၅။ ဥပါလိဝဂ္ဂ
၁။ ဘာဂိနေယျုပါလိတ္ထေရအပဒါန
၁။
‘‘ခီဏာသဝသဟဿေဟိ ၊ ပရိဝုတော [ပရေတော (က။ အဋ္ဌ)] လောကနာယကော။
ဝိဝေကမနုယုတ္တော သော၊ ဂစ္ဆတေ ပဋိသလ္လိတုံ။
၂။
‘‘အဇိနေန နိဝတ္ထောဟံ၊ တိဒဏ္ဍပရိဓါရကော။
ဘိက္ခုသံဃပရိဗျူဠှံ၊ အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
၃။
‘‘ဧကံသံ အဇိနံ ကတွာ၊ သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ။
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ၊ သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
၄။
‘‘ယထာဏ္ဍဇာ စ သံသေဒါ၊ ဩပပါတီ ဇလာဗုဇာ။
ကာကာဒိပက္ခိနော သဗ္ဗေ၊ အန္တလိက္ခစရာ သဒါ။
၅။
‘‘ယေ ကေစိ ပါဏဘူတတ္ထိ၊ သညိနော ဝါ အသညိနော။
သဗ္ဗေ တေ တဝ ဉာဏမှိ၊ အန္တော ဟောန္တိ သမောဂဓါ။
၆။
‘‘ဂန္ဓာ စ ပဗ္ဗတေယျာ ယေ၊ ဟိမဝန္တနဂုတ္တမေ။
သဗ္ဗေ တေ တဝ သီလမှိ၊ ကလာယပိ န ယုဇ္ဇရေ။
၇။
‘‘မောဟန္ဓကာရပက္ခန္ဒော၊ အယံ လောကော သဒေဝကော။
တဝ ဉာဏမှိ ဇောတန္တေ၊ အန္ဓကာရာ ဝိဓံသိတာ။
၈။
‘‘ယထာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ၊ ဟောန္တိ သတ္တာ တမောဂတာ။
ဧဝံ ဗုဒ္ဓေ အနုပ္ပန္နေ၊ ဟောတိ လောကော တမောဂတော။
၉။
‘‘ယထောဒယန္တော အာဒိစ္စော၊ ဝိနောဒေတိ တမံ သဒါ။
တထေဝ တွံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌ၊ ဝိဒ္ဓံသေသိ တမံ သဒါ။
၁၀။
‘‘ပဓါနပဟိတတ္တောသိ ၊ ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သဒေဝကေ။
တဝ ကမ္မာဘိရဒ္ဓေန၊ တောသေသိ ဇနတံ ဗဟုံ။
၁၁။
‘‘တံ သဗ္ဗံ အနုမောဒိတွာ၊ ပဒုမုတ္တရော မဟာမုနိ။
နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ ဓီရော၊ ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။
၁၂။
‘‘အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ မဟေသိ ပဒုမုတ္တရော။
အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
၁၃။
‘‘ယေနိဒံ ထဝိတံ ဉာဏံ၊ ဩပမ္မေဟိ သမာယုတံ။
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။
၁၄။
‘‘‘အဋ္ဌာရသဉ္စ ခတ္တုံ သော၊ ဒေဝရာဇာ ဘဝိဿတိ။
ပထဗျာ ရဇ္ဇံ တိသတံ၊ ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
၁၅။
‘‘‘ပဉ္စဝီသတိက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ ဂဏနာတော အသံခိယံ။
၁၆။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ။
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
၁၇။
‘‘‘တုသိတာ ဟိ စဝိတွာန၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော။
ဟီနောဝ ဇာတိယာ သန္တော၊ ဥပါလိ နာမ ဟေဿတိ။
၁၈။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန၊ ဝိရာဇေတွာန ပါပကံ။
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
၁၉။
‘‘‘တုဋ္ဌော စ ဂေါတမော ဗုဒ္ဓေါ၊ သကျပုတ္တော မဟာယသော။
ဝိနယာဓိဂတံ တဿ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ’။
၂၀။
‘‘သဒ္ဓါယာဟံ ပဗ္ဗဇိတော၊ ကတကိစ္စော အနာသဝေါ။
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
၂၁။
‘‘ဘဂဝါ စာနုကမ္ပီ မံ၊ ဝိနယေဟံ ဝိသာရဒေါ။
သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါ စ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
၂၂။
‘‘သံဝုတော ပါတိမောက္ခမှိ၊ ဣန္ဒ္ရိယေသု စ ပဉ္စသု။
ဓါရေမိ ဝိနယံ သဗ္ဗံ၊ ကေဝလံ ရတနာကရံ [ရတနဂ္ဃရံ (က။)]။
၂၃။
‘‘မမဉ္စ ဂုဏမညာယ၊ သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော။
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
၂၄။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ။
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပါလိထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘာဂိနေယျုပါလိတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ သောဏကောဠိဝိသတ္ထေရအပဒါနံ
၂၅။
‘‘အနောမဒဿိဿ မုနိနော၊ လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော။
သုဓါယ လေပနံ ကတွာ၊ စင်္ကမံ ကာရယိံ အဟံ။
၂၆။
‘‘နာနာဝဏေဟိ ပုပ္ဖေဟိ၊ စင်္ကမံ သန္ထရိံ အဟံ။
အာကာသေ ဝိတာနံ ကတွာ၊ ဘောဇယိံ ဗုဒ္ဓမုတ္တမံ။
၂၇။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန၊ အဘိဝါဒေတွာန သုဗ္ဗတံ [ပုပ္ဖကံ (က။)]။
ဒီဃသာလံ ဘဂဝတော၊ နိယျာဒေသိမဟံ တဒါ။
၂၈။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော။
ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ၊ အနုကမ္ပာယ စက္ခုမာ။
၂၉။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ဒက္ခိဏေယျော သဒေဝကေ။
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
၃၀။
‘‘‘ယော သော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန၊ ဒီဃသာလံ အဒါသိ [အကာသိ (သီ။)] မေ။
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။
၃၁။
‘‘‘ဣမဿ မစ္စုကာလမှိ၊ ပုညကမ္မသမင်္ဂိနော။
သဟဿယုတ္တဿရထော၊ ဥပဋ္ဌိဿတိ တာဝဒေ။
၃၂။
‘‘‘တေန ယာနေနယံ ပေါသော၊ ဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ။
အနုမောဒိဿရေ ဒေဝါ၊ သမ္ပတ္တေ ကုသလဗ္ဘဝေ [ကုသလေ ဘဝေ (သီ။ သျာ။)]။
၃၃။
‘‘‘မဟာရဟံ ဗျမှံ သေဋ္ဌံ၊ ရတနမတ္တိကလေပနံ။
ကူဋာဂါရဝရူပေတံ၊ ဗျမှံ အဇ္ဈာဝသိဿတိ။
၃၄။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ၊ ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ။
ပဉ္စဝီသတိ ကပ္ပါနိ၊ ဒေဝရာဇာ ဘဝိဿတိ။
၃၅။
‘‘‘သတ္တသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
ယသောဓရသနာမာ [ယသေဓရာ သမာနာ (သီ။)] တေ၊ သဗ္ဗေပိ ဧကနာမကာ။
၃၆။
‘‘‘ဒွေ သမ္ပတ္တီ အနုဘောတွာ၊ ဝဍ္ဎေတွာ [စိနိတွာ (သျာ။)] ပုညသဉ္စယံ။
အဋ္ဌဝီသတိကပ္ပမှိ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
၃၇။
‘‘‘တတြာပိ ဗျမှံ ပဝရံ၊ ဝိဿကမ္မေန မာပိတံ။
ဒသသဒ္ဒါဝိဝိတ္တံ တံ၊ ပုရမဇ္ဈာဝသိဿတိ။
၃၈။
‘‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ဘူမိပါလော မဟိဒ္ဓိကော။
ဩက္ကာကော နာမ နာမေန၊ ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ။
၃၉။
‘‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနံ၊ သဗ္ဗာသံ ပဝရာ စ သာ [ပဝရာဝ ယာ (သျာ။)၊ ပဝရာ ပိယာ (?)]။
