ပါရာယနဝဂ္ဂ

ခုဒ္ဒကနိကာယ

စူဠနိဒ္ဒေသပါဠိ

။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ပါရာယနဝဂ္ဂ

ဝတ္ထုဂါထာ

၁။

ကောသလာနံ ပုရာ ရမ္မာ၊ အဂမာ ဒက္ခိဏာပထံ။

အာကိဉ္စညံ ပတ္ထယာနော၊ ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ။

၂။

သော အဿကဿ ဝိသယေ၊ မဠကဿ [အဠကဿ (သု။ နိ။ ၉၈၃) မုဠကဿ (သျာ။)၊ မူဠှကဿ (က။)] သမာသနေ [သမာသန္နေ (က။)]။

ဝသိ ဂေါဓါဝရီကူလေ၊ ဥဉ္ဆေန စ ဖလေန စ။

၃။

တဿေဝ [တံယေဝ (က။) အဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဥပနိဿာယ၊ ဂါမော စ ဝိပုလော အဟု။

တတော ဇာတေန အာယေန၊ မဟာယညမကပ္ပယိ။

၄။

မဟာယညံ ယဇိတွာန၊ ပုန ပါဝိသိ အဿမံ။

တသ္မိံ ပဋိပဝိဋ္ဌမှိ၊ အညော အာဂဉ္ဆိ ဗြာဟ္မဏော။

၅။

ဥဂ္ဃဋ္ဋပါဒေါ တသိတော [တဿိတော (က။)]၊ ပင်္ကဒန္တော ရဇဿိရော။

သော စ နံ ဥပသင်္ကမ္မ၊ သတာနိ ပဉ္စ ယာစတိ။

၆။

တမေနံ ဗာဝရီ ဒိသွာ၊ အာသနေန နိမန္တယိ။

သုခဉ္စ ကုသလံ ပုစ္ဆိ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ [ဝစနမဗ္ရုဝိ (သီ။)]။

၇။

‘‘ယံ ခေါ မမ ဒေယျဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ ဝိသဇ္ဇိတံ မယာ။

အနုဇာနာဟိ မေ ဗြဟ္မေ၊ နတ္ထိ ပဉ္စသတာနိ မေ’’။

၈။

‘‘သစေ မေ ယာစမာနဿ၊ ဘဝံ နာနုပဒဿတိ [ပဒေဿတိ (က။)]။

သတ္တမေ ဒိဝသေ တုယှံ၊ မုဒ္ဓါ ဖလတု သတ္တဓါ’’။

၉။

အဘိသင်္ခရိတွာ ကုဟကော၊ ဘေရဝံ သော အကိတ္တယိ။

တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ဗာဝရီ ဒုက္ခိတော အဟု။

၁၀။

ဥဿုဿတိ အနာဟာရော၊ သောကသလ္လသမပ္ပိတော။

အထောပိ ဧဝံ စိတ္တဿ၊ ဈာနေ န ရမတီ မနော။

၁၁။

ဥတြသ္တံ ဒုက္ခိတံ ဒိသွာ၊ ဒေဝတာ အတ္ထကာမိနီ။

ဗာဝရိံ ဥပသင်္ကမ္မ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၁၂။

‘‘န သော မုဒ္ဓံ ပဇာနာတိ၊ ကုဟကော သော ဓနတ္ထိကော။

မုဒ္ဓနိ မုဒ္ဓပါတေ [မုဒ္ဓနိမ္မုဒ္ဓပါတေ (က။)] ဝါ၊ ဉာဏံ တဿ န ဝိဇ္ဇတိ’’။

၁၃။

‘‘ဘောတီ [ဘောတိ (က။)] စရဟိ ဇာနာတိ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတာ။

မုဒ္ဓံ မုဒ္ဓါဓိပါတဉ္စ [မုဒ္ဓါတိပါတဉ္စ (က။)]၊ တံ သုဏောမ ဝစော တဝ’’။

၁၄။

‘‘အဟမ္ပေတံ န ဇာနာမိ၊ ဉာဏံ မေတ္ထ န ဝိဇ္ဇတိ။

မုဒ္ဓနိ မုဒ္ဓါဓိပါတေ စ၊ ဇိနာနဉ္ဟေတ္ထ [ဇနာနဉ္ဟေတ္ထ (က။)] ဒဿနံ’’။

၁၅။

‘‘အထ ကော စရဟိ [ယော စရတိ (က။)] ဇာနာတိ၊ အသ္မိံ ပထဝိမဏ္ဍလေ [ပုထဝိမဏ္ဍလေ (သီ။)]။

မုဒ္ဓံ မုဒ္ဓါဓိပါတဉ္စ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ဒေဝတေ’’။

၁၆။

‘‘ပုရာ ကပိလဝတ္ထုမှာ၊ နိက္ခန္တော လောကနာယကော။

အပစ္စော ဩက္ကာကရာဇဿ၊ သကျပုတ္တော ပဘင်္ကရော။

၁၇။

‘‘သော ဟိ ဗြာဟ္မဏ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ။

သဗ္ဗာဘိညာဗလပ္ပတ္တော [ဖလပ္ပတ္တော (က။)]၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ။

သဗ္ဗကမ္မက္ခယံ ပတ္တော၊ ဝိမုတ္တော ဥပဓိက္ခယေ။

၁၈။

‘‘ဗုဒ္ဓေါ သော ဘဂဝါ လောကေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။

တံ တွံ ဂန္တွာန ပုစ္ဆဿု၊ သော တေ တံ ဗျာကရိဿတိ’’။

၁၉။

သမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဝစော သုတွာ၊ ဥဒဂ္ဂေါ ဗာဝရီ အဟု။

သောကဿ တနုကော အာသိ၊ ဣတိဉ္စ ဝိပုလံ လဘိ။

၂၀။

သော ဗာဝရီ အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂေါ၊ တံ ဒေဝတံ ပုစ္ဆတိ ဝေဒဇာတော။

‘‘ကတမမှိ ဂါမေ နိဂမမှိ ဝါ ပန၊ ကတမမှိ ဝါ ဇနပဒေ လောကနာထော။

ယတ္ထ ဂန္တွာန ပဿေမု၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဒွိပဒုတ္တမံ’’။

