၂. စူဠဝဂ္ဂ
၁. ရတနသုတ္တံ
၂၂၄.
ယာနီဓ ဘူတာနိ သမာဂတာနိ၊ ဘုမ္မာနိ [ဘူမာနိ (က.)] ဝါ ယာနိ ဝ အန္တလိက္ခေ။
သဗ္ဗေဝ ဘူတာ သုမနာ ဘဝန္တု၊ အထောပိ သက္ကစ္စ သုဏန္တု ဘာသိတံ။
၂၂၅.
တသ္မာ ဟိ ဘူတာ နိသာမေထ သဗ္ဗေ၊ မေတ္တံ ကရောထ မာနုသိယာ ပဇာယ။
ဒိဝါ စ ရတ္တော စ ဟရန္တိ ယေ ဗလိံ၊ တသ္မာ ဟိ နေ ရက္ခထ အပ္ပမတ္တာ။
၂၂၆.
ယံ ကိဉ္စိ ဝိတ္တံ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ၊ သဂ္ဂေသု ဝါ ယံ ရတနံ ပဏီတံ။
န နော သမံ အတ္ထိ တထာဂတေန၊ ဣဒမ္ပိ ဗုဒ္ဓေ ရတနံ ပဏီတံ။
ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၂၇.
ခယံ ဝိရာဂံ အမတံ ပဏီတံ၊ ယဒဇ္ဈဂါ သကျမုနီ သမာဟိတော။
န တေန ဓမ္မေန သမတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ ဣဒမ္ပိ ဓမ္မေ ရတနံ ပဏီတံ။
ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၂၈.
ယံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော ပရိဝဏ္ဏယီ သုစိံ၊ သမာဓိမာနန္တရိကညမာဟု။
သမာဓိနာ တေန သမော န ဝိဇ္ဇတိ၊ ဣဒမ္ပိ ဓမ္မေ ရတနံ ပဏီတံ။
ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၂၉.
ယေ ပုဂ္ဂလာ အဋ္ဌ သတံ ပသတ္ထာ၊ စတ္တာရိ ဧတာနိ ယုဂါနိ ဟောန္တိ။
တေ ဒက္ခိဏေယျာ သုဂတဿ သာဝကာ၊ ဧတေသု ဒိန္နာနိ မဟပ္ဖလာနိ။
ဣဒမ္ပိ သံဃေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၀.
ယေ သုပ္ပယုတ္တာ မနသာ ဒဠ္ဟေန၊ နိက္ကာမိနော ဂေါတမသာသနမှိ။
တေ ပတ္တိပတ္တာ အမတံ ဝိဂယှ၊ လဒ္ဓါ မုဓါ နိဗ္ဗုတိံ [နိဗ္ဗုတိ (က.)] ဘုဉ္ဇမာနာ။
ဣဒမ္ပိ သံဃေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၁.
ယထိန္ဒခီလော ပထဝိဿိတော [ပဒဝိဿိတော (က. သီ.)၊ ပဌဝိံ သိတော (က. သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သိယာ၊ စတုဗ္ဘိ ဝါတေဟိ အသမ္ပကမ္ပိယော။
တထူပမံ သပ္ပုရိသံ ဝဒါမိ၊ ယော အရိယသစ္စာနိ အဝေစ္စ ပဿတိ။
ဣဒမ္ပိ သံဃေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၂.
ယေ အရိယသစ္စာနိ ဝိဘာဝယန္တိ၊ ဂမ္ဘီရပညေန သုဒေသိတာနိ။
ကိဉ္စာပိ တေ ဟောန္တိ ဘုသံ ပမတ္တာ၊ န တေ ဘဝံ အဋ္ဌမမာဒိယန္တိ။
ဣဒမ္ပိ သံဃေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၃.
သဟာဝဿ ဒဿနသမ္ပဒါယ [သဟာဝသဒ္ဒဿနသမ္ပဒါယ (က.)]၊ တယဿု ဓမ္မာ ဇဟိတာ ဘဝန္တိ။
သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဝိစိကိစ္ဆိတဉ္စ၊ သီလဗ္ဗတံ ဝါပိ ယဒတ္ထိ ကိဉ္စိ။
၂၃၄.
စတူဟပါယေဟိ စ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ ဆစ္စာဘိဌာနာနိ [ဆ စာဘိဌာနာနိ (သီ. သျာ.)] ဘဗ္ဗ ကာတုံ [အဘဗ္ဗော ကာတုံ (သီ.)]။
ဣဒမ္ပိ သံဃေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၅.
ကိဉ္စာပိ သော ကမ္မ [ကမ္မံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ကရောတိ ပါပကံ၊ ကာယေန ဝါစာ ဥဒ စေတသာ ဝါ။
အဘဗ္ဗ [အဘဗ္ဗော (ဗဟူသု)] သော တဿ ပဋိစ္ဆဒါယ [ပဋိစ္ဆာဒါယ (သီ.)]၊ အဘဗ္ဗတာ ဒိဋ္ဌပဒဿ ဝုတ္တာ။
ဣဒမ္ပိ သံဃေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၆.
ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ ယထ [ယထာ (သီ. သျာ.)] ဖုဿိတဂ္ဂေ၊ ဂိမှာနမာသေ ပဌမသ္မိံ [ပဌမသ္မိ (?)] ဂိမှေ။
တထူပမံ ဓမ္မဝရံ အဒေသယိ [အဒေသယီ (သီ.)]၊ နိဗ္ဗာနဂါမိံ ပရမံ ဟိတာယ။
ဣဒမ္ပိ ဗုဒ္ဓေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၇.
ဝရော ဝရညူ ဝရဒေါ ဝရာဟရော၊ အနုတ္တရော ဓမ္မဝရံ အဒေသယိ။
ဣဒမ္ပိ ဗုဒ္ဓေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၈.
ခီဏံ ပုရာဏံ နဝ နတ္ထိ သမ္ဘဝံ၊ ဝိရတ္တစိတ္တာယတိကေ ဘဝသ္မိံ။
တေ ခီဏဗီဇာ အဝိရူဠှိဆန္ဒာ၊ နိဗ္ဗန္တ္န္တ္တိ ဓီရာ ယထာယံ [ယထယံ (က.)] ပဒီပေါ။
ဣဒမ္ပိ သံဃေ ရတနံ ပဏီတံ၊ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၃၉.
ယာနီဓ ဘူတာနိ သမာဂတာနိ၊ ဘုမ္မာနိ ဝါ ယာနိ ဝ အန္တလိက္ခေ။
တထာဂတံ ဒေဝမနုဿပူဇိတံ၊ ဗုဒ္ဓံ နမဿာမ သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၄၀.
ယာနီဓ ဘူတာနိ သမာဂတာနိ၊ ဘုမ္မာနိ ဝါ ယာနိ ဝ အန္တလိက္ခေ။
တထာဂတံ ဒေဝမနုဿပူဇိတံ၊ ဓမ္မံ နမဿာမ သုဝတ္ထိ ဟောတု။
၂၄၁.
ယာနီဓ ဘူတာနိ သမာဂတာနိ၊ ဘုမ္မာနိ ဝါ ယာနိ ဝ အန္တလိက္ခေ။
တထာဂတံ ဒေဝမနုဿပူဇိတံ၊ သသံဃံ နမဿာမ သုဝတ္ထိ ဟောတူတိ။
ရတနသုတ္တံ ပဌမံ နိဋ္ဌိတံ။
၂. အာမဂန္ဓသုတ္တံ
၂၄၂.
‘‘သာမာကစိင္ဂူလကစီနကာနိ စ၊ ပတ္တပ္ဖလံ မူလဖလံ ဂဝိပ္ဖလံ။
ဓမ္မေန လဒ္ဓံ သတမသ္နမာနာ [သတမသမာနာ (သီ. ဣ.)၊ သတမဿမာနာ (သျာ. ကံ.)]၊ န ကာမကာမာ အလိကံ ဘဏန္တိ။
၂၄၃.
‘‘ယဒသ္နမာနော သုကတံ သုနိဋ္ဌိတံ၊ ပရေဟိ ဒိန္နံ ပယတံ ပဏီတံ။
သာလီနမန္နံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော၊ သော ဘုဉ္ဇသီ ကဿပ အာမဂန္ဓံ။
၂၄၄.
‘‘န အာမဂန္ဓော မမ ကပ္ပတီတိ၊ ဣစ္စေဝ တွံ ဘာသသိ ဗြဟ္မဗန္ဓု။
သာလီနမန္နံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော၊ သကုန္တမံသေဟိ သုသင်္ခတေဟိ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ကဿပ ဧတမတ္ထံ၊ ကထံ ပကာရော တဝ အာမဂန္ဓော’’။
၂၄၅.
