မဟာဝဂ္ဂ

၃. မဟာဝဂ္ဂ

၁. ပဗ္ဗဇ္ဇာသုတ္တံ

၄၀၇.

ပဗ္ဗဇ္ဇံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ယထာ ပဗ္ဗဇိ စက္ခုမာ။

ယထာ ဝီမံသမာနော သော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိ။

၄၀၈.

သမ္ဗာဓေါယံ ဃရာဝါသော၊ ရဇဿာယတနံ ဣတိ။

အဗ္ဘောကာသောဝ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ဣတိ ဒိသွာန ပဗ္ဗဇိ။

၄၀၉.

ပဗ္ဗဇိတွာန ကာယေန၊ ပါပကမ္မံ ဝိဝဇ္ဇယိ။

ဝစီဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ အာဇီဝံ ပရိသောဓယိ။

၄၁၀.

အဂမာ ရာဇဂဟံ ဗုဒ္ဓေါ၊ မဂဓါနံ ဂိရိဗ္ဗဇံ။

ပိဏ္ဍာယ အဘိဟာရေသိ၊ အာကိဏ္ဏဝရလက္ခဏော။

၄၁၁.

တမဒ္ဒသာ ဗိမ္ဗိသာရော၊ ပါသာဒသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတော။

ဒိသွာ လက္ခဏသမ္ပန္နံ၊ ဣမမတ္ထံ အဘာသထ။

၄၁၂.

‘‘ဣမံ ဘောန္တော နိသာမေထ၊ အဘိရူပေါ ဗြဟာ သုစိ။

စရဏေန စ သမ္ပန္နော၊ ယုဂမတ္တဉ္စ ပေက္ခတိ။

၄၁၃.

‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခု သတိမာ၊ နာယံ နီစကုလာမိဝ။

ရာဇဒူတာဘိဓါဝန္တု၊ ကုဟိံ ဘိက္ခု ဂမိဿတိ’’။

၄၁၄.

တေ ပေသိတာ ရာဇဒူတာ၊ ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိသုံ။

ကုဟိံ ဂမိဿတိ ဘိက္ခု၊ ကတ္ထ ဝါသော ဘဝိဿတိ။

၄၁၅.

သပဒါနံ စရမာနော၊ ဂုတ္တဒွါရော သုသံဝုတော။

ခိပ္ပံ ပတ္တံ အပူရေသိ၊ သမ္ပဇာနော ပဋိဿတော။

၄၁၆.

ပိဏ္ဍစာရံ စရိတွာန၊ နိက္ခမ္မ နဂရာ မုနိ။

ပဏ္ဍဝံ အဘိဟာရေသိ၊ ဧတ္ထ ဝါသော ဘဝိဿတိ။

၄၁၇.

ဒိသွာန ဝါသူပဂတံ၊ တယော [တတော (သီ. ဣ.)] ဒူတာ ဥပါဝိသုံ။

တေသု ဧကောဝ [ဧကော စ ဒူတော (သီ. သျာ. ဣ.)] အာဂန္တွာ၊ ရာဇိနော ပဋိဝေဒယိ။

၄၁၈.

‘‘ဧသ ဘိက္ခု မဟာရာဇ၊ ပဏ္ဍဝဿ ပုရတ္ထတော [ပုရက္ခတော (သျာ. က.)]။

နိသိန္နော ဗျဂ္ဃုသဘောဝ၊ သီဟောဝ ဂိရိဂဗ္ဘရေ’’။

၄၁၉.

သုတွာန ဒူတဝစနံ၊ ဘဒ္ဒယာနေန ခတ္တိယော။

တရမာနရူပေါ နိယျာသိ၊ ယေန ပဏ္ဍဝပဗ္ဗတော။

၄၂၀.

သ ယာနဘူမိံ ယာယိတွာ၊ ယာနာ ဩရုယှ ခတ္တိယော။

ပတ္တိကော ဥပသင်္ကမ္မ၊ အာသဇ္ဇ နံ ဥပါဝိသိ။

၄၂၁.

နိသဇ္ဇ ရာဇာ သမ္မောဒိ၊ ကထံ သာရဏီယံ တတော။

ကထံ သော ဝီတိသာရေတွာ၊ ဣမမတ္ထံ အဘာသထ။

၄၂၂.

‘‘ယုဝါ စ ဒဟရော စာသိ၊ ပဌမုပ္ပတ္တိကော [ပဌမုပ္ပတ္တိယာ (သီ.)၊ ပဌမုပ္ပတ္တိတော (သျာ.)] သုသု။

ဝဏ္ဏာရောဟေန သမ္ပန္နော၊ ဇာတိမာ ဝိယ ခတ္တိယော။

၄၂၃.

‘‘သောဘယန္တော အနီကဂ္ဂံ၊ နာဂသံဃပုရက္ခတော။

ဒဒါမိ ဘောဂေ ဘုဉ္ဇဿု၊ ဇာတိံ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။

၄၂၄.

‘‘ဥဇုံ ဇနပဒေါ ရာဇ၊ ဟိမဝန္တဿ ပဿတော။

ဓနဝီရိယေန သမ္ပန္နော၊ ကောသလေသု [ကောသလဿ (သျာ. က.)] နိကေတိနော။

၄၂၅.

‘‘အာဒိစ္စာ [အာဒိစ္စော (က.)] နာမ ဂေါတ္တေန၊ သာကိယာ [သာကိယော (က.)] နာမ ဇာတိယာ။

တမှာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတောမှိ၊ န ကာမေ အဘိပတ္ထယံ။

၄၂၆.

‘‘ကာမေသွာဒီနဝံ ဒိသွာ၊ နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော။

ပဓါနာယ ဂမိဿာမိ၊ ဧတ္ထ မေ ရဉ္ဇတီ မနော’’တိ။

ပဗ္ဗဇ္ဇာသုတ္တံ ပဌမံ နိဋ္ဌိတံ။

၂. ပဓါနသုတ္တံ

၄၂၇.

‘‘တံ မံ ပဓါနပဟိတတ္တံ၊ နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတိ။

ဝိပရက္ကမ္မ ဈာယန္တံ၊ ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာ။

၄၂၈.

‘‘နမုစီ ကရုဏံ ဝါစံ၊ ဘာသမာနော ဥပါဂမိ။

‘ကိသော တ္ဝမသိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော၊ သန္တိကေ မရဏံ တဝ။

၄၂၉.

‘‘‘သဟဿဘာဂေါ မရဏဿ၊ ဧကံသော တဝ ဇီဝိတံ။

ဇီဝ ဘော ဇီဝိတံ သေယျော၊ ဇီဝံ ပုညာနိ ကာဟသိ။

၄၃၀.

‘‘‘စရတော စ တေ ဗြဟ္မစရိယံ၊ အဂ္ဂိဟုတ္တဉ္စ ဇူဟတော။

ပဟူတံ စီယတေ ပုညံ၊ ကိံ ပဓါနေန ကာဟသိ။

၄၃၁.

‘‘‘ဒုဂ္ဂေါ မဂ္ဂေါ ပဓါနာယ၊ ဒုက္ကရော ဒုရဘိသမ္ဘဝေါ’’’။

ဣမာ ဂါထာ ဘဏံ မာရော၊ အဋ္ဌာ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ။

၄၃၂.

တံ တထာဝါဒိနံ မာရံ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဗြဝိ။

‘‘ပမတ္တဗန္ဓု ပါပိမ၊ ယေနတ္ထေန [သေနတ္ထေန (?)၊ အတ္တနော အတ္ထေန (အဋ္ဌ. သံဝဏ္ဏနာ)] ဣဓါဂတော။

၄၃၃.

‘‘အဏုမတ္တောပိ [အဏုမတ္တေနပိ (သီ. သျာ.)] ပုညေန၊ အတ္ထော မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ။

ယေသဉ္စ အတ္ထော ပုညေန၊ တေ မာရော ဝတ္တုမရဟတိ။

၄၃၄.

‘‘အတ္ထိ သဒ္ဓါ တထာ [တတော (သီ. ဣ.)၊ တပေါ (သျာ. က.)] ဝီရိယံ၊ ပညာ စ မမ ဝိဇ္ဇတိ။

ဧဝံ မံ ပဟိတတ္တမ္ပိ၊ ကိံ ဇီဝမနုပုစ္ဆသိ။

၄၃၅.

‘‘နဒီနမပိ သောတာနိ၊ အယံ ဝါတော ဝိသောသယေ။

ကိဉ္စ မေ ပဟိတတ္တဿ၊ လောဟိတံ နုပသုဿယေ။

၄၃၆.

‘‘လောဟိတေ သုဿမာနမှိ၊ ပိတ္တံ သေမှဉ္စ သုဿတိ။

မံသေသု ခီယမာနေသု၊ ဘိယျော စိတ္တံ ပသီဒတိ။

ဘိယျော သတိ စ ပညာ စ၊ သမာဓိ မမ တိဋ္ဌတိ။

၄၃၇.

‘‘တဿ မေဝံ ဝိဟရတော၊ ပတ္တဿုတ္တမဝေဒနံ။

ကာမေသု [ကာမေ (သီ. သျာ.)] နာပေက္ခတေ စိတ္တံ၊ ပဿ သတ္တဿ သုဒ္ဓတံ။

၄၃၈.

‘‘ကာမာ တေ ပဌမာ သေနာ၊ ဒုတိယာ အရတိ ဝုစ္စတိ။

တတိယာ ခုပ္ပိပါသာ တေ၊ စတုတ္ထီ တဏှာ ပဝုစ္စတိ။

၄၃၉.

‘‘ပဉ္စမံ [ပဉ္စမီ (သီ. ဣ.)] ထိနမိဒ္ဓံ တေ၊ ဆဋ္ဌာ ဘီရူ ပဝုစ္စတိ။

သတ္တမီ ဝိစိကိစ္ဆာ တေ၊ မက္ခော ထမ္ဘော တေ အဋ္ဌမော။

၄၄၀.

‘‘လာဘော သိလောကော သက္ကာရော၊ မိစ္ဆာလဒ္ဓေါ စ ယော ယသော။

ယော စတ္တာနံ သမုက္ကံသေ၊ ပရေ စ အဝဇာနတိ။

၄၄၁.

‘‘ဧသာ နမုစိ တေ သေနာ၊ ကဏှဿာဘိပ္ပဟာရိနီ။

န နံ အသူရော ဇိနာတိ၊ ဇေတွာ စ လဘတေ သုခံ။

၄၄၂.

‘‘ဧသ မုဉ္ဇံ ပရိဟရေ၊ ဓိရတ္ထု မမ [ဣဒ (က.)] ဇီဝိတံ။

သင်္ဂါမေ မေ မတံ သေယျော၊ ယံ စေ ဇီဝေ ပရာဇိတော။

၄၄၃.

‘‘ပဂါဠ္ဟေတ္ထ န ဒိဿန္တိ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ။

တဉ္စ မဂ္ဂံ န ဇာနန္တိ၊ ယေန ဂစ္ဆန္တိ သုဗ္ဗတာ။

၄၄၄.

‘‘သမန္တာ ဓဇိနိံ ဒိသွာ၊ ယုတ္တံ မာရံ သဝါဟနံ။

ယုဒ္ဓါယ ပစ္စုဂ္ဂစ္ဆာမိ၊ မာ မံ ဌာနာ အစာဝယိ။

၄၄၅.

‘‘ယံ တေ တံ နပ္ပသဟတိ၊ သေနံ လောကော သဒေဝကော။

တံ တေ ပညာယ ဘေစ္ဆာမိ [ဂစ္ဆာမိ (သီ.)၊ ဝေစ္ဆာမိ (သျာ.)၊ ဝဇ္ဈာမိ (က.)]၊ အာမံ ပတ္တံဝ အသ္မနာ [ပက္ကံဝ အမုနာ (က.)]။

၄၄၆.

‘‘ဝသီကရိတွာ [ဝသိံ ကရိတွာ (ဗဟူသု)] သင်္ကပ္ပံ၊ သတိဉ္စ သူပတိဋ္ဌိတံ။

ရဋ္ဌာ ရဋ္ဌံ ဝိစရိဿံ၊ သာဝကေ ဝိနယံ ပုထူ။

၄၄၇.

‘‘တေ အပ္ပမတ္တာ ပဟိတတ္တာ၊ မမ သာသနကာရကာ။

အကာမဿ [အကာမာ (က.)] တေ ဂမိဿန္တိ၊ ယတ္ထ ဂန္တွာ န သောစရေ’’။

၄၄၈.

‘‘သတ္တ ဝဿာနိ ဘဂဝန္တံ၊ အနုဗန္ဓိံ ပဒါပဒံ။

ဩတာရံ နာဓိဂစ္ဆိဿံ၊ သမ္ဗုဒ္ဓဿ သတီမတော။

၄၄၉.

‘‘မေဒဝဏ္ဏံဝ ပါသာဏံ၊ ဝါယသော အနုပရိယဂါ။

အပေတ္ထ မုဒုံ [မုဒု (သီ.)] ဝိန္ဒေမ၊ အပိ အဿာဒနာ သိယာ။

၄၅၀.

‘‘အလဒ္ဓါ တတ္ထ အဿာဒံ၊ ဝါယသေတ္တော အပက္ကမိ။

ကာကောဝ သေလမာသဇ္ဇ၊ နိဗ္ဗိဇ္ဇာပေမ ဂေါတမံ’’။

၄၅၁.

တဿ သောကပရေတဿ၊ ဝီဏာ ကစ္ဆာ အဘဿထ။

တတော သော ဒုမ္မနော ယက္ခော၊ တတ္ထေဝန္တရဓါယထာတိ။

ပဓါနသုတ္တံ ဒုတိယံ နိဋ္ဌိတံ။

၃. သုဘာသိတသုတ္တံ

ဧဝံ မေ သုတံ – ဧက သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘စတူဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ ဝါစာ သုဘာသိတာ ဟောတိ, န ဒုဗ္ဘာသိတာ, အနဝဇ္ဇာ စ အနနုဝဇ္ဇာ စ ဝိညူနံ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုဘာသိတံယေဝ ဘာသတိ နော ဒုဗ္ဘာသိတံ, ဓမ္မံယေဝ ဘာသတိ နော အဓမ္မံ, ပိယံယေဝ ဘာသတိ နော အပ္ပိယံ, သစ္စံယေဝ ဘာသတိ နော အလိကံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ ဝါစာ သုဘာသိတာ ဟောတိ, နော ဒုဗ္ဘာသိတာ, အနဝဇ္ဇာ စ အနနုဝဇ္ဇာ စ ဝိညူန’’န္တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၄၅၂.

‘‘သုဘာသိတံ ဥတ္တမမာဟု သန္တော၊ ဓမ္မံ ဘဏေ နာဓမ္မံ တံ ဒုတိယံ။

ပိယံ ဘဏေ နာပ္ပိယံ တံ တတိယံ၊ သစ္စံ ဘဏေ နာလိကံ တံ စတုတ္ထ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ ဝင္ဂီသော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိဘာတိ မံ ဘဂဝါ, ပဋိဘာတိ မံ သုဂတာ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ ဝင္ဂီသာ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဝင္ဂီသော ဘဂဝန္တံ သမ္မုခါ သာရုပ္ပါဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိ –

၄၅၃.

‘‘တမေဝ ဝါစံ ဘာသေယျ၊ ယာယတ္တာနံ န တာပယေ။

ပရေ စ န ဝိဟိံသေယျ၊ သာ ဝေ ဝါစာ သုဘာသိတာ။

၄၅၄.

‘‘ပိယဝါစမေဝ ဘာသေယျ၊ ယာ ဝါစာ ပဋိနန္ဒိတာ။

ယံ အနာဒါယ ပါပါနိ၊ ပရေသံ ဘာသတေ ပိယံ။

၄၅၅.

‘‘သစ္စံ ဝေ အမတာ ဝါစာ၊ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော။

သစ္စေ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ၊ အာဟု သန္တော ပတိဋ္ဌိတာ။

၄၅၆.

‘‘ယံ ဗုဒ္ဓေါ ဘာသတိ ဝါစံ၊ ခေမံ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ။

ဒုက္ခဿန္တကိရိယာယ၊ သာ ဝေ ဝါစာနမုတ္တမာ’’တိ။

သုဘာသိတသုတ္တံ တတိယံ နိဋ္ဌိတံ။

၄. သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇသုတ္တံ

ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု ဝိဟရတိ သုန္ဒရိကာယ နဒိယာ တီရေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော သုန္ဒရိကာယ နဒိယာ တီရေ အဂ္ဂိံ ဇုဟတိ, အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရတိ။ အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂိံ ဇုဟိတွာ အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ သမန္တာ စတုဒ္ဒိသာ အနုဝိလောကေသိ – ‘‘ကော နု ခေါ ဣမံ ဟဗျသေသံ ဘုဉ္ဇေယျာ’’တိ? အဒ္ဒသာ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ သသီသံ ပါရုတံ နိသိန္နံ; ဒိသွာန ဝါမေန ဟတ္ထေန ဟဗျသေသံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ကမဏ္ဍလုံ ဂဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဒသဒ္ဒေန သီသံ ဝိဝရိ။ အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော – ‘‘မုဏ္ဍော အယံ ဘဝံ, မုဏ္ဍကော အယံ ဘဝ’’န္တိ တတောဝ ပုန နိဝတ္တိတုကာမော အဟောသိ။ အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မုဏ္ဍာပိ ဟိ ဣဓေကစ္စေ ဗြာဟ္မဏာ ဘဝန္တိ, ယံနူနာဟံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဇာတိံ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံဇစ္စော ဘဝ’’န္တိ?

