သာရိပုတ္တသုတ္တနိဒ္ဒေသ

၁၆။ သာရိပုတ္တသုတ္တနိဒ္ဒေသ

အထ သာရိပုတ္တသုတ္တနိဒ္ဒေသံ ဝက္ခတိ –

၁၉၀။

န မေ ဒိဋ္ဌော ဣတော ပုဗ္ဗေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ သာရိပုတ္တော]

န သုတော ဥဒ ကဿစိ။

ဧဝံ ဝဂ္ဂုဝဒေါ သတ္ထာ၊ တုသိတာ ဂဏိမာဂတော။

န မေ ဒိဋ္ဌော ဣတော ပုဗ္ဗေတိ။ ဣတော ပုဗ္ဗေ မေ မယာ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော သော ဘဂဝါ ဣမိနာ စက္ခုနာ ဣမိနာ အတ္တဘာဝေန။ ယဒါ ဘဂဝါ တာဝတိံသဘဝနေ ပါရိစ္ဆတ္တကမူလေ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ ဝဿံဝုတ္ထော [ဝဿံဝုဋ္ဌော (သျာ။)] ဒေဝဂဏပရိဝုတော မဇ္ဈေ မဏိမယေန သောပါဏေန သင်္ကဿနဂရံ ဩတိဏ္ဏော ဣမံ ဒဿနံ ပုဗ္ဗေ န ဒိဋ္ဌောတိ – န မေ ဒိဋ္ဌော ဣတော ပုဗ္ဗေ။

ဣစ္စာယသ္မာ သာရိပုတ္တောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဣစ္စာတိ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂါရဝသပ္ပတိဿဝစနမေတံ – အာယသ္မာတိ။ သာရိပုတ္တောတိ တဿ ထေရဿ နာမံ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယျံ နိရုတ္တိ ဗျဉ္ဇနံ အဘိလာပေါတိ – ဣစ္စာယသ္မာ သာရိပုတ္တော။

န သုတော ဥဒ ကဿစီတိ။ နာတိ ပဋိက္ခေပေါ။ ဥဒါတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဥဒါတိ။ ကဿစီတိ ခတ္တိယဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ ဝေဿဿ ဝါ သုဒ္ဒဿ ဝါ ဂဟဋ္ဌဿ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ ဒေဝဿ ဝါ မနုဿဿ ဝါတိ – န သုတော ဥဒ ကဿစိ။

ဧဝံ ဝဂ္ဂုဝဒေါ သတ္ထာတိ။ ဧဝံ ဝဂ္ဂုဝဒေါ မဓုရဝဒေါ ပေမနီယဝဒေါ ဟဒယင်္ဂမဝဒေါ ကရဝီကရုတမဉ္ဇုဃောသော [ကရဝိကရုဒမဉ္ဇုဿရော (သျာ။)]။ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတော ခေါ ပန တဿ ဘဂဝတော မုခတော ဃောသော နိစ္ဆရတိ – ဝိသဋ္ဌော စ ဝိညေယျော စ မဉ္ဇု စ သဝနီယော စ ဗိန္ဒု စ အဝိသာရီ စ ဂမ္ဘီရော စ နိန္နာဒိ စ။ ယထာ ပရိသံ ခေါ ပန သော ဘဂဝါ သရေန ဝိညာပေတိ, န အဿ ဗဟိဒ္ဓါ ပရိသာယ ဃောသော နိစ္ဆရတိ, ဗြဟ္မဿရော ခေါ ပန သော ဘဂဝါ ကရဝီကဘာဏီတိ – ဧဝံ ဝဂ္ဂုဝဒေါ။

သတ္ထာတိ သတ္ထာ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော။ ယထာ သတ္ထဝါဟော သတ္တေ ကန္တာရံ တာရေတိ, စောရကန္တာရံ တာရေတိ, ဝါဠကန္တာရံ တာရေတိ, ဒုဗ္ဘိက္ခကန္တာရံ တာရေတိ, နိရုဒကကန္တာရံ တာရေတိ ဥတ္တာရေတိ နိတ္တာရေတိ ပတာရေတိ ခေမန္တဘူမိံ သမ္ပာပေတိ; ဧဝမေဝ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော သတ္တေ ကန္တာရံ တာရေတိ, ဇာတိကန္တာရံ တာရေတိ, ဇရာကန္တာရံ တာရေတိ, ဗျာဓိကန္တာရံ။ပေ။။ မရဏကန္တာရံ။ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသကန္တာရံ တာရေတိ ရာဂကန္တာရံ တာရေတိ ဒေါသကန္တာရံ။ မောဟကန္တာရံ။ မာနကန္တာရံ။ ဒိဋ္ဌိကန္တာရံ။ ကိလေသကန္တာရံ။ ဒုစ္စရိတကန္တာရံ တာရေတိ, ရာဂဂဟနံ တာရေတိ, ဒေါသဂဟနံ။ မောဟဂဟနံ။ မာနဂဟနံ။ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ။ ကိလေသဂဟနံ။ ဒုစ္စရိတဂဟနံ တာရေတိ ဥတ္တာရေတိ နိတ္တာရေတိ ပတာရေတိ ခေမန္တံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ သမ္ပာပေတီတိ ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော။

အထ ဝါ ဘဂဝါ နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ ပညပေတာ နိဇ္ဈာပေတာ ပေက္ခေတာ ပသာဒေတာတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော။

အထ ဝါ ဘဂဝါ အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပါဒေတာ, အသဉ္ဇာတဿ မဂ္ဂဿ သဉ္ဇနေတာ, အနက္ခာတဿ မဂ္ဂဿ အက္ခာတာ, မဂ္ဂညူ မဂ္ဂဝိဒူ မဂ္ဂကောဝိဒေါ မဂ္ဂါနုဂါ စ ပန ဧတရဟိ သာဝကာ ဝိဟရန္တိ ပစ္ဆာ သမန္နာဂတာတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟောတိ – ဧဝံ ဝဂ္ဂုဝဒေါ သတ္ထာ။

တုသိတာ ဂဏိမာဂတောတိ။ ဘဂဝါ တုသိတကာယာ စဝိတွာ သတော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တောတိ။ ဧဝမ္ပိ တုသိတာ ဂဏိမာဂတော။

အထ ဝါ ဒေဝါ ဝုစ္စန္တိ တုသိတာ။ တေ တုဋ္ဌာ သန္တုဋ္ဌာ အတ္တမနာ ပမုဒိတာ ဣတိသောမနဿဇာတာ ဒေဝလောကတော ဂဏိံ အာဂတောတိ။ ဧဝမ္ပိ တုသိတာ ဂဏိမာဂတော။ အထ ဝါ အရဟန္တော ဝုစ္စန္တိ တုသိတာ။ တေ တုဋ္ဌာ သန္တုဋ္ဌာ အတ္တမနာ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပါ အရဟန္တာနံ ဂဏိံ အာဂတောတိ။ ဧဝမ္ပိ တုသိတာ ဂဏိမာဂတော။ ဂဏီတိ ဂဏီ ဘဂဝါ။ ဂဏာစရိယောတိ ဂဏီ, ဂဏဿ သတ္ထာတိ ဂဏီ, ဂဏံ ပရိဟရတီတိ ဂဏီ, ဂဏံ ဩဝဒတီတိ ဂဏီ, ဂဏမနုသာသတီတိ ဂဏီ, ဝိသာရဒေါ ဂဏံ ဥပသင်္ကမတီတိ ဂဏီ, ဂဏဿ [ဂဏောဿ (သီ။)] သုဿူသတိ သောတံ ဩဒဟတိ အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတီတိ ဂဏီ, ဂဏံ အကုသလာ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာပေတီတိ ဂဏီ, ဘိက္ခုဂဏဿ ဂဏီ, ဘိက္ခုနိဂဏဿ ဂဏီ, ဥပါသကဂဏဿ ဂဏီ, ဥပါသိကာဂဏဿ ဂဏီ , ရာဇဂဏဿ ဂဏီ, ခတ္တိယဂဏဿ။ ဗြာဟ္မဏဂဏဿ။ ဝေဿဂဏဿ။ သုဒ္ဒဂဏဿ။ ဒေဝဂဏဿ။ ဗြဟ္မဂဏဿ ဂဏီ, သင်္ဃီ ဂဏီ ဂဏာစရိယော။ အာဂတောတိ ဥပဂတော သမုပဂတော သမုပပန္နော [သမ္ပတ္တော (သျာ။ က။)] သင်္ကဿနဂရန္တိ – တုသိတာ ဂဏိမာဂတော။

တေနာဟ ထေရော သာရိပုတ္တော –

‘‘န မေ ဒိဋ္ဌော ဣတော ပုဗ္ဗေ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ သာရိပုတ္တော]

န သုတော ဥဒ ကဿစိ။

ဧဝံ ဝဂ္ဂုဝဒေါ သတ္ထာ၊ တုသိတာ ဂဏိမာဂတော’’တိ။

၁၉၁။

သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာ။

သဗ္ဗံ တမံ ဝိနောဒေတွာ၊ ဧကောဝ ရတိမဇ္ဈဂါ။

သဒေဝကဿ လောကဿာတိ သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယာတိ – သဒေဝကဿ လောကဿ။

ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာတိ ယထာ ဘဂဝန္တံ တာဝတိံသဘဝနေ ပါရိစ္ဆတ္တကမူလေ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ နိသိန္နံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဒေဝတာ ပဿန္တိ တထာ မနုဿာ ပဿန္တိ ။ ယထာ မနုဿာ ပဿန္တိ တထာ ဒေဝတာ ပဿန္တိ။ ယထာ ဒေဝါနံ ဒိဿတိ တထာ မနုဿာနံ ဒိဿတိ။ ယထာ မနုဿာနံ ဒိဿတိ တထာ ဒေဝါနံ ဒိဿတီတိ။ ဧဝမ္ပိ ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာ။ ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အဒန္တာ ဒန္တဝဏ္ဏေန ဒိဿန္တိ, အသန္တာ သန္တဝဏ္ဏေန ဒိဿန္တိ, အနုပသန္တာ ဥပသန္တဝဏ္ဏေန ဒိဿန္တိ, အနိဗ္ဗုတာ နိဗ္ဗုတဝဏ္ဏေန ဒိဿန္တိ။

‘‘ပတိရူပကော မတ္တိကာကုဏ္ဍလောဝ၊ လောဟဍ္ဎမာသောဝ [လောဟမာသောဝ (သျာ။)] သုဝဏ္ဏဆန္နော။

စရန္တိ လောကေ ပရိဝါရဆန္နာ၊ အန္တော အသုဒ္ဓါ ဗဟိ သောဘမာနာ’’တိ [အယံ ဂါထာ သံ။ နိ။ ၁။၁၂၂ ဒိဿတိ]။

န ဘဂဝါ ဧဝံ ဒိဿတိ။ ဘဂဝါ ဘူတေန တစ္ဆေန တထေန ယာထာဝေန အဝိပရီတေန သဘာဝေန ဒန္တော ဒန္တဝဏ္ဏေန ဒိဿတိ, သန္တော သန္တဝဏ္ဏေန ဒိဿတိ, ဥပသန္တော ဥပသန္တဝဏ္ဏေန ဒိဿတိ, နိဗ္ဗုတော နိဗ္ဗုတဝဏ္ဏေန ဒိဿတိ, အကပ္ပိတဣရိယာပထာ စ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ပဏိဓိသမ္ပန္နာတိ။ ဧဝမ္ပိ ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာ။

အထ ဝါ ဘဂဝါ ဝိသုဒ္ဓသဒ္ဒေါ ဂတကိတ္တိသဒ္ဒသိလောကော [ဘဋကိတ္တိသဒ္ဒသိလောကော (သျာ။)] နာဂဘဝနေ စ သုပဏ္ဏဘဝနေ စ ယက္ခဘဝနေ စ အသုရဘဝနေ စ ဂန္ဓဗ္ဗဘဝနေ စ မဟာရာဇဘဝနေ စ ဣန္ဒဘဝနေ စ ဗြဟ္မဘဝနေ စ ဒေဝဘဝနေ စ ဧဒိသော စ တာဒိသော စ တတော စ ဘိယျောတိ။ ဧဝမ္ပိ ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာ။

အထ ဝါ ဘဂဝါ ဒသဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော, စတူဟိ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ, စတူဟိ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ, ဆဟိ အဘိညာဟိ, ဆဟိ ဗုဒ္ဓဓမ္မေဟိ, တေဇေန စ ဗလေန စ ဂုဏေန စ ဝီရိယေန စ ပညာယ စ ဒိဿတိ ဉာယတိ ပညာယတိ။

‘‘ဒူရေ သန္တော ပကာသေန္တိ၊ ဟိမဝန္တောဝ ပဗ္ဗတော။

အသန္တေတ္ထ န ဒိဿန္တိ၊ ရတ္တိံ ခိတ္တာ [ရတ္တိခိတ္တာ (သီ။) ဓ။ ပ။ ၃၀၄] ယထာ သရာ’’တိ။

ဧဝမ္ပိ ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာ။

စက္ခုမာတိ ဘဂဝါ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမာ – မံသစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, ဒိဗ္ဗစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, ပညာစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ, သမန္တစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။

ကထံ ဘဂဝါ မံသစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? မံသစက္ခုမှိ ဘဂဝတော ပဉ္စ ဝဏ္ဏာ သံဝိဇ္ဇန္တိ – နီလော စ ဝဏ္ဏော, ဣတကော စ ဝဏ္ဏော, လောဟိတကော စ ဝဏ္ဏော, ကဏှော စ ဝဏ္ဏော, ဩဒါတော စ ဝဏ္ဏော။ အက္ခိလောမာနိ စ ဘဂဝတော။ ယတ္ထ စ အက္ခိလောမာနိ ပတိဋ္ဌိတာနိ တံ နီလံ ဟောတိ သုနီလံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ဥမာပုပ္ဖသမာနံ။ တဿ ပရတော ဣတကံ ဟောတိ သုဣတကံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ကဏိကာရပုပ္ဖသမာနံ။ ဥဘတော အက္ခိကူဋာနိ ဘဂဝတော လောဟိတကာနိ ဟောန္တိ သုလောဟိတကာနိ ပါသာဒိကာနိ ဒဿနေယျာနိ ဣန္ဒဂေါပကသမာနာနိ။ မဇ္ဈေ ကဏှံ ဟောတိ သုကဏှံ အလူခံ သုဒ္ဓံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ အဒ္ဒါရိဋ္ဌကသမာနံ။ တဿ ပရတော ဩဒါတံ ဟောတိ သုဩဒါတံ သေတံ ပဏ္ဍရံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ဩသဓိတာရကသမာနံ ။ တေန ဘဂဝါ ပါကတိကေန မံသစက္ခုနာ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နေန ပုရိမသုစရိတကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တေန သမန္တာ ယောဇနံ ပဿတိ ဒိဝါ စေဝ ရတ္တိဉ္စ။ ယဒါပိ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော အန္ဓကာရော ဟောတိ သူရိယော စ အတ္ထင်္ဂတော ဟောတိ ; ကာဠပက္ခော စ ဥပေါသထော ဟောတိ, တိဗ္ဗော စ ဝနသဏ္ဍော ဟောတိ, မဟာ စ ကာဠမေဃော အဗ္ဘုဋ္ဌိတော ဟောတိ။ ဧဝရူပေပိ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေ အန္ဓကာရေ သမန္တာ ယောဇနံ ပဿတိ။ နတ္ထိ သော ကုဋ္ဋော ဝါ ကဝါဋံ ဝါ ပါကာရော ဝါ ပဗ္ဗတော ဝါ ဂစ္ဆော ဝါ လတာ ဝါ အာဝရဏံ ရူပါနံ ဒဿနာယ။ ဧကဉ္စေ တိလဖလံ နိမိတ္တံ ကတွာ တိလဝါဟေ ပက္ခိပေယျ, တညေဝ တိလဖလံ ဥဒ္ဓရေယျ။ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဘဂဝတော ပါကတိကမံသစက္ခု။ ဧဝံ ဘဂဝါ မံသစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။

ကထံ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ; ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ; ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ အာကင်္ခမာနော စ ဘဂဝါ ဧကမ္ပိ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, ဒွေပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, တိဿောပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, စတဿောပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ပဉ္စပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ဒသပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ဝီသမ္ပိ [ဝီသတိမ္ပိ (သီ။)] လောကဓါတုယော ပဿေယျ, တိံသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, စတ္တာလီသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ပညာသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, သတမ္ပိ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, သဟဿိမ္ပိ စူဠနိကံ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, ဒွိသဟဿိမ္ပိ မဇ္ဈိမိကံ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, တိသဟဿိမ္ပိ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, မဟာသဟဿိမ္ပိ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, ယာဝတကံ ပန အာကင်္ခေယျ တာဝတကံ ပဿေယျ။ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဘဂဝတော ဒိဗ္ဗစက္ခု။ ဧဝံ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။

ကထံ ဘဂဝါ ပညာစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? ဘဂဝါ မဟာပညော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော ပညာပဘေဒကုသလော ပဘိန္နဉာဏော အဓိဂတပဋိသမ္ဘိဒေါ စတုဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဒသဗလဓါရီ ပုရိသာသဘော ပုရိသသီဟော ပုရိသနာဂေါ ပုရိသာဇညော ပုရိသဓေါရယှော အနန္တဉာဏော အနန္တတေဇော အနန္တယသော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါ နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ ပညပေတာ နိဇ္ဈာပေတာ ပေက္ခေတာ ပသာဒေတာ။ သော ဟိ ဘဂဝါ အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပါဒေတာ, အသဉ္ဇာတဿ မဂ္ဂဿ သဉ္ဇနေတာ, အနက္ခာတဿ မဂ္ဂဿ အက္ခာတာ, မဂ္ဂညူ မဂ္ဂဝိဒူ မဂ္ဂကောဝိဒေါ မဂ္ဂါနုဂါ စ ပန ဧတရဟိ သာဝကာ ဝိဟရန္တိ ပစ္ဆာ သမန္နာဂတာ။

သော ဟိ ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပဿံ ပဿတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗြဟ္မဘူတော ဝတ္တာ ပဝတ္တာ အတ္ထဿ နိန္နေတာ အမတဿ ဒါတာ ဓမ္မဿာမီ တထာဂတော။ နတ္ထိ တဿ ဘဂဝတော အညာတံ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ။ အတီတံ အနာဂတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ ဥပါဒါယ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ သဗ္ဗာကာရေန ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏမုခေ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ယံ ကိဉ္စိ နေယျံ နာမ အတ္ထိ ဇာနိတဗ္ဗံ [အတ္ထိ ဓမ္မံ ဇာနိတဗ္ဗံ (က။) မဟာနိ။ ၁၅၆] အတ္တတ္ထော ဝါ, ပရတ္ထော ဝါ, ဥဘယတ္ထော ဝါ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော ဝါ အတ္ထော, သမ္ပရာယိကော ဝါ အတ္ထော, ဥတ္တာနော ဝါ အတ္ထော, ဂမ္ဘီရော ဝါ အတ္ထော, ဂူဠ္ဟော ဝါ အတ္ထော, ပဋိစ္ဆန္နော ဝါ အတ္ထော, နေယျော ဝါ အတ္ထော, နီတော ဝါ အတ္ထော, အနဝဇ္ဇော ဝါ အတ္ထော, နိက္ကိလေသော ဝါ အတ္ထော, ဝေါဒါနော ဝါ အတ္ထော, ပရမတ္ထော ဝါ အတ္ထော, သဗ္ဗံ တံ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ။

အတီတေ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ, အနာဂတေ အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ, ပစ္စုပ္ပန္နေ အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ။ သဗ္ဗံ ကာယကမ္မံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ။ သဗ္ဗံ ဝစီကမ္မံ။ သဗ္ဗံ မနောကမ္မံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ။ ယာဝတကံ နေယျံ တာဝတကံ ဉာဏံ, ယာဝတကံ ဉာဏံ တာဝတကံ နေယျံ; နေယျပရိယန္တိကံ ဉာဏံ, ဉာဏပရိယန္တိကံ နေယျံ; နေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဉာဏံ နပ္ပဝတ္တတိ, ဉာဏံ အတိက္ကမိတွာ နေယျပထော နတ္ထိ; အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော တေ ဓမ္မာ။ ယထာ ဒွိန္နံ သမုဂ္ဂပဋလာနံ သမ္မာဖုသိတာနံ ဟေဋ္ဌိမံ သမုဂ္ဂပဋလံ ဥပရိမံ နာတိဝတ္တတိ, ဥပရိမံ သမုဂ္ဂပဋလံ ဟေဋ္ဌိမံ နာတိဝတ္တတိ, အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော; ဧဝမေဝံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော နေယျဉ္စ ဉာဏဉ္စ အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော ။ ယာဝတကံ နေယျံ တာဝတကံ ဉာဏံ, ယာဝတကံ ဉာဏံ တာဝတကံ နေယျံ, နေယျပရိယန္တိကံ ဉာဏံ, ဉာဏပရိယန္တိကံ နေယျံ; နေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဉာဏံ န ပဝတ္တတိ, ဉာဏံ အတိက္ကမိတွာ နေယျပထော နတ္ထိ; အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော တေ ဓမ္မာ။

သဗ္ဗဓမ္မေသု ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အာဝဇ္ဇနပဋိဗဒ္ဓါ အာကင်္ခပဋိဗဒ္ဓါ မနသိကာရပဋိဗဒ္ဓါ စိတ္တုပ္ပါဒပဋိဗဒ္ဓါ။ သဗ္ဗသတ္တေသု ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဘဂဝါ အာသယံ ဇာနာတိ, အနုသယံ ဇာနာတိ, စရိတံ ဇာနာတိ, အဓိမုတ္တိံ ဇာနာတိ, အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ သဒေဝကော လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ။

