တုဝဋ္ဋကသုတ္တနိဒ္ဒေသ

၁၄။ တုဝဋ္ဋကသုတ္တနိဒ္ဒေသ

အထ တုဝဋ္ဋကသုတ္တနိဒ္ဒေသံ ဝက္ခတိ –

၁၅၀။

ပုစ္ဆာမိ တံ အာဒိစ္စဗန္ဓု၊ [အာဒိစ္စဗန္ဓူ (သီ။ သျာ။)] ဝိဝေကံ သန္တိပဒဉ္စ မဟေသိ [မဟေသိံ (သီ။ သျာ။)] ။

ကထံ ဒိသွာ နိဗ္ဗာတိ ဘိက္ခု၊ အနုပါဒိယာနော လောကသ္မိံ ကိဉ္စိ။

ပုစ္ဆာမိ တံ အာဒိစ္စဗန္ဓူတိ။ ပုစ္ဆာတိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ, ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ, ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ ကတမာ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ လက္ခဏံ အညာတံ ဟောတိ အဒိဋ္ဌံ အတုလိတံ အတီရိတံ အဝိဘူတံ အဝိဘာဝိတံ, တဿ ဉာဏာယ ဒဿနာယ တုလနာယ တီရဏာယ ဝိဘာဝနာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ။ ကတမာ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ လက္ခဏံ ဉာတံ ဟောတိ ဒိဋ္ဌံ တုလိတံ တီရိတံ ဝိဘူတံ ဝိဘာဝိတံ, အညေဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ။ ကတမာ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ သံသယပက္ခန္ဒော [သံသယပက္ခန္နော (သီ။ သျာ။)] ဟောတိ ဝိမတိပက္ခန္ဒော ဒွေဠှကဇာတော, ‘‘ဧဝံ နု ခေါ, န နု ခေါ, ကိံ နု ခေါ, ကထံ နု ခေါ’’တိ သော ဝိမတိစ္ဆေဒနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ ဣမာ တိဿော ပုစ္ဆာ။

အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – မနုဿပုစ္ဆာ, အမနုဿပုစ္ဆာ, နိမ္မိတပုစ္ဆာ။ ကတမာ မနုဿပုစ္ဆာ? မနုဿာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, ဘိက္ခူ ပုစ္ဆန္တိ, ဘိက္ခုနိယော ပုစ္ဆန္တိ, ဥပါသကာ ပုစ္ဆန္တိ, ဥပါသိကာယော ပုစ္ဆန္တိ, ရာဇာနော ပုစ္ဆန္တိ, ခတ္တိယာ ပုစ္ဆန္တိ, ဗြာဟ္မဏာ ပုစ္ဆန္တိ, ဝေဿာ ပုစ္ဆန္တိ, သုဒ္ဒါ ပုစ္ဆန္တိ, ဂဟဋ္ဌာ ပုစ္ဆန္တိ, ပဗ္ဗဇိတာ ပုစ္ဆန္တိ – အယံ မနုဿပုစ္ဆာ။ ကတမာ အမနုဿပုစ္ဆာ? အမနုဿာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, နာဂါ ပုစ္ဆန္တိ, သုပဏ္ဏာ ပုစ္ဆန္တိ, ယက္ခာ ပုစ္ဆန္တိ, အသုရာ ပုစ္ဆန္တိ, ဂန္ဓဗ္ဗာ ပုစ္ဆန္တိ, မဟာရာဇာနော ပုစ္ဆန္တိ, ဣန္ဒာ ပုစ္ဆန္တိ, ဗြဟ္မာနော ပုစ္ဆန္တိ, ဒေဝတာယော ပုစ္ဆန္တိ – အယံ အမနုဿပုစ္ဆာ။ ကတမာ နိမ္မိတပုစ္ဆာ? ယံ ဘဂဝါ ရူပံ အဘိနိမ္မိနာတိ မနောမယံ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ တံ သော နိမ္မိတော ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ, ဘဂဝါ တဿ [နတ္ထိ သီ။ သျာ။ ပေါတ္ထကေသု] ဝိသဇ္ဇေတိ – အယံ နိမ္မိတပုစ္ဆာ။ ဣမာ တိဿော ပုစ္ဆာ။

အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အတ္တတ္ထပုစ္ဆာ, ပရတ္ထပုစ္ဆာ, ဥဘယတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထပုစ္ဆာ, သမ္ပရာယိကတ္ထပုစ္ဆာ, ပရမတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အနဝဇ္ဇတ္ထပုစ္ဆာ, နိက္ကိလေသတ္ထပုစ္ဆာ [နိက္ခေပတ္ထပုစ္ဆာ (သီ။ က။)], ဝေါဒါနတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အတီတပုစ္ဆာ, အနာဂတပုစ္ဆာ, ပစ္စုပ္ပန္နပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – အဇ္ဈတ္တပုစ္ဆာ, ဗဟိဒ္ဓါပုစ္ဆာ, အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ကုသလပုစ္ဆာ, အကုသလပုစ္ဆာ, အဗျာကတပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ခန္ဓပုစ္ဆာ, ဓါတုပုစ္ဆာ, အာယတနပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – သတိပဋ္ဌာနပုစ္ဆာ, သမ္မပ္ပဓါနပုစ္ဆာ, ဣဒ္ဓိပါဒပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – ဣန္ဒ္ရိယပုစ္ဆာ, ဗလပုစ္ဆာ, ဗောဇ္ဈင်္ဂပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိဿော ပုစ္ဆာ – မဂ္ဂပုစ္ဆာ, ဖလပုစ္ဆာ, နိဗ္ဗာနပုစ္ဆာ။

ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ ပသာဒေမိ တံ, ‘‘ကထယဿု မေ’’တိ – ပုစ္ဆာမိ တံ။ အာဒိစ္စဗန္ဓူတိ။ အာဒိစ္စော ဝုစ္စတိ သူရိယော [သုရိယော (သီ။ သျာ။)]။ သူရိယော ဂေါတမော ဂေါတ္တေန, ဘဂဝါပိ ဂေါတမော ဂေါတ္တေန, ဘဂဝါ သူရိယဿ ဂေါတ္တဉာတကော ဂေါတ္တဗန္ဓု; တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါ အာဒိစ္စဗန္ဓူတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ အာဒိစ္စဗန္ဓု။

ဝိဝေကံ သန္တိပဒဉ္စ မဟေသီတိ။ ဝိဝေကာတိ တယော ဝိဝေကာ – ကာယဝိဝေကော , စိတ္တဝိဝေကော, ဥပဓိဝိဝေကော။ ကတမော ကာယဝိဝေကော? ဣဓ ဘိက္ခု ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ ကာယေန ဝိဝိတ္တေန ဝိဟရတိ။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ, ဧကော တိဋ္ဌတိ, ဧကော နိသီဒတိ, ဧကော သေယျံ ကပ္ပေတိ, ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ, ဧကော ပဋိက္ကမတိ, ဧကော ရဟော နိသီဒတိ, ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ, ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တတိ ပါလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ – အယံ ကာယဝိဝေကော။

ကတမော စိတ္တဝိဝေကော? ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ နီဝရဏေဟိ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ, ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝိတက္ကဝိစာရေဟိ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ, တတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဣတိယာ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ, စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပန္နဿ သုခဒုက္ခေဟိ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ, အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပန္နဿ ရူပသညာယ ပဋိဃသညာယ နာနတ္တသညာယ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပန္နဿ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ, အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပန္နဿ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာယ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ , နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပန္နဿ အာကိဉ္စညာယတနသညာယ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ။ သောတာပန္နဿ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ဝိစိကိစ္ဆာယ သီလဗ္ဗတပရာမာသာ ဒိဋ္ဌာနုသယာ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာ, တဒေကဋ္ဌေဟိ စ ကိလေသေဟိ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ။ သကဒါဂါမိဿ ဩဠာရိကာ ကာမရာဂသညောဇနာ ပဋိဃသညောဇနာ ဩဠာရိကာ ကာမရာဂါနုသယာ ပဋိဃာနုသယာ, တဒေကဋ္ဌေဟိ စ ကိလေသေဟိ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ။ အနာဂါမိဿ အနုသဟဂတာ ကာမရာဂသညောဇနာ ပဋိဃသညောဇနာ အနုသဟဂတာ ကာမရာဂါနုသယာ ပဋိဃာနုသယာ, တဒေကဋ္ဌေဟိ စ ကိလေသေဟိ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ။ အရဟတော ရူပရာဂါ အရူပရာဂါ မာနာ ဥဒ္ဓစ္စာ အဝိဇ္ဇာယ မာနာနုသယာ ဘဝရာဂါနုသယာ အဝိဇ္ဇာနုသယာ, တဒေကဋ္ဌေဟိ စ ကိလေသေဟိ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေဟိ စိတ္တံ ဝိဝိတ္တံ ဟောတိ – အယံ စိတ္တဝိဝေကော။

ကတမော ဥပဓိဝိဝေကော? ဥပဓိ ဝုစ္စတိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင်္ခါရာ စ။ ဥပဓိဝိဝေကော ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ – အယံ ဥပဓိဝိဝေကော။ ကာယဝိဝေကော စ ဝိဝေကဋ္ဌကာယာနံ [ဝူပကဋ္ဌကာယာနံ (သီ။)] နေက္ခမ္မာဘိရတာနံ, စိတ္တဝိဝေကော စ ပရိသုဒ္ဓစိတ္တာနံ ပရမဝေါဒါနပတ္တာနံ, ဥပဓိဝိဝေကော စ နိရုပဓီနံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝိသင်္ခါရဂတာနံ။ သန္တီတိ ဧကေန အာကာရေန သန္တိပိ သန္တိပဒမ္ပိ တံယေဝ အမတံ နိဗ္ဗာနံ, ယော သော သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သန္တမေတံ ပဒံ, ပဏီတမေတံ ပဒံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’’န္တိ။ အထ အပရေန အာကာရေန ယေ ဓမ္မာ သန္တာဓိဂမာယ သန္တိဖုသနာယ သန္တိသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ, သေယျထိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ သန္တိပဒံ တာဏပဒံ လေဏပဒံ သရဏပဒံ အဘယပဒံ အစ္စုတပဒံ အမတပဒံ နိဗ္ဗာနပဒံ။

မဟေသီတိ မဟေသိ ဘဂဝါ။ မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟန္တံ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ပေ။။ မဟန္တံ ပညာက္ခန္ဓံ။ မဟန္တံ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ။ မဟန္တံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ; မဟတော တမောကာယဿ ပဒါလနံ, မဟတော ဝိပလ္လာသဿ ဘေဒနံ, မဟတော တဏှာသလ္လဿ အဗ္ဗဟနံ [အဗ္ဗူဟနံ (သီ။ သျာ။), အဗ္ဘုဟနံ (က။)], မဟတော ဒိဋ္ဌိသံဃာတဿ ဝိနိဝေဌနံ, မဟတော မာနဓဇဿ ပပါတနံ [ပဝါဟနံ (သျာ။)], မဟတော အဘိသင်္ခါရဿ ဝူပသမံ, မဟတော ဩဃဿ နိတ္ထရဏံ, မဟတော ဘာရဿ နိက္ခေပနံ, မဟတော သံသာရဝဋ္ဋဿ ဥပစ္ဆေဒံ, မဟတော သန္တာပဿ နိဗ္ဗာပနံ , မဟတော ပရိဠာဟဿ ပဋိပဿဒ္ဓိံ, မဟတော ဓမ္မဓဇဿ ဥဿာပနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟန္တေ သတိပဋ္ဌာနေ မဟန္တေ သမ္မပ္ပဓါနေ မဟန္တေ ဣဒ္ဓိပါဒေ မဟန္တာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ မဟန္တာနိ ဗလာနိ မဟန္တေ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ မဟန္တံ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ မဟန္တံ ပရမတ္ထံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ; မဟေသက္ခေဟိ ဝါ သတ္တေဟိ ဧသိတော ဂဝေသိတော ပရိယေသိတော ကဟံ ဗုဒ္ဓေါ ကဟံ ဘဂဝါ ကဟံ ဒေဝဒေဝေါ ကဟံ နရာသဘောတိ မဟေသီတိ – ဝိဝေကံ သန္တိပဒဉ္စ မဟေသိ။

ကထံ ဒိသွာ နိဗ္ဗာတိ ဘိက္ခူတိ။ ကထံ ဒိသွာ ပဿိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ အတ္တနော ရာဂံ နိဗ္ဗာပေတိ, ဒေါသံ နိဗ္ဗာပေတိ, မောဟံ နိဗ္ဗာပေတိ, ကောဓံ။ပေ။။ ဥပနာဟံ။ မက္ခံ။ ပဠာသံ။ ဣဿံ။ မစ္ဆရိယံ။ မာယံ။ သာဌေယျံ။ ထမ္ဘံ။ သာရမ္ဘံ။ မာနံ။ အတိမာနံ။ မဒံ။ ပမာဒံ။ သဗ္ဗေ ကိလေသေ။ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတေ။ သဗ္ဗေ ဒရထေ။ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟေ။ သဗ္ဗေ သန္တာပေ ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေ နိဗ္ဗာပေတိ သမေတိ ဥပသမေတိ ဝူပသမေတိ ပဋိပဿမ္ဘေတိ။ ဘိက္ခူတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကော ဝါ ဘိက္ခု သေခေါ ဝါ ဘိက္ခူတိ – ကထံ ဒိသွာ နိဗ္ဗာတိ ဘိက္ခု။

အနုပါဒိယာနော လောကသ္မိံ ကိဉ္စီတိ။ စတူဟိ ဥပါဒါနေဟိ အနုပါဒိယမာနော အဂဏှယမာနော အပရာမသမာနော အနဘိနိဝိသမာနော။ လောကသ္မိန္တိ အပါယလောကေ မနုဿလောကေ ဒေဝလောကေ, ခန္ဓလောကေ ဓါတုလောကေ အာယတနလောကေ။ ကိဉ္စီတိ ကိဉ္စိ ရူပဂတံ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတန္တိ – အနုပါဒိယာနော လောကသ္မိံ ကိဉ္စိ။

တေနာဟ သော နိမ္မိတော –

‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ အာဒိစ္စဗန္ဓု၊ ဝိဝေကံ သန္တိပဒဉ္စ မဟေသိ။

ကထံ ဒိသွာ နိဗ္ဗာတိ ဘိက္ခု၊ အနုပါဒိယာနော လောကသ္မိံ ကိဉ္စီ’’တိ။

၁၅၁။

မူလံ ပပဉ္စသင်္ခါယ၊ [ဣတိ ဘဂဝါ]

မန္တာ အသ္မီတိ သဗ္ဗမုပရုန္ဓေ [သဗ္ဗမုပရုဒ္ဓေ (သျာ။)] ။

ယာ ကာစိ တဏှာ အဇ္ဈတ္တံ၊ တာသံ ဝိနယာ သဒါ သတော သိက္ခေ။

မူလံ ပပဉ္စသင်္ခါယ, [ဣတိ ဘဂဝါ] မန္တာ အသ္မီတိ သဗ္ဗမုပရုန္ဓေတိ။ ပပဉ္စာယေဝ ပပဉ္စသင်္ခါ။ တဏှာပပဉ္စသင်္ခါ ဒိဋ္ဌိပပဉ္စသင်္ခါ။ ကတမံ တဏှာပပဉ္စဿ မူလံ? အဝိဇ္ဇာမူလံ, အယောနိသောမနသိကာရော မူလံ, အသ္မိမာနော မူလံ, အဟိရိကံ မူလံ , အနောတ္တပ္ပံ မူလံ, ဥဒ္ဓစ္စံ မူလံ – ဣဒံ တဏှာပပဉ္စဿ မူလံ။ ကတမံ ဒိဋ္ဌိပပဉ္စဿ မူလံ? အဝိဇ္ဇာမူလံ, အယောနိသောမနသိကာရော မူလံ, အသ္မိမာနော မူလံ, အဟိရိကံ မူလံ, အနောတ္တပ္ပံ မူလံ, ဥဒ္ဓစ္စံ မူလံ – ဣဒံ ဒိဋ္ဌိပပဉ္စဿ မူလံ။

ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ အပိ စ ဘဂ္ဂရာဂေါတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂဒေါသောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂမောဟောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂမာနောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂဒိဋ္ဌီတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂကဏ္ဍကောတိ ဘဂဝါ, ဘဂ္ဂကိလေသောတိ ဘဂဝါ, ဘဇိ ဝိဘဇိ ပဝိဘဇိ ဓမ္မရတနန္တိ ဘဂဝါ, ဘဝါနံ အန္တကရောတိ ဘဂဝါ, ဘာဝိတကာယော ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညောတိ ဘဂဝါ; ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ အပ္ပသဒ္ဒါနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝါတာနိ မနုဿရာဟဿေယျကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပါနီတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အတ္ထရသဿ ဓမ္မရသဿ ဝိမုတ္တိရသဿ အဓိသီလဿ အဓိစိတ္တဿ အဓိပညာယာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စတုန္နံ ဈာနာနံ စတုန္နံ အပ္ပမညာနံ စတုန္နံ အရူပသမာပတ္တီနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ အဋ္ဌန္နံ အဘိဘာယတနာနံ နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီနန္တိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ ဒသန္နံ သညာဘာဝနာနံ ဒသန္နံ ကသိဏသမာပတ္တီနံ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ အသုဘသမာပတ္တိယာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿာတိ ဘဂဝါ, ဘာဂီ ဝါ ဘဂဝါ ဒသန္နံ တထာဂတဗလာနံ စတုန္နံ ဝေသာရဇ္ဇာနံ စတုန္နံ ပဋိသမ္ဘိဒါနံ ဆန္နံ အဘိညာနံ ဆန္နံ ဗုဒ္ဓဓမ္မာနန္တိ ဘဂဝါ, ဘဂဝါတိ နေတံ နာမံ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ; ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတဉာဏဿ ပဋိလာဘာ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – မူလံ ပပဉ္စသင်္ခါယ ဣတိ ဘဂဝါ။

မန္တာ အသ္မီတိ သဗ္ဗမုပရုန္ဓေတိ။ မန္တာ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ။။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ အသ္မီတိ ရူပေ အသ္မီတိ မာနော အသ္မီတိ ဆန္ဒော အသ္မီတိ အနုသယော; ဝေဒနာယ။ သညာယ။ သင်္ခါရေသု။ ဝိညာဏေ အသ္မီတိ မာနော အသ္မီတိ ဆန္ဒော အသ္မီတိ အနုသယောတိ။ မူလံ ပပဉ္စသင်္ခါယ ဣတိ ဘဂဝါ။ မန္တာ အသ္မီတိ သဗ္ဗမုပရုန္ဓေတိ။ ပပဉ္စသင်္ခါယ မူလဉ္စ အသ္မိမာနဉ္စ မန္တာယ သဗ္ဗံ ရုန္ဓေယျ ဥပရုန္ဓေယျ နိရောဓေယျ ဝူပသမေယျ အတ္ထင်္ဂမေယျ ပဋိပဿမ္ဘေယျာတိ – မူလံ ပပဉ္စသင်္ခါယ ဣတိ ဘဂဝါ, မန္တာ အသ္မီတိ သဗ္ဗမုပရုန္ဓေ။

ယာ ကာစိ တဏှာ အဇ္ဈတ္တန္တိ။ ယာ ကာစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိဿေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယာ ကာစီတိ။ တဏှာတိ ရူပတဏှာ။ပေ။။ ဓမ္မတဏှာ။ အဇ္ဈတ္တန္တိ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနာ ဝါ [အဇ္ဈတ္တံ သမုဋ္ဌာတိ (သျာ။)] သာ တဏှာတိ – အဇ္ဈတ္တံ ။ အထ ဝါ အဇ္ဈတ္တိကံ ဝုစ္စတိ စိတ္တံ။ ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ ဟဒယံ ပဏ္ဍရံ မနော မနာယတနံ မနိန္ဒ္ရိယံ ဝိညာဏံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓါတု။ စိတ္တေန သာ တဏှာ သဟဂတာ သဟဇာတာ သံသဋ္ဌာ သမ္ပယုတ္တာ ဧကုပ္ပါဒါ ဧကနိရောဓါ ဧကဝတ္ထုကာ ဧကာရမ္မဏာတိပိ အဇ္ဈတ္တန္တိ – ယာ ကာစိ တဏှာ အဇ္ဈတ္တံ။