အထ ခေါ ဘဂဝါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇံ ဗြာဟ္မဏံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

၄၅၇.

‘‘န ဗြာဟ္မဏော နောမှိ န ရာဇပုတ္တော၊ န ဝေဿာယနော ဥဒ ကောစိ နောမှိ။

ဂေါတ္တံ ပရိညာယ ပုထုဇ္ဇနာနံ၊ အကိဉ္စနော မန္တ စရာမိ လောကေ။

၄၅၈.

‘‘သံဃာဋိဝါသီ အဂဟော စရာမိ [အဂိဟော (က. သီ. ဣ.) အဂေဟော (ကတ္ထစိ)]၊ နိဝုတ္တကေသော အဘိနိဗ္ဗုတတ္တော။

အလိပ္ပမာနော ဣဓ မာဏဝေဟိ၊ အကလ္လံ မံ ဗြာဟ္မဏ ပုစ္ဆသိ ဂေါတ္တပဉ္ဟံ’’။

၄၅၉.

‘‘ပုစ္ဆန္တိ ဝေ ဘော ဗြာဟ္မဏာ၊ ဗြာဟ္မဏေဘိ သဟ ဗြာဟ္မဏော နော ဘဝ’’န္တိ။

၄၆၀.

‘‘ဗြာဟ္မဏော ဟိ စေ တွံ ဗြူသိ၊ မဉ္စ ဗြူသိ အဗြာဟ္မဏံ။

တံ တံ သာဝိတ္တိံ ပုစ္ဆာမိ၊ တိပဒံ စတုဝီသတက္ခရံ။

၄၆၁.

‘‘ကိံ နိဿိတာ ဣသယော မနုဇာ၊ ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ [ပဌမပါဒန္တော] ဒေဝတာနံ။

ယညမကပ္ပယိံသု ပုထူ ဣဓ လောကေ [ဒုတိယပါဒန္တော (သီ.)]။

၄၆၂.

‘‘ယဒန္တဂူ ဝေဒဂူ ယညကာလေ၊ ယဿာဟုတိံ လဘေ တဿိဇ္ဈေတိ ဗြူမိ’’။

၄၆၃.

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ တဿ ဟုတမိဇ္ဈေ၊ (ဣတိ ဗြာဟ္မဏော)

ယံ တာဒိသံ ဝေဒဂုမဒ္ဒသာမ။

တုမှာဒိသာနဉှိ အဒဿနေန၊ အညော ဇနော ဘုဉ္ဇတိ ပူရဠာသံ’’။

၄၆၄.

‘‘တသ္မာတိဟ တွံ ဗြာဟ္မဏ အတ္ထေန၊ အတ္ထိကော ဥပသင်္ကမ္မ ပုစ္ဆ။

သန္တံ ဝိဓူမံ အနီဃံ နိရာသံ၊ အပ္ပေဝိဓ အဘိဝိန္ဒေ သုမေဓံ’’။

၄၆၅.

‘‘ယညေ ရတောဟံ ဘော ဂေါတမ၊ ယညံ ယိဋ္ဌုကာမော နာဟံ ပဇာနာမိ။

အနုသာသတု မံ ဘဝံ၊ ယတ္ထ ဟုတံ ဣဇ္ဈတေ ဗြူဟိ မေ တံ’’။

‘‘တေန ဟိ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ဩဒဟဿု သောတံ; ဓမ္မံ တေ ဒေသေဿာမိ –

၄၆၆.

‘‘မာ ဇာတိံ ပုစ္ဆီ စရဏဉ္စ ပုစ္ဆ၊ ကဋ္ဌာ ဟဝေ ဇာယတိ ဇာတဝေဒေါ။

နီစာကုလီနောပိ မုနီ ဓိတီမာ၊ အာဇာနိယော ဟောတိ ဟိရီနိသေဓေါ။

၄၆၇.

‘‘သစ္စေန ဒန္တော ဒမသာ ဥပေတော၊ ဝေဒန္တဂူ ဝူသိတဗြဟ္မစရိယော။

ကာလေန တမှိ ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော [ပုညပေခေါ (သီ. ဣ.)] ယဇေထ။

၄၆၈.

‘‘ယေ ကာမေ ဟိတွာ အဂဟာ စရန္တိ၊ သုသညတတ္တာ တသရံဝ ဥဇ္ဇုံ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၄၆၉.

‘‘ယေ ဝီတရာဂါ သုသမာဟိတိန္ဒ္ရိယာ၊ စန္ဒောဝ ရာဟုဂ္ဂဟဏာ ပမုတ္တာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၄၇၀.

‘‘အသဇ္ဇမာနာ ဝိစရန္တိ လောကေ၊ သဒါ သတာ ဟိတွာ မမာယိတာနိ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၄၇၁.

‘‘ယော ကာမေ ဟိတွာ အဘိဘုယျစာရီ၊ ယော ဝေဒိ ဇာတီမရဏဿ အန္တံ။

ပရိနိဗ္ဗုတော ဥဒကရဟဒေါဝ သီတော၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၇၂.

‘‘သမော သမေဟိ ဝိသမေဟိ ဒူရေ၊ တထာဂတော ဟောတိ အနန္တပညော။

အနူပလိတ္တော ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၇၃.

‘‘ယမှိ န မာယာ ဝသတိ န မာနော၊ ယော ဝီတလောဘော အမမော နိရာသော။

ပနုဏ္ဏကောဓေါ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တော၊ ယော ဗြာဟ္မဏော သောကမလံ အဟာသိ။

တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၇၄ .

‘‘နိဝေသနံ ယော မနသော အဟာသိ၊ ပရိဂ္ဂဟာ ယဿ န သန္တိ ကေစိ။

အနုပါဒိယာနော ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၇၅.

‘‘သမာဟိတော ယော ဥဒတာရိ ဩဃံ၊ ဓမ္မံ စညာသိ ပရမာယ ဒိဋ္ဌိယာ။

ခီဏာသဝေါ အန္တိမဒေဟဓါရီ၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၇၆.

‘‘ဘဝါသဝါ ယဿ ဝစီ ခရာ စ၊ ဝိဓူပိတာ အတ္ထဂတာ န သန္တိ။

သ ဝေဒဂူ သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၇၇.

‘‘သင်္ဂါတိဂေါ ယဿ န သန္တိ သင်္ဂါ၊ ယော မာနသတ္တေသု အမာနသတ္တော။

ဒုက္ခံ ပရိညာယ သခေတ္တဝတ္ထုံ၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၇၈.

‘‘အာသံ အနိဿာယ ဝိဝေကဒဿီ၊ ပရဝေဒိယံ ဒိဋ္ဌိမုပါတိဝတ္တော။

အာရမ္မဏာ ယဿ န သန္တိ ကေစိ၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၇၉.

‘‘ပရောပရာ [ပရောဝရာ (သီ. ဣ.)] ယဿ သမေစ္စ ဓမ္မာ၊ ဝိဓူပိတာ အတ္ထဂတာ န သန္တိ။

သန္တော ဥပါဒါနခယေ ဝိမုတ္တော၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၈၀.

‘‘သံယောဇနံ ဇာတိခယန္တဒဿီ၊ ယောပါနုဒိ ရာဂပထံ အသေသံ။

သုဒ္ဓေါ နိဒေါသော ဝိမလော အကာစော [အကာမော (သီ. သျာ.)]၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၈၁.

‘‘ယော အတ္တနော အတ္တာနံ [အတ္တနာတ္တာနံ (သီ. သျာ.)] နာနုပဿတိ၊ သမာဟိတော ဥဇ္ဇုဂတော ဌိတတ္တော။

သ ဝေ အနေဇော အခိလော အကင္ခော၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ။

၄၈၂.

‘‘မောဟန္တရာ ယဿ န သန္တိ ကေစိ၊ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု စ ဉာဏဒဿီ။

သရီရဉ္စ အန္တိမံ ဓါရေတိ၊ ပတ္တော စ သမ္ဗောဓိမနုတ္တရံ သိဝံ။

ဧတ္တာဝတာ ယက္ခဿ သုဒ္ဓိ၊ တထာဂတော အရဟတိ ပူရဠာသံ’’။

၄၈၃.

‘‘ဟုတဉ္စ [ဟုတ္တဉ္စ (သီ. က.)] မယှံ ဟုတမတ္ထု သစ္စံ၊ ယံ တာဒိသံ ဝေဒဂုနံ အလတ္ထံ။

ဗြဟ္မာ ဟိ သက္ခိ ပဋိဂဏှာတု မေ ဘဂဝါ၊ ဘုဉ္ဇတု မေ ဘဂဝါ ပူရဠာသံ’’။

၄၈၄.

‘‘ဂါထာဘိဂီတံ မေ အဘောဇနေယျံ၊ သမ္ပဿတံ ဗြာဟ္မဏ နေသ ဓမ္မော။

ဂါထာဘိဂီတံ ပနုဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ၊ ဓမ္မေ သတီ ဗြာဟ္မဏ ဝုတ္တိရေသာ။

၄၈၅.

‘‘အညေန စ ကေဝလိနံ မဟေသိံ၊ ခီဏာသဝံ ကုက္ကုစ္စဝူပသန္တံ။

အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌဟဿု၊ ခေတ္တဉှိ တံ ပုညပေက္ခဿ ဟောတိ’’။

၄၈၆.

‘‘သာဓါဟံ ဘဂဝါ တထာ ဝိဇညံ၊ ယော ဒက္ခိဏံ ဘုဉ္ဇေယျ မာဒိသဿ။

ယံ ယညကာလေ ပရိယေသမာနော၊ ပပ္ပုယျ တဝ သာသနံ’’။

၄၈၇.

‘‘သာရမ္ဘာ ယဿ ဝိဂတာ၊ စိတ္တံ ယဿ အနာဝိလံ။

ဝိပ္ပမုတ္တော စ ကာမေဟိ၊ ထိနံ ယဿ ပနူဒိတံ။

၄၈၈.

‘‘သီမန္တာနံ ဝိနေတာရံ၊ ဇာတိမရဏကောဝိဒံ။

မုနိံ မောနေယျသမ္ပန္နံ၊ တာဒိသံ ယညမာဂတံ။

၄၈၉.

‘‘ဘကုဋိံ [ဘူကုဋိံ (က. သီ.)၊ ဘာကုဋိံ (က. သီ.၊ မ. နိ. ၁.၂၂၆)] ဝိနယိတွာန၊ ပဉ္ဇလိကာ နမဿထ။

ပူဇေထ အန္နပါနေန၊ ဧဝံ ဣဇ္ဈန္တိ ဒက္ခိဏာ။

၄၉၀.

‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဘဝံ အရဟတိ ပူရဠာသံ၊ ပုညခေတ္တမနုတ္တရံ။

အာယာဂေါ သဗ္ဗလောကဿ၊ ဘောတော ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’’န္တိ။

အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ လဘေယျာဟံ ဘောတော ဂေါတမဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ အလတ္ထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော။ပေ.။ အရဟတံ အဟောသီတိ။

သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇသုတ္တံ စတုတ္ထံ နိဋ္ဌိတံ။

၅. မာဃသုတ္တံ

ဧဝံ မေ သုတံ – ဧက သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ အထ ခေါ မာဃော မာဏဝေါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မာဃော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဟဉှိ, ဘော ဂေါတမ, ဒါယကော ဒါနပတိ ဝဒညူ ယာစယောဂေါ; ဓမ္မေန ဘောဂေ ပရိယေသာမိ; ဓမ္မေန ဘောဂေ ပရိယေသိတွာ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ဘောဂေဟိ ဓမ္မာဓိဂတေဟိ ဧကဿပိ ဒဒါမိ ဒွိန္နမ္ပိ တိဏ္ဏမ္ပိ စတုန္နမ္ပိ ပဉ္စန္နမ္ပိ ဆန္နမ္ပိ သတ္တန္နမ္ပိ အဋ္ဌန္နမ္ပိ နဝန္နမ္ပိ ဒသန္နမ္ပိ ဒဒါမိ, ဝီသာယပိ တိံသာယပိ စတ္တာလီသာယပိ ပညာသာယပိ ဒဒါမိ, သတဿပိ ဒဒါမိ, ဘိယျောပိ ဒဒါမိ။ ကစ္စာဟံ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝံ ဒဒန္တော ဧဝံ ယဇန္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝါမီ’’တိ ?

‘‘တဂ္ဃ တွံ, မာဏဝ, ဧဝံ ဒဒန္တော ဧဝံ ယဇန္တော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝသိ။ ယော ခေါ, မာဏဝ, ဒါယကော ဒါနပတိ ဝဒညူ ယာစယောဂေါ; ဓမ္မေန ဘောဂေ ပရိယေသတိ; ဓမ္မေန ဘောဂေ ပရိယေသိတွာ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ဘောဂေဟိ ဓမ္မာဓိဂတေဟိ ဧကဿပိ ဒဒါတိ။ပေ.။ သတဿပိ ဒဒါတိ, ဘိယျောပိ ဒဒါတိ, ဗဟုံ သော ပုညံ ပသဝတီ’’တိ။ အထ ခေါ မာဃော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၄၉၁.

‘‘ပုစ္ဆာမဟံ ဂေါတမံ ဝဒညုံ၊ (ဣတိ မာဃော မာဏဝေါ)

ကာသာယဝါသိံ အဂဟံ [အဂိဟံ (သီ.)၊ အဂေဟံ (ဣ.)] စရန္တံ။

ယော ယာစယောဂေါ ဒါနပတိ [ဒါနပတီ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဂဟဋ္ဌော၊ ပုညတ္ထိကော [ပုညပေခေါ (သီ. ဣ. က.)] ယဇတိ ပုညပေက္ခော။

ဒဒံ ပရေသံ ဣဓ အန္နပါနံ၊ ကထံ ဟုတံ ယဇမာနဿ သုဇ္ဈေ’’။

၄၉၂.

‘‘ယော ယာစယောဂေါ ဒါနပတိ ဂဟဋ္ဌော၊ (မာဃာတိ ဘဂဝါ)

ပုညတ္ထိကော ယဇတိ ပုညပေက္ခော။

ဒဒံ ပရေသံ ဣဓ အန္နပါနံ၊ အာရာဓယေ ဒက္ခိဏေယျေဘိ တာဒိ’’။

၄၉၃.

‘‘ယော ယာစယောဂေါ ဒါနပတိ ဂဟဋ္ဌော၊ (ဣတိ မာဃော မာဏဝေါ)

ပုညတ္ထိကော ယဇတိ ပုညပေက္ခော။

ဒဒံ ပရေသံ ဣဓ အန္နပါနံ၊ အက္ခာဟိ မေ ဘဂဝါ ဒက္ခိဏေယျေ’’။

၄၉၄.

‘‘ယေ ဝေ အသတ္တာ [အလဂ္ဂါ (သျာ.)] ဝိစရန္တိ လောကေ၊ အကိဉ္စနာ ကေဝလိနော ယတတ္တာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၄၉၅.

‘‘ယေ သဗ္ဗသံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒါ၊ ဒန္တာ ဝိမုတ္တာ အနီဃာ နိရာသာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၄၉၆.

‘‘ယေ သဗ္ဗသံယောဇနဝိပ္ပမုတ္တာ၊ ဒန္တာ ဝိမုတ္တာ အနီဃာ နိရာသာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၄၉၇.

‘‘ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊ ခီဏာသဝါ ဝူသိတဗြဟ္မစရိယာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၄၉၈.

‘‘ယေသု န မာယာ ဝသတိ န မာနော၊ ခီဏာသဝါ ဝူသိတဗြဟ္မစရိယာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၄၉၉.

‘‘ယေ ဝီတလောဘာ အမမာ နိရာသာ၊ ခီဏာသဝါ ဝူသိတဗြဟ္မစရိယာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၀.

‘‘ယေ ဝေ န တဏှာသု ဥပါတိပန္နာ၊ ဝိတရေယျ ဩဃံ အမမာ စရန္တိ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၁.

‘‘ယေသံ တဏှာ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ၊ ဘဝါဘဝါယ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၂.

‘‘ယေ ကာမေ ဟိတွာ အဂဟာ စရန္တိ၊ သုသညတတ္တာ တသရံဝ ဥဇ္ဇုံ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၃.

‘‘ယေ ဝီတရာဂါ သုသမာဟိတိန္ဒ္ရိယာ၊ စန္ဒောဝ ရာဟုဂ္ဂဟဏာ ပမုတ္တာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၄.

‘‘သမိတာဝိနော ဝီတရာဂါ အကောပါ၊ ယေသံ ဂတီ နတ္ထိဓ ဝိပ္ပဟာယ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၅.

‘‘ဇဟိတွာ ဇာတိမရဏံ အသေသံ၊ ကထံကထိံ သဗ္ဗမုပါတိဝတ္တာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၆.