‘‘ပါဏာတိပါတော ဝဓဆေဒဗန္ဓနံ၊ ထေယျံ မုသာဝါဒေါ နိကတိဝဉ္စနာနိ စ။
အဇ္ဈေနကုတ္တံ [အဇ္ဈေန ကုဇ္ဇံ (သီ. ဣ.)] ပရဒါရသေဝနာ၊ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနံ။
၂၄၆.
‘‘ယေ ဣဓ ကာမေသု အသညတာ ဇနာ၊ ရသေသု ဂိဒ္ဓါ အသုစိဘာဝမဿိတာ [အသုစီကမိဿိတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။
နတ္ထိကဒိဋ္ဌီ ဝိသမာ ဒုရန္နယာ၊ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနံ။
၂၄၇.
‘‘ယေ လူခသာ ဒါရုဏာ ပိဋ္ဌိမံသိကာ [ယေ လူခရသာ ဒါရုဏာ ပရပိဋ္ဌိမံသိကာ (က.)]၊ မိတ္တဒ္ဒုနော နိက္ကရုဏာတိမာနိနော။
အဒါနသီလာ န စ ဒေန္တိ ကဿစိ၊ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနံ။
၂၄၈.
‘‘ကောဓေါ မဒေါ ထမ္ဘော ပစ္စုပဋ္ဌာပနာ [ပစ္စုဋ္ဌာပနာ စ (သီ. သျာ.)၊ ပစ္စုဋ္ဌာပနာ (ဣ.)]၊ မာယာ ဥသူယာ ဘဿသမုဿယော စ။
မာနာတိမာနော စ အသဗ္ဘိ သန္ထဝေါ၊ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနံ။
၂၄၉.
‘‘ယေ ပါပသီလာ ဣဏဃာတသူစကာ၊ ဝေါဟာရကူဋာ ဣဓ ပါဋိရူပိကာ [ပါတိရူပိကာ (?)]။
နရာဓမာ ယေဓ ကရောန္တိ ကိဗ္ဗိသံ၊ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနံ။
၂၅၀.
‘‘ယေ ဣဓ ပါဏေသု အသညတာ ဇနာ၊ ပရေသမာဒါယ ဝိဟေသမုယျုတာ။
ဒုဿီလလုဒ္ဒါ ဖရုသာ အနာဒရာ၊ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနံ။
၂၅၁.
‘‘ဧတေသု ဂိဒ္ဓါ ဝိရုဒ္ဓါတိပါတိနော၊ နိစ္စုယျုတာ ပေစ္စ တမံ ဝဇန္တိ ယေ။
ပတန္တိ သတ္တာ နိရယံ အဝံသိရာ၊ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနံ။
၂၅၂.
‘‘န မစ္ဆမံသာနမနာသကတ္တံ [န မစ္ဆမံသံ န အနာသကတ္တံ (သီ. အဋ္ဌ မူလပါဌော)၊ န မံစ္ဆမံသာနာနာသကတ္တံ (သျာ. က.)]၊ န နဂ္ဂိယံ န မုဏ္ဍိယံ ဇဋာဇလ္လံ။
ခရာဇိနာနိ နာဂ္ဂိဟုတ္တဿုပသေဝနာ၊ ယေ ဝါပိ လောကေ အမရာ ဗဟူ တပါ။
မန္တာဟုတီ ယညမုတူပသေဝနာ၊ သောဓေန္တိ မစ္စံ အဝိတိဏ္ဏကင်္ခံ။
၂၅၃.
‘‘ယော တေသု [သောတေသု (သီ. ဣ.)] ဂုတ္တော ဝိဒိတိန္ဒ္ရိယော စရေ၊ ဓမ္မေ ဌိတော အဇ္ဇဝမဒ္ဒဝေ ရတော။
သင်္ဂါတိဂေါ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနော၊ န လိပ္ပတိ [န လိမ္ပတိ (သျာ. ကံ က.)] ဒိဋ္ဌသုတေသု ဓီရော’’။
၂၅၄.
ဣစ္စေတမတ္ထံ ဘဂဝါ ပုနပ္ပုနံ၊ အက္ခာသိ နံ [တံ (သီ. ဣ.)] ဝေဒယိ မန္တပါရဂူ။
စိတြာဟိ ဂါထာဟိ မုနီ ပကာသယိ၊ နိရာမဂန္ဓော အသိတော ဒုရန္နယော။
၂၅၅.
သုတွာန ဗုဒ္ဓဿ သုဘာသိတံ ပဒံ၊ နိရာမဂန္ဓံ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပနူဒနံ။
နီစမနော ဝန္ဒိ တထာဂတဿ၊ တတ္ထေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇမရောစယိတ္ထာတိ။
အာမဂန္ဓသုတ္တံ ဒုတိယံ နိဋ္ဌိတံ။
၃. ဟိရိသုတ္တံ
၂၅၆.
ဟိရိံ တရန္တံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနံ၊ တဝါဟမသ္မိ [သခါဟမသ္မိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဣတိ ဘာသမာနံ။
သယ္ဟာနိ ကမ္မာနိ အနာဒိယန္တံ၊ နေသော မမန္တိ ဣတိ နံ ဝိဇညာ။
၂၅၇.
အနနွယံ [အတ္ထနွယံ (က.)] ပိယံ ဝါစံ၊ ယော မိတ္တေသု ပကုဗ္ဗတိ။
အကရောန္တံ ဘာသမာနံ၊ ပရိဇာနန္တိ ပဏ္ဍိတာ။
၂၅၈.
န သော မိတ္တော ယော သဒါ အပ္ပမတ္တော၊ ဘေဒါသင္ကီ ရန္ဓမေဝါနုပဿီ။
ယသ္မိဉ္စ သေတိ ဥရသီဝ ပုတ္တော၊ သ ဝေ မိတ္တော ယော ပရေဟိ အဘေဇ္ဇော။
၂၅၉.
ပါမုဇ္ဇကရဏံ ဌာနံ၊ ပသံသာဝဟနံ သုခံ။
ဖလာနိသံသော ဘာဝေတိ၊ ဝဟန္တော ပေါရိသံ ဓုရံ။
၂၆၀.
ပဝိဝေကရသံ ပိတွာ၊ ရသံ ဥပသမဿ စ။
နိဒ္ဒရော ဟောတိ နိပ္ပါပေါ၊ ဓမ္မဣတိရသံ ပိဝန္တိ။
ဟိရိသုတ္တံ တတိယံ နိဋ္ဌိတံ။
၄. မင်္ဂလသုတ္တံ
ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သာ ဒေဝတာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
၂၆၁.
‘‘ဗဟူ ဒေဝါ မနုဿာ စ၊ မင်္ဂလာနိ အစိန္တယုံ။
အာကင်္ခမာနာ သောတ္ထာနံ၊ ဗြူဟိ မင်္ဂလမုတ္တမံ’’။
၂၆၂.
‘‘အသေဝနာ စ ဗာလာနံ၊ ပဏ္ဍိတာနဉ္စ သေဝနာ။
ပူဇာ စ ပူဇနေယျာနံ [ပူဇနီယာနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၆၃.
‘‘ပတိရူပဒေသဝါသော စ၊ ပုဗ္ဗေ စ ကတပုညတာ။
အတ္တသမ္မာပဏိဓိ [အတ္တသမ္မာပဏီဓီ (ကတ္ထစိ)] စ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၆၄.
‘‘ဗာဟုသစ္စဉ္စ သိပ္ပဉ္စ၊ ဝိနယော စ သုသိက္ခိတော။
သုဘာသိတာ စ ယာ ဝါစာ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၆၅.
‘‘မာတာပိတု ဥပဋ္ဌာနံ၊ ပုတ္တဒါရဿ သင်္ဂဟော။
အနာကုလာ စ ကမ္မန္တာ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၆၆.
‘‘ဒါနဉ္စ ဓမ္မစရိယာ စ၊ ဉာတကာနဉ္စ သင်္ဂဟော။
အနဝဇ္ဇာနိ ကမ္မာနိ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၆၇.
‘‘အာရတီ ဝိရတီ ပါပါ၊ မဇ္ဇပါနာ စ သံယမော။
အပ္ပမာဒေါ စ ဓမ္မေသု၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၆၈.
‘‘ဂါရဝေါ စ နိဝါတော စ၊ သန္တုဋ္ဌိ စ ကတညုတာ။
ကာလေန ဓမ္မဿဝနံ [ဓမ္မသဝဏံ (ကတ္ထစိ)၊ ဓမ္မသဝနံ (သီ. က.)]၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၆၉.
‘‘ခန္တီ စ သောဝစဿတာ၊ သမဏာနဉ္စ ဒဿနံ။
ကာလေန ဓမ္မသာကစ္ဆာ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၇၀.
