တိကနိပါတ

၃. တိကနိပါတ

၁. ပဌမဝဂ္ဂ

၁. မူလသုတ္တံ

၅၀. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အကုသလမူလာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? လောဘော အကုသလမူလံ, ဒေါသော အကုသလမူလံ, မောဟော အကုသလမူလံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ အကုသလမူလာနီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘လောဘော ဒေါသော စ မောဟော စ၊ ပုရိသံ ပါပစေတသံ။

ဟိံသန္တိ အတ္တသမ္ဘူတာ၊ တစသာရံဝ သမ္ဖလ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဌမံ။

၂. ဓါတုသုတ္တံ

၅၁. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဓါတုယော။ ကတမာ တိဿော? ရူပဓါတု, အရူပဓါတု, နိရောဓဓါတု – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဓါတုယော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ရူပဓါတုံ [ရူပဓါတု (သဗ္ဗတ္ထ)] ပရိညာယ၊ အရူပေသု အသဏ္ဌိတာ။

နိရောဓေ ယေ ဝိမုစ္စန္တိ၊ တေ ဇနာ မစ္စုဟာယိနော။

‘‘ကာယေန အမတံ ဓါတုံ၊ ဖုသယိတွာ [ဖုဿယိတွာ (သျာ.)၊ ဖဿယိတွာ (ဣ.)] နိရူပဓိံ။

ဥပဓိပ္ပဋိနိဿဂ္ဂံ၊ သစ္ဆိကတွာ အနာသဝေါ။

ဒေသေတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အသောကံ ဝိရဇံ ပဒ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမဝေဒနာသုတ္တံ

၅၂. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ –

ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဝေဒနာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သမာဟိတော သမ္ပဇာနော၊ သတော ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

ဝေဒနာ စ ပဇာနာတိ၊ ဝေဒနာနဉ္စ သမ္ဘဝံ။

‘‘ယတ္ထ စေတာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ မဂ္ဂဉ္စ ခယဂါမိနံ။

ဝေဒနာနံ ခယာ ဘိက္ခု၊ နိစ္ဆာတော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယဝေဒနာသုတ္တံ

၅၃. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တိဿော ဣမာ , ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ သုခါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ ဒုက္ခတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ; ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သလ္လတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ; အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ အနိစ္စတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သုခါ ဝေဒနာ ဒုက္ခတော ဒိဋ္ဌာ ဟောတိ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သလ္လတော ဒိဋ္ဌာ ဟောတိ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ အနိစ္စတော ဒိဋ္ဌာ ဟောတိ; အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အရိယော သမ္မဒ္ဒသော အစ္ဆေစ္ဆိ [အစ္ဆေဇ္ဇိ (သီ. ဣ.), အစ္ဆိဇ္ဇိ (က.)], တဏှံ, ဝိဝတ္တယိ [ဝါဝတ္တယိ (သီ. အဋ္ဌ.)] သံယောဇနံ, သမ္မာ မာနာဘိသမယာ အန္တမကာသိ ဒုက္ခဿာ’’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယော သုခံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒ [ဒက္ခိ (သီ. ဣ. က.)၊ အဒက္ခိ (သျာ.)]၊ ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ သလ္လတော။

အဒုက္ခမသုခံ သန္တံ၊ အဒက္ခိ နံ အနိစ္စတော။

‘‘သ ဝေ သမ္မဒ္ဒသော ဘိက္ခု၊ ယတော တတ္ထ ဝိမုစ္စတိ။

အဘိညာဝေါသိတော သန္တော၊ သ ဝေ ယောဂါတိဂေါ မုနီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမဧသနာသုတ္တံ

၅၄. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ, ဘဝေသနာ, ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဧသနာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သမာဟိတော သမ္ပဇာနော၊ သတော ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