၂၁။

‘‘သာဝတ္ထိယံ ကောသလမန္ဒိရေ ဇိနော၊ ပဟူတပညော ဝရဘူရိမေဓသော။

သော သကျပုတ္တော ဝိဓုရော အနာသဝေါ၊ မုဒ္ဓါဓိပါတဿ ဝိဒူ နရာသဘော’’။

၂၂။

တတော အာမန္တယီ သိဿေ၊ ဗြာဟ္မဏေ မန္တပါရဂူ [ပါရဂေ (သျာ။)]။

‘‘ဧထ မာဏဝါ အက္ခိဿံ၊ သုဏာထ ဝစနံ မမ။

၂၃။

‘‘ယဿေသော ဒုလ္လဘော လောကေ၊ ပါတုဘာဝေါ အဘိဏှသော။

သွာဇ္ဇ လောကမှိ ဥပ္ပန္နော၊ သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣတိ ဝိဿုတော။

ခိပ္ပံ ဂန္တွာန သာဝတ္ထိံ၊ ပဿဝ္ဟော ဒွိပဒုတ္တမံ’’။

၂၄။

‘‘ကထံ စရဟိ ဇာနေမု၊ ဒိသွာ ဗုဒ္ဓေါတိ ဗြာဟ္မဏ။

အဇာနတံ နော ပဗြူဟိ၊ ယထာ ဇာနေမု တံ မယံ’’။

၂၅။

‘‘အာဂတာနိ ဟိ မန္တေသု၊ မဟာပုရိသလက္ခဏာ။

ဒွတ္တိံသာနိ စ ဗျာက္ခာတာ၊ သမတ္တာ အနုပုဗ္ဗသော။

၂၆။

‘‘ယဿေတေ ဟောန္တိ ဂတ္တေသု၊ မဟာပုရိသလက္ခဏာ။

ဒွေယေဝ တဿ ဂတိယော၊ တတိယာ ဟိ န ဝိဇ္ဇတိ။

၂၇။

‘‘သစေ အဂါရံ အာဝသတိ၊ ဝိဇေယျ ပထဝိံ ဣမံ။

အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန၊ ဓမ္မေန အနုသာသတိ။

၂၈။

‘‘သစေ စ သော ပဗ္ဗဇတိ၊ အဂါရာ အနဂါရိယံ။

ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ [ဝိဝတ္တစ္ဆဒ္ဒေါ (သီ။)] သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အရဟာ ဘဝတိ အနုတ္တရော။

၂၉။

‘‘ဇာတိံ ဂေါတ္တဉ္စ လက္ခဏံ၊ မန္တေ သိဿေ ပုနာပရေ။

မုဒ္ဓံ မုဒ္ဓါဓိပါတဉ္စ၊ မနသာယေဝ ပုစ္ဆထ။

၃၀။

‘‘အနာဝရဏဒဿာဝီ၊ ယဒိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ။

မနသာ ပုစ္ဆိတေ ပဉ္ဟေ၊ ဝါစာယ ဝိသဇ္ဇိဿတိ’’ [ဝိဿဇိဿတိ (က။)]။

၃၁။

ဗာဝရိဿ ဝစော သုတွာ၊ သိဿာ သောဠသ ဗြာဟ္မဏာ။

အဇိတော တိဿမေတ္တေယျော၊ ပုဏ္ဏကော အထ မေတ္တဂူ။

၃၂။

ဓေါတကော ဥပသီဝေါ စ၊ နန္ဒော စ အထ ဟေမကော။

တောဒေယျ-ကပ္ပါ ဒုဘယော၊ ဇတုကဏ္ဏီ စ ပဏ္ဍိတော။

၃၃။

ဘဒြာဝုဓေါ ဥဒယော စ၊ ပေါသာလော စာပိ ဗြာဟ္မဏော။

မောဃရာဇာ စ မေဓါဝီ၊ ပိင်္ဂိယော စ မဟာဣသိ။

၃၄။

ပစ္စေကဂဏိနော သဗ္ဗေ၊ သဗ္ဗလောကဿ ဝိဿုတာ။

ဈာယီ ဈာနရတာ ဓီရာ၊ ပုဗ္ဗဝါသနဝါသိတာ။

၃၅။

ဗာဝရိံ အဘိဝါဒေတွာ၊ ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ။

ဇဋာဇိနဓရာ သဗ္ဗေ၊ ပက္ကာမုံ ဥတ္တရာမုခါ။

၃၆။

မဠကဿ ပတိဋ္ဌာနံ၊ ပုရမာဟိဿတိံ [ပုရမာဟိယတိ (က။)] တဒါ [သဒါ (က။)]။

ဥဇ္ဇေနိဉ္စာပိ ဂေါနဒ္ဓံ၊ ဝေဒိသံ ဝနသဝှယံ။

၃၇။

ကောသမ္ဗိဉ္စာပိ သာကေတံ၊ သာဝတ္ထိဉ္စ ပုရုတ္တမံ။

သေတဗျံ ကပိလဝတ္ထုံ၊ ကုသိနာရဉ္စ မန္ဒိရံ။

၃၈။

ပါဝဉ္စ ဘောဂနဂရံ၊ ဝေသာလိံ မာဂဓံ ပုရံ။

ပါသာဏကံ စေတိယဉ္စ၊ ရမဏီယံ မနောရမံ။

၃၉။

တသိတောဝုဒကံ သီတံ၊ မဟာလာဘံဝ ဝါဏိဇော။

ဆာယံ ဃမ္မာဘိတတ္တောဝ တုရိတာ ပဗ္ဗတမာရုဟုံ။

၄၀။

ဘဂဝါ တမှိ သမယေ၊ ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော။

ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ သီဟောဝ နဒတီ ဝနေ။

၄၁။

အဇိတော အဒ္ဒသ ဗုဒ္ဓံ၊ ဣတရံသိံဝ [ဇိတရံသိံ သီတရံသိံ (က။)၊ ဝီတရံသိံ (သီ။ သျာ။)] ဘာဏုမံ။