ယထာ ယေ ကေစိ မစ္ဆကစ္ဆပါ အန္တမသော တိမိတိမိင်္ဂလံ ဥပါဒါယ အန္တောမဟာသမုဒ္ဒေ ပရိဝတ္တန္တိ; ဧဝမေဝ သဒေဝကော လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ။ ယထာ ယေ ကေစိ ပက္ခီ အန္တမသော ဂရုဠံ ဝေနတေယျံ ဥပါဒါယ အာကာသဿ ပဒေသေ ပရိဝတ္တန္တိ; ဧဝမေဝ ယေပိ တေ သာရိပုတ္တသမာ ပညာယ တေပိ ဗုဒ္ဓဉာဏဿ ပဒေသေ ပရိဝတ္တန္တိ; ဗုဒ္ဓဉာဏံ ဒေဝမနုဿာနံ ပညံ ဖရိတွာ အဘိဘဝိတွာ တိဋ္ဌတိ။ ယေပိ တေ ခတ္တိယပဏ္ဍိတာ ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတာ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာ သမဏပဏ္ဍိတာ နိပုဏာ ကတပရပ္ပဝါဒါ ဝါလဝေဓိရူပါ ဝေါဘိန္ဒန္တာ မညေ စရန္တိ ပညာဂတေန ဒိဋ္ဌိဂတာနိ, တေ ပဉ္ဟေ အဘိသင်္ခရိတွာ အဘိသင်္ခရိတွာ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆန္တိ ဂူဠှာနိ စ ပဋိစ္ဆန္နာနိ စ။ ကထိတာ ဝိသဇ္ဇိတာဝ တေ ပဉှာ ဘဂဝတာ ဟောန္တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌကာရဏာ ဥပက္ခိတ္တကာ စ။ တေ ဘဂဝတော သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါဝ တတ္ထ အတိရောစတိ , ယဒိဒံ ပညာယာတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပညာစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။

ကထံ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော [ဩလောကေန္တော (သီ။)] အဒ္ဒသ သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ အပ္ပေကစ္စေ နပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ။ သေယျထာပိ နာမ ဥပ္ပလိနိယံ ဝါ ပဒုမိနိယံ ဝါ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝါ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပေါသီနိ, အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ သမောဒကံ ဌိတာနိ, အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကံ အစ္စုဂ္ဂမ္မ တိဋ္ဌန္တိ အနုပလိတ္တာနိ ဥဒကေန; ဧဝမေဝံ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော အဒ္ဒသ သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ အပ္ပေကစ္စေ နပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ။ ဇာနာတိ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ရာဂစရိတော, အယံ ဒေါသစရိတော, အယံ မောဟစရိတော, အယံ ဝိတက္ကစရိတော, အယံ သဒ္ဓါစရိတော, အယံ ဉာဏစရိတော’’တိ။ ရာဂစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ အသုဘကထံ ကထေတိ; ဒေါသစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ မေတ္တာဘာဝနံ အာစိက္ခတိ; မောဟစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ ဥဒ္ဒေသေ ပရိပုစ္ဆာယ ကာလေန ဓမ္မဿဝနေ ကာလေန ဓမ္မသာကစ္ဆာယ ဂရုသံဝါသေ နိဝေသေတိ; ဝိတက္ကစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ အာနာပါနဿတိံ အာစိက္ခတိ; သဒ္ဓါစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ ပသာဒနီယံ နိမိတ္တံ အာစိက္ခတိ ဗုဒ္ဓသုဗောဓိံ ဓမ္မသုဓမ္မတံ သံဃသုပ္ပဋိပတ္တိံ သီလာနိ စ အတ္တနော; ဉာဏစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ ဝိပဿနာနိမိတ္တံ အာစိက္ခတိ အနိစ္စာကာရံ ဒုက္ခာကာရံ အနတ္တာကာရံ။

‘‘သေလေ ယထာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိဋ္ဌိတော၊ ယထာပိ ပဿေ ဇနတံ သမန္တတော။

တထူပမံ ဓမ္မမယံ သုမေဓ၊ ပါသာဒမာရုယှ သမန္တစက္ခု။

သောကာဝတိဏ္ဏံ ဇနတမပေတသောကော၊ အဝေက္ခဿု ဇာတိဇရာဘိဘူတ’’န္တိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ။

ကထံ ဘဂဝါ သမန္တစက္ခုနာပိ စက္ခုမာ? သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ ဘဂဝါ သဗ္ဗညုတဉာဏေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပဂတော သမုပဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။

‘‘န တဿ အဒိဋ္ဌမိဓတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ အထော အဝိညာတမဇာနိတဗ္ဗံ။

သဗ္ဗံ အဘိညာသိ ယဒတ္ထိ နေယျံ၊ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူ’’တိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ သမန္တစက္ခုနာပိ စက္ခုမာတိ – ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာ။

သဗ္ဗံ တမံ ဝိနောဒေတွာတိ သဗ္ဗံ ရာဂတမံ ဒေါသတမံ မောဟတမံ မာနတမံ ဒိဋ္ဌိတမံ ကိလေသတမံ ဒုစ္စရိတတမံ အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိကံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ နုဒိတွာ ပနုဒိတွာ ဇဟိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တိံ ကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာတိ – သဗ္ဗံ တမံ ဝိနောဒေတွာ။

ဧကောဝ ရတိမဇ္ဈဂါတိ။ ဧကောတိ ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခါတေန ဧကော, အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော, တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော, ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော, ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော, အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဧကော။

ကထံ ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခါတေန ဧကော? ဘဂဝါ ဒဟရောဝ သမာနော သုသု ကာဠကေသော ဘဒြေန [ဘဒ္ဒေန (သျာ။)] ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အဿုမုခါနံ ရုဒန္တာနံ ဝိလပန္တာနံ ဉာတိသသံဃံ ပဟာယ သဗ္ဗံ ဃရာဝါသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ပုတ္တဒါရပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ မိတ္တာမစ္စပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ သန္နိဓိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ – ဧဝံ ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခါတေန ဧကော။

ကထံ ဘဂဝါ အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော? သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဧကော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနိ။ သော ဧကော စရတိ, ဧကော ဂစ္ဆတိ, ဧကော တိဋ္ဌတိ, ဧကော နိသီဒတိ, ဧကော သေယျံ ကပ္ပေတိ, ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ, ဧကော ပဋိက္ကမတိ, ဧကော ရဟော နိသီဒတိ, ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ, ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ – ဧဝံ ဘဂဝါ အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော။

ကထံ ဘဂဝါ တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော? သော ဧဝံ ဧကော အဒုတိယော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ ဗောဓိရုက္ခမူလေ မဟာပဓါနံ ပဒဟန္တော မာရံ သသေနံ ကဏှံ နမုစိံ ပမတ္တဗန္ဓုံ ဝိဓမိတွာ တဏှာဇာလိနိံ ဝိသရိတံ ဝိသတ္တိကံ ပဇဟသိ ဝိနောဒေသိ ဗျန္တိံ အကာသိ အနဘာဝံ ဂမေသိ။

‘‘တဏှာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓါနသံသရံ။

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ [ဣတ္ထံ ဘာဝညထာဘာဝံ (က။) ဣတိဝု။ ၁၅၊ ၁၀၅]၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ တဏှံ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ။

ဝီတတဏှော အနာဒါနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ တဏှာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော။

ကထံ ဘဂဝါ ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော? ရာဂဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဧကော, ဒေါသဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဧကော, မောဟဿ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ကိလေသာနံ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော။

ကထံ ဘဂဝါ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော? ဧကာယနမဂ္ဂေါ ဝုစ္စတိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ။

‘‘ဧကာယနံ ဇာတိခယန္တဒဿီ၊ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုကမ္ပီ။

ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု [အတရိံသု (သျာ။)] ပုဗ္ဗေ၊ တရိဿန္တိ ယေ စ တရန္တိ ဩဃ’’န္တိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော။

ကထံ ဘဂဝါ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဧကော? ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဝီမံသာ ဝိပဿနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝါ တေန ဗောဓိဉာဏေန ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ။ပေ။။ ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ။ပေ။။ ‘‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣမေ အာသဝါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ။ပေ။။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ပရိညေယျာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ။ ပဟာတဗ္ဗာတိ။ ဘာဝေတဗ္ဗာတိ။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာတိ ဗုဇ္ဈိ, ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တ္န္တ္တိ ဗုဇ္ဈိ။

အထ ဝါ ယံ ကိဉ္စိ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အနုဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ ပဋိဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ သမ္ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ဖဿိတဗ္ဗံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ, သဗ္ဗံ တံ တေန ဗောဓိဉာဏေန ဗုဇ္ဈိ အနုဗုဇ္ဈိ ပဋိဗုဇ္ဈိ သမ္ဗုဇ္ဈိ သမ္မာဗုဇ္ဈိ အဓိဂစ္ဆိ ဖဿေသိ သစ္ဆာကာသိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဧကော။

ရတိမဇ္ဈဂါတိ။ ရတိန္တိ နေက္ခမ္မရတိံ ဝိဝေကရတိံ ဥပသမရတိံ သမ္ဗောဓိရတိံ အဇ္ဈဂါ သမဇ္ဈဂါ အဓိဂစ္ဆိ ဖဿေသိ သစ္ဆာကာသီတိ – ဧကောဝ ရတိမဇ္ဈဂါ။

တေနာဟ ထေရော သာရိပုတ္တော –

‘‘သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ယထာ ဒိဿတိ စက္ခုမာ။

သဗ္ဗံ တမံ ဝိနောဒေတွာ၊ ဧကောဝ ရတိမဇ္ဈဂါ’’တိ။

၁၉၂။

တံ ဗုဒ္ဓံ အသိတံ တာဒိံ၊ အကုဟံ ဂဏိမာဂတံ။

ဗဟူနမိဓ ဗဒ္ဓါနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

တံ ဗုဒ္ဓံ အသိတံ တာဒိန္တိ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ယော သော ဘဂဝါ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ, တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိ [ပတ္တော (သျာ။)], ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ ပါပုဏိ။ ဗုဒ္ဓေါတိ ကေနဋ္ဌေန ဗုဒ္ဓေါ? ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနီတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဗောဓေတာ ပဇာယာတိ ဗုဒ္ဓေါ, သဗ္ဗညုတာယ ဗုဒ္ဓေါ, သဗ္ဗဒဿာဝိတာယ ဗုဒ္ဓေါ, အနညနေယျတာယ ဗုဒ္ဓေါ, ဝိသဝိတာယ ဗုဒ္ဓေါ, ခီဏာသဝသင်္ခါတေန ဗုဒ္ဓေါ, နိရုပက္ကိလေသသင်္ခါတေန ဗုဒ္ဓေါ, ဧကန္တဝီတရာဂေါတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကန္တဝီတဒေါသောတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဗုဒ္ဓေါ, ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဗုဒ္ဓေါ, အဗုဒ္ဓိဝိဟတတ္တာ ဗုဒ္ဓိပဋိလာဘတ္တာ ဗုဒ္ဓေါ။ ဗုဒ္ဓေါတိ နေတံ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ, န ဘာတရာ ကတံ, န ဘဂိနိယာ ကတံ, န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ, န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ, န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ, န ဒေဝတာဟိ ကတံ။ ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတဉာဏဿ ပဋိလာဘာ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ – တံ ဗုဒ္ဓံ။ အသိတန္တိ ဒွေ နိဿယာ – တဏှာနိဿယော စ ဒိဋ္ဌိနိဿယော စ။ ကတမော တဏှာနိဿယော? ယာဝ တဏှာသင်္ခါတေန သီမကတံ ဩဓိကတံ [ပရိယာဒိကတံ (သျာ။)] ပရိယန္တကတံ ပရိဂ္ဂဟိတံ မမာယိတံ – ဣဒံ မမ, ဧတံ မမ, ဧတ္တကံ မမ, ဧတ္တာဝတာ မမ, မမ ရူပါ သဒ္ဒါ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ, အတ္ထရဏာ ပါဝုရဏာ ဒါသိဒါသာ အဇေဠကာ ကုက္ကုဋသူကရာ ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝါ, ခေတ္တံ ဝတ္ထုံ ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ, ဂါမနိဂမရာဇဓါနိယော ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ, ကေဝလမ္ပိ မဟာပထဝိံ တဏှာဝသေန မမာယတိ, ယာဝတာ အဋ္ဌသတံ တဏှာဝိစရိတံ – အယံ တဏှာနိဿယော။

ကတမော ဒိဋ္ဌိနိဿယော? ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရော ဒိဋ္ဌိဝိသူကာယိကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသညောဇနံ ဂါဟော ပဋိဂ္ဂါဟော အဘိနိဝေသော ပရာမာသော ကုမ္မဂ္ဂေါ မိစ္ဆာပထော မိစ္ဆတ္တံ တိတ္ထာယတနံ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော ဝိပရီတဂ္ဂါဟော ဝိပလ္လာသဂ္ဂါဟော မိစ္ဆာဂါဟော ‘‘အယာထာဝကသ္မိံ ယာထာဝက’’န္တိ ဂါဟော ယာဝတာ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ – အယံ ဒိဋ္ဌိနိဿယော။

ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော တဏှာနိဿယော ပဟီနော, ဒိဋ္ဌိနိဿယော ပဋိနိဿဋ္ဌော; တဏှာနိဿယဿ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိနိဿယဿ ပဋိနိဿဋ္ဌတ္တာ ဘဂဝါ စက္ခုံ အသိတော, သောတံ။ ဃာနံ။ ဇိဝှံ။ ကာယံ။ မနံ အသိတော, ရူပေ။ သဒ္ဒေ။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ။ ကုလံ။ ဂဏံ။ အာဝါသံ။ လာဘံ။ ယသံ။ ပသံသံ။ သုခံ။ စီဝရံ။ ပိဏ္ဍပါတံ။ သေနာသနံ။ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ကာမဓါတုံ။ ရူပဓါတုံ။ အရူပဓါတုံ ။ ကာမဘဝံ။ ရူပဘဝံ။ အရူပဘဝံ။ သညာဘဝံ။ အသညာဘဝံ။ နေဝသညာနာသညာဘဝံ။ ဧကဝေါကာရဘဝံ။ စတုဝေါကာရဘဝံ။ ပဉ္စဝေါကာရဘဝံ။ အတီတံ။ အနာဂတံ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အသိတော အနိဿိတော အနလ္လီနော အနုပဂတော အနဇ္ဈောသိတော အနဓိမုတ္တော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – တံ ဗုဒ္ဓံ အသိတံ။

တာဒိန္တိ ဘဂဝါ ပဉ္စဟာကာရေဟိ တာဒီ – ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေ တာဒီ, စတ္တာဝီတိ တာဒီ, တိဏ္ဏာဝီတိ တာဒီ, မုတ္တာဝီတိ တာဒီ, တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ။

ကထံ ဘဂဝါ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေ တာဒီ? ဘဂဝါ လာဘေပိ တာဒီ, အလာဘေပိ တာဒီ, ယသေပိ တာဒီ, အယသေပိ တာဒီ, ပသံသာယပိ တာဒီ နိန္ဒာယပိ တာဒီ, သုခေပိ တာဒီ, ဒုက္ခေပိ တာဒီ; ဧကစ္စေ ဗာဟံ ဂန္ဓေန လိမ္ပေယျုံ, ဧကစ္စေ ဗာဟံ ဝါသိယာ တစ္ဆေယျုံ, အမုကသ္မိံ နတ္ထိ ရာဂေါ , အမုကသ္မိံ နတ္ထိ ပဋိဃံ, အနုနယပဋိဃဝိပ္ပဟီနော ဥဂ္ဃါတိနိဂ္ဃါတိဝီတိဝတ္တော အနုရောဓဝိရောဓံ သမတိက္ကန္တော။ ဧဝံ ဘဂဝါ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေ တာဒီ။

ကထံ ဘဂဝါ စတ္တာဝီတိ တာဒီ? ဘဂဝတာ [ဘဂဝတော (သျာ။)] ရာဂေါ စတ္တော ဝန္တော မုတ္တော ပဟီနော ပဋိနိဿဋ္ဌော, ဒေါသော။ပေ။။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ ဣဿာ။ မစ္ဆရိယံ။ မာယာ။ သာဌေယျံ။ ထမ္ဘော။ သာရမ္ဘော။ မာနော။ အတိမာနော။ မဒေါ။ ပမာဒေါ။ သဗ္ဗေ ကိလေသာ။ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ။ သဗ္ဗေ ဒရထာ။ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟာ။ သဗ္ဗေ သန္တာပါ ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ စတ္တာ ဝန္တာ မုတ္တာ ပဟီနာ ပဋိနိဿဋ္ဌာ။ ဧဝံ ဘဂဝါ စတ္တာဝီတိ တာဒီ။

ကထံ ဘဂဝါ တိဏ္ဏာဝီတိ တာဒီ? ဘဂဝါ ကာမောဃံ တိဏ္ဏော, ဘဝေါဃံ တိဏ္ဏော, ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏော, အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏော, သဗ္ဗံ သံသာရပထံ တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္တိဏ္ဏော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တော။ သော ဝုဋ္ဌဝါသော စိဏ္ဏစရဏော ဂတဒ္ဓေါ ဂတဒိသော ဂတကောဋိယော ပါလိတဗြဟ္မစရိယော ဥတ္တမဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော ဘာဝိတမဂ္ဂေါ ပဟီနကိလေသော ပဋိဝိဒ္ဓါကုပ္ပော သစ္ဆိကတနိရောဓေါ။ ဒုက္ခံ တဿ ပရိညာတံ, သမုဒယော ပဟီနော, မဂ္ဂေါ ဘာဝိတော, နိရောဓေါ သစ္ဆိကတော, အဘိညေယျံ အဘိညာတံ , ပရိညေယျံ ပရိညာတံ, ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ, ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝိတံ, သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကတံ။ သော ဥက္ခိတ္တပဠိဃော [ဥက္ခိတ္တပလိဃော (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၆] သံကိဏ္ဏပရိက္ခော အဗ္ဗူဠ္ဟေသိကော နိရဂ္ဂဠော အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသညုတ္တော ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတော ဧကာရက္ခော စတုရာပဿေနော ပနုဏ္ဏပစ္စေကသစ္စော သမဝယသဋ္ဌေသနော အနာဝိလသင်္ကပ္ပော ပဿဒ္ဓကာယသင်္ခါရော သုဝိမုတ္တစိတ္တော သုဝိမုတ္တပညော ကေဝလီ ဝုသိတဝါ ဥတ္တမပုရိသော ပရမပုရိသော ပရမပတ္တိပ္ပတ္တော။ သော နေဝါစိနတိ, နာပစိနတိ; အပစိနိတွာ ဌိတော နေဝ ပဇဟတိ, န ဥပါဒိယတိ; ပဇဟိတွာ ဌိတော နေဝ သံသိဗ္ဗတိ, န ဥသိနေတိ; ဝိသိနေတွာ ဌိတော နေဝ ဝိဓူပေတိ, န သန္ဓူပေတိ; ဝိဓူပေတွာ ဌိတော, အသေခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော, အသေခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော, အသေခေန ပညာက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော, အသေခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော, အသေခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော, သစ္စံ သမ္ပဋိပါဒိယိတွာ ဌိတော, ဧဇံ သမတိက္ကမိတွာ ဌိတော, ကိလေသဂ္ဂိံ ပရိယာဒိယိတွာ ဌိတော, အပရိဂမနတာယ ဌိတော, ကဋံ သမာဒါယ ဌိတော, မုတ္တပဋိသေဝနတာယ ဌိတော, မေတ္တာယ ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော, ကရုဏာယ ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော, မုဒိတာယ ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော, ဥပေက္ခာယ ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော, အစ္စန္တပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော, အတမ္မယတာယ ပါရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော, ဝိမုတ္တတ္တာ ဌိတော, သန္တုသိတတ္တာ ဌိတော, ခန္ဓပရိယန္တေ ဌိတော, ဓါတုပရိယန္တေ ဌိတော, အာယတနပရိယန္တေ ဌိတော, ဂတိပရိယန္တေ ဌိတော, ဥပပတ္တိပရိယန္တေ ဌိတော, ပဋိသန္ဓိပရိယန္တေ ဌိတော, ဘဝပရိယန္တေ ဌိတော, သံသာရပရိယန္တေ ဌိတော, ဝဋ္ဋပရိယန္တေ ဌိတော, အန္တိမေ ဘဝေ ဌိတော, အန္တိမေ သမုဿယေ ဌိတော, အန္တိမဒေဟဓရော ဘဂဝါ။

‘‘တဿာယံ ပစ္ဆိမကော ဘဝေါ၊ စရိမောယံ သမုဿယော။

ဇာတိမရဏသံသာရော၊ နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ တိဏ္ဏာဝီတိ တာဒီ။

ကထံ ဘဂဝါ မုတ္တာဝီတိ တာဒီ? ဘဂဝတော ရာဂါ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, ဒေါသာ စိတ္တံ။ မောဟာ စိတ္တံ။ ကောဓါ။ ဥပနာဟာ။ မက္ခာ။ ပဠာသာ။ ဣဿာယ။ မစ္ဆရိယာ။ မာယာယ။ သာဌေယျာ။ ထမ္ဘာ။ သာရမ္ဘာ။ မာနာ။ အတိမာနာ။ မဒါ။ ပမာဒါ။ သဗ္ဗကိလေသေဟိ။ သဗ္ဗဒုစ္စရိတေဟိ။ သဗ္ဗဒရထေဟိ။ သဗ္ဗပရိဠာဟေဟိ။ သဗ္ဗသန္တာပေဟိ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ။ ဧဝံ ဘဂဝါ မုတ္တာဝီတိ တာဒီ။

