော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ဇာနာတိ, ပဋိသန္ဓိဝသေန သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ဇာနာတိ။ ကထံ ဘဂဝါ အဘိသင်္ခါရဝသေန စတဿော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ဇာနာတိ? ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ရူပုပယံ [ရူပူပါယံ (သျာ။ က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၃။၅၃] ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ တိဋ္ဌမာနံ တိဋ္ဌေယျ [တိဋ္ဌတိ (သျာ။ က။)], ရူပါရမ္မဏံ ရူပပ္ပတိဋ္ဌံ နန္ဒူပသေစနံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျ။ ဝေဒနုပယံ ဝါ, ဘိက္ခဝေ။ပေ။။ သညုပယံ ဝါ, ဘိက္ခဝေ။ပေ။။ သင်္ခါရုပယံ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ တိဋ္ဌမာနံ တိဋ္ဌေယျ, သင်္ခါရာရမ္မဏံ သင်္ခါရပ္ပတိဋ္ဌံ နန္ဒူပသေစနံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျာ’’တိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ အဘိသင်္ခါရဝသေန စတဿော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ဇာနာတိ။
ကထံ ဘဂဝါ ပဋိသန္ဓိဝသေန သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ဇာနာတိ? ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ နာနတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော – သေယျထာပိ မနုဿာ ဧကစ္စေ စ ဒေဝါ ဧကစ္စေ စ ဝိနိပါတိကာ။ အယံ ပဌမာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘သန္တိ , ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ နာနတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော, သေယျထာပိ ဒေဝါ ဗြဟ္မကာယိကာ ပဌမာဘိနိဗ္ဗတ္တာ။ အယံ ဒုတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော, သေယျထာပိ ဒေဝါ အာဘဿရာ။ အယံ တတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘သန္တိ , ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော, သေယျထာပိ ဒေဝါ သုဘကိဏှာ။ အယံ စတုတ္ထီ [စတုတ္ထာ (သျာ။) ပဿ အ။ နိ။ ၇။၄၄] ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ, အနန္တော အာကာသောတိ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂါ။ အယံ ပဉ္စမီ [ပဉ္စမာ (သျာ။)] ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ, အနန္တံ ဝိညာဏန္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂါ။ အယံ ဆဋ္ဌီ [ဆဋ္ဌော (သျာ။)] ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ, နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနူပဂါ။ အယံ သတ္တမီ [သတ္တမာ (သျာ။)] ဝိညာဏဋ္ဌိတိ’’။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပဋိသန္ဓိဝသေန သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ဇာနာတီတိ – ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော သဗ္ဗာ။
ပေါသာလာတိ ဘဂဝါတိ။ ပေါသာလာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ပေါသာလာတိ ဘဂဝါ။
အဘိဇာနံ တထာဂတောတိ။ အဘိဇာနန္တိ အဘိဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော တထာဂတော။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘အတီတံ စေပိ ခေါ, စုန္ဒ, ဟောတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ အနတ္ထသဉှိတံ, န တံ တထာဂတော ဗျာကရောတိ။ အတီတံ စေပိ, စုန္ဒ, ဟောတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အနတ္ထသဉှိတံ, တမ္ပိ တထာဂတော န ဗျာကရောတိ။ အတီတံ စေပိ ခေါ, စုန္ဒ, ဟောတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အတ္ထသဉှိတံ, တတြ ကာလညူ တထာဂတော ဟောတိ တဿေဝ ပဉ္ဟဿ ဝေယျာကရဏာယ။ အနာဂတံ စေပိ, စုန္ဒ, ဟောတိ။ပေ။။ ပစ္စုပ္ပန္နံ စေပိ, စုန္ဒ, ဟောတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ အနတ္ထသဉှိတံ, န တံ တထာဂတော ဗျာကရောတိ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ စေပိ, စုန္ဒ, ဟောတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အနတ္ထသဉှိတံ, တမ္ပိ တထာဂတော န ဗျာကရောတိ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ စေပိ, စုန္ဒ, ဟောတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အတ္ထသဉှိတံ, တတြ ကာလညူ တထာဂတော ဟောတိ တဿ ပဉ္ဟဿ ဝေယျာကရဏာယ။ ဣတိ ခေါ, စုန္ဒ, အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု တထာဂတော ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ။ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ။
‘‘ယံ ခေါ, စုန္ဒ, သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ , သဗ္ဗံ တံ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ။ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ။ ယဉ္စ, စုန္ဒ, ရတ္တိံ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ, ယဉ္စ ရတ္တိံ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ, ယံ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ဘာသတိ လပတိ နိဒ္ဒိသတိ သဗ္ဗံ တံ တထေဝ ဟောတိ နော အညထာ။ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာဝါဒီ, စုန္ဒ, တထာဂတော တထာကာရီ; ယထာကာရီ တထာဝါဒီ။ ဣတိ ယထာဝါဒီ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝါဒီ။ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ။ သဒေဝကေ, စုန္ဒ, လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ တထာဂတော အဘိဘူ အနဘိဘူတော အညဒတ္ထုဒသော ဝသဝတ္တီ။ တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ – အဘိဇာနံ တထာဂတော။
တိဋ္ဌန္တမေနံ ဇာနာတီတိ ဘဂဝါ ဣဓတ္ထညေဝ [ဣဓဋ္ဌညေဝ (သျာ။)] ဇာနာတိ ကမ္မာဘိသင်္ခါရဝသေန – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’’တိ။ ဘဂဝါ ဣဓတ္ထညေဝ ဇာနာတိ ကမ္မာဘိသင်္ခါရဝသေန – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’’တိ။ ဘဂဝါ ဣဓတ္ထညေဝ ဇာနာတိ ကမ္မာဘိသင်္ခါရဝသေန – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’’တိ။ ဘဂဝါ ဣဓတ္ထညေဝ ဇာနာတိ ကမ္မာဘိသင်္ခါရဝသေန – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿေသု ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ။ ဘဂဝါ ဣဓတ္ထညေဝ ဇာနာတိ ကမ္မာဘိသင်္ခါရဝသေန – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော သုပ္ပဋိပန္နော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’’တိ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော, တထာ စ ဣရိယတိ, တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠ္ဟော, ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’တိ။
‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠ္ဟော, ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’တိ။
‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠ္ဟော, ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’တိ။
‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠ္ဟော, ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿေသု ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’တိ။
‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠ္ဟော, ယထာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’တိ။
‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘တထာယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိပန္နော တထာ စ ဣရိယတိ တဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠ္ဟော, ယထာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’’တိ – တိဋ္ဌန္တမေနံ ဇာနာတိ။
ဓိမုတ္တံ တပ္ပရာယဏန္တိ။ ဓိမုတ္တန္တိ အာကိဉ္စညာယတနံ။ ဓိမုတ္တန္တိ ဝိမောက္ခေန ဓိမုတ္တံ တတြာဓိမုတ္တံ တဒဓိမုတ္တံ တဒါဓိပတေယျံ။ အထ ဝါ, ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ရူပါဓိမုတ္တော သဒ္ဒါဓိမုတ္တော ဂန္ဓာဓိမုတ္တော ရသာဓိမုတ္တော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဓိမုတ္တော ကုလာဓိမုတ္တော ဂဏာဓိမုတ္တော အာဝါသာဓိမုတ္တော လာဘာဓိမုတ္တော ယသာဓိမုတ္တော ပသံသာဓိမုတ္တော သုခါဓိမုတ္တော စီဝရာဓိမုတ္တော ပိဏ္ဍပါတာဓိမုတ္တော သေနာသနာဓိမုတ္တော ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာဓိမုတ္တော သုတ္တန္တာဓိမုတ္တော ဝိနယာဓိမုတ္တော အဘိဓမ္မာဓိမုတ္တော အာရညကင်္ဂါဓိမုတ္တော ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂါဓိမုတ္တော ပံသုကူလိကင်္ဂါဓိမုတ္တော တေစီဝရိကင်္ဂါဓိမုတ္တော သပဒါနစာရိကင်္ဂါဓိမုတ္တော ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကင်္ဂါဓိမုတ္တော နေသဇ္ဇိကင်္ဂါဓိမုတ္တော ယထာသန္ထတိကင်္ဂါဓိမုတ္တော ပဌမဇ္ဈာနာဓိမုတ္တော ဒုတိယဇ္ဈာနာဓိမုတ္တော တတိယဇ္ဈာနာဓိမုတ္တော စတုတ္ထဇ္ဈာနာဓိမုတ္တောအာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တာဓိမုတ္တော ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တာဓိမုတ္တော အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တာဓိမုတ္တော နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တာဓိမုတ္တော’’တိဓိမုတ္တံ။
တပ္ပရာယဏန္တိ အာကိဉ္စညာယတနမယံ တပ္ပရာယဏံ ကမ္မပရာယဏံ ဝိပါကပရာယဏံ ကမ္မဂရုကံ ပဋိသန္ဓိဂရုကံ ။ အထ ဝါ, ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ရူပပရာယဏော။ပေ။။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိပရာယဏော’’တိ – ဓိမုတ္တံ တပ္ပရာယဏံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော သဗ္ဗာ၊ [ပေါသာလာတိ ဘဂဝါ]
အဘိဇာနံ တထာဂတော။
တိဋ္ဌန္တမေနံ ဇာနာတိ၊ ဓိမုတ္တံ တပ္ပရာယဏ’’န္တိ။
၈၄။
အာကိဉ္စညာသမ္ဘဝံ ဉတွာ၊ နန္ဒိသံယောဇနံ ဣတိ။
ဧဝမေတံ အဘိညာယ၊ တတော တတ္ထ ဝိပဿတိ။
ဧတံ ဉာဏံ တထံ တဿ၊ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတော။
အာကိဉ္စညာသမ္ဘဝံ ဉတွာတိ အာကိဉ္စညာသမ္ဘဝေါတိ ဝုစ္စတိ အာကိဉ္စညာယတနသံဝတ္တနိကော ကမ္မာဘိသင်္ခါရော။ အာကိဉ္စညာယတနသံဝတ္တနိကံ ကမ္မာဘိသင်္ခါရံ အာကိဉ္စညာသမ္ဘဝေါတိ ဉတွာ, လဂ္ဂနန္တိ ဉတွာ, ဗန္ဓနန္တိ ဉတွာ, ပလိဗောဓေါတိ ဉတွာ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – အာကိဉ္စညာသမ္ဘဝံ ဉတွာ။
နန္ဒိသံယောဇနံ ဣတီတိ နန္ဒိသံယောဇနံ ဝုစ္စတိ အရူပရာဂေါ။ အရူပရာဂေန တံ ကမ္မံ လဂ္ဂံ လဂ္ဂိတံ ပလိဗုဒ္ဓံ အရူပရာဂံ နန္ဒိသံယောဇနန္တိ ဉတွာ, လဂ္ဂနန္တိ ဉတွာ, ဗန္ဓနန္တိ ဉတွာ, ပလိဗောဓေါတိ ဉတွာ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ။ ဣတီတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ ဣတီတိ – နန္ဒိသံယောဇနံ ဣတိ။
ဧဝမေတံ အဘိညာယာတိ ဧဝံ ဧတံ အဘိညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – ဧဝမေတံ အဘိညာယ။
တတော တတ္ထ ဝိပဿတီတိ။ တတ္ထာတိ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ တတ္ထ ဇာတေ စိတ္တစေတသိကေ ဓမ္မေ အနိစ္စတော ဝိပဿတိ, ဒုက္ခတော ဝိပဿတိ, ရောဂတော။ပေ။။ နိဿရဏတော ဝိပဿတိ ဒက္ခတိ ဩလောကေတိ နိဇ္ဈာယတိ ဥပပရိက္ခတီတိ – တတော တတ္ထ ဝိပဿတိ။
ဧတံ ဉာဏံ တထံ တဿာတိ ဧတံ ဉာဏံ တစ္ဆံ ဘူတံ ယာထာဝံ အဝိပရီတံ တဿာတိ – ဧတံ ဉာဏံ တထံ တဿ။
ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတောတိ။ ဗြာဟ္မဏောတိ သတ္တန္နံ ဓမ္မာနံ ဗာဟိတတ္တာ ဗြာဟ္မဏော။ပေ။။ အသိတော တာဒိ ပဝုစ္စတေ သ ဗြဟ္မာတိ။ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတောတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏံ ဥပါဒါယ သတ္တ သေက္ခာ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ဝသန္တိ သံဝသန္တိ အာဝသန္တိ ပရိဝသန္တိ; အရဟာ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော; သော ဝုတ္ထဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော; နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ – ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတော။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘အာကိဉ္စညာသမ္ဘဝံ ဉတွာ၊ နန္ဒိသံယောဇနံ ဣတိ။
ဧဝမေတံ အဘိညာယ၊ တတော တတ္ထ ဝိပဿတိ။
ဧတံ ဉာဏံ တထံ တဿ၊ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတော’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
ပေါသာလမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော စုဒ္ဒသမော။
၁၅။ မောဃရာဇမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၈၅။
ဒွါဟံ သက္ကံ အပုစ္ဆိဿံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ မောဃရာဇာ]
န မေ ဗျာကာသိ စက္ခုမာ။
ယာဝတတိယဉ္စ ဒေဝီသိ [ဒေဝိသိ (သျာ။)]၊ ဗျာကရောတီတိ မေ သုတံ။
ဒွါဟံ သက္ကံ အပုစ္ဆိဿန္တိ သော ဗြာဟ္မဏော ဒွိက္ခတ္တုံ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ။ တဿ ဘဂဝါ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န ဗျာကာသိ – ‘‘တဒန္တရာ [စက္ခုသမနန္တရာ (သျာ။)] ဣမဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဣန္ဒ္ရိယပရိပါကော ဘဝိဿတီ’’တိ။ သက္ကန္တိ သက္ကော။ ဘဂဝါ သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိပိ သက္ကော။ အထ ဝါ, အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါတိပိ သက္ကော။ တဿိမာနိ ဓနာနိ, သေယျထိဒံ – သဒ္ဓါဓနံ သီလဓနံ ဟိရိဓနံ ဩတ္တပ္ပဓနံ သုတဓနံ စာဂဓနံ ပညာဓနံ သတိပဋ္ဌာနဓနံ သမ္မပ္ပဓါနဓနံ ဣဒ္ဓိပါဒဓနံ ဣန္ဒ္ရိယဓနံ ဗလဓနံ ဗောဇ္ဈင်္ဂဓနံ မဂ္ဂဓနံ ဖလဓနံ နိဗ္ဗာနဓနံ။ ဣမေဟိ အနေကဝိဓေဟိ ဓနရတနေဟိ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါတိပိ သက္ကော။ အထ ဝါ, သက္ကော ပဟု ဝိသဝီ အလမတ္တော သူရော ဝီရော ဝိက္ကန္တော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသောတိပိ သက္ကော။ ဒွါဟံ သက္ကံ အပုစ္ဆိဿန္တိ ဒွါဟံ သက္ကံ အပုစ္ဆိဿံ အယာစိဿံ အဇ္ဈေသိဿံ ပသာဒယိဿန္တိ – ဒွါဟံ သက္ကံ အပုစ္ဆိဿံ။
ဣစ္စာယသ္မာ မောဃရာဇာတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။ မောဃရာဇာတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ မောဃရာဇာ။
န မေ ဗျာကာသိ စက္ခုမာတိ။ န မေ ဗျာကာသီတိ န မေ ဗျာကာသိ န အာစိက္ခိ န ဒေသေသိ န ပညပေသိ န ပဋ္ဌပေသိ န ဝိဝရိ န ဝိဘဇိ န ဥတ္တာနီအကာသိ န ပကာသေသိ။ စက္ခုမာတိ ဘဂဝါ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမာ – မံသစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, ဒိဗ္ဗစက္ခုနာပိ [ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာပိ (က။)] စက္ခုမာ, ပညာစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, သမန္တစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။
ကထံ ဘဂဝါ မံသစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? မံသစက္ခုမှိ ဘဂဝတော ပဉ္စ ဝဏ္ဏာ သံဝိဇ္ဇန္တိ – နီလော စ ဝဏ္ဏော, ဣတကော စ ဝဏ္ဏော, လောဟိတကော စ ဝဏ္ဏော, ကဏှော စ ဝဏ္ဏော, ဩဒါတော စ ဝဏ္ဏော။ ယတ္ထ စ အက္ခိလောမာနိ ပတိဋ္ဌိတာနိ တံ နီလံ ဟောတိ သုနီလံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ဥမာပုပ္ဖသမာနံ [ဥမ္မာရပုပ္ဖသမာနံ (သျာ။) မဟာနိ။ ၁၅၆]။ တဿ ပရတော ဣတကံ ဟောတိ သုဣတကံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ကဏိကာရပုပ္ဖသမာနံ။ ဥဘတော စ အက္ခိကူဋာနိ ဘဂဝတော လောဟိတကာနိ ဟောန္တိ သုလောဟိတကာနိ ပါသာဒိကာနိ ဒဿနေယျာနိ ဣန္ဒဂေါပကသမာနာနိ။ မဇ္ဈေ ကဏှံ ဟောတိ သုကဏှံ အလူခံ သိနိဒ္ဓံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ အဒ္ဒါရိဋ္ဌကသမာနံ [အဠာရိဋ္ဌကသမာနံ (သျာ။)]။ တဿ ပရတော ဩဒါတံ ဟောတိ သုဩဒါတံ သေတံ ပဏ္ဍရံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ဩသဓိတာရကသမာနံ။ တေန ဘဂဝါ ပါကတိကေန မံသစက္ခုနာ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နေန ပုရိမသုစရိတကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တေန သမန္တာ ယောဇနံ ပဿတိ ဒိဝါ စေဝ ရတ္တိဉ္စ ။ ယဒါ ဟိ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော အန္ဓကာရော ဟောတိ သူရိယော စ အတ္ထင်္ဂတော [အတ္ထင်္ဂမိတော (သျာ။ က။)] ဟောတိ; ကာဠပက္ခော စ ဥပေါသထော ဟောတိ, တိဗ္ဗော စ ဝနသဏ္ဍော ဟောတိ, မဟာ စ ကာဠမေဃော [အကာလမေဃော (သျာ။ က။) ပဿ မဟာနိ။ ၁၅၆] အဗ္ဘုဋ္ဌိတော ဟောတိ။ ဧဝရူပေ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေ အန္ဓကာရေ သမန္တာ ယောဇနံ ပဿတိ။ နတ္ထိ သော ကုဋ္ဋော ဝါ ကဝါဋံ ဝါ ပါကာရော ဝါ ပဗ္ဗတော ဝါ ဂစ္ဆော ဝါ လတာ ဝါ အာဝရဏံ ရူပါနံ ဒဿနာယ။ ဧကံ စေ တိလဖလံ နိမိတ္တံ ကတွာ တိလဝါဟေ ပက္ခိပေယျ, တံယေဝ တိလဖလံ ဥဒ္ဓရေယျ။ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဘဂဝတော ပါကတိကံ မံသစက္ခု။ ဧဝံ ဘဂဝါ မံသစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။
ကထံ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ; သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ, ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ အာကင်္ခမာနော စ ဘဂဝါ ဧကမ္ပိ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, ဒွေပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, တိဿောပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, စတဿောပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ပဉ္စပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ဒသပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ဝီသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, တိံသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, စတ္တာလီသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ပညာသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, သတမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, သဟဿိမ္ပိ စူဠနိကံ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, ဒွိသဟဿိမ္ပိ မဇ္ဈိမိကံ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, တိသဟဿိမ္ပိ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, မဟာသဟဿိမ္ပိ [တိသဟဿိံ မဟာသဟဿမ္ပိ (က။)] လောကဓါတုံ ပဿေယျ, ယာဝတကံ ဝါ [ယာဝတာ (သီ။ က။)] ပန အာကင်္ခေယျ တာဝတကံ ပဿေယျ။ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဘဂဝတော ဒိဗ္ဗစက္ခု။ ဧဝံ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။