‘‘တပေါ စ ဗြဟ္မစရိယဉ္စ၊ အရိယသစ္စာန ဒဿနံ။
နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာ စ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၇၁.
‘‘ဖုဋ္ဌဿ လောကဓမ္မေဟိ၊ စိတ္တံ ယဿ န ကမ္ပတိ။
အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ။
၂၇၂.
‘‘ဧတာဒိသာနိ ကတွာန၊ သဗ္ဗတ္ထမပရာဇိတာ။
သဗ္ဗတ္ထ သောတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တံ တေသံ မင်္ဂလမုတ္တမ’’န္တိ။
မင်္ဂလသုတ္တံ စတုတ္ထံ နိဋ္ဌိတံ။
၅. သူစိလောမသုတ္တံ
ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဂယာယံ ဝိဟရတိ ဋင်္ကိတမဉ္စေ သူစိလောမဿ ယက္ခဿ ဘဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ခရော စ ယက္ခော သူစိလောမော စ ယက္ခော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ အတိက္ကမန္တိ။ အထ ခေါ ခရော ယက္ခော သူစိလောမံ ယက္ခံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧသော သမဏော’’တိ။ ‘‘နေသော သမဏော, သမဏကော ဧသော။ ယာဝါဟံ ဇာနာမိ [ယာဝ ဇာနာမိ (သီ. ဣ.)] ယဒိ ဝါ သော သမဏော [ယဒိ ဝါ သမဏော (သျာ.)], ယဒိ ဝါ သော သမဏကော’’တိ [ယဒိ ဝါ သမဏကောတိ (သီ. သျာ. ဣ.)]။
အထ ခေါ သူစိလောမော ယက္ခော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ကာယံ ဥပနာမေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ကာယံ အပနာမေသိ။ အထ ခေါ သူစိလောမော ယက္ခော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘာယသိ မံ, သမဏာ’’တိ? ‘‘န ခွါဟံ တံ, အာဝုသော, ဘာယာမိ; အပိ စ တေ သပ္ဖဿော ပါပကော’’တိ။
‘‘ပဉ္ဟံ တံ, သမဏ, ပုစ္ဆိဿာမိ။ သစေ မေ န ဗျာကရိဿသိ, စိတ္တံ ဝါ တေ ခိပိဿာမိ, ဟဒယံ ဝါ တေ ဖာလေဿာမိ, ပါဒေသု ဝါ ဂဟေတွာ ပါရဂင်္ဂါယ ခိပိဿာမီ’’တိ။
‘‘န ခွါဟံ တံ, အာဝုသော, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ယော မေ စိတ္တံ ဝါ ခိပေယျ ဟဒယံ ဝါ ဖာလေယျ ပါဒေသု ဝါ ဂဟေတွာ ပါရဂင်္ဂါယ ခိပေယျ။ အပိ စ တွံ, အာဝုသော, ပုစ္ဆ ယဒါကင်္ခသီ’’တိ။ အထ ခေါ သူစိလောမော ယက္ခော ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
၂၇၃.
‘‘ရာဂေါ စ ဒေါသော စ ကုတောနိဒါနာ၊ အရတီ ရတီ လောမဟံသော ကုတောဇာ။
ကုတော သမုဋ္ဌာယ မနောဝိတက္ကာ၊ ကုမာရကာ ဓင်္ကမိဝေါဿဇန္တိ’’။
၂၇၄.
‘‘ရာဂေါ စ ဒေါသော စ ဣတောနိဒါနာ၊ အရတီ ရတီ လောမဟံသော ဣတောဇာ။
ဣတော သမုဋ္ဌာယ မနောဝိတက္ကာ၊ ကုမာရကာ ဓင်္ကမိဝေါဿဇန္တိ။
၂၇၄.
‘‘သ္နေဟဇာ အတ္တသမ္ဘူတာ၊ နိဂြောဓဿေဝ ခန္ဓဇာ။
ပုထူ ဝိသတ္တာ ကာမေသု၊ မာလုဝါဝ ဝိတတာဝနေ။
၂၇၅.
‘‘ယေ နံ ပဇာနန္တိ ယတောနိဒါနံ၊ တေ နံ ဝိနောဒေန္တိ သုဏောဟိ ယက္ခ။
တေ ဒုတ္တရံ ဩဃမိမံ တရန္တိ၊ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ အပုနဗ္ဘဝါယာ’’တိ။
သူစိလောမသုတ္တံ ပဉ္စမံ နိဋ္ဌိတံ။
၆. ဓမ္မစရိယသုတ္တံ
၂၇၆.
ဓမ္မစရိယံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ ဧတဒါဟု ဝသုတ္တမံ။
ပဗ္ဗဇိတောပိ စေ ဟောတိ၊ အဂါရာ အနဂါရိယံ။
၂၇၇.
သော စေ မုခရဇာတိကော၊ ဝိဟေသာဘိရတော မဂေါ။
ဇီဝိတံ တဿ ပါပိယော၊ ရဇံ ဝဍ္ဎေတိ အတ္တနော။
၂၇၈.
ကလဟာဘိရတော ဘိက္ခု၊ မောဟဓမ္မေန အာဝုတော။
အက္ခာတမ္ပိ န ဇာနာတိ၊ ဓမ္မံ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ။
၂၇၉.
ဝိဟေသံ ဘာဝိတတ္တာနံ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပုရက္ခတော။
သံကိလေသံ န ဇာနာတိ၊ မဂ္ဂံ နိရယဂါမိနံ။
၂၈၀.
ဝိနိပါတံ သမာပန္နော၊ ဂဗ္ဘာ ဂဗ္ဘံ တမာ တမံ။
သ ဝေ တာဒိသကော ဘိက္ခု၊ ပေစ္စ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ။
၂၈၁.
ဂူထကူပေါ ယထာ အဿ၊ သမ္ပုဏ္ဏော ဂဏဝဿိကော။
ယော စ ဧဝရူပေါ အဿ၊ ဒုဗ္ဗိသောဓေါ ဟိ သာင်္ဂဏော။
၂၈၂.
ယံ ဧဝရူပံ ဇာနာထ၊ ဘိက္ခဝေါ ဂေဟနိဿိတံ။
ပါပိစ္ဆံ ပါပသင်္ကပ္ပံ၊ ပါပအာစာရဂေါစရံ။
၂၈၃.
သဗ္ဗေ သမဂ္ဂါ ဟုတွာန၊ အဘိနိဗ္ဗဇ္ဇိယာထ [အဘိနိဗ္ဗဇ္ဇယာထ (သီ. ဣ. အ. နိ. ၈.၁၀)] နံ။
ကာရဏ္ဍဝံ [ကာရဏ္ဍံ ဝ (သျာ. က.) အ. နိ. ၈.၁၀] နိဒ္ဓမထ၊ ကသမ္ဗုံ အပကဿထ [အဝကဿထ (သီ. သျာ. က.)]။
၂၈၄.
တတော ပလာပေ [ပလာသေ (က.)] ဝါဟေထ၊ အဿမဏေ သမဏမာနိနေ။
နိဒ္ဓမိတွာန ပါပိစ္ဆေ၊ ပါပအာစာရဂေါစရေ။
၂၈၅.
သုဒ္ဓါ သုဒ္ဓေဟိ သံဝါသံ၊ ကပ္ပယဝ္ဟော ပတိဿတာ။
တတော သမဂ္ဂါ နိပကာ၊ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿထာတိ။
ဓမ္မစရိယသုတ္တံ [ကပိလသုတ္တံ (အဋ္ဌ.)] ဆဋ္ဌံ နိဋ္ဌိတံ။
၇. ဗြာဟ္မဏဓမ္မိကသုတ္တံ
ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ကောသလကာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ ဇိဏ္ဏာ ဝုဍ္ဎာ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သန္ဒိဿန္တိ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဗြာဟ္မဏဓမ္မေ’’တိ? ‘‘န ခေါ, ဗြာဟ္မဏာ, သန္ဒိဿန္တိ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဗြာဟ္မဏဓမ္မေ’’တိ။ ‘‘သာဓု နော ဘဝံ ဂေါတမော ပေါရာဏာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဗြာဟ္မဏဓမ္မံ ဘာသတု, သစေ ဘောတော ဂေါတမဿ အဂရူ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏာ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –
၂၈၆.
‘‘ဣသယော ပုဗ္ဗကာ အာသုံ၊ သညတတ္တာ တပဿိနော။
ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ဟိတွာ၊ အတ္တဒတ္ထမစာရိသုံ။
၂၈၇.
‘‘န ပသူ ဗြာဟ္မဏာနာသုံ၊ န ဟိရညံ န ဓါနိယံ။
သဇ္ဈာယဓနဓညာသုံ၊ ဗြဟ္မံ နိဓိမပါလယုံ။
၂၈၈.