တာသံ ဝိနယာ သဒါ သတော သိက္ခေတိ။ သဒါတိ သဒါ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗကာလံ နိစ္စကာလံ ဓုဝကာလံ, သတတံ သမိတံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ ဥဒကူမိဂဇာတံ အဝီစိသန္တတိသဟိတံ ဖုသိတံ, ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ , ပုရိမံ ယာမံ မဇ္ဈိမံ ယာမံ ပစ္ဆိမံ ယာမံ, ကာဠေ ဇုဏှေ, ဝဿေ ဟေမန္တေ ဂိမှေ, ပုရိမေ ဝယောခန္ဓေ မဇ္ဈိမေ ဝယောခန္ဓေ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဝေဒနာသု။ပေ။။ စိတ္တေ။ပေ။။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – အသတိ ပရိဝဇ္ဇနာယ သတော, သတိကရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ ကတတ္တာ သတော, သတိပဋိပက္ခာနံ ဓမ္မာနံ ဟတတ္တာ သတော, သတိနိမိတ္တာနံ အသမ္မုဋ္ဌတ္တာ သတော။ အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – သတိယာ သမန္နာဂတတ္တာ သတော, သတိယာ ဝသိတတ္တာ သတော, သတိယာ ပါဂုညတာယ သတော, သတိယာ အပစ္စောရောဟနတာယ သတော။ အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – သတ္တတ္တာ သတော, သန္တတ္တာ သတော, သမိတတ္တာ သတော, သန္တဓမ္မသမန္နာဂတတ္တာ သတော။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာ သတော, ဓမ္မာနုဿတိယာ သတော, သံဃာနုဿတိယာ သတော, သီလာနုဿတိယာ သတော, စာဂါနုဿတိယာ သတော, ဒေဝတာနုဿတိယာ သတော, အာနာပါနဿတိယာ သတော, မရဏဿတိယာ သတော, ကာယဂတာသတိယာ သတော, ဥပသမာနုဿတိယာ သတော။ ယာ သတိ အနုဿတိ ပဋိဿတိ, သတိ သရဏတာ ဓါရဏတာ အပိလာပနတာ အသမ္မုဿနတာ, သတိ သတိန္ဒ္ရိယံ သတိဗလံ သမ္မာသတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဧကာယနမဂ္ဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ သတိ။ ဣမာယ သတိယာ ဥပေတော သမုပေတော, ဥပဂတော သမုပဂတော, ဥပပန္နော သမုပပန္နော, သမန္နာဂတော သော ဝုစ္စတိ သတော။

သိက္ခေတိ တိဿော သိက္ခာ – အဓိသီလသိက္ခာ, အဓိစိတ္တသိက္ခာ, အဓိပညာသိက္ခာ။ ကတမာ အဓိသီလသိက္ခာ? ဣဓ ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, ခုဒ္ဒကော သီလက္ခန္ဓော။ မဟန္တော သီလက္ခန္ဓော, သီလံ ပတိဋ္ဌာ အာဒိ စရဏံ သံယမော သံဝရော မုခံ ပမုခံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ – အယံ အဓိသီလသိက္ခာ။

ကတမာ အဓိစိတ္တသိက္ခာ? ဣဓ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ အဓိစိတ္တသိက္ခာ။

ကတမာ အဓိပညာသိက္ခာ? ဣဓ ဘိက္ခု ပညဝါ ဟောတိ, ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ , အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣမေ အာသဝါတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ အာသဝသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ အာသဝနိရောဓေါတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ အဓိပညာသိက္ခာ။

တာသံ ဝိနယာ သဒါ သတော သိက္ခေတိ။ တာသံ တဏှာနံ ဝိနယာယ ပဋိဝိနယာယ ပဟာနာယ ဝူပသမာယ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ ပဋိပဿဒ္ဓိယာ အဓိသီလမ္ပိ သိက္ခေယျ, အဓိစိတ္တမ္ပိ သိက္ခေယျ, အဓိပညမ္ပိ သိက္ခေယျ; ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တော သိက္ခေယျ, ပဇာနန္တော သိက္ခေယျ, ပဿန္တော သိက္ခေယျ, ပစ္စဝေက္ခန္တော သိက္ခေယျ, စိတ္တံ အဓိဋ္ဌဟန္တော သိက္ခေယျ, သဒ္ဓါယ အဓိမုစ္စန္တော သိက္ခေယျ, ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏှန္တော သိက္ခေယျ, သတိံ ဥပဋ္ဌပေန္တော သိက္ခေယျ, စိတ္တံ သမာဒဟန္တော သိက္ခေယျ, ပညာယ ပဇာနန္တော သိက္ခေယျ, အဘိညေယျံ အဘိဇာနန္တော သိက္ခေယျ, ပရိညေယျံ ပရိဇာနန္တော သိက္ခေယျ, ပဟာတဗ္ဗံ ပဇဟန္တော သိက္ခေယျ, ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝေန္တော သိက္ခေယျ, သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောန္တော သိက္ခေယျ အာစရေယျ သမာစရေယျ သမာဒါယ ဝတ္တေယျာတိ – တာသံ ဝိနယာ သဒါ သတော သိက္ခေ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘မူလံ ပပဉ္စသင်္ခါယ၊ [ဣတိ ဘဂဝါ]

မန္တာ အသ္မီတိ သဗ္ဗမုပရုန္ဓေ။

ယာ ကာစိ တဏှာ အဇ္ဈတ္တံ၊ တာသံ ဝိနယာ သဒါ သတော သိက္ခေ’’တိ။

၁၅၂။

ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မမဘိဇညာ၊ အဇ္ဈတ္တံ အထ ဝါပိ ဗဟိဒ္ဓါ။

န တေန ထာမံ ကုဗ္ဗေထ၊ န ဟိ သာ နိဗ္ဗုတိ သတံ ဝုတ္တာ။

ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မမဘိဇညာ အဇ္ဈတ္တန္တိ။ ယံ ကိဉ္စိ အတ္တနော ဂုဏံ ဇာနေယျ ကုသလေ ဝါ ဓမ္မေ အဗျာကတေ ဝါ ဓမ္မေ။ ကတမေ အတ္တနော ဂုဏာ? ဥစ္စာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ အဿံ [အဿ (သျာ။)], မဟာဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ အဿံ, ဥဠာရဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ အဿံ, ဉာတော ယသဿီ သဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတာနန္တိ ဝါ အဿံ, လာဘိမှိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနန္တိ ဝါ အဿံ, သုတ္တန္တိကော ဝါ အဿံ, ဝိနယဓရော ဝါ အဿံ, ဓမ္မကထိကော ဝါ အဿံ, အာရညိကော ဝါ အဿံ, ပိဏ္ဍပါတိကော ဝါ အဿံ, ပံသုကူလိကော ဝါ အဿံ, တေစီဝရိကော ဝါ အဿံ, သပဒါနစာရိကော ဝါ အဿံ, ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကော ဝါ အဿံ, နေသဇ္ဇိကော ဝါ အဿံ, ယထာသန္ထတိကော ဝါ အဿံ, ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီတိ ဝါ အဿံ, ဒုတိယဿ ဈာနဿ လာဘီတိ ဝါ အဿံ, တတိယဿ ဈာနဿ လာဘီတိ ဝါ အဿံ, စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီတိ ဝါ အဿံ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီတိ ဝါ အဿံ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ။ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီတိ ဝါ အဿံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ အတ္တနော ဂုဏာ ။ ယံ ကိဉ္စိ အတ္တနော ဂုဏံ ဇာနေယျ အာဇာနေယျ ဝိဇာနေယျ ပဋိဝိဇာနေယျ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာတိ – ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မမဘိဇညာ အဇ္ဈတ္တံ။ အထ ဝါပိ ဗဟိဒ္ဓါတိ။ ဥပဇ္ဈာယဿ ဝါ အာစရိယဿ ဝါ တေ ဂုဏာ အဿူတိ [အဿူတိ အဇ္ဈတ္တံ (ဗဟူသု)] – အထ ဝါပိ ဗဟိဒ္ဓါ။

န တေန ထာမံ ကုဗ္ဗေထာတိ။ အတ္တနော ဝါ ဂုဏေန ပရေသံ ဝါ ဂုဏေန ထာမံ န ကရေယျ, ထမ္ဘံ န ကရေယျ, မာနံ န ကရေယျ, ဥန္နတိံ န ကရေယျ, ဥန္နမံ န ကရေယျ, န တေန မာနံ ဇနေယျ, န တေန ထဒ္ဓေါ အဿ ပတ္ထဒ္ဓေါ ပဂ္ဂဟိတသိရောတိ – န တေန ထာမံ ကုဗ္ဗေထ။

န ဟိ သာ နိဗ္ဗုတိ သတံ ဝုတ္တာတိ။ သတာနံ သန္တာနံ သပ္ပုရိသာနံ ဗုဒ္ဓါနံ ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သာ နိဗ္ဗုတီတိ န ဝုတ္တာ န ပဝုတ္တာ န အာစိက္ခိတာ န ဒေသိတာ န ပညပိတာ န ပဋ္ဌပိတာ န ဝိဝဋာ န ဝိဘတ္တာ န ဥတ္တာနီကတာ နပ္ပကာသိတာတိ – န ဟိ သာ နိဗ္ဗုတိ သတံ ဝုတ္တာ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မမဘိဇညာ၊ အဇ္ဈတ္တံ အထ ဝါပိ ဗဟိဒ္ဓါ။

န တေန ထာမံ ကုဗ္ဗေထ၊ န ဟိ သာ နိဗ္ဗုတိ သတံ ဝုတ္တာ’’တိ။

၁၅၃။

သေယျော န တေန မညေယျ၊ နီစေယျော အထ ဝါပိ သရိက္ခော။

ဖုဋ္ဌော အနေကရူပေဟိ၊ နာတုမာနံ ဝိကပ္ပယံ တိဋ္ဌေ။

သေယျော န တေန မညေယျာတိ။ ‘‘သေယျောဟမသ္မီ’’တိ အတိမာနံ န ဇနေယျ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာတိ – သေယျော န တေန မညေယျ။

နီစေယျော အထ ဝါပိ သရိက္ခောတိ။ ‘‘ဟီနောဟမသ္မီ’’တိ ဩမာနံ န ဇနေယျ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ။ပေ။။ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာ။ ‘‘သဒိသောဟမသ္မီ’’တိ မာနံ န ဇနေယျ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာတိ – နီစေယျော အထ ဝါပိ သရိက္ခော။

ဖုဋ္ဌော အနေကရူပေဟီတိ။ အနေကဝိဓေဟိ အာကာရေဟိ ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတောတိ – ဖုဋ္ဌော အနေကရူပေဟိ။

နာတုမာနံ ဝိကပ္ပယံ တိဋ္ဌေတိ။ အာတုမာ ဝုစ္စတိ အတ္တာ။ အတ္တာနံ ကပ္ပေန္တော ဝိကပ္ပေန္တော ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇန္တော န တိဋ္ဌေယျာတိ – နာတုမာနံ ဝိကပ္ပယံ တိဋ္ဌေ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘သေယျော န တေန မညေယျ၊ နီစေယျော အထ ဝါပိ သရိက္ခော။

ဖုဋ္ဌော အနေကရူပေဟိ၊ နာတုမာနံ ဝိကပ္ပယံ တိဋ္ဌေ’’တိ။

၁၅၄။

အဇ္ဈတ္တမေဝုပသမေ ၊ န အညတော ဘိက္ခု သန္တိမေသေယျ။

အဇ္ဈတ္တံ ဥပသန္တဿ၊ နတ္ထိ အတ္တာ [အတ္တံ (သျာ။)] ကုတော နိရတ္တာ [နိရတ္တံ (သျာ။)] ဝါ။

အဇ္ဈတ္တမေဝုပသမေတိ။ အဇ္ဈတ္တံ ရာဂံ သမေယျ, ဒေါသံ သမေယျ, မောဟံ သမေယျ, ကောဓံ။ပေ။။ ဥပနာဟံ။ မက္ခံ။ ပဠာသံ။ ဣဿံ။ မစ္ဆရိယံ။ မာယံ။ သာဌေယျံ။ ထမ္ဘံ။ သာရမ္ဘံ ။ မာနံ။ အတိမာနံ။ မဒံ။ ပမာဒံ။ သဗ္ဗေ ကိလေသေ။ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတေ။ သဗ္ဗေ ဒရထေ။ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟေ။ သဗ္ဗေ သန္တာပေ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေ သမေယျ ဥပသမေယျ ဝူပသမေယျ နိဗ္ဗာပေယျ ပဋိပဿမ္ဘေယျာတိ – အဇ္ဈတ္တမေဝုပသမေ။

န အညတော ဘိက္ခု သန္တိမေသေယျာတိ။ အညတော အသုဒ္ဓိမဂ္ဂေန, မိစ္ဆာပဋိပဒါယ, အနိယျာနပတေန, အညတြ သတိပဋ္ဌာနေဟိ, အညတြ သမ္မပ္ပဓါနေဟိ, အညတြ ဣဒ္ဓိပါဒေဟိ, အညတြ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ, အညတြ ဗလေဟိ, အညတြ ဗောဇ္ဈင်္ဂေဟိ, အညတြ အရိယာ အဋ္ဌင်္ဂိကာ မဂ္ဂါ သန္တိံ ဥပသန္တိံ ဝူပသန္တိံ နိဗ္ဗုတိံ ပဋိပဿဒ္ဓိံ န ဧသေယျ န ဂဝေသေယျ န ပရိယေသေယျာတိ – န အညတော ဘိက္ခု သန္တိမေသေယျ။

အဇ္ဈတ္တံ ဥပသန္တဿာတိ။ အဇ္ဈတ္တံ ရာဂံ သန္တဿ, ဒေါသံ သန္တဿ, မောဟံ သန္တဿ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရေ သန္တဿ ဥပသန္တဿ ဝူပသန္တဿ နိဗ္ဗုတဿ ပဋိပဿဒ္ဓိယာတိ – အဇ္ဈတ္တံ ဥပသန္တဿ။

နတ္ထိ အတ္တာ ကုတော နိရတ္တာ ဝါတိ။ နတ္ထီတိ ပဋိက္ခေပေါ။ အတ္တာတိ အတ္တဒိဋ္ဌိ နတ္ထိ; နိရတ္တာတိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ နတ္ထိ။ အတ္တာတိ ဂဟိတံ နတ္ထိ; နိရတ္တာတိ မုဉ္စိတဗ္ဗံ နတ္ထိ။ ယဿတ္ထိ ဂဟိတံ, တဿတ္ထိ မုဉ္စိတဗ္ဗံ။ တဿ ဂဟိတံ ဂါဟံ မုဉ္စနံ သမတိက္ကန္တော အရဟာ ဝုဒ္ဓိပါရိဟာနိဝီတိဝတ္တော။ သော ဝုဋ္ဌဝါသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ။။ ဇာတိမရဏသံသာရော, နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါတိ – နတ္ထိ အတ္တာ ကုတော နိရတ္တာ ဝါ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အဇ္ဈတ္တမေဝုပသမေ၊ န အညတော ဘိက္ခု သန္တိမေသေယျ။

အဇ္ဈတ္တံ ဥပသန္တဿ၊ နတ္ထိ အတ္တာ ကုတော နိရတ္တာ ဝါ’’တိ။

၁၅၅။

မဇ္ဈေ ယထာ သမုဒ္ဒဿ၊ ဦမိ နော ဇာယတီ ဌိတော ဟောတိ။

ဧဝံ ဌိတော အနေဇဿ၊ ဥဿဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ [ကရေ (သီ။)] ကုဟိဉ္စိ။

မဇ္ဈေ ယထာ သမုဒ္ဒဿ, ဦမိ နော ဇာယတီ ဌိတော ဟောတီတိ။ သမုဒ္ဒေါ စတုရာသီတိယောဇနသဟဿာနိ ဥဗ္ဗေဓေန ဂမ္ဘီရော။ ဟေဋ္ဌာ စတ္တာရီသယောဇနသဟဿာနိ ဥဒကံ မစ္ဆကစ္ဆပေဟိ ကမ္ပတိ။ ဥပရိ စတ္တာရီသယောဇနသဟဿာနိ ဥဒကံ ဝါတေဟိ ကမ္ပတိ။ မဇ္ဈေ စတ္တာရီသယောဇနသဟဿာနိ ဥဒကံ န ကမ္ပတိ န ဝိကမ္ပတိ န စလတိ န ဝေဓတိ နပ္ပဝေဓတိ န သမ္ပဝေဓတိ။ အနေရိတော အဃဋ္ဋိတော အစလိတော အလုဠိတော အဘန္တော ဝူပသန္တော တတြ ဦမိ နော ဇာယတိ, ဌိတော ဟောတိ သမုဒ္ဒေါတိ။ ဧဝမ္ပိ မဇ္ဈေ ယထာ သမုဒ္ဒဿ ဦမိ နော ဇာယတီ ဌိတော ဟောတိ။

အထ ဝါ သတ္တန္နံ ပဗ္ဗတာနံ အန္တရိကာသု သတ္တသီဒန္တရာ မဟာသမုဒ္ဒါ။ [သီဒန္တရသမုဒ္ဒေါ (သျာ။)] တတြ ဥဒကံ န ကမ္ပတိ န ဝိကမ္ပတိ န စလတိ န ဝေဓတိ နပ္ပဝေဓတိ န သမ္ပဝေဓတိ။ အနေရိတော အဃဋ္ဋိတော အစလိတော အလုဠိတော အဘန္တော ဝူပသန္တော တတြ ဦမိ နော ဇာယတိ, ဌိတော ဟောတိ သမုဒ္ဒေါတိ။ ဧဝမ္ပိ မဇ္ဈေ ယထာ သမုဒ္ဒဿ ဦမိ နော ဇာယတီ ဌိတော ဟောတိ။

ဧဝံ ဌိတော အနေဇဿာတိ။ ဧဝန္တိ ဩပမ္မသမ္ပဋိပါဒနံ။ ဌိတောတိ လာဘေပိ န ကမ္ပတိ, အလာဘေပိ န ကမ္ပတိ, ယသေပိ န ကမ္ပတိ, အယသေပိ န ကမ္ပတိ, ပသံသာယပိ န ကမ္ပတိ, နိန္ဒာယပိ န ကမ္ပတိ, သုခေပိ န ကမ္ပတိ, ဒုက္ခေပိ န ကမ္ပတိ န ဝိကမ္ပတိ န စလတိ န ဝေဓတိ နပ္ပဝေဓတိ န သမ္ပဝေဓတီတိ – ဧဝံ ဌိတော။ အနေဇဿာတိ ဧဇာ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ။ပေ။။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ယဿေသာ ဧဇာ တဏှာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ အနေဇော။ ဧဇာယ ပဟီနတ္တာ အနေဇော ; သော လာဘေပိ န ဣဉ္ဇတိ, အလာဘေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ယသေပိ န ဣဉ္ဇတိ, အယသေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ပသံသာယပိ န ဣဉ္ဇတိ, နိန္ဒာယပိ န ဣဉ္ဇတိ, သုခေပိ န ဣဉ္ဇတိ, ဒုက္ခေပိ န ဣဉ္ဇတိ, န စလတိ န ဝေဓတိ နပ္ပဝေဓတိ န သမ္ပဝေဓတီတိ – ဧဝံ ဌိတော အနေဇဿ။

ဥဿဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စီတိ။ ဥဿဒါတိ သတ္တုဿဒါ – ရာဂုဿဒံ [ရာဂုဿဒေါ (သျာ။)], ဒေါသုဿဒံ, မောဟုဿဒံ, မာနုဿဒံ, ဒိဋ္ဌုဿဒံ, ကိလေသုဿဒံ, ကမ္မုဿဒံ န ကရေယျ န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ။ ကုဟိဉ္စီတိ ကုဟိဉ္စိ ကိသ္မိဉ္စိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါတိ – ဥဿဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘မဇ္ဈေ ယထာ သမုဒ္ဒဿ၊ ဦမိ နော ဇာယတီ ဌိတော ဟောတိ။

ဧဝံ ဌိတော အနေဇဿ၊ ဥဿဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စီ’’တိ။

၁၅၆။

အကိတ္တယီ ဝိဝဋစက္ခု၊ သက္ခိဓမ္မံ ပရိဿယဝိနယံ။

ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ပါတိမောက္ခံ အထ ဝါပိ သမာဓိံ။

အကိတ္တယီ ဝိဝဋစက္ခူတိ။ အကိတ္တယီတိ ကိတ္တိတံ အာစိက္ခိတံ ဒေသိတံ ပညပိတံ ပဋ္ဌပိတံ ဝိဝဋံ ဝိဘတ္တံ ဥတ္တာနီကတံ ပကာသိတန္တိ – အကိတ္တယိ [အကိတ္တယီတိ အကိတ္တယိ ပရိကိတ္တယိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနိမကာသိ ပကာသေသီတိ အကိတ္တယိ (သျာ။)]။ ဝိဝဋစက္ခူတိ ဘဂဝါ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ ဝိဝဋစက္ခု – မံသစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု, ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု, ပညာစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု, ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု, သမန္တစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု။