ကထံ ဘဂဝါ ပညာစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? ဘဂဝါ မဟာပညော ပုထုပညော ဇဝနပညော ဟာသပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော ပညာပဘေဒကုသလော ပဘိန္နဉာဏော အဓိဂတပဋိသမ္ဘိဒပ္ပတ္တော စတုဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဒသဗလဓါရီ ပုရိသာသဘော ပုရိသသီဟော ပုရိသနာဂေါ ပုရိသာဇညော ပုရိသဓေါရယှော အနန္တဉာဏော အနန္တတေဇော အနန္တယသော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါ နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ ပညာပေတာ နိဇ္ဈာပေတာ ပေက္ခေတာ ပသာဒေတာ။ သော ဟိ ဘဂဝါ အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပါဒေတာ အသဉ္ဇာတဿ မဂ္ဂဿ သဉ္ဇနေတာ အနက္ခာတဿ မဂ္ဂဿ အက္ခာတာ, မဂ္ဂညူ မဂ္ဂဝိဒူ မဂ္ဂကောဝိဒေါ မဂ္ဂါနုဂါ စ ပန ဧတရဟိ သာဝကာ ဝိဟရန္တိ ပစ္ဆာ သမန္နာဂတာ။
သော ဟိ ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပဿံ ပဿတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗြဟ္မဘူတော ဝတ္တာ ပဝတ္တာ အတ္ထဿ နိန္နေတာ အမတဿ ဒါတာ ဓမ္မဿာမီ [ဓမ္မသာမိ (သျာ။ က။)] တထာဂတော။ နတ္ထိ တဿ ဘဂဝတော အညာတံ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ [အဖုသိတံ (သျာ။ က။)] ပညာယ။ အတီတံ အနာဂတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ [အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ (သျာ။)] ဥပါဒါယ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ သဗ္ဗာကာရေန ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏမုခေ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ယံ ကိဉ္စိ နေယျံ နာမ အတ္ထိ ဇာနိတဗ္ဗံ [အတ္ထိ ဓမ္မံ ဇာနိတဗ္ဗံ (က။)] အတ္တတ္ထော ဝါ ပရတ္ထော ဝါ ဥဘယတ္ထော ဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော ဝါ အတ္ထော သမ္ပရာယိကော ဝါ အတ္ထော ဥတ္တာနော ဝါ အတ္ထော ဂမ္ဘီရော ဝါ အတ္ထော ဂူဠ္ဟော ဝါ အတ္ထော ပဋိစ္ဆန္နော ဝါ အတ္ထော နေယျော ဝါ အတ္ထော နီတော ဝါ အတ္ထော အနဝဇ္ဇော ဝါ အတ္ထော နိက္ကိလေသော ဝါ အတ္ထော ဝေါဒါနော ဝါ အတ္ထော ပရမတ္ထော ဝါ [ပရမတ္ထော ဝါ အတ္ထော (က။)], သဗ္ဗံ တံ အန္တော ဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ။
သဗ္ဗံ ကာယကမ္မံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ, သဗ္ဗံ ဝစီကမ္မံ ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ, သဗ္ဗံ မနောကမ္မံ ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ။ အတီတေ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ, အနာဂတေ အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ, ပစ္စုပ္ပန္နေ အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ, ယာဝတကံ နေယျံ တာဝတကံ ဉာဏံ, ယာဝတကံ ဉာဏံ တာဝတကံ နေယျံ။ နေယျပရိယန္တိကံ ဉာဏံ, ဉာဏပရိယန္တိကံ နေယျံ, နေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဉာဏံ နပ္ပဝတ္တတိ, ဉာဏံ အတိက္ကမိတွာ နေယျပထော နတ္ထိ။ အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော တေ ဓမ္မာ။ ယထာ ဒွိန္နံ သမုဂ္ဂပဋလာနံ သမ္မာဖုသိတာနံ ဟေဋ္ဌိမံ သမုဂ္ဂပဋလံ ဥပရိမံ နာတိဝတ္တတိ, ဥပရိမံ သမုဂ္ဂပဋလံ ဟေဋ္ဌိမံ နာတိဝတ္တတိ, အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော; ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော နေယျဉ္စ ဉာဏဉ္စ အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော။ ယာဝတကံ နေယျံ တာဝတကံ ဉာဏံ, ယာဝတကံ ဉာဏံ တာဝတကံ နေယျံ, နေယျပရိယန္တိကံ ဉာဏံ, ဉာဏပရိယန္တိကံ နေယျံ။ နေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဉာဏံ နပ္ပဝတ္တတိ, ဉာဏံ အတိက္ကမိတွာ နေယျပထော နတ္ထိ။ အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော တေ ဓမ္မာ။
သဗ္ဗဓမ္မေသု ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အာဝဇ္ဇနပဋိဗဒ္ဓါ အာကင်္ခပဋိဗဒ္ဓါ မနသိကာရပဋိဗဒ္ဓါ စိတ္တုပ္ပါဒပဋိဗဒ္ဓါ။ သဗ္ဗသတ္တေသု ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ သဗ္ဗေသဉ္စ သတ္တာနံ ဘဂဝါ အာသယံ ဇာနာတိ, အနုသယံ ဇာနာတိ, စရိတံ ဇာနာတိ, အဓိမုတ္တိံ ဇာနာတိ, အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေ သတ္တေ ဇာနာတိ။ သဒေဝကော လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ။
ယထာ ယေ ကေစိ မစ္ဆကစ္ဆပါ အန္တမသော တိမိတိမိင်္ဂလံ [တိမိတိပိင်္ဂလံ (က။)] ဥပါဒါယ အန္တောမဟာသမုဒ္ဒေ ပရိဝတ္တန္တိ, ဧဝမေဝ သဒေဝကော လောကော သမာရကော လောကော သဗြဟ္မကော လောကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ။ ယထာ ယေ ကေစိ ပက္ခီ အန္တမသော ဂရုဠံ ဝေနတေယျံ ဥပါဒါယ အာကာသဿ ပဒေသေ ပရိဝတ္တန္တိ, ဧဝမေဝ ယေပိ တေ သာရိပုတ္တသမာ ပညာယ သမန္နာဂတာ တေပိ ဗုဒ္ဓဉာဏဿ ပဒေသေ ပရိဝတ္တန္တိ; ဗုဒ္ဓဉာဏံ ဒေဝမနုဿာနံ ပညံ ဖရိတွာ အဘိဘဝိတွာ တိဋ္ဌတိ။
ယေပိ တေ ခတ္တိယပဏ္ဍိတာ ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတာ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာ သမဏပဏ္ဍိတာ နိပုဏာ ကတပရပ္ပဝါဒါ ဝါလဝေဓိရူပါ ဝေါဘိန္ဒန္တာ [တေ ဘိန္ဒန္တာ (သျာ။ က။)] မညေ စရန္တိ ပညာဂတေန ဒိဋ္ဌိဂတာနိ, တေ ပဉ္ဟေ အဘိသင်္ခရိတွာ အဘိသင်္ခရိတွာ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆန္တိ ဂူဠှာနိ စ ပဋိစ္ဆန္နာနိ။ ကထိတာ ဝိသဇ္ဇိတာ စ တေ ပဉှာ ဘဂဝတာ [ဘဂဝတော (က။)] ဟောန္တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌကာရဏာ။ ဥပက္ခိတ္တကာ စ တေ ဘဂဝတော သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါဝ တတ္ထ အတိရောစတိ – ယဒိဒံ ပညာယာတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပညာစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။
ကထံ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော [ဩလောကေန္တော (က။)] အဒ္ဒသ သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော [ပရ ။ ဒဿာဝိနေ (က။)] ဝိဟရန္တေ။ သေယျထာပိ နာမ ဥပ္ပလိနိယံ ဝါ ပဒုမိနိယံ ဝါ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝါ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပေါသီနိ [အန္တောနိမ္မုဂ္ဂပေါသီနိ (က။)], အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ သမောဒကံ ဌိတာနိ, အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာ အစ္စုဂ္ဂမ္မ တိဋ္ဌန္တိ အနုပလိတ္တာနိ ဥဒကေန; ဧဝမေဝံ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော အဒ္ဒသ သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ။ ဇာနာတိ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ရာဂစရိတော, အယံ ဒေါသစရိတော, အယံ မောဟစရိတော, အယံ ဝိတက္ကစရိတော, အယံ သဒ္ဓါစရိတော, အယံ ဉာဏစရိတော’’တိ။ ရာဂစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ အသုဘကထံ ကထေတိ; ဒေါသစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ မေတ္တာဘာဝနံ အာစိက္ခတိ; မောဟစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ ဥဒ္ဒေသေ ပရိပုစ္ဆာယ ကာလေန ဓမ္မဿဝနေ ကာလေန ဓမ္မသာကစ္ဆာယ ဂရုသံဝါသေ နိဝေသေတိ; ဝိတက္ကစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ အာနာပါနဿတိံ အာစိက္ခတိ; သဒ္ဓါစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ ပသာဒနီယံ နိမိတ္တံ အာစိက္ခတိ ဗုဒ္ဓသုဗောဓိံ [ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတံ (က။)] ဓမ္မသုဓမ္မတံ သံဃသုပ္ပဋိပတ္တိံ သီလာနိ စ; အတ္တနော ဉာဏစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ ဝိပဿနာနိမိတ္တံ အာစိက္ခတိ အနိစ္စာကာရံ ဒုက္ခာကာရံ အနတ္တာကာရံ။
‘‘သေလေ ယထာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိဋ္ဌိတော၊ ယထာပိ ပဿေ ဇနတံ သမန္တတော။
တထူပမံ ဓမ္မမယံ သုမေဓ၊ ပါသာဒမာရုယှ သမန္တစက္ခု။
သောကာဝတိဏ္ဏံ [သောကာဝကိဏ္ဏံ (သျာ။)] ဇနတမပေတသောကော၊ အဝေက္ခဿု ဇာတိဇရာဘိဘူတ’’န္တိ။
ဧဝံ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။
ကထံ ဘဂဝါ သမန္တစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ ဘဂဝါ သဗ္ဗညုတဉာဏေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။
‘‘န တဿ အဒ္ဒိဋ္ဌမိဓတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ အထော အဝိညာတမဇာနိတဗ္ဗံ။
သဗ္ဗံ အဘိညာသိ ယဒတ္ထိ နေယျံ၊ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူ’’တိ။
ဧဝံ ဘဂဝါ သမန္တစက္ခုနာပိ စက္ခုမာတိ – န မေ ဗျာကာသိ စက္ခုမာ။
ယာဝတတိယဉ္စ ဒေဝီသိ, ဗျာကရောတီတိ မေ သုတန္တိ ယာဝတတိယံ ဗုဒ္ဓေါ သဟဓမ္မိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ဗျာကရောတိ နော သံသာရေတီတိ [သမ္ပာယတီတိ (သျာ။)] – ဧဝံ မယာ ဥဂ္ဂဟိတံ, ဧဝံ မယာ ဥပဓါရိတံ, ဧဝံ မယာ ဥပလက္ခိတံ။ ဒေဝီသီတိ ဘဂဝါ စေဝ ဣသိ စာတိ – ဒေဝီသိ။ ယထာ ရာဇာ ပဗ္ဗဇိတာ ဝုစ္စန္တိ ရာဇိသယော, ဗြာဟ္မဏာ ပဗ္ဗဇိတာ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏိသယော, ဧဝမေဝ ဘဂဝါ ဒေဝေါ စေဝ ဣသိ စာတိ – ဒေဝီသိ။
အထ ဝါ, ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇိတောတိပိ ဣသိ။ မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိပိ ဣသိ။ မဟန္တံ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ပေ။။ မဟန္တံ ပညာက္ခန္ဓံ။ မဟန္တံ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ။ မဟန္တံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိပိ ဣသိ။ မဟတော တမောကာယဿ ပဒါလနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိပိ ဣသိ။ မဟတော ဝိပလ္လာသဿ ပဘေဒနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိပိ ဣသိ။ မဟတော တဏှာသလ္လဿ အဗ္ဗဟနံ။ မဟတော ဒိဋ္ဌိသံဃာဋဿ ဝိနိဝေဌနံ။ မဟတော မာနဒ္ဓဇဿ ပပါတနံ။ မဟတော အဘိသင်္ခါရဿ ဝူပသမံ။ မဟတော ဩဃဿ နိတ္ထရဏံ။ မဟတော ဘာရဿ နိက္ခေပနံ။ မဟတော သံသာရဝဋ္ဋဿ ဥပစ္ဆေဒံ။ မဟတော သန္တာပဿ နိဗ္ဗာပနံ။ မဟတော ပရိဠာဟဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ။ မဟတော ဓမ္မဒ္ဓဇဿ ဥဿာပနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိပိ ဣသိ။ မဟန္တေ သတိပဋ္ဌာနေ။ မဟန္တေ သမ္မပ္ပဓါနေ။ မဟန္တာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ မဟန္တာနိ ဗလာနိ။ မဟန္တေ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ။ မဟန္တံ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ။ မဟန္တံ ပရမတ္ထံ ံ၁အတံ နိဗ္ဗာနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိပိ ဣသိ။ မဟေသက္ခေဟိ ဝါ သတ္တေဟိ ဧသိတော ဂဝေသိတော ပရိယေသိတော – ‘‘ကဟံ ဗုဒ္ဓေါ, ကဟံ ဘဂဝါ, ကဟံ ဒေဝဒေဝေါ, ကဟံ နရာသဘော’’တိပိ ဣသီတိ – ယာဝတတိယဉ္စ ဒေဝီသိ ဗျာကရောတီတိ မေ သုတံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဒွါဟံ သက္ကံ အပုစ္ဆိဿံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ မောဃရာဇာ]
န မေ ဗျာကာသိ စက္ခုမာ။
ယာဝတတိယဉ္စ ဒေဝီသိ၊ ဗျာကရောတီတိ မေ သုတ’’န္တိ။
၈၆။
အယံ လောကော ပရော လောကော၊ ဗြဟ္မလောကော သဒေဝကော။
ဒိဋ္ဌိံ တေ နာဘိဇာနာတိ၊ ဂေါတမဿ ယသဿိနော။
အယံ လောကော ပရော လောကောတိ။ အယံ လောကောတိ မနုဿလောကော။ ပရော လောကောတိ မနုဿလောကံ ဌပေတွာ သဗ္ဗော ပရော လောကောတိ – အယံ လောကော ပရော လောကော။
ဗြဟ္မလောကော သဒေဝကောတိ သဒေဝကော လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာတိ – ဗြဟ္မလောကော သဒေဝကော။
ဒိဋ္ဌိံ တေ နာဘိဇာနာတီတိ တုယှံ ဒိဋ္ဌိံ ခန္တိံ ရုစိံ လဒ္ဓိံ အဇ္ဈာသယံ အဓိပ္ပါယံ လောကော န ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ဧဝံဒိဋ္ဌိကော ဧဝံခန္တိကော ဧဝံရုစိကော ဧဝံလဒ္ဓိကော ဧဝံအဇ္ဈာသယော ဧဝံအဓိပ္ပါယော’’တိ န ဇာနာတိ န ပဿတိ န ဒက္ခတိ နာဓိဂစ္ဆတိ န ဝိန္ဒတိ န ပဋိလဘတီတိ – ဒိဋ္ဌိံ တေ နာဘိဇာနာတိ။
ဂေါတမဿ ယသဿိနောတိ ဘဂဝါ ယသပ္ပတ္တောတိ ယသဿီ။ အထ ဝါ, ဘဂဝါ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနန္တိပိ ယသဿီတိ – ဂေါတမဿ ယဿိနော။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘အယံ လောကော ပရော လောကော၊ ဗြဟ္မလောကော သဒေဝကော။
ဒိဋ္ဌိံ တေ နာဘိဇာနာတိ၊ ဂေါတမဿ ယသဿိနော’’တိ။
၈၇။
ဧဝံ အဘိက္ကန္တဒဿာဝိံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
ကထံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ၊ မစ္စုရာဇာ န ပဿတိ။
ဧဝံ အဘိက္ကန္တဒဿာဝိန္တိ ဧဝံ အဘိက္ကန္တဒဿာဝိံ အဂ္ဂဒဿာဝိံ သေဋ္ဌဒဿာဝိံ ဝိသေဋ္ဌဒဿာဝိံ ပါမောက္ခဒဿာဝိံ ဥတ္တမဒဿာဝိံ ပရမဒဿာဝိန္တိ – ဧဝံ အဘိက္ကန္တဒဿာဝိံ။
အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမန္တိ ပဉ္ဟေန အတ္ထိကော အာဂတောမှိ။ပေ။။ ဝဟဿေတံ ဘာရန္တိ, ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
ကထံ လောကံ အဝေက္ခန္တန္တိ ကထံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ ပစ္စဝေက္ခန္တံ တုလယန္တံ တီရယန္တံ ဝိဘာဝယန္တံ ဝိဘူတံ ကရောန္တန္တိ – ကထံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ။
မစ္စုရာဇာ န ပဿတီတိ မစ္စုရာဇာ န ပဿတိ န ဒက္ခတိ နာဓိဂစ္ဆတိ န ဝိန္ဒတိ န ပဋိလဘတီတိ – မစ္စုရာဇာ န ပဿတိ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဧဝံ အဘိက္ကန္တဒဿာဝိံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။
ကထံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ၊ မစ္စုရာဇာ န ပဿတီ’’တိ။
၈၈။
သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿု၊ မောဃရာဇ သဒါ သတော။
အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဦဟစ္စ၊ ဧဝံ မစ္စုတရော သိယာ။
ဧဝံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ၊ မစ္စုရာဇာ န ပဿတိ။
သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿူတိ။ လောကောတိ နိရယလောကော တိရစ္ဆာနလောကော ပေတ္တိဝိသယလောကော မနုဿလောကော ဒေဝလောကော ခန္ဓလောကော ဓါတုလောကော အာယတနလောကော အယံ လောကော ပရော လောကော ဗြဟ္မလောကော သဒေဝကော [သဒေဝကော လောကော (က။)]။ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘လောကော လောကောတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, လောကောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘လုဇ္ဇတီတိ ခေါ, ဘိက္ခု, တသ္မာ လောကောတိ ဝုစ္စတိ။ ကိဉ္စ လုဇ္ဇတိ? စက္ခု ခေါ ဘိက္ခု လုဇ္ဇတိ, ရူပါ လုဇ္ဇန္တိ, စက္ခုဝိဉာဏံ လုဇ္ဇတိ, စက္ခုသမ္ဖဿော လုဇ္ဇတိ, ယမ္ပိဒံ [ယမိဒံ (က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၄။၈၂] စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တမ္ပိ လုဇ္ဇတိ; သောတံ လုဇ္ဇတိ, ဂန္ဓာ လုဇ္ဇန္တိ။ပေ။။ ကာယော လုဇ္ဇတိ , ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ လုဇ္ဇန္တိ; မနော လုဇ္ဇတိ, ဓမ္မာ လုဇ္ဇန္တိ, မနောဝိညာဏံ လုဇ္ဇတိ, မနောသမ္ဖဿော လုဇ္ဇတိ; ယမ္ပိဒံ မနောသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တမ္ပိ လုဇ္ဇတိ။ လုဇ္ဇတီတိ ခေါ, ဘိက္ခု, တသ္မာ လောကောတိ ဝုစ္စတိ’’။
သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿူတိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ – အဝသိယပဝတ္တသလ္လက္ခဏဝသေန [အဝဿိယပဝတ္တ ။ (သျာ။)] ဝါ တုစ္ဆသင်္ခါရသမနုပဿနာဝသေန ဝါ။ ကထံ အဝသိယပဝတ္တသလ္လက္ခဏဝသေန သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ? ရူပေ ဝသော န လဗ္ဘတိ, ဝေဒနာယ ဝသော န လဗ္ဘတိ, သညာယ ဝသော န လဗ္ဘတိ, သင်္ခါရေသု ဝသော န လဗ္ဘတိ, ဝိညာဏေ ဝသော န လဗ္ဘတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ [ပဿ သံ။ နိ။ ၃။၅၉] – ‘‘ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, အနတ္တာ။ ရူပဉ္စ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တာ အဘဝိဿ, နယိဒံ ရူပံ အာဗာဓါယ သံဝတ္တေယျ; လဗ္ဘေထ စ ရူပေ – ‘ဧဝံ မေ ရူပံ ဟောတု, ဧဝံ မေ ရူပံ မာ အဟောသီ’တိ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရူပံ အနတ္တာ, တသ္မာ ရူပံ အာဗာဓါယ သံဝတ္တတိ န စ လဗ္ဘတိ ရူပေ – ‘ဧဝံ မေ ရူပံ ဟောတု, ဧဝံ မေ ရူပံ မာ အဟောသီ’တိ။
‘‘ဝေဒနာ အနတ္တာ။ ဝေဒနာ စ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တာ အဘဝိဿ, နယိဒံ ဝေဒနာ အာဗာဓါယ သံဝတ္တေယျ; လဗ္ဘေထ စ ဝေဒနာယ – ‘ဧဝံ မေ ဝေဒနာ ဟောတု, ဧဝံ မေ ဝေဒနာ မာ အဟောသီ’တိ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ အနတ္တာ, တသ္မာ ဝေဒနာ အာဗာဓါယ သံဝတ္တတိ, န စ လဗ္ဘတိ ဝေဒနာယ – ‘ဧဝံ မေ ဝေဒနာ ဟောတု, ဧဝံ မေ ဝေဒနာ မာ အဟောသီ’တိ။
‘‘သညာ အနတ္တာ။ သညာ စ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တာ အဘဝိဿ, နယိဒံ သညာ အာဗာဓါယ သံဝတ္တေယျ; လဗ္ဘေထ စ သညာယ – ‘ဧဝံ မေ သညာ ဟောတု, ဧဝံ မေ သညာ မာ အဟောသီ’တိ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သညာ အနတ္တာ, တသ္မာ သညာ အာဗာဓါယ သံဝတ္တတိ, န စ လဗ္ဘတိ သညာယ – ‘ဧဝံ မေ သညာ ဟောတု, ဧဝံ မေ သညာ မာ အဟောသီ’တိ။
‘‘သင်္ခါရာ အနတ္တာ။ သင်္ခါရာ စ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တာ အဘဝိဿံသု, နယိဒံ သင်္ခါရာ အာဗာဓါယ သံဝတ္တေယျုံ; လဗ္ဘေထ စ သင်္ခါရေသု – ‘ဧဝံ မေ သင်္ခါရာ ဟောန္တု, ဧဝံ မေ သင်္ခါရာ မာ အဟေသု’န္တိ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , သင်္ခါရာ အနတ္တာ, တသ္မာ သင်္ခါရာ အာဗာဓါယ သံဝတ္တန္တိ, န စ လဗ္ဘတိ သင်္ခါရေသု – ‘ဧဝံ မေ သင်္ခါရာ ဟောန္တု, ဧဝံ မေ သင်္ခါရာ မာ အဟေသု’န္တိ။
‘‘ဝိညာဏံ အနတ္တာ။ ဝိညာဏဉ္စ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တာ အဘဝိဿ, နယိဒံ ဝိညာဏံ အာဗာဓါယ သံဝတ္တေယျ; လဗ္ဘေထ စ ဝိညာဏေ – ‘ဧဝံ မေ ဝိညာဏံ ဟောတု, ဧဝံ မေ ဝိညာဏံ မာ အဟောသီ’တိ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ အနတ္တာ, တသ္မာ ဝိညာဏံ အာဗာဓါယ သံဝတ္တတိ, န စ လဗ္ဘတိ ဝိညာဏေ – ‘ဧဝံ မေ ဝိညာဏံ ဟောတု, ဧဝံ မေ ဝိညာဏံ မာ အဟောသီ’’’တိ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘နာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကာယော တုမှာကံ, နပိ အညေသံ [ပရေသံ (သျာ။) ပဿ သံ။ နိ။ ၂။၃၇]။ ပုရာဏမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကမ္မံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ ဝေဒနိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တတြ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံယေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ, ယဒိဒံ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ, သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော, ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ, တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ, ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ – ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’’။
‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ, သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ ။ပေ။။ ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ , ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ အဝသိယပဝတ္တသလ္လက္ခဏဝသေန သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
ကထံ တုစ္ဆသင်္ခါရသမနုပဿနာဝသေန သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ? ရူပေ သာရော န လဗ္ဘတိ, ဝေဒနာယ သာရော န လဗ္ဘတိ, သညာယ သာရော န လဗ္ဘတိ, သင်္ခါရေသု သာရော န လဗ္ဘတိ, ဝိညာဏေ သာရော န လဗ္ဘတိ; ရူပံ အဿာရံ နိဿာရံ သာရာပဂတံ နိစ္စသာရသာရေန ဝါ သုခသာရသာရေန ဝါ အတ္တသာရသာရေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါ။ ဝေဒနာ အဿာရာ နိဿာရာ သာရာပဂတာ။ပေ။။ သညာ အဿာရာ နိဿာရာ သာရာပဂတာ။ သင်္ခါရာ အဿာရာ နိဿာရာ သာရာပဂတာ။ ဝိညာဏံ အဿာရံ နိဿာရံ သာရာပဂတံ နိစ္စသာရသာရေန ဝါ သုခသာရသာရေန ဝါ အတ္တသာရသာရေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါ။ ယထာ နဠော အဿာရော နိဿာရော သာရာပဂတော, ယထာ စ ဧရဏ္ဍော။ပေ။။ ယထာ စ ဥဒုမ္ဗရော အဿာရော နိဿာရော သာရာပဂတော, ယထာ စ သေတဂစ္ဆော [သေတဝစ္ဆော (က။)] အဿာရော နိဿာရော သာရာပဂတော, ယထာ စ ပါလိဘဒ္ဒကော [ပါဠိဘဒ္ဒကော (က။)] အဿာရော နိဿာရော သာရာပဂတော, ယထာ စ ဖေဏပိဏ္ဍော [ဖေဏုပိဏ္ဍော (သျာ။)] အဿာရော နိဿာရော သာရာပဂတော, ယထာ စ ဥဒကပုဗ္ဗုဠံ [ပုဗ္ဗုလကံ (သျာ။)] အဿာရံ နိဿာရံ သာရာပဂတံ, ယထာ စ မရီစိ အဿာရာ နိဿာရာ သာရာပဂတာ, ယထာ ကဒလိက္ခန္ဓော အဿာရော နိဿာရော သာရာပဂတော, ယထာ မာယာ အဿာရာ နိဿာရာ သာရာပဂတာ – ဧဝမေဝ ရူပံ အဿာရံ နိဿာရံ သာရာပဂတံ နိစ္စသာရသာရေန ဝါ သုခသာရသာရေန ဝါ အတ္တသာရသာရေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါ။ ဝေဒနာ အဿာရာ နိဿာရာ သာရာပဂတာ။ပေ။။ သညာ အဿာရာ နိဿာရာ သာရာပဂတာ။ သင်္ခါရာ အဿာရာ နိဿာရာ သာရာပဂတာ။ ဝိညာဏံ အဿာရံ နိဿာရံ သာရာပဂတံ နိစ္စသာရသာရေန ဝါ သုခသာရသာရေန ဝါ အတ္တသာရသာရေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါ။ ဧဝံ တုစ္ဆသင်္ခါရသမနုပဿနာဝသေန သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
အပိ စ, ဆဟာကာရေဟိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။ စက္ခု သုညံ [သျာ။ ။ ပေါတ္ထကေ ဣမသ္မိံ ဌာနေ အညထာ ဒိဿတိ] အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါ, သောတံ သုညံ။ပေ။။ ဃာနံ သုညံ။ ဇိဝှာ သုညာ။ ကာယော သုညော။ မနော သုညော အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါ။ ရူပါ သုညာ။ပေ။။ သဒ္ဒါ သုညာ။ ဂန္ဓာ သုညာ။ ရသာ သုညာ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ သုညာ။ ဓမ္မာ သုညာ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါ ။ စက္ခုဝိညာဏံ သုညံ။ပေ။။ မနောဝိညာဏံ သုညံ။ စက္ခုသမ္ဖဿော သုညော ။ မနောသမ္ဖဿော သုညော။ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ သုညာ။ မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ သုညာ။ ရူပသညာ သုညာ။ ဓမ္မသညာ သုညာ။ ရူပသဉ္စေတနာ သုညာ။ ဓမ္မသဉ္စေတနာ သုညာ။ ရူပတဏှာ သုညာ။ ရူပဝိတက္ကော သုညော။ ရူပဝိစာရော သုညော။ ဓမ္မဝိစာရော သုညော အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ နိစ္စေန ဝါ ဓုဝေန ဝါ သဿတေန ဝါ အဝိပရိဏာမဓမ္မေန ဝါ။ ဧဝံ ဆဟာကာရေဟိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
အပိ စ, ဒသဟာကာရေဟိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။ ရူပံ ရိတ္တတော တုစ္ဆတော သုညတော အနတ္တတော အသာရကတော ဝဓကတော ဝိဘဝတော အဃမူလတော သာသဝတော သင်္ခတတော; ဝေဒနံ။ပေ။။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ။ စုတိံ။ ဥပပတ္တိံ။ ပဋိသန္ဓိံ။ ဘဝံ။ သံသာရဝဋ္ဋံ ရိတ္တတော တုစ္ဆတော သုညတော အနတ္တတော အသာရကတော ဝဓကတော ဝိဘဝတော အဃမူလတော သာသဝတော သင်္ခတတော။ ဧဝံ ဒသဟာကာရေဟိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
အပိ စ, ဒွါဒသဟာကာရေဟိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။ ရူပံ န သတ္တော န ဇီဝေါ န နရော န မာဏဝေါ န ဣတ္ထီ န ပုရိသော န အတ္တာ န အတ္တနိယံ နာဟံ န မမ န ကောစိ န ကဿစိ; ဝေဒနာ။ပေ။။ သညာ။ သင်္ခါရာ။ ဝိညာဏံ န သတ္တော န ဇီဝေါ န နရော န မာဏဝေါ န ဣတ္ထီ န ပုရိသော န အတ္တာ န အတ္တနိယံ နာဟံ န မမ န ကောစိ န ကဿစိ။ ဧဝံ ဒွါဒသဟာကာရေဟိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ယံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ တံ ပဇဟထ။ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ? ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ; တံ ပဇဟထ။ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ဝေဒနာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ; တံ ပဇဟထ။ သာ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ သညာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ; တံ ပဇဟထ။ သာ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ သင်္ခါရာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ; တေ ပဇဟထ။ တေ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿန္တိ။ ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ; တံ ပဇဟထ။ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ သေယျထာပိ [တံ ကိံ မညထ (သျာ။ က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၃။၃၃], ဘိက္ခဝေ, ယံ ဣမသ္မိံ ဇေတဝနေ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ တံ ဇနော ဟရေယျ ဝါ ဍဟေယျ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရေယျ။ အပိ နု တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘အမှေ ဇနော ဟရတိ ဝါ ဍဟတိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရောတီ’တိ? ‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’။ ‘တံ ကိဿ ဟေတု’? ‘န ဟိ နော ဧတံ, ဘန္တေ, အတ္တာ ဝါ အတ္တနိယံ ဝါ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယံ န တုမှာကံ တံ ပဇဟထ; တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ? ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ; တံ ပဇဟထ။ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ဝေဒနာ။ပေ။။ သညာ။ သင်္ခါရာ။ ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ; တံ ပဇဟထ။ တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သုညော [သုညတော (က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၄။၈၅] လောကော, သုညော လောကော’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သုညော လောကောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ, အာနန္ဒ, သုညံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ, တသ္မာ သုညော လောကောတိ ဝုစ္စတိ။ ကိဉ္စာနန္ဒ, သုညံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ? စက္ခု ခေါ, အာနန္ဒ, သုညံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ။ ရူပါ သုညာ။ပေ။။ စက္ခုဝိညာဏံ သုညံ။ စက္ခုသမ္ဖဿော သုညော။ ယမ္ပိဒံ စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တမ္ပိ သုညံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ။ သောတံ သုညံ။ သဒ္ဒါ သုညာ။ ဃာနံ သုညံ။ ဂန္ဓာ သုညာ။ ဇိဝှာ သုညာ။ ရသာ သုညာ။ ကာယော သုညော ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ သုညာ။ မနော သုညော။ ဓမ္မာ သုညာ။ မနောဝိညာဏံ သုညံ။ မနောသမ္ဖဿော သုညော။ ယမ္ပိဒံ သုညံ မနောသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တမ္ပိ သုညံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ။ ယသ္မာ စ ခေါ, အာနန္ဒ, သုညံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ, တသ္မာ သုညော လောကောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
‘‘သုဒ္ဓံ ဓမ္မသမုပ္ပါဒံ၊ သုဒ္ဓသင်္ခါရသန္တတိံ။
ပဿန္တဿ ယထာဘူတံ၊ န ဘယံ ဟောတိ ဂါမဏိ။
‘‘တိဏကဋ္ဌသမံ လောကံ၊ ယဒါ ပညာယ ပဿတိ။
နာညံ [န အညံ (သီ။ သျာ။ က။)] ပတ္ထယတေ ကိဉ္စိ၊ အညတြပ္ပဋိသန္ဓိယာ’’တိ။
ဧဝမ္ပိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ [ပဿ သံ။ နိ။ ၄။၂၄၆] – ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရူပံ သမန္နေသတိ ယာဝတာ ရူပဿ ဂတိ, ဝေဒနံ သမန္နေသတိ ယာဝတာ ဝေဒနာယ ဂတိ, သညံ သမန္နေသတိ ယာဝတာ သညာယ ဂတိ, သင်္ခါရေ သမန္နေသတိ ယာဝတာ သင်္ခါရာနံ ဂတိ, ဝိညာဏံ သမန္နေသတိ ယာဝတာ ဝိညာဏဿ ဂတိ ။ တဿ ရူပံ [တဿ ဘိက္ခုနော ရူပံ (သျာ။)] သမန္နေသတော ယာဝတာ ရူပဿ ဂတိ, ဝေဒနံ။ပေ။။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ သမန္နေသတော ယာဝတာ ဝိညာဏဿ ဂတိ, ယမ္ပိဿ တံ ဟောတိ အဟန္တိ ဝါ မမန္တိ ဝါ အသ္မီတိ ဝါ, တမ္ပိ တဿ န ဟောတီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခတိ။
သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿူတိ သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿု ပစ္စဝေက္ခဿု ဒက္ခဿု တုလေဟိ တီရေဟိ ဝိဘာဝေဟိ ဝိဘူတံ ကရောဟီတိ – သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿု။
မောဃရာဇ သဒါ သတောတိ။ မောဃရာဇာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ သဒါတိ သဗ္ဗကာလံ။ပေ။။ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတောတိ – မောဃရာဇ သဒါ သတော။
အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဦဟစ္စာတိ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိ ဝုစ္စတိ ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ။ ဣဓ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ရူပံ ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ, ဝေဒနံ။ပေ။။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ဝိညာဏဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရော ဒိဋ္ဌိဝိသူကာယိကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ ဂါဟော ပဋိဂ္ဂါဟော အဘိနိဝေသော ပရာမာသော ကုမ္မဂ္ဂေါ မိစ္ဆာပထော မိစ္ဆတ္တံ တိတ္ထာယတနံ ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော ဝိပရီတဂ္ဂါဟော ဝိပလ္လာသဂ္ဂါဟော မိစ္ဆာဂါဟော အယာထာဝကသ္မိံ ယာထာဝကန္တိ ဂါဟော ယာဝတာ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ, အယံ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိ။ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဦဟစ္စာတိ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဦဟစ္စ သမူဟစ္စ [ဥဟစ္စ သမုဟစ္စ (က။) သဒ္ဒနီတိယာ ပန သမေတိ] ဥဒ္ဓရိတွာ သမုဒ္ဓရိတွာ ဥပ္ပါဋယိတွာ သမုပ္ပါဋယိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တီကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဦဟစ္စ။
ဧဝံ မစ္စုတရော သိယာတိ ဧဝံ မစ္စုပိ တရေယျာသိ, ဇရာပိ တရေယျာသိ, မရဏမ္ပိ တရေယျာသိ ဥတ္တရေယျာသိ ပတရေယျာသိ သမတိက္ကမေယျာသိ ဝီတိဝတ္တေယျာသီတိ – ဧဝံ မစ္စုတရော သိယာ။
ဧဝံ လောကံ အဝေက္ခန္တန္တိ ဧဝံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ ပစ္စဝေက္ခန္တံ တုလယန္တံ တီရယန္တံ ဝိဘာဝယန္တံ ဝိဘူတံ ကရောန္တန္တိ – ဧဝံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ။
မစ္စုရာဇာ န ပဿတီတိ မစ္စုပိ မစ္စုရာဇာ, မာရောပိ မစ္စုရာဇာ, မရဏမ္ပိ မစ္စုရာဇာ။ န ပဿတီတိ မစ္စုရာဇာ န ပဿတီ န ဒက္ခတိ နာဓိဂစ္ဆတိ န ဝိန္ဒတိ န ပဋိလဘတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာရညိကော မိဂေါ အရညေ ပဝနေ စရမာနော ဝိဿတ္ထော ဂစ္ဆတိ ဝိဿတ္ထော [ဝိဿဋ္ဌော (က။)] တိဋ္ဌတိ ဝိဿတ္ထော နိသီဒတိ ဝိဿတ္ထော သေယျံ ကပ္ပေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနာပါထဂတော [အနာပါတဂတော (က။)], ဘိက္ခဝေ, လုဒ္ဒဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ [အန္တမကာသိ (က။) ပဿ မ။ နိ။ ၁။၂၇၁] မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ။။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ, ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ, နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ, အနန္တော အာကာသောတိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော’။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ အနန္တံ ဝိညာဏန္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ။။။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ။။။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ။။။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော, တိဏ္ဏော လောကေ ဝိသတ္တိက’န္တိ။ သော ဝိဿတ္ထော ဂစ္ဆတိ ဝိဿတ္ထော တိဋ္ဌတိ ဝိဿတ္ထော နိသီဒတိ ဝိဿတ္ထော သေယျံ ကပ္ပေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနာပါထဂတော ဘိက္ခု ပါပိမတော’’တိ – မစ္စုရာဇာ န ပဿတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿု၊ မောဃရာဇ သဒါ သတော။
အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဦဟစ္စ၊ ဧဝံ မစ္စုတရော သိယာ။
ဧဝံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ၊ မစ္စုရာဇာ န ပဿတီ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ။ပေ။။ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။
မောဃရာဇမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော ပန္နရသမော။
၁၆။ ပိင်္ဂိယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော
၈၉။
ဇိဏ္ဏောဟမသ္မိ အဗလော ဝီတဝဏ္ဏော [ဝိဝဏ္ဏော (သျာ။)]၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယော]
နေတ္တာ န သုဒ္ဓါ သဝနံ န ဖာသု။
မာဟံ နဿံ မောမုဟော အန္တရာဝ [အန္တရာယ (သျာ။ က။)]၊ အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ။
ဇိဏ္ဏောဟမသ္မိ အဗလော ဝီတဝဏ္ဏောတိ။ ဇိဏ္ဏောဟမသ္မီတိ ဇိဏ္ဏော ဝုဍ္ဎော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော ဝီသဝဿသတိကော ဇာတိယာ။ အဗလောတိ ဒုဗ္ဗလော အပ္ပဗလော အပ္ပထာမော။ ဝီတဝဏ္ဏောတိ ဝီတဝဏ္ဏော ဝိဂတဝဏ္ဏော ဝိဂစ္ဆိတဝဏ္ဏော။ ယာ သာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏ္ဏနိဘာ သာ အန္တရဟိတာ, အာဒီနဝေါ ပါတုဘူတောတိ – ဇိဏ္ဏောဟမသ္မိ အဗလော ဝီတဝဏ္ဏော။
ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ။။။ ပိင်္ဂိယောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ပေ။။ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယော။
နေတ္တာ န သုဒ္ဓါ သဝနံ န ဖာသူတိ နေတ္တာ အသုဒ္ဓါ အဝိသုဒ္ဓါ အပရိသုဒ္ဓါ အဝေါဒါတာ။ နော တထာ စက္ခုနာ ရူပေ ပဿာမီတိ – နေတ္တာ န သုဒ္ဓါ။ သဝနံ န ဖာသူတိ သောတံ အသုဒ္ဓံ အဝိသုဒ္ဓံ အပရိသုဒ္ဓံ အဝေါဒါတံ။ နော တထာ သောတေန သဒ္ဒံ သုဏောမီတိ – နေတ္တာ န သုဒ္ဓါ သဝနံ န ဖာသု။
မာဟံ နဿံ မောမုဟော အန္တရာဝါတိ။ မာဟံ နဿန္တိ မာဟံ နဿ မာဟံ ဝိနဿံ မာဟံ ပနဿံ။ မောမုဟောတိ မောဟမုဟော အဝိဇ္ဇာဂတော အညာဏီ အဝိဘာဝီ ဒုပ္ပညော။ အန္တရာဝါတိ တုယှံ ဓမ္မံ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိပဒံ မဂ္ဂံ အနညာယ အနဓိဂန္တွာ အဝိဒိတွာ အပ္ပဋိလဘိတွာ အဖဿယိတွာ အသစ္ဆိကရိတွာ အန္တရာယေဝ ကာလင်္ကရေယျန္တိ – မာဟံ နဿံ မောမုဟော အန္တရာဝ။
အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညန္တိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ, အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – အာစိက္ခ ဓမ္မံ။ ယမဟံ ဝိဇညန္တိ ယမဟံ ဇာနေယျံ အာဇာနေယျံ ဝိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျံ အဓိဂစ္ဆေယျံ ဖဿေယျံ သစ္ဆိကရေယျန္တိ – အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနန္တိ ဣဓေဝ ဇာတိဇရာမရဏဿ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဇိဏ္ဏောဟမသ္မိ အဗလော ဝီတဝဏ္ဏော၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယော]
နေတ္တာ န သုဒ္ဓါ သဝနံ န ဖာသု။
မာဟံ နဿံ မောမုဟော အန္တရာဝ၊ အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာန’’န္တိ။
၉၀။
ဒိသွာန ရူပေသု ဝိဟညမာနေ၊ [ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ]
ရုပ္ပန္တိ ရူပေသု ဇနာ ပမတ္တာ။
တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တော၊ ဇဟဿု ရူပံ အပုနဗ္ဘဝါယ။
ဒိသွာန ရူပေသု ဝိဟညမာနေတိ။ ရူပန္တိ စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ရူပံ။ သတ္တာ ရူပဟေတု ရူပပ္ပစ္စယာ ရူပကာရဏာ ဟညန္တိ ဝိဟညန္တိ ဥပဟညန္တိ ဥပဃာတိယန္တိ [ဥပဃာတယန္တိ (သျာ။ က။)]။ ရူပေ သတိ ဝိဝိဓကမ္မကာရဏာ [ဝိဝိဓကမ္မကရဏာနိ (က။)] ကာရေန္တိ။ ကသာဟိပိ တာဠေန္တိ, ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တိ, အဍ္ဎဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တိ, ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, နာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ဗိလင်္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောန္တိ, သင်္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောန္တိ, ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တိ, စီရကဝါသိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ဧဏေယျကမ္ပိ ကရောန္တိ, ဗဠိသမံသိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ခါရာပတစ္ဆိကမ္ပိ [ခါရာပဋိစ္ဆိကမ္ပိ (က။)] ကရောန္တိ, ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ပလာလဣဌကမ္ပိ ကရောန္တိ, တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စန္တိ, သုနခေဟိပိ ခါဒါပေန္တိ, ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေန္တိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ ဧဝံ သတ္တာ ရူပဟေတု ရူပပ္ပစ္စယာ ရူပကာရဏာ ဟညန္တိ ဝိဟညန္တိ ဥပဟညန္တိ ဥပဃာတိယန္တိ။ ဧဝံ ဟညမာနေ ဝိဟညမာနေ ဥပဟညမာနေ ဥပဃာတိယမာနေ ဒိသွာ ပဿိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – ဒိသွာန ရူပေသု ဝိဟညမာနေ။
ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါတိ။ ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ။