‘‘ယံ နေသံ ပကတံ အာသိ၊ ဒွါရဘတ္တံ ဥပဋ္ဌိတံ။
သဒ္ဓါပကတမေသာနံ၊ ဒါတဝေ တဒမညိသုံ။
၂၈၉.
‘‘နာနာရတ္တေဟိ ဝတ္ထေဟိ၊ သယနေဟာဝသထေဟိ စ။
ဖီတာ ဇနပဒါ ရဋ္ဌာ၊ တေ နမသ္သိံသု ဗြာဟ္မဏေ။
၂၉၀.
‘‘အဝဇ္ဈာ ဗြာဟ္မဏာ အာသုံ၊ အဇေယျာ ဓမ္မရက္ခိတာ။
န နေ ကောစိ နိဝါရေသိ၊ ကုလဒွါရေသု သဗ္ဗသော။
၂၉၁.
‘‘အဋ္ဌစတ္တာလီသံ ဝဿာနိ၊ (ကောမာရ) ဗြဟ္မစရိယံ စရိံသု တေ။
ဝိဇ္ဇာစရဏပရိယေဋ္ဌိံ၊ အစရုံ ဗြာဟ္မဏာ ပုရေ။
၂၉၂.
‘‘န ဗြာဟ္မဏာ အညမဂမုံ၊ နပိ ဘရိယံ ကိဏိံသု တေ။
သမ္ပိယေနေဝ သံဝါသံ၊ သင်္ဂန္တွာ သမရောစယုံ။
၂၉၃.
‘‘အညတြ တမှာ သမယာ၊ ဥတုဝေရမဏိံ ပတိ။
အန္တရာ မေထုနံ ဓမ္မံ၊ နာဿု ဂစ္ဆန္တိ ဗြာဟ္မဏာ။
၂၉၄.
‘‘ဗြဟ္မစရိယဉ္စ သီလဉ္စ၊ အဇ္ဇဝံ မဒ္ဒဝံ တပံ။
သောရစ္စံ အဝိဟိံသဉ္စ၊ ခန္တိဉ္စာပိ အဝဏ္ဏယုံ။
၂၉၅.
‘‘ယော နေသံ ပရမော အာသိ၊ ဗြဟ္မာ ဒဠှပရက္ကမော။
သ ဝါပိ မေထုနံ ဓမ္မံ၊ သုပိနန္တေပိ နာဂမာ။
၂၉၆.
‘‘တဿ ဝတ္တမနုသိက္ခန္တာ၊ ဣဓေကေ ဝိညုဇာတိကာ။
ဗြဟ္မစရိယဉ္စ သီလဉ္စ၊ ခန္တိဉ္စာပိ အဝဏ္ဏယုံ။
၂၉၇.
‘‘တဏ္ဍုလံ သယနံ ဝတ္ထံ၊ သပ္ပိတေလဉ္စ ယာစိယ။
ဓမ္မေန သမောဓါနေတွာ၊ တတော ယညမကပ္ပယုံ။
၂၉၈.
‘‘ဥပဋ္ဌိတသ္မိံ ယညသ္မိံ၊ နာဿု ဂါဝေါ ဟနိံသု တေ။
ယထာ မာတာ ပိတာ ဘာတာ၊ အညေ ဝါပိ စ ဉာတကာ။
ဂါဝေါ နော ပရမာ မိတ္တာ၊ ယာသု ဇာယန္တိ ဩသဓါ။
၂၉၉.
‘‘အန္နဒါ ဗလဒါ စေတာ၊ ဝဏ္ဏဒါ သုခဒါ တထာ [သုခဒါ စ တာ (က.)]။
ဧတမတ္ထဝသံ ဉတွာ၊ နာဿု ဂါဝေါ ဟနိံသု တေ။
၃၀၀.
‘‘သုခုမာလာ မဟာကာယာ၊ ဝဏ္ဏဝန္တော ယသဿိနော။
ဗြာဟ္မဏာ သေဟိ ဓမ္မေဟိ၊ ကိစ္စာကိစ္စေသု ဥဿုကာ။
ယာဝ လောကေ အဝတ္တိံသု၊ သုခမေဓိတ္ထယံ ပဇာ။
၃၀၁.
‘‘တေသံ အာသိ ဝိပလ္လာသော၊ ဒိသွာန အဏုတော အဏုံ။
ရာဇိနော စ ဝိယာကာရံ၊ နာရိယော သမလင်္ကတာ။
၃၀၂.
‘‘ရထေ စာဇညသံယုတ္တေ၊ သုကတေ စိတ္တသိဗ္ဗနေ။
နိဝေသနေ နိဝေသေ စ၊ ဝိဘတ္တေ ဘာဂသော မိတေ။
၃၀၃.
‘‘ဂေါမဏ္ဍလပရိဗ္ယူဠှံ၊ နာရီဝရဂဏာယုတံ။
ဥဠာရံ မာနုသံ ဘောဂံ၊ အဘိဇ္ဈာယိံသု ဗြာဟ္မဏာ။
၃၀၄.
‘‘တေ တတ္ထ မန္တေ ဂန္ထေတွာ၊ ဩက္ကာကံ တဒုပါဂမုံ။
ပဟူတဓနဓညောသိ ၊ ယဇဿု ဗဟု တေ ဝိတ္တံ။
ယဇဿု ဗဟု တေ ဓနံ။
၃၀၅.
‘‘တတော စ ရာဇာ သညတ္တော၊ ဗြာဟ္မဏေဟိ ရထေသဘော။
အဿမေဓံ ပုရိသမေဓံ၊ သမ္မာပါသံ ဝါဇပေယျံ နိရဂ္ဂဠံ။
ဧတေ ယာဂေ ယဇိတွာန၊ ဗြာဟ္မဏာနမဒါ ဓနံ။
၃၀၆.
‘‘ဂါဝေါ သယနဉ္စ ဝတ္ထဉ္စ၊ နာရိယော သမလင်္ကတာ။
ရထေ စာဇညသံယုတ္တေ၊ သုကတေ စိတ္တသိဗ္ဗနေ။
၃၀၇.
‘‘နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ၊ သုဝိဘတ္တာနိ ဘာဂသော။
နာနာဓညဿ ပူရေတွာ၊ ဗြာဟ္မဏာနမဒါ ဓနံ။
၃၀၈.
‘‘တေ စ တတ္ထ ဓနံ လဒ္ဓါ၊ သန္နိဓိံ သမရောစယုံ။
တေသံ ဣစ္ဆာဝတိဏ္ဏာနံ၊ ဘိယျော တဏှာ ပဝဍ္ဎထ။
တေ တတ္ထ မန္တေ ဂန္ထေတွာ၊ ဩက္ကာကံ ပုနမုပါဂမုံ။
၃၀၉.
‘‘ယထာ အာပေါ စ ပထဝီ စ၊ ဟိရညံ ဓနဓါနိယံ။
ဧဝံ ဂါဝေါ မနုဿာနံ၊ ပရိက္ခာရော သော ဟိ ပါဏိနံ။
ယဇဿု ဗဟု တေ ဝိတ္တံ၊ ယဇဿု ဗဟု တေ ဓနံ။
၃၁၀.
‘‘တတော စ ရာဇာ သညတ္တော၊ ဗြာဟ္မဏေဟိ ရထေသဘော။
နေကာ သတသဟဿိယော၊ ဂါဝေါ ယညေ အဃာတယိ။
၃၁၁.
‘‘န ပါဒါ န ဝိသာဏေန၊ နာဿု ဟိံသန္တိ ကေနစိ။
ဂါဝေါ ဧဠကသမာနာ၊ သောရတာ ကုမ္ဘဒူဟနာ။
တာ ဝိသာဏေ ဂဟေတွာန၊ ရာဇာ သတ္ထေန ဃာတယိ။
၃၁၂.
‘‘တတော ဒေဝါ ပိတရော စ [တတော စ ဒေဝါ ပိတရော (သီ. သျာ.)]၊ ဣန္ဒော အသုရရက္ခသာ။
အဓမ္မော ဣတိ ပက္ကန္ဒုံ၊ ယံ သတ္ထံ နိပတီ ဂဝေ။
၃၁၃.
‘‘တယော ရောဂါ ပုရေ အာသုံ၊ ဣစ္ဆာ အနသနံ ဇရာ။
ပသူနဉ္စ သမာရမ္ဘာ၊ အဋ္ဌာနဝုတိမာဂမုံ။
၃၁၄.
‘‘ဧသော အဓမ္မော ဒဏ္ဍာနံ၊ ဩက္ကန္တော ပုရာဏော အဟု။
အဒူသိကာယော ဟညန္တိ၊ ဓမ္မာ ဓံသန္တိ [ဓံသေန္တိ (သီ. ဣ.)] ယာဇကာ။
၃၁၅.