ကထံ ဘဂဝါ မံသစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု? မံသစက္ခုမှိပိ ဘဂဝတော ပဉ္စ ဝဏ္ဏာ သံဝိဇ္ဇန္တိ – နီလော စ ဝဏ္ဏော, ဣတကော စ ဝဏ္ဏော, လောဟိတကော စ ဝဏ္ဏော, ကဏှော စ ဝဏ္ဏော, ဩဒါတော စ ဝဏ္ဏော။ အက္ခိလောမာနိ စ ဘဂဝတော ယတ္ထ စ အက္ခိလောမာနိ ပတိဋ္ဌိတာနိ တံ နီလံ ဟောတိ သုနီလံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ဥမာပုပ္ဖသမာနံ [ဥမ္မာပုပ္ဖသမာနံ (သီ။ က။), ဥမ္မာရပုပ္ဖသမာနံ (သျာ။)]။ တဿ ပရတော ဣတကံ ဟောတိ သုဣတကံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ကဏိကာရပုပ္ဖသမာနံ။ ဥဘယတော စ အက္ခိကူဋာနိ ဘဂဝတော လောဟိတကာနိ ဟောန္တိ သုလောဟိတကာနိ ပါသာဒိကာနိ ဒဿနေယျာနိ ဣန္ဒဂေါပကသမာနာနိ။ မဇ္ဈေ ကဏှံ ဟောတိ သုကဏှံ အလူခံ သိနိဒ္ဓံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ အဒ္ဒါရိဋ္ဌကသမာနံ [အဠာရိဋ္ဌကသမာနံ (သျာ။)]။ တဿ ပရတော ဩဒါတံ ဟောတိ သုဩဒါတံ သေတံ ပဏ္ဍရံ ပါသာဒိကံ ဒဿနေယျံ ဩသဓိတာရကသမာနံ။ တေန ဘဂဝါ ပါကတိကေန မံသစက္ခုနာ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နေန ပုရိမသုစရိတကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တေန သမန္တာ ယောဇနံ ပဿတိ ဒိဝါ စေဝ ရတ္တိဉ္စ။ ယဒါ ဟိပိ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော အန္ဓကာရော ဟောတိ။ သူရိယော ဝါ အတ္ထင်္ဂတော ဟောတိ။ ကာဠပက္ခော စ ဥပေါသထော ဟောတိ။ တိဗ္ဗော စ ဝနသဏ္ဍော ဟောတိ။ မဟာ စ ကာဠမေဃော [အကာလမေဃော (သျာ။)] အဗ္ဘုဋ္ဌိတော ဟောတိ။ ဧဝရူပေပိ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေ အန္ဓကာရေ သမန္တာ ယောဇနံ ပဿတိ။ နတ္ထိ သော ကုဋ္ဋော [ကုဍ္ဍော (သီ။)] ဝါ ကဝါဋံ ဝါ ပါကာရော ဝါ ပဗ္ဗတော ဝါ ဂစ္ဆော ဝါ လတာ ဝါ အာဝရဏံ ရူပါနံ ဒဿနာယ။ ဧကဉ္စေ တိလဖလံ နိမိတ္တံ ကတွာ တိလဝါဟေ ပက္ခိပေယျ။ တညေဝ တိလဖလံ ဥဒ္ဓရေယျ။ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဘဂဝတော ပါကတိကံ မံသစက္ခု။ ဧဝံ ဘဂဝါ မံသစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု။

ကထံ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု? ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ , တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’’တိ ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ; ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ အာကင်္ခမာနော စ ဘဂဝါ ဧကမ္ပိ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, ဒွေပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, တိဿောပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, စတဿောပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ပဉ္စပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ဒသပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ဝီသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, တိံသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, စတ္တာလီသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, ပညာသမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, သတမ္ပိ လောကဓါတုယော ပဿေယျ, သဟဿိမ္ပိ စူဠနိကံ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, ဒွိသဟဿိမ္ပိ မဇ္ဈိမိကံ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, တိသဟဿိမ္ပိ လောကဓါတုံ ပဿေယျ, မဟာသဟဿိမ္ပိ [တိသဟဿိံ မဟာသဟဿိမ္ပိ (သီ။ က။)] လောကဓါတုံ ပဿေယျ။ ယာဝတကံ ဝါ ပန အာကင်္ခေယျ တာဝတကံ ပဿေယျ။ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဘဂဝတော ဒိဗ္ဗစက္ခု။ ဧဝံ ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု။

ကထံ ဘဂဝါ ပညာစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု? ဘဂဝါ မဟာပညော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော ပညာပဘေဒကုသလော ပဘိန္နဉာဏော အဓိဂတပဋိသမ္ဘိဒေါ စတုဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဒသဗလဓါရီ ပုရိသာသဘော ပုရိသသီဟော ပုရိသနာဂေါ ပုရိသာဇညော ပုရိသဓေါရယှော အနန္တဉာဏော အနန္တတေဇော အနန္တယသော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော ဓနဝါ နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ ပညာပေတာ အနိဇ္ဈာပေတာ ပေက္ခေတာ ပသာဒေတာ။ သော ဟိ ဘဂဝါ အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပါဒေတာ, အသဉ္ဇာတဿ မဂ္ဂဿ သဉ္ဇနေတာ, အနက္ခာတဿ မဂ္ဂဿ အက္ခာတာ, မဂ္ဂညူ မဂ္ဂဝိဒူ မဂ္ဂကောဝိဒေါ မဂ္ဂါနုဂါ စ ပန ဧတရဟိ သာဝကာ ဝိဟရန္တိ ပစ္ဆာ သမန္နာဂတာ။

သော ဟိ ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတိ, စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗြဟ္မဘူတော ဝတ္တာ ပဝတ္တာ အတ္ထဿ နိန္နေတာ အမတဿ ဒါတာ ဓမ္မဿာမီ တထာဂတော။ နတ္ထိ တဿ ဘဂဝတော အညာတံ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ။ အတီတံ အနာဂတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ [အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ (သျာ။) မဟာနိ။ ၆၉] ဥပါဒါယ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ သဗ္ဗာကာရေန ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏမုခေ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ယံ ကိဉ္စိ နေယျံ နာမ အတ္ထိ ဇာနိတဗ္ဗံ [အတ္ထိ ဓမ္မံ ဇာနိတဗ္ဗံ (သီ။ က။)] အတ္တတ္ထော ဝါ ပရတ္ထော ဝါ ဥဘယတ္ထော ဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော ဝါ အတ္ထော သမ္ပရာယိကော ဝါ အတ္ထော ဥတ္တာနော ဝါ အတ္ထော ဂမ္ဘီရော ဝါ အတ္ထော ဂူဠ္ဟော ဝါ အတ္ထော ပဋိစ္ဆန္နော ဝါ အတ္ထော နေယျော ဝါ အတ္ထော နီတော ဝါ အတ္ထော အနဝဇ္ဇော ဝါ အတ္ထော နိက္ကိလေသော ဝါ အတ္ထော ဝေါဒါနော ဝါ အတ္ထော ပရမတ္ထော ဝါ အတ္ထော, သဗ္ဗံ တံ [ပရမတ္ထော ဝါ, သဗ္ဗန္တံ (သျာ။)] အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ။

သဗ္ဗံ ကာယကမ္မံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏာနုပရိဝတ္တိ သဗ္ဗံ ဝစီကမ္မံ။ သဗ္ဗံ မနောကမ္မံ။ အတီတေ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ, အနာဂတေ ပစ္စုပ္ပန္နေ အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ။ ယာဝတကံ နေယျံ တာဝတကံ ဉာဏံ, ယာဝတကံ ဉာဏံ တာဝတကံ နေယျံ; နေယျပရိယန္တိကံ ဉာဏံ ဉာဏပရိယန္တိကံ နေယျံ, နေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဉာဏံ နပ္ပဝတ္တတိ, ဉာဏံ အတိက္ကမိတွာ နေယျပထော နတ္ထိ။ အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော တေ ဓမ္မာ။ ယထာ ဒွိန္နံ သမုဂ္ဂပဋလာနံ သမ္မာဖုသိတာနံ ဟေဋ္ဌိမံ သမုဂ္ဂပဋလံ ဥပရိမံ နာတိဝတ္တတိ, ဥပရိမံ သမုဂ္ဂပဋလံ ဟေဋ္ဌိမံ နာတိဝတ္တတိ, အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော; ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော နေယျဉ္စ ဉာဏဉ္စ အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော။ ယာဝတကံ နေယျံ တာဝတကံ ဉာဏံ, ယာဝတကံ ဉာဏံ တာဝတကံ နေယျံ; နေယျပရိယန္တိကံ ဉာဏံ ဉာဏပရိယန္တိကံ နေယျံ။ နေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဉာဏံ နပ္ပဝတ္တတိ, ဉာဏံ အတိက္ကမိတွာ နေယျပထော နတ္ထိ။ အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနော တေ ဓမ္မာ။

သဗ္ဗဓမ္မေသု ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အာဝဇ္ဇနပဋိဗဒ္ဓါ အာကင်္ခပဋိဗဒ္ဓါ မနသိကာရပဋိဗဒ္ဓါ စိတ္တုပ္ပါဒပဋိဗဒ္ဓါ။ သဗ္ဗသတ္တေသု ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဘဂဝါ အာသယံ ဇာနာတိ, အနုသယံ ဇာနာတိ, စရိတံ ဇာနာတိ, အဓိမုတ္တိံ ဇာနာတိ, အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ သဒေဝကော လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ [ပရိဝတ္တန္တိ (က။) ပသူရသုတ္တနိဒ္ဒေသေ အဝသာနေပိ]။

ယထာ ယေ ကေစိ မစ္ဆကစ္ဆပါ အန္တမသော တိမိတိမိင်္ဂလံ ဥပါဒါယ အန္တောမဟာသမုဒ္ဒေ ပရိဝတ္တန္တိ; ဧဝမေဝ သဒေဝကော လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတိ [ပရိဝတ္တန္တိ (က။) ပသူရသုတ္တနိဒ္ဒေသေ အဝသာနေပိ]။ ယထာ ယေ ကေစိ ပက္ခီ အန္တမသော ဂရုဠံ ဝေနတေယျံ ဥပါဒါယ အာကာသဿ ပဒေသေ ပရိဝတ္တန္တိ; ဧဝမေဝ ယေပိ တေ သာရိပုတ္တသမာ ပညာယ တေပိ ဗုဒ္ဓဉာဏဿ ပဒေသေ ပရိဝတ္တန္တိ; ဗုဒ္ဓဉာဏံ ဒေဝမနုဿာနံ ပညံ ဖရိတွာ အဘိဘဝိတွာ တိဋ္ဌတိ။ ယေပိ တေ ခတ္တိယပဏ္ဍိတာ ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတာ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာ သမဏပဏ္ဍိတာ နိပုဏာ ကတပရပ္ပဝါဒါ ဝါလဝေဓိရူပါ ဝေါဘိန္ဒန္တာ မညေ စရန္တိ ပညာဂတေန ဒိဋ္ဌိဂတာနိ, တေ ပဉ္ဟံ အဘိသင်္ခရိတွာ အဘိသင်္ခရိတွာ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆန္တိ ဂူဠှာနိ စ ပဋိစ္ဆန္နာနိ စ။ ကထိတာ ဝိသဇ္ဇိတာ စ တေ ပဉှာ ဘဂဝတာ ဟောန္တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌကာရဏာ။ ဥပက္ခိတ္တကာ စ တေ ဘဂဝတော သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တတ္ထ အတိရောစတိ ယဒိဒံ ပညာယာတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပညာစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု။

ကထံ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု? ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော အဒ္ဒသ သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ န ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ။ သေယျထာပိ နာမ ဥပ္ပလိနိယံ ဝါ ပဒုမိနိယံ ဝါ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝါ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာ အနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပေါသီနိ, အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ သမောဒကံ ဌိတာနိ, အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာ အစ္စုဂ္ဂမ္မ တိဋ္ဌန္တိ အနုပလိတ္တာနိ ဥဒကေန; ဧဝမေဝ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော အဒ္ဒသ သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ န ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော ဝိဟရန္တေ။ ဇာနာတိ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ရာဂစရိတော, အယံ ဒေါသစရိတော, အယံ မောဟစရိတော, အယံ ဝိတက္ကစရိတော, အယံ သဒ္ဓါစရိတော, အယံ ဉာဏစရိတော’’တိ။ ရာဂစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ အသုဘကထံ ကထေတိ; ဒေါသစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ မေတ္တာဘာဝနံ အာစိက္ခတိ; မောဟစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ ဥဒ္ဒေသေ ပရိပုစ္ဆာယ ကာလေန ဓမ္မဿဝနေ ကာလေန ဓမ္မသာကစ္ဆာယ ဂရုသံဝါသေ နိဝေသေတိ; ဝိတက္ကစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ အာနာပါနဿတိံ အာစိက္ခတိ; သဒ္ဓါစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ ပသာဒနီယံ နိမိတ္တံ အာစိက္ခတိ ဗုဒ္ဓသုဗောဓိံ [ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတံ (က။)] ဓမ္မသုဓမ္မတံ သံဃသုပ္ပဋိပတ္တိံ သီလာနိ စ; အတ္တနော ဉာဏစရိတဿ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလဿ အာစိက္ခတိ ဝိပဿနာနိမိတ္တံ အနိစ္စာကာရံ ဒုက္ခာကာရံ အနတ္တာကာရံ။

‘‘သေလေ ယထာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိဋ္ဌိတော၊ ယထာပိ ပဿေ ဇနတံ သမန္တတော။

တထူပမံ ဓမ္မမယံ သုမေဓ၊ ပါသာဒမာရုယှ သမန္တစက္ခု။

သောကာဝတိဏ္ဏံ ဇနတမပေတသောကော၊ အဝေက္ခဿု ဇာတိဇရာဘိဘူတ’’န္တိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု။

ကထံ ဘဂဝါ သမန္တစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခု? သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ ဘဂဝါ သဗ္ဗညုတဉာဏေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပဂတော သမုပဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။

‘‘န တဿ အဒိဋ္ဌမိဓတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ အထော အဝိညာတမဇာနိတဗ္ဗံ။

သဗ္ဗံ အဘိညာသိ ယဒတ္ထိ နေယျံ၊ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူ’’တိ။

ဧဝံ ဘဂဝါ သမန္တစက္ခုနာပိ ဝိဝဋစက္ခူတိ – အကိတ္တယိ ဝိဝဋစက္ခု။

သက္ခိဓမ္မံ ပရိဿယဝိနယန္တိ။ သက္ခိဓမ္မန္တိ န ဣတိဟိတိဟံ, န ဣတိကိရာယ, န ပရမ္ပရာယ, န ပိဋကသမ္ပဒါယ, န တက္ကဟေတု, န နယဟေတု, န အာကာရပရိဝိတက္ကေန, န ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ သာမံ သယမဘိညာတံ အတ္တပစ္စက္ခံ ဓမ္မန္တိ – သက္ခိဓမ္မံ။ ပရိဿယဝိနယန္တိ။ ပရိဿယာတိ ဒွေ ပရိဿယာ – ပါကဋပရိဿယာ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ စ။ ကတမေ ပါကဋပရိဿယာ? သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဒီဣ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ ကောကာ မဟိံသာ [ဂေါမဟိသာ (သျာ။) မဟာနိ။ ၅] ဟတ္ထီ အဟိ ဝိစ္ဆိကာ သတပဒီ, စောရာ ဝါ အဿု မာနဝါ ဝါ ကတကမ္မာ ဝါ အကတကမ္မာ ဝါ, စက္ခုရောဂေါ သောတရောဂေါ ဃာနရောဂေါ ဇိဝှာရောဂေါ ကာယရောဂေါ သီသရောဂေါ ကဏ္ဏရောဂေါ မုခရောဂေါ ဒန္တရောဂေါ ကာသော သာသော ပိနာသော ဍာဟော [ဍဟော (သီ။ သျာ။) မဟာနိ။ ၅] ဇရော ကုစ္ဆိရောဂေါ မုစ္ဆာ ပက္ခန္ဒိကာ သူလာ ဝိသူစိကာ ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော သောသော အပမာရော ဒဒ္ဒု ကဏ္ဍု ကစ္ဆု ရခသာ ဝိတစ္ဆိကာ လောဟိတပိတ္တံ [လောဟိတံ ပိတ္တံ (သျာ။ က။)] မဓုမေဟော အံသာ ပိဠကာ ဘဂန္ဒလာ, ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ သေမှသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ ဝါတသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓါ သန္နိပါတိကာ အာဗာဓါ ဥတုပရိဏာမဇာ အာဗာဓါ ဝိသမပရိဟာရဇာ အာဗာဓါ ဩပက္ကမိကာ အာဗာဓါ ကမ္မဝိပါကဇာ အာဗာဓါ, သီတံ ဥဏှံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပါသာ ဥစ္စာရော ပဿာဝေါ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာ ဣတိ ဝါ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပါကဋပရိဿယာ။

ကတမေ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ? ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ဗျာပါဒနီဝရဏံ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ ရာဂေါ ဒေါသော မောဟော ကောဓေါ ဥပနာဟော မက္ခော ပဠာသော ဣဿာ မစ္ဆရိယံ မာယာ သာဌေယျံ ထမ္ဘော သာရမ္ဘော မာနော အတိမာနော မဒေါ ပမာဒေါ, သဗ္ဗေ ကိလေသာ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ သဗ္ဗေ ဒရထာ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟာ သဗ္ဗေ သန္တာပါ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယာ။

ပရိဿယာတိ ကေနဋ္ဌေန ပရိဿယာ? ပရိသဟန္တီတိ ပရိဿယာ, ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိဿယာ, တတြာသယာတိ ပရိဿယာ။ ကထံ ပရိသဟန္တီတိ ပရိဿယာ? တေ ပရိဿယာ တံ ပုဂ္ဂလံ သဟန္တိ ပရိသဟန္တိ အဘိဘဝန္တိ အဇ္ဈောတ္ထရန္တိ ပရိယာဒိယန္တိ မဒ္ဒန္တိ။ ဧဝံ ပရိသဟန္တီတိ – ပရိဿယာ။

ကထံ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိဿယာ? တေ ပရိဿယာ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အန္တရာယာယ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သမ္မာပဋိပဒါယ အနုလောမပဋိပဒါယ အပစ္စနီကပဋိပဒါယ အဝိရုဒ္ဓပဋိပဒါယ အနွတ္ထပဋိပဒါယ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒါယ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာယ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာယ ဘောဇနေ မတ္တညုတာယ ဇာဂရိယာနုယောဂဿ သတိသမ္ပဇညဿ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂဿ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဘာဝနာနုယောဂဿ – ဣမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အန္တရာယာယ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ဧဝမ္ပိ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ – ပရိဿယာ။

ကထံ တတြာသယာတိ ပရိဿယာ? တတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အတ္တဘာဝသန္နိဿယာ။ ယထာ ဗိလေ ဗိလာသယာ ပါဏာ သယန္တိ, ဒကေ ဒကာသယာ ပါဏာ သယန္တိ, ဝနေ ဝနာသယာ ပါဏာ သယန္တိ, ရုက္ခေ ရုက္ခာသယာ ပါဏာ သယန္တိ; ဧဝမေဝ တတ္ထေတေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အတ္တဘာဝသန္နိဿယာတိ။ ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သာန္တေဝါသိကော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာန္တေဝါသိကော သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သရသင်္ကပ္ပါ သညောဇနိယာ, တ္ယဿ အန္တော ဝသန္တိ အနွာဿဝန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာန္တေဝါသိကောတိ ဝုစ္စတိ။ တေ နံ သမုဒါစရန္တိ, သမုဒါစရန္တိ [သမုဒါစာရေန္တိ (သီ။)] နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာစရိယကောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ။။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သရသင်္ကပ္ပါ သညောဇနိယာ, တ္ယဿ အန္တော ဝသန္တိ အနွာဿဝန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာန္တေဝါသိကောတိ ဝုစ္စတိ။ တေ နံ သမုဒါစရန္တိ, သမုဒါစရန္တိ နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာစရိယကောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာန္တေဝါသိကော သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ။ ကတမေ တယော? လောဘော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော [အန္တရာမလံ (သီ။ က။) ဣတိဝု။ ၈၈] အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော; ဒေါသော, ဘိက္ခဝေ။ပေ။။ မောဟော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ’’တိ။

‘‘အနတ္ထဇနနော လောဘော၊ လောဘော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘လုဒ္ဓေါ အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ လုဒ္ဓေါ ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓန္တမံ [အန္ဓတမံ (သျာ။) ဣတိဝု။ ၈၈] တဒါ ဟောတိ၊ ယံ လောဘော သဟတေ နရံ။

‘‘အနတ္ထဇနနော ဒေါသော၊ ဒေါသော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘ကုဒ္ဓေါ အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ ကုဒ္ဓေါ ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓန္တမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ ဒေါသော သဟတေ နရံ။

‘‘အနတ္ထဇနနော မောဟော၊ မောဟော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘မူဠ္ဟော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ မူဠ္ဟော ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓန္တမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ မောဟော သဟတေ နရ’’န္တိ။

ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘တယော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။ ကတမေ တယော? လောဘော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ; ဒေါသော ခေါ, မဟာရာဇ။ပေ။။ မောဟော ခေါ, မဟာရာဇ, ပုရိသဿ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။ ဣမေ ခေါ, မဟာရာဇ, တယော ပုရိသဿ ဓမ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။

‘‘လောဘော ဒေါသော စ မောဟော စ၊ ပုရိသံ ပါပစေတသံ။

ဟိံသန္တိ အတ္တသမ္ဘူတာ၊ တစသာရံဝ သမ္ဖလ’’န္တိ။

ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ရာဂေါ စ ဒေါသော စ ဣတော နိဒါနာ၊ အရတီ ရတီ လောမဟံသော ဣတောဇာ။

ဣတော သမုဋ္ဌာယ မနောဝိတက္ကာ၊ ကုမာရကာ ဓင်္ကမိဝေါဿဇန္တီ’’တိ။

ဧဝမ္ပိ တတြာသယာတိ – ပရိဿယာ။

ပရိဿယဝိနယန္တိ ပရိဿယဝိနယံ ပရိဿယပ္ပဟာနံ ပရိဿယဝူပသမံ ပရိဿယပဋိနိဿဂ္ဂံ ပရိဿယပဋိပဿဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – သက္ခိဓမ္မံ ပရိဿယဝိနယံ။

ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ ဘဒ္ဒန္တေတိ။ ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ – သမ္မာပဋိပဒံ အနုလောမပဋိပဒံ အပစ္စနီကပဋိပဒံ အဝိရုဒ္ဓပဋိပဒံ အနွတ္ထပဋိပဒံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒံ သီလေသု ပရိပူရကာရိတံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတံ ဘောဇနေ မတ္တညုတံ ဇာဂရိယာနုယောဂံ သတိသမ္ပဇညံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ အာစိက္ခ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရ ဝိဘဇ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ။ ဘဒ္ဒန္တေတိ သော နိမ္မိတော ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ အာလပတိ။ အထ ဝါ ယံ တွံ ဓမ္မံ အာစိက္ခသိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသိ သဗ္ဗံ တံ သုန္ဒရံ ဘဒ္ဒကံ ကလျာဏံ အနဝဇ္ဇံ သေဝိတဗ္ဗန္တိ – ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ။

ပါတိမောက္ခံ အထ ဝါပိ သမာဓိန္တိ။ ပါတိမောက္ခန္တိ သီလံ ပတိဋ္ဌာ အာဒိ စရဏံ သံယမော သံဝရော မုခံ ပမုခံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ။ အထ ဝါပိ သမာဓိန္တိ ယာ စိတ္တဿ ဌိတိ သဏ္ဌိတိ အဝဋ္ဌိတိ အဝိသာဟာရော အဝိက္ခေပေါ အဝိသာဟတမာနသတာ သမထော သမာဓိန္ဒ္ရိယံ သမာဓိဗလံ သမ္မာသမာဓီတိ – ပါတိမောက္ခံ အထ ဝါပိ သမာဓိံ။

တေနာဟ သော နိမ္မိတော –

‘‘အကိတ္တယီ ဝိဝဋစက္ခု၊ သက္ခိဓမ္မံ ပရိဿယဝိနယံ။

ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ပါတိမောက္ခံ အထ ဝါပိ သမာဓိ’’န္တိ။

၁၅၇။

စက္ခူဟိ နေဝ လောလဿ၊ ဂါမကထာယ အာဝရယေ သောတံ။

ရသေ စ နာနုဂိဇ္ဈေယျ၊ န စ မမာယေထ ကိဉ္စိ လောကသ္မိံ။

စက္ခူဟိ နေဝ လောလဿာတိ။ ကထံ စက္ခုလောလောတိ? ဣဓေကစ္စော စက္ခုလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒက္ခိတဗ္ဗံ , ဒိဋ္ဌံ သမတိက္ကမိတဗ္ဗ’’န္တိ အာရာမေန အာရာမံ ဥယျာနေန ဥယျာနံ ဂါမေန ဂါမံ နိဂမေန နိဂမံ နဂရေန နဂရံ ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ [အနဝတ္ထိတစာရိကံ (သီ။ သျာ။)] အနုယုတ္တော စ ဟောတိ ရူပဿ ဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ စက္ခုလောလော ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော အသံဝုတော ဂစ္ဆတိ ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော, အဿံ ဩလောကေန္တော, ရထံ ဩလောကေန္တော, ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော, ဣတ္ထိယော ဩလောကေန္တော, ပုရိသေ ဩလောကေန္တော, ကုမာရကေ ဩလောကေန္တော, ကုမာရိကာယော ဩလောကေန္တော, အန္တရာပဏံ ဩလောကေန္တော , ဃရမုခါနိ ဩလောကေန္တော, ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော, အဓေါ ဩလောကေန္တော, ဒိသာဝိဒိသံ ဝိပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ စက္ခုလောလော ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ စက္ခုလောလော ဟောတိ။

ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယျထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝါဒိတံ ပေက္ခံ အက္ခာနံ ပါဏိဿရံ ဝေတာဠံ ကုမ္ဘထူဏံ [ကုမ္ဘထူနံ (သီ။ သျာ။ က။)] သောဘနကံ [သောဘနဂရကံ (သီ။ သျာ။)] စဏ္ဍာလံ ဝံသံ ဓေါဝနံ ဟတ္ထိယုဒ္ဓံ အဿယုဒ္ဓံ မဟိံသယုဒ္ဓံ [မဟိသယုဒ္ဓံ (သီ။ သျာ။)] ဥသဘယုဒ္ဓံ အဇယုဒ္ဓံ မေဏ္ဍယုဒ္ဓံ ကုက္ကုဋယုဒ္ဓံ ဝဋ္ဋကယုဒ္ဓံ ဒဏ္ဍယုဒ္ဓံ မုဋ္ဌိယုဒ္ဓံ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ ဥယျောဓိကံ ဗလဂ္ဂံ သေနာဗ္ယူဟံ အနီကဒဿနံ ဣတိ ဝါ ။ ဧဝမ္ပိ စက္ခုလောလော ဟောတိ။

ကထံ န စက္ခုလောလော ဟောတိ? ဣဓ ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော သံဝုတော ဂစ္ဆတိ န ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော, န အဿံ ဩလောကေန္တော, န ရထံ ဩလောကေန္တော, န ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော, န ဣတ္ထိယော ဩလောကေန္တော, န ပုရိသေ ဩလောကေန္တော, န ကုမာရကေ ဩလောကေန္တော, န ကုမာရိကာယော ဩလောကေန္တော, န အန္တရာပဏံ ဩလောကေန္တော, န ဃရမုခါနိ ဩလောကေန္တော, န ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော, န အဓေါ ဩလောကေန္တော, န ဒိသာဝိဒိသာဝိပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ န စက္ခုလောလော ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ န စက္ခုလောလော ဟောတိ။

ယထာ ဝါ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒဿနံ အနနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ, သေယျထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝါဒိတံ ပေက္ခံ အက္ခာနံ။ပေ။။ အနီကဒဿနံ ဣတိ ဝါ။ ဧဝရူပါ ဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဧဝမ္ပိ န စက္ခုလောလော ဟောတိ။

စက္ခူဟိ နေဝ လောလဿာတိ။ စက္ခုလောလိယံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, စက္ခုလောလိယာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – စက္ခူဟိ နေဝ လောလဿ။

ဂါမကထာယ အာဝရယေ သောတန္တိ။ ဂါမကထာ ဝုစ္စတိ ဗာတ္တိံသ တိရစ္ဆာနကထာ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထာ စောရကထာ မဟာမတ္တကထာ သေနာကထာ ဘယကထာ ယုဒ္ဓကထာ အန္နကထာ ပါနကထာ ဝတ္ထကထာ ယာနကထာ သယနကထာ မာလာကထာ ဂန္ဓကထာ ဉာတိကထာ ဂါမကထာ နိဂမကထာ နဂရကထာ ဇနပဒကထာ ဣတ္ထိကထာ [ဣတ္ထိကထာ ပုရိသကထာ (ဗဟူသု)] သူရကထာ ဝိသိခါကထာ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထာ ပုဗ္ဗပေတကထာ နာနတ္တကထာ လောကက္ခာယိကာ သမုဒ္ဒက္ခာယိကာ ဣတိဘဝါဘဝကထာ ဣတိ ဝါ။ ဂါမကထာယ အာဝရယေ သောတန္တိ ။ ဂါမကထာယ သောတံ အာဝရေယျ နိဝါရေယျ သံဝရေယျ ရက္ခေယျ ဂေါပေယျ ပိဒဟေယျ ပစ္ဆိန္ဒေယျာတိ – ဂါမကထာယ အာဝရယေ သောတံ။

ရသေ စ နာနုဂိဇ္ဈေယျာတိ။ ရသေ စာတိ မူလရသော ခန္ဓရသော တစရသော ပတ္တရသော ပုပ္ဖရသော ဖလရသော အမ္ဗိလံ မဓုရံ တိတ္တကံ ကဋုကံ လောဏိကံ ခါရိကံ လမ္ဗိကံ ကသာဝေါ သာဒု အသာဒု သီတံ ဥဏှံ။ သန္တေကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ရသဂိဒ္ဓါ; တေ ဇိဝှဂ္ဂေန ရသဂ္ဂါနိ ပရိယေသန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ, တေ အမ္ဗိလံ လဘိတွာ အနမ္ဗိလံ ပရိယေသန္တိ, အနမ္ဗိလံ လဘိတွာ အမ္ဗိလံ ပရိယေသန္တိ။ပေ။။ သီတံ လဘိတွာ ဥဏှံ ပရိယေသန္တိ, ဥဏှံ လဘိတွာ သီတံ ပရိယေသန္တိ။ တေ ယံ ယံ လဘိတွာ တေန တေန န တုဿန္တိ, အပရာပရံ ပရိယေသန္တိ, မနာပိကေသု ရသေသု ရတ္တာ ဂိဒ္ဓါ ဂဓိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောသန္နာ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓါ။ ယဿေသာ ရသတဏှာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ။ပေ။။ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ နေဝ ဒဝါယ။ပေ။။ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာတိ။

ယထာ ဝဏံ အာလိမ္ပေယျ ယာဝဒေဝ အာရုဟဏတ္ထာယ [အာရုဟနတ္ထာယ (က။) ပုရာဘေဒသုတ္တနိဒ္ဒေသေ သတ္တမဂါထာဝဏ္ဏနာယံ], ယထာ ဝါ ပန အက္ခံ အဗ္ဘဉ္ဇေယျ ယာဝဒေဝ ဘာရဿ နိတ္ထရဏတ္ထာယ, ယထာ ဝါ ပုတ္တမံသံ အာဟာရံ အာဟာရေယျ ယာဝဒေဝ ကန္တာရဿ နိတ္ထရဏတ္ထာယ; ဧဝမေဝံ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ နေဝ ဒဝါယ။ပေ။။ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာတိ ရသတဏှံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ရသတဏှာယ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – ရသေ စ နာနုဂိဇ္ဈေယျ။

န စ မမာယေထ ကိဉ္စိ လောကသ္မိန္တိ။ မမတ္တာတိ ဒွေ မမတ္တာ – တဏှာမမတ္တဉ္စ ဒိဋ္ဌိမမတ္တဉ္စ ။ပေ။။ ဣဒံ တဏှာမမတ္တံ။ပေ။။ ဣဒံ ဒိဋ္ဌိမမတ္တံ။ တဏှာမမတ္တံ ပဟာယ ဒိဋ္ဌိမမတ္တံ ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ စက္ခုံ န မမာယေယျ န ဂဏှေယျ န ပရာမသေယျ နာဘိနိဝိသေယျ; သောတံ။ ဃာနံ။ ဇိဝှံ။ ကာယံ။ ရူပေ။ သဒ္ဒေ။ ဂန္ဓေ။ ရသေ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ။ ကုလံ။ ဂဏံ။ အာဝါသံ။ လာဘံ။ ယသံ။ ပသံသံ။ သုခံ။ စီဝရံ။ ပိဏ္ဍပါတံ။ သေနာသနံ။ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ကာမဓါတုံ။ ရူပဓါတုံ။ အရူပဓါတုံ။ ကာမဘဝံ။ ရူပဘဝံ။ အရူပဘဝံ။ သညာဘဝံ။ အသညာဘဝံ။ နေဝသညာနာသညာဘဝံ ။ ဧကဝေါကာရဘဝံ။ စတုဝေါကာရဘဝံ။ ပဉ္စဝေါကာရဘဝံ ။ အတီတံ။ အနာဂတံ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န မမာယေယျ န ဂဏှေယျ န ပရာမသေယျ နာဘိနိဝိသေယျ။ ကိဉ္စီတိ ကိဉ္စိ ရူပဂတံ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ။ လောကသ္မိန္တိ အပါယလောကေ။ပေ။။ အာယတနလောကေတိ – န စ မမာယေထ ကိဉ္စိ လောကသ္မိံ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘စက္ခူဟိ နေဝ လောလဿ၊ ဂါမကထာယ အာဝရယေ သောတံ။

ရသေ စ နာနုဂိဇ္ဈေယျ၊ န စ မမာယေထ ကိဉ္စိ လောကသ္မိ’’န္တိ။

၁၅၈။

ဖဿေန ယဒါ ဖုဋ္ဌဿ၊ ပရိဒေဝံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ။

ဘဝဉ္စ နာဘိဇပ္ပေယျ၊ ဘေရဝေသု စ န သမ္ပဝေဓေယျ။

ဖဿေန ယဒါ ဖုဋ္ဌဿာတိ။ ဖဿောတိ ရောဂဖဿော။ ရောဂဖဿေန ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿ; စက္ခုရောဂေန ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿ, သောတရောဂေန။ပေ။။ ဃာနရောဂေန။ ဇိဝှာရောဂေန။ ကာယရောဂေန။ သီသရောဂေန။ ကဏ္ဏရောဂေန။ မုခရောဂေန။ ဒန္တရောဂေန။ ကာသေန။ သာသေန။ ပိနာသေန။ ဍာဟေန။ ဇရေန။ ကုစ္ဆိရောဂေန။ မုစ္ဆာယ။ ပက္ခန္ဒိကာယ။ သူလာယ။ ဝိသူစိကာယ။ ကုဋ္ဌေန။ ဂဏ္ဍေန။ ကိလာသေန။ သောသေန။ အပမာရေန။ ဒဒ္ဒုယာ။ ကဏ္ဍုယာ ။ ကစ္ဆုယာ။ ရခသာယ။ ဝိတစ္ဆိကာယ။ လောဟိတေန။ ပိတ္တေန။ မဓုမေဟေန။ အံသာယ။ ပိဠကာယ။ ဘဂန္ဒလေန။ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ သေမှသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ ဝါတသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ သန္နိပါတိကေန အာဗာဓေန။ ဥတုပရိဏာမဇေန အာဗာဓေန။ ဝိသမပရိဟာရဇေန အာဗာဓေန။ ဩပက္ကမိကေန အာဗာဓေန။ ကမ္မဝိပါကဇေန အာဗာဓေန။ သီတေန။ ဥဏှေန။ ဇိဃစ္ဆာယ။ ပိပါသာယ။ ဥစ္စာရေန။ ပဿာဝေန။ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿေဟိ ဖုဋ္ဌော ပရေတော သမောဟိတော သမန္နာဂတော အဿာတိ – ဖဿေန ယဒါ ဖုဋ္ဌဿ။

ပရိဒေဝံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စီတိ။ အာဒေဝံ ပရိဒေဝံ အာဒေဝနံ ပရိဒေဝနံ အာဒေဝိတတ္တံ ပရိဒေဝိတတ္တံ ဝါစာ ပလာပံ ဝိပ္ပလာပံ လာလပ္ပံ လာလပ္ပါယနံ လာလပ္ပါယိတတ္တံ န ကရေယျ န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ။ ကုဟိဉ္စီတိ ကုဟိဉ္စိ ကိမှိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါတိ – ပရိဒေဝံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ။

ဘဝဉ္စ နာဘိဇပ္ပေယျာတိ။ ကာမဘဝံ န ဇပ္ပေယျ, ရူပဘဝံ န ဇပ္ပေယျ, အရူပဘဝံ န ဇပ္ပေယျ န ပဇပ္ပေယျ နာဘိဇပ္ပေယျာတိ – ဘဝဉ္စ နာဘိဇပ္ပေယျ။

ဘေရဝေသု စ န သမ္ပဝေဓေယျာတိ။ ဘေရဝါတိ ဧကေနာကာရေန ဘယမ္ပိ ဘေရဝမ္ပိ တညေဝ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဧတံ နူန တံ ဘယံ ဘေရဝံ န ဇဟေ အာဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ ဝုတ္တံ သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဒီဣ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ ကောကာ မဟိံသာ အဿာ ဟတ္ထီ အဟိ ဝိစ္ဆိကာ သတပဒီ, စောရာ ဝါ အဿု မာနဝါ ဝါ ကတကမ္မာ ဝါ အကတကမ္မာ ဝါ။ အထာပရေန အာကာရေန ဘယံ ဝုစ္စတိ အဇ္ဈတ္တိကံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ ဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥဗ္ဗေဂေါ ဥတြာသော, ဇာတိဘယံ ဇရာဘယံ ဗျာဓိဘယံ မရဏဘယံ ရာဇဘယံ စောရဘယံ အဂ္ဂိဘယံ ဥဒကဘယံ အတ္တာနုဝါဒဘယံ ပရာနုဝါဒဘယံ ဒဏ္ဍဘယံ ဒုဂ္ဂတိဘယံ ဦမိဘယံ ကုမ္ဘီလဘယံ အာဝဋ္ဋဘယံ သုသုကာဘယံ [သုံသုကာဘယံ (သျာ။)] အာဇီဝိကဘယံ အသိလောကဘယံ ပရိသာယ သာရဇ္ဇဘယံ မဒနဘယံ ဒုဂ္ဂတိဘယံ ဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥဗ္ဗေဂေါ ဥတြာသော။ ဘေရဝေသု စ န သမ္ပဝေဓေယျာတိ ဘေရဝေ ပဿိတွာ ဝါ သုဏိတွာ ဝါ န ဝေဓေယျ န ပဝေဓေယျ န သမ္ပဝေဓေယျ န တသေယျ န ဥတ္တသေယျ န ပရိတသေယျ န ဘာယေယျ န သန္တာသံ အာပဇ္ဇေယျ, အဘီရူ အဿ အဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ, ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရေယျာတိ – ဘေရဝေသု စ န သမ္ပဝေဓေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ဖဿေန ယဒါ ဖုဋ္ဌဿ၊ ပရိဒေဝံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ။

ဘဝဉ္စ နာဘိဇပ္ပေယျ၊ ဘေရဝေသု စ န သမ္ပဝေဓေယျာ’’တိ။

၁၅၉။

အန္နာနမထော ပါနာနံ၊ ခါဒနီယာနမထောပိ ဝတ္ထာနံ။

လဒ္ဓါ န သန္နိဓိံ ကယိရာ၊ န စ ပရိတ္တသေ တာနိ အလဘမာနော။

အန္နာနမထော ပါနာနံ, ခါဒနီယာနမထောပိ ဝတ္ထာနန္တိ။ အန္နာနန္တိ ဩဒနော ကုမ္မာသော သတ္တု မစ္ဆော မံသံ။ ပါနာနန္တိ အဋ္ဌ ပါနာနိ – အမ္ဗပါနံ, ဇမ္ဗုပါနံ, စောစပါနံ, မောစပါနံ, မဓုပါနံ , မုဒ္ဒိကပါနံ, သာလုကပါနံ, ဖာရုသကပါနံ။ အပရာနိပိ အဋ္ဌ ပါနာနိ – ကောသမ္ဗပါနံ, ကောလပါနံ, ဗဒရပါနံ, ဃတပါနံ, တေလပါနံ, ပယောပါနံ, ယာဂုပါနံ, ရသပါနံ။ ခါဒနီယာနန္တိ ပိဋ္ဌခဇ္ဇကံ, ပူဝခဇ္ဇကံ, မူလခဇ္ဇကံ, တစခဇ္ဇကံ, ပတ္တခဇ္ဇကံ, ပုပ္ဖခဇ္ဇကံ, ဖလခဇ္ဇကံ။ ဝတ္ထာနန္တိ ဆ စီဝရာနိ – ခေါမံ, ကပ္ပါသိကံ, ကောသေယျံ, ကမ္ဗလံ, သာဏံ, ဘင်္ဂန္တိ – အန္နာနမထော ပါနာနံ ခါဒနီယာနမထောပိ ဝတ္ထာနံ။

လဒ္ဓါ န သန္နိဓိံ ကယိရာတိ။ လဒ္ဓါတိ လဒ္ဓါ လဘိတွာ အဓိဂန္တွာ ဝိန္ဒိတွာ ပဋိလဘိတွာ န ကုဟနာယ, န လပနာယ, န နေမိတ္တိကတာယ, န နိပ္ပေသိကတာယ, န လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာယ [နိဇိဂိံသနတာယ (သီ။ သျာ။)], န ကဋ္ဌဒါနေန, န ဝေဠုဒါနေန, န ပတ္တဒါနေန, န ပုပ္ဖဒါနေန, န ဖလဒါနေန, န သိနာနဒါနေန, န စုဏ္ဏဒါနေန, န မတ္တိကာဒါနေန, န ဒန္တကဋ္ဌဒါနေန, န မုခေါဒကဒါနေန, န စာဋုကမ္ယတာယ, န မုဂ္ဂသူပ္ယတာယ [န မုဂ္ဂသုပ္ပတာယ (သီ။), န မုဂ္ဂသူပတာယ (သျာ။)], န ပါရိဘဋယယတာယ, န ဣဌမဒ္ဒိကတာယ [ပိဋ္ဌိမံသိကတာယ (သီ။), ပိဋ္ဌိမဒ္ဒိကတာယ (က။)], န ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာယ, န တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ, န အင်္ဂဝိဇ္ဇာယ, န နက္ခတ္တဝိဇ္ဇာယ, န ဒူတဂမနေန, န ပဟိဏဂမနေန, န ဇင်္ဃပေသနိယေန, န ဝေဇ္ဇကမ္မေန, န နဝကမ္မေန, န ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကေန, န ဒါနာနုပ္ပဒါနေန ဓမ္မေန သမေန လဒ္ဓါ လဘိတွာ အဓိဂန္တွာ ဝိန္ဒိတွာ ပဋိလဘိတွာတိ – လဒ္ဓါ။ န သန္နိဓိံ ကယိရာတိ အန္နသန္နိဓိံ ပါနသန္နိဓိံ ဝတ္ထသန္နိဓိံ ယာနသန္နိဓိံ သယနသန္နိဓိံ ဂန္ဓသန္နိဓိံ အာမိသသန္နိဓိံ န ကရေယျ န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျာတိ – လဒ္ဓါ န သန္နိဓိံ ကယိရာ။