ဧသနာ စ ပဇာနာတိ၊ ဧသနာနဉ္စ သမ္ဘဝံ။

‘‘ယတ္ထ စေတာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ မဂ္ဂဉ္စ ခယဂါမိနံ။

ဧသနာနံ ခယာ ဘိက္ခု၊ နိစ္ဆာတော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယဧသနာသုတ္တံ

၅၅. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ, ဘဝေသနာ, ဗြဟ္မစရိယေသနာ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဧသနာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကာမေသနာ ဘဝေသနာ၊ ဗြဟ္မစရိယေသနာ သဟ။

ဣတိ သစ္စပရာမာသော၊ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာ သမုဿယာ။

‘‘သဗ္ဗရာဂဝိရတ္တဿ၊ တဏှက္ခယဝိမုတ္တိနော။

ဧသနာ ပဋိနိဿဋ္ဌာ၊ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာ သမူဟတာ။

ဧသနာနံ ခယာ ဘိက္ခု၊ နိရာသော အကထံကထီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမအာသဝသုတ္တံ

၅၆. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါ။ ကတမေ တယော? ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အာသဝါ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သမာဟိတော သမ္ပဇာနော၊ သတော ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

အာသဝေ စ ပဇာနာတိ၊ အာသဝါနဉ္စ သမ္ဘဝံ။

‘‘ယတ္ထ စေတာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ မဂ္ဂဉ္စ ခယဂါမိနံ။

အာသဝါနံ ခယာ ဘိက္ခု၊ နိစ္ဆာတော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယအာသဝသုတ္တံ

၅၇. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါ။ ကတမေ တယော? ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အာသဝါ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယဿ ကာမာသဝေါ ခီဏော၊ အဝိဇ္ဇာ စ ဝိရာဇိတာ။

ဘဝါသဝေါ ပရိက္ခီဏော၊ ဝိပ္ပမုတ္တော နိရူပဓိ။

ဓါရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ [သဝါဟနန္တိ (ဗဟူသု)]။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. တဏှာသုတ္တံ

၅၈. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမတဏှာ, ဘဝတဏှာ, ဝိဘဝတဏှာ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော တဏှာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘တဏှာယောဂေန သံယုတ္တာ၊ ရတ္တစိတ္တာ ဘဝါဘဝေ။

တေ ယောဂယုတ္တာ မာရဿ၊ အယောဂက္ခေမိနော ဇနာ။

သတ္တာ ဂစ္ဆန္တိ သံသာရံ၊ ဇာတီမရဏဂါမိနော။

‘‘ယေ စ တဏှံ ပဟန္တွာန၊ ဝီတတဏှာ [နိက္ကဏှာ စ (သီ. က.)] ဘဝါဘဝေ။

တေ ဝေ [တေ စ (သီ. ဣ. က.)] ပါရင်္ဂတာ [ပါရဂတာ (က. သီ. သျာ.)] လောကေ၊ ယေ ပတ္တာ အာသဝက္ခယ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ နဝမံ။

၁၀. မာရဓေယျသုတ္တံ

၅၉. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အတိက္ကမ္မ မာရဓေယျံ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစတိ။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အသေခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန ပညာက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အတိက္ကမ္မ မာရဓေယျံ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သီလံ သမာဓိ ပညာ စ၊ ယဿ ဧတေ သုဘာဝိတာ။

အတိက္ကမ္မ မာရဓေယျံ၊ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒသမံ။

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မူလဓါတု အထ ဝေဒနာ ဒုဝေ၊ ဧသနာ စ ဒုဝေ အာသဝါ ဒုဝေ။

တဏှာတော စ အထ [တဏှာတော အထ (သျာ.)] မာရဓေယျတော၊ ဝဂ္ဂမာဟု ပဌမန္တိ မုတ္တမန္တိ။

၂. ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁. ပုညကိရိယဝတ္ထုသုတ္တံ

၆၀. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ပုညကိရိယဝတ္ထူနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ဒါနမယံ ပုညကိရိယဝတ္ထု, သီလမယံ ပုညကိရိယဝတ္ထု, ဘာဝနာမယံ ပုညကိရိယဝတ္ထု – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ပုညကိရိယဝတ္ထူနီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ပုညမေဝ သော သိက္ခေယျ၊ အာယတဂ္ဂံ သုခုဒြယံ။