ရုပ္ပန္တိ ရူပေသု ဇနာ ပမတ္တာတိ။ ရုပ္ပန္တီတိ ရုပ္ပန္တိ ကုပ္ပန္တိ ဣဠယန္တိ [ဣဠိယန္တိ (သျာ။ က။)] ဃဋ္ဋယန္တိ, ဗျာဓိတာ ဒေါမနဿိတာ ဟောန္တိ။ စက္ခုရောဂေန ရုပ္ပန္တိ ကုပ္ပန္တိ ဣဠယန္တိ ဃဋ္ဋယန္တိ, ဗျာဓိတာ ဒေါမနဿိတာ ဟောန္တိ။ သောတရောဂေန။ပေ။။ ကာယရောဂေန။ပေ။။ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿေဟိ ရုပ္ပန္တိ ကုပ္ပန္တိ ဣဠယန္တိ ဃဋ္ဋယန္တိ, ဗျာဓိတာ ဒေါမနဿိတာ ဟောန္တီတိ – ရုပ္ပန္တိ ရူပေသု။
အထ ဝါ, စက္ခုသ္မိံ ဟီယမာနေ ဟာယမာနေ ပရိဟာယမာနေ ဝေမာနေ [ဝိဟာယမာနေ (က။)] ဝိဂစ္ဆမာနေ အန္တရဓါယမာနေ ရုပ္ပန္တိ။ပေ။။ ဒေါမနဿိတာ ဟောန္တိ။ သောတသ္မိံ။ပေ။။ ဃာနသ္မိံ။ ဇိဝှာယ။ ကာယသ္မိံ။ ရူပသ္မိံ။ သဒ္ဒသ္မိံ။ ဂန္ဓသ္မိံ။ ရသသ္မိံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသ္မိံ။ ကုလသ္မိံ။ ဂဏသ္မိံ။ အာဝါသသ္မိံ။ လာဘသ္မိံ။ ယသသ္မိံ။ ပသံသာယ။ သုခသ္မိံ။ စီဝရသ္မိံ။ ပိဏ္ဍပါတသ္မိံ။ သေနာသနသ္မိံ။ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသ္မိံ ဟီယမာနေ ဟာယမာနေ ပရိဟာယမာနေ ဝေမာနေ ဝိဂစ္ဆမာနေ အန္တရဓါယမာနေ ရုပ္ပန္တိ ကုပ္ပန္တိ ဣဠယန္တိ ဃဋ္ဋယန္တိ, ဗျာဓိတာ ဒေါမနဿိတာ ဟောန္တီတိ – ဧဝမ္ပိ ရုပ္ပန္တိ ရူပေသု။
ဇနာတိ ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဂဟဋ္ဌာ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ ဒေဝါ စ မနုဿာ စ။ ပမတ္တာတိ ပမာဒေါ ဝတ္တဗ္ဗော ကာယဒုစ္စရိတေန ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေန ဝါ မနောဒုစ္စရိတေန ဝါ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု စိတ္တဿ ဝေါသဂ္ဂေါ ဝေါသဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ ကုသလာနံ ဝါ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ [အဗဟုလိကမ္မံ (က။)] အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂေါ ပမာဒေါ။ ယော ဧဝရူပေါ ပမာဒေါ ပမဇ္ဇနာ ပမဇ္ဇိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ပမာဒေါ။ ဣမိနာ ပမာဒေန သမန္နာဂတာ ဇနာ ပမတ္တာတိ – ရုပ္ပန္တိ ရူပေသု ဇနာ ပမတ္တာ။
တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တောတိ။ တသ္မာတိ တသ္မာ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒါနာ ဧဝံ အာဒီနဝံ သမ္ပဿမာနော ရူပေသူတိ – တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ။ အပ္ပမတ္တောတိ သက္ကစ္စကာရီ သာတစ္စကာရီ။ပေ။။ အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တော။
ဇဟဿု ရူပံ အပုနဗ္ဘဝါယာတိ။ ရူပန္တိ စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ရူပံ။ ဇဟဿု ရူပန္တိ ဇဟဿု ရူပံ, ပဇဟဿု ရူပံ, ဝိနောဒေဟိ ရူပံ, ဗျန္တီကရောဟိ ရူပံ, အနဘာဝံ ဂမေဟိ ရူပံ။ အပုနဗ္ဘဝါယာတိ ယထာ တေ ရူပံ ဣဓေဝ နိရုဇ္ဈေယျ, ပုနပဋိသန္ဓိကော ဘဝေါ န နိဗ္ဗတ္တေယျ ကာမဓါတုယာ ဝါ ရူပဓါတုယာ ဝါ အရူပဓါတုယာ ဝါ, ကာမဘဝေ ဝါ ရူပဘဝေ ဝါ အရူပဘဝေ ဝါ, သညာဘဝေ ဝါ အသညာဘဝေ ဝါ နေဝသညာနာသညာဘဝေ ဝါ, ဧကဝေါကာရဘဝေ ဝါ စတုဝေါကာရဘဝေ ဝါ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ဝါ, ပုန ဂတိယာ ဝါ ဥပပတ္တိယာ ဝါ ပဋိသန္ဓိယာ ဝါ ဘဝေ ဝါ သံသာရေ ဝါ ဝဋ္ဋေ ဝါ န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, ဣဓေဝ နိရုဇ္ဈေယျ ဝူပသမေယျ အတ္ထံ ဂစ္ဆေယျ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျာတိ – ဇဟဿု ရူပံ အပုနဗ္ဘဝါယ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဒိသွာန ရူပေသု ဝိဟညမာနေ၊ [ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ]
ရုပ္ပန္တိ ရူပေသု ဇနာ ပမတ္တာ။
တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တော၊ ဇဟဿု ရူပံ အပုနဗ္ဘဝါယာ’’တိ။
၉၁။
ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ စတဿော၊ ဥဒ္ဓံ အဓေါ ဒသ ဒိသာ ဣမာယော။
န တုယှံ အဒိဋ္ဌံ အဿုတံ အမုတံ၊ အထော အဝိညာတံ ကိဉ္စိ နမတ္ထိ လောကေ။
အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ၊ ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ။
ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ စတဿော, ဥဒ္ဓံ အဓေါ ဒသ ဒိသာ ဣမာယောတိ ဒသ ဒိသာ။
န တုယှံ အဒိဋ္ဌံ အဿုတံ အမုတံ, အထော အဝိညာတံ ကိဉ္စိ နမတ္ထိ လောကေတိ န တုယှံ အဒိဋ္ဌံ အဿုတံ အမုတံ အဝိညာတံ ကိဉ္စိ အတ္တတ္ထော ဝါ ပရတ္ထော ဝါ ဥဘယတ္ထော ဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော ဝါ အတ္ထော သမ္ပရာယိကော ဝါ အတ္ထော ဥတ္တာနော ဝါ အတ္ထော ဂမ္ဘီရော ဝါ အတ္ထော ဂူဠ္ဟော ဝါ အတ္ထော ပဋိစ္ဆန္နော ဝါ အတ္ထော နေယျော ဝါ အတ္ထော နီတော ဝါ အတ္ထော အနဝဇ္ဇော ဝါ အတ္ထော နိက္ကိလေသော ဝါ အတ္ထော ဝေါဒါနော ဝါ အတ္ထော ပရမတ္ထော ဝါ နတ္ထိ န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတီတိ – န တုယှံ အဒိဋ္ဌံ အဿုတံ အမုတံ, အထော အဝိညာတံ ကိဉ္စိ နမတ္ထိ လောကေ။
အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညန္တိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလျာဏံ။ပေ။။ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟိ။ ယမဟံ ဝိဇညန္တိ ယမဟံ ဇာနေယျံ အာဇာနေယျံ ဝိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇာနေယျံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျံ အဓိဂစ္ဆေယျံ ဖဿေယျံ သစ္ဆိကရေယျန္တိ – အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။
ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနန္တိ ဣဓေဝ ဇာတိဇရာမရဏဿ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိဿဂ္ဂံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ စတဿော၊ ဥဒ္ဓံ အဓေါ ဒသ ဒိသာ ဣမာယော။
န တုယှံ အဒိဋ္ဌံ အဿုတံ အမုတံ၊ အထော အဝိညာတံ ကိဉ္စိ နမတ္ထိ လောကေ။
အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ၊ ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာန’’န္တိ။
၉၂။
တဏှာဓိပန္နေ မနုဇေ ပေက္ခမာနော၊ [ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ]
သန္တာပဇာတေ ဇရသာ ပရေတေ။
တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တော၊ ဇဟဿု တဏှံ အပုနဗ္ဘဝါယ။
တဏှာဓိပန္နေ မနုဇေ ပေက္ခမာနောတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှာဓိပန္နေတိ တဏှာဓိပန္နေ [တဏှာယ အဓိပန္နေ (က။)] တဏှာနုဂေ တဏှာနုဂတေ တဏှာနုသဋေ တဏှာယ ပန္နေ ပဋိပန္နေ အဘိဘူတေ ပရိယာဒိန္နစိတ္တေ။ မနုဇေတိ သတ္တာဓိဝစနံ။ ပေက္ခမာနောတိ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – တဏှာဓိပန္နေ မနုဇေ ပေက္ခမာနော။ ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါတိ။ ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ။
သန္တာပဇာတေ ဇရသာ ပရေတေတိ။ သန္တာပဇာတေတိ ဇာတိယာ သန္တာပဇာတေ, ဇရာယ သန္တာပဇာတေ, ဗျာဓိနာ သန္တာပဇာတေ, မရဏေန သန္တာပဇာတေ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသေဟိ သန္တာပဇာတေ, နေရယိကေန ဒုက္ခေန သန္တာပဇာတေ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဒုက္ခေန သန္တာပဇာတေ ဤတိဇာတေ ဥပဒ္ဒဝဇာတေ ဥပသဂ္ဂဇာတေတိ – သန္တာပဇာတေ။ ဇရသာ ပရေတေတိ ဇရာယ ဖုဋ္ဌေ ပရေတေ သမောဟိတေ သမန္နာဂတေ။ ဇာတိယာ အနုဂတေ ဇရာယ အနုသဋေ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတေ မရဏေန အဗ္ဘာဟတေ အတာဏေ အလေဏေ အသရဏေ အသရဏီဘူတေတိ – သန္တာပဇာတေ ဇရသာ ပရေတေ။
တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တောတိ။ တသ္မာတိ တသ္မာ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒါနာ ဧဝံ အာဒီနဝံ သမ္ပဿမာနော တဏှာယာတိ – တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ။ အပ္ပမတ္တောတိ သက္ကစ္စကာရီ။ပေ။။ အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တော။
ဇဟဿု တဏှံ အပုနဗ္ဘဝါယာတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ ဇဟဿု တဏှန္တိ ဇဟဿု တဏှံ ပဇဟဿု တဏှံ ဝိနောဒေဟိ တဏှံ ဗျန္တီကရောဟိ တဏှံ အနဘာဝံ ဂမေဟိ တဏှံ။ အပုနဗ္ဘဝါယာတိ ယထာ တေ။ပေ။။ ပုနပဋိသန္ဓိကော ဘဝေါ န နိဗ္ဗတ္တေယျ ကာမဓါတုယာ ဝါ ရူပဓါတုယာ ဝါ အရူပဓါတုယာ ဝါ, ကာမဘဝေ ဝါ ရူပဘဝေ ဝါ အရူပဘဝေ ဝါ, သညာဘဝေ ဝါ အသညာဘဝေ ဝါ နေဝသညာနာသညာဘဝေ ဝါ, ဧကဝေါကာရဘဝေ ဝါ စတုဝေါကာရဘဝေ ဝါ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ဝါ, ပုနဂတိယာ ဝါ ဥပပတ္တိယာ ဝါ ပဋိသန္ဓိယာ ဝါ ဘဝေ ဝါ သံသာရေ ဝါ ဝဋ္ဋေ ဝါ န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, ဣဓေဝ နိရုဇ္ဈေယျ ဝူပသမေယျ အတ္ထံ ဂစ္ဆေယျ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျာတိ – ဇဟဿု တဏှံ အပုနဗ္ဘဝါယ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘တဏှာဓိပန္နေ မနုဇေ ပေက္ခမာနော၊ [ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ]
သန္တာပဇာတေ ဇရသာ ပရေတေ။
တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တော၊ ဇဟဿု တဏှံ အပုနဗ္ဘဝါယာ’’တိ။
သဟ ဂါထာပရိယောသာနာ ယေ တေ ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဧကပယောဂါ ဧကာဓိပ္ပါယာ ဧကဝါသနဝါသိတာ, တေသံ အနေကပါဏသဟဿာနံ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။ တဿ စ ဗြာဟ္မဏဿ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။ သဟ ဓမ္မစက္ခုဿ ပဋိလာဘာ အဇိနဇဋာဝါကစီရတိဒဏ္ဍကမဏ္ဍလုကေသာ စ မဿူ စ အန္တရဟိတာ ဘဏ္ဍုကာသာယဝတ္ထဝသနော သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓရော အနွတ္ထပဋိပတ္တိယာ ပဉ္ဇလိကော ဘဂဝန္တံ နမဿမာနော နိသိန္နော ဟောတိ – ‘‘သတ္ထာ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ။
ပိင်္ဂိယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော [သိင်္ဂိယပဉ္ဟံ (က။)] သောဠသမော။
၁၇။ ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာနိဒ္ဒေသော
၉၃။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ မဂဓေသု ဝိဟရန္တော ပါသာဏကေ စေတိယေ, ပရိစာရကသောဠသာနံ [ပရိစာရိတသောဠသန္နံ (သျာ။ က။)] ဗြာဟ္မဏာနံ အဇ္ဈိဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပဉ္ဟံ ဗျာကာသိ။
ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါတိ ဣဒံ ပါရာယနံ အဝေါစ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနမေတံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ မဂဓေသု ဝိဟရန္တောတိ မဂဓနာမကေ ဇနပဒေ ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပါလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တော။ ပါသာဏကေ စေတိယေတိ ပါသာဏကစေတိယံ ဝုစ္စတိ ဗုဒ္ဓါသနန္တိ – မဂဓေသု ဝိဟရန္တော ပါသာဏကေ စေတိယေ။ ပရိစာရကသောဠသာနံ ဗြာဟ္မဏာနန္တိ ပိင်္ဂိယော [သိင်္ဂိယော (က။)] ဗြာဟ္မဏော ဗာဝရိဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဒ္ဓေါ ပဒ္ဓစရော ပရိစာရကော [ပရိစာရိကော (သျာ။ က။)] သိဿော။ ပိင်္ဂိယေန [တေန (က။)] တေ သောဠသာတိ – ဧဝမ္ပိ ပရိစာရကသောဠသာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ။ အထ ဝါ, တေ သောဠသ ဗြာဟ္မဏာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဒ္ဓါ ပဒ္ဓစရာ ပရိစာရကာ သိဿာတိ – ဧဝမ္ပိ ပရိစာရကသောဠသာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ။
အဇ္ဈိဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပဉ္ဟံ ဗျာကာသီတိ။ အဇ္ဈိဋ္ဌောတိ အဇ္ဈိဋ္ဌော အဇ္ဈေသိတော။ ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌောတိ ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပုစ္ဆိတော ပုစ္ဆိတော ယာစိတော ယာစိတော အဇ္ဈေသိတော အဇ္ဈေသိတော ပသာဒိတော ပသာဒိတော။ ပဉ္ဟံ ဗျာကာသီတိ ပဉ္ဟံ ဗျာကာသိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအာကာသိ ပကာသေသီတိ – အဇ္ဈိဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပဉ္ဟံ ဗျာကာသိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
‘‘ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ မဂဓေသု ဝိဟရန္တော ပါသာဏကေ စေတိယေ, ပရိစာရကသောဠသာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ အဇ္ဈိဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပဉ္ဟံ ဗျာကာသီ’’တိ။
၉၄။ ဧကမေကဿ စေပိ ပဉ္ဟဿ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇေယျ, ဂစ္ဆေယျေဝ ဇရာမရဏဿ ပါရံ။ ပါရင်္ဂမနီယာ ဣမေ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ ဣမဿ ဓမ္မပရိယာယဿ ‘‘ပါရာယန’’န္တွေ အဓိဝစနံ။
ဧကမေကဿ စေပိ ပဉ္ဟဿာတိ ဧကမေကဿ စေပိ အဇိတပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ တိဿမေတ္တေယျပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ပုဏ္ဏကပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ မေတ္တဂူပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ဓေါတကပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ဥပသီဝပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ နန္ဒကပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ဟေမကပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ တောဒေယျပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ကပ္ပပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ဇတုကဏ္ဏိပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ဘဒြာဝုဓပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ဥဒယပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ပေါသာလပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ မောဃရာဇပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ စေပိ ပိင်္ဂိယပဉ္ဟဿာတိ – ဧကမေကဿ စေပိ ပဉ္ဟဿ။
အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယာတိ သွေဝ ပဉ္ဟော ဓမ္မော, ဝိသဇ္ဇနံ [ဝိဿဇ္ဇနံ (က။)] အတ္ထောတိ အတ္ထံ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – အတ္ထမညာယ။ ဓမ္မမညာယာတိ ဓမ္မံ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – ဓမ္မမညာယာတိ – အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ။ ဓမ္မာနုဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇေယျာတိ သမ္မာပဋိပဒံ အနုလောမပဋိပဒံ အပစ္စနီကပဋိပဒံ အနွတ္ထပဋိပဒံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇေယျာတိ – ဓမ္မာနုဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇေယျ။ ဂစ္ဆေယျေဝ ဇရာမရဏဿ ပါရန္တိ ဇရာမရဏဿ ပါရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ဂစ္ဆေယျေဝ ဇရာမရဏဿ ပါရန္တိ ဇရာမရဏဿ ပါရံ ဂစ္ဆေယျ, ပါရံ အဓိဂစ္ဆေယျ, ပါရံ အဓိဖဿေယျ, ပါရံ သစ္ဆိကရေယျာတိ – ဂစ္ဆေယျေဝ ဇရာမရဏဿ ပါရံ။ ပါရင်္ဂမနီယာ ဣမေ ဓမ္မာတိ ဣမေ ဓမ္မာ ပါရင်္ဂမနီယာ။ ပါရံ ပါပေန္တိ ပါရံ သမ္ပာပေန္တိ ပါရံ သမနုပါပေန္တိ, ဇရာမဏဿ တရဏာယ [တာရဏာယ (သျာ။)] သံဝတ္တန္တီတိ – ပါရင်္ဂမနီယာ ဣမေ ဓမ္မာတိ။
တသ္မာ ဣမဿ ဓမ္မပရိယာယဿာတိ။ တသ္မာတိ တသ္မာ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒါနာတိ – တသ္မာ။ ဣမဿ ဓမ္မပရိယာယဿာတိ ဣမဿ ပါရာယနဿာတိ – တသ္မာ ဣမဿ ဓမ္မပရိယာယဿ။ ပါရာယနန္တွေ အဓိဝစနန္တိ ပါရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ပေ။။ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ အယနံ ဝုစ္စတိ မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ။။ သမ္မာသမာဓိ။ အဓိဝစနန္တိ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယျံ နိရုတ္တိ ဗျဉ္ဇနံ အဘိလာပေါတိ – ပါရာယနန္တွေ အဓိဝစနံ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
‘‘ဧကမေကဿ စေပိ ပဉ္ဟဿ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇေယျ, ဂစ္ဆေယျေဝ ဇရာမရဏဿ ပါရံ။ ပါရင်္ဂမနီယာ ဣမေ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ ဣမဿ ဓမ္မပရိယာယဿ ‘ပါရာယန’န္တွေ အဓိဝစန’’န္တိ။
၉၅။
အဇိတော တိဿမေတ္တေယျော၊ ပုဏ္ဏကော အထ မေတ္တဂူ။
ဓေါတကော ဥပသီဝေါ စ၊ နန္ဒော စ အထ ဟေမကော။
၉၆။
တောဒေယျကပ္ပါ ဒုဘယော၊ ဇတုကဏ္ဏီ စ ပဏ္ဍိတော။
ဘဒြာဝုဓေါ ဥဒယော စ၊ ပေါသာလော စာပိ ဗြာဟ္မဏော။
မောဃရာဇာ စ မေဓါဝီ၊ ပိင်္ဂိယော စ မဟာဣသိ။
၉၇။
ဧတေ ဗုဒ္ဓံ ဥပါဂစ္ဆုံ၊ သမ္ပန္နစရဏံ ဣသိံ။
ပုစ္ဆန္တာ နိပုဏေ ပဉ္ဟေ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပါဂမုံ။
ဧတေ ဗုဒ္ဓံ ဥပါဂစ္ဆုန္တိ။ ဧတေတိ သောဠသ ပါရာယနိယာ ဗြာဟ္မဏာ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ, တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ကေနဋ္ဌေန ဗုဒ္ဓေါ? ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနီတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဗောဓေတာ ပဇာယာတိ ဗုဒ္ဓေါ, သဗ္ဗညုတာယ ဗုဒ္ဓေါ, သဗ္ဗဒဿာဝိတာယ ဗုဒ္ဓေါ, အဘိညေယျတာယ ဗုဒ္ဓေါ, ဝိသဝိတာယ ဗုဒ္ဓေါ, ခီဏာသဝသင်္ခါတေန ဗုဒ္ဓေါ, နိရုပလေပသင်္ခါတေန ဗုဒ္ဓေါ, ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဗုဒ္ဓေါ, အဗုဒ္ဓိဝိဟတတ္တာ ဗုဒ္ဓိပဋိလာဘာတိ ဗုဒ္ဓေါ။ ဗုဒ္ဓေါတိ နေတံ နာမံ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ။ ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတဉာဏဿ ပဋိလာဘာ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ , ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ။ ဧတေ ဗုဒ္ဓံ ဥပါဂစ္ဆုန္တိ ဧတေ ဗုဒ္ဓံ ဥပါဂမိံသု ဥပသင်္ကမိံသု ပယိရုပါသိံသု ပရိပုစ္ဆိံသု ပရိပဉ္ဟိံသူတိ – ဧတေ ဗုဒ္ဓံ ဥပါဂစ္ဆုံ။
သမ္ပန္နစရဏံ ဣသိန္တိ စရဏံ ဝုစ္စတိ သီလာစာရနိဗ္ဗတ္တိ။ သီလသံဝရောပိ စရဏံ, ဣန္ဒ္ရိယသံဝရောပိ စရဏံ, ဘောဇနေ မတ္တညုတာပိ စရဏံ, ဇာဂရိယာနုယောဂေါပိ စရဏံ, သတ္တပိ သဒ္ဓမ္မာ စရဏံ, စတ္တာရိပိ ဈာနာနိ စရဏံ။ သမ္ပန္နစရဏန္တိ သမ္ပန္နစရဏံ သေဋ္ဌစရဏံ ဝိသေဋ္ဌစရဏံ [ဝိသိဋ္ဌစရဏံ (က။)] ပါမောက္ခစရဏံ ဥတ္တမစရဏံ ပဝရစရဏံ။ ဣသီတိ ဣသိ ဘဂဝါ မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ ဣသိ။ပေ။။ မဟေသက္ခေဟိ ဝါ သတ္တေဟိ ဧသိတော ဂဝေသိတော ပရိယေသိတော – ‘‘ကဟံ ဗုဒ္ဓေါ, ကဟံ ဘဂဝါ, ကဟံ ဒေဝဒေဝေါ ကဟံ နရာသဘော’’တိ – ဣသီတိ – သမ္ပန္နစရဏံ ဣသိံ။
ပုစ္ဆန္တာ နိပုဏေ ပဉ္ဟေတိ။ ပုစ္ဆန္တာတိ ပုစ္ဆန္တာ ယာစန္တာ အဇ္ဈေသန္တာ ပသာဒေန္တာ။ နိပုဏေ ပဉ္ဟေတိ ဂမ္ဘီရေ ဒုဒ္ဒသေ ဒုရနုဗောဓေ သန္တေ ပဏီတေ အတက္ကာဝစရေ နိပုဏေ ပဏ္ဍိတဝေဒနီယေ ပဉ္ဟေတိ – ပုစ္ဆန္တာ နိပုဏေ ပဉ္ဟေ။
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပါဂမုန္တိ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ။ သေဋ္ဌန္တိ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသေဋ္ဌံ ပါမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရံ ဗုဒ္ဓံ ဥပါဂမုံ ဥပါဂမိံသု ဥပသင်္ကမိံသု ပယိရုပါသိံသု ပရိပုစ္ဆိံသု ပရိပဉ္ဟိံသူတိ – ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပါဂမုံ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