န စ ပရိတ္တသေ တာနိ အလဘမာနောတိ။ အန္နံ ဝါ န လဘာမိ , ပါနံ ဝါ န လဘာမိ, ဝတ္ထံ ဝါ န လဘာမိ, ကုလံ ဝါ န လဘာမိ, ဂဏံ ဝါ န လဘာမိ, အာဝါသံ ဝါ န လဘာမိ, လာဘံ ဝါ န လဘာမိ, ယသံ ဝါ န လဘာမိ, ပသံသံ ဝါ န လဘာမိ, သုခံ ဝါ န လဘာမိ, စီဝရံ ဝါ န လဘာမိ, ပိဏ္ဍပါတံ ဝါ န လဘာမိ, သေနာသနံ ဝါ န လဘာမိ, ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ဝါ န လဘာမိ, ဂိလာနုပဋ္ဌာကံ ဝါ န လဘာမိ, ‘‘အပ္ပညာတောမှီ’’တိ န တသေယျ န ဥတ္တသေယျ န ပရိတ္တသေယျ န ဘာယေယျ န သန္တာသံ အာပဇ္ဇေယျ , အဘီရူ အဿ အဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ, ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရေယျာတိ – န စ ပရိတ္တသေ တာနိ အလဘမာနော။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အန္နာနမထော ပါနာနံ၊ ခါဒနီယာနမထောပိ ဝတ္ထာနံ။

လဒ္ဓါ န သန္နိဓိံ ကယိရာ၊ န စ ပရိတ္တသေ တာနိ အလဘမာနော’’တိ။

၁၆၀။

ဈာယီ န ပါဒလောလဿ၊ ဝိရမေ ကုက္ကုစ္စာ နပ္ပမဇ္ဇေယျ။

အထာသနေသု သယနေသု၊ အပ္ပသဒ္ဒေသု ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ။

ဈာယီ န ပါဒလောလဿာတိ။ ဈာယီတိ ပဌမေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, ဒုတိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, တတိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, စတုတ္ထေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သဝိတက္ကသဝိစာရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အဝိတက္ကအဝိစာရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သပ္ပီတိကေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, နိပ္ပီတိကေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, ဣတိသဟဂတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သာတသဟဂတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သုခသဟဂတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, ဥပေက္ခာသဟဂတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သုညတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အနိမိတ္တေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အပ္ပဏိဟိတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, လောကိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, လောကုတ္တရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော ပရမတ္ထဂရုကောတိ [သဒတ္ထဂရုကောတိ (သီ။ သျာ။)] – ဈာယီ။

န ပါဒလောလဿာတိ။ ကထံ ပါဒလောလော ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော ပါဒလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ အာရာမေန အာရာမံ ဥယျာနေန ဥယျာနံ ဂါမေန ဂါမံ နိဂမေန နိဂမံ နဂရေန နဂရံ ရဋ္ဌေန ရဋ္ဌံ ဇနပဒေန ဇနပဒံ ဒီဃစာရိကံ အနဝဋ္ဌိတစာရိကံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ပါဒလောလော ဟောတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု အန္တောပိသံဃာရာမေ ပါဒလောလိယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ န အတ္ထဟေတု န ကာရဏဟေတု ဥဒ္ဓတော အဝူပသန္တစိတ္တော ပရိဝေဏတော ပရိဝေဏံ ဂစ္ဆတိ ဝိဟာရတော ဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ အဍ္ဎယောဂတော အဍ္ဎယောဂံ ဂစ္ဆတိ ပါသာဒတော ပါသာဒံ ဂစ္ဆတိ ဟမ္မိယတော ဟမ္မိယံ ဂစ္ဆတိ ဂုဟာယ ဂုဟံ ဂစ္ဆတိ လေဏတော လေဏံ ဂစ္ဆတိ ကုဋိတော ကုဋိံ ဂစ္ဆတိ ကူဋာဂါရတော ကူဋာဂါရံ ဂစ္ဆတိ အဋ္ဋတော အဋ္ဋံ ဂစ္ဆတိ မာဠတော မာဠံ ဂစ္ဆတိ ဥဒ္ဒဏ္ဍတော ဥဒ္ဒဏ္ဍံ ဂစ္ဆတိ ဥပဋ္ဌာနသာလတော ဥပဋ္ဌာနသာလံ ဂစ္ဆတိ မဏ္ဍလမာဠတော မဏ္ဍလမာဠံ ဂစ္ဆတိ ရုက္ခမူလတော ရုက္ခမူလံ ဂစ္ဆတိ။ ယတ္ထ ဝါ ပန ဘိက္ခူ နိသီဒန္တိ တဟိံ ဂစ္ဆတိ, တတ္ထ ဧကဿ ဝါ ဒုတိယော ဟောတိ, ဒွိန္နံ ဝါ တတိယော ဟောတိ, တိဏ္ဏံ ဝါ စတုတ္ထော ဟောတိ။ တတ္ထ ဗဟုံ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပလပတိ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ မဟာမတ္တကထံ သေနာကထံ ဘယကထံ ယုဒ္ဓကထံ အန္နကထံ ပါနကထံ ဝတ္ထကထံ ယာနကထံ သယနကထံ မာလာကထံ ဂန္ဓကထံ ဉာတိကထံ ဂါမကထံ နိဂမကထံ နဂရကထံ ဇနပဒကထံ ဣတ္ထိကထံ သူရကထံ ဝိသိခါကထံ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထံ ပုဗ္ဗပေတကထံ နာနတ္တကထံ လောကက္ခာယိကံ သမုဒ္ဒက္ခာယိကံ ဣတိ ဘဝါဘဝကထံ ဣတိ ဝါ။ ဧဝမ္ပိ ပါဒလောလော ဟောတိ။

န ပါဒလောလဿာတိ။ ပါဒလောလိယံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ပါဒလောလိယာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျ စရေယျ ဝိစရေယျ ဣရိယေယျ ဝတ္တေယျ ပါလေယျ ယပေယျ ယာပေယျ, ပဋိသလ္လာနာရာမော အဿ ပဋိသလ္လာနရတော အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ ဈာယီ ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော ပရမတ္ထဂရုကောတိ – ဈာယီ န ပါဒလောလဿ။

ဝိရမေ ကုက္ကုစ္စာ နပ္ပမဇ္ဇေယျာတိ။ ကုက္ကုစ္စန္တိ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ, ပါဒကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ, ဟတ္ထပါဒကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ, အကပ္ပိယေ ကပ္ပိယသညိတာ, ကပ္ပိယေ အကပ္ပိယသညိတာ, အဝဇ္ဇေ ဝဇ္ဇသညိတာ, ဝဇ္ဇေ အဝဇ္ဇသညိတာ, ယံ ဧဝရူပံ ကုက္ကုစ္စံ ကုက္ကုစ္စာယနာ ကုက္ကုစ္စာယိတတ္တံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကုက္ကုစ္စံ။

အပိ စ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ – ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ။ ကထံ ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ? ‘‘ကတံ မေ ကာယဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ ကာယသုစရိတ’’န္တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ, ‘‘ကတံ မေ ဝစီဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ ဝစီသုစရိတ’’န္တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ, ‘‘ကတံ မေ မနောဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ မနောသုစရိတန္တိ။ပေ။။ ‘‘ကတော မေ ပါဏာတိပါတော, အကတာ မေ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ။ပေ။။ မနောဝိလေခေါ, ‘‘ကတံ မေ အဒိန္နာဒါနံ။ ကတော မေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော။ ကတော မေ မုသာဝါဒေါ။ ကတာ မေ ပိသုဏဝါစာ။ ကတာ မေ ဖရုသဝါစာ။ ကတော မေ သမ္ဖပ္ပလာပေါ။ ကတာ မေ အဘိဇ္ဈာ။ ကတော မေ ဗျာပါဒေါ။ ကတာ မေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, အကတာ မေ သမ္မာဒိဋ္ဌီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ ။ ဧဝံ ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။

အထ ဝါ ‘‘သီလေသုမှိ န ပရိပူရကာရီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ, ‘‘ဣန္ဒ္ရိယေသုမှိ အဂုတ္တဒွါရော’’တိ။ပေ။။ ‘‘ဘောဇနေ အမတ္တညုမှီ’’တိ။ ‘‘ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တောမှီ’’တိ။ ‘‘န သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတောမှီ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာနိ မေ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာနိ မေ ပဉ္စ ဗလာနီ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတော မေ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ။ ‘‘ဒုက္ခံ မေ အပရိညာတ’’န္တိ။ ‘‘သမုဒယော မေ အပ္ပဟီနော’’တိ။ ‘‘မဂ္ဂေါ မေ အဘာဝိတော’’တိ။ ‘‘နိရောဓေါ မေ အသစ္ဆိကတော’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခေါ။ ဝိရမေ ကုက္ကုစ္စာတိ ကုက္ကုစ္စာ အာရမေယျ ဝိရမေယျ ပဋိဝိရမေယျ ကုက္ကုစ္စံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ။ ကုက္ကုစ္စာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – ဝိရမေ ကုက္ကုစ္စာ။

နပ္ပမဇ္ဇေယျာတိ သက္ကစ္စကာရီ အဿ သာတစ္စကာရီ အဋ္ဌိတကာရီ အနောလီနဝုတ္တိကော အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒော အနိက္ခိတ္တဓုရော အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ‘‘ကဒါဟံ အပရိပူရံ ဝါ သီလက္ခန္ဓံ ပရိပူရေယျံ, ပရိပူရံ ဝါ သီလက္ခန္ဓံ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဏှေယျ’’န္တိ? ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ ထာမော စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓါနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂေါ အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ။ ‘‘ကဒါဟံ အပရိပူရံ ဝါ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ပေ။။ ပညာက္ခန္ဓံ။ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ။ ကဒါဟံ အပရိညာတံ ဝါ ဒုက္ခံ ပရိဇာနေယျံ, အပ္ပဟီနေ ဝါ ကိလေသေ ပဇဟေယျံ, အဘာဝိတံ ဝါ မဂ္ဂံ ဘာဝေယျံ, အသစ္ဆိကတံ ဝါ နိရောဓံ သစ္ဆိကရေယျ’’န္တိ? ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ ထာမော စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓါနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂေါ အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – ဝိရမေ ကုက္ကုစ္စာ နပ္ပမဇ္ဇေယျ။

အထာသနေသု သယနေသု, အပ္ပသဒ္ဒေသု ဘိက္ခု ဝိဟရေယျာတိ။ အထာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ အာသနံ ဝုစ္စတိ ယတ္ထ နိသီဒတိ – မဉ္စော ဣဌံ ဘိသိ တဋ္ဋိကာ စမ္မခဏ္ဍော တိဏသန္ထာရော ပဏ္ဏသန္ထာရော ပလာလသန္ထာရော။ သယနံ ဝုစ္စတိ သေနာသနံ ဝိဟာရော အဍ္ဎယောဂေါ ပါသာဒေါ ဟမ္မိယံ ဂုဟာတိ – အထာသနေသု သယနေသု။

အပ္ပသဒ္ဒေသု ဘိက္ခု ဝိဟရေယျာတိ။ အပ္ပသဒ္ဒေသု အပ္ပနိဂ္ဃောသေသု ဝိဇနဝါတေသု မနုဿရာဟဿေယျကေသု ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပေသု သေနာသနေသု စရေယျ ဝိစရေယျ ဝိဟရေယျ ဣရိယေယျ ဝတ္တေယျ ပါလေယျ ယပေယျ ယာပေယျာတိ – အထာသနေသု သယနေသု အပ္ပသဒ္ဒေသု ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ဈာယီ န ပါဒလောလဿ၊ ဝိရမေ ကုက္ကုစ္စာ နပ္ပမဇ္ဇေယျ။

အထာသနေသု သယနေသု၊ အပ္ပသဒ္ဒေသု ဘိက္ခု ဝိဟရေယျာ’’တိ။

၁၆၁။

နိဒ္ဒံ န ဗဟုလီကရေယျ၊ ဇာဂရိယံ ဘဇေယျ အာတာဣ။

တန္ဒိံ မာယံ ဟဿံ ခိဍ္ဍံ၊ မေထုနံ ဝိပ္ပဇဟေ သဝိဘူသံ။

နိဒ္ဒံ န ဗဟုလီကရေယျာတိ။ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဆကောဋ္ဌာသံ ကာရေတွာ ပဉ္စကောဋ္ဌာသံ ပဋိပဇ္ဇေယျ ဧကကောဋ္ဌာသံ နိပ္ပဇ္ဇေယျာတိ – နိဒ္ဒံ န ဗဟုလီကရေယျ။

ဇာဂရိယံ ဘဇေယျ အာတာဣတိ။ ဣဓ ဘိက္ခု ဒိဝသံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေယျ, ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေယျ, ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမံ ယာမံ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေယျ ပါဒေပါဒံ အစ္စာဓါယ သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိကရိတွာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမံ ယာမံ ပစ္စုဋ္ဌာယ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေယျ။

ဇာဂရိယံ ဘဇေယျာတိ ဇာဂရိယံ ဘဇေယျ သမ္ဘဇေယျ သေဝေယျ နိသေဝေယျ သံသေဝေယျ ပဋိသေဝေယျာတိ – ဇာဂရိယံ ဘဇေယျ။

အာတာဣတိ။ အာတပ္ပံ ဝုစ္စတိ ဝီရိယံ [ဝိရိယံ (သီ။ သျာ။)]။ ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော နိက္ကမော ပရက္ကမော ဥယျာမော ဝါယာမော ဥဿာဟော ဥဿောဠှီ ထာမော ဌိတိ အသိထိလပရက္ကမတာ အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒတာ အနိက္ခိတ္တဓုရတာ ဓုရသမ္ပဂ္ဂဟော ဝီရိယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဝီရိယဗလံ သမ္မာဝါယာမော။ ဣမိနာ အာတာပေန ဥပေတော သမုပေတော ဥပဂတော သမုပဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော သော ဝုစ္စတိ အာတာဣတိ – ဇာဂရိယံ ဘဇေယျ အာတာဣ။

တန္ဒိံ မာယံ ဟဿံ ခိဍ္ဍံ, မေထုနံ ဝိပ္ပဇဟေ သဝိဘူသန္တိ။ တန္ဒီတိ [တန္ဒိန္တိ (သီ။)] တန္ဒီ တန္ဒိယနာ တန္ဒိယိတတ္တံ [နတ္ထိ အတ္တဒဏ္ဍသုတ္တနိဒ္ဒေသေ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေပိ] တန္ဒိမနကတာ အာလဿံ အာလသျာယနာ အာလသျာယိတတ္တံ။ မာယာ ဝုစ္စတိ ဝဉ္စနိကာ စရိယာ။ ဣဓေကစ္စော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ။ပေ။။ ဝါစာယ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ တဿ ပဋိစ္ဆာဒနဟေတု ပါပိကံ ဣစ္ဆံ ပဏိဒဟတိ။ မာ မံ ဇညာတိ [ဇညူတိ (က။)] ဣစ္ဆတိ, မာ မံ ဇညာတိ သင်္ကပ္ပေတိ, မာ မံ ဇညာတိ ဝါစံ ဘာသတိ, မာ မံ ဇညာတိ ကာယေန ပရက္ကမတိ။ ယာ ဧဝရူပါ မာယာဝိတာ အစ္စသရာ ဝဉ္စနာ နိကတိ နိကိရဏာ ပရိဟရဏာ ဂူဟနာ ပရိဂူဟနာ ဆာဒနာ ပရိစ္ဆာဒနာ [ပဋိစ္ဆာဒနာ (သီ။ က။) မဟာနိဒ္ဒေသေ] အနုတ္တာနီကမ္မံ အနာဝိကမ္မံ ဝေါစ္ဆာဒနာ ပါပကိရိယာ – အယံ ဝုစ္စတိ မာယာ။ ဟဿန္တိ ဣဓေကစ္စော အတိဝေလံ ဒန္တဝိဒံသကံ ဟသတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ကုမာရကမိဒံ, ဘိက္ခဝေ , အရိယဿ ဝိနယေ ယဒိဒံ အတိဝေလံ ဒန္တဝိဒံသကံ ဟသိတ’’န္တိ။

ခိဍ္ဍာတိ ဒွေ ခိဍ္ဍာ – ကာယိကာ စ ခိဍ္ဍာ ဝါစသိကာ စ ခိဍ္ဍာ။ ကတမာ ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ? ဟတ္ထီဟိပိ ကီဠန္တိ, အဿေဟိပိ ကီဠန္တိ, ရထေဟိပိ ကီဠန္တိ, ဓနူဟိပိ ကီဠန္တိ, အဋ္ဌပဒေဟိပိ ကီဠန္တိ, ဒသပဒေဟိပိ ကီဠန္တိ, အာကာသေပိ ကီဠန္တိ, ပရိဟာရပထေပိ ကီဠန္တိ, သန္တိကာယပိ ကီဠန္တိ , ခလိကာယပိ ကီဠန္တိ, ဃဋိကာယပိ ကီဠန္တိ, သလာကဟတ္ထေနပိ ကီဠန္တိ, အက္ခေနပိ ကီဠန္တိ, ပင်္ကစီရေနပိ ကီဠန္တိ , ဝင်္ကကေနပိ ကီဠန္တိ, မောက္ခစိကာယပိ ကီဠန္တိ, စိင်္ဂုလကေနပိ ကီဠန္တိ, ပတ္တာဠှကေနပိ ကီဠန္တိ, ရထကေနပိ ကီဠန္တိ, ဓနုကေနပိ ကီဠန္တိ, အက္ခရိကာယပိ ကီဠန္တိ, မနေသိကာယပိ ကီဠန္တိ, ယထာဝဇ္ဇေနပိ ကီဠန္တိ – အယံ ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ။ ကတမာ ဝါစသိကာ ခိဍ္ဍာ? မုခဘေရိကံ [မုခဘေရိယံ (သျာ။)] မုခါလမ္ဗရံ မုခဍိဏ္ဍိမကံ [မုခဒေဏ္ဍိမကံ (သီ။ သျာ။)] မုခဝလိမကံ မုခဘေရုဠကံ [မုခဘေရုလကံ (သီ။)] မုခဒဒ္ဒရိကံ နာဋကံ လာပံ ဂီတံ ဒဝကမ္မံ – အယံ ဝါစသိကာ ခိဍ္ဍာ။

မေထုနဓမ္မော နာမ ယော သော အသဒ္ဓမ္မော ဂါမဓမ္မော ဝသလဓမ္မော ဒုဋ္ဌုလ္လော ဩဒကန္တိကော ရဟဿော ဒွယံဒွယသမာပတ္တိ။ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စတိ မေထုနဓမ္မော? ဥဘိန္နံ ရတ္တာနံ သာရတ္တာနံ အဝဿုတာနံ ပရိယုဋ္ဌိတာနံ ပရိယာဒိန္နစိတ္တာနံ ဥဘိန္နံ သဒိသာနံ ဓမ္မောတိ, တံကာရဏာ ဝုစ္စတိ မေထုနဓမ္မော။ ယထာ ဥဘော ကလဟကာရကာ မေထုနကာတိ ဝုစ္စန္တိ, ဥဘော ဘဏ္ဍနကာရကာ။ပေ။။ ဥဘော ဘဿကာရကာ။ ဥဘော အဓိကရဏကာရကာ။ ဥဘော ဝိဝါဒကာရကာ။ ဥဘော ဝါဒိနော။ ဥဘော သလ္လာပကာ မေထုနကာတိ ဝုစ္စန္တိ ; ဧဝမေဝ ဥဘိန္နံ ရတ္တာနံ သာရတ္တာနံ အဝဿုတာနံ ပရိယုဋ္ဌိတာနံ ပရိယာဒိန္နစိတ္တာနံ ဥဘိန္နံ သဒိသာနံ ဓမ္မောတိ, တံကာရဏာ ဝုစ္စတိ မေထုနဓမ္မော။