‘‘ဧဝမေသော အဏုဓမ္မော၊ ပေါရာဏော ဝိညုဂရဟိတော။
ယတ္ထ ဧဒိသကံ ပဿတိ၊ ယာဇကံ ဂရဟတီ [ဂရဟီ (က.)] ဇနော။
၃၁၆.
‘‘ဧဝံ ဓမ္မေ ဝိယာပန္နေ၊ ဝိဘိန္နာ သုဒ္ဒဝေဿိကာ။
ပုထူ ဝိဘိန္နာ ခတ္တိယာ၊ ပတိံ ဘရိယာဝမညထ။
၃၁၇.
‘‘ခတ္တိယာ ဗြဟ္မဗန္ဓူ စ၊ ယေ စညေ ဂေါတ္တရက္ခိတာ။
ဇာတိဝါဒံ နိရံကတွာ [နိရာကတွာ (?) ယထာ အနိရာကတဇ္ဈာနောတိ]၊ ကာမာနံ ဝသမနွဂု’’န္တိ။
ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ. ။ ဥပါသကေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတေ သရဏံ ဂတေ’’တိ။
ဗြာဟ္မဏဓမ္မိကသုတ္တံ သတ္တမံ နိဋ္ဌိတံ။
၈. နာဝါသုတ္တံ
၃၁၈.
ယသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ ပုရိသော ဝိဇညာ၊ ဣန္ဒံဝ နံ ဒေဝတာ ပူဇယေယျ။
သော ပူဇိတော တသ္မိ ပသန္နစိတ္တော၊ ဗဟုဿုတော ပါတုကရောတိ ဓမ္မံ။
၃၁၉.
တဒဋ္ဌိကတွာန နိသမ္မ ဓီရော၊ ဓမ္မာနုဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇမာနော။
ဝိညူ ဝိဘာဝီ နိပုဏော စ ဟောတိ၊ ယော တာဒိသံ ဘဇတိ အပ္ပမတ္တော။
၃၂၀.
ခုဒ္ဒဉ္စ ဗာလံ ဥပသေဝမာနော၊ အနာဂတတ္ထဉ္စ ဥသူယကဉ္စ။
ဣဓေဝ ဓမ္မံ အဝိဘာဝယိတွာ၊ အဝိတိဏ္ဏကင္ခော မရဏံ ဥပေတိ။
၃၂၁.
ယထာ နရော အာပဂမောတရိတွာ၊ မဟောဒကံ သလိလံ သီဃသောတံ။
သော ဝုယှမာနော အနုသောတဂါမီ၊ ကိံ သော ပရေ သက္ခတိ တာရယေတုံ။
၃၂၂.
တထေဝ ဓမ္မံ အဝိဘာဝယိတွာ၊ ဗဟုဿုတာနံ အနိသာမယတ္ထံ။
သယံ အဇာနံ အဝိတိဏ္ဏကင္ခော၊ ကိံ သော ပရေ သက္ခတိ နိဇ္ဈပေတုံ။
၃၂၃.
ယထာပိ နာဝံ ဒဠှမာရုဟိတွာ၊ ဖိယေန [ပိယေန (သီ. သျာ.)] ရိတ္တေန သမင်္ဂိဘူတော။
သော တာရယေ တတ္ထ ဗဟူပိ အညေ၊ တတ္ရူပယညူ ကုသလော မုတီမာ [မတီမာ (သျာ. က.)]။
၃၂၄.
ဧဝမ္ပိ ယော ဝေဒဂု ဘာဝိတတ္တော၊ ဗဟုဿုတော ဟောတိ အဝေဓဓမ္မော။
သော ခေါ ပရေ နိဇ္ဈပယေ ပဇာနံ၊ သောတာဝဓါနူပနိသူပပန္နေ။
၃၂၅.
တသ္မာ ဟဝေ သပ္ပုရိသံ ဘဇေထ၊ မေဓါဝိနဉ္စေဝ ဗဟုဿုတဉ္စ။
အညာယ အတ္ထံ ပဋိပဇ္ဇမာနော၊ ဝိညာတဓမ္မော သ သုခံ [သော သုခံ (သီ.)] လဘေထာတိ။
နာဝါသုတ္တံ အဋ္ဌမံ နိဋ္ဌိတံ။
၉. ကိံသီလသုတ္တံ
၃၂၆.
‘‘ကိံသီလော ကိံသမာစာရော၊ ကာနိ ကမ္မာနိ ဗြူဟယံ။
နရော သမ္မာ နိဝိဋ္ဌဿ၊ ဥတ္တမတ္ထဉ္စ ပါပုဏေ’’။
၃၂၇.
‘‘ဝုဍ္ဎာပစာယီ အနုသူယကော သိယာ၊ ကာလညူ [ကာလညု (သီ. သျာ.)] စဿ ဂရူနံ [ဂရူနံ (သီ.)] ဒဿနာယ။
ဓမ္မိံ ကထံ ဧရယိတံ ခဏညူ၊ သုဏေယျ သက္ကစ္စ သုဘာသိတာနိ။
၃၂၈.
‘‘ကာလေန ဂစ္ဆေ ဂရူနံ သကာသံ၊ ထမ္ဘံ နိရံကတွာ [နိရာကတွာ (?) နိ + အာ + ကရ + တွာ] နိဝါတဝုတ္တိ။
အတ္ထံ ဓမ္မံ သံယမံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ အနုဿရေ စေဝ သမာစရေ စ။
၃၂၉.
‘‘ဓမ္မာရာမော ဓမ္မရတော၊ ဓမ္မေ ဌိတော ဓမ္မဝိနိစ္ဆယညူ။
နေဝါစရေ ဓမ္မသန္ဒောသဝါဒံ၊ တစ္ဆေဟိ နီယေထ သုဘာသိတေဟိ။
၃၃၀.
‘‘ဟဿံ ဇပ္ပံ ပရိဒေဝံ ပဒေါသံ၊ မာယာကတံ ကုဟနံ ဂိဒ္ဓိ မာနံ။
သာရမ္ဘံ ကက္ကသံ ကသာဝဉ္စ မုစ္ဆံ [သာရမ္ဘ ကက္ကဿ ကသာဝ မုစ္ဆံ (သျာ. ဣ.)]၊ ဟိတွာ စရေ ဝီတမဒေါ ဌိတတ္တော။
၃၃၁.
‘‘ဝိညာတသာရာနိ သုဘာသိတာနိ၊ သုတဉ္စ ဝိညာတသမာဓိသာရံ။
န တဿ ပညာ စ သုတဉ္စ ဝဍ္ဎတိ၊ ယော သာဟသော ဟောတိ နရော ပမတ္တော။
၃၃၂.
‘‘ဓမ္မေ စ ယေ အရိယပဝေဒိတေ ရတာ၊
အနုတ္တရာ တေ ဝစသာ မနသာ ကမ္မုနာ စ။
တေ သန္တိသောရစ္စသမာဓိသဏ္ဌိတာ၊
သုတဿ ပညာယ စ သာရမဇ္ဈဂူ’’တိ။
ကိံသီလသုတ္တံ နဝမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀. ဥဋ္ဌာနသုတ္တံ
၃၃၃.
ဥဋ္ဌဟထ နိသီဒထ၊ ကော အတ္ထော သုပိတေန ဝေါ။
အာတုရာနဉှိ ကာ နိဒ္ဒါ၊ သလ္လဝိဒ္ဓါန ရုပ္ပတံ။
၃၃၄.
ဥဋ္ဌဟထ နိသီဒထ၊ ဒဠှံ သိက္ခထ သန္တိယာ။
မာ ဝေါ ပမတ္တေ ဝိညာယ၊ မစ္စုရာဇာ အမောဟယိတ္ထ ဝသာနုဂေ။
၃၃၅.
ယာယ ဒေဝါ မနုဿာ စ၊ သိတာ တိဋ္ဌန္တိ အတ္ထိကာ။
တရထေတံ ဝိသတ္တိကံ၊ ခဏော ဝေါ [ခဏော ဝေ (ဣ. က.)] မာ ဥပစ္စဂါ။
ခဏာတီတာ ဟိ သောစန္တိ၊ နိရယမှိ သမပ္ပိတာ။
၃၃၆.
ပမာဒေါ ရဇော ပမာဒေါ၊ ပမာဒါနုပတိတော ရဇော။
အပ္ပမာဒေန ဝိဇ္ဇာယ၊ အဗ္ဗဟေ [အဗ္ဗူဠ္ဟေ (သျာ. ဣ.)၊ အဗ္ဗုဟေ (က. အဋ္ဌ.)] သလ္လမတ္တနောတိ။
ဥဋ္ဌာနသုတ္တံ ဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၁. ရာဟုလသုတ္တံ
၃၃၇.