အဘိဇာတာ ခတ္တိယာနီ၊ နဝ ပုတ္တေ ဇနေဿတိ။
၄၀။
‘‘‘နဝ ပုတ္တေ ဇနေတွာန၊ ခတ္တိယာနီ မရိဿတိ။
တရုဏီ စ ပိယာ ကညာ၊ မဟေသိတ္တံ ကရိဿတိ။
၄၁။
‘‘‘ဩက္ကာကံ တောသယိတွာန၊ ဝရံ ကညာ လဘိဿတိ။
ဝရံ လဒ္ဓါန သာ ကညာ၊ ပုတ္တေ ပဗ္ဗာဇယိဿတိ။
၄၂။
‘‘‘ပဗ္ဗာဇိတာ စ တေ သဗ္ဗေ၊ ဂမိဿန္တိ နဂုတ္တမံ။
ဇာတိဘေဒဘယာ သဗ္ဗေ၊ ဘဂိနီဟိ ဝသိဿရေ [သံဝသိဿရေ (သီ။)]။
၄၃။
‘‘‘ဧကာ စ ကညာ ဗျာဓီဟိ၊ ဘဝိဿတိ ပရိက္ခတာ [ပုရက္ခတာ (သျာ။ က။)]။
မာ နော ဇာတိ ပဘိဇ္ဇီတိ၊ နိခဏိဿန္တိ ခတ္တိယာ။
၄၄။
‘‘‘ခတ္တိယော နီဟရိတွာန၊ တာယ သဒ္ဓိံ ဝသိဿတိ။
ဘဝိဿတိ တဒါ ဘေဒေါ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ။
၄၅။
‘‘‘တေသံ ပဇာ ဘဝိဿန္တိ၊ ကောဠိယာ နာမ ဇာတိယာ။
တတ္ထ မာနုသကံ ဘောဂံ၊ အနုဘောဿတိနပ္ပကံ။
၄၆။
‘‘‘တမှာ ကာယာ စဝိတွာန၊ ဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ။
တတြာပိ ပဝရံ ဗျမှံ၊ လဘိဿတိ မနောရမံ။
၄၇။
‘‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော။
အာဂန္တွာန မနုဿတ္တံ၊ သောဏော နာမ ဘဝိဿတိ။
၄၈။
‘‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော၊ ပဒဟံ သတ္ထု သာသနေ။
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
၄၉။
‘‘‘အနန္တဒဿီ ဘဂဝါ၊ ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ။
ဝိသေသညူ မဟာဝီရော၊ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေဿတိ’။
၅၀။
‘‘ဝုဋ္ဌမှိ ဒေဝေ စတုရင်္ဂုလမှိ၊ တိဏေ အနိလေရိတအင်္ဂဏမှိ။
ဌတွာန ယောဂဿ ပယုတ္တတာဒိနော၊ တတောတ္တရိံ ပါရမတာ န ဝိဇ္ဇတိ။
၅၁။
‘‘ဥတ္တမေ ဒမထေ ဒန္တော၊ စိတ္တံ မေ သုပဏီဟိတံ။
ဘာရော မေ ဩဟိတော သဗ္ဗော၊ နိဗ္ဗုတောမှိ အနာသဝေါ။
၅၂။
‘‘အင်္ဂီရသော မဟာနာဂေါ၊ အဘိဇာတောဝ ကေသရီ။
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
၅၃။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော။ပေ။။ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သောဏော ကောဠိဝိသော [ကောဠိယဝေဿော (သီ။ သျာ။), ကောဋိကဏ္ဏော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သောဏကောဠိဝိသတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ကာဠိဂေါဓါပုတ္တဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနံ
၅၄။
‘‘ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓံ ၊ မေတ္တစိတ္တံ မဟာမုနိံ။
ဥပေတိ ဇနတာ သဗ္ဗာ၊ သဗ္ဗလောကဂ္ဂနာယကံ။
၅၅။
‘‘သတ္တုကဉ္စ ဗဒ္ဓကဉ္စ [ဝတ္ထံ သေနာသနဉ္စေဝ (သီ။)၊ သတ္တုကဉ္စ ပဒကဉ္စ (သီ။ အဋ္ဌ။)၊ သတ္တုကဉ္စ ပဝါကဉ္စ (သျာ။)]၊ အာမိသံ ပါနဘောဇနံ။
ဒဒန္တိ သတ္ထုနော သဗ္ဗေ၊ ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ။
၅၆။
‘‘အဟမ္ပိ ဒါနံ ဒဿာမိ၊ ဒေဝဒေဝဿ တာဒိနော။
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ နိမန္တေတွာ၊ သံဃမ္ပိ စ အနုတ္တရံ။
၅၇။
‘‘ဥယျောဇိတာ မယာ စေတေ၊ နိမန္တေသုံ တထာဂတံ။
ကေဝလံ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ၊ ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ။
၅၈။
‘‘သတသဟဿပလ္လင်္ကံ၊ သောဝဏ္ဏံ ဂေါနကတ္ထတံ။