‘‘ယေ အတ္တဒီပါ ဝိစရန္တိ လောကေ၊ အကိဉ္စနာ သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တာ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၇.

‘‘ယေ ဟေတ္ထ ဇာနန္တိ ယထာ တထာ ဣဒံ၊ အယမန္တိမာ နတ္ထိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ။

ကာလေန တေသု ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ။

၅၀၈.

‘‘ယော ဝေဒဂူ ဈာနရတော သတီမာ၊ သမ္ဗောဓိပတ္တော သရဏံ ဗဟူနံ။

ကာလေန တမှိ ဟဗျံ ပဝေစ္ဆေ၊ ယော ဗြာဟ္မဏော ပုညပေက္ခော ယဇေထ’’။

၅၀၉.

‘‘အဒ္ဓါ အမောဃာ မမ ပုစ္ဆနာ အဟု၊ အက္ခာသိ မေ ဘဂဝါ ဒက္ခိဏေယျေ။

တ္ဝဉ္ဟေတ္ထ ဇာနာသိ ယထာ တထာ ဣဒံ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။

၅၁၀.

‘‘ယော ယာစယောဂေါ ဒါနပတိ ဂဟဋ္ဌော၊ (ဣတိ မာဃော မာဏဝေါ)

ပုညတ္ထိကော ယဇတိ ပုညပေက္ခော။

ဒဒံ ပရေသံ ဣဓ အန္နပါနံ၊

အက္ခာဟိ မေ ဘဂဝါ ယညသမ္ပဒံ’’။

၅၁၁.

‘‘ယဇဿု ယဇမာနော မာဃာတိ ဘဂဝါ၊ သဗ္ဗတ္ထ စ ဝိပ္ပသာဒေဟိ စိတ္တံ။

အာရမ္မဏံ ယဇမာနဿ ယညော၊ ဧတ္ထပ္ပတိဋ္ဌာယ ဇဟာတိ ဒေါသံ။

၅၁၂.

‘‘သော ဝီတရာဂေါ ပဝိနေယျ ဒေါသံ၊ မေတ္တံ စိတ္တံ ဘာဝယမပ္ပမာဏံ။

ရတ္တိန္ဒိဝံ သတတမပ္ပမတ္တော၊ သဗ္ဗာ ဒိသာ ဖရတိ အပ္ပမညံ’’။

၅၁၃.

‘‘ကော သုဇ္ဈတိ မုစ္စတိ ဗဇ္ဈတီ စ၊ ကေနတ္တနာ ဂစ္ဆတိ [ကေနတ္ထေနာ ဂစ္ဆတိ (က.)] ဗြဟ္မလောကံ။

အဇာနတော မေ မုနိ ဗြူဟိ ပုဋ္ဌော၊ ဘဂဝါ ဟိ မေ သက္ခိ ဗြဟ္မဇ္ဇဒိဋ္ဌော။

တုဝဉှိ နော ဗြဟ္မသမောသိ သစ္စံ၊ ကထံ ဥပပဇ္ဇတိ ဗြဟ္မလောကံ ဇုတိမ’’။

၅၁၄.

‘‘ယော ယဇတိ တိဝိဓံ ယညသမ္ပဒံ၊ (မာဃာတိ ဘဂဝါ)

အာရာဓယေ ဒက္ခိဏေယျေဘိ တာဒိ။

ဧဝံ ယဇိတွာ သမ္မာ ယာစယောဂေါ၊

ဥပပဇ္ဇတိ ဗြဟ္မလောကန္တိ ဗြူမီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, မာဃော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

မာဃသုတ္တံ ပဉ္စမံ နိဋ္ဌိတံ။

၆. သဘိယသုတ္တံ

ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သဘိယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ပုရာဏသာလောဟိတာယ ဒေဝတာယ ပဉှာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ – ‘‘ယော တေ, သဘိယ, သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမေ ပဉ္ဟေ ပုဋ္ဌော ဗျာကရောတိ တဿ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရေယျာသီ’’တိ။

အထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော တဿာ ဒေဝတာယ သန္တိကေ တေ ပဉ္ဟေ ဥဂ္ဂဟေတွာ ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သံဃိနော ဂဏိနော ဂဏာစရိယာ ဉာတာ ယသဿိနော တိတ္ထကရာ သာဓုသမ္မတာ ဗဟုဇနဿ, သေယျထိဒံ – ပူရဏော ကဿပေါ မက္ခလိဂေါသာလော အဇိတော ကေသကမ္ဗလော ပကုဓေါ [ကကုဓေါ (သီ.) ပကုဒ္ဓေါ (သျာ. ကံ.)] ကစ္စာနော သဉ္စယော [သဉ္ဇယော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဗေလဋ္ဌပုတ္တော [ဗေလ္လဋ္ဌိပုတ္တော (သီ. ဣ.), ဝေဠဋ္ဌပုတ္တော (သျာ.)] နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော [နာတပုတ္တော (သီ. ဣ.)], တေ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆတိ။ တေ သဘိယေန ပရိဗ္ဗာဇကေန ပဉ္ဟေ ပုဋ္ဌာ န သမ္ပာယန္တိ; အသမ္ပာယန္တာ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောန္တိ။ အပိ စ သဘိယံ ယေဝ ပရိဗ္ဗာဇကံ ပဋိပုစ္ဆန္တိ။

အထ ခေါ သဘိယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယေ ခေါ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ သံဃိနော ဂဏိနော ဂဏာစရိယာ ဉာတာ ယသဿိနော တိတ္ထကရာ သာဓုသမ္မတာ ဗဟုဇနဿ, သေယျထိဒံ – ပူရဏော ကဿပေါ။ပေ.။ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော, တေ မယာ ပဉ္ဟေ ပုဋ္ဌာ န သမ္ပာယန္တိ, အသမ္ပာယန္တာ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောန္တိ; အပိ စ မညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆန္တိ။ ယန္နူန္နာဟံ ဟီနာယာဝတ္တိတွာ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ သဘိယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယမ္ပိ ခေါ သမဏော ဂေါတမော သင်္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသဿီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနဿ; ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဣမေ ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ သဘိယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယေပိ ခေါ တေ [ယေ ခေါ တေ (သျာ.), ယံ ခေါ တေ (က.)] ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဇိဏ္ဏာ ဝုဍ္ဎာ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃိနော ဂဏိနော ဂဏာစရိယာ ဉာတာ ယသဿိနော တိတ္ထကရာ သာဓုသမ္မတာ ဗဟုဇနဿ, သေယျထိဒံ – ပူရဏော ကဿပေါ။ပေ. ။ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော, တေပိ မယာ ပဉ္ဟေ ပုဋ္ဌာ န သမ္ပာယန္တိ, အသမ္ပာယန္တာ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောန္တိ, အပိ စ မညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆန္တိ; ကိံ ပန မေ သမဏော ဂေါတမော ဣမေ ပဉ္ဟေ ပုဋ္ဌော ဗျာကရိဿတိ! သမဏော ဟိ ဂေါတမော ဒဟရော စေဝ ဇာတိယာ, နဝေါ စ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။

အထ ခေါ သဘိယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမဏော ခေါ [သမဏော ခေါ ဂေါတမော (သျာ. က.)] ဒဟရောတိ န ဥညာတဗ္ဗော န ပရိဘောတဗ္ဗော။ ဒဟရောပိ စေသ သမဏော ဂေါတမော မဟိဒ္ဓိကော ဟောတိ မဟာနုဘာဝေါ, ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဣမေ ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ရာဇဂဟံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ ဝေဠုဝနံ ကလန္ဒကနိဝါပေါ, ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၅၁၅.

‘‘ကင္ခီ ဝေစိကိစ္ဆီ အာဂမံ၊ (ဣတိ သဘိယော)

ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆိတုံ အဘိကင်္ခမာနော။

တေသန္တကရော ဘဝါဟိ [ဘဝါဟိ မေ (ဣ. က.)] ပဉ္ဟေ မေ ပုဋ္ဌော၊

အနုပုဗ္ဗံ အနုဓမ္မံ ဗျာကရောဟိ မေ’’။

၅၁၆.

‘‘ဒူရတော အာဂတောသိ သဘိယ၊ (ဣတိ ဘဂဝါ)

ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆိတုံ အဘိကင်္ခမာနော။

တေသန္တကရော ဘဝါမိ [တေသမန္တကရောမိ တေ (က.)] ပဉ္ဟေ တေ ပုဋ္ဌော၊

အနုပုဗ္ဗံ အနုဓမ္မံ ဗျာကရောမိ တေ။

၅၁၇.

‘‘ပုစ္ဆ မံ သဘိယ ပဉ္ဟံ၊ ယံ ကိဉ္စိ မနသိစ္ဆသိ။

တဿ တဿေဝ ပဉ္ဟဿ၊ အဟံ အန္တံ ကရောမိ တေ’’တိ။

အထ ခေါ သဘိယဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! ယံ ဝတာဟံ အညေသု သမဏဗြာဟ္မဏေသု ဩကာသကမ္မမတ္တမ္ပိ [ဩကာသမတ္တမ္ပိ (သီ. ဣ.)] နာလတ္ထံ တံ မေ ဣဒံ သမဏေန ဂေါတမေန ဩကာသကမ္မံ ကတ’’န္တိ။ အတ္တမနော ပမုဒိတော ဥဒဂ္ဂေါ ဣတိသောမနဿဇာတော ဘဂဝန္တံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

၅၁၈.

‘‘ကိံ ပတ္တိနမာဟု ဘိက္ခုနံ၊ (ဣတိ သဘိယော)

သောရတံ ကေန ကထဉ္စ ဒန္တမာဟု။

ဗုဒ္ဓေါတိ ကထံ ပဝုစ္စတိ၊

ပုဋ္ဌော မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောဟိ’’။

၅၁၉.

‘‘ပဇ္ဇေန ကတေန အတ္တနာ၊ (သဘိယာတိ ဘဂဝါ)

ပရိနိဗ္ဗာနဂတော ဝိတိဏ္ဏကင္ခော။

ဝိဘဝဉ္စ ဘဝဉ္စ ဝိပ္ပဟာယ၊

ဝုသိတဝါ ခီဏပုနဗ္ဘဝေါ သ ဘိက္ခု။

၅၂၀.

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဥပေက္ခကော သတိမာ၊ န သော ဟိံသတိ ကဉ္စိ သဗ္ဗလောကေ။

တိဏ္ဏော သမဏော အနာဝိလော၊ ဥဿဒါ ယဿ န သန္တိ သောရတော သော။

၅၂၁.

‘‘ယဿိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗလောကေ။

နိဗ္ဗိဇ္ဈ ဣမံ ပရဉ္စ လောကံ၊ ကာလံ ကင်္ခတိ ဘာဝိတော သ ဒန္တော။

၅၂၂.

‘‘ကပ္ပါနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနိ၊ သံသာရံ ဒုဘယံ စုတူပပါတံ။

ဝိဂတရဇမနင်္ဂဏံ ဝိသုဒ္ဓံ၊ ပတ္တံ ဇာတိခယံ တမာဟု ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။

အထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ အတ္တမနော ပမုဒိတော ဥဒဂ္ဂေါ ဣတိသောမနဿဇာတော ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိံ [ဥတ္တရိ (က.)] ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

၅၂၃.

‘‘ကိံ ပတ္တိနမာဟု ဗြာဟ္မဏံ၊ (ဣတိ သဘိယော)

သမဏံ ကေန ကထဉ္စ နှာတကောတိ။

နာဂေါတိ ကထံ ပဝုစ္စတိ၊

ပုဋ္ဌော မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောဟိ’’။

၅၂၄.

‘‘ဗာဟိတွာ သဗ္ဗပါပကာနိ၊ (သဘိယာတိ ဘဂဝါ)

ဝိမလော သာဓုသမာဟိတော ဌိတတ္တော။

သံသာရမတိစ္စ ကေဝလီ သော၊

အသိတော တာဒိ ပဝုစ္စတေ သ ဗြဟ္မာ။

၅၂၅.

‘‘သမိတာဝိ ပဟာယ ပုညပါပံ၊ ဝိရဇော ဉတွာ ဣမံ ပရဉ္စ လောကံ။

ဇာတိမရဏံ ဥပါတိဝတ္တော၊ သမဏော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

၅၂၆.

‘‘နိနှာယ [နိနဟာယ (သျာ.)] သဗ္ဗပါပကာနိ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗလောကေ။

ဒေဝမနုဿေသု ကပ္ပိယေသု၊ ကပ္ပံ နေတိ တမာဟု နှာတကော’’တိ။

၅၂၇.

‘‘အာဂုံ န ကရောတိ ကိဉ္စိ လောကေ၊ သဗ္ဗသံယောဂေ [သဗ္ဗယောဂေ (က.)] ဝိသဇ္ဇ ဗန္ဓနာနိ။

သဗ္ဗတ္ထ န သဇ္ဇတီ ဝိမုတ္တော၊ နာဂေါ တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ’’တိ။

အထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော။ပေ.။ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

၅၂၈.

‘‘ကံ ခေတ္တဇိနံ ဝဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ၊ (ဣတိ သဘိယော)

ကုသလံ ကေန ကထဉ္စ ပဏ္ဍိတောတိ။

မုနိ နာမ ကထံ ပဝုစ္စတိ၊

ပုဋ္ဌော မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောဟိ’’။

၅၂၉.

‘‘ခေတ္တာနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနိ၊ (သဘိယာတိ ဘဂဝါ)

ဒိဗ္ဗံ မာနုသကဉ္စ ဗြဟ္မခေတ္တံ။

သဗ္ဗခေတ္တမူလဗန္ဓနာ ပမုတ္တော၊

ခေတ္တဇိနော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

၅၃၀.

‘‘ကောသာနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနိ၊ ဒိဗ္ဗံ မာနုသကဉ္စ ဗြဟ္မကောသံ။

သဗ္ဗကောသမူလဗန္ဓနာ ပမုတ္တော၊ ကုသလော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

၅၃၁.

‘‘ဒုဘယာနိ ဝိစေယျ ပဏ္ဍရာနိ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ သုဒ္ဓိပညော။

ကဏှံ သုက္ကံ ဥပါတိဝတ္တော၊ ပဏ္ဍိတော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

၅၃၂.

‘‘အသတဉ္စ သတဉ္စ ဉတွာ ဓမ္မံ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗလောကေ။

ဒေဝမနုဿေဟိ ပူဇနီယော၊ သင်္ဂံ ဇာလမတိစ္စ သော မုနီ’’တိ။

အထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော။ပေ.။ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

၅၃၃.

‘‘ကိံ ပတ္တိနမာဟု ဝေဒဂုံ၊ (ဣတိ သဘိယော)

အနုဝိဒိတံ ကေန ကထဉ္စ ဝီရိယဝါတိ။

အာဇာနိယော ကိန္တိ နာမ ဟောတိ၊

ပုဋ္ဌော မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောဟိ’’။

၅၃၄.

‘‘ဝေဒါနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနိ၊ (သဘိယာတိ ဘဂဝါ)

သမဏာနံ ယာနိဓတ္ထိ [ယာနိပတ္ထိ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဗြာဟ္မဏာနံ။

သဗ္ဗဝေဒနာသု ဝီတရာဂေါ၊

သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သော။

၅၃၅.

‘‘အနုဝိစ္စ ပပဉ္စနာမရူပံ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ ရောဂမူလံ။

သဗ္ဗရောဂမူလဗန္ဓနာ ပမုတ္တော၊ အနုဝိဒိတော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

၅၃၆.

‘‘ဝိရတော ဣဓ သဗ္ဗပါပကေဟိ၊ နိရယဒုက္ခံ အတိစ္စ ဝီရိယဝါ သော။

သော ဝီရိယဝါ ပဓါနဝါ၊ ဓီရော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

၅၃၇.

‘‘ယဿဿု လုနာနိ ဗန္ဓနာနိ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ စ သင်္ဂမူလံ။

သဗ္ဗသင်္ဂမူလဗန္ဓနာ ပမုတ္တော၊ အာဇာနိယော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ’’တိ။

အထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော။ပေ.။ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

၅၃၈.

‘‘ကိံ ပတ္တိနမာဟု သောတ္တိယံ၊ (ဣတိ သဘိယော)

အရိယံ ကေန ကထဉ္စ စရဏဝါတိ။

ပရိဗ္ဗာဇကော ကိန္တိ နာမ ဟောတိ၊

ပုဋ္ဌော မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောဟိ’’။

၅၃၉.

‘‘သုတွာ သဗ္ဗဓမ္မံ အဘိညာယ လောကေ၊ (သဘိယာတိ ဘဂဝါ)

သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ ယဒတ္ထိ ကိဉ္စိ။

အဘိဘုံ အကထံကထိံ ဝိမုတ္တံ၊

အနိဃံ သဗ္ဗဓိမာဟု သောတ္တိယောတိ။

၅၄၀.

‘‘ဆေတွာ အာသဝါနိ အာလယာနိ၊ ဝိဒွါ သော န ဥပေတိ ဂဗ္ဘသေယျံ။

သညံ တိဝိဓံ ပနုဇ္ဇ ပင်္ကံ၊ ကပ္ပံ နေတိ တမာဟု အရိယောတိ။

၅၄၁.