စန္ဒံ ယထာ ပန္နရသေ၊ ပရိပူရံ [ပါရိပူရိံ (သီ။ သျာ။)] ဥပါဂတံ။

၄၂။

အထဿ ဂတ္တေ ဒိသွာန၊ ပရိပူရဉ္စ ဗျဉ္ဇနံ။

ဧကမန္တံ ဌိတော ဟဋ္ဌော၊ မနောပဉ္ဟေ အပုစ္ဆထ။

၄၃။

‘‘အာဒိဿ ဇမ္မနံ ဗြူဟိ၊ ဂေါတ္တံ ဗြူဟိ သလက္ခဏံ။

မန္တေသု ပါရမိံ ဗြူဟိ၊ ကတိ ဝါစေတိ ဗြာဟ္မဏော’’။

၄၄။

‘‘ဝီသံ ဝဿသတံ အာယု၊ သော စ ဂေါတ္တေန ဗာဝရီ။

တီဏိဿ လက္ခဏာ ဂတ္တေ၊ တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ။

၄၅။

‘‘လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ၊ သနိဃဏ္ဍုသကေဋုဘေ။

ပဉ္စသတာနိ ဝါစေတိ၊ သဓမ္မေ ပါရမိံ ဂတော’’။

၄၆။

‘‘လက္ခဏာနံ ပဝိစယံ၊ ဗာဝရိဿ နရုတ္တမ။

တဏှစ္ဆိဒ [ကင်္ခစ္ဆိဒ (က။)] ပကာသေဟိ၊ မာ နော ကင်္ခါယိတံ အဟု’’။

၄၇။

‘‘မုခံ ဇိဝှာယ ဆာဒေတိ၊ ဥဏ္ဏဿ ဘမုကန္တရေ။

ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ မာဏဝ’’။

၄၈။

ပုစ္ဆဉှိ ကိဉ္စိ အသုဏန္တော၊ သုတွာ ပဉ္ဟေ ဝိယာကတေ။

ဝိစိန္တေတိ ဇနော သဗ္ဗော၊ ဝေဒဇာတော ကတဉ္ဇလီ။

၄၉။

‘‘ကော နု ဒေဝေါ ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ၊ ဣန္ဒော ဝါပိ သုဇမ္ပတိ။

မနသာ ပုစ္ဆိတေ ပဉ္ဟေ၊ ကမေတံ ပဋိဘာသတိ။

၅၀။

‘‘မုဒ္ဓံ မုဒ္ဓါဓိပါတဉ္စ၊ ဗာဝရီ ပရိပုစ္ဆတိ။

တံ ဗျာကရောဟိ ဘဂဝါ၊ ကင်္ခံ ဝိနယ နော ဣသေ’’။

၅၁။

‘‘အဝိဇ္ဇာ မုဒ္ဓါတိ ဇာနာဟိ၊ ဝိဇ္ဇာ မုဒ္ဓါဓိပါတိနီ။

သဒ္ဓါသတိသမာဓီဟိ၊ ဆန္ဒဝီရိယေန သံယုတာ’’။

၅၂။

တတော ဝေဒေန မဟတာ၊ သန္ထမ္ဘေတွာန မာဏဝေါ။

ဧကံသံ အဇိနံ ကတွာ၊ ပါဒေသု သိရသာ ပတိ။

၅၃။

‘‘ဗာဝရီ ဗြာဟ္မဏော ဘောတော၊ သဟ သိဿေဟိ မာရိသ။

ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော၊ ပါဒေ ဝန္ဒတိ စက္ခုမ’’။

၅၄။

‘‘သုခိတော ဗာဝရီ ဟောတု၊ သဟ သိဿေဟိ ဗြာဟ္မဏော။

တွဉ္စာပိ သုခိတော ဟောဟိ၊ စိရံ ဇီဝါဟိ မာဏဝ။

၅၅။

‘‘ဗာဝရိဿ စ တုယှံ ဝါ၊ သဗ္ဗေသံ သဗ္ဗသံသယံ။

ကတာဝကာသာ ပုစ္ဆဝ္ဟော၊ ယံ ကိဉ္စိ မနသိစ္ဆထ’’။

၅၆။

သမ္ဗုဒ္ဓေန ကတောကာသော၊ နိသီဒိတွာန ပဉ္ဇလီ။

အဇိတော ပဌမံ ပဉ္ဟံ၊ တတ္ထ ပုစ္ဆိ တထာဂတံ။

ဝတ္ထုဂါထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁။ အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာ

၅၇။

‘‘ကေနဿု နိဝုတော လောကော၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]

ကေနဿု နပ္ပကာသတိ။

ကိဿာဘိလေပနံ ဗြူသိ၊ ကိံသု တဿ မဟဗ္ဘယံ’’။

၅၈။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝါ]

ဝေဝိစ္ဆာ ပမာဒါ နပ္ပကာသတိ။

ဇပ္ပါဘိလေပနံ ဗြူမိ၊ ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယံ’’။

၅၉။

‘‘သဝန္တိ သဗ္ဗဓိ သောတာ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]

သောတာနံ ကိံ နိဝါရဏံ။

သောတာနံ သံဝရံ ဗြူဟိ၊ ကေန သောတာ ပိဓိယျရေ’’။

၆၀။

‘‘ယာနိ သောတာနိ လောကသ္မိံ၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝါ]

သတိ တေသံ နိဝါရဏံ။

သောတာနံ သံဝရံ ဗြူမိ၊ ပညာယေတေ ပိဓိယျရေ’’။

၆၁။

‘‘ပညာ စေဝ သတိ စာပိ [သတီ စေဝ (သီ။)]၊ [ဣစ္စာယသ္မာ အဇိတော]

နာမရူပဉ္စ မာရိသ။

ဧတံ မေ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ၊ ကတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတိ’’။

၆၂။

‘‘ယမေတံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ၊ အဇိတ တံ ဝဒါမိ တေ။

ယတ္ထ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

ဝိညာဏဿ နိရောဓေန၊ ဧတ္ထေတံ ဥပရုဇ္ဈတိ’’။

၆၃။

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ၊ ယေ စ သေခါ [သေက္ခာ (က။)] ပုထူ ဣဓ။

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ၊ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသ’’။

၆၄။

‘‘ကာမေသု နာဘိဂိဇ္ဈေယျ၊ မနသာနာဝိလော သိယာ။

ကုသလော သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာ ပဌမာ။

၂။ တိဿမေတ္တေယျမာဏဝပုစ္ဆာ

၆၅။

‘‘ကောဓ သန္တုသိတော လောကေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ တိဿမေတ္တေယျော]

ကဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာ။

ကော ဥဘန္တမဘိညာယ၊ မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတိ [န ပိမ္ပတိ (ဗဟူသု)]။

ကံ ဗြူသိ မဟာပုရိသောတိ၊ ကော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါ’’တိ [သိဗ္ဗနိမစ္စဂါ (သီ။ သျာ။)]။