တူလိကာပဋလိကာယ၊ ခေါမကပ္ပါသိကေဟိ စ။
မဟာရဟံ ပညာပယိံ၊ အာသနံ ဗုဒ္ဓယုတ္တကံ။
၅၉။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ ဒေဝဒေဝေါ နရာသဘော။
ဘိက္ခုသံဃပရိဗ္ယူဠ္ဟော၊ မမ ဒွါရမုပါဂမိ။
၆၀။
‘‘ပစ္စုဂ္ဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ လောကနာထံ ယသဿိနံ။
ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ အဘိနာမယိံ သံဃရံ [သကံ ဃရံ (သီ။)]။
၆၁။
‘‘ဘိက္ခူနံ သတသဟဿံ၊ ဗုဒ္ဓဉ္စ လောကနာယကံ။
ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ပရမန္နေန တပ္ပယိံ။
၆၂။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
၆၃။
‘‘‘ယေနိဒံ အာသနံ ဒိန္နံ၊ သောဝဏ္ဏံ ဂေါနကတ္ထတံ။
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။
၆၄။
‘‘‘စတုသတ္တတိက္ခတ္တုံ သော၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
၆၅။
‘‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ သဟဿံ၊ ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
ဧကပညာသက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
၆၆။
‘‘‘သဗ္ဗာသု ဘဝယောနီသု၊ ဥစ္စာကုလီ [ဥစ္စာကုလေ (က။)] ဘဝိဿတိ။
သော စ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာ၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော။
ဘဒ္ဒိယော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
၆၇။
‘‘‘ဝိဝေကမနုယုတ္တောမှိ၊ ပန္တသေနနိဝါသဟံ။
ဖလဉ္စာဓိဂတံ သဗ္ဗံ၊ စတ္တက္လေသောမှိ အဇ္ဇဟံ။
၆၈။
‘‘‘မမ သဗ္ဗံ [ကမ္မံ (?)] အဘိညာယ၊ သဗ္ဗညူ လောကနာယကော။
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ’။
၆၉။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော။ပေ။။ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော ကာဠိဂေါဓါယ ပုတ္တော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘဒ္ဒိယဿ ကာဠိဂေါဓါယ ပုတ္တတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ သန္နိဋ္ဌာပကတ္ထေရအပဒါနံ
၇၀။
‘‘အရညေ ကုဋိကံ ကတွာ၊ ဝသာမိ ပဗ္ဗတန္တရေ။
လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌော၊ ယသေန အယသေန စ။
၇၁။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။
ဝသီသတသဟဿေဟိ [ဘိက္ခုသတသဟဿေဟိ (သျာ။)]၊ အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
၇၂။
‘‘ဥပါဂတံ မဟာနာဂံ [မဟာဝီရံ (သီ။)]၊ ဇလဇုတ္တမနာမကံ။
တိဏသန္ထရံ [တိဏတ္ထရံ (က။)] ပညာပေတွာ၊ အဒါသိံ သတ္ထုနော အဟံ။
၇၃။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ အာမဏ္ဍံ ပါနီယဉ္စဟံ။
အဒါသိံ ဥဇုဘူတဿ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
၇၄။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ [သတသဟဿေ ဣတော ကပ္ပေ (သီ။)]၊ ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ။
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ အာမဏ္ဍဿ ဣဒံ ဖလံ။
၇၅။
‘‘ဧကတာလီသကပ္ပမှိ၊ ဧကော အာသိံ အရိန္ဒမော။