‘‘ယော ဣဓ စရဏေသု ပတ္တိပတ္တော၊ ကုသလော သဗ္ဗဒါ အာဇာနာတိ [အာဇာနိ (သျာ.)] ဓမ္မံ။

သဗ္ဗတ္ထ န သဇ္ဇတိ ဝိမုတ္တစိတ္တော [ဝိမုတ္တော (သီ.)]၊ ပဋိဃာ ယဿ န သန္တိ စရဏဝါ သော။

၅၄၂.

‘‘ဒုက္ခဝေပက္ကံ ယဒတ္ထိ ကမ္မံ၊ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ ဝါပိ [တိရိယဉ္စာပိ (သျာ.)] မဇ္ဈေ။

ပရိဗ္ဗာဇယိတွာ ပရိညစာရီ၊ မာယံ မာနမထောပိ လောဘကောဓံ။

ပရိယန္တမကာသိ နာမရူပံ၊ တံ ပရိဗ္ဗာဇကမာဟု ပတ္တိပတ္တ’’န္တိ။

အထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ အတ္တမနော ပမုဒိတော ဥဒဂ္ဂေါ ဣတိသောမနဿဇာတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ သမ္မုခါ သာရုပ္ပါဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိ –

၅၄၃.

‘‘ယာနိ စ တီဏိ ယာနိ စ သဋ္ဌိ၊ သမဏပ္ပဝါဒသိတာနိ [သမဏပ္ပဝါဒနိဿိတာနိ (သျာ. က.)] ဘူရိပည။

သညက္ခရသညနိဿိတာနိ၊ ဩသရဏာနိ ဝိနေယျ ဩဃတမဂါ။

၅၄၄.

‘‘အန္တဂူသိ ပါရဂူ [ပါရဂူသိ (သျာ. ဣ. က.)] ဒုက္ခဿ၊ အရဟာသိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ခီဏာသဝံ တံ မညေ။

ဇုတိမာ မုတိမာ ပဟူတပညော၊ ဒုက္ခဿန္တကရံ အတာရေသိ မံ။

၅၄၅.

‘‘ယံ မေ ကင္ခိတမညာသိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ မံ တာရယိ နမော တေ။

မုနိ မောနပထေသု ပတ္တိပတ္တ၊ အခိလ အာဒိစ္စဗန္ဓု သောရတောသိ။

၅၄၆.

‘‘ယာ မေ ကင်္ခါ ပုရေ အာသိ၊ တံ မေ ဗျာကာသိ စက္ခုမာ။

အဒ္ဓါ မုနီသိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ နတ္ထိ နီဝရဏာ တဝ။

၅၄၇.

‘‘ဥပါယာသာ စ တေ သဗ္ဗေ၊ ဝိဒ္ဓသ္တာ ဝိနဠီကတာ။

သီတိဘူတော ဒမပ္ပတ္တော၊ ဓိတိမာ သစ္စနိက္ကမော။

၅၄၈.

‘‘တဿ တေ နာဂနာဂဿ၊ မဟာဝီရဿ ဘာသတော။

သဗ္ဗေ ဒေဝါနုမောဒန္တိ၊ ဥဘော နာရဒပဗ္ဗတာ။

၅၄၉.

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ တေ ပဋိပုဂ္ဂလော။

၅၅၀.

‘‘တုဝံ ဗုဒ္ဓေါ တုဝံ သတ္ထာ၊ တုဝံ မာရာဘိဘူ မုနိ။

တုဝံ အနုသယေ ဆေတွာ၊ တိဏ္ဏော တာရေသိ မံ ပဇံ။

၅၅၁.

‘‘ဥပဓီ တေ သမတိက္ကန္တာ၊ အာသဝါ တေ ပဒါလိတာ။

သီဟောသိ အနုပါဒါနော၊ ပဟီနဘယဘေရဝေါ။

၅၅၂.

‘‘ပုဏ္ဍရီကံ ယထာ ဝဂ္ဂု၊ တောယေ န ဥပလိမ္ပတိ [တောယေန န ဥပလိပ္ပတိ (သီ.)၊ တောယေ န ဥပလိပ္ပတိ (ဣ.)၊ တောယေန န ဥပလိမ္ပတိ (က.)]။

ဧဝံ ပုညေ စ ပါပေ စ၊ ဥဘယေ တွံ န လိမ္ပသိ။

ပါဒေ ဝီရ ပသာရေဟိ၊ သဘိယော ဝန္ဒတိ သတ္ထုနော’’တိ။

အထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဧသာဟံ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ; လဘေယျာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ ။

‘‘ယော ခေါ, သဘိယ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင်္ခတိ ဥပသမ္ပဒံ, သော စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသတိ; စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တိ, ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ။ အပိ စ မေတ္ထ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာ’’တိ။

‘‘သစေ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခန္တာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင်္ခန္တာ ဥပသမ္ပဒံ စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသန္တိ, စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တိ, ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ, အဟံ စတ္တာရိ ဝဿာနိ ပရိဝသိဿာမိ; စတုန္နံ ဝဿာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တု ဥပသမ္ပာဒေန္တု ဘိက္ခုဘာဝါယာ’’တိ။ အလတ္ထ ခေါ သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ပေ.။ အညတရော ခေါ ပနာယသ္မာ သဘိယော အရဟတံ အဟောသီတိ။

သဘိယသုတ္တံ ဆဋ္ဌံ နိဋ္ဌိတံ။

၇. သေလသုတ္တံ

ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အင်္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ယေန အာပဏံ နာမ အင်္ဂုတ္တရာပါနံ နိဂမော တဒဝသရိ။ အဿောသိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အင်္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ အာပဏံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ [ဘဂဝါ (သျာ. ဣ.)]။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာ ခေါ, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ; တ္ဝဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘော ဂေါတမ, မဟာ ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော; အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာ ခေါ, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ; တ္ဝဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော’’တိ။

တတိယမ္ပိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘော ဂေါတမ, မဟာ ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော, အဓိဝါသေတု [အဓိဝါသေတွေဝ (သီ.)] မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန သကော အဿမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မိတ္တာမစ္စေ ဉာတိသာလောဟိတေ အာမန္တေသိ – ‘‘သုဏန္တု မေ ဘဝန္တော မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ, သမဏော မေ ဂေါတမော နိမန္တိတော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန, ယေန မေ ကာယဝေယျာဝဋိကံ ကရေယျာထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ ပဋိဿုတွာ အပ္ပေကစ္စေ ဥဒ္ဓနာနိ ခဏန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ဘာဇနာနိ ဓေါဝန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌာပေန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ အာသနာနိ ပညာပေန္တိ။ ကေဏိယော ပန ဇဋိလော သာမံယေဝ မဏ္ဍလမာဠံ ပဋိယာဒေတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သေလော ဗြာဟ္မဏော အာပဏေ ပဋိဝသတိ, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယျာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော, တီဏိ စ မာဏဝကသတာနိ မန္တေ ဝါစေတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ကေဏိယော ဇဋိလော သေလေ ဗြာဟ္မဏေ အဘိပ္ပသန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော တီဟိ မာဏဝကသတေဟိ ပရိဝုတော ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ အဿမေ [ကေဏိဿမိယေ ဇဋိလေ (သီ. ဣ.)] အပ္ပေကစ္စေ ဥဒ္ဓနာနိ ခဏန္တေ။ပေ.။ အပ္ပေကစ္စေ အာသနာနိ ပညပေန္တေ, ကေဏိယံ ပန ဇဋိလံ သာမံယေဝ မဏ္ဍလမာဠံ ပဋိယာဒေန္တံ။ ဒိသွာန ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ ဘောတော ကေဏိယဿ အာဝါဟော ဝါ ဘဝိဿတိ, ဝိဝါဟော ဝါ ဘဝိဿတိ, မဟာယညော ဝါ ပစ္စုပဋ္ဌိတော, ရာဇာ ဝါ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော နိမန္တိတော သွာတနာယ သဒ္ဓိံ ဗလကာယေနာ’’တိ?

‘‘န မေ, ဘော သေလ, အာဝါဟော ဝါ ဘဝိဿတိ ဝိဝါဟော ဝါ, နာပိ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော နိမန္တိတော သွာတနာယ သဒ္ဓိံ ဗလကာယေန; အပိ စ ခေါ မေ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော။ အတ္ထိ သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အင်္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ အာပဏံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ။ပေ.။ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ သော မေ နိမန္တိတော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ, ဘော ကေဏိယ, ဝဒေသိ’’? ‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ, ဘော သေလ, ဝဒါမိ’’။ ‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ, ဘော ကေဏိယ, ဝဒေသိ’’? ‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ, ဘော သေလ, ဝဒါမီ’’တိ။

အထ ခေါ သေလဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဃောသောပိ ခေါ ဧသော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါတိ။ အာဂတာနိ ခေါ ပနမှာကံ မန္တေသု ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတဿ မဟာပုရိသဿ ဒွေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ။ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တိ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တဿိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ, သေယျထိဒံ – စက္ကရတနံ, ဟတ္ထိရတနံ, အဿရတနံ, မဏိရတနံ, ဣတ္ထိရတနံ, ဂဟပတိရတနံ, ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ [ဝိဝတ္တစ္ဆဒ္ဒေါ (သီ. ဣ.)]။ ကဟံ ပန, ဘော ကေဏိယ, ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’တိ?

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ကေဏိယော ဇဋိလော ဒက္ခိဏံ ဗာဟုံ ပဂ္ဂဟေတွာ သေလံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယေနေသာ , ဘော သေလ, နီလဝနရာဇီ’’တိ။ အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော တီဟိ မာဏဝကသတေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော တေ မာဏဝကေ အာမန္တေသိ – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒါ ဘောန္တော အာဂစ္ဆန္တု, ပဒေ ပဒံ နိက္ခိပန္တာ။ ဒုရာသဒါ ဟိ တေ ဘဂဝန္တော [ဘဝန္တော (သျာ. က.)] သီဟာဝ ဧကစရာ။ ယဒါ စာဟံ, ဘော, သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ မန္တေယျုံ, မာ မေ ဘောန္တော အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပါတေထ; ကထာပရိယောသာနံ မေ ဘဝန္တော အာဂမေန္တူ’’တိ။

အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ [သမ္မန္နေသိ (သီ. သျာ.)]။ အဒ္ဒသာ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝှတာယ စာတိ။

အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပဿတိ ခေါ မေ အယံ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝှတာယ စာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ [အဘိသင်္ခါရေသိ (သျာ. က.)], ယထာ အဒ္ဒသ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝှာယ ဆာဒေသိ။

အထ ခေါ သေလဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမန္နာဂတော ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ, နော အပုရိပုဏ္ဏေဟိ။ နော စ ခေါ နံ ဇာနာမိ ဗုဒ္ဓေါ ဝါ နော ဝါ။ သုတံ ခေါ ပန မေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဍ္ဎာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ယေ တေ ဘဝန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, တေ သကေ ဝဏ္ဏေ ဘညမာနေ အတ္တာနံ ပါတုကရောန္တီ’တိ။ ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂေါတမံ သမ္မုခါ သာရုပ္ပါဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ သမ္မုခါ သာရုပ္ပါဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိ –

၅၅၃.

‘‘ပရိပုဏ္ဏကာယော သုရုစိ၊ သုဇာတော စာရုဒဿနော။

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောသိ ဘဂဝါ၊ သုသုက္ကဒါဌောသိ ဝီရိယဝါ။

၅၅၄.

‘‘နရဿ ဟိ သုဇာတဿ၊ ယေ ဘဝန္တိ ဝိယဉ္ဇနာ။

သဗ္ဗေ တေ တဝ ကာယသ္မိံ၊ မဟာပုရိသလက္ခဏာ။

၅၅၅.

‘‘ပသန္နနေတ္တော သုမုခေါ၊ ဗြဟာ ဥဇု ပတာပဝါ။

မဇ္ဈေ သမဏသံဃဿ၊ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစသိ။

၅၅၆.

‘‘ကလျာဏဒဿနော ဘိက္ခု၊ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော။

ကိံ တေ သမဏဘာဝေန၊ ဧဝံ ဥတ္တမဝဏ္ဏိနော။

၅၅၇.

‘‘ရာဇာ အရဟသိ ဘဝိတုံ၊ စက္ကဝတ္တီ ရထေသဘော။

စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ၊ ဇမ္ဗုသဏ္ဍဿ [ဇမ္ဗုမဏ္ဍဿ (က.)] ဣဿရော။

၅၅၈.

‘‘ခတ္တိယာ ဘောဂိရာဇာနော [ဘောဇရာဇာနော (သီ. သျာ.)]၊ အနုယန္တာ [အနုယုတ္တာ (သီ.)] ဘဝန္တု တေ။

ရာဇာဘိရာဇာ မနုဇိန္ဒော၊ ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဂေါတမ’’။

၅၅၉.

‘‘ရာဇာဟမသ္မိ သေလာတိ၊ (ဘဂဝါ) ဓမ္မရာဇာ အနုတ္တရော။

ဓမ္မေန စက္ကံ ဝတ္တေမိ၊ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ’’။

၅၆၀.

‘‘သမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဋိဇာနာသိ၊ (ဣတိ သေလော ဗြာဟ္မဏော) ဓမ္မရာဇာ အနုတ္တရော။

‘ဓမ္မေန စက္ကံ ဝတ္တေမိ’၊ ဣတိ ဘာသသိ ဂေါတမ။

၅၆၁.

‘‘ကော နု သေနာပတိ ဘောတော၊ သာဝကော သတ္ထုရနွယော။

ကော တေ တမနုဝတ္တေတိ၊ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ’’။

၅၆၂.

‘‘မယာ ပဝတ္တိတံ စက္ကံ၊ (သေလာတိ ဘဂဝါ) ဓမ္မစက္ကံ အနုတ္တရံ။

သာရိပုတ္တော အနုဝတ္တေတိ၊ အနုဇာတော တထာဂတံ။

၅၆၃.

‘‘အဘိညေယျံ အဘိညာတံ၊ ဘာဝေတဗ္ဗဉ္စ ဘာဝိတံ။

ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ မေ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါသ္မိ ဗြာဟ္မဏ။

၅၆၄.

‘‘ဝိနယဿု မယိ ကင်္ခံ၊ အဓိမုစ္စဿု ဗြာဟ္မဏ။

ဒုလ္လဘံ ဒဿနံ ဟောတိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါနံ အဘိဏှသော။

၅၆၅.

‘‘ယေသံ ဝေ [ယေသံ ဝေါ (ဣ.)၊ ယဿ ဝေ (သျာ.)] ဒုလ္လဘော လောကေ၊ ပါတုဘာဝေါ အဘိဏှသော။

သောဟံ ဗြာဟ္မဏ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ သလ္လကတ္တော အနုတ္တရော။

၅၆၆.

‘‘ဗြဟ္မဘူတော အတိတုလော၊ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနော။

သဗ္ဗာမိတ္တေ ဝသီကတွာ၊ မောဒါမိ အကုတောဘယော’’။

၅၆၇.

‘‘ဣမံ ဘဝန္တော နိသာမေထ၊ ယထာ ဘာသတိ စက္ခုမာ။

သလ္လကတ္တော မဟာဝီရော၊ သီဟောဝ နဒတီ ဝနေ။

၅၆၈.

‘‘ဗြဟ္မဘူတံ အတိတုလံ၊ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနံ။

ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒေယျ၊ အပိ ကဏှာဘိဇာတိကော။

၅၆၉.

‘‘ယော မံ ဣစ္ဆတိ အန္ဝေတု၊ ယော ဝါ နိစ္ဆတိ ဂစ္ဆတု။

ဣဓါဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ဝရပညဿ သန္တိကေ’’။

၅၇၀.

‘‘ဧဝဉ္စေ [ဧတဉ္စေ (သီ. ဣ.)] ရုစ္စတိ ဘောတော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ [သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။

မယမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမ၊ ဝရပညဿ သန္တိကေ’’။

၅၇၁.

‘‘ဗြာဟ္မဏာ တိသတာ ဣမေ၊ ယာစန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ။

ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမ၊ ဘဂဝါ တဝ သန္တိကေ’’။

၅၇၂.

‘‘သွာက္ခာတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ (သေလာတိ ဘဂဝါ) သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

ယတ္ထ အမောဃာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ အပ္ပမတ္တဿ သိက္ခတော’’တိ။

အလတ္ထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော သပရိသော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အဿမေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။

အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝါ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိ –

၅၇၃.

‘‘အဂ္ဂိဟုတ္တမုခါ ယညာ၊ သာဝိတ္တီ ဆန္ဒသော မုခံ။

ရာဇာ မုခံ မနုဿာနံ၊ နဒီနံ သာဂရော မုခံ။

၅၇၄.

‘‘နက္ခတ္တာနံ မုခံ စန္ဒော၊ အာဒိစ္စော တပတံ မုခံ။

ပုညံ အာကင်္ခမာနာနံ၊ သံဃော ဝေ ယဇတံ မုခ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သေလော သပရိသော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေ ။ပေ.။ အညတရော ခေါ ပနာပသ္မာ သေလော သပရိသော အရဟတံ အဟောသိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သေလော သပရိသော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၅၇၅.