ဒါနဉ္စ သမစရိယဉ္စ၊ မေတ္တစိတ္တဉ္စ ဘာဝယေ။

‘‘ဧတေ ဓမ္မေ ဘာဝယိတွာ၊ တယော သုခသမုဒ္ဒယေ။

အဗျာပဇ္ဈံ သုခံ လောကံ၊ ပဏ္ဍိတော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဌမံ။

၂. စက္ခုသုတ္တံ

၆၁. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ခူနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? မံသစက္ခု, ဒိဗ္ဗစက္ခု, ပညာစက္ခု – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ စက္ခူနီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘မံသစက္ခု ဒိဗ္ဗစက္ခု၊ ပညာစက္ခု အနုတ္တရံ။

ဧတာနိ တီဏိ စက္ခူနိ၊ အက္ခာသိ ပုရိသုတ္တမော။

‘‘မံသစက္ခုဿ ဥပ္ပါဒေါ၊ မဂ္ဂေါ ဒိဗ္ဗဿ စက္ခုနော။

ယတော ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာစက္ခု အနုတ္တရံ။

ယဿ စက္ခုဿ ပဋိလာဘာ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဣန္ဒ္ရိယသုတ္တံ

၆၂. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? အနညာတညဿာမီတိန္ဒ္ရိယံ, အညိန္ဒ္ရိယံ, အညာတာဝိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ဣန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သေခဿ သိက္ခမာနဿ၊ ဥဇုမဂ္ဂါနုသာရိနော။

ခယသ္မိံ ပဌမံ ဉာဏံ၊ တတော အညာ အနန္တရာ။

‘‘တတော အညာ ဝိမုတ္တဿ၊ ဉာဏံ ဝေ ဟောတိ တာဒိနော။

အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တီတိ၊ ဘဝသံယောဇနက္ခယာ။

‘‘သ ဝေ [သစေ (သီ. သျာ.)] ဣန္ဒ္ရိယသမ္ပန္နော၊ သန္တော သန္တိပဒေ ရတော။

ဓါရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ တတိယံ။

၄. အဒ္ဓါသုတ္တံ

၆၃. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါ။ ကတမေ တယော? အတီတော အဒ္ဓါ, အနာဂတော အဒ္ဓါ, ပစ္စုပ္ပန္နော အဒ္ဓါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အဒ္ဓါ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘အက္ခေယျသညိနော သတ္တာ၊ အက္ခေယျသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတာ။

အက္ခေယျံ အပရိညာယ၊ ယောဂမာယန္တိ မစ္စုနော။

‘‘အက္ခေယျဉ္စ ပရိညာယ၊ အက္ခာတာရံ န မညတိ။

ဖုဋ္ဌော ဝိမောက္ခော မနသာ၊ သန္တိပဒမနုတ္တရံ။

‘‘သ ဝေ [သစေ (က.)] အက္ခေယျသမ္ပန္နော၊ သန္တော သန္တိပဒေ ရတော။

သင်္ခါယသေဝီ ဓမ္မဋ္ဌော၊ သင္ခ္ယံ နောပေတိ ဝေဒဂူ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုစ္စရိတသုတ္တံ

၆၄. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုစ္စရိတာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ, မနောဒုစ္စရိတံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ဒုစ္စရိတာနီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကာယဒုစ္စရိတံ ကတွာ၊ ဝစီဒုစ္စရိတာနိ စ။