သတ္တရတနသမ္ပန္နော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
၇၆။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော။ပေ။။ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သန္နိဋ္ဌာပကော [သန္နိဓါပကော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သန္နိဋ္ဌာပကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရအပဒါနံ
၇၇။
‘‘သုမေဓေါ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ဂစ္ဆတေ အန္တရာပဏေ။
ဩက္ခိတ္တစက္ခု [ခိတ္တစက္ခု (က။ သီ။ က။)] မိတဘာဏီ၊ သတိမာ သံဝုတိန္ဒ္ရိယော။
၇၈။
‘‘ပဉ္စ ဥပ္ပလဟတ္ထာနိ၊ အာဝေဠတ္ထံ အဟံသု မေ။
တေန ဗုဒ္ဓံ အပူဇေသိံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
၇၉။
‘‘အာရောပိတာ စ တေ ပုပ္ဖာ၊ ဆဒနံ အဿု သတ္ထုနော။
သမာဓိံသု [သံသာဝိံသု (သီ။)] မဟာနာဂံ၊ သိဿာ အာစရိယံ ယထာ။
၈၀။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ။
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
၈၁။
‘‘ဣတော ဝီသကပ္ပသတေ၊ အဟေသုံ ပဉ္စ ခတ္တိယာ။
ဟတ္ထိယာ နာမ နာမေန၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
၈၂။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော။ပေ။။ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဉ္စဟတ္ထိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ပဒုမစ္ဆဒနိယတ္ထေရအပဒါနံ
၈၃။
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ၊ ဝိပဿိမှဂ္ဂပုဂ္ဂလေ။
သုဖုလ္လပဒုမံ ဂယှ၊ စိတမာရောပယိံ အဟံ။
၈၄။
‘‘အာရောပိတေ စ စိတကေ၊ ဝေဟာသံ နဘမုဂ္ဂမိ။
အာကာသေ ဆဒနံ [အာကာသစ္ဆဒနံ (သီ။)] ကတွာ၊ စိတကမှိ အဓါရယိ။
၈၅။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ။
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
၈၆။
‘‘သတ္တတာလီသိတော ကပ္ပေ၊ ပဒုမိဿရနာမကော။
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
၈၇။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော။ပေ။။ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒုမစ္ဆဒနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဒုမစ္ဆဒနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သယနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
၈၈။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော၊ မေတ္တစိတ္တဿ တာဒိနော။
သယနဂ္ဂံ မယာ ဒိန္နံ၊ ဒုဿဘဏ္ဍေဟိ [ဒုဿဘဏ္ဍေန (သျာ။)] အတ္ထတံ။
၈၉။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ၊ ကပ္ပိယံ သယနာသနံ။
ဥဋ္ဌာယ သယနာ [အာသနာ (သီ။)] တမှာ၊ ဝေဟာသံ ဥဂ္ဂမီ ဇိနော။
၉၀။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ သယနမဒါသဟံ။
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ သယနဿ ဣဒံ ဖလံ။
၉၁။
‘‘ဧကပညာသိတော ကပ္ပေ၊ ဝရကော [ဝရုဏော (သီ။ သျာ။)] ဒေဝသဝှယော။
သတ္တရတနသမ္ပန္နော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