၆၆။

‘‘ကာမေသု ဗြဟ္မစရိယဝါ၊ [မေတ္တေယျာတိ ဘဂဝါ]

ဝီတတဏှော သဒါ သတော။

သင်္ခါယ နိဗ္ဗုတော ဘိက္ခု၊ တဿ နော သန္တိ ဣဉ္ဇိတာ။

၆၇။

‘‘သော ဥဘန္တမဘိညာယ၊ မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတိ။

တံ ဗြူမိ မဟာပုရိသောတိ၊ သော ဣဓ သိဗ္ဗိနိမစ္စဂါ’’တိ။

တိဿမေတ္တေယျမာဏဝပုစ္ဆာ ဒုတိယာ။

၃။ ပုဏ္ဏကမာဏဝပုစ္ဆာ

၆၈။

‘‘အနေဇံ မူလဒဿာဝိံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]

အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

ကိံ နိဿိတာ ဣသယော မနုဇာ၊ ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။

ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ’’။

၆၉။

‘‘ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာ၊ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]

ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။

ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ အာသီသမာနာ ပုဏ္ဏက ဣတ္ထတ္တံ။

ဇရံ သိတာ ယညမကပ္ပယိံသု’’။

၇၀။

‘‘ယေ ကေစိမေ ဣသယော မနုဇာ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]

ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝတာနံ။

ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူဓ လောကေ၊ ကစ္စိသု တေ ဘဂဝါ ယညပထေ အပ္ပမတ္တာ။

အတာရုံ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ’’။

၇၁။

‘‘အာသီသန္တိ ထောမယန္တိ၊ အဘိဇပ္ပန္တိ ဇုဟန္တိ။ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]

ကာမာဘိဇပ္ပန္တိ ပဋိစ္စ လာဘံ၊ တေ ယာဇယောဂါ ဘဝရာဂရတ္တာ။

နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ’’။

၇၂။

‘‘တေ စေ နာတရိံသု ယာဇယောဂါ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော]

ယညေဟိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။

အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ၊ အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။

ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ’’။

၇၃။

‘‘သင်္ခါယ လောကသ္မိ ပရောပရာနိ၊ [ပုဏ္ဏကာတိ ဘဂဝါ]

ယဿိဉ္ဇိတံ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ။

သန္တော ဝိဓူမော အနီဃော နိရာသော၊ အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီ’’တိ။

ပုဏ္ဏကမာဏဝပုစ္ဆာ တတိယာ။

၄။ မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာ

၇၄။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူ]

မညာမိ တံ ဝေဒဂုံ ဘာဝိတတ္တံ။

ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒါဂတာ ဣမေ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ’’။

၇၅။

‘‘ဒုက္ခဿ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]

တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။

ဥပဓိနိဒါနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ။

၇၆။

‘‘ယော ဝေ အဝိဒွါ ဥပဓိံ ကရောတိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒော။

တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာ၊ ဒုက္ခဿ ဇာတိပ္ပဘဝါနုပဿီ’’။

၇၇။

‘‘ယံ တံ အပုစ္ဆိမှ အကိတ္တယီ နော၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ။

‘ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ၊ ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ’။

တံ မေ မုနိ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’။

၇၈။

‘‘ကိတ္တယိဿာမိ တေ ဓမ္မံ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]

ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။

ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ’’။

၇၉။

‘‘တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမံ။

ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ’’။

၈၀။

‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝါ]

ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။

ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ၊ ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေ။

၈၁။

‘‘ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တော၊ ဘိက္ခု စရံ ဟိတွာ မမာယိတာနိ။

ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ၊ ဣဓေဝ ဝိဒွါ ပဇဟေယျ ဒုက္ခံ’’။

၈၂။

‘‘ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော၊ သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကံ။

အဒ္ဓါ ဟိ ဘဂဝါ ပဟာသိ ဒုက္ခံ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။

၈၃။

‘‘တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယျု ဒုက္ခံ၊ ယေ တွံ မုနိ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ။

တံ တံ နမဿာမိ သမေစ္စ နာဂ၊ အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝါ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယျ’’။

၈၄။

‘‘ယံ ဗြာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာ၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။

အဒ္ဓါ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရိ၊ တိဏ္ဏော စ ပါရံ အခိလော အကင္ခော။

၈၅။

‘‘ဝိဒွါ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓ၊ ဘဝါဘဝေ သင်္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇ။

သော ဝီတတဏှော အနီဃော နိရာသော၊ အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမီ’’တိ။

မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာ စတုတ္ထီ။

၅။ ဓေါတကမာဏဝပုစ္ဆာ

၈၆။

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဓေါတကော]

ဝါစာဘိကင်္ခါမိ မဟေသိ တုယှံ။

တဝ သုတွာန နိဂ္ဃောသံ၊ သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော’’။

၈၇။

‘‘တေနဟာတပ္ပံ ကရောဟိ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]

ဣဓေဝ နိပကော သတော။

ဣတော သုတွာန နိဂ္ဃောသံ၊ သိက္ခေ နိဗ္ဗာနမတ္တနော’’။

၈၈။

‘‘ပဿာမဟံ ဒေဝမနုဿလောကေ၊ အကိဉ္စနံ ဗြာဟ္မဏမိရိယမာနံ။

တံ တံ နမဿာမိ သမန္တစက္ခု၊ ပမုဉ္စ မံ သက္က ကထံကထာဟိ’’။

၈၉။

‘‘နာဟံ သဟိဿာမိ ပမောစနာယ၊ ကထံကထိံ ဓေါတက ကဉ္စိ လောကေ။

ဓမ္မဉ္စ သေဋ္ဌံ အဘိဇာနမာနော [အာဇာနမာနော (သီ။ သျာ။ ဣ။)]၊ ဧဝံ တုဝံ ဩဃမိမံ တရေသိ’’။

၉၀။

‘‘အနုသာသ ဗြဟ္မေ ကရုဏာယမာနော၊ ဝိဝေကဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။

ယထာဟံ အာကာသောဝ အဗျာပဇ္ဇမာနော၊ ဣဓေဝ သန္တော အသိတော စရေယျံ’’။

၉၁။

‘‘ကိတ္တယိဿာမိ တေ သန္တိံ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]

ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။

ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ’’။

၉၂။

‘‘တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ သန္တိမုတ္တမံ။

ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ’’။

၉၃။

‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [ဓေါတကာတိ ဘဂဝါ]

ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။

ဧတံ ဝိဒိတွာ သင်္ဂေါတိ လောကေ၊ ဘဝါဘဝါယ မာကာသိ တဏှ’’န္တိ။

ဓေါတကမာဏဝပုစ္ဆာ ပဉ္စမီ။

၆။ ဥပသီဝမာဏဝပုစ္ဆာ

၉၄။

‘‘ဧကော အဟံ သက္က မဟန္တမောဃံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါ]

အနိဿိတော နော ဝိသဟာမိ တာရိတုံ။

အာရမ္မဏံ ဗြူဟိ သမန္တစက္ခု၊ ယံ နိဿိတော ဩဃမိမံ တရေယျံ’’။

၉၅။

‘‘အာကိဉ္စညံ ပေက္ခမာနော သတိမာ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]

နတ္ထီတိ နိဿာယ တရဿု ဩဃံ။

ကာမေ ပဟာယ ဝိရတော ကထာဟိ၊ တဏှက္ခယံ နတ္တမဟာဘိပဿ’’။

၉၆။

‘‘သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥပသီဝေါ]

အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညံ။

သညာဝိမောက္ခေ ပရမေ ဝိမုတ္တော [ဓိမုတ္တော (က။)]၊ တိဋ္ဌေ နု သော တတ္ထ အနာနုယာယီ’’ [အနာနုဝါယီ (သျာ။ က။)]။

၉၇။

‘‘သဗ္ဗေသု ကာမေသု ယော ဝီတရာဂေါ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]

အာကိဉ္စညံ နိဿိတော ဟိတွာ မညံ။

သညာဝိမောက္ခေ ပရမေ ဝိမုတ္တော၊ တိဋ္ဌေယျ သော တတ္ထ အနာနုယာယီ’’။

၉၈။

‘‘တိဋ္ဌေ စေ သော တတ္ထ အနာနုယာယီ၊ ပူဂမ္ပိ ဝဿာနံ သမန္တစက္ခု။

တတ္ထေဝ သော သီတိသိယာ ဝိမုတ္တော၊ စဝေထ ဝိညာဏံ တထာဝိဓဿ’’။

၉၉။

‘‘အစ္စိ ယထာ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]

အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ။

ဧဝံ မုနီ နာမကာယာ ဝိမုတ္တော၊ အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ’’။

၁၀၀။

‘‘အတ္ထင်္ဂတော သော ဥဒ ဝါ သော နတ္ထိ၊ ဥဒါဟု ဝေ သဿတိယာ အရောဂေါ။

တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’။

၁၀၁။

‘‘အတ္ထင်္ဂတဿ န ပမာဏမတ္ထိ၊ [ဥပသီဝါတိ ဘဂဝါ]

ယေန နံ ဝဇ္ဇုံ တံ တဿ နတ္ထိ။

သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု သမူဟတေသု၊ သမူဟတာ ဝါဒပထာပိ သဗ္ဗေ’’တိ။

ဥပသီဝမာဏဝပုစ္ဆာ ဆဋ္ဌီ။

၇။ နန္ဒမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၀၂။

‘‘သန္တိ လောကေ မုနယော၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]

ဇနာ ဝဒန္တိ တယိဒံ ကထံသု။

ဉာဏူပပန္နံ မုနိ နော ဝဒန္တိ၊ ဥဒါဟု ဝေ ဇီဝိတေနူပပန္နံ’’။

၁၀၃။

‘‘န ဒိဋ္ဌိယာ န သုတိယာ န ဉာဏေန၊ မုနီဓ နန္ဒ ကုသလာ ဝဒန္တိ။

ဝိသေနိကတွာ အနီဃာ နိရာသာ၊ စရန္တိ ယေ တေ မုနယောတိ ဗြူမိ’’။

၁၀၄။

‘‘ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]

ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။

သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊

အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။

ကစ္စိဿု တေ ဘဂဝါ တတ္ထ ယတာ စရန္တာ၊

အတာရု ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ။

ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ’’။

၁၀၅။

‘‘ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [နန္ဒာတိ ဘဂဝါ]

ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။

သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊ အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။

ကိဉ္စာပိ တေ တတ္ထ ယတာ စရန္တိ၊ နာတရိံသု ဇာတိဇရန္တိ ဗြူမိ’’။

၁၀၆။

‘‘ယေ ကေစိမေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ နန္ဒော]

ဒိဋ္ဌဿုတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။

သီလဗ္ဗတေနာပိ ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ၊ အနေကရူပေန ဝဒန္တိ သုဒ္ဓိံ။

တေ စေ မုနိ ဗြူသိ အနောဃတိဏ္ဏေ၊ အထ ကော စရဟိ ဒေဝမနုဿလောကေ။

အတာရိ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ မာရိသ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ’’။

၁၀၇။

‘‘နာဟံ သဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ [နန္ဒာတိ ဘဂဝါ]

ဇာတိဇရာယ နိဝုတာတိ ဗြူမိ။

ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊ သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။

အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ၊ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ။

တေ ဝေ နရာ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမိ’’။

၁၀၈။

‘‘ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော၊ သုကိတ္တိတံ ဂေါတမနူပဓီကံ။

ယေ သီဓ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊ သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ။

အနေကရူပမ္ပိ ပဟာယ သဗ္ဗံ၊ တဏှံ ပရိညာယ အနာသဝါသေ။

အဟမ္ပိ တေ ဩဃတိဏ္ဏာတိ ဗြူမီ’’တိ။

နန္ဒမာဏဝပုစ္ဆာ သတ္တမာ။

၈။ ဟေမကမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၀၉။

‘‘ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဟေမကော]

ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ။

ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတိ၊ သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ။

သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ၊ နာဟံ တတ္ထ အဘိရမိံ။

၁၁၀။

‘‘တွဉ္စ မေ ဓမ္မမက္ခာဟိ၊ တဏှာနိဂ္ဃါတနံ မုနိ။

ယံ ဝိဒိတွာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ’’။

၁၁၁။

‘‘ဣဓ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတေသု၊ ပိယရူပေသု ဟေမက။

ဆန္ဒရာဂဝိနောဒနံ၊ နိဗ္ဗာနပဒမစ္စုတံ။

၁၁၂။

‘‘ဧတဒညာယ ယေ သတာ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။

ဥပသန္တာ စ တေ သဒါ၊ တိဏ္ဏာ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။

ဟေမကမာဏဝပုစ္ဆာ အဋ္ဌမာ။

၉။ တောဒေယျမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၁၃။

‘‘ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ တောဒေယျော]

တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။

ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော၊ ဝိမောက္ခော တဿ ကီဒိသော’’။

၁၁၄။

‘‘ယသ္မိံ ကာမာ န ဝသန္တိ၊ [တောဒေယျာတိ ဘဂဝါ]

တဏှာ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။

ကထံကထာ စ ယော တိဏ္ဏော၊ ဝိမောက္ခော တဿ နာပရော’’။

၁၁၅။

‘‘နိရာသသော သော ဥဒ အာသသာနော [အာသယာနော (က။)]၊ ပညာဏဝါ သော ဥဒ ပညကပ္ပီ။

မုနိံ အဟံ သက္က ယထာ ဝိဇညံ၊ တံ မေ ဝိယာစိက္ခ သမန္တစက္ခု’’။

၁၁၆။

‘‘နိရာသသော သော န စ အာသသာနော၊ ပညာဏဝါ သော န စ ပညကပ္ပီ။

ဧဝမ္ပိ တောဒေယျ မုနိံ ဝိဇာန၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တ’’န္တိ။

တောဒေယျမာဏဝပုစ္ဆာ နဝမာ။

၁၀။ ကပ္ပမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၁၇။

‘‘မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ကပ္ပော]

ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေ။

ဇရာမစ္စုပရေတာနံ၊ ဒီပံ ပဗြူဟိ မာရိသ။

တွဉ္စ မေ ဒီပမက္ခာဟိ၊ ယထာယိဒံ နာပရံ သိယာ’’။

၁၁၈။

‘‘မဇ္ဈေ သရသ္မိံ တိဋ္ဌတံ၊ [ကပ္ပါတိ ဘဂဝါ]

ဩဃေ ဇာတေ မဟဗ္ဘယေ။

ဇရာမစ္စုပရေတာနံ၊ ဒီပံ ပဗြူမိ ကပ္ပ တေ။

၁၁၉။

‘‘အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ၊ ဧတံ ဒီပံ အနာပရံ။

နိဗ္ဗာနံ ဣတိ နံ ဗြူမိ၊ ဇရာမစ္စုပရိက္ခယံ။

၁၂၀။

‘‘ဧတဒညာယ ယေ သတာ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။

န တေ မာရဝသာနုဂါ၊ န တေ မာရဿ ပဋ္ဌဂူ’’တိ [ပဒ္ဓဂူ (သီ။)]။

ကပ္ပမာဏဝပုစ္ဆာ ဒသမာ။

၁၁။ ဇတုကဏ္ဏိမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၂၁။

‘‘သုတွာနဟံ ဝီရမကာမကာမိံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဇတုကဏ္ဏိ]

ဩဃာတိဂံ ပုဋ္ဌုမကာမမာဂမံ။

သန္တိပဒံ ဗြူဟိ သဟဇနေတ္တ၊ ယထာတစ္ဆံ ဘဂဝါ ဗြူဟိ မေတံ။

၁၂၂။

‘‘ဘဂဝါ ဟိ ကာမေ အဘိဘုယျ ဣရိယတိ၊ အာဒိစ္စောဝ ပထဝိံ တေဇီ တေဇသာ။

ပရိတ္တပညဿ မေ ဘူရိပည၊ အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။

ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ’’။

၁၂၃။

‘‘ကာမေသု ဝိနယ ဂေဓံ၊ [ဇတုကဏ္ဏီတိ ဘဂဝါ]

နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော။

ဥဂ္ဂဟိတံ နိရတ္တံ ဝါ၊ မာ တေ ဝိဇ္ဇိတ္ထ ကိဉ္စနံ။

၁၂၄။

‘‘ယံ ပုဗ္ဗေ တံ ဝိသောသေဟိ၊ ပစ္ဆာ တေ မာဟု ကိဉ္စနံ။

မဇ္ဈေ စေ နော ဂဟေဿသိ၊ ဥပသန္တော စရိဿသိ။

၁၂၅။

‘‘သဗ္ဗသော နာမရူပသ္မိံ၊ ဝီတဂေဓဿ ဗြာဟ္မဏ။

အာသဝါဿ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ယေဟိ မစ္စုဝသံ ဝဇေ’’တိ။

ဇတုကဏ္ဏိမာဏဝပုစ္ဆာ ဧကာဒသမာ။

၁၂။ ဘဒြာဝုဓမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၂၆။

‘‘ဩကဉ္ဇဟံ တဏှစ္ဆိဒံ အနေဇံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဘဒြာဝုဓေါ]

နန္ဒိဉ္ဇဟံ ဩဃတိဏ္ဏံ ဝိမုတ္တံ။

ကပ္ပဉ္ဇဟံ အဘိယာစေ သုမေဓံ၊ သုတွာန နာဂဿ အပနမိဿန္တိ ဣတော။

၁၂၇။

‘‘နာနာဇနာ ဇနပဒေဟိ သင်္ဂတာ၊

တဝ ဝီရ ဝါက္ယံ အဘိကင်္ခမာနာ။

တေသံ တုဝံ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’။

၁၂၈။

‘‘အာဒါနတဏှံ ဝိနယေထ သဗ္ဗံ၊ [ဘဒြာဝုဓါတိ ဘဂဝါ]

ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။

ယံ ယဉှိ လောကသ္မိမုပါဒိယန္တိ၊ တေနေဝ မာရော အန္ဝေတိ ဇန္တုံ။

၁၂၉။

‘‘တသ္မာ ပဇာနံ န ဥပါဒိယေထ၊ ဘိက္ခု သတော ကိဉ္စနံ သဗ္ဗလောကေ။

အာဒါနသတ္တေ ဣတိ ပေက္ခမာနော၊ ပဇံ ဣမံ မစ္စုဓေယျေ ဝိသတ္တ’’န္တိ။

ဘဒြာဝုဓမာဏဝပုစ္ဆာ ဒွါဒသမာ။

၁၃။ ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၃၀။

‘‘ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယော]

ကတကိစ္စံ အနာသဝံ။

ပါရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူဟိ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ’’။

၁၃၁။

‘‘ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ၊ [ဥဒယာတိ ဘဂဝါ]