ကထံ ဘဂဝါ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ? ဘဂဝါ သီလေ သတိ သီလဝါတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ, သဒ္ဓါယ သတိ သဒ္ဓေါတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ, ဝီရိယေ သတိ ဝီရိယဝါတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ, သတိယာ သတိ သတိမာတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ, သမာဓိသ္မိံ သတိ သမာဟိတောတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ, ပညာယ သတိ ပညဝါတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ, ဝိဇ္ဇာယ သတိ တေဝိဇ္ဇောတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ, အဘိညာယ သတိ ဆဠဘိညောတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ, ဒသဗလေ သတိ ဒသဗလောတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ။ ဧဝံ ဘဂဝါ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီတိ – တံ ဗုဒ္ဓံ အသိတံ တာဒိံ။

အကုဟံ ဂဏိမာဂတန္တိ။ အကုဟောတိ တီဏိ ကုဟနဝတ္ထူနိ – ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု, ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု, သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု။

ကတမံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓ ဂဟပတိကာ ဘိက္ခုံ နိမန္တေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ။ သော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော အတ္ထိကော [အတိတ္တိကော (သီ။), ဣတ္ထိကော (သျာ။), ပုရာဘေဒသုတ္တနိဒ္ဒေသေ ပါဌနာနတ္တံ နတ္ထိ] စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ ဘိယျောကမ္ယတံ ဥပါဒါယ စီဝရံ ပစ္စက္ခာတိ, ပိဏ္ဍပါတံ ပစ္စက္ခာတိ, သေနာသနံ ပစ္စက္ခာတိ, ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပစ္စက္ခာတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန စီဝရေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ, ယံ သမဏော သုသာနာ ဝါ သင်္ကာရကူဋာ ဝါ ပါပဏိကာ ဝါ နန္တကာနိ ဥစ္စိနိတွာ သံဃာဋိံ ကရိတွာ ဓါရေယျ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန ပိဏ္ဍပါတေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ, ယံ သမဏော ဥဉ္ဆာစရိယာယ ပိဏ္ဍိယာလောပေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေယျ ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန သေနာသနေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ, ယံ သမဏော ရုက္ခမူလိကော ဝါ အဿ သောသာနိကော ဝါ အဗ္ဘောကာသိကော ဝါ။ ကိံ သမဏဿ မဟဂ္ဃေန ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန! ဧတံ သာရုပ္ပံ, ယံ သမဏော ပူတိမုတ္တေန ဟရိတကီခဏ္ဍေန ဩသဓံ ကရေယျာ’’တိ တဒုပါဒါယ လူခံ စီဝရံ ဓါရေတိ, လူခံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇတိ, လူခံ သေနာသနံ ပဋိသေဝတိ, လူခံ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိသေဝတိ။ တမေနံ ဂဟပတိကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘‘အယံ သမဏော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော ဓုတဝါဒေါ’’တိ ဘိယျော ဘိယျော နိမန္တေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘တိဏ္ဏံ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓေါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, သဒ္ဓါယ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓေါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, ဒေယျဓမ္မဿ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓေါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ, ဒက္ခိဏေယျာနံ သမ္မုခီဘာဝါ သဒ္ဓေါ ကုလပုတ္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတိ။ တုမှာကဉ္စေဝါယံ သဒ္ဓါ အတ္ထိ, ဒေယျဓမ္မော စ သံဝိဇ္ဇတိ, အဟဉ္စ ပဋိဂ္ဂါဟကော။ သစေ အဟံ န ပဋိဂ္ဂဟေဿာမိ , ဧဝံ တုမှေ ပုညေန ပရိဗာဟိရာ [ပဋိဗာဟိရာ (က။)] ဘဝိဿထ, န မယှံ ဣမိနာ အတ္ထော, အပိ စ တုမှာကံယေဝ အနုကမ္ပာယ ပဋိဂ္ဂဏှာမီ’’တိ။ တဒုပါဒါယ ဗဟုမ္ပိ စီဝရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ [ပဋိဂဏှတိ (သီ။)], ဗဟုမ္ပိ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဗဟုမ္ပိ သေနာသနံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဗဟုမ္ပိ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – ဣဒံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု။

ကတမံ ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓေကစ္စော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပါယော, ‘‘ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေဿတီ’’တိ ဂမနံ သဏ္ဌပေတိ, ဌာနံ သဏ္ဌပေတိ, နိသဇ္ဇံ သဏ္ဌပေတိ, သယနံ သဏ္ဌပေတိ, ပဏိဓါယ ဂစ္ဆတိ, ပဏိဓါယ တိဋ္ဌတိ, ပဏိဓါယ နိသီဒတိ, ပဏိဓါယ သေယျံ ကပ္ပေတိ, သမာဟိတော ဝိယ ဂစ္ဆတိ, သမာဟိတော ဝိယ တိဋ္ဌတိ, သမာဟိတော ဝိယ နိသီဒတိ, သမာဟိတော ဝိယ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပါထကဇ္ဈာယီဝ ဟောတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဣရိယာပထဿ အာဌပနာ ဌပနာ သဏ္ဌပနာ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – ဣဒံ ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု။

ကတမံ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု? ဣဓေကစ္စော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပါယော ‘‘ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေဿတီ’’တိ, အရိယဓမ္မသန္နိဿိတံ ဝါစံ ဘာသတိ။ ‘‘ယော ဧဝရူပံ စီဝရံ ဓါရေတိ သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ‘‘ယော ဧဝရူပံ ပတ္တံ ဓါရေတိ။ လောဟထာလကံ ဓါရေတိ။ ဓမ္မကရဏံ [ဓမ္မကရကံ (သီ။ သျာ။) အဘိဓါနပ္ပဒီပိကာဘိနဝနိဿယံ ဩလောကေတဗ္ဗံ] ဓါရေတိ။ ပရိဿာဝနံ ဓါရေတိ။ ကုဉ္စိကံ ဓါရေတိ။ ဥပါဟနံ ဓါရေတိ။ ကာယဗန္ဓနံ ဓါရေတိ။ အာယောဂံ ဓါရေတိ, သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ‘‘ယဿ ဧဝရူပေါ ဥပဇ္ဈာယော သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ‘‘ယဿ ဧဝရူပေါ အာစရိယော။ ဧဝရူပါ သမာနုပဇ္ဈာယကာ။ သမာနာစရိယကာ။ မိတ္တာ။ သန္ဒိဋ္ဌာ။ သမ္ဘတ္တာ။ သဟာယာ, သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ‘‘ယော ဧဝရူပေ ဝိဟာရေ ဝသတိ, သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ; ‘‘ယော ဧဝရူပေ အဍ္ဎယောဂေ ဝသတိ။ ပါသာဒေ ဝသတိ။ ဟမ္မိယေ ဝသတိ။ ဂုဟာယံ ဝသတိ။ လေဏေ ဝသတိ။ ကုဋိယာ ဝသတိ။ ကူဋာဂါရေ ဝသတိ။ အဋ္ဋေ ဝသတိ ။ မာဠေ ဝသတိ။ ဥဒ္ဒဏ္ဍေ ဝသတိ။ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဝသတိ။ မဏ္ဍပေ ဝသတိ။ ရုက္ခမူလေ ဝသတိ, သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိ ဘဏတိ။

အထ ဝါ ကောရဇိကကောရဇိကော, ဘာကုဋိကဘာကုဋိကော, ကုဟကကုဟကော, လပကလပကော, မုခသမ္ဘာဝိတော ‘‘အယံ သမဏော ဣမာသံ ဧဝရူပါနံ ဝိဟာရသမာပတ္တီနံ လာဘီ’’တိ။ တာဒိသံ ဂမ္ဘီရံ ဂူဠှံ နိပုဏံ ပဋိစ္ဆန္နံ လောကုတ္တရံ သုညတာပဋိသညုတ္တံ ကထံ ကထေတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဘာကုဋိကာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – ဣဒံ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထု။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဣမာနိ တီဏိ ကုဟနဝတ္ထူနိ ပဟီနာနိ သမုစ္ဆိန္နာနိ ဝူပသန္တာနိ ပဋိပဿဒ္ဓါနိ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာနိ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာနိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အကုဟောတိ – အကုဟံ။

ဂဏိမာဂတန္တိ။ ဂဏီတိ ဂဏီ ဘဂဝါ။ ဂဏာစရိယောတိ ဂဏီ, ဂဏဿ သတ္ထာတိ ဂဏီ, ဂဏံ ပရိဟရတီတိ ဂဏီ, ဂဏံ ဩဝဒတီတိ ဂဏီ, ဂဏံ အနုသာသတီတိ ဂဏီ, ဝိသာရဒေါ ဂဏံ ဥပသင်္ကမတီတိ ဂဏီ, ဂဏဿ သုဿူသတိ သောတံ ဩဒဟတိ အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတီတိ ဂဏီ, ဂဏံ အကုသလာ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာပေတီတိ ဂဏီ, ဘိက္ခုဂဏဿ ဂဏီ, ဘိက္ခုနီဂဏဿ ဂဏီ, ဥပါသကဂဏဿ ဂဏီ, ဥပါသိကာဂဏဿ ဂဏီ, ရာဇဂဏဿ ဂဏီ, ခတ္တိယဂဏဿ ဂဏီ, ဗြာဟ္မဏဂဏဿ ဂဏီ, ဝေဿဂဏဿ ဂဏီ, သုဒ္ဒဂဏဿ ဂဏီ, ဗြဟ္မဂဏဿ ဂဏီ, ဒေဝဂဏဿ ဂဏီ, သင္ဃိံ [သံဃဂဏဿ ဂဏီ (သီ။)] ဂဏိံ ဂဏာစရိယံ။ အာဂတန္တိ ဥပဂတံ သမုပဂတံ သမုပပန္နံ [သမ္ပတ္တံ (ဗဟူသု)] သင်္ကဿနဂရန္တိ – အကုဟံ ဂဏိမာဂတံ။

ဗဟူနမိဓ ဗဒ္ဓါနန္တိ။ ဗဟူနံ ခတ္တိယာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝေဿာနံ သုဒ္ဒါနံ ဂဟဋ္ဌာနံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဒေဝါနံ မနုဿာနံ။ ဗဒ္ဓါနန္တိ ဗဒ္ဓါနံ ဗဒ္ဓစရာနံ ပရိစာရကာနံ သိဿာနန္တိ – ဗဟူနမိဓ ဗဒ္ဓါနံ။

အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမန္တိ။ ပဉ္ဟေန အတ္ထိကော အာဂတောမှိ [အတ္ထိကာမှ အာဂတာ (သီ။ က။) ဧဝမီဒိသေသု ဒွီသု ပဒေသုပိ ဗဟုဝစနေန], ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုကာမော အာဂတောမှိ, ပဉ္ဟံ သောတုကာမော အာဂတောမှီတိ။ ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ အထ ဝါ ပဉ္ဟတ္ထိကာနံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုကာမာနံ ပဉ္ဟံ သောတုကာမာနံ အာဂမနံ အဘိက္ကမနံ ဥပသင်္ကမနံ ပယိရုပါသနံ [ပယိရုပါသနာ (သျာ။ က။)] သိယာ အတ္ထီတိ။ ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ အထ ဝါ ပဉှာဂမော တုယှံ အတ္ထိ, တွမ္ပိ ပဟု [ဣမာနိ တီဏိ ပဒါနိ နတ္ထိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ], တွမသိ အလမတ္ထော မယာ ပုစ္ဆိတံ ကထေတုံ ဝိသဇ္ဇေတုံ ‘‘ဝဟဿေတံ ဘာရ’’န္တိ။ ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

တေနာဟ ထေရော သာရိပုတ္တော –

‘‘တံ ဗုဒ္ဓံ အသိတံ တာဒိံ၊ အကုဟံ ဂဏိမာဂတံ။

ဗဟူနမိဓ ဗဒ္ဓါနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမ’’န္တိ။

၁၉၃။

ဘိက္ခုနော ဝိဇိဂုစ္ဆတော၊ ဘဇတော ရိတ္တမာသနံ။

ရုက္ခမူလံ သုသာနံ ဝါ၊ ပဗ္ဗတာနံ ဂုဟာသု ဝါ။

ဘိက္ခုနော ဝိဇိဂုစ္ဆတောတိ။ ဘိက္ခုနောတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏဿ ဝါ ဘိက္ခုနော သေက္ခဿ ဝါ ဘိက္ခုနော။ ဝိဇိဂုစ္ဆတောတိ ဇာတိယာ ဝိဇိဂုစ္ဆတော, ဇရာယ။ ဗျာဓိနာ။ မရဏေန။ သောကေဟိ။ ပရိဒေဝေဟိ။ ဒုက္ခေဟိ။ ဒေါမနဿေဟိ။ ဥပါယာသေဟိ ဝိဇိဂုစ္ဆတော, နေရယိကေန ဒုက္ခေန။ တိရစ္ဆာနယောနိကေန ဒုက္ခေန။ ပေတ္တိဝိသယိကေန ဒုက္ခေန။ မာနုသိကေန [မာနုသကေန (သီ။ သျာ။) မဟာနိ။ ၁၇၁] ဒုက္ခေန။ ဂဗ္ဘောက္ကန္တိမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဂဗ္ဘဋ္ဌိတိမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဇာတဿူပနိဗန္ဓကေန ဒုက္ခေန။ ဇာတဿ ပရာဓေယျကေန ဒုက္ခေန။ အတ္တူပက္ကမေန ဒုက္ခေန။ ပရူပက္ကမေန ဒုက္ခေန။ ဒုက္ခဒုက္ခေန။ သင်္ခါရဒုက္ခေန ။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခေန။ စက္ခုရောဂေန ဒုက္ခေန။ သောတရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဃာနရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဇိဝှာရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကာယရောဂေန ဒုက္ခေန။ သီသရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကဏ္ဏရောဂေန ဒုက္ခေန။ မုခရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဒန္တရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကာသေန။ သာသေန။ ပိနာသေန။ ဍာဟေန။ ဇရေန။ ကုစ္ဆိရောဂေန။ မုစ္ဆာယ။ ပက္ခန္ဒိကာယ။ သူလာယ။ ဝိသူစိကာယ။ ကုဋ္ဌေန။ ဂဏ္ဍေန။ ကိလာသေန။ သောသေန။ အပမာရေန။ ဒဒ္ဒုယာ။ ကဏ္ဍုယာ။ ကစ္ဆုယာ။ ရခသာယ။ ဝိတစ္ဆိကာယ။ လောဟိတေန။ ပိတ္တေန။ မဓုမေဟေန။ အံသာယ။ ပိဠကာယ။ ဘဂန္ဒလေန။ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ သေမှသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ ဝါတသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ သန္နိပါတိကေန အာဗာဓေန။ ဥတုပရိဏာမဇေန အာဗာဓေန။ ဝိသမပရိဟာရဇေန အာဗာဓေန။ ဩပက္ကမိကေန အာဗာဓေန။ ကမ္မဝိပါကဇေန အာဗာဓေန။ သီတေန။ ဥဏှေန။ ဇိဃစ္ဆာယ။ ပိပါသာယ။ ဥစ္စာရေန ။ ပဿာဝေန။ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿေန ဒုက္ခေန။ မာတုမရဏေန ဒုက္ခေန။ ပိတုမရဏေန ဒုက္ခေန။ ဘာတုမရဏေန။ ဘဂိနိမရဏေန။ ပုတ္တမရဏေန ။ ဓီတုမရဏေန။ ဉာတိဗျသနေန။ ဘောဂဗျသနေန။ ရောဂဗျသနေန။ သီလဗျသနေန။ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဒုက္ခေန ဝိဇိဂုစ္ဆတော အဋ္ဋီယတော ဟရာယတော ဇိဂုစ္ဆတောတိ – ဘိက္ခုနော ဝိဇိဂုစ္ဆတော။

ဘဇတော ရိတ္တမာသနန္တိ။ အာသနံ ဝုစ္စတိ ယတ္ထ နိသီဒတိ – မဉ္စော ဣဌံ ဘိသိ တဋ္ဋိကာ စမ္မခဏ္ဍော တိဏသန္ထာရော ပဏ္ဏသန္ထာရော ပလာလသန္ထာရော [ပလာသသန္ထာရော (သီ။ သျာ။)]။ တံ အာသနံ အသပ္ပါယရူပဒဿနေန ရိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ပဝိဝိတ္တံ , အသပ္ပါယသဒ္ဒဿဝနေန ရိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ပဝိဝိတ္တံ, အသပ္ပါယေဟိ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ ရိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ပဝိဝိတ္တံ။ တံ ပဝိဝိတ္တံ အာသနံ ဘဇတော သမ္ဘဇတော သေဝတော နိသေဝတော သံသေဝတော ပဋိသေဝတောတိ – ဘဇတော ရိတ္တမာသနံ။

ရုက္ခမူလံ သုသာနံ ဝါတိ။ ရုက္ခမူလံယေဝ ရုက္ခမူလံ, သုသာနံယေဝ သုသာနန္တိ – ရုက္ခမူလံ သုသာနံ ဝါ။ ပဗ္ဗတာနံ ဂုဟာသု ဝါတိ။ ပဗ္ဗတာယေဝ ပဗ္ဗတာ, ကန္ဒရာယေဝ ကန္ဒရာ, ဂိရိဂုဟာယေဝ ဂိရိဂုဟာ။ ပဗ္ဗတန္တရိကာယော ဝုစ္စန္တိ ပဗ္ဗတပဗ္ဘာရာတိ – ပဗ္ဗတာနံ ဂုဟာသု ဝါ။

တေနာဟ ထေရော သာရိပုတ္တော –

‘‘ဘိက္ခုနော ဝိဇိဂုစ္ဆတော၊ ဘဇတော ရိတ္တမာသနံ။

ရုက္ခမူလံ သုသာနံ ဝါ၊ ပဗ္ဗတာနံ ဂုဟာသု ဝါ’’တိ။

၁၉၄။

ဥစ္စာဝစေသု သယနေသု၊ ကိဝန္တော [ဂီဝန္တော (သျာ။) မောဂ္ဂလ္လာနဗျာကရဏံ ဩလောကေတဗ္ဗံ] တတ္ထ ဘေရဝါ။

ယေ ဟိ ဘိက္ခု န ဝေဓေယျ၊ နိဂ္ဃောသေ သယနာသနေ။

ဥစ္စာဝစေသု သယနေသူတိ။ ဥစ္စာဝစေသူတိ ဥစ္စာဝစေသု ဟီနပ္ပဏီတေသု ဆေကပါပကေသု။ သယနံ ဝုစ္စတိ သေနာသနံ ဝိဟာရော အဍ္ဎယောဂေါ ပါသာဒေါ ဟမ္မိယံ ဂုဟာတိ – ဥစ္စာဝစေသု သယနေသု။ ကိဝန္တော တတ္ထ ဘေရဝါတိ။ ကိဝန္တောတိ ကိဝန္တော [ကုဝန္တော (သီ။), ဂီဝန္တော (သျာ။)] ကူဇန္တော နဒန္တော သဒ္ဒံ ကရောန္တော။ အထ ဝါ ကိဝန္တောတိ ကတိ ကိတ္တကာ ကီဝတကာ ကီဝဗဟုကာ တေ။ ဘေရဝါတိ သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဒီဣ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ ကောကာ မဟိံသာ ဟတ္ထီ အဟိ ဝိစ္ဆိကာ သတပဒီ, စောရာ ဝါ အဿု မာနဝါ ဝါ ကတကမ္မာ ဝါ အကတကမ္မာ ဝါတိ – ကိဝန္တော တတ္ထ ဘေရဝါ။

ယေ ဟိ ဘိက္ခု န ဝေဓေယျာတိ။ ယေ ဟီတိ ယေ ဟိ ဘေရဝေ ပဿိတွာ ဝါ သုဏိတွာ ဝါ န ဝေဓေယျ နပ္ပဝေဓေယျ န သမ္ပဝေဓေယျ န တသေယျ န ဥတ္တသေယျ န ပရိတ္တသေယျ န ဘာယေယျ န သန္တာသံ အာပဇ္ဇေယျ, အဘီရူ အဿ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ, ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရေယျာတိ – ယေ ဟိ ဘိက္ခု န ဝေဓေယျ။

နိဂ္ဃောသေ သယနာသနေတိ။ အပ္ပသဒ္ဒေ အပ္ပနိဂ္ဃောသေ ဝိဇနဝါတေ မနုဿရာဟဿေယျကေ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပေ သေနာသနေတိ – နိဂ္ဃောသေ သယနာသနေ။

တေနာဟ ထေရော သာရိပုတ္တော –

‘‘ဥစ္စာဝစေသု သယနေသု၊ ကိဝန္တော တတ္ထ ဘေရဝါ။

ယေ ဟိ ဘိက္ခု န ဝေဓေယျ၊ နိဂ္ဃောသေ သယနာသနေ’’တိ။

၁၉၅။

ကတိ ပရိဿယာ လောကေ၊ ဂစ္ဆတော အဂတံ ဒိသံ။

ယေ ဘိက္ခု အဘိသမ္ဘဝေ၊ ပန္တမှိ သယနာသနေ။

ကတိ ပရိဿယာ လောကေတိ။ ကတီတိ ကတိ ကိတ္တကာ ကီဝတကာ ကီဝဗဟုကာ။ ပရိဿယာတိ ဒွေ ပရိဿယာ – ပါကဋပရိဿယာ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ စ။ ကတမေ ပါကဋပရိဿယာ? သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဒီဣ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ ကောကာ မဟိံသာ ဟတ္ထီ အဟိ ဝိစ္ဆိကာ သတပဒီ, စောရာ ဝါ အဿု မာနဝါ ဝါ ကတကမ္မာ ဝါ အကတကမ္မာ ဝါ, စက္ခုရောဂေါ သောတရောဂေါ ဃာနရောဂေါ ဇိဝှာရောဂေါ ကာယရောဂေါ သီသရောဂေါ ကဏ္ဏရောဂေါ မုခရောဂေါ ဒန္တရောဂေါ ကာသော သာသော ပိနာသော ဍာဟော ဇရော ကုစ္ဆိရောဂေါ မုစ္ဆာ ပက္ခန္ဒိကာ သူလာ ဝိသူစိကာ ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော သောသော အပမာရော ဒဒ္ဒု ကဏ္ဍု ကစ္ဆု ရခသာ ဝိတစ္ဆိကာ လောဟိတံ ပိတ္တံ မဓုမေဟော အံသာ ပိဠကာ ဘဂန္ဒလာ, ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ။ပေ။။ သီတံ ဥဏှံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပါသာ ဥစ္စာရော ပဿာဝေါ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပါကဋပရိဿယာ။

ကတမေ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ? ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ဗျာပါဒနီဝရဏံ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ ရာဂေါ ဒေါသော မောဟော ကောဓေါ ဥပနာဟော မက္ခော ပဠာသော ဣဿာ မစ္ဆရိယံ မာယာ သာဌေယျံ ထမ္ဘော သာရမ္ဘော မာနော အတိမာနော မဒေါ ပမာဒေါ, သဗ္ဗေ ကိလေသာ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ သဗ္ဗေ ဒရထာ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟာ သဗ္ဗေ သန္တာပါ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ။

ပရိဿယာတိ ကေနဋ္ဌေန ပရိဿယာ? ပရိသဟန္တီတိ ပရိဿယာ, ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိဿယာ, တတြာသယာတိ ပရိဿယာ။

ကထံ ပရိသဟန္တီတိ ပရိဿယာ? တေ ပရိဿယာ တံ ပုဂ္ဂလံ သဟန္တိ ပရိသဟန္တိ အဘိဘဝန္တိ အဇ္ဈောတ္ထရန္တိ ပရိယာဒိယန္တိ မဒ္ဒန္တိ။ ဧဝံ ပရိသဟန္တီတိ – ပရိဿယာ။

ကထံ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိဿယာ? တေ ပရိဿယာ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အန္တရာယာယ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သမ္မာပဋိပဒါယ အနုလောမပဋိပဒါယ အပစ္စနီကပဋိပဒါယ အဝိရုဒ္ဓပဋိပဒါယ အနွတ္ထပဋိပဒါယ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒါယ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာယ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာယ ဘောဇနေ မတ္တညုတာယ ဇာဂရိယာနုယောဂဿ သတိသမ္ပဇညဿ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂဿ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဘာဝနာနုယောဂဿ – ဣမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အန္တရာယာယ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ဧဝံ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ – ပရိဿယာ။

ကထံ တတြာသယာတိ ပရိဿယာ? တတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အတ္တဘာဝသန္နိဿယာ။ ယထာ ဗိလေ ဗိလာသယာ ပါဏာ သယန္တိ, ဒကေ ဒကာသယာ ပါဏာ သယန္တိ, ဝနေ ဝနာသယာ ပါဏာ သယန္တိ, ရုက္ခေ ရုက္ခာသယာ ပါဏာ သယန္တိ; ဧဝမေဝ တတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အတ္တဘာဝသန္နိဿယာတိ။ ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘သာန္တေဝါသိကော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာန္တေဝါသိကော သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သရသင်္ကပ္ပါ သညောဇနိယာ, တ္ယဿ အန္တော ဝသန္တိ အနွာဿဝန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာန္တေဝါသိကောတိ ဝုစ္စတိ။ တေ နံ သမုဒါစရန္တိ, သမုဒါစရန္တိ နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာစရိယကောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သရသင်္ကပ္ပါ သညောဇနိယာ, တ္ယဿ အန္တော ဝသန္တိ အနွာဿဝန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာန္တေဝါသိကောတိ ဝုစ္စတိ။ တေ နံ သမုဒါစရန္တိ, သမုဒါစရန္တိ နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာစရိယကောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာန္တေဝါသိကော သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ။ ကတမေ တယော? လောဘော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော, ဒေါသော, ဘိက္ခဝေ။ပေ။။ မောဟော , ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ’’။

‘‘အနတ္ထဇနနော လောဘော၊ လောဘော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘လုဒ္ဓေါ အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ လုဒ္ဓေါ ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓန္တမံ [အန္ဓတမံ (သျာ။ က။) မဟာနိ။ ၁၅၆; ဣတိဝု။ ၈၈] တဒါ ဟောတိ၊ ယံ လောဘော သဟတေ နရံ။

‘‘အနတ္ထဇနနော ဒေါသော၊ ဒေါသော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘ကုဒ္ဓေါ အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ ကုဒ္ဓေါ ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓန္တမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ ဒေါသော သဟတေ နရံ။

‘‘အနတ္ထဇနနော မောဟော၊ မောဟော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘မူဠ္ဟော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ မူဠ္ဟော ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓန္တမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ မောဟော သဟတေ နရ’’န္တိ။

ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘တယော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။ ကတမေ တယော ? လောဘော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ; ဒေါသော ခေါ , မဟာရာဇ။ပေ။။ မောဟော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, တယော ပုရိသဿ ဓမ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယာ’’တိ။

‘‘လောဘော ဒေါသော စ မောဟော စ၊ ပုရိသံ ပါပစေတသံ။

ဟိံသန္တိ အတ္တသမ္ဘူတာ၊ တစသာရံဝ သမ္ဖလ’’န္တိ။

ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ရာဂေါ စ ဒေါသော စ ဣတောနိဒါနာ၊ အရတီ ရတီ လောမဟံသော ဣတောဇာ။

ဣတော သမုဋ္ဌာယ မနောဝိတက္ကာ၊ ကုမာရကာ ဓင်္ကမိဝေါဿဇန္တီ’’တိ။

ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။ လောကေတိ မနုဿလောကေတိ – ကတိ ပရိဿယာ လောကေ။

ဂစ္ဆတော အဂတံ ဒိသန္တိ။ အဂတာ ဒိသာ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ အဂတပုဗ္ဗာ သာ ဒိသာ န သာ ဒိသာ ဂတပုဗ္ဗာ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ။

‘‘သမတိတ္တိကံ အနဝသေသံ၊ တေလပတ္တံ ယထာ ပရိဟရေယျ။

ဧဝံ သစိတ္တမနုရက္ခေ၊ ပတ္ထယာနော [ပတ္ထယမာနော (သျာ။)] ဒိသံ အဂတပုဗ္ဗံ’’။

အဂတပုဗ္ဗံ ဒိသံ ဝဇတော ဂစ္ဆတော အဘိက္ကမတောတိ – ဂစ္ဆတော အဂတံ ဒိသံ။

ယေ ဘိက္ခု အဘိသမ္ဘဝေတိ။ ယေတိ ယေ ပရိဿယေ အဘိသမ္ဘဝေယျ အဘိဘဝေယျ အဇ္ဈောတ္ထရေယျ ပရိယာဒိယေယျ မဒ္ဒေယျာတိ – ယေ ဘိက္ခု အဘိသမ္ဘဝေ။

ပန္တမှိ သယနာသနေတိ။ အန္တေ ပန္တေ ပရိယန္တေ သေလန္တေ ဝါ ဝနန္တေ ဝါ နဒန္တေ ဝါ ဥဒကန္တေ ဝါ ယတ္ထ န ကသီယတိ န ဝဣယတိ, ဇနန္တံ အတိက္ကမိတွာ မနုဿာနံ အနုပစာရေ သေနာသနေတိ – ပန္တမှိ သယနာသနေ။

တေနာဟ ထေရော သာရိပုတ္တော –

‘‘ကတိ ပရိဿယာ လောကေ၊ ဂစ္ဆတော အဂတံ ဒိသံ။

ယေ ဘိက္ခု အဘိသမ္ဘဝေ၊ ပန္တမှိ သယနာသနေ’’တိ။

၁၉၆။

က္ယာဿ ဗျပ္ပထယော အဿု၊ က္ယာဿဿု ဣဓ ဂေါစရာ။

ကာနိ သီလဗ္ဗတာနာဿု၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော။

က္ယာဿ ဗျပ္ပထယော အဿူတိ။ ကီဒိသေန ဗျပ္ပထေန သမန္နာဂတော အဿ ကိံသဏ္ဌိတေန ကိံပကာရေန ကိံပဋိဘာဂေနာတိ ဝစီပါရိသုဒ္ဓိံ ပုစ္ဆတိ။ ကတမာ ဝစီပါရိသုဒ္ဓိ? ဣဓ ဘိက္ခု မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿ။ ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ, ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ, သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ, နိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။ စတူဟိ ဝစီသုစရိတေဟိ သမန္နာဂတော စတုဒေါသာပဂတံ ဝါစံ ဘာသတိ, ဗာတ္တိံသာယ တိရစ္ဆာနကထာယ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ ဒသ ကထာဝတ္ထူနိ ကထေတိ, သေယျထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထံ သန္တုဋ္ဌိကထံ ပဝိဝေကကထံ အသံသဂ္ဂကထံ ဝီရိယာရမ္ဘကထံ သီလကထံ သမာဓိကထံ ပညာကထံ ဝိမုတ္တိကထံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထံ သတိပဋ္ဌာနကထံ သမ္မပ္ပဓါနကထံ ဣဒ္ဓိပါဒကထံ ဣန္ဒ္ရိယကထံ ဗလကထံ ဗောဇ္ဈင်္ဂကထံ မဂ္ဂကထံ ဖလကထံ နိဗ္ဗာနကထံ ကထေတိ ။ ဝါစာယ ယတော ယတ္တော ပဋိယတ္တော ဂုတ္တော ဂေါပိတော ရက္ခိတော သံဝုတော – အယံ ဝစီပါရိသုဒ္ဓိ။ ဧဒိသာယ ဝစီပါရိသုဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော အဿာတိ – က္ယာဿ ဗျပ္ပထယော အဿု။

က္ယာဿဿု ဣဓ ဂေါစရာတိ။ ကီဒိသေန ဂေါစရေန သမန္နာဂတော အဿ ကိံသဏ္ဌိတေန ကိံပကာရေန ကိံပဋိဘာဂေနာတိ ဂေါစရံ ပုစ္ဆတိ။ အတ္ထိ ဂေါစရော, အတ္ထိ အဂေါစရော။

ကတမော အဂေါစရော? ဣဓေကစ္စော ဝေသိယာဂေါစရော ဝါ ဟောတိ, ဝိဓဝါဂေါစရော ဝါ ဟောတိ, ထုလ္လကုမာရီဂေါစရော [ထူလကုမာရီဂေါစရော (သျာ။ က။)] ဝါ ဟောတိ, ပဏ္ဍကဂေါစရော ဝါ ဟောတိ, ဘိက္ခုနီဂေါစရော ဝါ ဟောတိ, ပါနာဂါရဂေါစရော ဝါ ဟောတိ, သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ အနနုလောမိကေန သံသဂ္ဂေန။ ယာနိ ဝါ ပန တာနိ ကုလာနိ အဿဒ္ဓါနိ အပ္ပသန္နာနိ အနောပါနဘူတာနိ အက္ကောသကပရိဘာသကာနိ အနတ္ထကာမာနိ အဟိတကာမာနိ အဖာသုကာမာနိ အယောဂက္ခေမကာမာနိ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ, တထာရူပါနိ ကုလာနိ သေဝတိ ဘဇတိ ပယိရုပါသတိ – အယံ ဝုစ္စတိ အဂေါစရော။

အထ ဝါ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော အသံဝုတော ဂစ္ဆတိ, ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော, အဿံ ဩလောကေန္တော, ရထံ ဩလောကေန္တော, ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော, ဣတ္ထိယော ဩလောကေန္တော, ပုရိသေ ဩလောကေန္တော, ကုမာရိကာယော ဩလောကေန္တော, ကုမာရကေ ဩလောကေန္တော, အန္တရာပဏံ ဩလောကေန္တော, ဃရမုခါနိ ဩလောကေန္တော, ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော [ဥလ္လောကေန္တော (သီ။ က။) မဟာနိ။ ၁၅၇ နတ္ထိ ပါဌနာနတ္တံ], အဓေါ ဩလောကေန္တော, ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ အဂေါစရော။

အထ ဝါ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ။ပေ။။ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာ ဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ န သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ မနိန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ အဂေါစရော။

ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယျထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝါဒိတံ ပေက္ခံ အက္ခာနံ ပါဏိဿရံ ဝေတာဠံ ကုမ္ဘထူဏံ သောဘနကံ စဏ္ဍာလံ ဝံသံ ဓေါဝနံ ဟတ္ထိယုဒ္ဓံ အဿယုဒ္ဓံ မဟိံသယုဒ္ဓံ ဥသဘယုဒ္ဓံ အဇယုဒ္ဓံ မေဏ္ဍယုဒ္ဓံ ကုက္ကုဋယုဒ္ဓံ ဝဋ္ဋကယုဒ္ဓံ ဒဏ္ဍယုဒ္ဓံ မုဋ္ဌိယုဒ္ဓံ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ ဥယျောဓိကံ ဗလဂ္ဂံ သေနာဗ္ယူဟံ အနီကဒဿနံ ဣတိ ဝါ ဣတိ, ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနုယုတ္တော ဟောတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ အဂေါစရော။

ပဉ္စပိ ကာမဂုဏာ အဂေါစရာ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, အဂေါစရေ စရထ ပရဝိသယေ။ အဂေါစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရတံ ပရဝိသယေ လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ, လစ္ဆတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ ကော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော? ယဒိဒံ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ။ ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော’’ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ အဂေါစရော။

ကတမော ဂေါစရော? ဣဓ ဘိက္ခု န ဝေသိယာဂေါစရော ဟောတိ, န ဝိဓဝါဂေါစရော ဟောတိ, န ထုလ္လကုမာရီဂေါစရော ဟောတိ, န ပဏ္ဍကဂေါစရော ဟောတိ, န ဘိက္ခုနီဂေါစရော ဟောတိ, န ပါနာဂါရဂေါစရော ဟောတိ, အသံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ အနနုလောမိကေန သံသဂ္ဂေန။ ယာနိ ဝါ ပန တာနိ ကုလာနိ သဒ္ဓါနိ ပသန္နာနိ ဩပါနဘူတာနိ ကာသာဝပဇ္ဇောတာနိ ဣသိဝါတပဋိဝါတာနိ အတ္ထကာမာနိ ဟိတကာမာနိ ဖာသုကာမာနိ ယောဂက္ခေမကာမာနိ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ, တထာရူပါနိ ကုလာနိ သေဝတိ ဘဇတိ ပယိရုပါသတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ ဂေါစရော။

အထ ဝါ ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော သံဝုတော ဂစ္ဆတိ, န ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော, န အဿံ ဩလောကေန္တော, န ရထံ ဩလောကေန္တော, န ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော။ပေ။။ န ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ ဂေါစရော။

အထ ဝါ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ။ပေ။။ မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ ဂေါစရော။

ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယျထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝါဒိတံ။ပေ။။ အနီကဒဿနံ ဣတိ ဝါ ဣတိ, ဧဝရူပါ ဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ ဂေါစရော။

စတ္တာရောပိ သတိပဋ္ဌာနာ ဂေါစရော။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဂေါစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရထ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ။ ဂေါစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရတံ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ န လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ, န လစ္ဆတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ ကော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော? ယဒိဒံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝေဒနာသု။ပေ။ ။ စိတ္တေ။ပေ။။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ ဂေါစရော။ ဧဒိသေန ဂေါစရေန သမန္နာဂတော အဿာ’’တိ – က္ယာဿဿု ဣဓ ဂေါစရာ။

ကာနိ သီလဗ္ဗတာနာဿူတိ။ ကီဒိသေန သီလဗ္ဗတေန သမန္နာဂတော အဿ ကိံသဏ္ဌိတေန ကိံပကာရေန ကိံပဋိဘာဂေနာတိ သီလဗ္ဗတပါရိသုဒ္ဓိံ ပုစ္ဆတိ။ ကတမာ သီလဗ္ဗတပါရိသုဒ္ဓိ? အတ္ထိ သီလဉ္စေဝ ဝတဉ္စ, အတ္ထိ ဝတံ န သီလံ။ ကတမံ သီလဉ္စေဝ ဝတဉ္စ? ဣဓ ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ယော တတ္ထ သညမော သံဝရော အဝီတိက္ကမော – ဣဒံ သီလံ။ ယံ သမာဒါနံ – တံ ဝတံ ။ သံဝရဋ္ဌေန သီလံ, သမာဒါနဋ္ဌေန ဝတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ သီလဉ္စေဝ ဝတဉ္စ။

ကတမံ ဝတံ န သီလံ? အဋ္ဌ ဓုတင်္ဂါနိ – အာရညိကင်္ဂံ, ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂံ, ပံသုကူလိကင်္ဂံ, တေစီဝရိကင်္ဂံ, သပဒါနစာရိကင်္ဂံ, ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကင်္ဂံ, နေသဇ္ဇိကင်္ဂံ, ယထာသန္ထတိကင်္ဂံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဝတံ န သီလံ။ ဝီရိယသမာဒါနမ္ပိ ဝုစ္စတိ ဝတံ န သီလံ။ ကာမံ တစော စ နှာရု စ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု, သရီရေ ဥပသုဿတု မံသလောဟိတံ, ယံ တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသဗလေန ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ န တံ အပါပုဏိတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ ဘဝိဿတီတိ – စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝရူပမ္ပိ ဝီရိယသမာဒါနံ ဝုစ္စတိ ဝတံ န သီလံ။

‘‘နာသိဿံ န ပိဝိဿာမိ၊ ဝိဟာရတော န နိက္ခမေ [န နိက္ခမိံ (သျာ။) မဟာနိ။ ၁၇]။

နပိ ပဿံ နိပါတေဿံ၊ တဏှာသလ္လေ အနူဟတေ’’တိ။

စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝရူပမ္ပိ ဝီရိယသမာဒါနံ ဝုစ္စတိ ဝတံ န သီလံ။ န တာဝါဟံ ဣမံ ပလ္လင်္ကံ ဘိန္ဒိဿာမိ ယာဝ မေ န အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိဿတီတိ – စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝရူပမ္ပိ ဝီရိယသမာဒါနံ ဝုစ္စတိ ဝတံ, န သီလံ။ န တာဝါဟံ ဣမမှာ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိဿာမိ။ န တာဝါဟံ ဣမမှာ စင်္ကမာ ဩရောဟိဿာမိ။ ဝိဟာရာ နိက္ခမိဿာမိ။ အဍ္ဎယောဂါ နိက္ခမိဿာမိ။ ပါသာဒါ နိက္ခမိဿာမိ။ ဟမ္မိယာ။ ဂုဟာယ။ လေဏာ။ ကုဋိယာ။ ကူဋာဂါရာ။ အဋ္ဋာ။ မာဠာ။ ဥဒ္ဒဏ္ဍာ။ ဥပဋ္ဌာနသာလာယ။ မဏ္ဍပါ။ ရုက္ခမူလာ နိက္ခမိဿာမိ ယာဝ မေ န အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိဿတီတိ – စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝရူပမ္ပိ ဝီရိယသမာဒါနံ ဝုစ္စတိ ဝတံ, န သီလံ။ ဣမသ္မိညေဝ ပုဗ္ဗဏှသမယံ အရိယဓမ္မံ အာဟရိဿာမိ သမာဟရိဿာမိ အဓိဂစ္ဆိဿာမိ ဖဿယိဿာမိ သစ္ဆိကရိဿာမီတိ – စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝရူပမ္ပိ ဝီရိယသမာဒါနံ ဝုစ္စတိ ဝတံ, န သီလံ။ ဣမသ္မိညေဝ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ။ သာယနှသမယံ ။ ပုရေဘတ္တံ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ။ ပုရိမယာမံ။ မဇ္ဈိမယာမံ။ ပစ္ဆိမယာမံ။ ကာဠေ။ ဇုဏှေ။ ဝဿေ။ ဟေမန္တေ။ ဂိမှေ။ ပုရိမေ ဝယောခန္ဓေ။ မဇ္ဈိမေ ဝယောခန္ဓေ။ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ အရိယဓမ္မံ အာဟရိဿာမိ သမာဟရိဿာမိ အဓိဂစ္ဆိဿာမိ ဖဿယိဿာမိ သစ္ဆိကရိဿာမီတိ – စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဧဝရူပမ္ပိ ဝီရိယသမာဒါနံ ဝုစ္စတိ ဝတံ, န သီလံ – အယံ သီလဗ္ဗတပါရိသုဒ္ဓိ။ ဧဒိသာယ [ကီဒိသာယ (သီ။), ဤဒိသာယ (သျာ။)] သီလဗ္ဗတပါရိသုဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော အဿာတိ – ကာနိ သီလဗ္ဗတာနာဿု။

ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနောတိ။ ပဟိတတ္တဿာတိ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ထာမဂတဿ ဒဠှပရက္ကမဿ အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒဿ အနိက္ခိတ္တဓုရဿ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ အထ ဝါ ပေသိတတ္တဿ ယဿတ္ထာယ ပေသိတော အတ္တတ္ထေ စ ဉာယေ စ လက္ခဏေ စ ကာရဏေ စ ဌာနာဌာနေ စ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ပေသိတတ္တဿ, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ ပေသိတတ္တဿ, ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ပေသိတတ္တဿ, ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ပေသိတတ္တဿ ။ပေ။။ ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ ပေသိတတ္တဿ, ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’တိ ပေသိတတ္တဿ။ပေ။။ ‘‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’တိ ပေသိတတ္တဿ, ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ပေသိတတ္တဿ။ပေ။။ ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ပေသိတတ္တဿ, ‘‘ဣမေ အာသဝါ’’တိ ပေသိတတ္တဿ။ပေ။။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ပေသိတတ္တဿ, ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ အဘိညေယျာ’’တိ ပေသိတတ္တဿ။ပေ။။ ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ’’တိ ပေသိတတ္တဿ, ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ပေသိတတ္တဿ, ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ။ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ပေသိတတ္တဿ, ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တ္န္တ္တိ ပေသိတတ္တဿ။ ဘိက္ခုနောတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကဿ ဝါ ဘိက္ခုနော သေက္ခဿ ဝါ ဘိက္ခုနောတိ – ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော။