ဝိဘူသာတိ ဒွေ ဝိဘူသာ – အတ္ထိ အဂါရိယဿ ဝိဘူသာ, အတ္ထိ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝိဘူသာ။ ကတမာ အဂါရိယဿ ဝိဘူသာ? ကေသာ စ မဿု စ မာလာ စ ဂန္ဓာ စ ဝိလေပနာ စ အာဘရဏာ စ ပိလန္ဓနာ စ ဝတ္ထဉ္စ သယနာသနဉ္စ ဝေဌနဉ္စ ဥစ္ဆာဒနံ ပရိမဒ္ဒနံ နှာပနံ သမ္ဗာဟနံ အာဒါသံ အဉ္ဇနံ မာလာဝိလေပနံ မုခစုဏ္ဏကံ မုခလေပံ ဟတ္ထဗန္ဓံ သိခါဗန္ဓံ [ဝသိက္ခာဗန္ဓံ (သျာ။)] ဒဏ္ဍနာဠိယံ ခဂ္ဂံ ဆတ္တံ စိတြာ ဥပါဟနာ ဥဏှီသံ မဏိံ ဝါဠဗီဇနိံ ဩဒါတာနိ ဝတ္ထာနိ ဒီဃဒသာနိ ဣတိ ဝါ – အယံ အဂါရိယဿ ဝိဘူသာ။ ကတမာ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝိဘူသာ? စီဝရမဏ္ဍနာ ပတ္တမဏ္ဍနာ သေနာသနမဏ္ဍနာ ဣမဿ ဝါ ပူတိကာယဿ ဗာဟိရာနံ ဝါ ပရိက္ခာရာနံ မဏ္ဍနာ ဝိဘူသနာ ကေဠနာ ပရိကေဠနာ ဂေဓိတတာ ဂေဓိတတ္တံ စပလတာ စာပလ္ယံ – အယံ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝိဘူသာ။

တန္ဒိံ မာယံ ဟဿံ ခိဍ္ဍံ, မေထုနံ ဝိပ္ပဇဟေ သဝိဘူသန္တိ။ တန္ဒိဉ္စ မာယဉ္စ ဟဿဉ္စ ခိဍ္ဍဉ္စ မေထုနဓမ္မဉ္စ သဝိဘူသံ သပရိဝါရံ သပရိဘဏ္ဍံ သပရိက္ခာရံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ – တန္ဒိံ မာယံ ဟဿံ ခိဍ္ဍံ, မေထုနံ ဝိပ္ပဇဟေ သဝိဘူသံ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘နိဒ္ဒံ န ဗဟုလီကရေယျ၊ ဇာဂရိယံ ဘဇေယျ အာတာဣ။

တန္ဒိံ မာယံ ဟဿံ ခိဍ္ဍံ၊ မေထုနံ ဝိပ္ပဇဟေ သဝိဘူသ’’န္တိ။

၁၆၂။

အာထဗ္ဗဏံ သုပိနံ လက္ခဏံ၊ နော ဝိဒဟေ အထောပိ နက္ခတ္တံ။

ဝိရုတဉ္စ ဂဗ္ဘကရဏံ၊ တိကိစ္ဆံ မာမကော န သေဝေယျ။

အာထဗ္ဗဏံ သုပိနံ လက္ခဏံ, နော ဝိဒဟေ အထောပိ နက္ခတ္တန္တိ။ အာထဗ္ဗဏိကာ အာထဗ္ဗဏံ ပယောဇေန္တိ, နဂရေ ဝါ ရုဒ္ဓေ [ရုန္ဓေ (က။)] သင်္ဂါမေ ဝါ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ ပရသေနပစ္စတ္ထိကေသု ပစ္စာမိတ္တေသု ဤတိံ ဥပ္ပါဒေန္တိ, ဥပဒ္ဒဝံ ဥပ္ပါဒေန္တိ, ရောဂံ ဥပ္ပါဒေန္တိ, ပဇ္ဇရကံ ကရောန္တိ, သူလံ ကရောန္တိ, ဝိသူစိကံ ကရောန္တိ, ပက္ခန္ဒိကံ ကရောန္တိ။ ဧဝံ အာထဗ္ဗဏိကာ အာထဗ္ဗဏံ ပယောဇေန္တိ။

သုပိနပါဌကာ သုပိနံ အာဒိသန္တိ, ယော ပုဗ္ဗဏှသမယံ သုပိနံ ပဿတိ, ဧဝံ ဝိပါကော ဟောတိ။ ယော မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ [မဇ္ဈန္တိကသမယံ (ဗဟူသု)] သုပိနံ ပဿတိ, ဧဝံ ဝိပါကော ဟောတိ။ ယော သာယနှသမယံ သုပိနံ ပဿတိ, ဧဝံ ဝိပါကော ဟောတိ။ ယော ပုရိမေ ယာမေ။ပေ။။ ယော မဇ္ဈိမေ ယာမေ။ ယော ပစ္ဆိမေ ယာမေ။ ယော ဒက္ခိဏေန ပဿေန နိပန္နော။ ယော ဝါမေန ပဿေန နိပန္နော။ ယော ဥတ္တာနံ နိပန္နော။ ယော အဝကုဇ္ဇ နိပန္နော။ ယော စန္ဒံ ပဿတိ။ ယော သူရိယံ ပဿတိ။ ယော မဟာသမုဒ္ဒံ ပဿတိ။ ယော သိနေရုံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ ပဿတိ။ ယော ဟတ္ထိံ ပဿတိ။ ယော အဿံ ပဿတိ။ ယော ရထံ ပဿတိ။ ယော ပတ္တိံ ပဿတိ။ ယော သေနာဗ္ယူဟံ ပဿတိ။ ယော အာရာမရာမဏေယျကံ ပဿတိ။ ယော ဝနရာမဏေယျကံ ပဿတိ။ ယော ဘူမိရာမဏေယျကံ ပဿတိ။ ယော ပေါက္ခရဏီရာမဏေယျကံ [ပေါက္ခရဏိရာမဏေယျကံ (သျာ။)] ပဿတိ, ဧဝံ ဝိပါကော ဟောတီတိ။ ဧဝံ သုပိနပါဌကာ သုပိနံ အာဒိသန္တိ။

လက္ခဏပါဌကာ လက္ခဏံ အာဒိသန္တိ – မဏိလက္ခဏံ ဒဏ္ဍလက္ခဏံ ဝတ္ထလက္ခဏံ အသိလက္ခဏံ ဥသုလက္ခဏံ ဓနုလက္ခဏံ အာဝုဓလက္ခဏံ ဣတ္ထိလက္ခဏံ ပုရိသလက္ခဏံ ကုမာရိကာလက္ခဏံ ကုမာရလက္ခဏံ ဒါသိလက္ခဏံ ဒါသလက္ခဏံ ဟတ္ထိလက္ခဏံ အဿလက္ခဏံ မဟိံသလက္ခဏံ ဥသဘလက္ခဏံ ဂေါဏလက္ခဏံ အဇလက္ခဏံ မေဏ္ဍလက္ခဏံ ကုက္ကုဋလက္ခဏံ ဝဋ္ဋလက္ခဏံ ဂေါဓါလက္ခဏံ ကဏ္ဏိကာလက္ခဏံ ကစ္ဆပလက္ခဏံ မိဂလက္ခဏံ ဣတိ ဝါတိ။ ဧဝံ လက္ခဏပါဌကာ လက္ခဏံ အာဒိသန္တိ။

နက္ခတ္တပါဌကာ နက္ခတ္တံ အာဒိသန္တိ။ အဋ္ဌဝီသတိ နက္ခတ္တာနိ။ ဣမိနာ နက္ခတ္တေန ဃရပ္ပဝေသော ကတ္တဗ္ဗော, ဣမိနာ နက္ခတ္တေန မကုဋံ ဗန္ဓိတဗ္ဗံ, ဣမိနာ နက္ခတ္တေန ဝါရေယျံ ကာရေတဗ္ဗံ, ဣမိနာ နက္ခတ္တေန ဗီဇနီဟာရော [ဗီဇနိဟာရော (သျာ။ က။)] ကတ္တဗ္ဗော, ဣမိနာ နက္ခတ္တေန သံဝါသော [ဃရဝါသော (သျာ။)] ဂန္တဗ္ဗောတိ။ ဧဝံ နက္ခတ္တပါဌကာ နက္ခတ္တံ အာဒိသန္တိ။

အာထဗ္ဗဏံ သုပိနံ လက္ခဏံ, နော ဝိဒဟေ အထောပိ နက္ခတ္တန္တိ။ အာထဗ္ဗဏဉ္စ သုပိနဉ္စ လက္ခဏဉ္စ နက္ခတ္တဉ္စ နော ဝိဒဟေယျ န စရေယျ န သမာစရေယျ န သမာဒါယ ဝတ္တေယျ။ အထ ဝါ န ဂဏှေယျ န ဥဂ္ဂဏှေယျ န ဓါရေယျ န ဥပဓါရေယျ န ဥပလက္ခေယျ နပ္ပယောဇေယျာတိ – အာထဗ္ဗဏံ သုပိနံ လက္ခဏံ, နော ဝိဒဟေ အထောပိ နက္ခတ္တံ။

ဝိရုတဉ္စ ဂဗ္ဘကရဏံ, တိကိစ္ဆံ မာမကော န သေဝေယျာတိ။ ဝိရုတံ ဝုစ္စတိ မိဂဝါက္ကံ။ မိဂဝါက္ကပါဌကာ [မိဂစက္ကံ။ မိဂစက္ကပါဌကာ (သျာ။)] မိဂဝါက္ကံ အာဒိသန္တိ – သကုန္တာနံ ဝါ စတုပ္ပဒါနံ ဝါ ရုတံ [ရုဒံ (သျာ။)] ဝဿိတံ ဇာနန္တီတိ။ ဧဝံ မိဂဝါက္ကပါဌကာ မိဂဝါက္ကံ အာဒိသန္တိ။ ဂဗ္ဘကရဏီယာ ဂဗ္ဘံ သဏ္ဌာပေန္တိ။ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဂဗ္ဘော န သဏ္ဌာတိ – ပါဏကေဟိ ဝါ ဝါတကုပ္ပေဟိ ဝါ။ ပါဏကာနံ ဝါ ဝါတကုပ္ပါနံ ဝါ ပဋိဃာတာယ ဩသဓံ ဒေန္တီတိ။ ဧဝံ ဂဗ္ဘကရဏီယာ ဂဗ္ဘံ သဏ္ဌာပေန္တိ။ တိကိစ္ဆာတိ ပဉ္စ တိကိစ္ဆာ – သာလာကိယံ, သလ္လကတ္တိယံ, ကာယတိကိစ္ဆံ, ဘူတိယံ, ကောမာရဘစ္စံ။ မာမကောတိ ဗုဒ္ဓမာမကော ဓမ္မမာမကော သံဃမာမကော, သော ဝါ ဘဂဝန္တံ မမာယတိ ဘဂဝါ ဝါ တံ ပုဂ္ဂလံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ကုဟာ ထဒ္ဓါ လပါ သိင်္ဂီ ဥန္နဠာ အသမာဟိတာ န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မာမကာ, အပဂတာ စ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ, န စ တေ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ။ ယေ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ နိက္ကုဟာ နိလ္လပါ ဓီရာ အတ္ထဒ္ဓါ သုသမာဟိတာ တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မာမကာ န စ အပဂတာ တေ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ, တေ စ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ’’။

‘‘ကုဟာ ထဒ္ဓါ လပါ သိင်္ဂီ၊ ဥန္နဠာ အသမာဟိတာ။

န တေ ဓမ္မေ ဝိရူဟန္တိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတေ။

‘‘နိက္ကုဟာ နိလ္လပါ ဓီရာ၊ အတ္ထဒ္ဓါ သုသမာဟိတာ။

တေ ဝေ ဓမ္မေ ဝိရူဟန္တိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတေ’’။

ဝိရုတဉ္စ ဂဗ္ဘကရဏံ, တိကိစ္ဆံ မာမကော န သေဝေယျာတိ။ ဝိရုတဉ္စ ဂဗ္ဘကရဏဉ္စ တိကိစ္ဆဉ္စ မာမကော န သေဝေယျ န နိသေဝေယျ န သံသေဝေယျ နပ္ပဋိသေဝေယျ န စရေယျ န သမာစရေယျ န သမာဒါယ ဝတ္တေယျ။ အထ ဝါ န ဂဏှေယျ န ဥဂ္ဂဏှေယျ န ဓါရေယျ န ဥပဓါရေယျ န ဥပလက္ခေယျ နပ္ပယောဇေယျာတိ – ဝိရုတဉ္စ ဂဗ္ဘကရဏံ တိကိစ္ဆံ မာမကော န သေဝေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အာထဗ္ဗဏံ သုပိနံ လက္ခဏံ၊ နော ဝိဒဟေ အထောပိ နက္ခတ္တံ။

ဝိရုတဉ္စ ဂဗ္ဘကရဏံ၊ တိကိစ္ဆံ မာမကော န သေဝေယျာ’’တိ။

၁၆၃။

နိန္ဒာယ နပ္ပဝေဓေယျ၊ န ဥန္နမေယျ ပသံသိတော ဘိက္ခု။

လောဘံ သဟ မစ္ဆရိယေန၊ ကောဓံ ပေသုဏိယဉ္စ ပနုဒေယျ။

နိန္ဒာယ နပ္ပဝေဓေယျာတိ။ ဣဓေကစ္စေ ဘိက္ခူ နိန္ဒန္တိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာ နိန္ဒန္တိ ဂရဟန္တိ ဥပဝဒန္တိ, နိန္ဒိတော ဂရဟိတော ဥပဝဒိတော နိန္ဒာယ ဂရဟာယ ဥပဝါဒေန အကိတ္တိယာ အဝဏ္ဏဟာရိကာယ န ဝေဓေယျ နပ္ပဝေဓေယျ န သမ္ပဝေဓေယျ န တသေယျ န ဥတ္တသေယျ န ပရိတသေယျ န ဘာယေယျ န သန္တာသံ အာပဇ္ဇေယျ, အဘီရူ အဿ အဆမ္ဘီ အနုတြာသီ အပလာယီ, ပဟီနဘယဘေရဝေါ ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရေယျာတိ – နိန္ဒာယ နပ္ပဝေဓေယျ။

န ဥန္နမေယျ ပသံသိတော ဘိက္ခူတိ။ ဣဓေကစ္စေ ဘိက္ခူ ပသံသန္တိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာ ပသံသန္တိ ထောမေန္တိ ကိတ္တေန္တိ ဝဏ္ဏေန္တိ, ပသံသိတော ထောမိတော ကိတ္တိတော ဝဏ္ဏိတော ပသံသာယ ထောမနေန ကိတ္တိယာ ဝဏ္ဏဟာရိကာယ ဥန္နတိံ န ကရေယျ ဥန္နမံ န ကရေယျ မာနံ န ကရေယျ ထမ္ဘံ န ကရေယျ, န တေန မာနံ ဇနေယျ န တေန ထဒ္ဓေါ အဿ ပတ္ထဒ္ဓေါ ပဂ္ဂဟိတသိရောတိ – န ဥန္နမေယျ ပသံသိတော ဘိက္ခု။

လောဘံ သဟ မစ္ဆရိယေန, ကောဓံ ပေသုဏိယဉ္စ ပနုဒေယျာတိ။ လောဘောတိ ယော လောဘော လုဗ္ဘနာ လုဗ္ဘိတတ္တံ သာရာဂေါ သာရဇ္ဇနာ သာရဇ္ဇိတတ္တံ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ မစ္ဆရိယန္တိ ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ – အာဝါသမစ္ဆရိယံ။ပေ။။ ဂါဟော ဝုစ္စတိ မစ္ဆရိယံ။ ကောဓေါတိ ယော စိတ္တဿ အာဃာတော ပဋိဃာတော ပဋိဃံ ပဋိဝိရောဓေါ, ကောပေါ ပကောပေါ သမ္ပကောပေါ, ဒေါသော ပဒေါသော သမ္ပဒေါသော, စိတ္တဿ ဗျာပတ္တိ မနောပဒေါသော, ကောဓေါ ကုဇ္ဈနာ ကုဇ္ဈိတတ္တံ, ဒေါသော ဒုဿနာ ဒုဿိတတ္တံ, ဗျာပတ္တိံ ဗျာပဇ္ဇနာ ဗျာပဇ္ဇိတတ္တံ, ဝိရောဓေါ ပဋိဝိရောဓေါ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ။ ပေသုညန္တိ ဣဓေကစ္စော ပိသုဏဝါစော ဟောတိ ဣတော သုတွာ အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ။ ဣတိ သမဂ္ဂါနံ ဝါ ဘေတ္တာ ဘိန္နာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ, ဝဂ္ဂါရာမော ဝဂ္ဂရတော ဝဂ္ဂနန္ဒီ ဝဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ပေသုညံ။

အပိ စ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ပိယကမ္ယတာယ ဝါ ဘေဒါဓိပ္ပါယေန ဝါ။ ကထံ ပိယကမ္ယတာယ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ? ဣမဿ ပိယော ဘဝိဿာမိ မနာပေါ ဘဝိဿာမိ ဝိဿာသိကော ဘဝိဿာမိ အဗ္ဘန္တရိကော ဘဝိဿာမိ သုဟဒယော ဘဝိဿာမီတိ။ ဧဝံ ပိယကမ္ယတာယ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ။ ကထံ ဘေဒါဓိပ္ပါယေန ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ? ကထံ ဣမေ နာနာ အဿု ဝိနာ အဿု ဝဂ္ဂါ အဿု ဒွေဓါ အဿု ဒွေဇ္ဈာ အဿု ဒွေ ပက္ခာ အဿု ဘိဇ္ဈေယျုံ န သမာဂစ္ဆေယျုံ ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရေယျုန္တိ။ ဧဝံ ဘေဒါဓိပ္ပါယေန ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ။ လောဘံ သဟ မစ္ဆရိယေန, ကောဓံ ပေသုဏိယဉ္စ ပနုဒေယျာတိ။ လောဘဉ္စ မစ္ဆရိယဉ္စ ကောဓဉ္စ ပေသုညဉ္စ နုဒေယျ ပနုဒေယျ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျာတိ – လောဘံ သဟ မစ္ဆရိယေန, ကောဓံ ပေသုဏိယဉ္စ ပနုဒေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘နိန္ဒာယ နပ္ပဝေဓေယျ၊ န ဥန္နမေယျ ပသံသိတော ဘိက္ခု။

လောဘံ သဟ မစ္ဆရိယေန၊ ကောဓံ ပေသုဏိယဉ္စ ပနုဒေယျာ’’တိ။

၁၆၄။

ကယဝိက္ကယေ န တိဋ္ဌေယျ၊ ဥပဝါဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ။

ဂါမေ စ နာဘိသဇ္ဇေယျ၊ လာဘကမ္ယာ ဇနံ န လပယေယျ။

ကယဝိက္ကယေ န တိဋ္ဌေယျာတိ။ ယေ ကယဝိက္ကယာ ဝိနယေ ပဋိက္ခိတ္တာ န တေ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ။ ကထံ ကယဝိက္ကယေ တိဋ္ဌတိ? ပဉ္စန္နံ သဒ္ဓိံ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ပရိက္ခာရံ ဝဉ္စနိယံ ဝါ ကရောန္တော ဥဒယံ ဝါ ပတ္ထယန္တော ပရိဝတ္တေတိ။ ဧဝံ ကယဝိက္ကယေ တိဋ္ဌတိ။ ကထံ ကယဝိက္ကယေ န တိဋ္ဌတိ? ပဉ္စန္နံ သဒ္ဓိံ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ပရိက္ခာရံ န ဝဉ္စနိယံ ဝါ ကရောန္တော န ဥဒယံ ဝါ ပတ္ထယန္တော ပရိဝတ္တေတိ။ ဧဝံ ကယဝိက္ကယေ န တိဋ္ဌတိ။ ကယဝိက္ကယေ န တိဋ္ဌေယျာတိ။ ကယဝိက္ကယေ န တိဋ္ဌေယျ န သန္တိဋ္ဌေယျ, ကယဝိက္ကယံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ကယဝိက္ကယာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – ကယဝိက္ကယေ န တိဋ္ဌေယျ။

ဥပဝါဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စီတိ။ ကတမေ ဥပဝါဒကရာတိ ကိလေသာ? သန္တေကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဣဒ္ဓိမန္တော ဒိဗ္ဗစက္ခုကာ ပရစိတ္တဝိဒုနော, တေ ဒူရတောပိ ပဿန္တိ အာသန္နာပိ န ဒိဿန္တိ စေတသာပိ စိတ္တံ ပဇာနန္တိ, ဒေဝတာပိ ခေါ သန္တိ ဣဒ္ဓိမန္တိနိယော ဒိဗ္ဗစက္ခုကာ ပရစိတ္တဝိဒုနိယော, တာ ဒူရတောပိ ပဿန္တိ, အာသန္နာပိ န ဒိဿန္တိ စေတသာပိ စိတ္တံ ပဇာနန္တိ။ တေ ဩဠာရိကေဟိ ဝါ ကိလေသေဟိ မဇ္ဈိမေဟိ ဝါ ကိလေသေဟိ သုခုမေဟိ ဝါ ကိလေသေဟိ ဥပဝဒေယျုံ။ ကတမေ ဩဠာရိကာ ကိလေသာ? ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဩဠာရိကာ ကိလေသာ။ ကတမေ မဇ္ဈိမာ ကိလေသာ? ကာမဝိတက္ကော ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝိဟိံသာဝိတက္ကော – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ မဇ္ဈိမာ ကိလေသာ။ ကတမေ သုခုမာ ကိလေသာ? ဉာတိဝိတက္ကော, ဇနပဒဝိတက္ကော, အပရဝိတက္ကော, ပရာနုဒယတာ ပဋိသညုတ္တော ဝိတက္ကော , လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသညုတ္တော ဝိတက္ကော, အနဝညတ္တိပဋိသညုတ္တော ဝိတက္ကော – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ သုခုမာ ကိလေသာ။ တေ ဩဠာရိကေဟိ ဝါ ကိလေသေဟိ မဇ္ဈိမေဟိ ဝါ ကိလေသေဟိ သုခုမေဟိ ဝါ ကိလေသေဟိ န ဥပဝဒေယျ ဥပဝါဒံ န ကရေယျ ဥပဝါဒကရေ ကိလေသေ န ကရေယျ န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, ဥပဝါဒကရေ ကိလေသေ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ဥပဝါဒကရေဟိ ကိလေသေဟိ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျ။ ကုဟိဉ္စီတိ ကုဟိဉ္စိ ကိမှိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါတိ – ဥပဝါဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ။