ဒေါမနဿာန စူဘယံ။

ထိနဿ စ ပနူဒနံ၊ ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝါရဏံ။

၁၃၂။

‘‘ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓံ ၊ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။

အညာဝိမောက္ခံ ပဗြူမိ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ’’။

၁၃၃။

‘‘ကိံသု သံယောဇနော လောကော၊ ကိံသု တဿ ဝိစာရဏံ။

ကိဿဿ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ’’။

၁၃၄။

‘‘နန္ဒိသံယောဇနော လောကော၊ ဝိတက္ကဿ ဝိစာရဏံ။

တဏှာယ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ’’။

၁၃၅။

‘‘ကထံ သတဿ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမ္မ၊ တံ သုဏောမ ဝစော တဝ’’။

၁၃၆။

‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတော။

ဧဝံ သတဿ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီ’’တိ။

ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာ တေရသမာ။

၁၄။ ပေါသာလမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၃၇။

‘‘ယော အတီတံ အာဒိသတိ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပေါသာလော]

အနေဇော ဆိန္နသံသယော။

ပါရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

၁၃၈။

‘‘ဝိဘူတရူပသညိဿ၊ သဗ္ဗကာယပ္ပဟာယိနော။

အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ ပဿတော။

ဉာဏံ သက္ကာနုပုစ္ဆာမိ၊ ကထံ နေယျော တထာဝိဓေါ’’။

၁၃၉။

‘‘ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော သဗ္ဗာ၊ [ပေါသာလာတိ ဘဂဝါ]

အဘိဇာနံ တထာဂတော။

တိဋ္ဌန္တမေနံ ဇာနာတိ၊ ဝိမုတ္တံ တပ္ပရာယဏံ။

၁၄၀။

‘‘အာကိဉ္စညသမ္ဘဝံ ဉတွာ၊ နန္ဒီ သံယောဇနံ ဣတိ။

ဧဝမေတံ အဘိညာယ၊ တတော တတ္ထ ဝိပဿတိ။

ဧတံ [ဧဝံ (သျာ။ က။)] ဉာဏံ တထံ တဿ၊ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတော’’တိ။

ပေါသာလမာဏဝပုစ္ဆာ စုဒ္ဒသမာ။

၁၅။ မောဃရာဇမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၄၁။

‘‘ဒွါဟံ သက္ကံ အပုစ္ဆိဿံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ မောဃရာဇာ]

န မေ ဗျာကာသိ စက္ခုမာ။

ယာဝတတိယဉ္စ ဒေဝီသိ၊ ဗျာကရောတီတိ မေ သုတံ။

၁၄၂။

‘‘အယံ လောကော ပရော လောကော၊ ဗြဟ္မလောကော သဒေဝကော။

ဒိဋ္ဌိံ တေ နာဘိဇာနာတိ၊ ဂေါတမဿ ယသဿိနော။

၁၄၃။

‘‘ဧဝံ အဘိက္ကန္တဒဿာဝိံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

ကထံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ၊ မစ္စုရာဇာ န ပဿတိ’’။

၁၄၄။

‘‘သုညတော လောကံ အဝေက္ခဿု၊ မောဃရာဇ သဒါ သတော။

အတ္တာနုဒိဋ္ဌိံ ဦဟစ္စ၊ ဧဝံ မစ္စုတရော သိယာ။

ဧဝံ လောကံ အဝေက္ခန္တံ၊ မစ္စုရာဇာ န ပဿတီ’’တိ။

မောဃရာဇမာဏဝပုစ္ဆာ ပန္နရသမာ။

၁၆။ ပိင်္ဂိယမာဏဝပုစ္ဆာ

၁၄၅။

‘‘ဇိဏ္ဏောဟမသ္မိ အဗလော ဝီတဝဏ္ဏော၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယော]

နေတ္တာ န သုဒ္ဓါ သဝနံ န ဖာသု။

မာဟံ နဿံ မောမုဟော အန္တရာဝ၊ အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ။

ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ’’။

၁၄၆။

‘‘ဒိသွာန ရူပေသု ဝိဟညမာနေ၊ [ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ]

ရုပ္ပန္တိ ရူပေသု ဇနာ ပမတ္တာ။

တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တော၊ ဇဟဿု ရူပံ အပုနဗ္ဘဝါယ’’။

၁၄၇။

‘‘ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ စတဿော၊ ဥဒ္ဓံ အဓေါ ဒသ ဒိသာ ဣမာယော။

န တုယှံ အဒိဋ္ဌံ အသုတံ အမုတံ [အသုတံ အမုတံ ဝါ (သီ။)၊ အသုတာမုတံ ဝါ (သျာ။)၊ အသုတံ’မုတံ ဝါ (ဣ။)]၊ အထော အဝိညာတံ ကိဉ္စနမတ္ထိ [ကဉ္စိ မတ္ထိ (သျာ။)၊ ကိဉ္စိ နတ္ထိ (ဣ။)၊ ကိဉ္စိနမတ္ထိ (က။)] လောကေ။

အာစိက္ခ ဓမ္မံ ယမဟံ ဝိဇညံ၊ ဇာတိဇရာယ ဣဓ ဝိပ္ပဟာနံ’’။

၁၄၈။

‘‘တဏှာဓိပန္နေ မနုဇေ ပေက္ခမာနော၊ [ပိင်္ဂိယာတိ ဘဂဝါ]

သန္တာပဇာတေ ဇရသာ ပရေတေ။

တသ္မာ တုဝံ ပိင်္ဂိယ အပ္ပမတ္တော၊ ဇဟဿု တဏှံ အပုနဗ္ဘဝါယာ’’တိ။

ပိင်္ဂိယမာဏဝပုစ္ဆာ သောဠသမာ။

၁၇။ ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာ

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ မဂဓေသု ဝိဟရန္တော ပါသာဏကေ စေတိယေ, ပရိစာရကသောဠသာနံ [ပရိစာရကသောဠသန္နံ (သျာ။ က။)] ဗြာဟ္မဏာနံ အဇ္ဈိဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌော ပဉ္ဟံ [ပဉ္ဟေ (သီ။ ဣ။)] ဗျာကာသိ။ ဧကမေကဿ စေပိ ပဉ္ဟဿ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇေယျ, ဂစ္ဆေယျေဝ ဇရာမရဏဿ ပါရံ။ ‘‘ပါရင်္ဂမနီယာ ဣမေ ဓမ္မာ’’တိ – တသ္မာ ဣမဿ ဓမ္မပရိယာယဿ ပါရာယနန္တွေ [ပါရာယဏံတွေဝ (သီ။ အဋ္ဌ။)] အဓိဝစနံ။