မနောဒုစ္စရိတံ ကတွာ၊ ယဉ္စညံ ဒေါသသံဟိတံ။

‘‘အကတွာ ကုသလံ ကမ္မံ၊ ကတွာနာကုသလံ ဗဟုံ။

ကာယဿ ဘေဒါ ဒုပ္ပညော၊ နိရယံ သောပပဇ္ဇတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သုစရိတသုတ္တံ

၆၅. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, သုစရိတာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ကာယသုစရိတံ, ဝစီသုစရိတံ, မနောသုစရိတံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ သုစရိတာနီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကာယဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ ဝစီဒုစ္စရိတာနိ စ။

မနောဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ ယဉ္စညံ ဒေါသသံဟိတံ။

‘‘အကတွာကုသလံ ကမ္မံ၊ ကတွာန ကုသလံ ဗဟုံ။

ကာယဿ ဘေဒါ သပ္ပညော၊ သဂ္ဂံ သော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. သောစေယျသုတ္တံ

၆၆. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, သောစေယျာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ကာယသောစေယျံ, ဝစီသောစေယျံ, မနောသောစေယျံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ သောစေယျာနီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကာယသုစိံ ဝစီသုစိံ [ဝါစာသုစိံ (က.)]၊ စေတောသုစိမနာသဝံ။

သုစိံ သောစေယျသမ္ပန္နံ၊ အာဟု သဗ္ဗပ္ပဟာယိန’’န္တိ [အာဟု နိနှာတပါပကန္တိ (အ. နိ. ၃.၁၂၂) ယုတ္တတရံ]။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ သတ္တမံ။

၈. မောနေယျသုတ္တံ

၆၇. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, မောနေယျာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ကာယမောနေယျံ, ဝစီမောနေယျံ, မနောမောနေယျံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ မောနေယျာနီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကာယမုနိံ ဝစီမုနိံ၊ မနောမုနိမနာသဝံ။

မုနိံ မောနေယျသမ္ပန္နံ၊ အာဟု နိနှာတပါပက’’န္တိ [အာဟု သဗ္ဗပ္ပဟာယိနန္တိ (အ. နိ. ၃.၁၂၃)]။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမရာဂသုတ္တံ

၆၈. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ရာဂေါ အပ္ပဟီနော, ဒေါသော အပ္ပဟီနော, မောဟော အပ္ပဟီနော – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဗဒ္ဓေါ [ဗန္ဒော (ဗဟူသု)] မာရဿ ပဋိမုက္ကဿ မာရပါသော ယထာကာမကရဏီယော [ယထာ ကာမကရဏီယော စ (သီ. သျာ. ဣ. က.)] ပါပိမတော’။ ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ရာဂေါ ပဟီနော, ဒေါသော ပဟီနော, မောဟော ပဟီနော – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘အဗဒ္ဓေါ မာရဿ ဩမုက္ကဿ မာရပါသော န ယထာ ကာမကရဏီယော [န ယထာကာမကရဏီယော စ (သျာ.)] ပါပိမတော’’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယဿ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ၊ အဝိဇ္ဇာ စ ဝိရာဇိတာ။

တံ ဘာဝိတတ္တညတရံ၊ ဗြဟ္မဘူတံ တထာဂတံ။

ဗုဒ္ဓံ ဝေရဘယာတီတံ၊ အာဟု သဗ္ဗပ္ပဟာယိန’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယရာဂသုတ္တံ

၆၉. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ရာဂေါ အပ္ပဟီနော, ဒေါသော အပ္ပဟီနော, မောဟော အပ္ပဟီနော – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, န ‘အတရိ [အတိဏ္ဏော (က. သီ. က.)] သမုဒ္ဒံ သဦမိံ သဝီစိံ သာဝဋ္ဋံ သဂဟံ သရက္ခသံ’။ ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ရာဂေါ ပဟီနော, ဒေါသော ပဟီနော, မောဟော ပဟီနော – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘အတရိ သမုဒ္ဒံ သဦမိံ သဝီစိံ သာဝဋ္ဋံ သဂဟံ သရက္ခသံ, တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော [ပါရဂတော (သီ. အဋ္ဌ. သျာ.)] ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗြာဟ္မဏော’’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယဿ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ၊ အဝိဇ္ဇာ စ ဝိရာဇိတာ။