‘‘ယံ တံ သရဏမာဂမှ [မာဂမ္မ (သီ. သျာ. က.)]၊ ဣတော အဋ္ဌမိ စက္ခုမ။

သတ္တရတ္တေန ဘဂဝါ၊ ဒန္တမှ တဝ သာသနေ။

၅၇၆.

‘‘တုဝံ ဗုဒ္ဓေါ တုဝံ သတ္ထာ၊ တုဝံ မာရာဘိဘူ မုနိ။

တုဝံ အနုသယေ ဆေတွာ၊ တိဏ္ဏော တာရေသိမံ ပဇံ။

၅၇၇.

‘‘ဥပဓီ တေ သမတိက္ကန္တာ၊ အာသဝါ တေ ပဒါလိတာ။

သီဟောသိ [သီဟောဝ (မ. နိ. ၂.၄၀၁)] အနုပါဒါနော၊ ပဟီနဘယဘေရဝေါ။

၅၇၈.

‘‘ဘိက္ခဝေါ တိသတာ ဣမေ၊ တိဋ္ဌန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ။

ပါဒေ ဝီရ ပသာရေဟိ၊ နာဂါ ဝန္ဒန္တု သတ္ထုနော’’တိ။

သေလသုတ္တံ သတ္တမံ နိဋ္ဌိတံ။

၈. သလ္လသုတ္တံ

၅၇၉.

အနိမိတ္တမနညာတံ ၊ မစ္စာနံ ဣဓ ဇီဝိတံ။

ကသိရဉ္စ ပရိတ္တဉ္စ၊ တဉ္စ ဒုက္ခေန သံယုတံ။

၅၈၀.

န ဟိ သော ဥပက္ကမော အတ္ထိ၊ ယေန ဇာတာ န မိယျရေ။

ဇရမ္ပိ ပတွာ မရဏံ၊ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော။

၅၈၁.

ဖလာနမိဝ ပက္ကာနံ၊ ပါတော ပတနတော [ပပတတော (သီ. ဣ. အဋ္ဌ.)] ဘယံ။

ဧဝံ ဇာတာန မစ္စာနံ၊ နိစ္စံ မရဏတော ဘယံ။

၅၈၂.

ယထာပိ ကုမ္ဘကာရဿ၊ ကတာ မတ္တိကဘာဇနာ။

သဗ္ဗေ ဘေဒနပရိယန္တာ [ဘေဒပရိယန္တာ (သျာ.)]၊ ဧဝံ မစ္စာန ဇီဝိတံ။

၅၈၃.

ဒဟရာ စ မဟန္တာ စ၊ ယေ ဗာလာ ယေ စ ပဏ္ဍိတာ။

သဗ္ဗေ မစ္စုဝသံ ယန္တိ၊ သဗ္ဗေ မစ္စုပရာယဏာ။

၅၈၄.

တေသံ မစ္စုပရေတာနံ၊ ဂစ္ဆတံ ပရလောကတော။

န ပိတာ တာယတေ ပုတ္တံ၊ ဉာတီ ဝါ ပန ဉာတကေ။

၅၈၅.

ပေက္ခတံ ယေဝ ဉာတီနံ၊ ပဿ လာလပတံ ပုထု။

ဧကမေကောဝ မစ္စာနံ၊ ဂေါဝဇ္ဈော ဝိယ နီယတိ [နိယျတိ (ဗဟူသု)]။

၅၈၆.

ဧဝမဗ္ဘာဟတော လောကော၊ မစ္စုနာ စ ဇရာယ စ။

တသ္မာ ဓီရာ န သောစန္တိ၊ ဝိဒိတွာ လောကပရိယာယံ။

၅၈၇.

ယဿ မဂ္ဂံ န ဇာနာသိ၊ အာဂတဿ ဂတဿ ဝါ။

ဥဘော အန္တေ အသမ္ပဿံ၊ နိရတ္ထံ ပရိဒေဝသိ။

၅၈၈.

ပရိဒေဝယမာနော စေ၊ ကိဉ္စိဒတ္ထံ ဥဒဗ္ဗဟေ။

သမ္မူဠ္ဟော ဟိံသမတ္တာနံ၊ ကယိရာ စေ နံ ဝိစက္ခဏော။

၅၈၉.

န ဟိ ရုဏ္ဏေန သောကေန၊ သန္တိံ ပပ္ပောတိ စေတသော။

ဘိယျဿုပ္ပဇ္ဇတေ ဒုက္ခံ၊ သရီရံ စုပဟညတိ။

၅၉၀.

ကိသော ဝိဝဏ္ဏော ဘဝတိ၊ ဟိံသမတ္တာနမတ္တနာ။

န တေန ပေတာ ပါလေန္တိ၊ နိရတ္ထာ ပရိဒေဝနာ။

၅၉၁.

သောကမပ္ပဇဟံ ဇန္တု၊ ဘိယျော ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ။

အနုတ္ထုနန္တော ကာလင်္ကတံ [ကာလကတံ (သီ. သျာ.)]၊ သောကဿ ဝသမနွဂူ။

၅၉၂.

အညေပိ ပဿ ဂမိနေ၊ ယထာကမ္မူပဂေ နရေ။

မစ္စုနော ဝသမာဂမ္မ၊ ဖန္ဒန္တေဝိဓ ပါဏိနော။

၅၉၃.

ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ၊ တတော တံ ဟောတိ အညထာ။

ဧတာဒိသော ဝိနာဘာဝေါ၊ ပဿ လောကဿ ပရိယာယံ။

၅၉၄.

အပိ ဝဿသတံ ဇီဝေ၊ ဘိယျော ဝါ ပန မာဏဝေါ။

ဉာတိသံဃာ ဝိနာ ဟောတိ၊ ဇဟာတိ ဣဓ ဇီဝိတံ။

၅၉၅.

တသ္မာ အရဟတော သုတွာ၊ ဝိနေယျ ပရိဒေဝိတံ။

ပေတံ ကာလင်္ကတံ ဒိသွာ၊ နေသော လဗ္ဘာ မယာ ဣတိ။

၅၉၆.

ယထာ သရဏမာဒိတ္တံ၊ ဝါရိနာ ပရိနိဗ္ဗယေ [ပရိနိဗ္ဗုတော (သီ. က.)]။

ဧဝမ္ပိ ဓီရော သပညော၊ ပဏ္ဍိတော ကုသလော နရော။

ခိပ္ပမုပ္ပတိတံ သောကံ၊ ဝါတော တူလံဝ ဓံသယေ။

၅၉၇.

ပရိဒေဝံ ပဇပ္ပဉ္စ၊ ဒေါမနဿဉ္စ အတ္တနော။

အတ္တနော သုခမေသာနော၊ အဗ္ဗဟေ သလ္လမတ္တနော။

၅၉၈.

အဗ္ဗုဠှသလ္လော အသိတော၊ သန္တိံ ပပ္ပုယျ စေတသော။

သဗ္ဗသောကံ အတိက္ကန္တော၊ အသောကော ဟောတိ နိဗ္ဗုတောတိ။

သလ္လသုတ္တံ အဋ္ဌမံ နိဋ္ဌိတံ။

၉. ဝါသေဋ္ဌသုတ္တံ

ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ပဋိဝသန္တိ, သေယျထိဒံ – စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော, တာရုက္ခော ဗြာဟ္မဏော, ပေါက္ခရသာတိ ဗြာဟ္မဏော, ဇာဏုဿောဏိ [ဇာဏုသောဏိ (က.)] ဗြာဟ္မဏော, တောဒေယျော ဗြာဟ္မဏော, အညေ စ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ။ အထ ခေါ ဝါသေဋ္ဌဘာရဒွါဇာနံ မာဏဝါနံ ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမန္တာနံ အနုဝိစရန္တာနံ [အနုစင်္ကမမာနာနံ အနုဝိစရမာနာနံ (သီ. ဣ.)] အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘ကထံ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ?

ဘာရဒွါဇော မာဏဝေါ ဧဝမာဟ – ‘‘ယတော ခေါ, ဘော, ဥဘတော သုဇာတော ဟောတိ မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန, ဧတ္တာဝတာ ခေါ ဘော ဗြာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ။

ဝါသေဋ္ဌော မာဏဝေါ ဧဝမာဟ – ‘‘ယတော ခေါ, ဘော, သီလဝါ စ ဟောတိ ဝတသမ္ပန္နော [ဝတ္တသမ္ပန္နော (သီ. သျာ. မ. နိ. ၂.၄၅၄)] စ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ။ နေဝ ခေါ အသက္ခိ ဘာရဒွါဇော မာဏဝေါ ဝါသေဋ္ဌံ မာဏဝံ သညာပေတုံ, န ပန အသက္ခိ ဝါသေဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘာရဒွါဇံ မာဏဝံ သညာပေတုံ။

အထ ခေါ ဝါသေဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘာရဒွါဇံ မာဏဝံ အာမန္တေသိ – ‘‘အယံ ခေါ, ဘော [အယံ ဘော (သီ. သျာ. က.), အယံ ခေါ (ဣ.)] ဘာရဒွါဇ, သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ; တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ။ပေ.။ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ အာယာမ, ဘော ဘာရဒွါဇ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမိဿာမ; ဥပသင်္ကမိတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိဿာမ။ ယထာ နော သမဏော ဂေါတမော ဗျာကရိဿတိ တထာ နံ ဓါရေဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ဘာရဒွါဇော မာဏဝေါ ဝါသေဋ္ဌဿ မာဏဝဿ ပစ္စဿောသိ။

အထ ခေါ ဝါသေဋ္ဌဘာရဒွါဇာ မာဏဝါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝါသေဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

၅၉၉.

‘‘အနုညာတပဋိညာတာ၊ တေဝိဇ္ဇာ မယမသ္မုဘော။

အဟံ ပေါက္ခရသာတိဿ၊ တာရုက္ခဿာယံ မာဏဝေါ။

၆၀၀.

‘‘တေဝိဇ္ဇာနံ ယဒက္ခာတံ၊ တတြ ကေဝလိနောသ္မသေ။

ပဒကသ္မ ဝေယျာကရဏာ၊ ဇပ္ပေ အာစရိယသာဒိသာ။

၆၀၁.

‘‘တေသံ နော ဇာတိဝါဒသ္မိံ၊ ဝိဝါဒေါ အတ္ထိ ဂေါတမ။

ဇာတိယာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဘာရဒွါဇော ဣတိ ဘာသတိ။

အဟဉ္စ ကမ္မုနာ [ကမ္မနာ (သီ. ဣ.) ဧဝမုပရိပိ] ဗြူမိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ စက္ခုမ။

၆၀၂.

‘‘တေ န သက္ကောမ သညာပေတုံ၊ အညမညံ မယံ ဥဘော။

ဘဝန္တံ [ဘဂဝန္တံ (က.)] ပုဋ္ဌုမာဂမှာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဣတိ ဝိဿုတံ။

၆၀၃.

‘‘စန္ဒံ ယထာ ခယာတီတံ၊ ပေစ္စ ပဉ္ဇလိကာ ဇနာ။

ဝန္ဒမာနာ နမဿန္တိ၊ ဧဝံ လောကသ္မိ ဂေါတမံ။

၆၀၄.

‘‘စက္ခုံ လောကေ သမုပ္ပန္နံ၊ မယံ ပုစ္ဆာမ ဂေါတမံ။

ဇာတိယာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဥဒါဟု ဘဝတိ ကမ္မုနာ။

အဇာနတံ နော ပဗြူဟိ၊ ယထာ ဇာနေသု ဗြာဟ္မဏံ’’။

၆၀၅.

‘‘တေသံ ဝေါ အဟံ ဗျက္ခိဿံ၊ (ဝါသေဋ္ဌာတိ ဘဂဝါ) အနုပုဗ္ဗံ ယထာတထံ။

ဇာတိဝိဘင်္ဂံ ပါဏာနံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

၆၀၆.

‘‘တိဏရုက္ခေပိ ဇာနာထ၊ န စာပိ ပဋိဇာနရေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

၆၀၇.

‘‘တတော ကီဋေ ပဋင်္ဂေ စ၊ ယာဝ ကုန္ထကိပိလ္လိကေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

၆၀၈.

‘‘စတုပ္ပဒေပိ ဇာနာထ၊ ခုဒ္ဒကေ စ မဟလ္လကေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

၆၀၉.

‘‘ပါဒူဒရေပိ ဇာနာထ၊ ဥရဂေ ဒီဃပိဋ္ဌိကေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

၆၁၀.

‘‘တတော မစ္ဆေပိ ဇာနာထ၊ ဩဒကေ ဝါရိဂေါစရေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

၆၁၁.

‘‘တတော ပက္ခီပိ ဇာနာထ၊ ပတ္တယာနေ ဝိဟင်္ဂမေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

၆၁၂.

‘‘ယထာ ဧတာသု ဇာတီသု၊ လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ ပုထု။

ဧဝံ နတ္ထိ မနုဿေသု၊ လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ ပုထု။

၆၁၃.

‘‘န ကေသေဟိ န သီသေန၊ န ကဏ္ဏေဟိ န အက္ခိဘိ။

န မုခေန န နာသာယ၊ န ဩဋ္ဌေဟိ ဘမူဟိ ဝါ။

၆၁၄.

‘‘န ဂီဝါယ န အံသေဟိ၊ န ဥဒရေန န ပိဋ္ဌိယာ။

န သောဏိယာ န ဥရသာ၊ န သမ္ဗာဓေ န မေထုနေ [န သမ္ဗာဓါ န မေထုနာ (သျာ. က.)]။

၆၁၅.

‘‘န ဟတ္ထေဟိ န ပါဒေဟိ၊ နာင်္ဂုလီဟိ နခေဟိ ဝါ။

န ဇင္ဃာဟိ န ဦရူဟိ၊ န ဝဏ္ဏေန သရေန ဝါ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ နေဝ၊ ယထာ အညာသု ဇာတိသု။

၆၁၆.

‘‘ပစ္စတ္တဉ္စ သရီရေသု [ပစ္စတ္တံ သသရီရေသု (သီ. ဣ.)]၊ မနုဿေသွေတံ န ဝိဇ္ဇတိ။

ဝေါကာရဉ္စ မနုဿေသု၊ သမညာယ ပဝုစ္စတိ။

၆၁၇.

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဂေါရက္ခံ ဥပဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ကဿကော သော န ဗြာဟ္မဏော။

၆၁၈.

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ပုထုသိပ္ပေန ဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ သိပ္ပိကော သော န ဗြာဟ္မဏော။

၆၁၉.

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဝေါဟာရံ ဥပဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ဝါဏိဇော သော န ဗြာဟ္မဏော။

၆၂၀.

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ပရပေဿေန ဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ပေဿိကော [ပေဿကော (က.)] သော န ဗြာဟ္မဏော။

၆၂၁.

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ အဒိန္နံ ဥပဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ စောရော ဧသော န ဗြာဟ္မဏော။

၆၂၂.

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဣဿတ္ထံ ဥပဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ယောဓါဇီဝေါ န ဗြာဟ္မဏော။

၆၂၃.

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ပေါရောဟိစ္စေန ဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ယာဇကော ဧသော န ဗြာဟ္မဏော။

၆၂၄.

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဂါမံ ရဋ္ဌဉ္စ ဘုဉ္ဇတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ရာဇာ ဧသော န ဗြာဟ္မဏော။

၆၂၅.

‘‘န စာဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဗြူမိ၊ ယောနိဇံ မတ္တိသမ္ဘဝံ။

ဘောဝါဒိ နာမ သော ဟောတိ၊ သစေ [သ ဝေ (သီ. သျာ.)] ဟောတိ သကိဉ္စနော။

အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၂၆.

‘‘သဗ္ဗသံယောဇနံ ဆေတွာ၊ သော ဝေ န ပရိတဿတိ။

သင်္ဂါတိဂံ ဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၂၇.

‘‘ဆေတွာ နဒ္ဓိံ ဝရတ္တဉ္စ၊ သန္ဒာနံ သဟနုက္ကမံ။

ဥက္ခိတ္တပလိဃံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၂၈.

‘‘အက္ကောသံ ဝဓဗန္ဓဉ္စ၊ အဒုဋ္ဌော ယော တိတိက္ခတိ။

ခန္တီဗလံ ဗလာနီကံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၂၉.

‘‘အက္ကောဓနံ ဝတဝန္တံ၊ သီလဝန္တံ အနုဿဒံ။

ဒန္တံ အန္တိမသာရီရံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၀.

‘‘ဝါရိ ပေါက္ခရပတ္တေဝ၊ အာရဂ္ဂေရိဝ သာသပေါ။

ယော န လိမ္ပတိ ကာမေသု၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၁.

‘‘ယော ဒုက္ခဿ ပဇာနာတိ၊ ဣဓေဝ ခယမတ္တနော။

ပန္နဘာရံ ဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၂.

‘‘ဂမ္ဘီရပညံ မေဓါဝိံ၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဿ ကောဝိဒံ။

ဥတ္တမတ္ထမနုပ္ပတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၃.

‘‘အသံသဋ္ဌံ ဂဟဋ္ဌေဟိ၊ အနာဂါရေဟိ စူဘယံ။

အနောကသာရိမပ္ပိစ္ဆံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၄.