ဂါမေ စ နာဘိသဇ္ဇေယျာတိ။ ကထံ ဂါမေ သဇ္ဇတိ? ဣဓ ဘိက္ခု ဂါမေ ဂိဟီဟိ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ သဟနန္ဒီ သဟသောကီ သုခိတေသု သုခိတော ဒုက္ခိတေသု ဒုက္ခိတော, ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသု အတ္တနာ ဝေါယောဂံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ဂါမေ သဇ္ဇတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ အရက္ခိတေနေဝ ကာယေန အရက္ခိတာယ ဝါစာယ အရက္ခိတေန စိတ္တေန အနုပဋ္ဌိတာယ သတိယာ အသံဝုတေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ။ သော တတြ တတြ သဇ္ဇတိ တတြ တတြ ဂဏှာတိ တတြ တတြ ဗဇ္ဈတိ တတြ တတြ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ဂါမေ သဇ္ဇတိ။

ကထံ ဂါမေ န သဇ္ဇတိ? ဣဓ ဘိက္ခု ဂါမေ ဂိဟီဟိ အသံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ န သဟနန္ဒီ န သဟသောကီ န သုခိတေသု သုခိတော န ဒုက္ခိတေသု ဒုက္ခိတော, ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသု န အတ္တနာ ဝေါယောဂံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ဂါမေ န သဇ္ဇတိ။

အထ ဝါ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ရက္ခိတေနေဝ ကာယေန ရက္ခိတာယ ဝါစာယ ရက္ခိတေန စိတ္တေန ဥပဋ္ဌိတာယ သတိယာ သံဝုတေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ။ သော တတြ တတြ န သဇ္ဇတိ တတြ တတြ န ဂဏှာတိ တတြ တတြ န ဗဇ္ဈတိ တတြ တတြ န အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမ္ပိ ဂါမေ န သဇ္ဇတိ။ ဂါမေ စ နာဘိသဇ္ဇေယျာတိ ဂါမေ န သဇ္ဇေယျ န ဂဏှေယျ န ဗဇ္ဈေယျ န ပလိဗဇ္ဈေယျ, အဂိဒ္ဓေါ အဿ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈောသန္နော ဝီတဂေဓေါ ဝိဂတဂေဓေါ စတ္တဂေဓေါ။ပေ။။ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရေယျာတိ – ဂါမေ စ နာဘိသဇ္ဇေယျ။

လာဘကမ္ယာ ဇနံ န လပယေယျာတိ။ ကတမာ လပနာ? လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿိတဿ ပါပိစ္ဆဿ ဣစ္ဆာပကတဿ အာမိသစက္ခုကဿ လောကဓမ္မဂရုကဿ ယာ ပရေသံ အာလပနာ လပနာ သလ္လပနာ ဥလ္လပနာ သမုလ္လပနာ ဥန္နဟနာ သမုန္နဟနာ ဥက္ကာစနာ သမုက္ကာစနာ [ဥက္ကာပနာ သမုက္ကာပနာ (သျာ။)] အနုပိယဘာဏိတာ စာတုကမ္ယတာ မုဂ္ဂသူပ္ယတာ ပါရိဘဋယတာ ပရပိဋ္ဌိမံသိကတာ [ပိဋ္ဌိမံသိကတာ (က။) ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ သီလနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ ဩလောကေတဗ္ဗာ], ယာ တတ္ထ သဏှဝါစတာ သခိလဝါစတာ သိထိလဝါစတာ [မေတ္တဝါစကတာ (သျာ။)] အဖရုသဝါစတာ – အယံ ဝုစ္စတိ လပနာ။

အပိ စ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဇနံ လပတိ – အတ္တာနံ ဝါ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ဇနံ လပတိ, အတ္တာနံ ဝါ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ဇနံ လပတိ။ ကထံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ဇနံ လပတိ? ‘‘တုမှေ မေ ဗဟူပကာရာ, အဟံ တုမှေ နိဿာယ လဘာမိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ, ယေပိ မေ အညေ ဒါတုံ ဝါ ကာတုံ ဝါ မညန္တိ, တုမှေ နိဿာယ တုမှေ သမ္ပဿန္တာ ယမ္ပိ မေ ပုရာဏံ မာတာပေတ္တိကံ နာမဓေယျံ တမ္ပိ မေ အန္တရဟိတံ။ တုမှေဟိ အဟံ ဉာယာမိ အသုကဿ ကုလူပကော အသုကာယ ကုလူပကော’’တိ။ ဧဝံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ဇနံ လပတိ။

ကထံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ဇနံ လပတိ? ‘‘အဟံ တုမှာကံ ဗဟူပကာရော, တုမှေ မံ အာဂမ္မ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာ, သသံဃံ သရဏံ ဂတာ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ, သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ။ အဟံ တုမှာကံ ဥဒ္ဒေသံ ဒေမိ, ပရိပုစ္ဆံ ဒေမိ, ဥပေါသထံ အာစိက္ခာမိ, နဝကမ္မံ အဓိဋ္ဌာမိ။ အထ ပန တုမှေ မံ ဥဇ္ဈိတွာ အညေ သက္ကရောထ ဂရုံ ကရောထ မာနေထ ပူဇေထာ’’တိ။ ဧဝံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ဇနံ လပတိ။

လာဘကမ္ယာ ဇနံ န လပယေယျာတိ။ လာဘဟေတု လာဘပစ္စယာ လာဘကာရဏာ လာဘာဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ လာဘံ ပရိပါစေန္တော ဇနံ န လပယေယျ, လပနံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, လပနာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – လာဘကမ္ယာ ဇနံ န လပယေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ကယဝိက္ကယေ န တိဋ္ဌေယျ၊ ဥပဝါဒံ ဘိက္ခု န ကရေယျ ကုဟိဉ္စိ။

ဂါမေ စ နာဘိသဇ္ဇေယျ၊ လာဘကမ္ယာ ဇနံ န လပယေယျာ’’တိ။

၁၆၅။

န စ ကတ္ထိကော [ကတ္ထိတာ (သျာ။ က။)] သိယာ ဘိက္ခု၊ န စ ဝါစံ ပယုတ္တံ ဘာသေယျ။

ပါဂဗ္ဘိယံ န သိက္ခေယျ၊ ကထံ ဝိဂ္ဂါဟိကံ န ကထယေယျ။

န စ ကတ္ထိကော သိယာ ဘိက္ခူတိ။ ဣဓေကစ္စော ကတ္ထီ ဟောတိ ဝိကတ္ထီ။ သော ကတ္ထတိ ဝိကတ္ထတိ အဟမသ္မိ သီလသမ္ပန္နောတိ ဝါ ဝတသမ္ပန္နောတိ ဝါ သီလဗ္ဗတသမ္ပန္နောတိ ဝါ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝါ ဝတ္ထုနာ။ ဥစ္စာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိ ဝါ မဟာဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိ ဝါ ဥဠာရဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိ ဝါ သုတ္တန္တိကောတိ ဝါ ဝိနယဓရောတိ ဝါ ဓမ္မကထိကောတိ ဝါ အာရညိကောတိ ဝါ။ပေ။။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီတိ ဝါ ကတ္ထတိ ဝိကတ္ထတိ။ ဧဝံ န ကတ္ထေယျ န ဝိကတ္ထေယျ, ကတ္ထံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ကတ္ထနာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – န စ ကတ္ထိကော သိယာ ဘိက္ခု။

န စ ဝါစံ ပယုတ္တံ ဘာသေယျာတိ။ ကတမာ ပယုတ္တဝါစာ? ဣဓေကစ္စော စီဝရပယုတ္တံ ဝါစံ ဘာသတိ, ပိဏ္ဍပါတပယုတ္တံ ဝါစံ ဘာသတိ, သေနာသနပယုတ္တံ ဝါစံ ဘာသတိ, ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရပယုတ္တံ ဝါစံ ဘာသတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ ပယုတ္တဝါစာ။

အထ ဝါ စီဝရဟေတု ပိဏ္ဍပါတဟေတု သေနာသနဟေတု ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု သစ္စမ္ပိ ဘဏတိ မုသာပိ ဘဏတိ, ပိသုဏမ္ပိ ဘဏတိ အပိသုဏမ္ပိ ဘဏတိ, ဖရုသမ္ပိ ဘဏတိ အဖရုသမ္ပိ ဘဏတိ, သမ္ဖပ္ပလာပမ္ပိ ဘဏတိ အသမ္ဖပ္ပလာပမ္ပိ ဘဏတိ, မန္တာပိ ဝါစံ ဘာသတိ – အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ ပယုတ္တဝါစာ။ အထ ဝါ ပသန္နစိတ္တော ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘‘အဟော ဝတ မေ ဓမ္မံ သုဏေယျုံ, သုတွာဝ ဓမ္မံ ပသီဒေယျုံ, ပသန္နာ စ မေ ပသန္နာကာရံ ကရေယျု’’န္တိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပယုတ္တဝါစာ။ န စ ဝါစံ ပယုတ္တံ ဘာသေယျာတိ။ အန္တမသော ဓမ္မဒေသနံ ဝါစံ ဥပါဒါယ ပယုတ္တဝါစံ န ဘာသေယျ န ကထေယျ န ဘဏေယျ န ဒီပေယျ န ဝေါဟရေယျ, ပယုတ္တံ ဝါစံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ပယုတ္တဝါစာယ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – န စ ဝါစံ ပယုတ္တံ ဘာသေယျ။

ပါဂဗ္ဘိယံ န သိက္ခေယျာတိ။ ပါဂဗ္ဘိယန္တိ တီဏိ ပါဂဗ္ဘိယာနိ – ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ, ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ, စေတသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ။ ကတမံ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ? ဣဓေကစ္စော သံဃဂတောပိ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ, ဂဏဂတောပိ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ, ဘောဇနသာလာယပိ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ, ဇန္တာဃရေပိ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ, ဥဒကတိတ္ထေပိ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ, အန္တရဃရံ ပဝိသန္တောပိ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ, အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌောပိ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ သံဃဂတော ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော သံဃဂတော အစိတ္တီကာရကတော ထေရေ ဘိက္ခူ ဃဋ္ဋယန္တောပိ တိဋ္ဌတိ, ဃဋ္ဋယန္တောပိ နိသီဒတိ, ပုရတောပိ တိဋ္ဌတိ, ပုရတောပိ နိသီဒတိ, ဥစ္စေပိ အာသနေ နိသီဒတိ, သသီသံ ပါရုပိတွာ နိသီဒတိ , ဌိတကောပိ ဘဏတိ, ဗာဟာဝိက္ခေပကောပိ ဘဏတိ။ ဧဝံ သံဃဂတော ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ ဂဏဂတော ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော ဂဏဂတော အစိတ္တီကာရကတော ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ အနုပါဟနာနံ စင်္ကမန္တာနံ သဥပါဟနော စင်္ကမတိ , နီစေ စင်္ကမေ စင်္ကမန္တာနံ ဥစ္စေ စင်္ကမေ စင်္ကမတိ, ဆမာယ စင်္ကမန္တာနံ စင်္ကမေ စင်္ကမတိ, ဃဋ္ဋယန္တောပိ တိဋ္ဌတိ, ဃဋ္ဋယန္တောပိ နိသီဒတိ, ပုရတောပိ တိဋ္ဌတိ, ပုရတောပိ နိသီဒတိ, ဥစ္စေပိ အာသနေ နိသီဒတိ, သသီသံ ပါရုပိတွာပိ နိသီဒတိ, ဌိတောပိ ဘဏတိ, ဗာဟာဝိက္ခေပကောပိ ဘဏတိ။ ဧဝံ ဂဏဂတော ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ ဘောဇနသာလာယ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော ဘောဇနသာလာယ အစိတ္တီကာရကတော ထေရေ ဘိက္ခူ အနုပခဇ္ဇ နိသီဒတိ, နဝေပိ ဘိက္ခူ အာသနေန ပဋိဗာဟတိ, ဃဋ္ဋယန္တောပိ တိဋ္ဌတိ, ဃဋ္ဋယန္တောပိ နိသီဒတိ, ပုရတောပိ တိဋ္ဌတိ, ပုရတောပိ နိသီဒတိ, ဥစ္စေပိ အာသနေ နိသီဒတိ, သသီသံ ပါရုပိတွာ နိသီဒတိ, ဌိတကောပိ ဘဏတိ, ဗာဟာဝိက္ခေပကောပိ ဘဏတိ။ ဧဝံ ဘောဇနသာလာယ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ ဇန္တာဃရေ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော ဇန္တာဃရေ အစိတ္တီကာရကတော ထေရေ ဘိက္ခူ ဃဋ္ဋယန္တောပိ တိဋ္ဌတိ, ဃဋ္ဋယန္တောပိ နိသီဒတိ, ပုရတောပိ တိဋ္ဌတိ, ပုရတောပိ နိသီဒတိ, ဥစ္စေပိ အာသနေ နိသီဒတိ, အနာပုစ္ဆာပိ ကဋ္ဌံ ပက္ခိပတိ, အနာပုစ္ဆာပိ ဒွါရံ ပိဒဟတိ။ ဧဝံ ဇန္တာဃရေ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ ဥဒကတိတ္ထေ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော ဥဒကတိတ္ထေ အစိတ္တီကာရကတော ထေရေ ဘိက္ခူ ဃဋ္ဋယန္တောပိ ဩတရတိ, ပုရတောပိ ဩတရတိ, ဃဋ္ဋယန္တောပိ နှာယတိ, ပုရတောပိ နှာယတိ, ဥပရိတောပိ နှာယတိ, ဃဋ္ဋယန္တောပိ ဥတ္တရတိ, ပုရတောပိ ဥတ္တရတိ ။ ဧဝံ ဥဒကတိတ္ထေ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ အန္တရဃရံ ပဝိသန္တော ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော အန္တရဃရံ ပဝိသန္တော အစိတ္တီကာရကတော ထေရေ ဘိက္ခူ ဃဋ္ဋယန္တောပိ ဂစ္ဆတိ, ပုရတောပိ ဂစ္ဆတိ, ဝေါက္ကမ္မပိ ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ ပုရတော ဂစ္ဆတိ ။ ဧဝံ အန္တရဃရံ ပဝိသန္တော ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ‘‘န ပဝိသ, ဘန္တေ’’တိ ဝုစ္စမာနော ပဝိသတိ, ‘‘န တိဋ္ဌ, ဘန္တေ’’တိ ဝုစ္စမာနော တိဋ္ဌတိ, ‘‘န နိသီဒ, ဘန္တေ’’တိ ဝုစ္စမာနော နိသီဒတိ, အနောကာသမ္ပိ ပဝိသတိ, အနောကာသေပိ တိဋ္ဌတိ, အနောကာသေပိ နိသီဒတိ, ယာနိပိ တာနိ ဟောန္တိ ကုလာနံ ဩဝရကာနိ ဂူဠှာနိ စ ပဋိစ္ဆန္နာနိ စ, ယတ္ထ ကုလိတ္ထိယော ကုလဓီတရော ကုလသုဏှာယော ကုလကုမာရိယော နိသီဒန္တိ တတ္ထပိ သဟသာ ပဝိသတိ, ကုမာရကဿ သီသမ္ပိ ပရာမသတိ။ ဧဝံ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ – ဣဒံ ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ။

ကတမံ ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ? ဣဓေကစ္စော သံဃဂတောပိ ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ, ဂဏဂတောပိ ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ, အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌောပိ ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။ ကထံ သံဃဂတော ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော သံဃဂတော အစိတ္တီကာရကတော ထေရေ ဘိက္ခူ အနာပုစ္ဆံ ဝါ အနဇ္ဈိဋ္ဌော ဝါ အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဘဏတိ, ပဉ္ဟံ ဝိသဇ္ဇေတိ, ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသတိ , ဌိတကောပိ ဘဏတိ, ဗာဟာဝိက္ခေပကောပိ ဘဏတိ။ ဧဝံ သံဃဂတော ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ ဂဏဂတော ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော ဂဏဂတော အစိတ္တီကာရကတော ထေရေ ဘိက္ခူ အနာပုစ္ဆံ ဝါ အနဇ္ဈိဋ္ဌော ဝါ အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဘဏတိ, ပဉ္ဟံ ဝိသဇ္ဇေတိ, ဌိတကောပိ ဘဏတိ, ဗာဟာဝိက္ခေပကောပိ ဘဏတိ; အာရာမဂတာနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမ္မံ ဘဏတိ, ပဉ္ဟံ ဝိသဇ္ဇေတိ, ဌိတကောပိ ဘဏတိ, ဗာဟာဝိက္ခေပကောပိ ဘဏတိ။ ဧဝံ ဂဏဂတော ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ။

ကထံ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ? ဣဓေကစ္စော အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဣတ္ထိံ ဝါ ကုမာရိံ ဝါ ဧဝမာဟ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမေ ဣတ္ထံဂေါတ္တေ ကိံ အတ္ထိ? ယာဂု အတ္ထိ, ဘတ္တံ အတ္ထိ, ခါဒနီယံ အတ္ထိ? ကိံ ပိဝိဿာမ , ကိံ ဘုဉ္ဇိဿာမ, ကိံ ခါဒိဿာမ, ကိံ ဝါ အတ္ထိ, ကိံ ဝါ မေ ဒဿထာ’’တိ ဝိပ္ပလပတိ။ ဧဝံ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ ဒဿေတိ – ဣဒံ ဝါစသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ။

ကတမံ စေတသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ? ဣဓေကစ္စော န ဥစ္စာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဥစ္စာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတေန သဒ္ဓိံ သဒိသံ အတ္တာနံ ကရောတိ စိတ္တေန, န မဟာဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော မဟာဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတေန သဒ္ဓိံ သဒိသံ အတ္တာနံ ကရောတိ စိတ္တေန, န ဥဠာရဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဥဠာရဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတေန သဒ္ဓိံ သဒိသံ အတ္တာနံ ကရောတိ စိတ္တေန, န သုတ္တန္တိကော သမာနော သုတ္တန္တိကေန သဒ္ဓိံ သဒိသံ အတ္တာနံ ကရောတိ စိတ္တေန, န ဝိနယဓရော သမာနော ဝိနယဓရေန။ န ဓမ္မကထိကော သမာနော ဓမ္မကထိကေန။ န အာရညိကော သမာနော အာရညကေန။ န ပိဏ္ဍပါတိကော သမာနော ပိဏ္ဍပါတိကေန။ န ပံသုကူလိကော သမာနော ပံသုကူလိကေန။ န တေစီဝရိကော သမာနော တေစီဝရကေန။ န သပဒါနစာရိကော သမာနော သပဒါနစာရိကေန။ န ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကော သမာနော ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကေန။ န နေသဇ္ဇိကော သမာနော နေသညိကေန။ န ယထာသန္ထတိကော သမာနော ယထာသန္ထတိကေန သဒ္ဓိံ သဒိသံ အတ္တာနံ ကရောတိ စိတ္တေန, န ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ သမာနော ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘိနာ သဒ္ဓိံ သဒိသံ အတ္တာနံ ကရောတိ စိတ္တေန, န ဒုတိယဿ ဈာနဿ လာဘီ သမာနော ဒုတိယဿ။ န တတိယဿ ဈာနဿ လာဘီ သမာနော တတိယဿ။ န စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီ သမာနော လာဘီ သမာနော စတုတ္ထဿ။ န အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီ သမာနော အာကာသနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ။ န ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီ သမာနော ဝိညာဏဉ္စာယတန သမာပတ္တိယာ။ န အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီ သမာနော အာကိဉ္စညာယတန သမာပတ္တိယာ။ န နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီ သမာနော နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘိနာ သဒ္ဓိံ သဒိသံ အတ္တာနံ ကရောတိ စိတ္တေန – ဣဒံ စေတသိကံ ပါဂဗ္ဘိယံ။ န သိက္ခေယျာတိ ပါဂဗ္ဘိယံ န သိက္ခေယျ န စရေယျ န အာစရေယျ န သမာစရေယျ န သမာဒါယ ဝတ္တေယျ, ပါဂဗ္ဘိယံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ပါဂဗ္ဘိယာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – ပါဂဗ္ဘိယံ န သိက္ခေယျ။