‘‘ကစ္စိ အဘိဏှသံဝါသာ၊ နာဝဇာနာသိ ပဏ္ဍိတံ။
ဥက္ကာဓါရော [ဩက္ကာဓါရော (သျာ. က.)] မနုဿာနံ၊ ကစ္စိ အပစိတော တယာ’’ [တဝ (သီ. အဋ္ဌ.)]။
၃၃၈.
‘‘နာဟံ အဘိဏှသံဝါသာ၊ အဝဇာနာမိ ပဏ္ဍိတံ။
ဥက္ကာဓါရော မနုဿာနံ၊ နိစ္စံ အပစိတော မယာ’’။
၃၃၉.
‘‘ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ဟိတွာ၊ ပိယရူပေ မနောရမေ။
သဒ္ဓါယ ဃရာ နိက္ခမ္မ၊ ဒုက္ခဿန္တကရော ဘဝ။
၃၄၀.
‘‘မိတ္တေ ဘဇဿု ကလျာဏေ၊ ပန္တဉ္စ သယနာသနံ။
ဝိဝိတ္တံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ၊ မတ္တညူ ဟောဟိ ဘောဇနေ။
၃၄၁.
‘‘စီဝရေ ပိဏ္ဍပါတေ စ၊ ပစ္စယေ သယနာသနေ။
ဧတေသု တဏှံ မာကာသိ၊ မာ လောကံ ပုနရာဂမိ။
၃၄၂.
‘‘သံဝုတော ပါတိမောက္ခသ္မိံ၊ ဣန္ဒ္ရိယေသု စ ပဉ္စသု။
သတိ ကာယဂတာတ္ယတ္ထု၊ နိဗ္ဗိဒါဗဟုလော ဘဝ။
၃၄၃.
‘‘နိမိတ္တံ ပရိဝဇ္ဇေဟိ၊ သုဘံ ရာဂူပသဉှိတံ။
အသုဘာယ စိတ္တံ ဘာဝေဟိ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။
၃၄၄.
‘‘အနိမိတ္တဉ္စ ဘာဝေဟိ၊ မာနာနုသယမုဇ္ဇဟ။
တတော မာနာဘိသမယာ၊ ဥပသန္တော စရိဿတီ’’တိ။
ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အဘိဏှံ ဩဝဒတီတိ။
ရာဟုလသုတ္တံ ဧကာဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၂. နိဂြောဓကပ္ပသုတ္တံ
ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အာဠဝိယံ ဝိဟရတိ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ဝင္ဂီသဿ ဥပဇ္ဈာယော နိဂြောဓကပ္ပော နာမ ထေရော အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ အစိရပရိနိဗ္ဗုတော ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော ဝင္ဂီသဿ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ပရိနိဗ္ဗုတော နု ခေါ မေ ဥပဇ္ဈာယော ဥဒါဟု နော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ ဝင္ဂီသော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဝင္ဂီသော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘ပရိနိဗ္ဗုတော နု ခေါ မေ ဥပဇ္ဈာယော, ဥဒါဟု နော ပရိနဗ္ဗုတော’’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဝင္ဂီသော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
၃၄၅.
‘‘ပုစ္ဆာမ [ပုစ္ဆာမိ (က.)] သတ္ထာရမနောမပညံ၊ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ယော ဝိစိကိစ္ဆာနံ ဆေတ္တာ။
အဂ္ဂါဠဝေ ကာလမကာသိ ဘိက္ခု၊ ဉာတော ယသဿီ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တော။
၃၄၆.
‘‘နိဂြောဓကပ္ပော ဣတိ တဿ နာမံ၊ တယာ ကတံ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿ။
သော တံ နမဿံ အစရိ မုတ္ယပေက္ခော၊ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဒဠှဓမ္မဒဿီ။
၃၄၇.
‘‘တံ သာဝကံ သကျ [သက္က (သီ. သျာ. ဣ.)] မယမ္ပိ သဗ္ဗေ၊ အညာတုမိစ္ဆာမ သမန္တစက္ခု။
သမဝဋ္ဌိတာ နော သဝနာယ သောတာ၊ တုဝံ နော သတ္ထာ တ္ဝမနုတ္တရောသိ။
၃၄၈.
‘‘ဆိန္ဒေဝ နော ဝိစိကိစ္ဆံ ဗြူဟိ မေတံ၊ ပရိနိဗ္ဗုတံ ဝေဒယ ဘူရိပည။
မဇ္ဈေဝ [မဇ္ဈေ စ (သျာ. က.)] နော ဘာသ သမန္တစက္ခု၊ သက္ကောဝ ဒေဝါန သဟဿနေတ္တော။
၃၄၉.
‘‘ယေ ကေစိ ဂန္ထာ ဣဓ မောဟမဂ္ဂါ၊ အညာဏပက္ခာ ဝိစိကိစ္ဆဌာနာ။
တထာဂတံ ပတွာ န တေ ဘဝန္တိ၊ စက္ခုဉှိ ဧတံ ပရမံ နရာနံ။
၃၅၀.
‘‘နော စေ ဟိ ဇာတု ပုရိသော ကိလေသေ၊ ဝါတော ယထာ အဗ္ဘဓနံ ဝိဟာနေ။
တမောဝဿ နိဝုတော သဗ္ဗလောကော၊ န ဇောတိမန္တောပိ နရာ တပေယျုံ။
၃၅၁.
‘‘ဓီရာ စ ပဇ္ဇောတကရာ ဘဝန္တိ၊ တံ တံ အဟံ ဝီရ [ဓီရ (သီ. သျာ.)] တထေဝ မညေ။
ဝိပဿိနံ ဇာနမုပါဂမုမှာ [ဇာနမုပဂမမှာ (သီ. သျာ.)]၊ ပရိသာသု နော အာဝိကရောဟိ ကပ္ပံ။
၃၅၂.
‘‘ခိပ္ပံ ဂိရံ ဧရယ ဝဂ္ဂု ဝဂ္ဂုံ၊ ဟံသောဝ ပဂ္ဂယှ သဏိကံ [သဏိံ (သျာ. ဣ.)] နိကူဇ။
ဗိန္ဒုဿရေန သုဝိကပ္ပိတေန၊ သဗ္ဗေဝ တေ ဥဇ္ဇုဂတာ သုဏောမ။
၃၅၃.
‘‘ပဟီနဇာတိမရဏံ အသေသံ၊ နိဂ္ဂယှ ဓေါနံ [ဓေါတံ (သီ.)] ဝဒေဿာမိ ဓမ္မံ။
န ကာမကာရော ဟိ ပုထုဇ္ဇနာနံ၊ သင်္ခေယျကာရော စ [သင်္ခယျကာရောဝ (က.)] တထာဂတာနံ။
၃၅၄.
‘‘သမ္ပန္နဝေယျာကရဏံ တဝေဒံ၊ သမုဇ္ဇုပညဿ [သမုဇ္ဇပညဿ (သျာ. က.)] သမုဂ္ဂဟီတံ။
အယမဉ္ဇလီ ပစ္ဆိမော သုပ္ပဏာမိတော၊ မာ မောဟယီ ဇာနမနောမပည။
၃၅၅.
‘‘ပရောဝရံ [ဝရာဝရံ (ကတ္ထစိ)] အရိယဓမ္မံ ဝိဒိတွာ၊ မာ မောဟယီ ဇာနမနောမဝီရ။
ဝါရိံ ယထာ ဃမ္မနိ ဃမ္မတတ္တော၊ ဝါစာဘိကင်္ခါမိ သုတံ ပဝဿ [သုတဿ ဝဿ (သျာ.)]။
၃၅၆.
‘‘ယဒတ္ထိကံ [ယဒတ္ထိယံ (ဣ.)၊ ယဒတ္ထိတံ (က.)] ဗြဟ္မစရိယံ အစရီ၊ ကပ္ပါယနော ကစ္စိဿ တံ အမောဃံ။
နိဗ္ဗာယိ သော အာဒု သဥပါဒိသေသော၊ ယထာ ဝိမုတ္တော အဟု တံ သုဏောမ’’။
၃၅၇.
‘‘အစ္ဆေစ္ဆိ [အဆေဇ္ဇိ (က.)] တဏှံ ဣဓ နာမရူပေ၊ (ဣတိ ဘဂဝါ)
ကဏှဿ [တဏှာယ (က.)] သောတံ ဒီဃရတ္တာနုသယိတံ။
အတာရိ ဇာတိံ မရဏံ အသေသံ၊’’
ဣစ္စဗြဝီ ဘဂဝါ ပဉ္စသေဋ္ဌော။
၃၅၈.
‘‘ဧသ သုတွာ ပသီဒါမိ၊ ဝစော တေ ဣသိသတ္တမ။
အမောဃံ ကိရ မေ ပုဋ္ဌံ၊ န မံ ဝဉ္စေသိ ဗြာဟ္မဏော။
၃၅၉.