‘‘ဧတေ ဗုဒ္ဓံ ဥပါဂစ္ဆုံ၊ သမ္ပန္နစရဏံ ဣသိံ။
ပုစ္ဆန္တာ နိပုဏေ ပဉ္ဟေ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပါဂမု’’န္တိ။
၉၈။
တေသံ ဗုဒ္ဓေါ ပဗျာကာသိ၊ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ယထာတထံ။
ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန၊ တောသေသိ ဗြာဟ္မဏေ မုနိ။
တေသံ ဗုဒ္ဓေါ ပဗျာကာသီတိ။ တေသန္တိ သောဠသာနံ ပါရာယနိယာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ။ ပဗျာကာသီတိ တေသံ ဗုဒ္ဓေါ ပဗျာကာသိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – တေသံ ဗုဒ္ဓေါ ပဗျာကာသိ။
ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ယထာတထန္တိ။ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌောတိ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ပုစ္ဆိတော ယာစိတော အဇ္ဈေသိတော ပသာဒိတော။ ယထာတထန္တိ ယထာ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ တထာ အာစိက္ခိ , ယထာ ဒေသိတဗ္ဗံ တထာ ဒေသေသိ, ယထာ ပညပေတဗ္ဗံ တထာ ပညပေသိ, ယထာ ပဋ္ဌပေတဗ္ဗံ တထာ ပဋ္ဌပေသိ, ယထာ ဝိဝရိတဗ္ဗံ တထာ ဝိဝရိ , ယထာ ဝိဘဇိတဗ္ဗံ တထာ ဝိဘဇိ, ယထာ ဥတ္တာနီကာတဗ္ဗံ တထာ ဥတ္တာနီအကာသိ, ယထာ ပကာသိတဗ္ဗံ တထာ ပကာသေသီတိ – ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ယထာတထံ။
ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေနာတိ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန အာစိက္ခနေန ဒေသနေန ပညပနေန ပဋ္ဌပနေန ဝိဝရဏေန ဝိဘဇနေန ဥတ္တာနီကမ္မေန ပကာသနေနာတိ – ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန။
တောသေသိ ဗြာဟ္မဏေ မုနီတိ။ တောသေသီတိ တောသေသိ ဝိတောသေသိ ပသာဒေသိ အာရာဓေသိ အတ္တမနေ အကာသိ။ ဗြာဟ္မဏေတိ သောဠသ ပါရာယနိယေ ဗြာဟ္မဏေ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ။။ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနီတိ – တောသေသိ ဗြာဟ္မဏေ မုနိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
‘‘တေသံ ဗုဒ္ဓေါ ပဗျာကာသိ၊ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ယထာတထံ။
ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန၊ တောသေသိ ဗြာဟ္မဏေ မုနီ’’တိ။
၉၉။
တေ တောသိတာ စက္ခုမတာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။
ဗြဟ္မစရိယမစရိံသု၊ ဝရပညဿ သန္တိကေ။
တေ တောသိတာ စက္ခုမတာတိ။ တေတိ သောဠသ ပါရာယနိယာ ဗြာဟ္မဏာ။ တောသိတာတိ တောသိတာ ဝိတောသိတာ ပသာဒိတာ အာရာဓိတာ အတ္တမနာ ကတာတိ – တေ တောသိတာ။ စက္ခုမတာတိ ဘဂဝါ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမာ – မံသစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, ဒိဗ္ဗစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, ပညာစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, သမန္တစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။ ကထံ ဘဂဝါ မံသစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။ပေ။။ ဧဝံ ဘဂဝါ သမန္တစက္ခုနာပိ စက္ခုမာတိ – တေ တောသိတာ စက္ခုမတာ။
ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာတိ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ။ အာဒိစ္စဗန္ဓုနာတိ အာဒိစ္စော ဝုစ္စတိ သူရိယော။ သော ဂေါတမော ဂေါတ္တေန, ဘဂဝါပိ ဂေါတမော ဂေါတ္တေန, ဘဂဝါ သူရိယဿ ဂေါတ္တဉာတကော ဂေါတ္တဗန္ဓု။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အာဒိစ္စဗန္ဓူတိ – ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။
ဗြဟ္မစရိယမစရိံသူတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုစ္စတိ အသဒ္ဓမ္မသမာပတ္တိယာ အာရတိ ဝိရတိ ပဋိဝိရတိ ဝေရမဏီ ဝိရမဏံ အကိရိယာ အကရဏံ အနဇ္ဈာပတ္တိ ဝေလာအနတိက္ကမော သေတုဃာတော။ အပိ စ, နိပ္ပရိယာယဝသေန ဗြဟ္မစရိယံ ဝုစ္စတိ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော, သမ္မာဝါစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝေါ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ။ ဗြဟ္မစရိယမစရိံသူတိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိံသု အစရိံသု သမာဒါယ ဝတ္တိံသူတိ – ဗြဟ္မစရိယမစရိံသု။
ဝရပညဿ သန္တိကေတိ ဝရပညဿ အဂ္ဂပညဿ သေဋ္ဌပညဿ ဝိသေဋ္ဌပညဿ ပါမောက္ခပညဿ ဥတ္တမပညဿ ပဝရပညဿ။ သန္တိကေတိ သန္တိကေ သာမန္တာ အာသန္နေ အဝိဒူရေ ဥပကဋ္ဌေတိ – ဝရပညဿ သန္တိကေ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
‘‘တေ တောသိတာ စက္ခုမတာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။
ဗြဟ္မစရိယမစရိံသု၊ ဝရပညဿ သန္တိကေ’’တိ။
၁၀၀။
ဧကမေကဿ ပဉ္ဟဿ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ။
တထာ ယော ပဋိပဇ္ဇေယျ၊ ဂစ္ဆေ ပါရံ အပါရတော။
ဧကမေကဿ ပဉ္ဟဿာတိ ဧကမေကဿ အဇိတပဉ္ဟဿ, ဧကမေကဿ တိဿမေတ္တေယျပဉ္ဟဿ။ပေ။။ ဧကမေကဿ ပိင်္ဂိယပဉ္ဟဿာတိ – ဧကမေကဿ ပဉ္ဟဿ။
ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတန္တိ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ။ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတန္တိ ယထာ ဗုဒ္ဓေန အာစိက္ခိတံ ဒေသိတံ ပညပိတံ ပဋ္ဌပိတံ ဝိဝရိတံ ဝိဘဇိတံ [ဝိဘတ္တံ (သျာ။)] ဥတ္တာနီကတံ ပကာသိတန္တိ – ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ။
တထာ ယော ပဋိပဇ္ဇေယျာတိ သမ္မာပဋိပဒံ အနုလောမပဋိပဒံ အပစ္စနီကပဋိပဒံ အနွတ္ထပဋိပဒံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇေယျာတိ – တထာ ယော ပဋိပဇ္ဇေယျ။
ဂစ္ဆေ ပါရံ အပါရတောတိ ပါရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ပေ။။ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ; အပါရံ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ ဂစ္ဆေ ပါရံ အပါရတောတိ အပါရတော ပါရံ ဂစ္ဆေယျ, ပါရံ အဓိဂစ္ဆေယျ, ပါရံ ဖဿေယျ, ပါရံ သစ္ဆိကရေယျာတိ – ဂစ္ဆေ ပါရံ အပါရတော။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
‘‘ဧကမေကဿ ပဉ္ဟဿ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ။
တထာ ယော ပဋိပဇ္ဇေယျ၊ ဂစ္ဆေ ပါရံ အပါရတော’’တိ။
၁၀၁။
အပါရာ ပါရံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဘာဝေန္တော မဂ္ဂမုတ္တမံ။
မဂ္ဂေါ သော ပါရံ ဂမနာယ၊ တသ္မာ ပါရာယနံ ဣတိ။
အပါရာ ပါရံ ဂစ္ဆေယျာတိ အပါရံ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ; ပါရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ပေ။။ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ အပါရာ ပါရံ ဂစ္ဆေယျာတိ အပါရာ ပါရံ ဂစ္ဆေယျ, ပါရံ အဓိဂစ္ဆေယျ, ပါရံ ဖဿေယျ, ပါရံ သစ္ဆိကရေယျာတိ – အပါရာ ပါရံ ဂစ္ဆေယျ။
ဘာဝေန္တော မဂ္ဂမုတ္တမန္တိ မဂ္ဂမုတ္တမံ ဝုစ္စတိ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ။။ သမ္မာသမာဓိ။ မဂ္ဂမုတ္တမန္တိ မဂ္ဂံ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသေဋ္ဌံ ပါမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရံ။ ဘာဝေန္တောတိ ဘာဝေန္တော အာသေဝန္တော ဗဟုလီကရောန္တောတိ – ဘာဝေန္တော မဂ္ဂမုတ္တမံ။
မဂ္ဂေါ သော ပါရံ ဂမနာယာတိ –
မဂ္ဂေါ ပန္ထော ပထော ပဇ္ဇော [အဒ္ဓေါ (က။)]၊ အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယနံ။
နာဝါ ဥတ္တရသေတု စ၊ ကုလ္လော စ ဘိသိ သင်္ကမော [သင်္ဂမော (သျာ။ က။) ပဿ-ဓါတုမာလာယံ မဂ္ဂဓါတုဝဏ္ဏနာယံ]။
ပါရံ ဂမနာယာတိ ပါရံ ဂမနာယ ပါရံ သမ္ပာပနာယ ပါရံ သမနုပါပနာယ ဇရာမရဏဿ တရဏာယာတိ – မဂ္ဂေါ သော ပါရံ ဂမနာယ။
တသ္မာ ပါရာယနံ ဣတီတိ။ တသ္မာတိ တသ္မာ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒါနာ။ ပါရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ပေ။။ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ အယနံ ဝုစ္စတိ မဂ္ဂေါ။ ဣတီတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ ဣတီတိ – တသ္မာ ပါရာယနံ ဣတိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –
‘‘အပါရာ ပါရံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဘာဝေန္တော မဂ္ဂမုတ္တမံ။
မဂ္ဂေါ သော ပါရံ ဂမနာယ၊ တသ္မာ ပါရာယနံ ဣတီ’’တိ။
ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာနိဒ္ဒေသော သတ္တရသမော။
၁၈။ ပါရာယနာနုဂီတိဂါထာနိဒ္ဒေသော
၁၀၂။
ပါရာယနမနုဂါယိဿံ ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယော]
ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသိ၊ ဝိမလော ဘူရိမေဓသော။
နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော နာဂေါ၊ ကိဿ ဟေတု မုသာ ဘဏေ။
ပါရာယနမနုဂါယိဿန္တိ ဂီတမနုဂါယိဿံ ကထိတမနုကထယိဿံ [ကထိတမနုဂါယိဿံ (သျာ။) ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု အနုဂါယိဿန္တိ အာဂတံ] ဘဏိတမနုဘဏိဿံ လပိတမနုလပိဿံ ဘာသိတမနုဘာသိဿန္တိ – ပါရာယနမနုဂါယိဿံ။ ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဣစ္စာတိ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစနမေတံ – အာယသ္မာတိ။ ပိင်္ဂိယောတိ တဿ ထေရဿ နာမံ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယျံ နိရုတ္တိ ဗျဉ္ဇနံ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယော။
ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသီတိ ယထာ အဒ္ဒက္ခိ တထာ အက္ခာသိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ယထာ အဒ္ဒက္ခိ တထာ အက္ခာသိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ယထာ အဒ္ဒက္ခိ တထာ အက္ခာသိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသိ။
ဝိမလော ဘူရိမေဓသောတိ။ ဝိမလောတိ ရာဂေါ မလံ, ဒေါသော မလံ, မောဟော မလံ, ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ မလာ။ တေ မလာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အမလော ဗုဒ္ဓေါ ဝိမလော နိမ္မလော မလာပဂတော မလဝိပ္ပဟီနော မလဝိမုတ္တော သဗ္ဗမလဝီတိဝတ္တော။ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝါ တာယ [ဘဂဝါ ဣမာယ (သျာ။)] ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတော။ မေဓါ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝါ ဣမာယ မေဓါယ ပညာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော, တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ သုမေဓသောတိ – ဝိမလော ဘူရိမေဓသော။
နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော နာဂေါတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒါနတော ဒွေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဝတ္ထုကာမာ ပရိညာတာ ကိလေသကာမာ ပဟီနာ ဝတ္ထုကာမာနံ ပရိညာတတ္တာ ကိလေသကာမာနံ ပဟီနတ္တာ။ ဘဂဝါ န ကာမေ ကာမေတိ န ကာမေ ဣစ္ဆတိ န ကာမေ ပတ္ထေတိ န ကာမေ ပိဟေတိ န ကာမေ အဘိဇပ္ပတိ။ ယေ ကာမေ ကာမေန္တိ ကာမေ ဣစ္ဆန္တိ ကာမေ ပတ္ထေန္တိ ကာမေ ပိဟေန္တိ ကာမေ အဘိဇပ္ပန္တိ တေ ကာမကာမိနော ရာဂရာဂိနော သညသညိနော။ ဘဂဝါ န ကာမေ ကာမေတိ န ကာမေ ဣစ္ဆတိ န ကာမေ ပတ္ထေတိ န ကာမေ ပိဟေတိ န ကာမေ အဘိဇပ္ပတိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အကာမော နိက္ကာမော စတ္တကာမော ဝန္တကာမော မုတ္တကာမော ပဟီနကာမော ပဋိနိဿဋ္ဌကာမော ဝီတရာဂေါ ဝိဂတရာဂေါ စတ္တရာဂေါ ဝန္တရာဂေါ မုတ္တရာဂေါ ပဟီနရာဂေါ ပဋိနိဿဋ္ဌရာဂေါ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီတိ – နိက္ကာမော။
နိဗ္ဗနောတိ ရာဂေါ ဝနံ, ဒေါသော ဝနံ, မောဟော ဝနံ, ကောဓေါ ဝနံ, ဥပနာဟော ဝနံ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ ဝနာ။ တေ ဝနာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အဝနော ဝိဝနော နိဗ္ဗနော ဝနာပဂတော ဝနဝိပ္ပဟီနော ဝနဝိမုတ္တော သဗ္ဗဝနဝီတိဝတ္တောတိ – နိဗ္ဗနော။ နာဂေါတိ နာဂေါ; ဘဂဝါ အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂေါ, န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ, န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ။ပေ။။ ဧဝံ ဘဂဝါ န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂေါတိ – နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော နာဂေါ။
ကိဿ ဟေတု မုသာ ဘဏေတိ။ ကိဿ ဟေတူတိ ကိဿ ဟေတု ကိံဟေတု ကိံကာရဏာ ကိံနိဒါနာ ကိံပစ္စယာတိ – ကိဿ ဟေတု။ မုသာ ဘဏေတိ မုသာ ဘဏေယျ ကထေယျ ဒီပေယျ ဝေါဟရေယျ; မုသာ ဘဏေတိ မောသဝဇ္ဇံ ဘဏေယျ, မုသာဝါဒံ ဘဏေယျ, အနရိယဝါဒံ ဘဏေယျ။ ဣဓေကစ္စော သဘာဂတော [သဘဂ္ဂတော (သျာ။)] ဝါ ပရိသာဂတော [ပရိသဂ္ဂတော (သျာ။)] ဝါ ဉာတိမဇ္ဈဂတော ဝါ ပူဂမဇ္ဈဂတော ဝါ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတော ဝါ အဘိနီတော သက္ခိပုဋ္ဌော – ‘‘ဧဟမ္ဘော [ဧဟိ ဘော (သျာ။) ပဿ မ။ နိ။ ၃။၁၁၂] ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝဒေဟီ’’တိ, သော အဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘‘ဇာနာမီ’’တိ , ဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ, အပဿံ ဝါ အာဟ – ‘‘ပဿာမီ’’တိ, ပဿံ ဝါ အာဟ – ‘‘န ပဿာမီ’’တိ။ ဣတိ အတ္တဟေတု ဝါ ပရဟေတု ဝါ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝါ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသတိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ မောသဝဇ္ဇံ။
အပိ စ, တီဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ။ ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ – ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ။ အပိ စ, စတူဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ။ ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ – ဣမေဟိ စတူဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ။ အပိ စ, ပဉ္စဟာကာရေဟိ။ပေ။။ ဆဟာကာရေဟိ။ သတ္တဟာကာရေဟိ။ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ။ ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ – ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓါယ ခန္တိံ, ဝိနိဓါယ ရုစိံ, ဝိနိဓါယ သညံ, ဝိနိဓါယ ဘာဝံ – ဣမေဟိ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ မောသဝဇ္ဇံ။ ကိဿ ဟေတု မုသာ ဘဏေယျ ကထေယျ ဒီပေယျ ဝေါဟရေယျာတိ – ကိဿ ဟေတု မုသာ ဘဏေ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ပါရာယနမနုဂါယိဿံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယော]
ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသိ၊ ဝိမလော ဘူရိမေဓသော။
နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော နာဂေါ၊ ကိဿ ဟေတု မုသာ ဘဏေ’’တိ။
၁၀၃။
ပဟီနမလမောဟဿ၊ မာနမက္ခပ္ပဟာယိနော။
ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတံ။
ပဟီနမလမောဟဿာတိ ။ မလန္တိ ရာဂေါ မလံ, ဒေါသော မလံ, မောဟော မလံ, မာနော မလံ, ဒိဋ္ဌိ မလံ, ကိလေသော မလံ, သဗ္ဗဒုစ္စရိတံ မလံ, သဗ္ဗဘဝဂါမိကမ္မံ မလံ။
မောဟောတိ ယံ ဒုက္ခေ အညာဏံ။ပေ။။ အဝိဇ္ဇာလင်္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ။ အယံ ဝုစ္စတိ မောဟော။ မလဉ္စ မောဟော စ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ ပဟီနမလမောဟောတိ – ပဟီနမလမောဟဿ။
မာနမက္ခပ္ပဟာယိနောတိ။ မာနောတိ ဧကဝိဓေန မာနော – ယာ စိတ္တဿ ဥန္နတိ [ဥဏ္ဏတိ (သျာ။ က။)]။ ဒုဝိဓေန မာနော – အတ္တုက္ကံသနမာနော, ပရဝမ္ဘနမာနော။ တိဝိဓေန မာနော – သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော, သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော, ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော။ စတုဗ္ဗိဓေန မာနော – လာဘေန မာနံ ဇနေတိ, ယသေန မာနံ ဇနေတိ, ပသံသာယ မာနံ ဇနေတိ, သုခေန မာနံ ဇနေတိ။ ပဉ္စဝိဓေန မာနော – လာဘိမှိ မနာပိကာနံ ရူပါနန္တိ မာနံ ဇနေတိ, လာဘိမှိ မနာပိကာနံ သဒ္ဒါနံ။ပေ။။ ဂန္ဓာနံ။ ရသာနံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနန္တိ မာနံ ဇနေတိ။ ဆဗ္ဗိဓေန မာနော – စက္ခုသမ္ပဒါယ မာနံ ဇနေတိ, သောတသမ္ပဒါယ။ပေ။။ ဃာနသမ္ပဒါယ။ ဇိဝှာသမ္ပဒါယ။ ကာယသမ္ပဒါယ။ မနောသမ္ပဒါယ မာနံ ဇနေတိ။ သတ္တဝိဓေန မာနော – မာနော, အတိမာနော, မာနာတိမာနော, ဩမာနော, အဝမာနော, အသ္မိမာနော, မိစ္ဆာမာနော။ အဋ္ဌဝိဓေန မာနော – လာဘေန မာနံ ဇနေတိ, အလာဘေန ဩမာနံ ဇနေတိ, ယသေန မာနံ ဇနေတိ, အယသေန ဩမာနံ ဇနေတိ, ပသံသာယ မာနံ ဇနေတိ, နိန္ဒာယ ဩမာနံ ဇနေတိ, သုခေန မာနံ ဇနေတိ , ဒုက္ခေန ဩမာနံ ဇနေတိ။ နဝဝိဓေန မာနော – သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော, သေယျဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော, သေယျဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော, သဒိသဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော, သဒိသဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော, သဒိသဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော, ဟီနဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော, ဟီနဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော, ဟီနဿ ဟီနောဟမဿီတိ မာနော။ ဒသဝိဓေန မာနော – ဣဓေကစ္စော မာနံ ဇနေတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန [ဝိဇ္ဇာဌာနေန (က။)] ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ မာနော။
မက္ခောတိ ယော မက္ခော မက္ခာယနာ မက္ခာယိတတ္တံ နိဋ္ဌုရိယံ နိဋ္ဌုရိယကမ္မံ [နိတ္ထုရိယကမ္မံ (က။) ပဿ ဝိဘ။ ၈၉၂] – အယံ ဝုစ္စတိ မက္ခော။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော မာနော စ မက္ခော စ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ မာနမက္ခပ္ပဟာယီတိ – မာနမက္ခပ္ပဟာယိနော။
ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိဿာမိ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတန္တိ။ ဟန္ဒာဟန္တိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဟန္ဒာဟန္တိ။ ကိတ္တယိဿာမိ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတန္တိ ဝဏ္ဏေန ဥပေတံ သမုပေတံ ဥပါဂတံ သမုပါဂတံ ဥပပန္နံ သမုပပန္နံ သမန္နာဂတံ ဝါစံ ဂိရံ ဗျပ္ပထံ ဥဒီရဏံ [ဩဒီရဏံ (သျာ။)] ကိတ္တယိဿာမိ ဒေသေဿာမိ ပညပေဿာမိ ပဋ္ဌပေဿာမိ ဝိဝရိဿာမိ ဝိဘဇိဿာမိ ဥတ္တာနီကရိဿာမိ ပကာသေဿာမီတိ – ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိဿာမိ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ပဟီနမလမောဟဿ၊ မာနမက္ခပ္ပဟာယိနော။
ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတ’’န္တိ။
၁၀၄။