ကထံ ဝိဂ္ဂါဟိကံ န ကထယေယျာတိ။ ကတမာ ဝိဂ္ဂါဟိကာ ကထာ? ဣဓေကစ္စော ဧဝရူပိံ ကထံ ကတ္တာ ဟောတိ – ‘‘န တွံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသိ။ပေ။။ နိဗ္ဗေဌေဟိ ဝါ သစေ ပဟောသီ’’တိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဝိဂ္ဂါဟိကာယ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, ကထာယ သတိ ကထာဗာဟုလ္လံ ပါဋိကင်္ခံ, ကထာဗာဟုလ္လေ သတိ ဥဒ္ဓစ္စံ, ဥဒ္ဓတဿ အသံဝရော, အသံဝုတဿ အာရာ စိတ္တံ သမာဓိမှာ’’တိ။ ကထံ ဝိဂ္ဂါဟိကံ န ကထယေယျာတိ။ ဝိဂ္ဂါဟိကံ ကထံ န ကထေယျ န ဘဏေယျ န ဒီပေယျ န ဝေါဟရေယျ, ဝိဂ္ဂါဟိကံ ကထံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ဝိဂ္ဂါဟိကကထာယ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – ကထံ ဝိဂ္ဂါဟိကံ န ကထယေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘န စ ကတ္ထိကော သိယာ ဘိက္ခု၊ န စ ဝါစံ ပယုတ္တံ ဘာသေယျ။

ပါဂဗ္ဘိယံ န သိက္ခေယျ၊ ကထံ ဝိဂ္ဂါဟိကံ န ကထယေယျာ’’တိ။

၁၆၆။

မောသဝဇ္ဇေ န နိယျေထ၊ သမ္ပဇာနော သဌာနိ န ကယိရာ။

အထ ဇီဝိတေန ပညာယ၊ သီလဗ္ဗတေန နာညမတိမညေ။

မောသဝဇ္ဇေ န နိယျေထာတိ။ မောသဝဇ္ဇံ ဝုစ္စတိ မုသာဝါဒေါ။ ဣဓေကစ္စော သဘဂ္ဂတော [သဘာဂဂ္ဂတော (သီ။ က။)] ဝါ ပရိသဂ္ဂတော [ပရိသဂတော (သီ။ က။)] ဝါ။ပေ။။ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝါ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ မောသဝဇ္ဇံ။ အပိ စ တီဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ။ အပိ စ စတူဟာကာရေဟိ။ ပဉ္စဟာကာရေဟိ။ ဆဟာကာရေဟိ။ သတ္တဟာကာရေဟိ။ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ။ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ ဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ ဝိနိဓါယ ခန္တိံ ဝိနိဓါယ ရုစိံ ဝိနိဓါယ သညံ ဝိနိဓါယ ဘာဝံ – ဣမေဟိ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ မုသာဝါဒေါ ဟောတိ။ မောသဝဇ္ဇေ န နိယျေထာတိ။ မောသဝဇ္ဇေ န ယာယေယျ န နိယျာယေယျ န ဝဟေယျ [န ဝုယ္ဟေယျ (သီ။ က။), နတ္ထိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ] န သံဟရေယျ, မောသဝဇ္ဇံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, မောသဝဇ္ဇာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – မောသဝဇ္ဇေ န နိယျေထ။

သမ္ပဇာနော သဌာနိ န ကယိရာတိ။ ကတမံ သာဌေယျံ? ဣဓေကစ္စော သဌော ဟောတိ ပရိသဌော, ယံ တတ္ထ သဌံ သဌတာ သာဌေယျံ ကက္ကရတာ ကက္ကရိယံ ပရိက္ခတ္တတာ ပါရိက္ခတ္တိယံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ သာဌေယျံ။ သမ္ပဇာနော သဌာနိ န ကယိရာတိ။ သမ္ပဇာနော ဟုတွာ သာဌေယျံ န ကရေယျ န ဇနေယျ န သဉ္ဇနေယျ န နိဗ္ဗတ္တေယျ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, သာဌေယျံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, သာဌေယျာ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – သမ္ပဇာနော သဌာနိ န ကယိရာ။

အထ ဇီဝိတေန ပညာယ, သီလဗ္ဗတေန နာညမတိမညေတိ။ အထာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ။။ ပဒါနုပုဗ္ဗတာပေတံ – အထာတိ။ ဣဓေကစ္စော လူခဇီဝိတံ ဇီဝန္တော ပရံ ပဏီတဇီဝိတံ ဇီဝန္တံ အတိမညတိ – ‘‘ကိံ ပနာယံ ဗဟုလာဇီဝေါ သဗ္ဗံ သံဘက္ခေတိ, သေယျထိဒံ – မူလဗီဇံ ခန္ဓဗီဇံ ဖဠုဗီဇံ အဂ္ဂဗီဇံ ဗီဇဗီဇမေဝ ပဉ္စမံ အသနိဝိစက္ကဒန္တကူဋသမဏပ္ပဓါနေနာ’’တိ [အသနီဝ စက္ကံ ဒန္တကူဋံ သမဏပ္ပဓါနေနာတိ (သီ။)]။ သော တာယ လူခဇီဝိတာယ ပရံ ပဏီတဇီဝိတံ ဇီဝန္တံ အတိမညတိ။

ဣဓေကစ္စော ပဏီတဇီဝိတံ ဇီဝန္တော ပရံ လူခဇီဝိတံ ဇီဝန္တံ အတိမညတိ – ‘‘ကိံ ပနာယံ အပ္ပပုညော အပ္ပေသက္ခော န လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’’န္တိ။ သော တာယ ပဏီတဇီဝိတာယ ပရံ လူခဇီဝိတံ ဇီဝန္တံ အတိမညတိ။ ဣဓေကစ္စော ပညာသမ္ပန္နော ဟောတိ။ သော ပုဋ္ဌော ပဉ္ဟံ ဝိသဇ္ဇေတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟမသ္မိ ပညာသမ္ပန္နော, ဣမေ ပနညေ န ပညာသမ္ပန္နာ’’တိ။ သော တာယ ပညာသမ္ပဒါယ ပရံ အတိမညတိ။ ဣဓေကစ္စော သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟမသ္မိ သီလသမ္ပန္နော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ’’တိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ ပရံ အတိမညတိ။ ဣဓေကစ္စော ဝတသမ္ပန္နော ဟောတိ အာရညိကော ဝါ ပိဏ္ဍပါတိကော ဝါ ပံသုကူလိကော ဝါ တေစီဝရိကော ဝါ သပဒါနစာရိကော ဝါ ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကော ဝါ နေသဇ္ဇိကော ဝါ ယထာသန္ထတိကော ဝါ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟမသ္မိ ဝတ သမ္ပန္နော, ဣမေ ပနညေ န ဝတသမ္ပန္နာ’’တိ။ သော တာယ ဝတသမ္ပဒါယ ပရံ အတိမညတိ။ အထ ဇီဝိတေန ပညာယ, သီလဗ္ဗတေန နာညမတိမညေတိ။ လူခဇီဝိတာယ ဝါ ပဏီတဇီဝိတာယ ဝါ ပညာသမ္ပဒါယ ဝါ သီလသမ္ပဒါယ ဝါ ဝတသမ္ပဒါယ ဝါ ပရံ နာတိမညေယျ, နာဝဇာနေယျ, န တေန မာနံ ဇနေယျ, န တေန ထဒ္ဓေါ အဿ, ပတ္ထဒ္ဓေါ ပဂ္ဂဟိတသိရောတိ – အထ ဇီဝိတေန ပညာယ သီလဗ္ဗတေန နာညမတိမညေ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘မောသဝဇ္ဇေ န နိယျေထ၊ သမ္ပဇာနော သဌာနိ န ကယိရာ။

အထ ဇီဝိတေန ပညာယ၊ သီလဗ္ဗတေန နာညမတိမညေ’’တိ။

၁၆၇။

သုတွာ ရုသိတော [ဒူသိတော (သီ။ သျာ။)] ဗဟုံ ဝါစံ၊ သမဏာနံ ဝါ ပုထုဇနာနံ [ပုထုဝစနာနံ (သီ။ သျာ။)] ။

ဖရုသေန နေ န ပဋိဝဇ္ဇာ၊ န ဟိ သန္တော ပဋိသေနိံ ကရောန္တိ [ပဋိသေနိ ကရောတိ (သျာ။)] ။

သုတွာ ရုသိတော ဗဟုံ ဝါစံ, သမဏာနံ ပုထုဇနာနန္တိ။ ရုသိတောတိ ဒူသိတော ခုံသိတော ဃဋ္ဋိတော ဝမ္ဘိတော ဂရဟိတော ဥပဝဒိတော။ သမဏာနန္တိ ယေ ကေစိ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ ပရိဗ္ဗဇူပဂတာ ပရိဗ္ဗဇသမာပန္နာ။ ပုထုဇနာနန္တိ ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ ဂဟဋ္ဌာ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ ဒေဝါ စ မနုဿာ စ, တေ ဗဟုကာဟိ ဝါစာဟိ အနိဋ္ဌာဟိ အကန္တာဟိ အမနာပါဟိ အက္ကောသေယျုံ ပရိဘာသေယျုံ ရောသေယျုံ ဝိရောသေယျုံ ဟိံသေယျုံ ဝိဟိံသေယျုံ ဟေဌေယျုံ ဝိဟေဌေယျုံ ဃာတေယျုံ ဥပဃာတေယျုံ ဥပဃာတံ ကရေယျုံ တေသံ ဗဟုံ ဝါစံ အနိဋ္ဌံ အကန္တံ အမနာပံ သုတွာ သုဏိတွာ ဥဂ္ဂဟိတွာ ဥပဓါရယိတွာ ဥပလက္ခယိတွာတိ – သုတွာ ရုသိတော ဗဟုံ ဝါစံ, သမဏာနံ ဝါ ပုထုဇနာနံ။

ဖရုသေန နေ န ပဋိဝဇ္ဇာတိ။ ဖရုသေနာတိ ဖရုသေန ကက္ခဠေန န ပဋိဝဇ္ဇာ နပ္ပဋိဘဏေယျ, အက္ကောသန္တံ န ပစ္စက္ကောသေယျ, ရောသန္တံ နပ္ပဋိရောသေယျ, ဘဏ္ဍနံ နပ္ပဋိဘဏ္ဍေယျ န ကလဟံ ကရေယျ န ဘဏ္ဍနံ ကရေယျ န ဝိဂ္ဂဟံ ကရေယျ န ဝိဝါဒံ ကရေယျ န မေဓဂံ ကရေယျ, ကလဟဘဏ္ဍနဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒမေဓဂံ ပဇဟေယျ ဝိနောဒေယျ ဗျန္တိံ ကရေယျ အနဘာဝံ ဂမေယျ, ကလဟဘဏ္ဍနဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒမေဓဂါ အာရတော အဿ ဝိရတော ပဋိဝိရတော နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရေယျာတိ – ဖရုသေန နေ န ပဋိဝဇ္ဇာ။

န ဟိ သန္တော ပဋိသေနိံ ကရောန္တီတိ။ သန္တောတိ ရာဂဿ သန္တတ္တာ သန္တော, ဒေါသဿ။ မောဟဿ။ ကောဓဿ။ ဥပနာဟဿ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ သန္တတ္တာ သမိတတ္တာ ဝူပသမိတတ္တာ ဝိဇ္ဈာတတ္တာ နိဗ္ဗုတတ္တာ ဝိဂတတ္တာ ပဋိပဿဒ္ဓတ္တာ သန္တော ဥပသန္တော ဝူပသန္တော နိဗ္ဗုတော ပဋိပဿဒ္ဓေါတိ – သန္တော။ န ဟိ သန္တော ပဋိသေနိံ ကရောန္တီတိ။ သန္တော ပဋိသေနိံ ပဋိမလ္လံ ပဋိကဏ္ဋကံ [ပဋိဗန္ဓနံ (သီ။)] ပဋိပက္ခံ န ကရောန္တိ န ဇနေန္တိ န သဉ္ဇနေန္တိ န နိဗ္ဗတ္တေန္တိ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေန္တီတိ – န ဟိ သန္တော ပဋိသေနိံ ကရောန္တိ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘သုတွာ ရုသိတော ဗဟုံ ဝါစံ၊ သမဏာနံ ဝါ ပုထုဇနာနံ။

ဖရုသေန နေ န ပဋိဝဇ္ဇာ၊ န ဟိ သန္တော ပဋိသေနိံ ကရောန္တီ’’တိ။

၁၆၈။

ဧတဉ္စ ဓမ္မမညာယ၊ ဝိစိနံ ဘိက္ခု သဒါ သတော သိက္ခေ။

သန္တီတိ နိဗ္ဗုတိံ ဉတွာ၊ သာသနေ ဂေါတမဿ နပ္ပမဇ္ဇေယျ။

ဧတဉ္စ ဓမ္မမညာယာတိ။ ဧတန္တိ အာစိက္ခိတံ ဒေသိတံ ပညပိတံ ပဋ္ဌပိတံ ဝိဝဋံ ဝိဘတ္တံ ဥတ္တာနီကတံ ပကာသိတံ ဓမ္မံ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ။ ဧဝမ္ပိ ဧတဉ္စ ဓမ္မမညာယ။ အထ ဝါ သမဉ္စ ဝိသမဉ္စ ပထဉ္စ ဝိပထဉ္စ သာဝဇ္ဇဉ္စ အနဝဇ္ဇဉ္စ ဟီနဉ္စ ပဏီတဉ္စ ကဏှဉ္စ သုက္ကဉ္စ ဝိညူဂရဟိတဉ္စ ဝိညူပသတ္ထဉ္စ ဓမ္မံ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ။ ဧဝမ္ပိ ဧတဉ္စ ဓမ္မမညာယ။ အထ ဝါ သမ္မာပဋိပဒံ အနုလောမပဋိပဒံ အပစ္စနီကပဋိပဒံ အဝိရုဒ္ဓပဋိပဒံ အနွတ္ထပဋိပဒံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒံ သီလေသု ပရိပူရကာရိတံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတံ ဘောဇနေ မတ္တညုတံ ဇာဂရိယာနုယောဂံ သတိသမ္ပဇညံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ ဓမ္မံ အညာယ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ။ ဧဝမ္ပိ တဉ္စ ဓမ္မမညာယ။

ဝိစိနံ ဘိက္ခု သဒါ သတော သိက္ခေတိ။ ဝိစိနန္တိ ဝိစိနန္တော ပဝိစိနန္တော တုလယန္တော တီရယန္တော ဝိဘာဝယန္တော ဝိဘူတံ ကရောန္တော။ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ။ပေ။။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝိစိနန္တော ပဝိစိနန္တော တုလယန္တော တီရယန္တော ဝိဘာဝယန္တော ဝိဘူတံ ကရောန္တောတိ – ဝိစိနံ ဘိက္ခု။ သဒါတိ သဒါ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗကာလံ။ပေ။။ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ။။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ သိက္ခေတိ တိဿော သိက္ခာယော – အဓိသီလသိက္ခာ, အဓိစိတ္တသိက္ခာ, အဓိပညာသိက္ခာ။ပေ။။ အယံ အဓိပညာသိက္ခာ။ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တော သိက္ခေယျ။ပေ။။ သိက္ခေယျ အာစရေယျ သမာစရေယျ သမာဒါယ ဝတ္တေယျာတိ – ဝိစိနံ ဘိက္ခု သဒါ သတော သိက္ခေ။

သန္တီတိ နိဗ္ဗုတိံ ဉတွာတိ။ ရာဂဿ နိဗ္ဗုတိံ သန္တီတိ ဉတွာ, ဒေါသဿ။ မောဟဿ။ပေ။။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင်္ခါရာနံ နိဗ္ဗုတိံ သန္တီတိ ဉတွာ ဇာနိတွာ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာတိ – သန္တီတိ နိဗ္ဗုတိံ ဉတွာ။

သာသနေ ဂေါတမဿ နပ္ပမဇ္ဇေယျာတိ။ ဂေါတမဿ သာသနေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဇိနသာသနေ တထာဂတသာသနေ ဒေဝသာသနေ အရဟန္တသာသနေ။ နပ္ပမဇ္ဇေယျာတိ သက္ကစ္စကာရီ အဿ သာတစ္စကာရီ အဋ္ဌိတကာရီ အနောလီနဝုတ္တိကော အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ‘‘ကဒါဟံ အပရိပူရံ ဝါ သီလက္ခန္ဓံ ပရိပူရေယျံ။ပေ။။ အပရိပူရံ ဝါ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ ပညာက္ခန္ဓံ။ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ? ကဒါဟံ အပရိညာတံ ဝါ ဒုက္ခံ ပရိဇာနေယျံ, အပ္ပဟီနေ ဝါ ကိလေသေ ပဇဟေယျံ, အဘာဝိတံ ဝါ မဂ္ဂံ ဘာဝေယျံ, အသစ္ဆိကတံ ဝါ နိရောဓံ သစ္ဆိကရေယျ’’န္တိ? ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ ထာမော စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓါနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂေါ အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – သာသနေ ဂေါတမဿ နပ္ပမဇ္ဇေယျ။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘ဧတဉ္စ ဓမ္မမညာယ၊ ဝိစိနံ ဘိက္ခု သဒါ သတော သိက္ခေ။

သန္တီတိ နိဗ္ဗုတိံ ဉတွာ၊ သာသနေ ဂေါတမဿ နပ္ပမဇ္ဇေယျာ’’တိ။

၁၆၉။

အဘိဘူ ဟိ သော အနဘိဘူတော၊ သက္ခိဓမ္မမနီတိဟမဒ္ဒသိ။

တသ္မာ ဟိ တဿ ဘဂဝတော သာသနေ၊ အပ္ပမတ္တော သဒါ နမဿမနုသိက္ခေ။[ဣတိ ဘဂဝါ]

အဘိဘူ ဟိ သော အနဘိဘူတောတိ။ အဘိဘူတိ ရူပါဘိဘူ [အဘိဘူတရူပါ (သျာ။) ဧဝမညေသု ပဉ္စပဒေသုပိ] သဒ္ဒါဘိဘူ ဂန္ဓာဘိဘူ ရသာဘိဘူ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဘိဘူ ဓမ္မာဘိဘူ, အနဘိဘူတော ကေဟိစိ ကိလေသေဟိ, အဘိဘောသိ နေ ပါပကေ [အဘိဘူ ဟိ နေ ဟီနေ ပါပကေ (သီ။ က။), အဘိဘူ ဟိ ပါပကေ (သျာ။)] အကုသလေ ဓမ္မေ သံကိလေသိကေ ပေါနောဘဝိကေ သဒရေ ဒုက္ခဝိပါကေ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယေတိ – အဘိဘူ ဟိ သော အနဘိဘူတော။

သက္ခိဓမ္မမနီတိဟမဒ္ဒသီတိ။ သက္ခိဓမ္မန္တိ န ဣတိဟိတိဟံ န ဣတိကိရိယာယ န ပရမ္ပရာယ န ပိဋကသမ္ပဒါယ န တက္ကဟေတု န နယဟေတု န အာကာရပရိဝိတက္ကေန န ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ သာမံ သယမဘိညာတံ အတ္တပစ္စက္ခဓမ္မံ အဒ္ဒသိ အဒ္ဒက္ခိ အပဿိ ပဋိဝိဇ္ဈီတိ – သက္ခိဓမ္မမနီတိဟမဒ္ဒသိ။

တသ္မာ ဟိ တဿ ဘဂဝတော သာသနေတိ။ တသ္မာတိ တသ္မာ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒါနာ။ တဿ ဘဂဝတော သာသနေတိ။ တဿ ဘဂဝတော သာသနေ ဂေါတမသာသနေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဇိနသာသနေ တထာဂတသာသနေ ဒေဝသာသနေ အရဟန္တသာသနေတိ – တသ္မာ တဿ ဘဂဝတော သာသနေ။

အပ္ပမတ္တော သဒါ နမဿမနုသိက္ခေ (ဣတိ ဘဂဝါ)တိ။ အပ္ပမတ္တောတိ သက္ကစ္စကာရီ။ပေ။။ အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ သဒါတိ သဒါ သဗ္ဗကာလံ။ပေ။။ ပစ္ဆိမေ ဝယောခန္ဓေ။ နမဿန္တိ ကာယေန ဝါ နမဿမာနော ဝါစာယ ဝါ နမဿမာနော စိတ္တေန ဝါ နမဿမာနော အနွတ္ထပဋိပတ္တိယာ ဝါ နမဿမာနော ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ဝါ နမဿမာနော သက္ကုရုမာနော ဂရုကုရုမာနော [သက္ကာရမာနော ဂရုကာရမာနော (သျာ။)] မာနယမာနော ပူဇယမာနော အပစယမာနော။ အနုသိက္ခေတိ တိဿော သိက္ခာယော – အဓိသီလသိက္ခာ, အဓိစိတ္တသိက္ခာ, အဓိပညာသိက္ခာ။ပေ။။ အယံ အဓိပညာသိက္ခာ။ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော အာဝဇ္ဇန္တော သိက္ခေယျ။ပေ။။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောန္တော သိက္ခေယျ စရေယျ အာစရေယျ သမာစရေယျ သမာဒါယ ဝတ္တေယျ။ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ပေ။။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ ယဒိဒံ ဘဂဝါတိ – အပ္ပမတ္တော သဒါ နမဿမနုသိက္ခေ။ (ဣတိ ဘဂဝါ)။

တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘အဘိဘူ ဟိ သော အနဘိဘူတော၊ သက္ခိဓမ္မမနီတိဟမဒ္ဒသိ။

တသ္မာ ဟိ တဿ ဘဂဝတော သာသနေ၊ အပ္ပမတ္တော သဒါ နမဿမနုသိက္ခေ’’။ [ဣတိ ဘဂဝါတိ]

တုဝဋ္ဋကသုတ္တနိဒ္ဒေသော [တုဝဋကသုတ္တနိဒ္ဒေသော (သီ။ သျာ။) သုတ္တနိပါတေပိ] စုဒ္ဒသမော။