၉၂။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော။ပေ။။ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သယနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သယနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ စင်္ကမနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
၉၃။
‘‘အတ္ထဒဿိဿ မုနိနော၊ လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော။
ဣဋ္ဌကာဟိ စိနိတွာန၊ စင်္ကမံ ကာရယိံ အဟံ။
၉၄။
‘‘ဥစ္စတော ပဉ္စရတနံ၊ စင်္ကမံ သာဓုမာပိတံ။
အာယာမတော ဟတ္ထသတံ၊ ဘာဝနီယျံ မနောရမံ။
၉၅။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ၊ အတ္ထဒဿီ နရုတ္တမော။
ဟတ္ထေန ပုလိနံ ဂယှ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
၉၆။
‘‘‘ဣမိနာ ပုလိနဒါနေန၊ စင်္ကမံ သုကတေန စ။
သတ္တရတနသမ္ပန္နံ၊ ပုလိနံ အနုဘောဿတိ။
၉၇။
‘‘‘တီဏိ ကပ္ပါနိ ဒေဝေသု၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
၉၈။
‘‘‘မနုဿလောကမာဂန္တွာ ၊ ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ။
တိက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ စ၊ မဟိယာ သော ဘဝိဿတိ’။
၉၉။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ။
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ စင်္ကမဿ ဣဒံ ဖလံ။
၁၀၀။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော။ပေ။။ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စင်္ကမနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စင်္ကမနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သုဘဒ္ဒတ္ထေရအပဒါနံ
၁၀၁။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။
ဇနတံ ဥဒ္ဓရိတွာန၊ နိဗ္ဗာယတိ မဟာယသော။
၁၀၂။
‘‘နိဗ္ဗာယန္တေ စ သမ္ဗုဒ္ဓေ၊ ဒသသဟဿိ ကမ္ပထ။
ဇနကာယော မဟာ အာသိ၊ ဒေဝါ သန္နိပတုံ တဒါ။
၁၀၃။
‘‘စန္ဒနံ ပူရယိတွာန၊ တဂရာမလ္လိကာဟိ စ။
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန၊ အာရောပယိံ [အာလေပေသိံ (သီ။)၊ အာရောပေသိံ (သျာ။)] နရုတ္တမံ။
၁၀၄။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော။
နိပန္နကောဝ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
၁၀၅။
‘‘‘ယော မေ ပစ္ဆိမကေ ကာလေ၊ ဂန္ဓမာလေန [ဂန္ဓမလ္လေန (သျာ။ က။) နပုံသကေကတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ] ဆာဒယိ။
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။
၁၀၆။
‘‘‘ဣတော စုတော အယံ ပေါသော၊ တုသိတကာယံ ဂမိဿတိ။
တတ္ထ ရဇ္ဇံ ကရိတွာန၊ နိမ္မာနံ သော ဂမိဿတိ။
၁၀၇။
‘‘‘ဧတေနေဝ ဥပါယေန၊ ဒတွာ မာလံ [မလ္ယံ (သီ။)၊ မလ္လံ (သျာ။ က။)] ဝရုတ္တမံ။
သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါ သော၊ သမ္ပတ္တိံ အနုဘောဿတိ။
၁၀၈။
‘‘‘ပုနာပိ တုသိတေ ကာယေ၊ နိဗ္ဗတ္တိဿတိယံ နရော။
တမှာ ကာယာ စဝိတွာန၊ မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ။
၁၀၉။
‘‘‘သကျပုတ္တော မဟာနာဂေါ၊ အဂ္ဂေါ လောကေ သဒေဝကေ။
ဗောဓယိတွာ ဗဟူ သတ္တေ၊ နိဗ္ဗာယိဿတိ စက္ခုမာ။