တမောနုဒေါ ဗုဒ္ဓေါ သမန္တစက္ခု၊ လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝါတိဝတ္တော။
အနာသဝေါ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနော၊ သစ္စဝှယော ဗြဟ္မေ ဥပါသိတော မေ။
တမောနုဒေါ ဗုဒ္ဓေါ သမန္တစက္ခူတိ။ တမောနုဒေါတိ ရာဂတမံ ဒေါသတမံ မောဟတမံ မာနတမံ ဒိဋ္ဌိတမံ ကိလေသတမံ ဒုစ္စရိတတမံ အန္ဓကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိကံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ နုဒိ ပနုဒိ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗျန္တီအကာသိ အနဘာဝံ ဂမေသိ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ; ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ။ သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ပေ။။ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူတိ – တမောနုဒေါ ဗုဒ္ဓေါ သမန္တစက္ခု။
လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝါတိဝတ္တောတိ။ လောကောတိ ဧကော လောကော – ဘဝလောကော။ ဒွေ လောကာ – ဘဝလောကော စ သမ္ဘဝလောကော စ; သမ္ပတ္တိဘဝလောကော စ သမ္ပတ္တိသမ္ဘဝလောကော စ; ဝိပတ္တိဘဝလောကော စ ဝိပတ္တိသမ္ဘဝလောကော စ [ဒွေ လောကာ သမ္ပတ္တိ စ ဘဝလောကော ဝိပတ္တိ စ ဘဝလောကော (သျာ။)]။ တယော လောကာ – တိဿော ဝေဒနာ။ စတ္တာရော လောကာ – စတ္တာရော အာဟာရာ။ ပဉ္စ လောကာ – ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ။ ဆ လောကာ – ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ။ သတ္တ လောကာ – သတ္တဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ။ အဋ္ဌ လောကာ – အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ။ နဝ လောကာ – နဝ သတ္တာဝါသာ။ ဒသ လောကာ – ဒသ အာယတနာနိ။ ဒွါဒသ လောကာ – ဒွါဒသာယတနာနိ။ အဋ္ဌာရသ လောကာ – အဋ္ဌာရသ ဓါတုယော။ လောကန္တဂူတိ ဘဂဝါ လောကဿ အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော။ နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ သော ဝုတ္ထဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ – လောကန္တဂူ။
သဗ္ဗဘဝါတိဝတ္တောတိ။ ဘဝါတိ ဒွေ ဘဝါ – ကမ္မဘဝေါ စ ပဋိသန္ဓိကော စ ပုနဗ္ဘဝေါ။ ကတမော ကမ္မဘဝေါ? ပုညာဘိသင်္ခါရော အပုညာဘိသင်္ခါရော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော – အယံ ကမ္မဘဝေါ။ ကတမော ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝေါ? ပဋိသန္ဓိကာ ရူပါ ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရာ ဝိညာဏံ – အယံ ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝေါ။ ဘဂဝါ ကမ္မဘဝဉ္စ ပဋိသန္ဓိကဉ္စ ပုနဗ္ဘဝံ အတိဝတ္တော [ဥပါတိဝတ္တော (က။)] အတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တောတိ – လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝါတိဝတ္တော။
အနာသဝေါ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနောတိ။ အနာသဝေါတိ စတ္တာရော အာသဝါ – ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, ဒိဋ္ဌာသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ။ တေ အာသဝါ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အနာသဝေါ။ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနောတိ သဗ္ဗံ တဿ ပဋိသန္ဓိကံ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗျာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသဒုက္ခံ ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌိဗျသနဒုက္ခံ ပဟီနံ သမုစ္ဆိန္နံ ဝူပသန္တံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကံ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎံ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနောတိ – အနာသဝေါ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနော။
သစ္စဝှယော ဗြဟ္မေ ဥပါသိတော မေတိ။ သစ္စဝှယောတိ သစ္စဝှယော သဒိသနာမော သဒိသဝှယော သစ္စသဒိသဝှယော။ ဝိပဿီ ဘဂဝါ, သိခီ ဘဂဝါ, ဝေဿဘူ ဘဂဝါ, ကကုသန္ဓော ဘဂဝါ, ကောဏာဂမနော ဘဂဝါ, ကဿပေါ ဘဂဝါ။ တေ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော သဒိသနာမာ သဒိသဝှယာ။ ဘဂဝါပိ သကျမုနိ တေသံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ သဒိသနာမော သဒိသဝှယောတိ – တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ သစ္စဝှယော။
ဗြဟ္မေ ဥပါသိတော မေတိ သော မယာ ဘဂဝါ အာသိတော ဥပါသိတော ပယိရုပါသိတော ပရိပုစ္ဆိတော ပရိပဉှိတောတိ – သစ္စဝှယော ဗြဟ္မေ ဥပါသိတော မေ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘တမောနုဒေါ ဗုဒ္ဓေါ သမန္တစက္ခု၊ လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝါတိဝတ္တော။
အနာသဝေါ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနော၊ သစ္စဝှယော ဗြဟ္မေ ဥပါသိတော မေ’’တိ။
၁၀၅။
ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ၊ ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနမာဝသေယျ။
ဧဝမဟံ အပ္ပဒဿေ ပဟာယ၊ မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တော [အဇ္ဇ ပတ္တော (က။)] ။
ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ, ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနမာဝသေယျာတိ ။ ဒိဇော ဝုစ္စတိ ပက္ခီ။ ကိံကာရဏာ ဒိဇော ဝုစ္စတိ ပက္ခီ? ဒွိက္ခတ္တုံ ဇာယတီတိ ဒိဇော, မာတုကုစ္ဆိမှာ စ အဏ္ဍကောသမှာ စ။ တံကာရဏာ ဒိဇော ဝုစ္စတိ ပက္ခီတိ – ဒိဇော။ ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယာတိ ယထာ ဒိဇော ကုဗ္ဗနကံ ပရိတ္တဝနကံ အပ္ပဖလံ အပ္ပဘက္ခံ အပ္ပောဒကံ ပဟာယ ဇဟိတွာ အတိက္ကမိတွာ သမတိက္ကမိတွာ ဝီတိဝတ္တေတွာ အညံ ဗဟုပ္ဖလံ ဗဟုဘက္ခံ ဗဟူဒကံ [ဗဟုရုက္ခံ (သျာ။)] မဟန္တံ ကာနနံ ဝနသဏ္ဍံ အဓိဂစ္ဆေယျ ဝိန္ဒေယျ ပဋိလဘေယျ, တသ္မိဉ္စ ဝနသဏ္ဍေ ဝါသံ ကပ္ပေယျာတိ – ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနံ အာဝသေယျ။
ဧဝမဟံ အပ္ပဒဿေ ပဟာယ, မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တောတိ။ ဧဝန္တိ ဩပမ္မသမ္ပဋိပါဒနံ။ အပ္ပဒဿေ ပဟာယာတိ ယော စ ဗာဝရီ ဗြာဟ္မဏော ယေ စညေ တဿ အာစရိယာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပါဒါယ အပ္ပဒဿာ ပရိတ္တဒဿာ ထောကဒဿာ ဩမကဒဿာ လာမကဒဿာ ဆတုက္ကဒဿာ [ဇတုက္ကဒဿာ (သျာ။), ဇတုကဒဿာ (သီ။ အဋ္ဌ။)] ဝါ။ တေ အပ္ပဒဿေ ပရိတ္တဒဿေ ထောကဒဿေ ဩမကဒဿေ လာမကဒဿေ ဆတုက္ကဒဿေ ပဟာယ ပဇဟိတွာ အတိက္ကမိတွာ သမတိက္ကမိတွာ ဝီတိဝတ္တေတွာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ အပ္ပမာဏဒဿံ အဂ္ဂဒဿံ သေဋ္ဌဒဿံ ဝိသေဋ္ဌဒဿံ ပါမောက္ခဒဿံ ဥတ္တမဒဿံ ပဝရဒဿံ အသမံ အသမသမံ အပ္ပဋိသမံ အပ္ပဋိဘာဂံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလံ ဒေဝါတိဒေဝံ နရာသဘံ ပုရိသသီဟံ ပုရိသနာဂံ ပုရိသာဇညံ ပုရိသနိသဘံ ပုရိသဓေါရယှံ ဒသဗလဓါရိံ [ဒသဗလံ တာဒိံ (သျာ။)] အဓိဂစ္ဆိံ ဝိန္ဒိံ ပဋိလဘိံ။ ယထာ စ ဟံသော မဟန္တံ မာနသကံ [မာနုသကတံ (သျာ။)] ဝါ သရံ အနောတတ္တံ ဝါ ဒဟံ မဟာသမုဒ္ဒံ ဝါ အက္ခောဘံ အမိတောဒကံ ဇလရာသိံ အဓိဂစ္ဆေယျ ဝိန္ဒေယျ ပဋိလဘေယျ, ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ အက္ခောဘံ အမိတတေဇံ ပဘိန္နဉာဏံ ဝိဝဋစက္ခုံ ပညာပဘေဒကုသလံ အဓိဂတပဋိသမ္ဘိဒံ စတုဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တံ သုဒ္ဓါဓိမုတ္တံ သေတပစ္စတ္တံ အဒွယဘာဏိံ တာဒိံ တထာပဋိညံ အပရိတ္တံ မဟန္တံ ဂမ္ဘီရံ အပ္ပမေယျံ ဒုပ္ပရိယောဂါဟံ ပဟူတရတနံ သာဂရသမံ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ သမန္နာဂတံ အတုလံ ဝိပုလံ အပ္ပမေယျံ, တံ တာဒိသံ ပဝဒတံ မဂ္ဂဝါဒိနံ [ပဝရမဂ္ဂဝါဒိနံ (က။)] မေရုမိဝ နဂါနံ ဂရုဠမိဝ ဒိဇာနံ သီဟမိဝ မိဂါနံ ဥဒဓိမိဝ အဏ္ဏဝါနံ အဓိဂစ္ဆိံ, တံ သတ္ထာရံ ဇိနပဝရံ မဟေသိန္တိ – ဧဝမဟံ အပ္ပဒဿေ ပဟာယ မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တော။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ၊ ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနမာဝသေယျ။
ဧဝမဟံ အပ္ပဒဿေ ပဟာယ၊ မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တော’’တိ။
၁၀၆။
ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု၊
ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ ‘ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတိ’။
သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ၊ သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ။
ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသူတိ။ ယေတိ ယော စ ဗာဝရီ ဗြာဟ္မဏော ယေ စညေ တဿ အာစရိယာ, တေ သကံ ဒိဋ္ဌိံ သကံ ခန္တိံ သကံ ရုစိံ သကံ လဒ္ဓိံ သကံ အဇ္ဈာသယံ သကံ အဓိပ္ပါယံ ဗျာကံသု အာစိက္ခိံသု ဒေသယိံသု ပညပိံသု ပဋ္ဌပိံသု ဝိဝရိံသု ဝိဘဇိံသု ဥတ္တာနီအကံသု ပကာသေသုန္တိ – ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု။
ဟုရံ ဂေါတမသာသနာတိ ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ, ပရံ ဂေါတမသာသနာ, ပုရေ ဂေါတမသာသနာ, ပဌမတရံ ဂေါတမသာသနာ ဗုဒ္ဓသာသနာ ဇိနသာသနာ တထာဂတသာသနာ [တထာဂတသာသနာ ဒေဝသာသနာ (သျာ။ က။)] အရဟန္တသာသနာတိ – ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ။
ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ ကိရ အာသိ, ဧဝံ ကိရ ဘဝိဿတီတိ – ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတိ။
သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟန္တိ သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ ဣတိကိရာယ ပရမ္ပရာယ ပိဋကသမ္ပဒါယ တက္ကဟေတု နယဟေတု အာကာရပရိဝိတက္ကေန ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ န သာမံ သယမဘိညာတံ န အတ္တပစ္စက္ခံ ဓမ္မံ ယံ ကထယိံသူတိ – သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ။
သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနန္တိ သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ ဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ သင်္ကပ္ပဝဍ္ဎနံ ကာမဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဗျာပါဒဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဉာတိဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဇနပဒဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ အမရာဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ပရာနုဒယတာပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနန္တိ – သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု၊ ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ။
‘ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿ’တိ။
သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ၊ သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎန’’န္တိ။
၁၀၇။
ဧကော တမောနုဒါသီနော၊ ဇုတိမာ သော ပဘင်္ကရော။
ဂေါတမော ဘူရိပညာဏော၊ ဂေါတမော ဘူရိမေဓသော။
ဧကော တမောနုဒါသီနောတိ။ ဧကောတိ ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇ္ဇသင်္ခါတေန ဧကော, အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော, တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော, ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော, ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော, ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဧကော။
ကထံ ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇ္ဇသင်္ခါတေန ဧကော? ဘဂဝါ ဒဟရောဝ သမာနော သုသု ကာဠကေသော ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အဿုမုခါနံ ရောဒန္တာနံ ဝိလပန္တာနံ ဉာတိသသံဃံ သဗ္ဗံ ဃရာဝါသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ပုတ္တဒါရပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ မိတ္တာမစ္စပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇ္ဇသင်္ခါတေန ဧကော။
ကထံ ဘဂဝါ အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော? ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဧကော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ [မနုဿရာဟသေယျကာနိ (သျာ။ က။)] ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနိ [ပဋိသလ္လာဏသာရုပ္ပါနိ (က။)]။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ, ဧကော တိဋ္ဌတိ, ဧကော နိသီဒတိ , ဧကော သေယျံ ကပ္ပေတိ, ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ, ဧကော အဘိက္ကမတိ, ဧကော ပဋိက္ကမတိ, ဧကော ရဟော နိသီဒတိ, ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ, ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော။
ကထံ ဘဂဝါ တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော? သော ဧဝံ ဧကော အဒုတိယော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ ဗောဓိရုက္ခမူလေ မဟာပဓါနံ ပဒဟန္တော မာရံ သသေနံ ကဏှံ နမုစိံ ပမတ္တဗန္ဓုံ ဝိဓမိတွာ တဏှာဇာလိနိံ [တဏှံ ဇာလိနိံ (သျာ။)] ဝိသဋံ [သရိတံ (သျာ။) မဟာနိ။ ၁၉၁] ဝိသတ္တိကံ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗျန္တီအကာသိ အနဘာဝံ ဂမေသိ။
‘‘တဏှာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓါန သံသရံ။
ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။
‘‘ဧတမာဒီနဝံ [ဧဝမာဒီနဝံ (က။) ပဿ ဣတိဝု။ ၁၅] ဉတွာ၊ တဏှံ [တဏှာ (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၁၉၁] ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ။
ဝီတတဏှော အနာဒါနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။
ဧဝံ ဘဂဝါ တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော။
ကထံ ဘဂဝါ ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော? ရာဂဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော, ဒေါသဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဧကော, မောဟဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ကိလေသာနံ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော။
ကထံ ဘဂဝါ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော? ဧကာယနမဂ္ဂေါ ဝုစ္စတိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ပေ။။ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ။
‘‘ဧကာယနံ ဇာတိခယန္တဒဿီ၊ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုကမ္ပီ။
ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု [အတရိံသု (က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၅။၄၀၉; မဟာနိ။ ၁၉၁] ပုဗ္ဗေ၊ တရိဿန္တိ ယေ စ တရန္တိ ဩဃ’’န္တိ။
ဧဝံ ဘဂဝါ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော။
ကထံ ဘဂဝါ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဧကော။ ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဝီမံသာ ဝိပဿနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ။ ဘဂဝါ တေန ဗောဓိဉာဏေန ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ။ အထ ဝါ, ယံ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အနုဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ ပဋိဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ သမ္ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ဖဿိတဗ္ဗံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သဗ္ဗံ တံ တေန ဗောဓိဉာဏေန ဗုဇ္ဈိ အနုဗုဇ္ဈိ ပဋိဗုဇ္ဈိ သမ္ဗုဇ္ဈိ အဓိဂစ္ဆိ ဖဿေသိ သစ္ဆာကာသိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဧကော။
တမောနုဒေါတိ ဘဂဝါ ရာဂတမံ ဒေါသတမံ မောဟတမံ ဒိဋ္ဌိတမံ ကိလေသတမံ ဒုစ္စရိတတမံ အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိကံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ နုဒိ ပနုဒိ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗျန္တီအကာသိ အနဘာဝံ ဂမေသိ။ အာသီနောတိ နိသိန္နော ဘဂဝါ ပါသာဏကေ စေတိယေတိ – အာသီနော [အာသိနော (က။)]။
နဂဿ ပဿေ အာသီနံ၊ မုနိံ ဒုက္ခဿ ပါရဂုံ။
သာဝကာ ပယိရုပါသန္တိ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနောတိ။
ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ အာသီနော။ပေ။။ အထ ဝါ, ဘဂဝါ သဗ္ဗောဿုက္ကပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ အာသီနော သော ဝုတ္ထဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ, ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ အာသီနောတိ – ဧကော တမောနုဒါသီနော။
ဇုတိမာ သော ပဘင်္ကရောတိ။ ဇုတိမာတိ ဇုတိမာ မတိမာ ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ ပဘင်္ကရောတိ ပဘင်္ကရော အာလောကကရော ဩဘာသကရော ဒီပင်္ကရော ပဒီပကရော ဥဇ္ဇောတကရော ပဇ္ဇောတကရောတိ – ဇုတိမာ သော ပဘင်္ကရော။
ဂေါတမော ဘူရိပညာဏောတိ ဂေါတမော ဘူရိပညာဏော ဉာဏပညာဏော ပညာဓဇော ပညာကေတု ပညာဓိပတေယျော ဝိစယဗဟုလော ပဝိစယဗဟုလော ဩက္ခာယနဗဟုလော သမောက္ခာယနဓမ္မော ဝိဘူတဝိဟာရီ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျော။
ဓဇော ရထဿ ပညာဏံ၊ ဓူမော [ဓုမော (သျာ။)] ပညာဏမဂ္ဂိနော။
ရာဇာ ရဋ္ဌဿ ပညာဏံ၊ ဘတ္တာ ပညာဏမိတ္ထိယာတိ။
ဧဝမေဝ ဂေါတမော ဘူရိပညာဏော ဉာဏပညာဏော ပညာဓဇော ပညာကေတု ပညာဓိပတေယျော ဝိစယဗဟုလော ပဝိစယဗဟုလော ဩက္ခာယနဗဟုလော သမောက္ခာယနဓမ္မော ဝိဘူတဝိဟာရီ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျောတိ – ဂေါတမော ဘူရိပညာဏော။
ဂေါတမော ဘူရိမေဓသောတိ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝါ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတော။ မေဓါ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝါ ဣမာယ မေဓါယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော, တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ သုမေဓသောတိ [ဘူရိမေဓသောတိ (သျာ။) ဧဝမုပရိပိ] – ဂေါတမော ဘူရိမေဓသော။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ဧကော တမောနုဒါသီနော၊ ဇုတိမာ သော ပဘင်္ကရော။
ဂေါတမော ဘူရိပညာဏော၊ ဂေါတမော ဘူရိမေဓသော’’တိ။
၁၀၈။
ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။
ယော မေ ဓမ္မဒေသေသီတိ။ ယောတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ, တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။ ဓမ္မမဒေသေသီတိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ။ပေ။။ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ။
သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကန္တိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပဿိကံ ဩပနေယျိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ – ဧဝံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အထ ဝါ, ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တဿ မဂ္ဂဿ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတီတိ, ဧဝမ္ပိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အကာလိကန္တိ ယထာ မနုဿာ ကာလိကံ ဓနံ ဒတွာ အနန္တရာ န လဘန္တိ ကာလံ အာဂမေန္တိ, နေဝါယံ ဓမ္မော။ ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တဿ မဂ္ဂဿ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတိ, န ပရတ္ထ န ပရလောကေ, ဧဝံ အကာလိကန္တိ – သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကန္တိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှက္ခယန္တိ တဏှက္ခယံ ရာဂက္ခယံ ဒေါသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ။ အနီတိကန္တိ ဤတိ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ ဤတိပ္ပဟာနံ ဤတိဝူပသမံ ဤတိပဋိနိဿဂ္ဂံ ဤတိပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – တဏှက္ခယမနီတိကံ။
ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီတိ။ ယဿာတိ နိဗ္ဗာနဿ။ နတ္ထိ ဥပမာတိ ဥပမာ နတ္ထိ, ဥပနိဓါ နတ္ထိ, သဒိသံ နတ္ထိ, ပဋိဘာဂေါ နတ္ထိ န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ။ က္ဝစီတိ က္ဝစိ ကိမှိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါတိ – ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီ’’တိ။
၁၀၉။
ကိံ နု တမှာ ဝိပ္ပဝသိ၊ မုဟုတ္တမပိ ပိင်္ဂိယ။
ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ။
ကိံ နု တမှာ ဝိပ္ပဝသီတိ ကိံ နု ဗုဒ္ဓမှာ ဝိပ္ပဝသိ အပေသိ အပဂစ္ဆိ [အပဂစ္ဆသိ (သျာ။ က။)] ဝိနာ ဟောသီတိ – ကိံ နု တမှာ ဝိပ္ပဝသိ။
မုဟုတ္တမပိ ပိင်္ဂိယာတိ မုဟုတ္တမ္ပိ ခဏမ္ပိ လယမ္ပိ ဝယမ္ပိ အဒ္ဓမ္ပီတိ – မုဟုတ္တမပိ။ ပိင်္ဂိယာတိ ဗာဝရီ တံ နတ္တာရံ နာမေန အာလပတိ။
ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာတိ ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ ဉာဏပညာဏာ ပညာဓဇာ ပညာကေတုမှာ ပညာဓိပတေယျမှာ ဝိစယဗဟုလာ ပဝိစယဗဟုလာ ဩက္ခာယနဗဟုလာ သမောက္ခာယနဓမ္မာ ဝိဘူတဝိဟာရိမှာ တစ္စရိတာ တဗ္ဗဟုလာ တဂ္ဂရုကာ တန္နိန္နာ တပ္ပောဏာ တပ္ပဗ္ဘာရာ တဒဓိမုတ္တာ တဒဓိပတေယျမှာတိ – ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ။
ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာတိ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝါ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတော။ မေဓါ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝါ ဣမာယ မေဓါယ ပညာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော, တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ သုမေဓသောတိ – ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ကိံနု တမှာ ဝိပ္ပဝသိ၊ မုဟုတ္တမပိ ပိင်္ဂိယ။
ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ’’တိ။
၁၁၀။
ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။
ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသီတိ ယော သော ဘဂဝါ။ပေ။။ တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။ ဓမ္မမဒေသေသီတိ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ။ပေ။။ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသိ။
သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကန္တိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပဿိကံ ဩပနေယျိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ – ဧဝံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အထ ဝါ, ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တဿ မဂ္ဂဿ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတီတိ – ဧဝမ္ပိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အကာလိကန္တိ ယထာ မနုဿာ ကာလိကံ ဓနံ ဒတွာ အနန္တရာ န လဘန္တိ, ကာလံ အာဂမေန္တိ, နေဝါယံ ဓမ္မော။ ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ; တဿ မဂ္ဂဿ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတိ, န ပရတ္ထ န ပရလောကေ, ဧဝံ အကာလိကန္တိ – သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကန္တိ ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှက္ခယန္တိ တဏှက္ခယံ ရာဂက္ခယံ ဒေါသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ။ အနီတိကန္တိ ဤတိ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ ဤတိပ္ပဟာနံ ဤတိဝူပသမံ ဤတိပဋိနိဿဂ္ဂံ ဤတိပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – တဏှက္ခယမနီတိကံ။
ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီတိ။ ယဿာတိ နိဗ္ဗာနဿ။ နတ္ထိ ဥပမာတိ ဥပမာ နတ္ထိ, ဥပနိဓါ နတ္ထိ, သဒိသံ နတ္ထိ, ပဋိဘာဂေါ နတ္ထိ န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ။ က္ဝစီတိ က္ဝစိ ကိမှိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါတိ – ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။ တေနာဟ သော ဗြာဟ္မဏော –
‘‘ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီ’’တိ။
၁၁၁။
နာဟံ တမှာ ဝိပ္ပဝသာမိ၊ မုဟုတ္တမပိ ဗြာဟ္မဏ။
ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ။
နာဟံ တမှာ ဝိပ္ပဝသာမီတိ နာဟံ ဗုဒ္ဓမှာ ဝိပ္ပဝသာမိ အပေမိ အပဂစ္ဆာမိ ဝိနာ ဟောမီတိ – နာဟံ တမှာ ဝိပ္ပဝသာမိ။
မုဟုတ္တမပိ ဗြာဟ္မဏာတိ မုဟုတ္တမ္ပိ ခဏမ္ပိ လယမ္ပိ ဝယမ္ပိ အဒ္ဓမ္ပီတိ မုဟုတ္တမပိ။ ဗြာဟ္မဏာတိ ဂါရဝေန မာတုလံ အာလပတိ။
ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာတိ ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ ဉာဏပညာဏာ ပညာဓဇာ ပညာကေတုမှာ ပညာဓိပတေယျမှာ ဝိစယဗဟုလာ ပဝိစယဗဟုလာ ဩက္ခာယနဗဟုလာ သမောက္ခာယနဓမ္မာ ဝိဘူတဝိဟာရိမှာ တစ္စရိတာ တဗ္ဗဟုလာ တဂ္ဂရုကာ တန္နိန္နာ တပ္ပောဏာ တပ္ပဗ္ဘာရာ တဒဓိမုတ္တာ တဒဓိပတေယျမှာတိ – ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ။
ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာတိ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝါ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတော။ မေဓါ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝါ ဣမာယ မေဓါယ ပညာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ သုမေဓသောတိ – ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘နာဟံ တမှာ ဝိပ္ပဝသာမိ၊ မုဟုတ္တမပိ ဗြာဟ္မဏ။
ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ’’တိ။
၁၁၂။
ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကံ ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။
ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသီတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ, တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။ ဓမ္မမဒေသေသီတိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ။
သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကန္တိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပဿိကံ ဩပနေယျိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ, ဧဝံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အထ ဝါ, ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တဿ မဂ္ဂဿ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတီတိ, ဧဝမ္ပိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အကာလိကန္တိ ယထာ မနုဿာ ကာလိကံ ဓနံ ဒတွာ အနန္တရာ န လဘန္တိ, ကာလံ အာဂမေန္တိ, နေဝါယံ ဓမ္မော။ ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တဿ မဂ္ဂဿ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတိ, န ပရတ္ထ န ပရလောကေ, ဧဝံ အကာလိကန္တိ – သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကန္တိ ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ တဏှက္ခယန္တိ တဏှက္ခယံ ရာဂက္ခယံ ဒေါသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ။ အနီတိကန္တိ ဤတိ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ ဤတိပ္ပဟာနံ ဤတိဝူပသမံ ဤတိပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – တဏှက္ခယမနီတိကံ။
ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီတိ။ ယဿာတိ နိဗ္ဗာနဿ။ နတ္ထိ ဥပမာတိ ဥပမာ နတ္ထိ, ဥပနိဓါ နတ္ထိ, သဒိသံ နတ္ထိ, ပဋိဘာဂေါ နတ္ထိ န အတ္ထိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ။ က္ဝစီတိ က္ဝစိ ကိမှိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါတိ – ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
တဏှက္ခယမနီတိကံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီ’’တိ။
၁၁၃။
ပဿာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗြာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တော။
နမဿမာနော ဝိဝသေမိ [နမဿမာနောဝ ဝသေမိ (သီ။ အဋ္ဌ။) ။ ဝိဝသာမိ (သျာ။)] ရတ္တိံ၊ တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝါသံ။
ပဿာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝါတိ ယထာ စက္ခုမာ ပုရိသော အာလောကေ ရူပဂတာနိ ပဿေယျ ဒက္ခေယျ ဩလောကေယျ နိဇ္ဈာယေယျ ဥပပရိက္ခေယျ, ဧဝမေဝါဟံ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ မနသာ ပဿာမိ ဒက္ခာမိ ဩလောကေမိ နိဇ္ဈာယာမိ ဥပပရိက္ခာမီတိ – ပဿာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝ။
ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗြာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တောတိ ရတ္တိဉ္စ ဒိဝါ စ ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ မနသာ ဘာဝေန္တော အပ္ပမတ္တောတိ – ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗြာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တော။
နမဿမာနော ဝိဝသေမိ ရတ္တိန္တိ။ နမဿမာနောတိ ကာယေန ဝါ နမဿမာနော, ဝါစာယ ဝါ နမဿမာနော, စိတ္တေန ဝါ နမဿမာနော, အနွတ္ထပဋိပတ္တိယာ ဝါ နမဿမာနော, ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ဝါ နမဿမာနော သက္ကာရမာနော ဂရုကာရမာနော မာနယမာနော ပူဇယမာနော ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝိဝသေမိ အတိနာမေမိ အတိက္ကမေမီတိ – နမဿမာနော ဝိဝသေမိ ရတ္တိံ။
တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝါသန္တိ တာယ ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာ ဘာဝေန္တော အဝိပ္ပဝါသောတိ တံ မညာမိ, အဝိပ္ပဝုဋ္ဌောတိ တံ မညာမိ ဇာနာမိ။ ဧဝံ ဇာနာမိ ဧဝံ အာဇာနာမိ ဧဝံ ဝိဇာနာမိ ဧဝံ ပဋိဝိဇာနာမိ ဧဝံ ပဋိဝိဇ္ဈာမီတိ – တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝါသံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ပဿာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗြာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တော။
နမဿမာနော ဝိဝသေမိ ရတ္တိံ၊ တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝါသ’’န္တိ။
၁၁၄။
သဒ္ဓါ စ ဣတိ စ မနော သတိ စ၊ နာပေန္တိမေ ဂေါတမသာသနမှာ။
ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညော၊ သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မိ။
သဒ္ဓါ စ ဣတိ စ မနော သတိ စာတိ။ သဒ္ဓါတိ ယာ စ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ သဒ္ဓါ သဒ္ဒဟနာ [သဒ္ဓဟနာ (က။)] ဩကပ္ပနာ အဘိပ္ပသာဒေါ သဒ္ဓါ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ သဒ္ဓါဗလံ။ ဣတီတိ ယာ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ ဣတိ ပါမောဇ္ဇံ [ပါမုဇ္ဇံ (သျာ။)] မောဒနာ အာမောဒနာ ပမောဒနာ ဟာသော ပဟာသော ဝိတ္တိ တုဋ္ဌိ ဩဒဂ္ယံ အတ္တမနတာ စိတ္တဿ။ မနောတိ ယဉ္စ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ စိတ္တံ မနော မာနသံ ဟဒယံ ပဏ္ဍရံ မနော မနာယတနံ မနိန္ဒ္ရိယံ ဝိညာဏံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓါတု။ သတီတိ ယာ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ သတိ အနုဿတိ သမ္မာသတီတိ – သဒ္ဓါ စ ဣတိ စ မနော သတိ စ။
နာပေန္တိမေ ဂေါတမသာသနမှာတိ ဣမေ စတ္တာရော ဓမ္မာ ဂေါတမသာသနာ ဗုဒ္ဓသာသနာ ဇိနသာသနာ တထာဂတသာသနာ အရဟန္တသာသနာ နာပေန္တိ န ဂစ္ဆန္တိ န ဝိဇဟန္တိ န ဝိနာသေန္တီတိ – နာပေန္တိမေ ဂေါတမသာသနမှာ။
ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညောတိ။ ယံ ယံ ဒိသန္တိ ပုရတ္ထိမံ ဝါ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဝါ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဝါ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဝါ ဒိသံ ဝဇတိ ဂစ္ဆတိ ကမတိ အဘိက္ကမတိ။ ဘူရိပညောတိ ဘူရိပညော မဟာပညော တိက္ခပညော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော ။ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝါ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတောတိ – ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညော။
သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မီတိ သော ယေန ဗုဒ္ဓေါ တေန တေနေဝ နတော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျောတိ – သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မိ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘သဒ္ဓါ စ ဣတိ စ မနော သတိ စ၊ နာပေန္တိမေ ဂေါတမသာသနမှာ။
ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညော၊ သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မီ’’တိ။
၁၁၅။
ဇိဏ္ဏဿ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကဿ၊ တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထ။
သင်္ကပ္ပယန္တာယ ဝဇာမိ နိစ္စံ၊ မနော ဟိ မေ ဗြာဟ္မဏ တေန ယုတ္တော။
ဇိဏ္ဏဿ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကဿာတိ ဇိဏ္ဏဿ ဝုဍ္ဎဿ မဟလ္လကဿ အဒ္ဓဂတဿ ဝယောအနုပ္ပတ္တဿ။ ဒုဗ္ဗလထာမကဿာတိ ဒုဗ္ဗလထာမကဿ အပ္ပထာမကဿ ပရိတ္တထာမကဿာတိ – ဇိဏ္ဏဿ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကဿ။
တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထာတိ ကာယော ယေန ဗုဒ္ဓေါ တေန န ပလေတိ န ဝဇတိ န ဂစ္ဆတိ နာတိက္ကမတီတိ – တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထ။
သင်္ကပ္ပယန္တာယ ဝဇာမိ နိစ္စန္တိ သင်္ကပ္ပဂမနေန ဝိတက္ကဂမနေန ဉာဏဂမနေန ပညာဂမနေန ဗုဒ္ဓိဂမနေန ဝဇာမိ ဂစ္ဆာမိ အတိက္ကမာမီတိ – သင်္ကပ္ပယန္တာယ ဝဇာမိ နိစ္စံ။
မနော ဟိ မေ ဗြာဟ္မဏ တေန ယုတ္တောတိ။ မနောတိ ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ။ပေ။။ တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓါတု။ မနော ဟိ မေ ဗြာဟ္မဏ တေန ယုတ္တောတိ မနော ယေန ဗုဒ္ဓေါ တေန ယုတ္တော ပယုတ္တော သံယုတ္တောတိ – မနော ဟိ မေ ဗြာဟ္မဏ တေန ယုတ္တော။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ဇိဏ္ဏဿ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကဿ၊ တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထ။
သင်္ကပ္ပယန္တာယ ဝဇာမိ နိစ္စံ၊ မနော ဟိ မေ ဗြာဟ္မဏ တေန ယုတ္တော’’တိ။
၁၁၆။
ပင်္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနော၊ ဒီပါ ဒီပံ ဥပလ္လဝိံ။
အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။
ပင်္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနောတိ။ ပင်္ကေ သယာနောတိ ကာမပင်္ကေ ကာမကဒ္ဒမေ ကာမကိလေသေ ကာမဗဠိသေ ကာမပရိဠာဟေ ကာမပလိဗောဓေ သေမာနော သယမာနော ဝသမာနော အာဝသမာနော ပရိဝသမာနော [အဝသေမာနော ပရိသေမာနော (သျာ။)] တိ – ပင်္ကေ သယာနော။ ပရိဖန္ဒမာနောတိ တဏှာဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, ဒိဋ္ဌိဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော , ကိလေသဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, ပယောဂဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, ဝိပါကဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, မနောဒုစ္စရိတဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, ရတ္တော ရာဂေန ဖန္ဒမာနော, ဒုဋ္ဌော ဒေါသေန ဖန္ဒမာနော, မူဠ္ဟော မောဟေန ဖန္ဒမာနော, ဝိနိဗန္ဓော မာနေန ဖန္ဒမာနော, ပရာမဋ္ဌော ဒိဋ္ဌိယာ ဖန္ဒမာနော, ဝိက္ခေပဂတော ဥဒ္ဓစ္စေန ဖန္ဒမာနော, အနိဋ္ဌင်္ဂတော ဝိစိကိစ္ဆာယ ဖန္ဒမာနော, ထာမဂတော အနုသယေဟိ ဖန္ဒမာနော, လာဘေန ဖန္ဒမာနော, အလာဘေန ဖန္ဒမာနော, ယသေန ဖန္ဒမာနော, အယသေန ဖန္ဒမာနော, ပသံသာယ ဖန္ဒမာနော, နိန္ဒာယ ဖန္ဒမာနော, သုခေန ဖန္ဒမာနော, ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော, ဇာတိယာ ဖန္ဒမာနော, ဇရာယ ဖန္ဒမာနော, ဗျာဓိနာ ဖန္ဒမာနော, မရဏေန ဖန္ဒမာနော, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသေဟိ ဖန္ဒမာနော, နေရယိကေန ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော, တိရစ္ဆာနယောနိကေန ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော, ပေတ္တိဝိသယိကေန ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော, မာနုသိကေန ဒုက္ခေန။ပေ။။ ဂဗ္ဘောက္ကန္တိမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဂဗ္ဘဋ္ဌိတိမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဇာတဿူပနိဗန္ဓကေန ဒုက္ခေန။ ဇာတဿ ပရာဓေယျကေန ဒုက္ခေန။ အတ္တူပက္ကမေန ဒုက္ခေန။ ပရူပက္ကမေန ဒုက္ခေန။ သင်္ခါရဒုက္ခေန။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခေန။ စက္ခုရောဂေန ဒုက္ခေန။ သောတရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဃာနရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဇိဝှာရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကာယရောဂေန ဒုက္ခေန။ သီသရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကဏ္ဏရောဂေန ဒုက္ခေန။ မုခရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဒန္တရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဩဋ္ဌရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကာသေန။ သာသေန။ ပိနာသေန။ ဍာဟေန [ဒါဟေန (က။) မဟာနိ။ ၁၁] ။ ဇရေန။ ကုစ္ဆိရောဂေန။ မုစ္ဆာယ။ ပက္ခန္ဒိကာယ။ သူလာယ။ ဝိသူစိကာယ။ ကုဋ္ဌေန။ ဂဏ္ဍေန။ ကိလာသေန။ သောသေန။ အပမာရေန ။ ဒဒ္ဒုယာ။ ကဏ္ဍုယာ။ ကစ္ဆုယာ။ ရခသာယ။ ဝိတစ္ဆိကာယ။ လောဟိတပိတ္တေန [လောဟိတေန။ ပိတ္တေန (သျာ။ က။)] ။ မဓုမေဟေန။ အံသာယ။ ပိဠကာယ။ ဘဂန္ဒလေန [ဘဂန္ဒလာယ (သျာ။)] ။ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ သေမှသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ ဝါတသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ သန္နိပါတိကေန အာဗာဓေန။ ဥတုပရိဏာမဇေန အာဗာဓေန။ ဝိသမပရိဟာရဇေန အာဗာဓေန။ ဩပက္ကမိကေန အာဗာဓေန။ ကမ္မဝိပါကဇေန အာဗာဓေန။ သီတေန။ ဥဏှေန။ ဇိဃစ္ဆာယ ။ ပိပါသာယ။ ဥစ္စာရေန။ ပဿာဝေန။ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿေန ဒုက္ခေန။ မာတုမရဏေန ဒုက္ခေန။ ပိတုမရဏေန ဒုက္ခေန။ ပုတ္တမရဏေန ဒုက္ခေန။ ဓီတုမရဏေန ဒုက္ခေန။ ဉာတိဗျသနေန ဒုက္ခေန။ ဘောဂဗျသနေန ဒုက္ခေန။ ရောဂဗျသနေန ဒုက္ခေန။ သီလဗျသနေန ဒုက္ခေန။ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော ပရိဖန္ဒမာနော ပဝေဓမာနော သမ္ပဝေဓမာနောတိ – ပင်္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနော။