‘‘နိဓါယ ဒဏ္ဍံ ဘူတေသု၊ တသေသု ထာဝရေသု စ။

ယော န ဟန္တိ န ဃာတေတိ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၅.

‘‘အဝိရုဒ္ဓံ ဝိရုဒ္ဓေသု၊ အတ္တဒဏ္ဍေသု နိဗ္ဗုတံ။

သာဒါနေသု အနာဒါနံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၆.

‘‘ယဿ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ၊ မာနော မက္ခော စ ပါတိတော။

သာသပေါရိဝ အာရဂ္ဂါ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၇.

‘‘အကက္ကသံ ဝိညာပနိံ၊ ဂိရံ သစ္စမုဒီရယေ။

ယာယ နာဘိသဇေ ကဉ္စိ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၈.

‘‘ယောဓ ဒီဃံ ဝ ရဿံ ဝါ၊ အဏုံ ထူလံ သုဘာသုဘံ။

လောကေ အဒိန္နံ နာဒိယတိ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၃၉.

‘‘အာသာ ယဿ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။

နိရာသာသံ [နိရာသယံ (သီ. သျာ. ဣ.)၊ နိရာသကံ (?)] ဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၀.

‘‘ယဿာလယာ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ အညာယ အကထံကထီ။

အမတောဂဓမနုပ္ပတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၁.

‘‘ယောဓ ပုညဉ္စ ပါပဉ္စ၊ ဥဘော သင်္ဂမုပစ္စဂါ။

အသောကံ ဝိရဇံ သုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၂.

‘‘စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ၊ ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ။

နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၃.

‘‘ယောမံ ပလိပထံ ဒုဂ္ဂံ၊ သံသာရံ မောဟမစ္စဂါ။

တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ဈာယီ၊ အနေဇော အကထံကထီ။

အနုပါဒါယ နိဗ္ဗုတော၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၄.

‘‘ယောဓ ကာမေ ပဟန္တွာန၊ အနာဂါရော ပရိဗ္ဗဇေ။

ကာမဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၅.

‘‘ယောဓ တဏှံ ပဟန္တွာန၊ အနာဂါရော ပရိဗ္ဗဇေ။

တဏှာဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၆.

‘‘ဟိတွာ မာနုသကံ ယောဂံ၊ ဒိဗ္ဗံ ယောဂံ ဥပစ္စဂါ။

သဗ္ဗယောဂဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၇.

‘‘ဟိတွာ ရတိဉ္စ အရတိံ၊ သီတိဘူတံ နိရူပဓိံ။

သဗ္ဗလောကာဘိဘုံ ဝီရံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၈.

‘‘စုတိံ ယော ဝေဒိ [ယော’ဝေတိ (?) ဣတိဝုတ္တကေ ၉၉ အဋ္ဌကထာသံဝဏနာ ပဿိတဗ္ဗာ] တ္တာနံ၊ ဥပပတ္တိဉ္စ သဗ္ဗသော။

အသတ္တံ သုဂတံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၄၉.

‘‘ယဿ ဂတိံ န ဇာနန္တိ၊ ဒေဝါ ဂန္ဓဗ္ဗမာနုသာ။

ခီဏာသဝံ အရဟန္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၅၀.

‘‘ယဿ ပုရေ စ ပစ္ဆာ စ၊ မဇ္ဈေ စ နတ္ထိ ကိဉ္စနံ။

အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၅၁.

‘‘ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ၊ မဟေသိံ ဝိဇိတာဝိနံ။

အနေဇံ နှာတကံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၅၂.

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယော ဝေဒိ [ယော’ဝေတိ (?) ဣတိဝုတ္တကေ ၉၉ အဋ္ဌကထာသံဝဏနာ ပဿိတဗ္ဗာ]၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၆၅၃.

‘‘သမညာ ဟေသာ လောကသ္မိံ၊ နာမဂေါတ္တံ ပကပ္ပိတံ။

သမ္မုစ္စာ သမုဒါဂတံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ပကပ္ပိတံ။

၆၅၄.

‘‘ဒီဃရတ္တမနုသယိတံ၊ ဒိဋ္ဌိဂတမဇာနတံ။

အဇာနန္တာ နော [အဇာနန္တာ တေ (အဋ္ဌ.) မ. နိ. ၂.၄၆၀] ပဗ္ရုဝန္တိ၊ ဇာတိယာ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

၆၅၅.

‘‘န ဇစ္စာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ န ဇစ္စာ ဟောတိ အဗြာဟ္မဏော။

ကမ္မုနာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ကမ္မုနာ ဟောတိ အဗြာဟ္မဏော။

၆၅၆.

‘‘ကဿကော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ သိပ္ပိကော ဟောတိ ကမ္မုနာ။

ဝါဏိဇော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ပေဿိကော ဟောတိ ကမ္မုနာ။

၆၅၇.

‘‘စောရောပိ ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ယောဓါဇီဝေါပိ ကမ္မုနာ။

ယာဇကော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ရာဇာပိ ဟောတိ ကမ္မုနာ။

၆၅၈.

‘‘ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ၊ ကမ္မံ ပဿန္တိ ပဏ္ဍိတာ။

ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒဒဿာ၊ ကမ္မဝိပါကကောဝိဒါ။

၆၅၉.

‘‘ကမ္မုနာ ဝတ္တတိ လောကော၊ ကမ္မုနာ ဝတ္တတိ ပဇာ။

ကမ္မနိဗန္ဓနာ သတ္တာ၊ ရထဿာဏီဝ ယာယတော။

၆၆၀.

‘‘တပေန ဗြဟ္မစရိယေန၊ သံယမေန ဒမေန စ။

ဧတေန ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဧတံ ဗြာဟ္မဏမုတ္တမံ။

၆၆၁.

‘‘တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သမ္ပန္နော၊ သန္တော ခီဏပုနဗ္ဘဝေါ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ဗြဟ္မာ သက္ကော ဝိဇာနတ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဝါသေဋ္ဌဘာရဒွါဇာ မာဏဝါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတေ [ပါဏုပေတံ (က.)] သရဏံ ဂတေ’’တိ။

ဝါသေဋ္ဌသုတ္တံ နဝမံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၀. ကောကာလိကသုတ္တံ

ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပါပိစ္ဆာ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ, ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ ကောကာလိကံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ဟေဝံ, ကောကာလိက, မာ ဟေဝံ, ကောကာလိက! ပသာဒေဟိ, ကောကာလိက, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု စိတ္တံ။ ပေသလာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သဒ္ဓါယိကော ပစ္စယိကော, အထ ခေါ ပါပိစ္ဆာဝ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ, ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ ကောကာလိကံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ဟေဝံ, ကောကာလိက , မာ ဟေဝံ, ကောကာလိက! ပသာဒေဟိ, ကောကာလိက, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု စိတ္တံ။ ပေသလာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ’’တိ။

အထ ခေါ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အစိရပ္ပက္ကန္တဿ စ ကောကာလိကဿ ဘိက္ခုနော သာသပမတ္တီဟိ ပိဠကာဟိ သဗ္ဗော ကာယော ဖုဋော [ဖုဋ္ဌော (သျာ.)] အဟောသိ; သာသပမတ္တိယော ဟုတွာ မုဂ္ဂမတ္တိယော အဟေသုံ; မုဂ္ဂမတ္တိယော ဟုတွာ ကဠာယမတ္တိယော အဟေသုံ; ကဠာယမတ္တိယော ဟုတွာ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော အဟေသုံ; ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဟုတွာ ကောလမတ္တိယော အဟေသုံ; ကောလမတ္တိယော ဟုတွာ အာမလကမတ္တိယော အဟေသုံ; အာမလကမတ္တိယော ဟုတွာ ဗေဠုဝသလာဋုကမတ္တိယော အဟေသုံ; ဗေဠုဝသလာဋုကမတ္တိယော ဟုတွာ ဗိလ္လမတ္တိယော အဟေသုံ; ဗိလ္လမတ္တိယော ဟုတွာ ပဘိဇ္ဇိံသု; ပုဗ္ဗဉ္စ လောဟိတဉ္စ ပဂ္ဃရိံသု။ အထ ခေါ ကောကာလိကော ဘိက္ခု တေနေဝါဗာဓေန ကာလမကာသိ။ ကာလင်္ကတော စ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ပဒုမံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု စိတ္တံ အာဃာတေတွာ ။

အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ ။ ဧကမန္တံ, ဌိတော ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကောကာလိကော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော; ကာလင်္ကတော စ, ဘန္တေ, ကောကာလိကော ဘိက္ခု ပဒုမံ နိရယံ ဥပပန္နော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု စိတ္တံ အာဃာတေတွာ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ; ဣဒံ ဝတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣမံ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိံ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ။ပေ.။ ဣဒမဝေါစ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ, ဣဒံ ဝတွာ မံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကီဝဒီဃံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ပဒုမေ နိရယေ အာယုပ္ပမာဏ’’န္တိ? ‘‘ဒီဃံ ခေါ, ဘိက္ခု, ပဒုမေ နိရယေ အာယုပ္ပမာဏံ; တံ န သုကရံ သင်္ခါတုံ ဧတ္တကာနိ ဝဿာနိ ဣတိ ဝါ ဧတ္တကာနိ ဝဿသတာနိ ဣတိ ဝါ ဧတ္တကာနိ ဝဿသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ ဧတ္တကာနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ’’တိ။ ‘‘သက္ကာ ပန, ဘန္တေ, ဥပမာ [ဥပမံ (သီ. သျာ. က.)] ကာတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ, ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ –

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိခါရိကော ကောသလကော တိလဝါဟော; တတော ပုရိသော ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန ဧကမေကံ တိလံ ဥဒ္ဓရေယျ။ ခိပ္ပတရံ ခေါ သော ဘိက္ခု ဝီသတိခါရိကော ကောသလကော တိလဝါဟော ဣမိနာ ဥပက္ကမေန ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, နတွေဝ ဧကော အဗ္ဗုဒေါ နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ အဗ္ဗုဒါ နိရယာ ဧဝမေကော နိရဗ္ဗုဒေါ နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ နိရဗ္ဗုဒါ နိရယာ ဧဝမေကော အဗဗော နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ အဗဗာ နိရယာ ဧဝမေကော အဟဟော နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ အဟဟာ နိရယာ ဧဝမေကော အဋဋော နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ အဋဋာ နိရယာ ဧဝမေကော ကုမုဒေါ နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ ကုမုဒါ နိရယာ ဧဝမေကော သောဂန္ဓိကော နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ သောဂန္ဓိကာ နိရယာ ဧဝမေကော ဥပ္ပလကော နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ ဥပ္ပလကာ နိရယာ ဧဝမေကော ပုဏ္ဍရီကော နိရယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ ပုဏ္ဍရီကာ နိရယာ ဧဝမေကော ပဒုမော နိရယော။ ပဒုမံ ခေါ ပန ဘိက္ခု နိရယံ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ဥပပန္နော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု စိတ္တံ အာဃာတေတွာ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ, ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၆၆၂.

‘‘ပုရိသဿ ဟိ ဇာတဿ၊ ကုဌာရီ [ကုဓါရီ (က.)] ဇာယတေ မုခေ။

ယာယ ဆိန္ဒတိ အတ္တာနံ၊ ဗာလော ဒုဗ္ဘာသိတံ ဘဏံ။

၆၆၃.

‘‘ယော နိန္ဒိယံ ပသံသတိ၊ တံ ဝါ နိန္ဒတိ ယော ပသံသိယော။

ဝိစိနာတိ မုခေန သော ကလိံ၊ ကလိနာ တေန သုခံ န ဝိန္ဒတိ။

၆၆၄.

‘‘အပ္ပမတ္တော အယံ ကလိ၊ ယော အက္ခေသု ဓနပရာဇယော။

သဗ္ဗဿာပိ သဟာပိ အတ္တနာ၊ အယမေဝ မဟတ္တရော [မဟန္တကရော (သီ.)] ကလိ။

ယော သုဂတေသု မနံ ပဒေါသယေ။

၆၆၅.

‘‘သတံ သဟဿာနံ နိရဗ္ဗုဒါနံ၊ ဆတ္တိံသတိ ပဉ္စ စ အဗ္ဗုဒါနိ [အဗ္ဗုဒါနံ (က.)]။

ယမရိယဂရဟီ နိရယံ ဥပေတိ၊ ဝါစံ မနဉ္စ ပဏိဓါယ ပါပကံ။

၆၆၆.

‘‘အဘူတဝါဒီ နိရယံ ဥပေတိ၊ ယော ဝါပိ ကတွာ န ကရောမိစာဟ။

ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ၊ နိဟီနကမ္မာ မနုဇာ ပရတ္ထ။

၆၆၇.

‘‘ယော အပ္ပဒုဋ္ဌဿ နရဿ ဒုဿတိ၊ သုဒ္ဓဿ ပေါသဿ အနင်္ဂဏဿ။

တမေဝ ဗာလံ ပစ္စေတိ ပါပံ၊ သုခုမော ရဇော ပဋိဝါတံဝ ခိတ္တော။

၆၆၈.

‘‘ယော လောဘဂုဏေ အနုယုတ္တော၊ သော ဝစသာ ပရိဘာသတိ အညေ။

အသဒ္ဓေါ ကဒရိယော အဝဒညူ၊ မစ္ဆရိ ပေသုဏိယံ [ပေသုဏိယသ္မိံ (ဗဟူသု)] အနုယုတ္တော။

၆၆၉.

‘‘မုခဒုဂ္ဂ ဝိဘူတ အနရိယ၊ ဘူနဟု [ဘုနဟတ (သျာ. က.)] ပါပက ဒုက္ကဋကာရိ။

ပုရိသန္တ ကလီ အဝဇာတ၊ မာ ဗဟုဘာဏိဓ နေရယိကောသိ။

၆၇၀.

‘‘ရဇမာကိရသီ အဟိတာယ၊ သန္တေ ဂရဟသိ ကိဗ္ဗိသကာရီ။

ဗဟူနိ ဒုစ္စရိတာနိ စရိတွာ၊ ဂစ္ဆသိ ခေါ ပပတံ စိရရတ္တံ။

၆၇၁.

‘‘န ဟိ နဿတိ ကဿစိ ကမ္မံ၊ ဧတိ ဟတံ လဘတေဝ သုဝါမိ။

ဒုက္ခံ မန္ဒော ပရလောကေ၊ အတ္တနိ ပဿတိ ကိဗ္ဗိသကာရီ။

၆၇၂.

‘‘အယောသင္ကုသမာဟတဋ္ဌာနံ ၊ တိဏှဓါရမယသူလမုပေတိ။

အထ တတ္တအယောဂုဠသန္နိဘံ၊ ဘောဇနမတ္ထိ တထာ ပတိရူပံ။

၆၇၃.

‘‘န ဟိ ဝဂ္ဂု ဝဒန္တိ ဝဒန္တာ၊ နာဘိဇဝန္တိ န တာဏမုပေန္တိ။

အင်္ဂါရေ သန္ထတေ သယန္တိ [သေန္တိ (သီ. သျာ. ဣ.)]၊ ဂိနိသမ္ပဇ္ဇလိတံ ပဝိသန္တိ။

၆၇၄.

‘‘ဇာလေန စ ဩနဟိယာန၊ တတ္ထ ဟနန္တိ အယောမယကုဋေဘိ [အယောမယကူဋေဟိ (သီ. သျာ. ဣ.)]။

အန္ဓံဝ တိမိသမာယန္တိ၊ တံ ဝိတတဉှိ ယထာ မဟိကာယော။

၆၇၅.

‘‘အထ လောဟမယံ ပန ကုမ္ဘိံ၊ ဂိနိသမ္ပဇ္ဇလိတံ ပဝိသန္တိ။

ပစ္စန္တိ ဟိ တာသု စိရရတ္တံ၊ အဂ္ဂိနိသမာသု [ဂိနိဿမာသု (က.)] သမုပ္ပိလဝါတေ။

၆၇၆.

‘‘အထ ပုဗ္ဗလောဟိတမိဿေ၊ တတ္ထ ကိံ ပစ္စတိ ကိဗ္ဗိသကာရီ။

ယံ ယံ ဒိသကံ [ဒိသတံ (သီ. သျာ. ဣ.)] အဓိသေတိ၊ တတ္ထ ကိလိဿတိ သမ္ဖုသမာနော။

၆၇၇.

‘‘ပုဠဝါဝသထေ သလိလသ္မိံ၊ တတ္ထ ကိံ ပစ္စတိ ကိဗ္ဗိသကာရီ။

ဂန္တုံ န ဟိ တီရမပတ္ထိ၊ သဗ္ဗသမာ ဟိ သမန္တကပလ္လာ။

၆၇၈.

‘‘အသိပတ္တဝနံ ပန တိဏှံ၊ တံ ပဝိသန္တိ သမုစ္ဆိဒဂတ္တာ။

ဇိဝှံ ဗလိသေန ဂဟေတွာ၊ အာရဇယာရဇယာ ဝိဟနန္တိ။

၆၇၉.

‘‘အထ ဝေတရဏိံ ပန ဒုဂ္ဂံ၊ တိဏှဓါရခုရဓါရမုပေန္တိ။

တတ္ထ မန္ဒာ ပပတန္တိ၊ ပါပကရာ ပါပါနိ ကရိတွာ။

၆၈၀.