တေနာဟ ထေရော သာရိပုတ္တော –

‘‘က္ယာဿ ဗျပ္ပထယော အဿု၊ က္ယာဿဿု ဣဓ ဂေါစရာ။

ကာနိ သီလဗ္ဗတာနာဿု၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။

၁၉၇။

ကံ သော သိက္ခံ သမာဒါယ၊ ဧကောဒိ နိပကော သတော။

ကမ္မာရော ရဇတဿေဝ၊ နိဒ္ဓမေ မလမတ္တနော။

ကံ သော သိက္ခံ သမာဒါယာတိ ကံ သော သိက္ခံ အာဒါယ သမာဒါယ အာဒိယိတွာ သမာဒိယိတွာ ဂဏှိတွာ ပရာမသိတွာ အဘိနိဝိသိတွာတိ – ကံ သော သိက္ခံ သမာဒါယ။

ဧကောဒိ နိပကော သတောတိ။ ဧကောဒီတိ ဧကဂ္ဂစိတ္တော အဝိက္ခိတ္တစိတ္တော အဝိသာဟဋမာနသော သမထော သမာဓိန္ဒ္ရိယံ သမာဓိဗလံ။ပေ။။ သမ္မာသမာဓိ။ နိပကောတိ နိပကော ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဝေဒနာသု။ပေ။။ စိတ္တေ။ပေ။။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ သော ဝုစ္စတိ သတောတိ – သတော။ ကံ သော သိက္ခံ သမာဒါယာတိ အဓိသီလသိက္ခံ ပုစ္ဆတိ။ ဧကောဒီတိ အဓိစိတ္တသိက္ခံ ပုစ္ဆတိ။ နိပကောတိ အဓိပညာသိက္ခံ ပုစ္ဆတိ။ သတောတိ ပါရိသုဒ္ဓိံ ပုစ္ဆတီတိ – ကံ သော သိက္ခံ သမာဒါယ, ဧကောဒိ နိပကော သတော။

ကမ္မာရော ရဇတဿေဝ, နိဒ္ဓမေ မလမတ္တနောတိ။ ကမ္မာရော ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏကာရော, ရဇတံ ဝုစ္စတိ ဇာတရူပံ။ ယထာ သုဝဏ္ဏကာရော ဇာတရူပဿ ဩဠာရိကမ္ပိ မလံ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ, မဇ္ဈိမကမ္ပိ မလံ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ, သုခုမကမ္ပိ မလံ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ; ဧဝမေဝ ဘိက္ခု အတ္တနော ဩဠာရိကေပိ ကိလေသေ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တိံ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ, မဇ္ဈိမကေပိ ကိလေသေ။ သုခုမကေပိ ကိလေသေ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တိံ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု အတ္တနော ရာဂမလံ ဒေါသမလံ မောဟမလံ မာနမလံ ဒိဋ္ဌိမလံ ကိလေသမလံ ဒုစ္စရိတမလံ အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိကံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တိံ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။

အထ ဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တိံ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ သမ္မာသင်္ကပ္ပေန မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပံ။ပေ။။ သမ္မာဝါစာယ မိစ္ဆာဝါစံ။ သမ္မာကမ္မန္တေန မိစ္ဆာကမ္မန္တံ။ သမ္မာအာဇီဝေန မိစ္ဆာအာဇီဝံ။ သမ္မာဝါယာမေန မိစ္ဆာဝါယာမံ။ သမ္မာသတိယာ မိစ္ဆာသတိံ။ သမ္မာသမာဓိနာ မိစ္ဆာသမာဓိံ။ သမ္မာဉာဏေန မိစ္ဆာဉာဏံ။ သမ္မာဝိမုတ္တိယာ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိံ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တိံ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။

အထ ဝါ အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန သဗ္ဗေ ကိလေသေ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတေ သဗ္ဗေ ဒရထေ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟေ သဗ္ဗေ သန္တာပေ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေ ဓမတိ သန္ဓမတိ နိဒ္ဓမတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တိံ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ – ကမ္မာရော ရဇတဿေဝ နိဒ္ဓမေ မလမတ္တနော။

တေနာဟ ထေရော သာရိပုတ္တော –

‘‘ကံ သော သိက္ခံ သမာဒါယ၊ ဧကောဒိ နိပကော သတော။

ကမ္မာရော ရဇတဿေဝ၊ နိဒ္ဓမေ မလမတ္တနော’’တိ။

၁၉၈။

ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿ ယဒိဒံ ဖာသု၊ [သာရိပုတ္တာတိ ဘဂဝါ]

ရိတ္တာသနံ သယနံ သေဝတော ဝေ။

သမ္ဗောဓိကာမဿ ယထာနုဓမ္မံ၊ တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။

ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿ ယဒိဒံ ဖာသူတိ။ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿာတိ ဇာတိယာ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿ, ဇရာယ။ ဗျာဓိနာ။ မရဏေန။ သောကေဟိ ။ ပရိဒေဝေဟိ။ ဒုက္ခေဟိ။ ဒေါမနဿေဟိ။ ဥပါယာသေဟိ။ပေ။။ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဒုက္ခေန ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿ အဋ္ဋီယမာနဿ [အဋ္ဋိယမာနဿ (သျာ။ က။)] ဟရာယမာနဿာတိ – ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿ။ ယဒိဒံ ဖာသူတိ ယံ ဖာသုဝိဟာရံ တံ ကထယိဿာမိ။ ကတမော ဖာသုဝိဟာရော? သမ္မာပဋိပဒါ အနုလောမပဋိပဒါ အပစ္စနီကပဋိပဒါ အဝိရုဒ္ဓပဋိပဒါ အနွတ္ထပဋိပဒါ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒါ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ ဇာဂရိယာနုယောဂေါ သတိသမ္ပဇညံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနီ စ ပဋိပဒါ – အယံ ဖာသုဝိဟာရောတိ – ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿ ယဒိဒံ ဖာသု။

သာရိပုတ္တာတိ ဘဂဝါတိ။ တံ ထေရံ နာမေနာလပတိ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ အပိ စ ဘဂ္ဂရာဂေါတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂဒေါသောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂမောဟောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂမာနောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂဒိဋ္ဌီတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂကဏ္ဍကောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂကိလေသောတိ ဘဂဝါ, ဘဇိ ဝိဘဇိ ပဝိဘဇိ [ပဋိဘဇိ (သီ။ သျာ။) မဟာနိ။ ၅၀ နတ္ထိ ပါဌနာနတ္တံ] ဓမ္မရတနန္တိ ဘဂဝါ, ဘဝါနံ အန္တကရောတိ ဘဂဝါ, ဘာဝိတကာယော ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညောတိ ဘဂဝါ; ဘဇိ ဝါ ဘဂဝါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနီတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အတ္ထရသဿ ဓမ္မရသဿ ဝိမုတ္တိရသဿ အဓိသီလဿ အဓိစိတ္တဿ အဓိပညာယာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စတုန္နံ ဈာနာနံ စတုန္နံ အပ္ပမညာနံ စတုန္နံ အာရုပ္ပသမာပတ္တီနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ အဋ္ဌန္နံ အဘိညာယတနာနံ နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ ဒသန္နံ သညာဘာဝနာနံ ဒသန္နံ ကသိဏသမာပတ္တီနံ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ အသုဘသမာပတ္တိယာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ ဒသန္နံ တထာဂတဗလာနံ စတုန္နံ ဝေသာရဇ္ဇာနံ စတုန္နံ ပဋိသမ္ဘိဒါနံ ဆန္နံ အဘိညာနံ ဆန္နံ ဗုဒ္ဓဓမ္မာနန္တိ ဘဂဝါ ; ဘဂဝါတိ နေတံ နာမံ မာတရာ ကတံ, န ပိတရာ ကတံ, န ဘာတရာ ကတံ, န ဘဂိနိယာ ကတံ, န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ, န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ, န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ, န ဒေဝတာဟိ ကတံ; ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတဉာဏဿ ပဋိလာဘာ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – သာရိပုတ္တာတိ ဘဂဝါ။

ရိတ္တာသနံ သယနံ သေဝတော ဝေတိ။ အာသနံ ဝုစ္စတိ ယတ္ထ နိသီဒတိ – မဉ္စော ဣဌံ ဘိသိ တဋ္ဋိကာ စမ္မခဏ္ဍော တိဏသန္ထာရော ပဏ္ဏသန္ထာရော ပလာလသန္ထာရော။ သယနံ ဝုစ္စတိ သေနာသနံ ဝိဟာရော အဍ္ဎယောဂေါ ပါသာဒေါ ဟမ္မိယံ ဂုဟာ။ တံ သယနာသနံ အသပ္ပါယရူပဒဿနေန ရိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ပဝိဝိတ္တံ, အသပ္ပါယသဒ္ဒဿဝနေန။ပေ။။ အသပ္ပါယေဟိ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ ရိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ပဝိဝိတ္တံ။ တံ သယနာသနံ သေဝတော နိသေဝတော သံသေဝတော ပဋိသေဝတောတိ – ရိတ္တာသနံ သယနံ သေဝတော ဝေ။

သမ္ဗောဓိကာမဿ ယထာနုဓမ္မန္တိ။ သမ္ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ။ပေ။။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဝီမံသာ ဝိပဿနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ တံ သမ္ဗောဓိံ ဗုဇ္ဈိတုကာမဿ အနုဗုဇ္ဈိတုကာမဿ ပဋိဗုဇ္ဈိတုကာမဿ သမ္ဗုဇ္ဈိတုကာမဿ အဓိဂန္တုကာမဿ ဖဿိတုကာမဿ သစ္ဆိကာတုကာမဿာတိ – သမ္ဗောဓိကာမဿ။

ယထာနုဓမ္မန္တိ ကတမေ ဗောဓိယာ အနုဓမ္မာ? သမ္မာပဋိပဒါ အနုလောမပဋိပဒါ အပစ္စနီကပဋိပဒါ အဝိရုဒ္ဓပဋိပဒါ အနွတ္ထပဋိပဒါ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒါ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ ဇာဂရိယာနုယောဂေါ သတိသမ္ပဇညံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဗောဓိယာ အနုဓမ္မာ။ အထ ဝါ စတုန္နံ မဂ္ဂါနံ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝိပဿနာ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဗောဓိယာ အနုဓမ္မာတိ – သမ္ဗောဓိကာမဿ ယထာနုဓမ္မံ။

တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနန္တိ။ တန္တိ ဗောဓိယာ အနုဓမ္မံ။ ပဝက္ခာမီတိ ပဝက္ခာမိ အာစိက္ခိဿာမိ ဒေသေဿာမိ ပညပေဿာမိ ပဌပေဿာမိ ဝိဝရိဿာမိ ဝိဘဇိဿာမိ ဥတ္တာနီကရိဿာမိ ပကာသိဿာမိ။ ယထာ ပဇာနန္တိ ယထာ ပဇာနံ ယထာ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော န ဣတိဟိတိဟံ န ဣတိကိရာယ န ပရမ္ပရာယ န ပိဋကသမ္ပဒါယ န တက္ကဟေတု န နယဟေတု န အာကာရပရိဝိတက္ကေန န ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ သာမံ သယမဘိညာတံ အတ္တပစ္စက္ခံ ဓမ္မံ, တံ ကထယိဿာမီတိ – တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿ ယဒိဒံ ဖာသု၊ [သာရိပုတ္တာတိ ဘဂဝါ]

ရိတ္တာသနံ သယနံ သေဝတော ဝေ။

သမ္ဗောဓိကာမဿ ယထာနုဓမ္မံ၊ တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာန’’န္တိ။

၁၉၉။

ပဉ္စန္နံ ဓီရော ဘယာနံ န ဘာယေ၊ ဘိက္ခု သတော သပရိယန္တစာရီ။

ဍံသာဓိပါတာနံ သရီသပါနံ [သိရိံသပါနံ (သီ။ က။)]၊ မနုဿဖဿာနံ စတုပ္ပဒါနံ။

ပဉ္စန္နံ ဓီရော ဘယာနံ န ဘာယေတိ။ ဓီရောတိ ဓီရော ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓါဝီ။ ဓီရော ပဉ္စန္နံ ဘယာနံ န ဘာယေယျ န တသေယျ န သန္တသေယျ န ဥတ္တသေယျ န ပရိတ္တသေယျ န သန္တာသံ အာပဇ္ဇေယျ , အဘီရူ အဿ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရေယျာတိ – ပဉ္စန္နံ ဓီရော ဘယာနံ န ဘာယေ။

ဘိက္ခု သတော သပရိယန္တစာရီတိ။ ဘိက္ခူတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကော ဝါ ဘိက္ခု သေက္ခော ဝါ ဘိက္ခု။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဝေဒနာသု။ပေ။။ စိတ္တေ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော – သော ဝုစ္စတိ သတော။ သပရိယန္တစာရီတိ စတ္တာရော ပရိယန္တာ – သီလသံဝရပရိယန္တော, ဣန္ဒ္ရိယသံဝရပရိယန္တော, ဘောဇနေ မတ္တညုတာပရိယန္တော, ဇာဂရိယာနုယောဂပရိယန္တော။

ကတမော သီလသံဝရပရိယန္တော? ဣဓ ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု ။ အန္တောပူတိဘာဝံ ပစ္စဝေက္ခမာနော အန္တော သီလသံဝရပရိယန္တေ စရတိ, မရိယာဒံ န ဘိန္ဒတိ – အယံ သီလသံဝရပရိယန္တော။

ကတမော ဣန္ဒ္ရိယသံဝရပရိယန္တော? ဣဓ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ။ပေ။။ စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ သုသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ နာနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ အာဒိတ္တပရိယာယံ ပစ္စဝေက္ခမာနော အန္တော ဣန္ဒ္ရိယသံဝရပရိယန္တေ စရတိ, မရိယာဒံ န ဘိန္ဒတိ – အယံ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရပရိယန္တော။

ကတမော ဘောဇနေ မတ္တညုတာပရိယန္တော? ဣဓ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ, ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပါဒေဿာမိ, ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာတိ။ အက္ခဗ္ဘဉ္ဇနဝဏပဋိစ္ဆာဒနပုတ္တမံသူပမံ ပစ္စဝေက္ခမာနော အန္တော ဘောဇနေ မတ္တညုတာပရိယန္တေ စရတိ, မရိယာဒံ န ဘိန္ဒတိ – အယံ ဘောဇနေ မတ္တညုတာပရိယန္တော။

ကတမော ဇာဂရိယာနုယောဂပရိယန္တော? ဣဓ ဘိက္ခု ဒိဝသံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ, ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ, ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမံ ယာမံ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေတိ ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓါယ သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိ ကရိတွာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမံ ယာမံ ပစ္စုဋ္ဌာယ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဘဒ္ဒေကရတ္တဝိဟာရံ [ဘဒ္ဒေကရတ္တိဝိဟာရံ (သီ။ က။)] ပစ္စဝေက္ခမာနော အန္တော ဇာဂရိယာနုယောဂပရိယန္တေ စရတိ, မရိယာဒံ န ဘိန္ဒတိ – အယံ ဇာဂရိယာနုယောဂပရိယန္တောတိ – ဘိက္ခု သတော သပရိယန္တစာရီ။

ဍံသာဓိပါတာနံ သရီသပါနန္တိ။ ဍံသာ ဝုစ္စန္တိ ပိင်္ဂလမက္ခိကာယော။ အဓိပါတကာ ဝုစ္စန္တိ သဗ္ဗာပိ မက္ခိကာယော။ ကိံကာရဏာ အဓိပါတကာ ဝုစ္စန္တိ သဗ္ဗာပိ မက္ခိကာယော? တာ ဥပ္ပတိတွာ ဥပ္ပတိတွာ ခါဒန္တိ; တံကာရဏာ အဓိပါတကာ ဝုစ္စန္တိ သဗ္ဗာပိ မက္ခိကာယော။ သရီသပါ ဝုစ္စန္တိ အဟီတိ – ဍံသာဓိပါတာနံ သရီသပါနံ။

မနုဿဖဿာနံ စတုပ္ပဒါနန္တိ။ မနုဿဖဿာ ဝုစ္စန္တိ စောရာ ဝါ အဿု မာနဝါ ဝါ ကတကမ္မာ ဝါ အကတကမ္မာ ဝါ။ တေ ဘိက္ခုံ ပဉ္ဟံ ဝါ ပုစ္ဆေယျုံ ဝါဒံ ဝါ အာရောပေယျုံ အက္ကောသေယျုံ ပရိဘာသေယျုံ ရောသေယျုံ ဝိရောသေယျုံ ဟိံသေယျုံ ဝိဟိံသေယျုံ ဟေဌေယျုံ ဝိဟေဌေယျုံ ဃာတေယျုံ ဥပဃာတေယျုံ ဥပဃာတံ ဝါ ကရေယျုံ။ ယော ကောစိ မနုဿတော ဥပဃာတော – မနုဿဖဿော။ စတုပ္ပဒါနန္တိ သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဒီပိ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ ကောကာ မဟိံသာ ဟတ္ထီ။ တေ ဘိက္ခုံ မဒ္ဒေယျုံ ခါဒေယျုံ ဟိံသေယျုံ ဝိဟိံသေယျုံ ဟေဌေယျုံ ဝိဟေဌေယျုံ ဃာတေယျုံ ဥပဃာတေယျုံ ဥပဃာတံ ဝါ ကရေယျုံ။ စတုပ္ပဒတော ဥပဃာတော ယံ ကိဉ္စိ စတုပ္ပဒဘယန္တိ – မနုဿဖဿာနံ စတုပ္ပဒါနံ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ပဉ္စန္နံ ဓီရော ဘယာနံ န ဘာယေ၊ ဘိက္ခု သတော သပရိယန္တစာရီ။

ဍံသာဓိပါတာနံ သရီသပါနံ၊ မနုဿဖဿာနံ စတုပ္ပဒါန’’န္တိ။

၂၀၀။

ပရဓမ္မိကာနမ္ပိ န သန္တသေယျ၊ ဒိသွာပိ တေသံ ဗဟုဘေရဝါနိ။

အထာပရာနိ အဘိသမ္ဘဝေယျ၊ ပရိဿယာနိ ကုသလာနုဧသီ။

ပရဓမ္မိကာနမ္ပိ န သန္တသေယျ, ဒိသွာပိ တေသံ ဗဟုဘေရဝါနီတိ။ ပရဓမ္မိကာ ဝုစ္စန္တိ သတ္တ သဟဓမ္မိကေ ဌပေတွာ ယေ ကေစိ ဗုဒ္ဓေ ဓမ္မေ သံဃေ အပ္ပသန္နာ ။ တေ ဘိက္ခုံ ပဉ္ဟံ ဝါ ပုစ္ဆေယျုံ ဝါဒံ ဝါ အာရောပေယျုံ အက္ကောသေယျုံ ပရိဘာသေယျုံ ရောသေယျုံ ဝိရောသေယျုံ ဟိံသေယျုံ ဝိဟိံသေယျုံ ဟေဌေယျုံ ဝိဟေဌေယျုံ ဃာတေယျုံ ဥပဃာတေယျုံ ဥပဃာတံ ဝါ ကရေယျုံ။ တေသံ ဗဟုဘေရဝေ ပဿိတွာ ဝါ သုဏိတွာ ဝါ န ဝေဓေယျ န ပဝေဓေယျ န သမ္ပဝေဓေယျ န တသေယျ န သန္တသေယျ န ဥတ္တသေယျ န ပရိတ္တသေယျ န ဘာယေယျ န သန္တာသံ အာပဇ္ဇေယျ, အဘီရူ အဿ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရေယျာတိ – ပရဓမ္မိကာနမ္ပိ န သန္တသေယျ ဒိသွာပိ တေသံ ဗဟုဘေရဝါနိ။

အထာပရာနိ အဘိသမ္ဘဝေယျ, ပရိဿယာနိ ကုသလာနုဧသီတိ။ အထာပရာနိပိ အတ္ထိ အဘိသမ္ဘောတဗ္ဗာနိ အဘိဘဝိတဗ္ဗာနိ အဇ္ဈောတ္ထရိတဗ္ဗာနိ ပရိယာဒိယိတဗ္ဗာနိ မဒ္ဒိတဗ္ဗာနိ။ ပရိဿယာတိ ဒွေ ပရိဿယာ – ပါကဋပရိဿယာ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ စ။ပေ။။ ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။ ကုသလာနုဧသီတိ သမ္မာပဋိပဒံ အနုလောမပဋိပဒံ အပစ္စနီကပဋိပဒံ အဝိရုဒ္ဓပဋိပဒံ အနွတ္ထပဋိပဒံ။ပေ။။ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ ဧသန္တေန ဂဝေသန္တေန ပရိယေသန္တေန ပရိဿယာ အဘိသမ္ဘောတဗ္ဗာ အဘိဘဝိတဗ္ဗာ အဇ္ဈောတ္ထရိတဗ္ဗာ ပရိယာဒိယိတဗ္ဗာ မဒ္ဒိတဗ္ဗာတိ – အထာပရာနိ အဘိသမ္ဘဝေယျ ပရိဿယာနိ ကုသလာနုဧသီ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ပရဓမ္မိကာနမ္ပိ န သန္တသေယျ၊ ဒိသွာပိ တေသံ ဗဟုဘေရဝါနိ။

အထာပရာနိ အဘိသမ္ဘဝေယျ၊ ပရိဿယာနိ ကုသလာနုဧသီ’’တိ။

၂၀၁။

အာတင်္ကဖဿေန ခုဒါယ ဖုဋ္ဌော၊ သီတံ အထုဏှံ [အတုဏှံ (သီ။ က။)] အဓိဝါသယေယျ။

သော တေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗဟုဓါ အနောကော၊ ဝီရိယပရက္ကမံ ဒဠှံ ကရေယျ။