ဒီပါ ဒီပံ ဥပလ္လဝိန္တိ သတ္ထာရတော သတ္ထာရံ ဓမ္မက္ခာနတော ဓမ္မက္ခာနံ ဂဏတော ဂဏံ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိပဒါယ ပဋိပဒံ မဂ္ဂတော မဂ္ဂံ ပလ္လဝိံ ဥပလ္လဝိံ သမ္ပလ္လဝိန္တိ – ဒီပါ ဒီပံ ဥပလ္လဝိံ။
အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ။ အထာတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – အထာတိ။ အဒ္ဒသာသိန္တိ အဒ္ဒသံ အဒ္ဒက္ခိံ အပဿိံ ပဋိဝိဇ္ဈိံ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ – အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ။
ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝန္တိ။ ဩဃတိဏ္ဏန္တိ ဘဂဝါ ကာမောဃံ တိဏ္ဏော, ဘဝေါဃံ တိဏ္ဏော, ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏော, အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏော, သဗ္ဗသံသာရပထံ တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္ထိဏ္ဏော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တော, သော ဝုတ္ထဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော, နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ – ဩဃတိဏ္ဏံ။ အနာသဝန္တိ စတ္တာရော အာသဝါ – ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, ဒိဋ္ဌာသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ။ တေ အာသဝါ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အနာသဝါတိ – ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ပင်္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနော၊ ဒီပါ ဒီပံ ဥပလ္လဝိံ။
အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝ’’န္တိ။
၁၁၇။
ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓေါ၊ ဘဒြာဝုဓေါ အာဠဝိဂေါတမော စ။
ဧဝမေဝ တွမ္ပိ ပမုဉ္စဿု သဒ္ဓံ၊ ဂမိဿသိ တွံ ပိင်္ဂိယ မစ္စုဓေယျဿ ပါရံ။
ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓေါ, ဘဒြာဝုဓေါ အာဠဝိဂေါတမော စာတိ ယထာ ဝက္ကလိတ္ထေရော [ဝက္ကလိ (သျာ။)] သဒ္ဓေါ သဒ္ဓါဂရုကော သဒ္ဓါပုဗ္ဗင်္ဂမော သဒ္ဓါဓိမုတ္တော သဒ္ဓါဓိပတေယျော အရဟတ္တပ္ပတ္တော, ယထာ ဘဒြာဝုဓေါ ထေရော သဒ္ဓေါ သဒ္ဓါဂရုကော သဒ္ဓါပုဗ္ဗင်္ဂမော သဒ္ဓါဓိမုတ္တော သဒ္ဓါဓိပတေယျော အရဟတ္တပ္ပတ္တော, ယထာ အာဠဝိဂေါတမော ထေရော သဒ္ဓေါ သဒ္ဓါဂရုကော သဒ္ဓါပုဗ္ဗင်္ဂမော သဒ္ဓါဓိမုတ္တော သဒ္ဓါဓိပတေယျော အရဟတ္တပ္ပတ္တောတိ – ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓေါ ဘဒြာဝုဓေါ အာဠဝိဂေါတမော စ။
ဧဝမေဝ တွမ္ပိ ပမုဉ္စဿု သဒ္ဓန္တိ ဧဝမေဝ တွံ သဒ္ဓံ မုဉ္စဿု ပမုဉ္စဿု သမ္ပမုဉ္စဿု အဓိမုဉ္စဿု ဩကပ္ပေဟိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ သဒ္ဓံ မုဉ္စဿု ပမုဉ္စဿု သမ္ပမုဉ္စဿု အဓိမုဉ္စဿု ဩကပ္ပေဟိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ သဒ္ဓံ မုဉ္စဿု ပမုဉ္စဿု သမ္ပမုဉ္စဿု အဓိမုဉ္စဿု ဩကပ္ပေဟိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ သဒ္ဓံ မုဉ္စဿု ပမုဉ္စဿု, သမ္ပမုဉ္စဿု အဓိမုဉ္စဿု ဩကပ္ပေဟီတိ – ဧဝမေဝ တွမ္ပိ ပမုဉ္စဿု သဒ္ဓံ။
ဂမိဿသိ တွံ ပိင်္ဂိယ မစ္စုဓေယျဿ ပါရန္တိ မစ္စုဓေယျံ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ မစ္စုဓေယျဿ ပါရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ, ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ဂမိဿသိ တွံ ပိင်္ဂိယ မစ္စုဓေယျဿ ပါရန္တိ တွံ ပါရံ ဂမိဿသိ, ပါရံ အဓိဂမိဿသိ, ပါရံ ဖဿိဿသိ, ပါရံ သစ္ဆိကရိဿသီတိ – ဂမိဿသိ တွံ ပိင်္ဂိယ မစ္စုဓေယျဿ ပါရံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓေါ၊ ဘဒြာဝုဓေါ အာဠဝိဂေါတမော စ။
ဧဝမေဝ တွမ္ပိ ပမုဉ္စဿု သဒ္ဓံ၊
ဂမိဿသိ တွံ ပိင်္ဂိယ မစ္စုဓေယျဿ ပါရ’’န္တိ။
၁၁၈။
ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ၊ သုတွာန မုနိနော ဝစော။
ဝိဝဋစ္ဆဒေါ [ဝိဝဋစ္ဆဒနော (က။) သဒ္ဒနီတိပဒမာလာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အခိလော ပဋိဘာနဝါ [ပဋိဘာဏဝါ (သျာ။)] ။
ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမီတိ ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ, ဘိယျော ဘိယျော သဒ္ဒဟာမိ, ဘိယျော ဘိယျော ဩကပ္ပေမိ, ဘိယျော ဘိယျော အဓိမုစ္စာမိ; ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဘိယျော ဘိယျော ပသီဒါမိ, ဘိယျော ဘိယျော သဒ္ဒဟာမိ , ဘိယျော ဘိယျော ဩကပ္ပေမိ, ဘိယျော ဘိယျော အဓိမုစ္စာမိ; ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဘိယျော ဘိယျော ပသီဒါမိ။ပေ။။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဘိယျော ဘိယျော ပသီဒါမိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဘိယျော ဘိယျော ပသီဒါမိ, ဘိယျော ဘိယျော သဒ္ဒဟာမိ, ဘိယျော ဘိယျော ဩကပ္ပေမိ, ဘိယျော ဘိယျော အဓိမုစ္စာမီတိ – ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ။
သုတွာန မုနိနော ဝစောတိ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ။။ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနိ။ သုတွာန မုနိနော ဝစောတိ တုယှံ ဝစနံ ဗျပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုတွာန ဥဂ္ဂဟေတွာန ဥပဓါရယိတွာန ဥပလက္ခယိတွာနာတိ – သုတွာန မုနိနော ဝစော။
ဝိဝဋစ္ဆဒေါ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိ။ ဆဒနန္တိ ပဉ္စ ဆဒနာနိ – တဏှာဆဒနံ, ဒိဋ္ဌိဆဒနံ, ကိလေသဆဒနံ, ဒုစ္စရိတဆဒနံ, အဝိဇ္ဇာဆဒနံ။ တာနိ ဆဒနာနိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဝိဝဋာနိ ဝိဒ္ဓံသိတာနိ သမုဂ္ဃါဋိတာနိ ပဟီနာနိ သမုစ္ဆိန္နာနိ ဝူပသန္တာနိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါနိ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာနိ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာနိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ ဝိဝဋစ္ဆဒေါ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ – ဝိဝဋစ္ဆဒေါ သမ္ဗုဒ္ဓေါ။
အခိလော ပဋိဘာနဝါတိ။ အခိလောတိ ရာဂေါ ခိလော, ဒေါသော ခိလော, မောဟော ခိလော, ကောဓေါ ခိလော, ဥပနာဟော။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ ခိလာ။ တေ ခိလာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အခိလော။
ပဋိဘာနဝါတိ တယော ပဋိဘာနဝန္တော – ပရိယတ္တိ ပဋိဘာနဝါ, ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝါ, အဓိဂမပဋိဘာနဝါ။ ကတမော ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝါ? ဣဓေကစ္စဿ ဗုဒ္ဓဝစနံ [ပကတိယာ (က။)] ပရိယာပုတံ [ပရိယာပုဋံ (သျာ။ က။)] ဟောတိ သုတ္တံ ဂေယျံ ဝေယျာကရဏံ ဂါထာ ဥဒါနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ။ တဿ ပရိယတ္တိံ နိဿာယ ပဋိဘာတိ [ပဋိဘာယတိ (က။)] – အယံ ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝါ။
ကတမော ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝါ? ဣဓေကစ္စော ပရိပုစ္ဆိတာ ဟောတိ အတ္ထေ စ ဉာယေ စ လက္ခဏေ စ ကာရဏေ စ ဌာနာဌာနေ စ။ တဿ ပရိပုစ္ဆံ နိဿာယ ပဋိဘာတိ – အယံ ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝါ။
ကတမော အဓိဂမပဋိဘာနဝါ? ဣဓေကစ္စဿ အဓိဂတာ ဟောန္တိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ, စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ, စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါယော, ဆ အဘိညာယော။ တဿ အတ္ထော ဉာတော, ဓမ္မော ဉာတော, နိရုတ္တိ ဉာတာ။ အတ္ထေ ဉာတေ အတ္ထော ပဋိဘာတိ, ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မော ပဋိဘာတိ, နိရုတ္တိယာ ဉာတာယ နိရုတ္တိ ပဋိဘာတိ။ ဣမေသု တီသု ဉာဏေသု ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဘဂဝါ ဣမာယ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပါဂတော သမုပါဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ ပဋိဘာနဝါ။ ယဿ ပရိယတ္တိ နတ္ထိ, ပရိပုစ္ဆာ နတ္ထိ, အဓိဂမော နတ္ထိ, ကိံ တဿ ပဋိဘာယိဿတီတိ – အခိလော ပဋိဘာနဝါ ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ၊ သုတွာန မုနိနော ဝစော။
ဝိဝဋစ္ဆဒေါ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အခိလော ပဋိဘာနဝါ’’တိ။
၁၁၉။
အဓိဒေဝေ [အတိဒေဝေ (က။)] အဘိညာယ၊ သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရံ [ပရောဝရံ (သီ။ အဋ္ဌ။)] ။
ပဉှာနန္တကရော သတ္ထာ၊ ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတံ။
အဓိဒေဝေ အဘိညာယာတိ။ ဒေဝါတိ တယော ဒေဝါ – သမ္မုတိဒေဝါ [သမ္မဘိဒေဝါ (သျာ။)], ဥပပတ္တိဒေဝါ, ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ။ ကတမေ သမ္မုတိဒေဝါ? သမ္မုတိဒေဝါ ဝုစ္စန္တိ ရာဇာနော [ကတမေ သမ္မတိဒေဝါ ရာဇာနော (သျာ။) ဧဝမုပရိပိ] စ ရာဇကုမာရော စ ဒေဝိယော စ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ သမ္မုတိဒေဝါ။ ကတမေ ဥပပတ္တိဒေဝါ? ဥပပတ္တိဒေဝါ ဝုစ္စန္တိ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဒေဝါ။ပေ။။ ဗြဟ္မကာယိကာ ဒေဝါ, ယေ စ ဒေဝါ တဒုတ္တရိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဥပပတ္တိဒေဝါ။ ကတမေ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ? ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ ဝုစ္စန္တိ တထာဂတာ တထာဂတသာဝကာ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ, ယေ စ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓါ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ။ ဘဂဝါ သမ္မုတိဒေဝေ အဓိဒေဝါတိ အဘိညာယ ဥပပတ္တိဒေဝေ အဓိဒေဝါတိ အဘိညာယ, ဝိသုဒ္ဓိဒေဝေ အဓိဒေဝါတိ အဘိညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – အဓိဒေဝေ အဘိညာယ။
သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရန္တိ ဘဂဝါ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အဓိဒေဝကရေ ဓမ္မေ ဝေဒိ အညာသိ အဖဿိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ ကတမေ အတ္တနော အဓိဒေဝကရာ ဓမ္မာ? သမ္မာပဋိပဒါ အနုလောမပဋိပဒါ အပစ္စနီကပဋိပဒါ အနွတ္ထပဋိပဒါ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒါ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ ဇာဂရိယာနုယောဂေါ သတိသမ္ပဇညံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ပေ။။ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ အတ္တနော အဓိဒေဝကရာ ဓမ္မာ။
ကတမေ ပရေသံ အဓိဒေဝကရာ ဓမ္မာ? သမ္မာပဋိပဒါ။ပေ။။ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပရေသံ အဓိဒေဝကရာ ဓမ္မာ။ ဧဝံ ဘဂဝါ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အဓိဒေဝကရေ ဓမ္မေ ဝေဒိ အညာသိ အဖဿိ ပဋိဝိဇ္ဈီတိ – သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရံ။
ပဉှာနန္တကရော သတ္ထာတိ ဘဂဝါ ပါရာယနိကပဉှာနံ အန္တကရော ပရိယန္တကရော ပရိစ္ဆေဒကရော ပရိဝဋုမကရော; သဘိယပဉှာနံ [ပရိသပဉှာနံ (သျာ။), ပိင်္ဂိယပဉှာနံ (က။)] အန္တကရော ပရိယန္တကရော ပရိစ္ဆေဒကရော ပရိဝဋုမကရော; သက္ကပဉှာနံ။ပေ။။ သုယာမပဉှာနံ။ ဘိက္ခုပဉှာနံ။ ဘိက္ခုနီပဉှာနံ။ ဥပါသကပဉှာနံ။ ဥပါသိကာပဉှာနံ။ ရာဇပဉှာနံ။ ခတ္တိယပဉှာနံ။ ဗြာဟ္မဏပဉှာနံ။ ဝေဿပဉှာနံ။ သုဒ္ဒပဉှာနံ။ ဒေဝပဉှာနံ။ ဗြဟ္မပဉှာနံ အန္တကရော ပရိယန္တကရော ပရိစ္ဆေဒကရော ပရိဝဋုမကရောတိ – ပဉှာနန္တကရော။ သတ္ထာတိ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော။ ယထာ သတ္ထဝါဟော သတ္ထေ ကန္တာရံ တာရေတိ, စောရကန္တာရံ တာရေတိ, ဝါဠကန္တာရံ တာရေတိ, ဒုဗ္ဘိက္ခကန္တာရံ တာရေတိ, နိရုဒကကန္တာရံ တာရေတိ ဥတ္တာရေတိ နိတ္ထာရေတိ [နိတ္တာရေတိ (သျာ။ က။)] ပတာရေတိ, ခေမန္တဘူမိံ သမ္ပာပေတိ; ဧဝမေဝ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော သတ္တေ ကန္တာရံ တာရေတိ, ဇာတိကန္တာရံ တာရေတိ, ဇရာကန္တာရံ။ပေ။။ ဗျာဓိကန္တာရံ။ မရဏကန္တာရံ။ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသကန္တာရံ တာရေတိ, ရာဂကန္တာရံ တာရေတိ, ဒေါသကန္တာရံ။ မောဟကန္တာရံ။ မာနကန္တာရံ။ ဒိဋ္ဌိကန္တာရံ။ ကိလေသကန္တာရံ။ ဒုစ္စရိတကန္တာရံ တာရေတိ, ရာဂဂဟနံ တာရေတိ, ဒေါသဂဟနံ တာရေတိ, မောဟဂဟနံ။ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ။ ကိလေသဂဟနံ။ ဒုစ္စရိတဂဟနံ တာရေတိ ဥတ္တာရေတိ နိတ္ထာရေတိ ပတာရေတိ; ခေမန္တံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ သမ္ပာပေတီတိ – ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော။
အထ ဝါ, ဘဂဝါ နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ ပညပေတာ နိဇ္ဈာပေတာ ပေက္ခတာ ပသာဒေတာတိ, ဧဝံ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော။ အထ ဝါ, ဘဂဝါ အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပါဒေတာ, အသဉ္ဇာတဿ မဂ္ဂဿ သဉ္ဇနေတာ, အနက္ခာတဿ မဂ္ဂဿ အက္ခာတာ, မဂ္ဂညူ မဂ္ဂဝိဒူ မဂ္ဂကောဝိဒေါ မဂ္ဂါနုဂါ စ ပန ဧတရဟိ သာဝကာ ဝိဟရန္တိ ပစ္ဆာ သမန္နာဂတာတိ, ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟောတိ – ပဉှာနန္တကရော သတ္ထာ။
ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတန္တိ သကင်္ခါ အာဂန္တွာ နိက္ကင်္ခါ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သလ္လေခါ အာဂန္တွာ နိလ္လေခါ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သဒွေဠှကာ အာဂန္တွာ နိဒွေဠဟကာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သဝိစိကိစ္ဆာ အာဂန္တွာ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သရာဂါ အာဂန္တွာ ဝီတရာဂါ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သဒေါသာ အာဂန္တွာ ဝီတဒေါသာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သမောဟာ အာဂန္တွာ ဝီတမောဟာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သကိလေသာ အာဂန္တွာ နိက္ကိလေသာ သမ္ပဇ္ဇန္တီတိ – ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘အဓိဒေဝေ အဘိညာယ၊ သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရံ။
ပဉှာနန္တကရော သတ္ထာ၊ ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတ’’န္တိ။
၁၂၀။
အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။
အဒ္ဓါ ဂမိဿာမိ န မေတ္ထ ကင်္ခါ၊ ဧဝံ မံ ဓါရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တံ။
အသံဟီရံ အသံကုပ္ပန္တိ အသံဟီရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ အသံဟီရန္တိ ရာဂေန ဒေါသေန မောဟေန ကောဓေန ဥပနာဟေန မက္ခေန ပဠာသေန ဣဿာယ မစ္ဆရိယေန မာယာယ သာဌေယျေန ထမ္ဘေန သာရမ္ဘေန မာနေန အတိမာနေန မဒေန ပမာဒေန သဗ္ဗကိလေသေဟိ သဗ္ဗဒုစ္စရိတေဟိ သဗ္ဗပရိဠာဟေဟိ သဗ္ဗာသဝေဟိ သဗ္ဗဒရထေဟိ သဗ္ဗသန္တာပေဟိ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေဟိ အသံဟာရိယံ နိဗ္ဗာနံ နိစ္စံ ဓုဝံ သဿတံ အဝိပရိဏာမဓမ္မန္တိ – အသံဟီရံ။
အသံကုပ္ပန္တိ အသံကုပ္ပံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော။ပေ။။ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ နိဗ္ဗာနဿ [ယဿ (သျာ။)] န ဥပ္ပါဒေါ ပညာယတိ, ဝယော နတ္ထိ, န တဿ အညထတ္တံ [တဿ အညဒတ္ထု (သျာ။)] ပညာယတိ။ နိဗ္ဗာနံ နိစ္စံ ဓုဝံ သဿတံ အဝိပရိဏာမဓမ္မန္တိ – အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ။
ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီတိ။ ယဿာတိ နိဗ္ဗာနဿ။ နတ္ထိ ဥပမာတိ ဥပမာ နတ္ထိ, ဥပနိဓါ နတ္ထိ, သဒိသံ နတ္ထိ, ပဋိဘာဂေါ နတ္ထိ, န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ။ က္ဝစီတိ က္ဝစိ ကိမှိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါတိ – ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။
အဒ္ဓါ ဂမိဿာမိ န မေတ္ထ ကင်္ခါတိ။ အဒ္ဓါတိ ဧကံသဝစနံ နိဿံသယဝစနံ နိက္ကင်္ခဝစနံ အဒွေဇ္ဈဝစနံ အဒွေဠှကဝစနံ နိယောဂဝစနံ အပဏ္ဏကဝစနံ အဝိရဒ္ဓဝစနံ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓါတိ။ ဂမိဿာမီတိ ဂမိဿာမိ အဓိဂမိဿာမိ ဖဿိဿာမိ သစ္ဆိကရိဿာမီတိ – အဒ္ဓါ ဂမိဿာမိ။ န မေတ္ထ ကင်္ခါတိ။ ဧတ္ထာတိ နိဗ္ဗာနေ ကင်္ခါ နတ္ထိ, ဝိစိကိစ္ဆာ နတ္ထိ, ဒွေဠှကံ နတ္ထိ, သံသယော နတ္ထိ, န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ, ပဟီနော သမုစ္ဆိန္နော ဝူပသန္တော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကော ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎောတိ – အဒ္ဓါ ဂမိဿာမိ န မေတ္ထ ကင်္ခါ။
ဧဝံ မံ ဓါရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တန္တိ။ ဧဝံ မံ ဓါရေဟီတိ ဧဝံ မံ ဥပလက္ခေဟိ။ အဓိမုတ္တစိတ္တန္တိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ နိဗ္ဗာနာဓိမုတ္တန္တိ – ဧဝံ မံ ဓါရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တန္တိ။ တေနာဟ ထေရော ပိင်္ဂိယော –
‘‘အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။
အဒ္ဓါ ဂမိဿာမိ န မေတ္ထ ကင်္ခါ၊ ဧဝံ မံ ဓါရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တ’’န္တိ။
ပါရာယနာနုဂီတိဂါထာနိဒ္ဒေသော အဋ္ဌာရသမော။
ပါရာယနဝဂ္ဂေါ သမတ္တော။