‘‘ခါဒန္တိ ဟိ တတ္ထ ရုဒန္တေ၊ သာမာ သဗလာ ကာကောလဂဏာ စ။

သောဏာ သိင်္ဂါလာ [သိဂါလာ (သီ. ဣ.)] ပဋိဂိဒ္ဓါ [ပဋိဂိဇ္ဈာ (သျာ. ဣ.)]၊ ကုလလာ ဝါယသာ စ [ကုလလာ စ ဝါယသာ (?)] ဝိတုဒန္တိ။

၆၈၁.

‘‘ကိစ္ဆာ ဝတယံ ဣဓ ဝုတ္တိ၊ ယံ ဇနော ဖုသတိ [ပဿတိ (သီ. သျာ. ဣ.)] ကိဗ္ဗိသကာရီ။

တသ္မာ ဣဓ ဇီဝိတသေသေ၊ ကိစ္စကရော သိယာ နရော န စပ္ပမဇ္ဇေ။

၆၈၂.

‘‘တေ ဂဏိတာ ဝိဒူဟိ တိလဝါဟာ၊ ယေ ပဒုမေ နိရယေ ဥပနီတာ။

နဟုတာနိ ဟိ ကောဋိယော ပဉ္စ ဘဝန္တိ၊ ဒွါဒသ ကောဋိသတာနိ ပုနညာ [ပနယျေ (က.)]။

၆၈၃.

‘‘ယာဝ ဒုခါ [ဒုက္ခာ (သီ. သျာ.)၊ ဒုက္ခ (ဣ. က.)] နိရယာ ဣဓ ဝုတ္တာ၊ တတ္ထပိ တာဝ စိရံ ဝသိတဗ္ဗံ။

တသ္မာ သုစိပေသလသာဓုဂုဏေသု၊ ဝါစံ မနံ သတတံ [ပကတံ (သျာ.)] ပရိရက္ခေ’’တိ။

ကောကာလိကသုတ္တံ ဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၁. နာလကသုတ္တံ

၆၈၄.

အာနန္ဒဇာတေ တိဒသဂဏေ ပတီတေ၊ သက္ကဉ္စ ဣန္ဒံ သုစိဝသနေ စ ဒေဝေ။

ဒုဿံ ဂဟေတွာ အတိရိဝ ထောမယန္တေ၊ အသိတော ဣသိ အဒ္ဒသ ဒိဝါဝိဟာရေ။

၆၈၅.

ဒိသွာန ဒေဝေ မုဒိတမနေ ဥဒဂ္ဂေ၊ စိတ္တိံ ကရိတွာန ဣဒမဝေါစ [ကရိတွာ ဣဒမဝေါစာသိ (သီ.)] တတ္ထ။

‘‘ကိံ ဒေဝသံဃော အတိရိဝ ကလ္ယရူပေါ၊ ဒုဿံ ဂဟေတွာ ရမယထ [ဘမယထ (သီ.)] ကိံ ပဋိစ္စ။

၆၈၆.

‘‘ယဒါပိ အာသီ အသုရေဟိ သင်္ဂမော၊ ဇယော သုရာနံ အသုရာ ပရာဇိတာ။

တဒါပိ နေတာဒိသော လောမဟံသနော၊ ကိမဗ္ဘုတံ ဒဋ္ဌု မရူ ပမောဒိတာ။

၆၈၇.

‘‘သေဠေန္တိ ဂါယန္တိ စ ဝါဒယန္တိ စ၊ ဘုဇာနိ ဖောဋေန္တိ [ပေါဌေန္တိ (သီ. ဣ.)၊ ပေါထေန္တိ (က.)] စ နစ္စယန္တိ စ။

ပုစ္ဆာမိ ဝေါဟံ မေရုမုဒ္ဓဝါသိနေ၊ ဓုနာထ မေ သံသယံ ခိပ္ပ မာရိသာ’’။

၆၈၈.

‘‘သော ဗောဓိသတ္တော ရတနဝရော အတုလ္ယော၊ မနုဿလောကေ ဟိတသုခတ္ထာယ [ဟိတသုခတာယ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဇာတော။

သက္ယာန ဂါမေ ဇနပဒေ လုမ္ဗိနေယျေ၊ တေနမှ တုဋ္ဌာ အတိရိဝ ကလ္ယရူပါ။

၆၈၉.

‘‘သော သဗ္ဗသတ္တုတ္တမော အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊ နရာသဘော သဗ္ဗပဇာနမုတ္တမော။

ဝတ္တေဿတိ စက္ကမိသိဝှယေ ဝနေ၊ နဒံဝ သီဟော ဗလဝါ မိဂါဘိဘူ’’။

၆၉၀.

တံ သဒ္ဒံ သုတွာ တုရိတမဝသရီ သော၊ သုဒ္ဓေါဒနဿ တဒ ဘဝနံ ဥပါဝိသိ [ဥပါဂမိ (သီ. ဣ.)]။

နိသဇ္ဇ တတ္ထ ဣဒမဝေါစာသိ သက္ယေ၊ ‘‘ကုဟိံ ကုမာရော အဟမပိ ဒဋ္ဌုကာမော’’။

၆၉၁.

တတော ကုမာရံ ဇလိတမိဝ သုဝဏ္ဏံ၊ ဥက္ကာမုခေဝ သုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံ [သုကုသလေန သမ္ပဟဋ္ဌံ (က.)]။

ဒဒ္ဒလ္လမာနံ [ဒဒ္ဒဠှမာနံ (က.)] သိရိယာ အနောမဝဏ္ဏံ၊ ဒဿေသု ပုတ္တံ အသိတဝှယဿ သက္ယာ။

၆၉၂.

ဒိသွာ ကုမာရံ သိခိမိဝ ပဇ္ဇလန္တံ၊ တာရာသဘံဝ နဘသိဂမံ ဝိသုဒ္ဓံ။

သူရိယံ တပန္တံ သရဒရိဝဗ္ဘမုတ္တံ၊ အာနန္ဒဇာတော ဝိပုလမလတ္ထ ဣတိံ။

၆၉၃.

အနေကသာခဉ္စ သဟဿမဏ္ဍလံ၊ ဆတ္တံ မရူ ဓါရယုမန္တလိက္ခေ။

သုဝဏ္ဏဒဏ္ဍာ ဝီတိပတန္တိ စာမရာ၊ န ဒိဿရေ စာမရဆတ္တဂါဟကာ။

၆၉၄.

ဒိသွာ ဇဋီ ကဏှသိရိဝှယော ဣသိ၊ သုဝဏ္ဏနိက္ခံ ဝိယ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ။

သေတဉ္စ ဆတ္တံ ဓရိယန္တ [ဓါရိယန္တ (သျာ.)၊ ဓါရယန္တံ (သီ. က.)] မုဒ္ဓနိ၊ ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော ပဋိဂ္ဂဟေ။

၆၉၅.

ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပန သကျပုင်္ဂဝံ၊ ဇိဂီသတော [ဇိဂိံသကော (သီ. သျာ. ဣ.)] လက္ခဏမန္တပါရဂူ။

ပသန္နစိတ္တော ဂိရမဗ္ဘုဒီရယိ၊ ‘‘အနုတ္တရာယံ ဒွိပဒါနမုတ္တမော’’ [ဒိပဒါနမုတ္တမော (သီ. သျာ. ဣ.)]။

၆၉၆.

အထတ္တနော ဂမနမနုဿရန္တော၊ အကလ္ယရူပေါ ဂဠယတိ အဿုကာနိ။

ဒိသွာန သက္ယာ ဣသိမဝေါစုံ ရုဒန္တံ၊

‘‘နော စေ ကုမာရေ ဘဝိဿတိ အန္တရာယော’’။

၆၉၇.

ဒိသွာန သက္ယေ ဣသိမဝေါစ အကလ္ယေ၊ ‘‘နာဟံ ကုမာရေ အဟိတမနုဿရာမိ။

န စာပိမဿ ဘဝိဿတိ အန္တရာယော၊ န ဩရကာယံ အဓိမာနသာ [အဓိမနသာ (သီ. သျာ.)] ဘဝါထ။

၆၉၈.

‘‘သမ္ဗောဓိယဂ္ဂံ ဖုသိဿတာယံ ကုမာရော၊ သော ဓမ္မစက္ကံ ပရမဝိသုဒ္ဓဒဿီ။

ဝတ္တေဿတာယံ ဗဟုဇနဟိတာနုကမ္ပီ၊ ဝိတ္ထာရိကဿ ဘဝိဿတိ ဗြဟ္မစရိယံ။

၆၉၉.

‘‘မမဉ္စ အာယု န စိရမိဓါဝသေသော၊ အထန္တရာ မေ ဘဝိဿတိ ကာလကိရိယာ။

သောဟံ န သောဿံ [သုဿံ (သီ. သျာ.)] အသမဓုရဿ ဓမ္မံ၊ တေနမှိ အဋ္ဋော ဗျသနံဂတော အဃာဝီ’’။

၇၀၀.

သော သာကိယာနံ ဝိပုလံ ဇနေတွာ ဣတိံ၊ အန္တေပုရမှာ နိဂ္ဂမာ [နိရဂမာ (သီ. သျာ.)၊ နိဂမာ (က. သီ.)၊ နိရဂမ (ဣ.)] ဗြဟ္မစာရီ။

သော ဘာဂိနေယျံ သယံ အနုကမ္ပမာနော၊ သမာဒပေသိ အသမဓုရဿ ဓမ္မေ။

၇၀၁.

‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ ဃောသံ ယဒ [ယဒိ (သျာ. က.)] ပရတော သုဏာသိ၊ သမ္ဗောဓိပတ္တော ဝိဝရတိ ဓမ္မမဂ္ဂံ။

ဂန္တွာန တတ္ထ သမယံ ပရိပုစ္ဆမာနော [သယံ ပရိပုစ္ဆိယာနော (သီ. သျာ.)]၊ စရဿု တသ္မိံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ’’။

၇၀၂.

တေနာနုသိဋ္ဌော ဟိတမနေန တာဒိနာ၊ အနာဂတေ ပရမဝိသုဒ္ဓဒဿိနာ။

သော နာလကော ဥပစိတပုညသဉ္စယော၊ ဇိနံ ပတိက္ခံ [ပတိ + ဣက္ခံ = ပတိက္ခံ] ပရိဝသိ ရက္ခိတိန္ဒ္ရိယော။

၇၀၃.

သုတွာန ဃောသံ ဇိနဝရစက္ကဝတ္တနေ၊ ဂန္တွာန ဒိသွာ ဣသိနိသဘံ ပသန္နော။

မောနေယျသေဋ္ဌံ မုနိပဝရံ အပုစ္ဆိ၊ သမာဂတေ အသိတာဝှယဿ သာသနေတိ။

ဝတ္ထုဂါထာ နိဋ္ဌိတာ။

၇၀၄.

‘‘အညာတမေတံ ဝစနံ၊ အသိတဿ ယထာတထံ။

တံ တံ ဂေါတမ ပုစ္ဆာမိ၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂုံ။

၇၀၅.

‘‘အနဂါရိယုပေတဿ၊ ဘိက္ခာစရိယံ ဇိဂီသတော။

မုနိ ပဗြူဟိ မေ ပုဋ္ဌော၊ မောနေယျံ ဥတ္တမံ ပဒံ’’။

၇၀၆.

‘‘မောနေယျံ တေ ဥပညိဿံ၊ (ဣတိ ဘဂဝါ) ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ။

ဟန္ဒ တေ နံ ပဝက္ခာမိ၊ သန္ထမ္ဘဿု ဒဠ္ဟော ဘဝ။

၇၀၇.

‘‘သမာနဘာဂံ ကုဗ္ဗေထ၊ ဂါမေ အက္ကုဋ္ဌဝန္ဒိတံ။

မနောပဒေါသံ ရက္ခေယျ၊ သန္တော အနုဏ္ဏတော စရေ။

၇၀၈.

‘‘ဥစ္စာဝစာ နိစ္ဆရန္တိ၊ ဒါယေ အဂ္ဂိသိခူပမာ။

နာရိယော မုနိံ ပလောဘေန္တိ၊ တာသု တံ မာ ပလောဘယုံ။

၇၀၉.

‘‘ဝိရတော မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ဟိတွာ ကာမေ ပရောပရေ [ပရောဝရေ (သီ. ဣ.)၊ ဝရာဝရေ (သျာ.)]။

အဝိရုဒ္ဓေါ အသာရတ္တော၊ ပါဏေသု တသထာဝရေ။

၇၁၀.

‘‘ယထာ အဟံ တထာ ဧတေ၊ ယထာ ဧတေ တထာ အဟံ။

အတ္တာနံ ဥပမံ ကတွာ၊ န ဟနေယျ န ဃာတယေ။

၇၁၁.

‘‘ဟိတွာ ဣစ္ဆဉ္စ လောဘဉ္စ၊ ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော။

စက္ခုမာ ပဋိပဇ္ဇေယျ၊ တရေယျ နရကံ ဣမံ။

၇၁၂.

‘‘ဦနူဒရော မိတာဟာရော၊ အပ္ပိစ္ဆဿ အလောလုပေါ။

သဒါ [သ ဝေ (ဣ.)] ဣစ္ဆာယ နိစ္ဆာတော၊ အနိစ္ဆော ဟောတိ နိဗ္ဗုတော။

၇၁၃.

‘‘သ ပိဏ္ဍစာရံ စရိတွာ၊ ဝနန္တမဘိဟာရယေ။

ဥပဋ္ဌိတော ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ အာသနူပဂတော မုနိ။

၇၁၄.

‘‘သ ဈာနပသုတော ဓီရော၊ ဝနန္တေ ရမိတော သိယာ။

ဈာယေထ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ အတ္တာနမဘိတောသယံ။

၇၁၅.

‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ [ဝိဝသနေ (သီ. သျာ. ဣ.)]၊ ဂါမန္တမဘိဟာရယေ။

အဝှာနံ နာဘိနန္ဒေယျ၊ အဘိဟာရဉ္စ ဂါမတော။

၇၁၆.

‘‘န မုနီ ဂါမမာဂမ္မ၊ ကုလေသု သဟသာ စရေ။

ဃာသေသနံ ဆိန္နကထော၊ န ဝါစံ ပယုတံ ဘဏေ။

၇၁၇.

‘‘အလတ္ထံ ယဒိဒံ သာဓု၊ နာလတ္ထံ ကုသလံ ဣတိ။

ဥဘယေနေဝ သော တာဒီ၊ ရုက္ခံဝုပနိဝတ္တတိ [ရုက္ခံဝု’ပတိဝတ္တတိ (က.)၊ ရုက္ခံဝ ဥပါတိဝတ္တတိ (သျာ.)]။

၇၁၈.

‘‘သ ပတ္တပါဏိ ဝိစရန္တော၊ အမူဂေါ မူဂသမ္မတော။

အပ္ပံ ဒါနံ န ဟီဠေယျ၊ ဒါတာရံ နာဝဇာနိယာ။

၇၁၉.

‘‘ဥစ္စာဝစာ ဟိ ပဋိပဒါ၊ သမဏေန ပကာသိတာ။

န ပါရံ ဒိဂုဏံ ယန္တိ၊ နယိဒံ ဧကဂုဏံ မုတံ။

၇၂၀.

‘‘ယဿ စ ဝိသတာ နတ္ထိ၊ ဆိန္နသောတဿ ဘိက္ခုနော။

ကိစ္စာကိစ္စပ္ပဟီနဿ၊ ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတိ။

၇၂၁.

‘‘မောနေယျံ တေ ဥပညိဿံ၊ ခုရဓါရူပမော ဘဝေ။

ဇိဝှာယ တာလုမာဟစ္စ၊ ဥဒရေ သညတော သိယာ။

၇၂၂.

‘‘အလီနစိတ္တော စ သိယာ၊ န စာပိ ဗဟု စိန္တယေ။

နိရာမဂန္ဓော အသိတော၊ ဗြဟ္မစရိယပရာယဏော။

၇၂၃.

‘‘ဧကာသနဿ သိက္ခေထ၊ သမဏူပါသနဿ စ။

ဧကတ္တံ မောနမက္ခာတံ၊ ဧကော စေ အဘိရမိဿသိ။

အထ ဘာဟိသိ [ဘာသိဟိ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဒသဒိသာ။

၇၂၄.

‘‘သုတွာ ဓီရာနံ နိဂ္ဃောသံ၊ ဈာယီနံ ကာမစာဂိနံ။

တတော ဟိရိဉ္စ သဒ္ဓဉ္စ၊ ဘိယျော ကုဗ္ဗေထ မာမကော။

၇၂၅.

‘‘တံ နဒီဟိ ဝိဇာနာထ၊ သောဗ္ဘေသု ပဒရေသု စ။

သဏန္တာ ယန္တိ ကုသောဗ္ဘာ [ကုဿုဗ္ဘာ (သီ.)]၊ တုဏှီယန္တိ မဟောဒဓီ။

၇၂၆.

‘‘ယဒူနကံ တံ သဏတိ၊ ယံ ပူရံ သန္တမေဝ တံ။

အဍ္ဎကုမ္ဘူပမော ဗာလော၊ ရဟဒေါ ပူရောဝ ပဏ္ဍိတော။

၇၂၇.