အာတင်္ကဖဿေန ခုဒါယ ဖုဋ္ဌောတိ။ အာတင်္ကဖဿော ဝုစ္စတိ ရောဂဖဿော။ ရောဂဖဿေန ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿ; စက္ခုရောဂေန ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿ, သောတရောဂေန။ ဃာနရောဂေန။ ဇိဝှာရောဂေန။ ကာယရောဂေန။ပေ။။ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿေန ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿ။ ခုဒါ ဝုစ္စတိ ဆာတကော။ ဆာတကေန ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿာတိ – အာတင်္ကဖဿေန ခုဒါယ ဖုဋ္ဌော။

သီတံ အထုဏှံ အဓိဝါသယေယျာတိ။ သီတန္တိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ သီတံ ဟောတိ – အဗ္ဘန္တရဓါတုပ္ပကောပဝသေန [အဗ္ဘန္တရဓါတုသင်္ကောပဝသေန (သျာ။)] ဝါ သီတံ ဟောတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ဥတုဝသေန ဝါ သီတံ ဟောတိ။ ဥဏှန္တိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဥဏှံ ဟောတိ – အဗ္ဘန္တရဓါတုပ္ပကောပဝသေန ဝါ ဥဏှံ ဟောတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ဥတုဝသေန ဝါ ဥဏှံ ဟောတီတိ – သီတံ အထုဏှံ ။ အဓိဝါသယေယျာတိ ခမော အဿ သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ [တိပ္ပါနံ (သီ။ သျာ။)] ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော အဿာတိ – သီတံ အထုဏှံ အဓိဝါသယေယျ။

သော တေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗဟုဓါ အနောကောတိ။ သော တေဟီတိ အာတင်္ကဖဿေန စ ခုဒါယ စ သီတေန စ ဥဏှေန စ ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿာတိ – သော တေဟိ ဖုဋ္ဌော။ ဗဟုဓါတိ အနေကဝိဓေဟိ အာကာရေဟိ ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿာတိ – သော တေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗဟုဓါ ။ အနောကောတိ အဘိသင်္ခါရသဟဂတဝိညာဏဿ ဩကာသံ န ကရောတီတိပိ – အနောကော။ အထ ဝါ ကာယဒုစ္စရိတဿ ဝစီဒုစ္စရိတဿ မနောဒုစ္စရိတဿ ဩကာသံ န ကရောတီတိပိ – အနောကောတိ – သော တေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗဟုဓါ အနောကော။

ဝီရိယပရက္ကမံ ဒဠှံ ကရေယျာတိ။ ဝီရိယပရက္ကမော ဝုစ္စတိ ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော နိက္ကမော ပရက္ကမော ဥယျာမော ဝါယာမော ဥဿာဟော ဥဿောဠှီ အပ္ပဋိဝါနီ ထာမော ဓိတိ အသိထိလပရက္ကမတာ အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒတာ အနိက္ခိတ္တဓုရတာ ဓုရသမ္ပဂ္ဂါဟော ဝီရိယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဝီရိယဗလံ သမ္မာဝါယာမော။ ဝီရိယပရက္ကမံ ဒဠှံ ကရေယျာတိ။ ဝီရိယံ ပရက္ကမံ ဒဠှံ ကရေယျ ထိရံ ကရေယျ, ဒဠှသမာဒါနော အဿ အဝတ္ထိတသမာဒါနောတိ – ဝီရိယပရက္ကမံ ဒဠှံ ကရေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အာတင်္ကဖဿေန ခုဒါယ ဖုဋ္ဌော၊ သီတံ အထုဏှံ အဓိဝါသယေယျ။

သော တေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗဟုဓါ အနောကော၊ ဝီရိယပရက္ကမံ ဒဠှံ ကရေယျာ’’တိ။

၂၀၂။

ထေယျံ န ကာရေ န မုသာ ဘဏေယျ၊ မေတ္တာယ ဖဿေ တသထာဝရာနိ။

ယဒါဝိလတ္တံ မနသော ဝိဇညာ၊ ကဏှဿ ပက္ခောတိ ဝိနောဒယေယျ။

ထေယျံ န ကာရေ န မုသာ ဘဏေယျာတိ။ ထေယျံ န ကာရေတိ ဣဓ ဘိက္ခု အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော အဿ ဒိန္နာဒါယီ ဒိန္နပါဋိကင္ခီ, အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရေယျာတိ – ထေယျံ န ကာရေ။ န မုသာ ဘဏေယျာတိ ဣဓ ဘိက္ခု မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော အဿ သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿာတိ – ထေယျံ န ကာရေ န မုသာ ဘဏေယျ။

မေတ္တာယ ဖဿေ တသထာဝရာနီတိ။ မေတ္တာတိ ယာ သတ္တေသု မေတ္တိ မေတ္တာယနာ မေတ္တာယိတတ္တံ အနုဒယာ အနုဒယနာ အနုဒယိတတ္တံ [အနုဒ္ဒယာ (သီ။) ဧဝမီဒိသေသု ဒွီသု ပဒေသုပိ ဒွိဘာဝဝသေန။ အနုဒါ အနုဒါယနာ အနုဒါယိတတ္တံ (သျာ။ က။)] ဟိတေသိတာ အနုကမ္ပာ အဗျာပါဒေါ အဗျာပဇ္ဇော [အဗျာပဇ္ဈော (သျာ။ က။)] အဒေါသော ကုသလမူလံ။ တသာတိ ယေသံ တသိတာ တဏှာ အပ္ပဟီနာ, ယေသဉ္စ ဘယဘေရဝါ အပ္ပဟီနာ။ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ တသာ? တေ တသန္တိ ဥတ္တသန္တိ ပရိတသန္တိ ဘာယန္တိ သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ; တံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ တသာ။ ထာဝရာတိ ယေသံ တသိတာ တဏှာ ပဟီနာ, ယေသဉ္စ ဘယဘေရဝါ ပဟီနာ။ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ ထာဝရာ? တေ န တသန္တိ န ဥတ္တသန္တိ န ပရိတသန္တိ န ဘာယန္တိ သန္တာသံ န အာပဇ္ဇန္တိ; တံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ ထာဝရာ။ မေတ္တာယ ဖဿေ တသထာဝရာနီတိ။ တသေ စ ထာဝရေ စ မေတ္တာယ ဖဿေယျ ဖရေယျ, မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရေယျာတိ – မေတ္တာယ ဖဿေ တသထာဝရာနိ။

ယဒါဝိလတ္တံ မနသော ဝိဇညာတိ။ ယဒါတိ ယဒါ။ မနသောတိ ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ ဟဒယံ ပဏ္ဍရံ မနော မနာယတနံ မနိန္ဒ္ရိယံ ဝိညာဏံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓါတု။ ကာယဒုစ္စရိတေန စိတ္တံ အာဝိလံ ဟောတိ လုဠိတံ ဧရိတံ ဃဋ္ဋိတံ စလိတံ ဘန္တံ အဝူပသန္တံ။ ဝစီဒုစ္စရိတေန။ပေ။။ မနောဒုစ္စရိတေန။ ရာဂေန။ ဒေါသေန။ မောဟေန။ ကောဓေန။ ဥပနာဟေန။ မက္ခေန။ ပဠာသေန။ ဣဿာယ။ မစ္ဆရိယေန။ မာယာယ။ သာဌေယျေန။ ထမ္ဘေန။ သာရမ္ဘေန။ မာနေန။ အတိမာနေန။ မဒေန။ ပမာဒေန။ သဗ္ဗကိလေသေဟိ။ သဗ္ဗဒုစ္စရိတေဟိ။ သဗ္ဗဒရထေဟိ။ သဗ္ဗပရိဠာဟေဟိ။ သဗ္ဗသန္တာပေဟိ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေဟိ စိတ္တံ အာဝိလံ ဟောတိ လုဠိတံ ဧရိတံ ဃဋ္ဋိတံ စလိတံ ဘန္တံ အဝူပသန္တံ။ ယဒါဝိလတ္တံ မနသော ဝိဇညာတိ။ စိတ္တဿ အာဝိလဘာဝံ ဇာနေယျ အာဇာနေယျ ဝိဇာနေယျ ပဋိဝိဇာနေယျ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာတိ – ယဒါဝိလတ္တံ မနသော ဝိဇညာ။

ကဏှဿ ပက္ခောတိ ဝိနောဒယေယျာတိ။ ကဏှောတိ ယော သော မာရော ကဏှော အဓိပတိ အန္တဂု နမုစိ ပမတ္တဗန္ဓု။ ကဏှဿ ပက္ခော မာရပက္ခော မာရပါသော မာရဗဠိသံ မာရာမိသံ မာရဝိသယော မာရနိဝါသော မာရဂေါစရော မာရဗန္ဓနန္တိ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ။ ဧဝမ္ပိ ကဏှဿ ပက္ခောတိ ဝိနောဒယေယျ။ အထ ဝါ ကဏှဿ ပက္ခော မာရပက္ခော အကုသလပက္ခော ဒုက္ခုဒ္ဒယော ဒုက္ခဝိပါကော နိရယသံဝတ္တနိကော တိရစ္ဆာနယောနိသံဝတ္တနိကော ပေတ္တိဝိသယသံဝတ္တနိကောတိ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ။ ဧဝမ္ပိ ကဏှဿ ပက္ခောတိ ဝိနောဒယေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ထေယျံ န ကာရေ န မုသာ ဘဏေယျ၊ မေတ္တာယ ဖဿေ တသထာဝရာနိ။

ယဒါဝိလတ္တံ မနသော ဝိဇညာ၊ ကဏှဿ ပက္ခောတိ ဝိနောဒယေယျာ’’တိ။

၂၀၃။

ကောဓါတိမာနဿ ဝသံ န ဂစ္ဆေ၊ မူလမ္ပိ တေသံ ပလိခည တိဋ္ဌေ။

အထပ္ပိယံ ဝါ ပန အပ္ပိယံ ဝါ၊ အဒ္ဓါ ဘဝန္တော အဘိသမ္ဘဝေယျ။

ကောဓါတိမာနဿ ဝသံ န ဂစ္ဆေတိ။ ကောဓေါတိ ယော စိတ္တဿ အာဃာတော ပဋိဃာတော။ပေ။။ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ။ အတိမာနောတိ ဣဓေကစ္စော ပရံ အတိမညတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ။ပေ။။ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာ။ ကောဓါတိမာနဿ ဝသံ န ဂစ္ဆေတိ။ ကောဓဿ စ အတိမာနဿ စ ဝသံ န ဂစ္ဆေယျ, ကောဓဉ္စ အတိမာနဉ္စ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ – ကောဓါတိမာနဿ ဝသံ န ဂစ္ဆေ။

မူလမ္ပိ တေသံ ပလိခည တိဋ္ဌေတိ။ ကတမံ ကောဓဿ မူလံ? အဝိဇ္ဇာ မူလံ, အယောနိသော မနသိကာရော မူလံ, အသ္မိမာနော မူလံ, အဟိရိကံ မူလံ, အနောတ္တပ္ပံ မူလံ, ဥဒ္ဓစ္စံ မူလံ – ဣဒံ ကောဓဿ မူလံ။ ကတမံ အတိမာနဿ မူလံ? အဝိဇ္ဇာ မူလံ, အယောနိသော မနသိကာရော မူလံ, အသ္မိမာနော မူလံ, အဟိရိကံ မူလံ , အနောတ္တပ္ပံ မူလံ, ဥဒ္ဓစ္စံ မူလံ – ဣဒံ အတိမာနဿ မူလံ။ မူလမ္ပိ တေသံ ပလိခည တိဋ္ဌေတိ။ ကောဓဿ စ အတိမာနဿ စ မူလံ ပလိခဏိတွာ ဥဒ္ဓရိတွာ သမုဒ္ဓရိတွာ ဥပ္ပါဋယိတွာ သမုပ္ပါဋယိတွာ ပဇဟိတွာ ဝိနောဒေတွာ ဗျန္တိံ ကရိတွာ အနဘာဝံ ဂမေတွာ တိဋ္ဌေယျ သန္တိဋ္ဌေယျာတိ – မူလမ္ပိ တေသံ ပလိခည တိဋ္ဌေ။

အထပ္ပိယံ ဝါ ပန အပ္ပိယံ ဝါ, အဒ္ဓါ ဘဝန္တော အဘိသမ္ဘဝैယျာတိ။ အထာတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – အထာတိ။ ပိယာတိ ဒွေ ပိယာ – သတ္တာ ဝါ သင်္ခါရာ ဝါ။ ကတမေ သတ္တာ ပိယာ? ဣဓ ယာဿ [ယဿ (သျာ။) သုတ္တမာလာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] တေ ဟောန္တိ အတ္ထကာမာ ဟိတကာမာ ဖာသုကာမာ ယောဂက္ခေမကာမာ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ဘာတာ ဝါ ဘဂိနီ ဝါ ပုတ္တာ ဝါ ဓီတာ ဝါ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ – ဣမေ သတ္တာ ပိယာ။ ကတမေ သင်္ခါရာ ပိယာ? မနာပိကာ ရူပါ မနာပိကာ သဒ္ဒါ။ ဂန္ဓာ။ ရသာ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ – ဣမေ သင်္ခါရာ ပိယာ။ အပ္ပိယာတိ ဒွေ အပ္ပိယာ – သတ္တာ ဝါ သင်္ခါရာ ဝါ။ ကတမေ သတ္တာ အပ္ပိယာ? ဣဓ ယာဿ တေ ဟောန္တိ အနတ္ထကာမာ အဟိတကာမာ အဖာသုကာမာ အယောဂက္ခေမကာမာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုကာမာ – ဣမေ သတ္တာ အပ္ပိယာ။ ကတမေ သင်္ခါရာ အပ္ပိယာ? အမနာပိကာ ရူပါ အမနာပိကာ သဒ္ဒါ, ဂန္ဓာ။ ရသာ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ – ဣမေ သင်္ခါရာ အပ္ပိယာ။ အဒ္ဓါတိ ဧကံသဝစနံ နိဿံသယဝစနံ နိက္ကင်္ခဝစနံ အဒွေဇ္ဈဝစနံ အဒွေဠှကဝစနံ နိယျာနိကဝစနံ အပဏ္ဏကဝစနံ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓါတိ။ အထပ္ပိယံ ဝါ ပန အပ္ပိယံ ဝါ, အဒ္ဓါ ဘဝန္တော အဘိသမ္ဘဝေယျာတိ။ ပိယာပ္ပိယံ သာတာသာတံ သုခဒုက္ခံ သောမနဿဒေါမနဿံ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌံ အဘိသမ္ဘဝန္တော ဝါ အဘိဘဝေယျ အဓိဘဝန္တော ဝါ အဘိသမ္ဘဝေယျာတိ – အထပ္ပိယံ ဝါ ပန အပ္ပိယံ ဝါ အဒ္ဓါ ဘဝန္တော အဘိသမ္ဘဝေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ကောဓါတိမာနဿ ဝသံ န ဂစ္ဆေ၊ မူလမ္ပိ တေသံ ပလိခည တိဋ္ဌေ။

အထပ္ပိယံ ဝါ ပန အပ္ပိယံ ဝါ၊ အဒ္ဓါ ဘဝန္တော အဘိသမ္ဘဝေယျာ’’တိ။

၂၀၄။

ပညံ ပုရက္ခတွာ ကလျာဏဣတိ၊ ဝိက္ခမ္ဘယေ တာနိ ပရိဿယာနိ။

အရတိံ သဟေထ သယနမှိ ပန္တေ၊ စတုရော သဟေထ ပရိဒေဝဓမ္မေ။

ပညံ ပုရက္ခတွာ ကလျာဏဣတီတိ။ ပညာတိ ယာ ပညာ ပဇာနနာ ဝိစယော ပဝိစယော ဓမ္မဝိစယော။ပေ။။ အမောဟော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ပညံ ပုရက္ခတွာတိ ဣဓေကစ္စော ပညံ ပုရတော ကတွာ စရတိ ပညာဓဇော ပညာကေတု ပညာဓိပတေယျော ဝိစယဗဟုလော ပဝိစယဗဟုလော ပေက္ခာယနဗဟုလော [ဩက္ခာယနဗဟုလော (ဗဟူသု)] သမ္ပေက္ခာယနဗဟုလော [သမောက္ခာယနဗဟုလော (သီ။ သျာ။)] ဝိဘူတဝိဟာရီ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယျောတိ။ ဧဝမ္ပိ ပညံ ပုရက္ခတွာ။

အထ ဝါ ဂစ္ဆန္တော ဝါ ‘‘ဂစ္ဆာမီ’’တိ ပဇာနာတိ, ဌိတော ဝါ ‘‘ဌိတောမှီ’’တိ ပဇာနာတိ, နိသိန္နော ဝါ ‘‘နိသိန္နောမှီ’’တိ ပဇာနာတိ, သယာနော ဝါ ‘‘သယာနောမှီ’’တိ ပဇာနာတိ, ယထာ ယထာ ဝါ ပနဿ ကာယော ပဏိဟိတော ဟောတိ တထာ တထာ နံ ပဇာနာတီတိ။ ဧဝမ္ပိ ပညံ ပုရက္ခတွာ။

အထ ဝါ အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ဣတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှိဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတီတိ။ ဧဝမ္ပိ ပညံ ပုရက္ခတွာ။

ကလျာဏဣတီတိ ဗုဒ္ဓါနုဿတိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ ပါမောဇ္ဇံ [ပါမုဇ္ဇံ (သျာ။)] – ကလျာဏဣတီတိ။ ဓမ္မာနုဿတိ သံဃာနုဿတိ သီလာနုဿတိ စာဂါနုဿတိ ဒေဝတာနုဿတိ အာနာပါနဿတိ မရဏဿတိ ကာယဂတာသတိဝသေန ဥပသမာနုဿတိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ ပါမောဇ္ဇံ – ကလျာဏဣတီတိ – ပညံ ပုရက္ခတွာ ကလျာဏဣတိ။

ဝိက္ခမ္ဘယေ တာနိ ပရိဿယာနီတိ။ ပရိဿယာတိ ဒွေ ပရိဿယာ – ပါကဋပရိဿယာ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ စ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပါကဋပရိဿယာ။ပေ။။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ။ပေ။။ ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။ ဝိက္ခမ္ဘယေ တာနိ ပရိဿယာနီတိ။ တာနိ ပရိဿယာနိ ဝိက္ခမ္ဘေယျ အဘိဘဝေယျ အဇ္ဈောတ္ထရေယျ ပရိယာဒိယေယျ မဒ္ဒေယျာတိ – ဝိက္ခမ္ဘယေ တာနိ ပရိဿယာနိ။

အရတိံ သဟေထ သယနမှိ ပန္တေတိ။ အရတီတိ ယာ အရတိ အရတိတာ အနဘိရတိ အနဘိရမဏာ [အနဘိရမနာ (ဗဟူသု) ဝိဘ။ ၈၅၆] ဥက္ကဏ္ဌိတာ ပရိတဿိတာ။ သယနမှိ ပန္တေတိ ပန္တေသု ဝါ သေနာသနေသု အညတရညတရေသု ဝါ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု အရတိံ သဟေယျ အဘိဘဝေယျ အဇ္ဈောတ္ထရေယျ ပရိယာဒိယေယျ မဒ္ဒေယျာတိ – အရတိံ သဟေထ သယနမှိ ပန္တေ။

စတုရော သဟေထ ပရိဒေဝဓမ္မေတိ။ စတ္တာရော ပရိဒေဝနီယေ ဓမ္မေ သဟေယျ ပရိသဟေယျ အဘိဘဝေယျ အဇ္ဈောတ္ထရေယျ ပရိယာဒိယေယျ မဒ္ဒေယျာတိ – စတုရော သဟေထ ပရိဒေဝဓမ္မေ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ပညံ ပုရက္ခတွာ ကလျာဏဣတိ၊ ဝိက္ခမ္ဘယေ တာနိ ပရိဿယာနိ။

အရတိံ သဟေထ သယနမှိ ပန္တေ၊ စတုရော သဟေထ ပရိဒေဝဓမ္မေ’’တိ။

၂၀၅။

ကိံသူ အသိဿံ ကုဝ ဝါ [ကုဟိံ ဝါ (သီ။)၊ ကုဝံ ဝါ (သျာ။)၊ ကုထ ဝါ (က။)] အသိဿံ၊ ဒုက္ခံ ဝတ သေတ္ထ ကုဝဇ္ဇ သေဿံ။

ဧတေ ဝိတက္ကေ ပရိဒေဝနေယျေ၊ ဝိနယေထ သေခေါ အနိကေတစာရီ [အနိကေတသာရီ (သျာ။)] ။

ကိံသူ အသိဿံ ကုဝ ဝါ အသိဿန္တိ။ ကိံသူ အသိဿာမီတိ ကိံ ဘုဉ္ဇိဿာမိ ဩဒနံ ဝါ ကုမ္မာသံ ဝါ သတ္တုံ ဝါ မစ္ဆံ ဝါ မံသံ ဝါတိ – ကိံသူ အသိဿံ။ ကုဝ ဝါ အသိဿန္တိ ကတ္ထ ဘုဉ္ဇိဿာမိ ခတ္တိယကုလေ ဝါ ဗြာဟ္မဏကုလေ ဝါ ဝေဿကုလေ ဝါ သုဒ္ဒကုလေ ဝါတိ – ကိံသူ အသိဿံ ကုဝ ဝါ အသိဿံ။

ဒုက္ခံ ဝတ သေတ္ထ ကုဝဇ္ဇ သေဿန္တိ ဣမံ ရတ္တိံ ဒုက္ခံ သယိတ္ထ ဖလကေ ဝါ တဋ္ဋိကာယ ဝါ စမ္မခဏ္ဍေ ဝါ တိဏသန္ထာရေ ဝါ ပဏ္ဏသန္ထာရေ ဝါ ပလာလသန္ထာရေ ဝါ။ အာဂါမိရတ္တိံ [အာဂမနရတ္တိံ (သျာ။)] ကတ္ထ သုခံ သယိဿာမိ မဉ္စေ ဝါ ဣဌေ ဝါ ဘိသိယာ ဝါ ဗိမ္ဗောဟနေ ဝါ ဝိဟာရေ ဝါ အဍ္ဎယောဂေ ဝါ ပါသာဒေ ဝါ ဟမ္မိယေ ဝါ ဂုဟာယ ဝါတိ – ဒုက္ခံ ဝတ သေတ္ထ ကုဝဇ္ဇ သေဿံ။