သောမံ သမုဒ္ဒံ သဂဟံ သရက္ခသံ၊ သဦမိဘယံ ဒုတ္တရံ အစ္စတာရိ။

‘‘သင်္ဂါတိဂေါ မစ္စုဇဟော နိရူပဓိ၊ ပဟာသိ ဒုက္ခံ အပုနဗ္ဘဝါယ။

အတ္ထင်္ဂတော သော န ပမာဏမေတိ၊ အမောဟယိ မစ္စုရာဇန္တိ ဗြူမီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒသမံ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပုညံ စက္ခု အထ ဣန္ဒ္ရိယာနိ [အတ္ထိန္ဒ္ရိယာ (သျာ.)]၊ အဒ္ဓါ စ စရိတံ ဒုဝေ သောစိ [သုစိ (သျာ.)]။

မုနော [မုနေ (သျာ.)] အထ ရာဂဒုဝေ၊ ပုန ဝဂ္ဂမာဟု ဒုတိယမုတ္တမန္တိ။

၃. တတိယဝဂ္ဂေါ

၁. မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကသုတ္တံ

၇၀. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။

‘‘တံ ခေါ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, နာညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ သုတွာ ဝဒါမိ။ ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ အပိ စ, ဘိက္ခဝေ, ယဒေဝ သာမံ ဉာတံ သာမံ ဒိဋ္ဌံ သာမံ ဝိဒိတံ တဒေဝါဟံ ဝဒါမိ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘မိစ္ဆာ မနံ ပဏိဓါယ၊ မိစ္ဆာ ဝါစဉ္စ ဘာသိယ [မိစာ ဝါစံ အဘာသိယ (သဗ္ဗတ္ထ)]။

မိစ္ဆာ ကမ္မာနိ ကတွာန၊ ကာယေန ဣဓ ပုဂ္ဂလော။

‘‘အပ္ပဿုတာပုညကရော [အပ္ပဿုတောပုညကရော (သီ.)၊ အပ္ပဿုတော အပုညကရော (သျာ. ဣ.)]၊ အပ္ပသ္မိံ ဣဓ ဇီဝိတေ။

ကာယဿ ဘေဒါ ဒုပ္ပညော၊ နိရယံ သောပပဇ္ဇတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဌမံ။

၂. သမ္မာဒိဋ္ဌိကသုတ္တံ

၇၁. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ။

‘‘တံ ခေါ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, နာညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ သုတွာ ဝဒါမိ။ ဒိဋ္ဌာ မယာ , ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ။ အပိ စ, ဘိက္ခဝေ, ယဒေဝ သာမံ ဉာတံ သာမံ ဒိဋ္ဌံ သာမံ ဝိဒိတံ တဒေဝါဟံ ဝဒါမိ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သမ္မာ မနံ ပဏိဓါယ၊ သမ္မာ ဝါစဉ္စ ဘာသိယ [သမ္မာ ဝါစံ အဘာသိယ (သဗ္ဗတ္ထ)]။

သမ္မာ ကမ္မာနိ ကတွာန၊ ကာယေန ဣဓ ပုဂ္ဂလော။

‘‘ဗဟုဿုတော ပုညကရော၊ အပ္ပသ္မိံ ဣဓ ဇီဝိတေ။

ကာယဿ ဘေဒါ သပ္ပညော၊ သဂ္ဂံ သော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. နိဿရဏိယသုတ္တံ