‘‘ယထာဝါဒီ တထာကာရီ၊ အဟု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။
အစ္ဆိဒါ မစ္စုနော ဇာလံ၊ တတံ မာယာဝိနော ဒဠှံ။
၃၆၀.
‘‘အဒ္ဒသာ ဘဂဝါ အာဒိံ၊ ဥပါဒါနဿ ကပ္ပိယော။
အစ္စဂါ ဝတ ကပ္ပါယနော၊ မစ္စုဓေယျံ သုဒုတ္တရ’’န္တိ။
နိဂြောဓကပ္ပသုတ္တံ ဒွါဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၃. သမ္မာပရိဗ္ဗာဇနီယသုတ္တံ
၃၆၁.
‘‘ပုစ္ဆာမိ မုနိံ ပဟူတပညံ၊
တိဏ္ဏံ ပါရင်္ဂတံ ပရိနိဗ္ဗုတံ ဌိတတ္တံ။
နိက္ခမ္မ ဃရာ ပနုဇ္ဇ ကာမေ၊ ကထံ ဘိက္ခု
သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ’’။
၃၆၂.
‘‘ယဿ မင်္ဂလာ သမူဟတာ၊ (ဣတိ ဘဂဝါ)
ဥပ္ပါတာ သုပိနာ စ လက္ခဏာ စ။
သော မင်္ဂလဒေါသဝိပ္ပဟီနော၊
သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၆၃.
‘‘ရာဂံ ဝိနယေထ မာနုသေသု၊ ဒိဗ္ဗေသု ကာမေသု စာပိ ဘိက္ခု။
အတိက္ကမ္မ ဘဝံ သမေစ္စ ဓမ္မံ၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၆၄.
‘‘ဝိပိဋ္ဌိကတွာန ပေသုဏာနိ၊ ကောဓံ ကဒရိယံ ဇဟေယျ ဘိက္ခု။
အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပဟီနော၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၆၅.
‘‘ဟိတွာန ပိယဉ္စ အပ္ပိယဉ္စ၊ အနုပါဒါယ အနိဿိတော ကုဟိဉ္စိ။
သံယောဇနိယေဟိ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၆၆.
‘‘န သော ဥပဓီသု သာရမေတိ၊ အာဒါနေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒရာဂံ။
သော အနိဿိတော အနညနေယျော၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၆၇.
‘‘ဝစသာ မနသာ စ ကမ္မုနာ စ၊ အဝိရုဒ္ဓေါ သမ္မာ ဝိဒိတွာ ဓမ္မံ။
နိဗ္ဗာနပဒါဘိပတ္ထယာနော၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၆၈.
‘‘ယော ဝန္ဒတိ မန္တိ နုဏ္ဏမေယျ [နုန္နမေယျ (?)]၊ အက္ကုဋ္ဌောပိ န သန္ဓိယေထ ဘိက္ခု။
လဒ္ဓါ ပရဘောဇနံ န မဇ္ဇေ၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၆၉.
‘‘လောဘဉ္စ ဘဝဉ္စ ဝိပ္ပဟာယ၊ ဝိရတော ဆေဒနဗန္ဓနာ စ [ဆေဒနဗန္ဓနတော (သီ. သျာ.)] ဘိက္ခု။
သော တိဏ္ဏကထံကထော ဝိသလ္လော၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၇၀.
‘‘သာရုပ္ပံ အတ္တနော ဝိဒိတွာ၊ နော စ ဘိက္ခု ဟိံသေယျ ကဉ္စိ လောကေ။
ယထာ တထိယံ ဝိဒိတွာ ဓမ္မံ၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၇၁.
‘‘ယဿာနုသယာ န သန္တိ ကေစိ၊ မူလာ စ [မူလာ (သီ. သျာ.)] အကုသလာ သမူဟတာသေ။
သော နိရာသော [နိရာသယော (သီ.)၊ နိရာသသော (သျာ.)] အနာသိသာနော [အနာသယာနော (သီ. ဣ.)၊ အနာသသာနော (သျာ.)]၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၇၂.
‘‘အာသဝခီဏော ပဟီနမာနော၊ သဗ္ဗံ ရာဂပထံ ဥပါတိဝတ္တော။
ဒန္တော ပရိနိဗ္ဗုတော ဌိတတ္တော၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၇၃.
‘‘သဒ္ဓေါ သုတဝါ နိယာမဒဿီ၊ ဝဂ္ဂဂတေသု န ဝဂ္ဂသာရိ ဓီရော။
လောဘံ ဒေါသံ ဝိနေယျ ပဋိဃံ၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၇၄.
‘‘သံသုဒ္ဓဇိနော ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊ ဓမ္မေသု ဝသီ ပါရဂူ အနေဇော။
သင်္ခါရနိရောဓဉာဏကုသလော ၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၇၅.
‘‘အတီတေသု အနာဂတေသု စာပိ၊ ကပ္ပါတီတော အတိစ္စသုဒ္ဓိပညော။
သဗ္ဗာယတနေဟိ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ။
၃၇၆.
‘‘အညာယ ပဒံ သမေစ္စ ဓမ္မံ၊ ဝိဝဋံ ဒိသွာန ပဟာနမာသဝါနံ။
သဗ္ဗုပဓီနံ ပရိက္ခယာနော [ပရိက္ခယာ (ဣ.)]၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျ’’။
၃၇၇.
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ ဘဂဝါ တထေဝ ဧတံ၊ ယော သော ဧဝံဝိဟာရီ ဒန္တော ဘိက္ခု။
သဗ္ဗသံယောဇနယောဂဝီတိဝတ္တော [သဗ္ဗသံယောဇနိယေ စ ဝီတိဝတ္တော (သီ. သျာ. ဣ.)]၊ သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျာ’’တိ။
သမ္မာပရိဗ္ဗာဇနီယသုတ္တံ တေရသမံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၄. ဓမ္မိကသုတ္တံ
ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ဓမ္မိကော ဥပါသကော ပဉ္စဟိ ဥပါသကသတေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဓမ္မိကော ဥပါသကော ဘဂဝန္တံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –
၃၇၈.
‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဂေါတမ ဘူရိပည၊ ကထံကရော သာဝကော သာဓု ဟောတိ။
ယော ဝါ အဂါရာ အနဂါရမေတိ၊ အဂါရိနော ဝါ ပနုပါသကာသေ။
၃၇၉.
‘‘တုဝဉှိ လောကဿ သဒေဝကဿ၊ ဂတိံ ပဇာနာသိ ပရာယဏဉ္စ။
န စတ္ထိ တုလ္ယော နိပုဏတ္ထဒဿီ၊ တုဝဉှိ ဗုဒ္ဓံ ပဝရံ ဝဒန္တိ။
၃၈၀.
‘‘သဗ္ဗံ တုဝံ ဉာဏမဝေစ္စ ဓမ္မံ၊ ပကာသေသိ သတ္တေ အနုကမ္ပမာနော။
ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါသိ သမန္တစက္ခု၊ ဝိရောစသိ ဝိမလော သဗ္ဗလောကေ။
၃၈၁.
‘‘အာဂဉ္ဆိ တေ သန္တိကေ နာဂရာဇာ၊ ဧရာဝဏော နာမ ဇိနောတိ သုတွာ။
သောပိ တယာ မန္တယိတွာဇ္ဈဂမာ၊ သာဓူတိ သုတွာန ပတီတရူပေါ။
၃၈၂.
‘‘ရာဇာပိ တံ ဝေဿဝဏော ကုဝေရော၊ ဥပေတိ ဓမ္မံ ပရိပုစ္ဆမာနော။
တဿာပိ တွံ ပုစ္ဆိတော ဗြူသိ ဓီရ၊ သော စာပိ သုတွာန ပတီတရူပေါ။
၃၈၃.
‘‘ယေ ကေစိမေ တိတ္ထိယာ ဝါဒသီလာ၊ အာဇီဝကာ ဝါ ယဒိ ဝါ နိဂဏ္ဌာ။
ပညာယ တံ နာတိတရန္တိ သဗ္ဗေ၊ ဌိတော ဝဇန္တံ ဝိယ သီဃဂါမိံ။
၃၈၄.
‘‘ယေ ကေစိမေ ဗြာဟ္မဏာ ဝါဒသီလာ၊ ဝုဒ္ဓါ စာပိ ဗြာဟ္မဏာ သန္တိ ကေစိ။
သဗ္ဗေ တယိ အတ္ထဗဒ္ဓါ ဘဝန္တိ၊ ယေ စာပိ အညေ ဝါဒိနော မညမာနာ။
၃၈၅.