ဧတေ ဝိတက္ကေ ပရိဒေဝနေယျေတိ။ ဧတေ ဝိတက္ကေတိ ဒွေ ပိဏ္ဍပါတပဋိသညုတ္တေ ဝိတက္ကေ, ဒွေ သေနာသနပဋိသညုတ္တေ ဝိတက္ကေ။ ပရိဒေဝနေယျေတိ အာဒေဝနေယျေ ပရိဒေဝနေယျေတိ – ဧတေ ဝိတက္ကေ ပရိဒေဝနေယျေ။

ဝိနယေထ သေခေါ အနိကေတစာရီတိ။ သေခေါတိ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စတိ သေခေါ? သိက္ခတီတိ – သေခေါ။ ကိဉ္စ သိက္ခတိ? အဓိသီလမ္ပိ သိက္ခတိ, အဓိစိတ္တမ္ပိ သိက္ခတိ, အဓိပညမ္ပိ သိက္ခတိ။ ကတမာ အဓိသီလသိက္ခာ။ပေ။။ အယံ အဓိပညာသိက္ခာ။ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တော သိက္ခတိ, ဇာနန္တော ပဿန္တော ပစ္စဝေက္ခန္တော စိတ္တံ အဓိဋ္ဌဟန္တော သိက္ခတိ, သဒ္ဓါယ အဓိမုစ္စန္တော သိက္ခတိ, ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏှန္တော, သတိံ ဥပဋ္ဌပေန္တော, စိတ္တံ သမာဒဟန္တော, ပညာယ ပဇာနန္တော သိက္ခတိ, အဘိညေယျံ အဘိဇာနန္တော သိက္ခတိ, ပရိညေယျံ ပရိဇာနန္တော, ပဟာတဗ္ဗံ ပဇဟန္တော, ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝေန္တော, သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောန္တော သိက္ခတိ အာစရတိ သမာစရတိ သမာဒါယ သိက္ခတိ။ တံကာရဏာ ဝုစ္စတိ – သေခေါ။ ဝိနယာယ ပဋိဝိနယာယ ပဟာနာယ ဝူပသမာယ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ ပဋိပဿဒ္ဓိယာ အဓိသီလမ္ပိ သိက္ခေယျ, အဓိစိတ္တမ္ပိ သိက္ခေယျ, အဓိပညမ္ပိ သိက္ခေယျ။ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တော သိက္ခေယျ ဇာနန္တော။ပေ။။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောန္တော သိက္ခေယျ အာစရေယျ သမာစရေယျ သမာဒါယ ဝတ္တေယျာတိ – ဝိနယေထ သေခေါ။

အနိကေတစာရီတိ ။ ကထံ နိကေတစာရီ ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ကုလပလိဗောဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, ဂဏပလိဗောဓေန။ အာဝါသပလိဗောဓေန။ စီဝရပလိဗောဓေန။ ပိဏ္ဍပါတပလိဗောဓေန။ သေနာသနပလိဗောဓေန။ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရပလိဗောဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧဝံ နိကေတစာရီ ဟောတိ။ ကထံ အနိကေတစာရီ ဟောတိ? ဣဓ ဘိက္ခု န ကုလပလိဗောဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, န ဂဏပလိဗောဓေန။ န အာဝါသပလိဗောဓေန။ န စီဝရပလိဗောဓေန။ န ပိဏ္ဍပါတပလိဗောဓေန။ န သေနာသနပလိဗောဓေန။ န ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရပလိဗောဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧဝံ အနိကေတစာရီ ဟောတိ။

‘‘မဂဓံ ဂတာ ကောသလံ ဂတာ၊ ဧကစ္စိယာ ပန ဝဇ္ဇိဘူမိယာ။

မိဂါ ဝိယ အသံဃစာရိနော [မာဂဓါ ဝိသံဃစာရိနော (သျာ။)]၊ အနိကေတာ ဝိဟရန္တိ ဘိက္ခဝေါ။

‘‘သာဓု စရိတကံ သာဓု သုစရိတံ၊ သာဓု သဒါ အနိကေတဝိဟာရော။

အတ္ထပုစ္ဆနံ ပဒက္ခိဏံ ကမ္မံ၊ ဧတံ သာမညံ အကိဉ္စနဿာ’’တိ။

ဝိနယေထ သေခေါ အနိကေတစာရီ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ကိံသူ အသိဿံ ကုဝ ဝါ အသိဿံ၊ ဒုက္ခံ ဝတ သေတ္ထ ကုဝဇ္ဇ သေဿံ။

ဧတေ ဝိတက္ကေ ပရိဒေဝနေယျေ၊ ဝိနယေထ သေခေါ အနိကေတစာရီ’’တိ။

၂၀၆။

အန္နဉ္စ လဒ္ဓါ ဝသနဉ္စ ကာလေ၊ မတ္တံ သ ဇညာ [မတ္တံ သော ဇညာ (သျာ။)] ဣဓ တောသနတ္ထံ။

သော တေသု ဂုတ္တော ယတစာရိ ဂါမေ၊ ရုသိတောပိ [ဒူသိတောပိ (က။)] ဝါစံ ဖရုသံ န ဝဇ္ဇာ။

အန္နဉ္စ လဒ္ဓါ ဝသနဉ္စ ကာလေတိ။ အန္နန္တိ ဩဒနော ကုမ္မာသော သတ္တု မစ္ဆော မံသံ။ ဝသနန္တိ ဆ စီဝရာနိ – ခေါမံ, ကပ္ပါသိကံ, ကောသေယျံ, ကမ္ဗလံ, သာဏံ, ဘင်္ဂံ။ အန္နဉ္စ လဒ္ဓါ ဝသနဉ္စ ကာလေတိ။ စီဝရံ လဘိတွာ ပိဏ္ဍပါတံ လဘိတွာ န ကုဟနာယ, န လပနာယ, န နေမိတ္တိကတာယ, န နိပ္ပေသိကတာယ, န လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာယ, န ဒါရုဒါနေန, န ဝေဠုဒါနေန, န ပတ္တဒါနေန, န ပုပ္ဖဒါနေန, န ဖလဒါနေန, န သိနာနဒါနေန, န စုဏ္ဏဒါနေန, န မတ္တိကာဒါနေန, န ဒန္တကဋ္ဌဒါနေန, န မုခေါဒကဒါနေန, န စာတုကမ္ယတာယ, န မုဂ္ဂသူပ္ယတာယ, န ပါရိဘဋ္ယတာယ, န ဣဌမဒ္ဒိကတာယ, န ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာယ, န တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ, န အင်္ဂဝိဇ္ဇာယ, န နက္ခတ္တဝိဇ္ဇာယ, န ဒူတဂမနေန, န ပဟိဏဂမနေန, န ဇင်္ဃပေသနိကေန, န ဝေဇ္ဇကမ္မေန, န ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကေန, န ဒါနာနုပ္ပဒါနေန ဓမ္မေန သမေန လဒ္ဓါ လဘိတွာ အဓိဂန္တွာ ဝိန္ဒိတွာ ပဋိလဘိတွာတိ – အန္နဉ္စ လဒ္ဓါ ဝသနဉ္စ ကာလေ။

မတ္တံ သ ဇညာ ဣဓ တောသနတ္ထန္တိ။ မတ္တံ သ ဇညာတိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ မတ္တံ ဇာနေယျ – ပဋိဂ္ဂဟဏတော ဝါ ပရိဘောဂတော ဝါ။ ကထံ ပဋိဂ္ဂဟဏတော မတ္တံ ဇာနာတိ? ထောကေပိ ဒိယျမာနေ ကုလာနုဒယာယ [ကုလာနုဒ္ဒယာယ (သီ။ က။)] ကုလာနုရက္ခာယ ကုလာနုကမ္ပာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဗဟုကေပိ ဒိယျမာနေ ကာယပရိဟာရိကံ စီဝရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကံ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ဧဝံ ပဋိဂ္ဂဟဏတော မတ္တံ ဇာနာတိ။ ကထံ ပရိဘောဂတော မတ္တံ ဇာနာတိ?

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စီဝရံ ပဋိသေဝတိ ယာဝဒေဝ သီတဿ ပဋိဃာတာယ ဥဏှဿ ပဋိဃာတာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ပဋိဃာတာယ, ယာဝဒေဝ ဟိရိကောဣနပဋိစ္ဆာဒနတ္ထံ။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိသေဝတိ နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ, ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပါဒေဿာမိ, ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စ။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော သေနာသနံ ပဋိသေဝတိ ယာဝဒေဝ သီတဿ ပဋိဃာတာယ ဥဏှဿ ပဋိဃာတာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ပဋိဃာတာယ, ယာဝဒေဝ ဥတုပရိဿယဝိနောဒနပဋိသလ္လာနာရာမတ္ထံ။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပဋိသေဝတိ ယာဝဒေဝ ဥပ္ပန္နာနံ ဝေယျာဗျာဓိကာနံ [ဝေယျာဗာဓိကာနံ (သီ။ သျာ။)] ဝေဒနာနံ ပဋိဃာတာယ အဗျာပဇ္ဇပရမတာယ။

ဧဝံ ပရိဘောဂတော မတ္တံ ဇာနာတိ။ မတ္တံ သ ဇညာတိ။ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ မတ္တံ ဇာနေယျ အာဇာနေယျ ပဋိဝိဇာနေယျ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာတိ – မတ္တံ သ ဇညာ။

ဣဓ တောသနတ္ထန္တိ။ ဣဓ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ စီဝရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ; အလဒ္ဓါ စ စီဝရံ န ပရိတဿတိ, လဒ္ဓါ စ စီဝရံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော, အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော – အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခု ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။

ပုန စပရံ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန ဣတရီတရပိဏ္ဍပါတသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ ပိဏ္ဍပါတဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ, အလဒ္ဓါ စ ပိဏ္ဍပါတံ န ပရိတဿတိ, လဒ္ဓါ စ ပိဏ္ဍပါတံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော, အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရပိဏ္ဍပါတသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော – အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခု ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။

ပုန စပရံ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ သေနာသနဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ , အလဒ္ဓါ စ သေနာသနံ န ပရိတဿတိ, လဒ္ဓါ စ သေနာသနံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော, အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော – အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခု ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။

ပုန စပရံ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, ဣတရီတရဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ, အလဒ္ဓါ စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ န ပရိတဿတိ, လဒ္ဓါ စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော, အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော – အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခု ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတောတိ – မတ္တံ သ ဇညာ ဣဓ တောသနတ္ထံ။

သော တေသု ဂုတ္တော ယတစာရိ ဂါမေတိ။ သော တေသု ဂုတ္တောတိ စီဝရေ ပိဏ္ဍပါတေ သေနာသနေ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေ ဂုတ္တော ဂေါပိတော ရက္ခိတော သံဝုတောတိ။ ဧဝမ္ပိ သော တေသု ဂုတ္တော။ အထ ဝါ အာယတနေသု ဂုတ္တော ဂေါပိတော ရက္ခိတော သံဝုတောတိ။ ဧဝမ္ပိ သော တေသု ဂုတ္တော။

ယတစာရိ ဂါမေတိ ဂါမေ ယတော ယတ္တော ပဋိယတ္တော ဂုတ္တော ဂေါပိတော ရက္ခိတော သံဝုတောတိ – သော တေသု ဂုတ္တော ယတစာရိ ဂါမေ။

ရုသိတောပိ ဝါစံ ဖရုသံ န ဝဇ္ဇာတိ။ ဒူသိတော ခုံသိတော ဝမ္ဘိတော ဃဋ္ဋိတော ဂရဟိတော ဥပဝဒိတော ဖရုသေန ကက္ခဠေန နပ္ပဋိဝဇ္ဇာ နပ္ပဋိဘဏေယျ, အက္ကောသန္တံ န ပစ္စက္ကောသေယျ, ရောသန္တံ နပ္ပဋိရောသေယျ, ဘဏ္ဍန္တံ န ပဋိဘဏ္ဍေယျ, န ကလဟံ ကရေယျ, န ဘဏ္ဍနံ ကရေယျ, န ဝိဂ္ဂဟံ ကရေယျ, န ဝိဝါဒံ ကရေယျ, န မေဓဂံ ကရေယျ, ကလဟံ ဘဏ္ဍနံ ဝိဂ္ဂဟံ ဝိဝါဒံ မေဓဂံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ကလဟဘဏ္ဍနဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒမေဓဂါ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – ရုသိတောပိ ဝါစံ ဖရုသံ န ဝဇ္ဇာ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အန္နဉ္စ လဒ္ဓါ ဝသနဉ္စ ကာလေ၊ မတ္တံ သ ဇညာ ဣဓ တောသနတ္ထံ။

သော တေသု ဂုတ္တော ယတစာရိ ဂါမေ၊ ရုသိတောပိ ဝါစံ ဖရုသံ န ဝဇ္ဇာ’’တိ။

၂၀၇။

ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပါဒလောလော၊ ဈာနာနုယုတ္တော ဗဟုဇာဂရဿ။

ဥပေက္ခမာရဗ္ဘ သမာဟိတတ္တော၊ တက္ကာသယံ ကုက္ကုစ္စဉ္စုပစ္ဆိန္ဒေ [ကုက္ကုစ္စိယူပစ္ဆိန္ဒေ (သျာ။)] ။

ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပါဒလောလောတိ။ ကထံ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု စက္ခုလောလော, စက္ခုလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒက္ခိတဗ္ဗံ, ဒိဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗ’’န္တိ အာရာမေန အာရာမံ ဥယျာနေန ဥယျာနံ ဂါမေန ဂါမံ နိဂမေန နိဂမံ နဂရေန နဂရံ ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ အနုယုတ္တော စ ဟောတိ ရူပဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော အသံဝုတော ဂစ္ဆတိ ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော, အဿံ ဩလောကေန္တော, ရထံ ဩလောကေန္တော, ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော, ဣတ္ထိယော ဩလောကေန္တော, ပုရိသေ ဩလောကေန္တော, ကုမာရကေ ဩလောကေန္တော, ကုမာရိကာယော ဩလောကေန္တော, အန္တရာပဏံ ဩလောကေန္တော, ဃရမုခါနိ ဩလောကေန္တော, ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော, အဓေါ ဩလောကေန္တော, ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော [ပေက္ခမာနော (ဗဟူသု)] ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ နပ္ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယျထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝါဒိတံ ပေက္ခံ အက္ခာနံ ပါဏိဿရံ ဝေတာဠံ ကုမ္ဘထူဏံ သောဘနကံ စဏ္ဍာလံ ဝံသံ ဓေါဝနံ ဟတ္ထိယုဒ္ဓံ အဿယုဒ္ဓံ မဟိံသယုဒ္ဓံ ဥသဘယုဒ္ဓံ အဇယုဒ္ဓံ မေဏ္ဍယုဒ္ဓံ ကုက္ကုဋယုဒ္ဓံ ဝဋ္ဋကယုဒ္ဓံ ဒဏ္ဍယုဒ္ဓံ မုဋ္ဌိယုဒ္ဓံ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ ဥယျောဓိကံ ဗလဂ္ဂံ သေနာဗ္ယူဟံ အနီကဒဿနံ ဣတိ ဝါ။ ဧဝမ္ပိ ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

ကထံ န ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု န စက္ခုလောလော န စက္ခုလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒက္ခိတဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗ’’န္တိ န အာရာမေန အာရာမံ န ဥယျာနေန ဥယျာနံ န ဂါမေန ဂါမံ န နိဂမေန နိဂမံ န နဂရေန နဂရံ န ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ န ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ အနနုယုတ္တော စ ဟောတိ ရူပဒဿနာယ ။ ဧဝမ္ပိ န ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော သံဝုတော ဂစ္ဆတိ န ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော။ပေ။။ န ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ န ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ။ပေ။။ စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ န ခိတ္တစက္ခု ဟောတိ။

ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ။ပေ။။ အနီကဒဿနံ ဣတိ ဝါ။ ဧဝရူပါ ဝိသူကဒဿနာနုယောဂါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဧဝမ္ပိ န ခိတ္တစက္ခု ဟောတီတိ – ဩက္ခိတ္တစက္ခု။

န စ ပါဒလောလောတိ။ ကထံ ပါဒလောလော ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ပါဒလောလော ပါဒလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အာရာမေန အာရာမံ။ပေ။။ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ အနုယုတ္တော ဟောတိ ရူပဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ ပါဒလောလော ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု အန္တောပိ သံဃာရာမေ ပါဒလောလော ပါဒလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, န အတ္ထဟေတု န ကာရဏဟေတု ဥဒ္ဓတော အဝူပသန္တစိတ္တော ပရိဝေဏတော ပရိဝေဏံ ဂစ္ဆတိ။ ဝိဟာရတော။ပေ။။ ဣတိ ဘဝါဘဝကထံ ကထေတိ။ ဧဝမ္ပိ ပါဒလောလော ဟောတိ။

န စ ပါဒလောလောတိ။ ပါဒလောလိယံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ပါဒလောလိယာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျ, ပဋိသလ္လာနာရာမော အဿ ပဋိသလ္လာနရတော အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရံ ဈာယီ ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော သဒတ္ထဂရုကောတိ – ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပါဒလောလော။

ဈာနာနုယုတ္တော ဗဟုဇာဂရဿာတိ။ ဈာနာနုယုတ္တောတိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဈာနာနုယုတ္တော – အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဌမဿ ဈာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ယုတ္တော ပယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တော, အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဒုတိယဿ ဈာနဿ။ တတိယဿ ဈာနဿ။ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ ဥပ္ပါဒါယ ယုတ္တော ပယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တောတိ။ ဧဝမ္ပိ ဈာနာနုယုတ္တော။ အထ ဝါ ဥပ္ပန္နံ ဝါ ပဌမံ ဈာနံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ [ဗဟုလိံ ကရောတိ (က။)], ဥပ္ပန္နံ ဝါ ဒုတိယံ ဈာနံ ။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတီတိ။ ဧဝမ္ပိ ဈာနာနုယုတ္တော။

ဗဟုဇာဂရဿာတိ ဣဓ ဘိက္ခု ဒိဝသံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ, ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ, ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမံ ယာမံ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေတိ ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓါယ သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိ ကတွာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမံ ယာမံ ပစ္စုဋ္ဌာယ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတီတိ – ဈာနာနုယုတ္တော ဗဟုဇာဂရဿ။

ဥပေက္ခမာရဗ္ဘ သမာဟိတတ္တောတိ။ ဥပေက္ခာတိ ယာ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခာ ဥပေက္ခနာ အဇ္ဈုပေက္ခနာ စိတ္တသမတာ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓတာ မဇ္ဈတ္တတာ စိတ္တဿ။ သမာဟိတတ္တောတိ ယာ စိတ္တဿ ဌိတိ သဏ္ဌိတိ အဝဋ္ဌိတိ အဝိသာဟာရော အဝိက္ခေပေါ အဝိသာဟဋမာနသတာ သမထော သမာဓိန္ဒ္ရိယံ သမာဓိဗလံ သမ္မာသမာဓိ။ ဥပေက္ခမာရဗ္ဘ သမာဟိတတ္တောတိ။ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခံ အာရဗ္ဘ ဧကဂ္ဂစိတ္တော အဝိက္ခိတ္တစိတ္တော အဝိသာဟဋမာနသောတိ – ဥပေက္ခမာရဗ္ဘ သမာဟိတတ္တော။

တက္ကာသယံ ကုက္ကုစ္စဉ္စုပစ္ဆိန္ဒေတိ။ တက္ကာတိ နဝ ဝိတက္ကာ – ကာမဝိတက္ကော, ဗျာပါဒဝိတက္ကော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကော, ဉာတိဝိတက္ကော, ဇနပဒဝိတက္ကော, အမရဝိတက္ကော, ပရာနုဒယတာပဋိသညုတ္တော ဝိတက္ကော, လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသညုတ္တော ဝိတက္ကော, အနဝညတ္တိပဋိသညုတ္တော ဝိတက္ကော – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ နဝ ဝိတက္ကာ။ ကာမဝိတက္ကာနံ ကာမသညာသယော, ဗျာပါဒဝိတက္ကာနံ ဗျာပါဒသညာသယော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကာနံ ဝိဟိံသာသညာသယော။ အထ ဝါ တက္ကာနံ ဝိတက္ကာနံ သင်္ကပ္ပါနံ အဝိဇ္ဇာသယော, အယောနိသော မနသိကာရော အာသယော, အသ္မိမာနော အာသယော, အနောတ္တပ္ပံ အာသယော, ဥဒ္ဓစ္စံ အာသယော။

ကုက္ကုစ္စန္တိ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ ပါဒကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ ဟတ္ထပါဒကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ, အကပ္ပိယေ ကပ္ပိယသညိတာ ကပ္ပိယေ အကပ္ပိယသညိတာ, အဝဇ္ဇေ ဝဇ္ဇသညိတာ, ဝဇ္ဇေ အဝဇ္ဇသညိတာ။ ယံ ဧဝရူပံ ကုက္ကုစ္စံ ကုက္ကုစ္စာယနာ ကုက္ကုစ္စာယိတတ္တံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကုက္ကုစ္စံ။