‘‘ယံ သမဏော ဗဟုံ ဘာသတိ၊ ဥပေတံ အတ္ထသဉှိတံ။

ဇာနံ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ဇာနံ သော ဗဟု ဘာသတိ။

၇၂၈.

‘‘ယော စ ဇာနံ သံယတတ္တော၊ ဇာနံ န ဗဟု ဘာသတိ။

သ မုနီ မောနမရဟတိ၊ သ မုနီ မောနမဇ္ဈဂါ’’တိ။

နာလကသုတ္တံ ဧကာဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၂. ဒွယတာနုပဿနာသုတ္တံ

ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ တဒဟုပေါသထေ ပန္နရသေ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တုဏှီဘူတံ တုဏှီဘူတံ ဘိက္ခုသသံဃံ အနုဝိလောကေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ကုသလာ ဓမ္မာ အရိယာ နိယျာနိကာ သမ္ဗောဓဂါမိနော, တေသံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အရိယာနံ နိယျာနိကာနံ သမ္ဗောဓဂါမီနံ ကာ ဥပနိသာ သဝနာယာ’တိ ဣတိ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပုစ္ဆိတာရော အဿု, တေ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ယာဝဒေဝ ဒွယတာနံ ဓမ္မာနံ ယထာဘူတံ ဉာဏာယာ’တိ။ ကိဉ္စ ဒွယတံ ဝဒေထ?

(၁) ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ, အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ အယမေကာနုပဿနာ။ အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ ဒွယတာနုပဿိနော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၂၉.

‘‘ယေ ဒုက္ခံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ အထော ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ။

ယတ္ထ စ သဗ္ဗသော ဒုက္ခံ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

တဉ္စ မဂ္ဂံ န ဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

၇၃၀.

‘‘စေတောဝိမုတ္တိဟီနာ တေ၊ အထော ပညာဝိမုတ္တိယာ။

အဘဗ္ဗာ တေ အန္တကိရိယာယ၊ တေ ဝေ ဇာတိဇရူပဂါ။

၇၃၁.

‘‘ယေ စ ဒုက္ခံ ပဇာနန္တိ၊ အထော ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ။

ယတ္ထ စ သဗ္ဗသော ဒုက္ခံ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

တဉ္စ မဂ္ဂံ ပဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

၇၃၂.

‘‘စေတောဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ၊ အထော ပညာဝိမုတ္တိယာ။

ဘဗ္ဗာ တေ အန္တကိရိယာယ၊ န တေ ဇာတိဇရူပဂါ’’တိ။

(၂) ‘‘‘သိယာ အညေနပိ ပရိယာယေန သမ္မာ ဒွယတာနုပဿနာ’တိ, ဣတိ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပုစ္ဆိတာရော အဿု; ‘သိယာ’တိဿု ဝစနီယာ။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ ဥပဓိပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ ဥပဓီနံ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၃၃.

‘‘ဥပဓိနိဒါနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပါ။

ယော ဝေ အဝိဒွါ ဥပဓိံ ကရောတိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒော။

တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာ၊ ဒုက္ခဿ ဇာတိပ္ပဘဝါနုပဿီ’’တိ။

(၃) ‘‘‘သိယာ အညေနပိ ပရိယာယေန သမ္မာ ဒွယတာနုပဿနာ’တိ, ဣတိ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပုစ္ဆိတာရော အဿု; ‘သိယာ’တိဿု ဝစနီယာ။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၃၄.

‘‘ဇာတိမရဏသံသာရံ ၊ ယေ ဝဇန္တိ ပုနပ္ပုနံ။

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ အဝိဇ္ဇာယေဝ သာ ဂတိ။

၇၃၅.

‘‘အဝိဇ္ဇာ ဟာယံ မဟာမောဟော၊ ယေနိဒံ သံသိတံ စိရံ။

ဝိဇ္ဇာဂတာ စ ယေ သတ္တာ၊ န တေ ဂစ္ဆန္တိ [နာဂစ္ဆန္တိ (သီ. ဣ.)] ပုနဗ္ဘဝ’’န္တိ။

(၄) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ သင်္ခါရပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ သင်္ခါရာနံ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၃၆.

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ၊ သဗ္ဗံ သင်္ခါရပစ္စယာ။

သင်္ခါရာနံ နိရောဓေန၊ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါ။

၇၃၇.

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ ဒုက္ခံ သင်္ခါရပစ္စယာ။

သဗ္ဗသင်္ခါရသမထာ၊ သညာနံ ဥပရောဓနာ။

ဧဝံ ဒုက္ခက္ခယော ဟောတိ၊ ဧတံ ဉတွာ ယထာတထံ။

၇၃၈.

‘‘သမ္မဒ္ဒသာ ဝေဒဂုနော၊ သမ္မဒညာယ ပဏ္ဍိတာ။

အဘိဘုယျ မာရသံယောဂံ၊ န ဂစ္ဆန္တိ [နာဂစ္ဆန္တိ (သီ. ဣ.)] ပုနဗ္ဘဝ’’န္တိ။

(၅) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ ဝိညာဏပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ ဝိညာဏဿ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၃၉.

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ၊ သဗ္ဗံ ဝိညာဏပစ္စယာ။

ဝိညာဏဿ နိရောဓေန၊ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါ။

၇၄၀.

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ ဒုက္ခံ ဝိညာဏပစ္စယာ။

ဝိညာဏူပသမာ ဘိက္ခု၊ နိစ္ဆာတော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။

(၆) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ ဖဿပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ ဖဿဿ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၄၁.

‘‘တေသံ ဖဿပရေတာနံ၊ ဘဝသောတာနုသာရိနံ။

ကုမ္မဂ္ဂပဋိပန္နာနံ၊ အာရာ သံယောဇနက္ခယော။

၇၄၂.

‘‘ယေ စ ဖဿံ ပရိညာယ၊ အညာယုပသမေ [ပညာယ ဥပသမေ (သျာ.)] ရတာ။

တေ ဝေ ဖဿာဘိသမယာ၊ နိစ္ဆာတာ ပရိနိဗ္ဗုတာ’’တိ။

(၇) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ ဝေဒနာပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ ဝေဒနာနံ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၄၃.

‘‘သုခံ ဝါ ယဒိ ဝါ ဒုက္ခံ၊ အဒုက္ခမသုခံ သဟ။

အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ ယံ ကိဉ္စိ အတ္ထိ ဝေဒိတံ။

၇၄၄.

‘‘ဧတံ ဒုက္ခန္တိ ဉတွာန၊ မောသဓမ္မံ ပလောကိနံ [ပလောကိတံ (သီ.)]။

ဖုဿ ဖုဿ ဝယံ ပဿံ၊ ဧဝံ တတ္ထ ဝိဇာနတိ [ဝိရဇ္ဇတိ (က. သီ.)]။

ဝေဒနာနံ ခယာ ဘိက္ခု၊ နိစ္ဆာတော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။

(၈) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ တဏှာပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ တဏှာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၄၅.

‘‘တဏှာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓါန သံသရံ။

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

၇၄၆.

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ တဏှံ [တဏှာ (ဗဟူသု) ဣတိဝုတ္တကေ ၁၅ ပဿိတဗ္ဗံ] ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ။

ဝီတတဏှော အနာဒါနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

(၉) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ ဥပါဒါနပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ ဥပါဒါနာနံ [ဥပါဒါနဿ (သျာ. က.)] တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၄၇.

‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘူတော ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ။

ဇာတဿ မရဏံ ဟောတိ၊ ဧသော ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါ။

၇၄၈.

‘‘တသ္မာ ဥပါဒါနက္ခယာ၊ သမ္မဒညာယ ပဏ္ဍိတာ။

ဇာတိက္ခယံ အဘိညာယ၊ န ဂစ္ဆန္တိ ပုနဗ္ဘဝ’’န္တိ။

(၁၀) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ အာရမ္ဘပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ အာရမ္ဘာနံ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၄၉.

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ၊ သဗ္ဗံ အာရမ္ဘပစ္စယာ။

အာရမ္ဘာနံ နိရောဓေန၊ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါ။

၇၅၀.

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ ဒုက္ခံ အာရမ္ဘပစ္စယာ။

သဗ္ဗာရမ္ဘံ ပဋိနိဿဇ္ဇ၊ အနာရမ္ဘေ ဝိမုတ္တိနော။

၇၅၁.

‘‘ဥစ္ဆိန္နဘဝတဏှဿ၊ သန္တစိတ္တဿ ဘိက္ခုနော။

ဝိက္ခီဏော [ဝိတိဏ္ဏော (သီ.)] ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

(၁၁) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ အာဟာရပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ အာဟာရာနံ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၅၂.

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ၊ သဗ္ဗံ အာဟာရပစ္စယာ။

အာဟာရာနံ နိရောဓေန၊ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါ။

၇၅၃.

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ ဒုက္ခံ အာဟာရပစ္စယာ။

သဗ္ဗာဟာရံ ပရိညာယ၊ သဗ္ဗာဟာရမနိဿိတော။

၇၅၄.

‘‘အာရောဂ္ယံ သမ္မဒညာယ၊ အာသဝါနံ ပရိက္ခယာ။

သင်္ခါယ သေဝီ ဓမ္မဋ္ဌော၊ သင္ခ္ယံ [သင်္ခံ (သီ. ဣ.)] နောပေတိ ဝေဒဂူ’’တိ။

(၁၂) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ သဗ္ဗံ ဣဉ္ဇိတပစ္စယာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ ဣဉ္ဇိတာနံ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၅၅.

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ သမ္ဘောတိ၊ သဗ္ဗံ ဣဉ္ဇိတပစ္စယာ။

ဣဉ္ဇိတာနံ နိရောဓေန၊ နတ္ထိ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝေါ။

၇၅၆.

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ ဒုက္ခံ ဣဉ္ဇိတပစ္စယာ။

တသ္မာ ဟိ ဧဇံ ဝေါဿဇ္ဇ၊ သင်္ခါရေ ဥပရုန္ဓိယ။

အနေဇော အနုပါဒါနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

(၁၃) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? နိဿိတဿ စလိတံ ဟောတီတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ အနိဿိတော န စလတီတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၅၇.

‘‘အနိဿိတော န စလတိ၊ နိဿိတော စ ဥပါဒိယံ။

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

၇၅၈.

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ နိဿယေသု မဟဗ္ဘယံ။

အနိဿိတော အနုပါဒါနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

(၁၄) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ရူပေဟိ, ဘိက္ခဝေ, အရူပါ [အာရုပ္ပါ (သီ. ဣ.)] သန္တတရာတိ, အယမေကာနုပဿနာ။ အရူပေဟိ နိရောဓေါ သန္တတရောတိ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၅၉.

‘‘ယေ စ ရူပူပဂါ သတ္တာ၊ ယေ စ အရူပဋ္ဌာယိနော [အာရုပ္ပဝါသိနော (သီ. ဣ.)]။

နိရောဓံ အပ္ပဇာနန္တာ၊ အာဂန္တာရော ပုနဗ္ဘဝံ။

၇၆၀.

‘‘ယေ စ ရူပေ ပရိညာယ၊ အရူပေသု အသဏ္ဌိတာ [သုသဏ္ဌိတာ (သီ. သျာ. ဣ.)]။

နိရောဓေ ယေ ဝိမုစ္စန္တိ၊ တေ ဇနာ မစ္စုဟာယိနော’’တိ။

(၁၅) ‘‘သိယာ အညေနပိ။ပေ.။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဣဒံ သစ္စန္တိ ဥပနိဇ္ဈာယိတံ တဒမရိယာနံ ဧတံ မုသာတိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ, အယမေကာနုပဿနာ။ ယံ , ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကဿ။ပေ.။ သဒေဝမနုဿာယ ဣဒံ မုသာတိ ဥပနိဇ္ဈာယိတံ, တဒမရိယာနံ ဧတံ သစ္စန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ။ပေ.။ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၆၁.

‘‘အနတ္တနိ အတ္တမာနိံ [အတ္တမာနီ (သျာ.)၊ အတ္တမာနံ (ဣ. က.)]၊ ပဿ လောကံ သဒေဝကံ။

နိဝိဋ္ဌံ နာမရူပသ္မိံ၊ ဣဒံ သစ္စန္တိ မညတိ။

၇၆၂.

‘‘ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ၊ တတော တံ ဟောတိ အညထာ။

တဉှိ တဿ မုသာ ဟောတိ၊ မောသဓမ္မဉှိ ဣတ္တရံ။

၇၆၃.

‘‘အမောသဓမ္မံ နိဗ္ဗာနံ၊ တဒရိယာ သစ္စတော ဝိဒူ။

တေ ဝေ သစ္စာဘိသမယာ၊ နိစ္ဆာတာ ပရိနိဗ္ဗုတာ’’တိ။

(၁၆) ‘‘‘သိယာ အညေနပိ ပရိယာယေန သမ္မာ ဒွယတာနုပဿနာ’တိ, ဣတိ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပုစ္ဆိတာရော အဿု; ‘သိယာ’တိဿု ဝစနီယာ။ ကထဉ္စ သိယာ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဣဒံ သုခန္တိ ဥပနိဇ္ဈာယိတံ, တဒမရိယာနံ ဧတံ ဒုက္ခန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ, အယမေကာနုပဿနာ ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကဿ။ပေ.။ သဒေဝမနုဿာယ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ဥပနိဇ္ဈာယိတံ တဒမရိယာနံ ဧတံ သုခန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ, အယံ ဒုတိယာနုပဿနာ။ ဧဝံ သမ္မာ ဒွယတာနုပဿိနော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာတိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

၇၆၄.

‘‘ရူပါ သဒ္ဒါ ရသာ ဂန္ဓာ၊ ဖဿာ ဓမ္မာ စ ကေဝလာ။

ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ စ၊ ယာဝတတ္ထီတိ ဝုစ္စတိ။

၇၆၅.

‘‘သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ဧတေ ဝေါ သုခသမ္မတာ။

ယတ္ထ စေတေ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ တံ နေသံ ဒုက္ခသမ္မတံ။

၇၆၆.

‘‘သုခန္တိ ဒိဋ္ဌမရိယေဟိ၊ သက္ကာယဿုပရောဓနံ။

ပစ္စနီကမိဒံ ဟောတိ၊ သဗ္ဗလောကေန ပဿတံ။

၇၆၇.

‘‘ယံ ပရေ သုခတော အာဟု၊ တဒရိယာ အာဟု ဒုက္ခတော။

ယံ ပရေ ဒုက္ခတော အာဟု၊ တဒရိယာ သုခတော ဝိဒူ။

၇၆၈.

‘‘ပဿ ဓမ္မံ ဒုရာဇာနံ၊ သမ္ပမူဠ္ဟေတ္ထဝိဒ္ဒသု [သမ္ပမူဠ္ဟေတ္ထ အဝိဒ္ဒသု (သီ. ဣ.)၊ သမ္မူဠ္ဟေတ္ထ အဝိဒ္ဒသု (?)]။

နိဝုတာနံ တမော ဟောတိ၊ အန္ဓကာရော အပဿတံ။

၇၆၉.

‘‘သတဉ္စ ဝိဝဋံ ဟောတိ၊ အာလောကော ပဿတာမိဝ။

သန္တိကေ န ဝိဇာနန္တိ၊ မဂ္ဂါ ဓမ္မဿ ကောဝိဒါ။

၇၇၀.

‘‘ဘဝရာဂပရေတေဟိ ၊ ဘဝသောတာနုသာရိဘိ။

မာရဓေယျာနုပန္နေဟိ၊ နာယံ ဓမ္မော သုသမ္ဗုဓေါ။

၇၇၁.

‘‘ကော နု အညတြမရိယေဟိ၊ ပဒံ သမ္ဗုဒ္ဓုမရဟတိ။

ယံ ပဒံ သမ္မဒညာယ၊ ပရိနိဗ္ဗန္တိ အနာသဝါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။ ဣမသ္မိံ စ [ဣမသ္မိံ ခေါ (သီ.)] ပန ဝေယျာကရဏသ္မိံ ဘညမာနေ သဋ္ဌိမတ္တာနံ ဘိက္ခူနံ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စိံသူတိ။

ဒွယတာနုပဿနာသုတ္တံ ဒွါဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သစ္စံ ဥပဓိ အဝိဇ္ဇာ စ၊ သင်္ခါရေ ဝိညာဏပဉ္စမံ။

ဖဿဝေဒနိယာ တဏှာ၊ ဥပါဒါနာရမ္ဘအာဟာရာ။

ဣဉ္ဇိတံ စလိတံ ရူပံ၊ သစ္စံ ဒုက္ခေန သောဠသာတိ။

မဟာဝဂ္ဂေါ တတိယော နိဋ္ဌိတော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ပဓါနဉ္စ၊ သုဘာသိတဉ္စ သုန္ဒရိ။

မာဃသုတ္တံ သဘိယော စ၊ သေလော သလ္လဉ္စ ဝုစ္စတိ။

ဝါသေဋ္ဌော စာပိ ကောကာလိ၊ နာလကော ဒွယတာနုပဿနာ။

ဒွါဒသေတာနိ သုတ္တာနိ၊ မဟာဝဂ္ဂေါတိ ဝုစ္စတီတိ။