၁၁၀။
‘‘‘တဒါ သောပဂတော သန္တော၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော။
ဥပသင်္ကမ္မ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိဿတိ တဒါ။
၁၁၁။
‘‘‘ဟာသယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ သဗ္ဗညူ လောကနာယကော။
ပုညကမ္မံ ပရိညာယ၊ သစ္စာနိ ဝိဝရိဿတိ။
၁၁၂။
‘‘‘အာရဒ္ဓေါ စ အယံ ပဉ္ဟော၊ တုဋ္ဌော ဧကဂ္ဂမာနသော။
သတ္ထာရံ အဘိဝါဒေတွာ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစယိဿတိ။
၁၁၃။
‘‘‘ပသန္နမာနသံ ဒိသွာ၊ သကကမ္မေန တောသိတံ။
ပဗ္ဗာဇေဿတိ သော ဗုဒ္ဓေါ၊ အဂ္ဂမဂ္ဂဿ ကောဝိဒေါ။
၁၁၄။
‘‘‘ဝါယမိတွာနယံ ပေါသော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
ပဉ္စမဘာဏဝါရံ။
၁၁၅။
‘‘ပုဗ္ဗကမ္မေန သံယုတ္တော၊ ဧကဂ္ဂေါ သုသမာဟိတော။
ဗုဒ္ဓဿ ဩရသော ပုတ္တော၊ ဓမ္မဇောမှိ သုနိမ္မိတော။
၁၁၆။
‘‘ဓမ္မရာဇံ ဥပဂမ္မ၊ အပုစ္ဆိံ ပဉ္ဟမုတ္တမံ။
ကထယန္တော စ မေ ပဉ္ဟံ၊ ဓမ္မသောတံ ဥပါနယိ။
၁၁၇။
‘‘တဿာဟံ ဓမ္မမညာယ၊ ဝိဟာသိံ သာသနေ ရတော။
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
၁၁၈။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ၊ ဇလဇုတ္တမနာယကော။
နိဗ္ဗာယိ အနုပါဒါနော၊ ဒီပေါဝ တေလသင်္ခယာ။
၁၁၉။
‘‘သတ္တယောဇနိကံ အာသိ၊ ထူပဉ္စ ရတနာမယံ။
ဓဇံ တတ္ထ အပူဇေသိံ၊ သဗ္ဗဘဒ္ဒံ မနောရမံ။
၁၂၀။
‘‘ကဿပဿ စ ဗုဒ္ဓဿ၊ တိဿော နာမဂ္ဂသာဝကော။
ပုတ္တော မေ ဩရသော အာသိ၊ ဒါယာဒေါ ဇိနသာသနေ။
၁၂၁။
‘‘တဿ ဟီနေန မနသာ၊ ဝါစံ ဘာသိံ အဘဒ္ဒကံ။
တေန ကမ္မဝိပါကေန၊ ပစ္ဆာ မေ အာသိ ဘဒ္ဒကံ [ပစ္ဆိမေ အဒ္ဒသံ ဇိနံ (သီ။)]။
၁၂၂။
‘‘ဥပဝတ္တနေ သာလဝနေ၊ ပစ္ဆိမေ သယနေ မုနိ။
ပဗ္ဗာဇေသိ မဟာဝီရော၊ ဟိတော ကာရုဏိကော ဇိနော။
၁၂၃။
‘‘အဇ္ဇေဝ ဒါနိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ အဇ္ဇေဝ ဥပသမ္ပဒါ။
အဇ္ဇေဝ ပရိနိဗ္ဗာနံ၊ သမ္မုခါ ဒွိပဒုတ္တမေ။
၁၂၄။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော။ပေ။။ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုဘဒ္ဒေါ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုဘဒ္ဒတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ စုန္ဒတ္ထေရအပဒါနံ
၁၂၅။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော၊ လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော။
အဂ္ဃိယံ ကာရယိတွာန၊ ဇာတိပုပ္ဖေဟိ ဆာဒယိံ။
၁၂၆။
‘‘နိဋ္ဌာပေတွာန တံ ပုပ္ဖံ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဥပနာမယိံ။
ပုပ္ဖာဝသေသံ ပဂ္ဂယှ၊ ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
၁၂၇။
‘‘ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသံ ၊ ဗုဒ္ဓံ လောကဂ္ဂနာယကံ။
ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ပုပ္ဖဂ္ဃိယမုပါနယိံ။
၁၂၈။
‘‘ဝိတိဏ္ဏကင္ခော သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ တိဏ္ဏောဃေဟိ ပုရက္ခတော။
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ၊ ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