၁၄၉။

အဇိတော တိဿမေတ္တေယျော၊ ပုဏ္ဏကော အထ မေတ္တဂူ။

ဓေါတကော ဥပသီဝေါ စ၊ နန္ဒော စ အထ ဟေမကော။

၁၅၀။

တောဒေယျကပ္ပါ ဒုဘယော၊ ဇတုကဏ္ဏီ စ ပဏ္ဍိတော။

ဘဒြာဝုဓေါ ဥဒယော စ၊ ပေါသာလော စာပိ ဗြာဟ္မဏော။

မောဃရာဇာ စ မေဓါဝီ၊ ပိင်္ဂိယော စ မဟာဣသိ။

၁၅၁။

ဧတေ ဗုဒ္ဓံ ဥပါဂစ္ဆုံ၊ သမ္ပန္နစရဏံ ဣသိံ။

ပုစ္ဆန္တာ နိပုဏေ ပဉ္ဟေ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပါဂမုံ။

၁၅၂။

တေသံ ဗုဒ္ဓေါ ပဗျာကာသိ၊ ပဉ္ဟေ ပုဋ္ဌော ယထာတထံ။

ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန၊ တောသေသိ ဗြာဟ္မဏေ မုနိ။

၁၅၃။

တေ တောသိတာ စက္ခုမတာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။

ဗြဟ္မစရိယမစရိံသု၊ ဝရပညဿ သန္တိကေ။

၁၅၄။

ဧကမေကဿ ပဉ္ဟဿ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ။

တထာ ယော ပဋိပဇ္ဇေယျ၊ ဂစ္ဆေ ပါရံ အပါရတော။

၁၅၅။

အပါရာ ပါရံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဘာဝေန္တော မဂ္ဂမုတ္တမံ။

မဂ္ဂေါ သော ပါရံ ဂမနာယ၊ တသ္မာ ပါရာယနံ ဣတိ။

၁၈။ ပါရာယနာနုဂီတိဂါထာ

၁၅၆။

‘‘ပါရာယနမနုဂါယိဿံ ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပိင်္ဂိယော]

ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသိ၊ ဝိမလော ဘူရိမေဓသော။

နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော [နိဗ္ဗုတော (သျာ။)] နာဂေါ၊ ကိဿ ဟေတု မုသာ ဘဏေ။

၁၅၇။

‘‘ပဟီနမလမောဟဿ၊ မာနမက္ခပ္ပဟာယိနော။

ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသဉှိတံ။

၁၅၈။

‘‘တမောနုဒေါ ဗုဒ္ဓေါ သမန္တစက္ခု၊ လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝါတိဝတ္တော။

အနာသဝေါ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနော၊ သစ္စဝှယော ဗြဟ္မေ ဥပါသိတော မေ။

၁၅၉။

‘‘ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ၊ ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနမာဝသေယျ။

ဧဝမ္ပဟံ အပ္ပဒဿေ ပဟာယ၊ မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တော။

၁၆၀။

‘‘ယေမေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု၊ ဟုရံ ဂေါတမသာသနာ။

ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိဿတိ။

သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ၊ သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ။

၁၆၁။

‘‘ဧကော တမနုဒါသိနော၊ ဇုတိမာ သော ပဘင်္ကရော။

ဂေါတမော ဘူရိပညာဏော၊ ဂေါတမော ဘူရိမေဓသော။

၁၆၂။

‘‘ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

တဏှက္ခယမနီတိကံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ’’။

၁၆၃။

‘‘ကိံ နု တမှာ ဝိပ္ပဝသသိ၊ မုဟုတ္တမပိ ပိင်္ဂိယ။

ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ။

၁၆၄။

‘‘ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

တဏှက္ခယမနီတိကံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ’’။

၁၆၅။

‘‘နာဟံ တမှာ ဝိပ္ပဝသာမိ၊ မုဟုတ္တမပိ ဗြာဟ္မဏ။

ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ။

၁၆၆။

‘‘ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

တဏှက္ခယမနီတိကံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။

၁၆၇။

‘‘ပဿာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝ, ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗြာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တော။

နမဿမာနော ဝိဝသေမိ ရတ္တိံ၊ တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝါသံ။

၁၆၈။

‘‘သဒ္ဓါ စ ဣတိ စ မနော သတိ စ၊

နာပေန္တိမေ ဂေါတမသာသနမှာ။

ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညော၊ သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မိ။

၁၆၉။

‘‘ဇိဏ္ဏဿ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကဿ၊ တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထ။

သင်္ကပ္ပယန္တာယ [သံကပ္ပယတ္တာယ (သီ။)] ဝဇာမိ နိစ္စံ၊ မနော ဟိ မေ ဗြာဟ္မဏ တေန ယုတ္တော။

၁၇၀။

‘‘ပင်္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနော၊ ဒီပါ ဒီပံ ဥပလ္လဝိံ။

အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။

၁၇၁။

‘‘ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓေါ၊ ဘဒြာဝုဓေါ အာဠဝိဂေါတမော စ။

ဧဝမေဝ တွမ္ပိ ပမုဉ္စဿု သဒ္ဓံ၊ ဂမိဿသိ တွံ ပိင်္ဂိယ မစ္စုဓေယျဿ ပါရံ’’ [မစ္စုဓေယျပါရံ (သီ။)]။

၁၇၂။

‘‘ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ၊ သုတွာန မုနိနော ဝစော။

ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အခိလော ပဋိဘာနဝါ။

၁၇၃။

‘‘အဓိဒေဝေ အဘိညာယ၊ သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရံ။

ပဉှာနန္တကရော သတ္ထာ၊ ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတံ။

၁၇၄။

‘‘အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ ယဿ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။

အဒ္ဓါ ဂမိဿာမိ န မေတ္ထ ကင်္ခါ၊ ဧဝံ မံ ဓါရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တ’’န္တိ [အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာယ ပဋ္ဌာယ ယာဝပါရာယနာနုဂီတိဂါတာပရိယောသာနာ သျာ။ ။ ပေါတ္ထကေ နတ္ထိ]။

ပါရာယနာနုဂီတိဂါထာ နိဋ္ဌိတာ။