အပိ စ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ – ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ။ ကထံ ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ? ‘‘ကတံ မေ ကာယဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ ကာယသုစရိတ’’န္တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။ ‘‘ကတံ မေ ဝစီဒုစ္စရိတံ။ ကတံ မေ မနောဒုစ္စရိတံ။ ကတော မေ ပါဏာတိပါတော, အကတာ မေ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။ ‘‘ကတံ မေ အဒိန္နာဒါနံ။ ကတော မေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော။ ကတော မေ မုသာဝါဒေါ။ ကတာ မေ ပိသုဏဝါစာ။ ကတာ မေ ဖရုသဝါစာ။ ကတော မေ သမ္ဖပ္ပလာပေါ။ ကတာ မေ အဘိဇ္ဈာ။ ကတော မေ ဗျာပါဒေါ။ ကတာ မေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, အကတာ မေ သမ္မာဒိဋ္ဌီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။ ဧဝံ ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။

အထ ဝါ ‘‘သီလေသုမှိ န ပရိပူရကာရီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ; ‘‘ဣန္ဒ္ရိယေသုမှိ အဂုတ္တဒွါရော’’တိ။ ‘‘ဘောဇနေ အမတ္တညူမှီ’’တိ။ ‘‘ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တောမှီ’’တိ။ ‘‘န သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတောမှီ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာနိ မေ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာနိ မေ ပဉ္စ ဗလာနီ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတော မေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ။ ‘‘ဒုက္ခံ မေ အပရိညာတ’’န္တိ။ ‘‘ဒုက္ခသမုဒယော မေ အပ္ပဟီနော’’တိ။ ‘‘မဂ္ဂေါ မေ အဘာဝိတော’’တိ။ ‘‘နိရောဓေါ မေ အသစ္ဆိကတော’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။ တက္ကာသယံ ကုက္ကုစ္စဉ္စုပစ္ဆိန္ဒေတိ။ တက္ကဉ္စ တက္ကာသယဉ္စ ကုက္ကုစ္စဉ္စ ဥပစ္ဆိန္ဒေယျ ဆိန္ဒေယျ ဥစ္ဆိန္ဒေယျ သမုစ္ဆိန္ဒေယျ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ – တက္ကာသယံ ကုက္ကုစ္စဉ္စုပစ္ဆိန္ဒေ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခု န စ ပါဒလောလော၊ ဈာနာနုယုတ္တော ဗဟုဇာဂရဿ။

ဥပေက္ခမာရဗ္ဘ သမာဟိတတ္တော၊ တက္ကာသယံ ကုက္ကုစ္စဉ္စုပစ္ဆိန္ဒေ’’တိ။

၂၀၈။

စုဒိတော ဝစီဘိ သတိမာဘိနန္ဒေ၊ သဗြဟ္မစာရီသု ခိလံ ပဘိန္ဒေ။

ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ နာတိဝေလံ၊ ဇနဝါဒဓမ္မာယ န စေတယေယျ။

စုဒိတော ဝစီဘိ သတိမာဘိနန္ဒေတိ။ စုဒိတောတိ ဥပဇ္ဈာယာ ဝါ အာစရိယာ ဝါ သမာနုပဇ္ဈာယကာ ဝါ သမာနာစရိယကာ ဝါ မိတ္တာ ဝါ သန္ဒိဋ္ဌာ ဝါ သမ္ဘတ္တာ ဝါ သဟာယာ ဝါ စောဒေန္တိ – ‘‘ဣဒံ တေ, အာဝုသော, အယုတ္တံ, ဣဒံ တေ အပ္ပတ္တံ, ဣဒံ တေ အသာရုပ္ပံ, ဣဒံ တေ အသီလဋ္ဌ’’န္တိ။ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ တံ စောဒနံ နန္ဒေယျ အဘိနန္ဒေယျ မောဒေယျ အနုမောဒေယျ ဣစ္ဆေယျ သာဒိယေယျ ပတ္ထယေယျ ပိဟယေယျ အဘိဇပ္ပေယျ။ ယထာ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနဇာတိကော သီသံနှာတော ဥပ္ပလမာလံ ဝါ ဝဿိကမာလံ ဝါ အဓိမုတ္တကမာလံ ဝါ လဘိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဥတ္တမင်္ဂေ သိရသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ နန္ဒေယျ အဘိနန္ဒေယျ မောဒေယျ အနုမောဒေယျ ဣစ္ဆေယျ သာဒိယေယျ ပတ္ထယေယျ ပိဟယေယျ အဘိဇပ္ပေယျ; ဧဝမေဝ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ တံ စောဒနံ နန္ဒေယျ အဘိနန္ဒေယျ မောဒေယျ အနုမောဒေယျ ဣစ္ဆေယျ သာဒိယေယျ ပတ္ထယေယျ ပိဟယေယျ အဘိဇပ္ပေယျ။

‘‘နိဓီနံဝ [နိဓိနံဝ (က။) ဓ။ ပ။ ၇၆] ပဝတ္တာရံ၊ ယံ ပဿေ ဝဇ္ဇဒဿိနံ။

နိဂ္ဂယှဝါဒိံ မေဓါဝိံ၊ တာဒိသံ ပဏ္ဍိတံ ဘဇေ။

‘‘တာဒိသံ ဘဇမာနဿ၊ သေယျော ဟောတိ န ပါပိယော။

ဩဝဒေယျာနုသာသေယျ၊ အသဗ္ဘာ စ နိဝါရယေ။

သတဉှိ သော ပိယော ဟောတိ၊ အသတံ ဟောတိ အပ္ပိယော’’တိ။

စုဒိတော ဝစီဘိ သတိမာဘိနန္ဒေ, သဗြဟ္မစာရီသု ခိလံ ပဘိန္ဒေတိ။ သဗြဟ္မစာရီတိ ဧကကမ္မံ ဧကုဒ္ဒေသော သမသိက္ခတာ။ သဗြဟ္မစာရီသု ခိလံ ပဘိန္ဒေတိ။ သဗြဟ္မစာရီသု အာဟတစိတ္တတံ ခိလဇာတတံ ပဘိန္ဒေယျ , ပဉ္စပိ စေတောခိလေ ဘိန္ဒေယျ, တယောပိ စေတောခိလေ ဘိန္ဒေယျ, ရာဂခိလံ ဒေါသခိလံ မောဟခိလံ ဘိန္ဒေယျ ပဘိန္ဒေယျ သမ္ဘိန္ဒေယျာတိ – သဗြဟ္မစာရီသု ခိလံ ပဘိန္ဒေ။

ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ နာတိဝေလန္တိ။ ဉာဏသမုဋ္ဌိတံ ဝါစံ မုဉ္စေယျ, အတ္ထူပသံဟိတံ ဓမ္မူပသံဟိတံ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ ဝါစံ မုဉ္စေယျ ပမုဉ္စေယျာတိ – ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ။ နာတိဝေလန္တိ။ ဝေလာတိ ဒွေ ဝေလာ – ကာလဝေလာ စ သီလဝေလာ စ။ ကတမာ ကာလဝေလာ? ကာလာတိက္ကန္တံ ဝါစံ န ဘာသေယျ, ဝေလာတိက္ကန္တံ ဝါစံ န ဘာသေယျ, ကာလဝေလာတိက္ကန္တံ ဝါစံ န ဘာသေယျ, ကာလံ အသမ္ပတ္တံ ဝါစံ န ဘာသေယျ, ဝေလံ အသမ္ပတ္တံ ဝါစံ န ဘာသေယျ, ကာလဝေလံ အသမ္ပတ္တံ ဝါစံ န ဘာသေယျ။

‘‘ယော ဝေ [စ (သျာ။)] ကာလေ အသမ္ပတ္တေ၊ အတိဝေလဉ္စ ဘာသတိ။

ဧဝံ သော နိဟတော သေတိ၊ ကောကိလာယေဝ [ကောကိလိယာဝ (သျာ။)] အတြဇော’’တိ။

အယံ ကာလဝေလာ။ ကတမာ သီလဝေလာ? ရတ္တော ဝါစံ န ဘာသေယျ, ဒုဋ္ဌော ဝါစံ န ဘာသေယျ, မူဠ္ဟော ဝါစံ န ဘာသေယျ, မုသာဝါဒံ န ဘာသေယျ, ပိသုဏဝါစံ န ဘာသေယျ, ဖရုသဝါစံ န ဘာသေယျ, သမ္ဖပ္ပလာပံ န ဘာသေယျ န ကထေယျ န ဘဏေယျ န ဒီပယေယျ န ဝေါဟရေယျ။ အယံ သီလဝေလာတိ – ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ နာတိဝေလံ။

ဇနဝါဒဓမ္မာယ န စေတယေယျာတိ။ ဇနာတိ ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဂဟဋ္ဌာ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ ဒေဝါ စ မနုဿာ စ။ ဇနဿ ဝါဒါယ ဥပဝါဒါယ နိန္ဒာယ ဂရဟာယ အကိတ္တိယာ အဝဏ္ဏဟာရိကာယ သီလဝိပတ္တိယာ ဝါ အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝါ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝါ အာဇီဝဝိပတ္တိယာ ဝါ န စေတယေယျ စေတနံ န ဥပ္ပါဒေယျ စိတ္တံ န ဥပ္ပါဒေယျ သင်္ကပ္ပံ န ဥပ္ပါဒေယျ မနသိကာရံ န ဥပ္ပါဒေယျာတိ – ဇနဝါဒဓမ္မာယ န စေတယေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘စုဒိတော ဝစီဘိ သတိမာဘိနန္ဒေ၊ သဗြဟ္မစာရီသု ခိလံ ပဘိန္ဒေ။

ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ နာတိဝေလံ၊ ဇနဝါဒဓမ္မာယ န စေတယေယျာ’’တိ။

၂၀၉။

အထာပရံ ပဉ္စ ရဇာနိ လောကေ၊ ယေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေ။

ရူပေသု သဒ္ဒေသု အထော ရသေသု၊ ဂန္ဓေသု ဖဿေသု သဟေထ ရာဂံ။

အထာပရံ ပဉ္စ ရဇာနိ လောကေတိ။ အထာတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂေါ ပဒပါရိပူရီ အက္ခရသမဝါယော ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – အထာတိ။ ပဉ္စ ရဇာနီတိ ရူပရဇော, သဒ္ဒရဇော, ဂန္ဓရဇော, ရသရဇော, ဖောဋ္ဌဗ္ဗရဇော။

‘‘ရာဂေါ ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ၊ ရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ။

ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွာ [ပဋိဝိနောဒိတွာ (က။)] ပဏ္ဍိတာ၊ ဝိဟရန္တိ တေ ဝိဂတရဇဿ သာသနေ။

‘‘ဒေါသော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ။ပေ။။။

ဝိဟရန္တိ တေ ဝိဂတရဇဿ သာသနေ။

‘‘မောဟော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ။ပေ။။။

ဝိဟရန္တိ တေ ဝိဂတရဇဿ သာသနေ’’။

လောကေတိ အပါယလောကေ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓါတုလောကေ အာယတနလောကေတိ – အထာပရံ ပဉ္စ ရဇာနိ လောကေ။

ယေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေတိ။ ယေသန္တိ ရူပရာဂဿ သဒ္ဒရာဂဿ ဂန္ဓရာဂဿ ရသရာဂဿ ဖောဋ္ဌဗ္ဗရာဂဿ။ သတီမာတိ ယာ သတိ အနုဿတိ ပဋိဿတိ သတိ သရဏတာ ဓါရဏတာ အပိလာပနတာ အသမ္မုဿနတာ သတိန္ဒ္ရိယံ သတိဗလံ သမ္မာသတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဧကာယနမဂ္ဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ သတိ။ ဣမာယ သတိယာ ဥပေတော သမုပေတော ဥပဂတော သမုပဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ သော ဝုစ္စတိ သတိမာ ။ သိက္ခေတိ တိဿော သိက္ခာ – အဓိသီလသိက္ခာ, အဓိစိတ္တသိက္ခာ, အဓိပညာသိက္ခာ။ ကတမာ အဓိသီလသိက္ခာ။ပေ။။ အယံ အဓိပညာသိက္ခာ။ ယေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေတိ။ သတိမာ ပုဂ္ဂလော ယေသံ ရူပရာဂဿ သဒ္ဒရာဂဿ ဂန္ဓရာဂဿ ရသရာဂဿ ဖောဋ္ဌဗ္ဗရာဂဿ ဝိနယာယ ပဋိဝိနယာယ ပဟာနာယ ဝူပသမာယ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ ပဋိပဿဒ္ဓိယာ အဓိသီလမ္ပိ သိက္ခေယျ အဓိစိတ္တမ္ပိ သိက္ခေယျ အဓိပညမ္ပိ သိက္ခေယျ, ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တော သိက္ခေယျ, ဇာနန္တော သိက္ခေယျ။ပေ။။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောန္တော သိက္ခေယျ အာစရေယျ သမာစရေယျ သမာဒါယ ဝတ္တေယျာတိ – ယေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေ။

ရူပေသု သဒ္ဒေသု အထော ရသေသု, ဂန္ဓေသု ဖဿေသု သဟေထ ရာဂန္တိ။ ရူပေသု သဒ္ဒေသု ဂန္ဓေသု ရသေသု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု ရာဂံ သဟေယျ ပရိသဟေယျ အဘိဘဝေယျ အဇ္ဈောတ္ထရေယျ ပရိယာဒိယေယျ မဒ္ဒေယျာတိ – ရူပေသု သဒ္ဒေသု အထော ရသေသု ဂန္ဓေသု ဖဿေသု သဟေထ ရာဂံ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အထာပရံ ပဉ္စ ရဇာနိ လောကေ၊ ယေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေ။

ရူပေသု သဒ္ဒေသု အထော ရသေသု၊ ဂန္ဓေသု ဖဿေသု သဟေထ ရာဂ’’န္တိ။

၂၁၀။

ဧတေသု ဓမ္မေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒံ၊ ဘိက္ခု သတိမာ သုဝိမုတ္တစိတ္တော။

ကာလေ သော သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနော၊ ဧကောဒိဘူတော ဝိဟနေ တမံ သော။ [ဣတိ ဘဂဝါ]

ဧတေသု ဓမ္မေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒန္တိ။ ဧတေသူတိ ရူပေသု သဒ္ဒေသု ဂန္ဓေသု ရသေသု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု။ ဆန္ဒောတိ ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂေါ ကာမနန္ဒီ ကာမတဏှာ ကာမသ္နေဟော ကာမပရိဠာဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမဇ္ဈောသာနံ ကာမောဃော ကာမယောဂေါ ကာမုပါဒါနံ။ပေ။။ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ။ ဧတေသု ဓမ္မေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒန္တိ။ ဧတေသု ဓမ္မေသု ဆန္ဒံ ဝိနေယျ ပဋိဝိနေယျ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ – ဧတေသု ဓမ္မေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒံ။

ဘိက္ခု သတိမာ သုဝိမုတ္တစိတ္တောတိ။ ဘိက္ခူတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကော ဝါ ဘိက္ခု, သေခေါ ဝါ ဘိက္ခု။ သတိမာတိ ယာ သတိ အနုဿတိ။ပေ။။ သမ္မာသတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဧကာယနမဂ္ဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ သတိ။ ဣမာယ သတိယာ ဥပေတော သမုပေတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတိမာ။

ဘိက္ခု သတိမာ သုဝိမုတ္တစိတ္တောတိ။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ နီဝရဏေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝိတက္ကဝိစာရေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, တတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဣတိယာ စ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပန္နဿ သုခဒုက္ခေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ; အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပန္နဿ ရူပသညာယ ပဋိဃသညာယ နာနတ္တသညာယ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပန္နဿ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယ စိတ္တံ။ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပန္နဿ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာယ စိတ္တံ။ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပန္နဿ အာကိဉ္စညာယတနသညာယ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ; သောတာပန္နဿ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ဝိစိကိစ္ဆာယ သီလဗ္ဗတပရာမာသာ ဒိဋ္ဌာနုသယာ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာ တဒေကဋ္ဌေဟိ စ ကိလေသေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, သကဒါဂါမိဿ ဩဠာရိကာ ကာမရာဂါနုသယာ ပဋိဃာနုသယာ တဒေကဋ္ဌေဟိ စ ကိလေသေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ , အနာဂါမိဿ အနုသဟဂတာ ကာမရာဂသညောဇနာ ပဋိဃသညောဇနာ အနုသဟဂတာ ကာမရာဂါနုသယာ ပဋိဃာနုသယာ တဒေကဋ္ဌေဟိ စ ကိလေသေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, အရဟတော ရူပရာဂါ အရူပရာဂါ မာနာ ဥဒ္ဓစ္စာ အဝိဇ္ဇာယ မာနာနုသယာ ဘဝရာဂါနုသယာ အဝိဇ္ဇာနုသယာ တဒေကဋ္ဌေဟိ စ ကိလေသေဟိ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တန္တိ – ဘိက္ခု သတိမာ သုဝိမုတ္တစိတ္တော။

ကာလေန သော သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနောတိ။ ကာလေနာတိ ဥဒ္ဓတေ စိတ္တေ သမထဿ [သမာဓိဿ (သီ။)] ကာလော, သမာဟိတေ စိတ္တေ ဝိပဿနာယ ကာလော။

‘‘ကာလေ ပဂ္ဂဏှတိ စိတ္တံ၊ နိဂ္ဂဏှတိ ပုနာပရေ [အထာပရေ (သျာ။)]။

သမ္ပဟံသတိ ကာလေန၊ ကာလေ စိတ္တံ သမာဒဟေ။

‘‘အဇ္ဈုပေက္ခတိ ကာလေန၊ သော ယောဂီ ကာလကောဝိဒေါ။

ကိမှိ ကာလမှိ ပဂ္ဂါဟော၊ ကိမှိ ကာလေ ဝိနိဂ္ဂဟော။

‘‘ကိမှိ ပဟံသနာကာလော၊ သမထကာလော စ ကီဒိသော။

ဥပေက္ခာကာလံ စိတ္တဿ၊ ကထံ ဒဿေတိ ယောဂိနော။

‘‘လီနေ စိတ္တမှိ ပဂ္ဂါဟော၊ ဥဒ္ဓတသ္မိံ ဝိနိဂ္ဂဟော။

နိရဿာဒဂတံ စိတ္တံ၊ သမ္ပဟံသေယျ တာဝဒေ။

‘‘သမ္ပဟဋ္ဌံ ယဒါ စိတ္တံ၊ အလီနံ ဘဝတိနုဒ္ဓတံ။

သမထဿ စ သော [သမထနိမိတ္တဿ သော (သီ။ က။)] ကာလော၊ အဇ္ဈတ္တံ ရမယေ မနော။

‘‘ဧတေန မေဝုပါယေန၊ ယဒါ ဟောတိ သမာဟိတံ။

သမာဟိတစိတ္တမညာယ၊ အဇ္ဈုပေက္ခေယျ တာဝဒေ။

‘‘ဧဝံ ကာလဝိဒူ ဓီရော၊ ကာလညူ ကာလကောဝိဒေါ။

ကာလေန ကာလံ စိတ္တဿ၊ နိမိတ္တမုပလက္ခယေ’’တိ။

ကာလေန သော သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနောတိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနော, ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ’’တိ သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနော, ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနော။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ – သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနော။

ဧကောဒိဘူတော ဝိဟနေ တမံ သော, ဣတိ ဘဂဝါတိ။ ဧကောဒီတိ ဧကဂ္ဂစိတ္တော အဝိက္ခိတ္တစိတ္တော အဝိသာဟဋမာနသော သမထော သမာဓိန္ဒ္ရိယံ သမာဓိဗလံ သမ္မာသမာဓီတိ – ဧကောဒိဘူတော။ ဝိဟနေ တမံ သောတိ ရာဂတမံ ဒေါသတမံ မောဟတမံ ဒိဋ္ဌိတမံ မာနတမံ ကိလေသတမံ ဒုစ္စရိတတမံ အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိကံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ ဟနေယျ ဝိဟနေယျ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ။

ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ အပိ စ ဘဂ္ဂရာဂေါတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂဒေါသောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂမောဟောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂမာနောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂဒိဋ္ဌီတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂကဏ္ဍကောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂကိလေသောတိ ဘဂဝါ, ဘဇိ ဝိဘဇိ ပဝိဘဇိ ဓမ္မရတနန္တိ ဘဂဝါ, ဘဝါနံ အန္တကရောတိ ဘဂဝါ, ဘာဝိတကာယော ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညောတိ ဘဂဝါ, ဘဇိ ဝါ ဘဂဝါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနီတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အတ္ထရသဿ ဓမ္မရသဿ ဝိမုတ္တိရသဿ အဓိသီလဿ အဓိစိတ္တဿ အဓိပညာယာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စတုန္နံ ဈာနာနံ စတုန္နံ အပ္ပမညာနံ စတုန္နံ အရူပသမာပတ္တီနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ အဋ္ဌန္နံ အဘိဘာယတနာနံ နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ ဒသန္နံ သညာဘာဝနာနံ ဒသန္နံ ကသိဏသမာပတ္တီနံ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ အသုဘသမာပတ္တိယာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ ဒသန္နံ တထာဂတဗလာနံ စတုန္နံ ဝေသာရဇ္ဇာနံ စတုန္နံ ပဋိသမ္ဘိဒါနံ ဆန္နံ အဘိညာနံ ဆန္နံ ဗုဒ္ဓဓမ္မာနန္တိ ဘဂဝါ , ဘဂဝါတိ နေတံ နာမံ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ; ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတဉာဏဿ ပဋိလာဘာ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – ဧကောဒိဘူတော ဝိဟနေ တမံ သော ဣတိ ဘဂဝါ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ဧတေသု ဓမ္မေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒံ၊ ဘိက္ခု သတိမာ သုဝိမုတ္တစိတ္တော။

ကာလေန သော သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနော၊ ဧကောဒိဘူတော ဝိဟနေ တမံ သော’’။ [ဣတိ ဘဂဝါတိ]

သာရိပုတ္တသုတ္တနိဒ္ဒေသော သောဠသမော။

အဋ္ဌကဝဂ္ဂမှိ သောဠသ သုတ္တနိဒ္ဒေသာ သမတ္တာ။

မဟာနိဒ္ဒေသပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။