‘‘အယဉှိ ဓမ္မော နိပုဏော သုခေါ စ၊ ယောယံ တယာ ဘဂဝါ သုပ္ပဝုတ္တော။
တမေဝ သဗ္ဗေပိ [သဗ္ဗေ မယံ (သျာ.)] သုဿူသမာနာ၊ တံ နော ဝဒ ပုစ္ဆိတော ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌ။
၃၈၆.
‘‘သဗ္ဗေပိ မေ ဘိက္ခဝေါ သန္နိသိန္နာ၊ ဥပါသကာ စာပိ တထေဝ သောတုံ။
သုဏန္တု ဓမ္မံ ဝိမလေနာနုဗုဒ္ဓံ၊ သုဘာသိတံ ဝါသဝဿေဝ ဒေဝါ’’။
၃၈၇.
‘‘သုဏာထ မေ ဘိက္ခဝေါ သာဝယာမိ ဝေါ၊ ဓမ္မံ ဓုတံ တဉ္စ စရာထ သဗ္ဗေ။
ဣရိယာပထံ ပဗ္ဗဇိတာနုလောမိကံ၊ သေဝေထ နံ အတ္ထဒသော မုတီမာ။
၃၈၈.
‘‘နော ဝေ ဝိကာလေ ဝိစရေယျ ဘိက္ခု၊ ဂါမေ စ ပိဏ္ဍာယ စရေယျ ကာလေ။
အကာလစာရိဉှိ သဇန္တိ သင်္ဂါ၊ တသ္မာ ဝိကာလေ န စရန္တိ ဗုဒ္ဓါ။
၃၈၉.
‘‘ရူပါ စ သဒ္ဒါ စ ရသာ စ ဂန္ဓာ၊ ဖဿာ စ ယေ သမ္မဒယန္တိ သတ္တေ။
ဧတေသု ဓမ္မေသု ဝိနေယျ ဆန္ဒံ၊ ကာလေန သော ပဝိသေ ပါတရာသံ။
၃၉၀.
‘‘ပိဏ္ဍဉ္စ ဘိက္ခု သမယေန လဒ္ဓါ၊ ဧကော ပဋိက္ကမ္မ ရဟော နိသီဒေ။
အဇ္ဈတ္တစိန္တီ န မနော ဗဟိဒ္ဓါ၊ နိစ္ဆာရယေ သင်္ဂဟိတတ္တဘာဝေါ။
၃၉၁.
‘‘သစေပိ သော သလ္လပေ သာဝကေန၊ အညေန ဝါ ကေနစိ ဘိက္ခုနာ ဝါ။
ဓမ္မံ ပဏီတံ တမုဒါဟရေယျ၊ န ပေသုဏံ နောပိ ပရူပဝါဒံ။
၃၉၂.
‘‘ဝါဒဉှိ ဧကေ ပဋိသေနိယန္တိ၊ န တေ ပသံသာမ ပရိတ္တပညေ။
တတော တတော နေ ပသဇန္တိ သင်္ဂါ၊ စိတ္တဉှိ တေ တတ္ထ ဂမေန္တိ ဒူရေ။
၃၉၃.
‘‘ပိဏ္ဍံ ဝိဟာရံ သယနာသနဉ္စ၊ အာပဉ္စ သံဃာဋိရဇူပဝါဟနံ။
သုတွာန ဓမ္မံ သုဂတေန ဒေသိတံ၊ သင်္ခါယ သေဝေ ဝရပညသာဝကော။
၃၉၄.
‘‘တသ္မာ ဟိ ပိဏ္ဍေ သယနာသနေ စ၊ အာပေ စ သံဃာဋိရဇူပဝါဟနေ။
ဧတေသု ဓမ္မေသု အနူပလိတ္တော၊ ဘိက္ခု ယထာ ပေါက္ခရေ ဝါရိဗိန္ဒု။
၃၉၅.
‘‘ဂဟဋ္ဌဝတ္တံ ပန ဝေါ ဝဒါမိ၊ ယထာကရော သာဝကော သာဓု ဟောတိ။
န ဟေသ [န ဟေသော (သီ.)] လဗ္ဘာ သပရိဂ္ဂဟေန၊ ဖဿေတုံ ယော ကေဝလော ဘိက္ခုဓမ္မော။
၃၉၆.
‘‘ပါဏံ န ဟနေ [န ဟာနေ (သီ.)] န စ ဃာတယေယျ၊ န စာနုဇညာ ဟနတံ ပရေသံ။
သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓါယ ဒဏ္ဍံ၊ ယေ ထာဝရာ ယေ စ တသာ သန္တိ [တသန္တိ (သီ. ဣ.)] လောကေ။
၃၉၇.
‘‘တတော အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယေယျ၊ ကိဉ္စိ က္ဝစိ သာဝကော ဗုဇ္ဈမာနော။
န ဟာရယေ ဟရတံ နာနုဇညာ၊ သဗ္ဗံ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယေယျ။
၃၉၈.
‘‘အဗြဟ္မစရိယံ ပရိဝဇ္ဇယေယျ၊ အင်္ဂါရကာသုံ ဇလိတံဝ ဝိညူ။
အသမ္ဘုဏန္တော ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ ပရဿ ဒါရံ န အတိက္ကမေယျ။
၃၉၉.
‘‘သဘဂ္ဂတော ဝါ ပရိသဂ္ဂတော ဝါ၊ ဧကဿ ဝေကော [စေတော (သီ. သျာ.)] န မုသာ ဘဏေယျ။
န ဘာဏယေ ဘဏတံ နာနုဇညာ၊ သဗ္ဗံ အဘူတံ ပရိဝဇ္ဇယေယျ။
၄၀၀.
‘‘မဇ္ဇဉ္စ ပါနံ န သမာစရေယျ၊ ဓမ္မံ ဣမံ ရောစယေ ယော ဂဟဋ္ဌော။
န ပါယယေ ပိဝတံ နာနုဇညာ၊ ဥမ္မာဒနန္တံ ဣတိ နံ ဝိဒိတွာ။
၄၀၁.
‘‘မဒါ ဟိ ပါပါနိ ကရောန္တိ ဗာလာ၊ ကာရေန္တိ စညေပိ ဇနေ ပမတ္တေ။
ဧတံ အပုညာယတနံ ဝိဝဇ္ဇယေ၊ ဥမ္မာဒနံ မောဟနံ ဗာလကန္တံ။
၄၀၂.
‘‘ပါဏံ န ဟနေ န စာဒိန္နမာဒိယေ၊ မုသာ န ဘာသေ န စ မဇ္ဇပေါ သိယာ။
အဗြဟ္မစရိယာ ဝိရမေယျ မေထုနာ၊ ရတ္တိံ န ဘုဉ္ဇေယျ ဝိကာလဘောဇနံ။
၄၀၃.
‘‘မာလံ န ဓါရေ န စ ဂန္ဓမာစရေ၊ မဉ္စေ ဆမာယံ ဝ သယေထ သန္ထတေ။
ဧတဉှိ အဋ္ဌင်္ဂိကမာဟုပေါသထံ၊ ဗုဒ္ဓေန ဒုက္ခန္တဂုနာ ပကာသိတံ။
၄၀၄.
‘‘တတော စ ပက္ခဿုပဝဿုပေါသထံ၊ စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိဉ္စ အဋ္ဌမိံ။
ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ ပသန္နမာနသော၊ အဋ္ဌင်္ဂုပေတံ သုသမတ္တရူပံ။
၄၀၅.
‘‘တတော စ ပါတော ဥပဝုတ္ထုပေါသထော၊ အန္နေန ပါနေန စ ဘိက္ခုသသံဃံ။
ပသန္နစိတ္တော အနုမောဒမာနော၊ ယထာရဟံ သံဝိဘဇေထ ဝိညူ။
၄၀၆.
‘‘ဓမ္မေန မာတာပိတရော ဘရေယျ၊ ပယောဇယေ ဓမ္မိကံ သော ဝဏိဇ္ဇံ။
ဧတံ ဂိဟီ ဝတ္တယမပ္ပမတ္တော၊ သယမ္ပဘေ နာမ ဥပေတိ ဒေဝေ’’တိ။
ဓမ္မိကသုတ္တံ စုဒ္ဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
စူဠဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော နိဋ္ဌိတော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ရတနာမဂန္ဓော ဟိရိ စ၊ မင်္ဂလံ သူစိလောမေန။
ဓမ္မစရိယဉ္စ ဗြာဟ္မဏော [ကပိလော ဗြာဟ္မဏောပိ စ (သျာ. က.)]၊ နာဝါ ကိံသီလမုဋ္ဌာနံ။
ရာဟုလော ပုန ကပ္ပော စ၊ ပရိဗ္ဗာဇနိယံ တထာ။
ဓမ္မိကဉ္စ ဝိဒုနော အာဟု၊ စူဠဝဂ္ဂန္တိ စုဒ္ဒသာတိ။