၁၂၉။
‘‘‘ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ ပဝါယန္တံ၊ ယော မေ ပုပ္ဖဂ္ဃိယံ အဒါ။
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။
၁၃၀။
‘‘‘ဣတော စုတော အယံ ပေါသော၊ ဒေဝသံဃပုရက္ခတော။
ဇာတိပုပ္ဖေဟိ ပရိကိဏ္ဏော၊ ဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ။
၁၃၁။
‘‘‘ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ ဘဝနံ တဿ၊ သောဝဏ္ဏဉ္စ မဏီမယံ။
ဗျမှံ ပါတုဘဝိဿတိ၊ ပုညကမ္မပ္ပဘာဝိတံ။
၁၃၂။
‘‘‘စတုသတ္တတိက္ခတ္တုံ သော၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ၊ အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
၁၃၃။
‘‘‘ပထဗျာ ရဇ္ဇံ တိသတံ၊ ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
ပဉ္စသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
၁၃၄။
‘‘‘ဒုဇ္ဇယော နာမ နာမေန၊ ဟေဿတိ မနုဇာဓိပေါ။
အနုဘောတွာန တံ ပုညံ၊ သကကမ္မံ အပဿိတော [သကကမ္မူပသံဟိတော (သျာ။)]။
၁၃၅။
‘‘‘ဝိနိပါတံ အဂန္တွာန၊ မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ။
ဟိရညံ တဿ [ဟိရညဿ စ (သီ။ က။)] နိစိတံ၊ ကောဋိသတမနပ္ပကံ။
၁၃၆။
‘‘‘နိဗ္ဗတ္တိဿတိ ယောနိမှိ၊ ဗြာဟ္မဏေ သော ဘဝိဿတိ။
ဝင်္ဂန္တဿ သုတော ဓီမာ၊ သာရိယာ ဩရသော ပိယော။
၁၃၇။
‘‘‘သော စ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာ၊ အင်္ဂီရသဿ သာသနေ။
စူဠစုန္ဒောတိ [စူလစုန္ဒောတိ (သီ။)] နာမေန၊ ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
၁၃၈။
‘‘‘သာမဏေရောဝ သော သန္တော၊ ခီဏာသဝေါ ဘဝိဿတိ။
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
၁၃၉။
‘‘ဥပဋ္ဌဟိံ မဟာဝီရံ၊ အညေ စ ပေသလေ ဗဟူ။
ဘာတရံ မေ စုပဋ္ဌာသိံ၊ ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။
၁၄၀။
‘‘ဘာတရံ မေ ဥပဋ္ဌိတွာ၊ ဓါတုံ ပတ္တမှိ ဩဟိယ [ဩပိယ (သီ။)၊ ဩစိယ (သျာ။)]။
သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပနာမေသိံ၊ လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
၁၄၁။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ၊ ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သဒေဝကေ။
သန္ဒဿယန္တော တံ ဓါတုံ၊ ကိတ္တယိ အဂ္ဂသာဝကံ။
၁၄၂။
‘‘စိတ္တဉ္စ သုဝိမုတ္တံ မေ၊ သဒ္ဓါ မယှံ ပတိဋ္ဌိတာ။
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
၁၄၃။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါနုပ္ပတ္တာ၊ ဝိမောက္ခာပိ စ ဖဿိတာ [ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ (သျာ။)]။
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စုန္ဒော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စုန္ဒတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဥပါလိဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဥပါလိ သောဏော ဘဒ္ဒိယော၊ သန္နိဋ္ဌာပကဟတ္ထိယော။
ဆဒနံ သေယျစင်္ကမံ၊ သုဘဒ္ဒေါ စုန္ဒသဝှယော။
ဂါထာသတံ သတာလီသံ [စ တာလီသံ (သီ။ သျာ။)]၊ စတဿော စ တဒုတ္တရိ။