၇၂. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, နိဿရဏိယာ [နိဿာရဏီယာ (အ. နိ. ၅.၂၀၀)] ဓါတုယော။ ကတမာ တိဿော? ကာမာနမေတံ နိဿရဏံ ယဒိဒံ နေက္ခမ္မံ, ရူပါနမေတံ နိဿရဏံ ယဒိဒံ အာရုပ္ပံ, ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ ဘူတံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ နိရောဓေါ တဿ နိဿရဏံ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော နိဿရဏိယာ ဓါတုယော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကာမနိဿရဏံ ဉတွာ၊ ရူပါနဉ္စ အတိက္ကမံ။

သဗ္ဗသင်္ခါရသမထံ၊ ဖုသံ အာတာပိ သဗ္ဗဒါ။

‘‘သ ဝေ သမ္မဒ္ဒသော ဘိက္ခု၊ ယတော တတ္ထ ဝိမုစ္စတိ။

အဘိညာဝေါသိတော သန္တော၊ သ ဝေ ယောဂါတိဂေါ မုနီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ တတိယံ။

၄. သန္တတရသုတ္တံ

၇၃. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ရူပေဟိ, ဘိက္ခဝေ, အရူပါ [အာရုပ္ပါ (သီ.)] သန္တတရာ, အရူပေဟိ နိရောဓေါ သန္တတရော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယေ စ ရူပူပဂါ သတ္တာ၊ ယေ စ အရူပဋ္ဌာယိနော [အာရုပ္ပဋ္ဌာယိနော (သီ.)]။

နိရောဓံ အပ္ပဇာနန္တာ၊ အာဂန္တာရော ပုနဗ္ဘဝံ။

‘‘ယေ စ ရူပေ ပရိညာယ၊ အရူပေသု အသဏ္ဌိတာ။

နိရောဓေ ယေ ဝိမုစ္စန္တိ၊ တေ ဇနာ မစ္စုဟာယိနော။

‘‘ကာယေန အမတံ ဓါတုံ၊ ဖုသယိတွာ နိရူပဓိံ။

ဥပဓိပ္ပဋိနိဿဂ္ဂံ၊ သစ္ဆိကတွာ အနာသဝေါ။

ဒေသေတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အသောကံ ဝိရဇံ ပဒ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပုတ္တသုတ္တံ

၇၄. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ တယော? အတိဇာတော, အနုဇာတော, အဝဇာတောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တော အတိဇာတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တဿ မာတာပိတရော ဟောန္တိ န ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ, န ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာ, န သသံဃံ သရဏံ ဂတာ; ပါဏာတိပါတာ အပ္ပဋိဝိရတာ, အဒိန္နာဒါနာ အပ္ပဋိဝိရတာ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ အပ္ပဋိဝိရတာ, မုသာဝါဒါ အပ္ပဋိဝိရတာ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ အပ္ပဋိဝိရတာ, ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ။ ပုတ္တော စ နေသံ ဟောတိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော, သသံဃံ သရဏံ ဂတော; ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော, သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တော အတိဇာတော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တော အနုဇာတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တဿ မာတာပိတရော ဟောန္တိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာ, သသံဃံ သရဏံ ဂတာ; ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ, သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ။ ပုတ္တောပိ နေသံ ဟောတိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော, သသံဃံ သရဏံ ဂတော; ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော, သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တော အနုဇာတော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တော အဝဇာတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တဿ မာတာပိတရော ဟောန္တိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာ, သသံဃံ သရဏံ ဂတာ; ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ, သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ။ ပုတ္တော စ နေသံ ဟောတိ န ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော, န ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော, န သသံဃံ သရဏံ ဂတော; ပါဏာတိပါတာ အပ္ပဋိဝိရတော, အဒိန္နာဒါနာ အပ္ပဋိဝိရတော, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ အပ္ပဋိဝိရတော, မုသာဝါဒါ အပ္ပဋိဝိရတော, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ အပ္ပဋိဝိရတော, ဒုဿီလော ပါပဓမ္မော။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပုတ္တော အဝဇာတော ဟောတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ပုတ္တာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိ’’န္တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘အတိဇာတံ အနုဇာတံ၊ ပုတ္တမိစ္ဆန္တိ ပဏ္ဍိတာ။

အဝဇာတံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ ယော ဟောတိ ကုလဂန္ဓနော။

‘‘ဧတေ ခေါ ပုတ္တာ လောကသ္မိံ၊ ယေ ဘဝန္တိ ဥပါသကာ။

သဒ္ဓါ သီလေန သမ္ပန္နာ၊ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရာ။

စန္ဒော အဗ္ဘဃနာ မုတ္တော၊ ပရိသာသု ဝိရောစရေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အဝုဋ္ဌိကသုတ္တံ

၇၅. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ တယော? အဝုဋ္ဌိကသမော , ပဒေသဝဿီ, သဗ္ဗတ္ထာဘိဝဿီ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အဝုဋ္ဌိကသမော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သဗ္ဗေသညေဝ န ဒါတာ ဟောတိ, သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝနိဗ္ဗကယာစကာနံ [။ ဝဏိဗ္ဗကယာစကာနံ (သီ.)] အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အဝုဋ္ဌိကသမော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဒေသဝဿီ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဧကစ္စာနံ ဒါတာ (ဟောတိ) [( ) နတ္ထိ သျာမပေါတ္ထကေ], ဧကစ္စာနံ န ဒါတာ ဟောတိ သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝနိဗ္ဗကယာစကာနံ အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပဒေသဝဿီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော သဗ္ဗတ္ထာဘိဝဿီ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သဗ္ဗေသံဝ ဒေတိ, သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝနိဗ္ဗကယာစကာနံ အန္နံ ပါနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ သေယျာဝသထပဒီပေယျံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော သဗ္ဗတ္ထာဘိဝဿီ ဟောတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိ’’န္တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘န သမဏေ န ဗြာဟ္မဏေ၊ န ကပဏဒ္ဓိကဝနိဗ္ဗကေ။

လဒ္ဓါန သံဝိဘာဇေတိ၊ အန္နံ ပါနဉ္စ ဘောဇနံ။

တံ ဝေ အဝုဋ္ဌိကသမောတိ၊ အာဟု နံ ပုရိသာဓမံ။

‘‘ဧကစ္စာနံ န ဒဒါတိ၊ ဧကစ္စာနံ ပဝေစ္ဆတိ။

တံ ဝေ ပဒေသဝဿီတိ၊ အာဟု မေဓါဝိနော ဇနာ။

‘‘သုဘိက္ခဝါစော ပုရိသော၊ သဗ္ဗဘူတာနုကမ္ပကော။

အာမောဒမာနော ပကိရေတိ၊ ဒေထ ဒေထာတိ ဘာသတိ။

‘‘ယထာပိ မေဃော ထနယိတွာ၊ ဂဇ္ဇယိတွာ ပဝဿတိ။

ထလံ နိန္နဉ္စ ပူရေတိ၊ အဘိသန္ဒန္တောဝ [အဘိသန္ဒေန္တောဝ (?)] ဝါရိနာ။

‘‘ဧဝမေဝ ဣဓေကစ္စော၊ ပုဂ္ဂလော ဟောတိ တာဒိသော။

ဓမ္မေန သံဟရိတွာန၊ ဥဋ္ဌာနာဓိဂတံ ဓနံ။

တပ္ပေတိ အန္နပါနေန၊ သမ္မာ ပတ္တေ ဝနိဗ္ဗကေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. သုခပတ္ထနာသုတ္တံ

၇၆. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, သုခါနိ ပတ္ထယမာနော သီလံ ရက္ခေယျ ပဏ္ဍိတော။ ကတမာနိ တီဏိ? ပသံသာ မေ အာဂစ္ဆတူတိ [အာဂစ္ဆန္တူတိ (သျာ.)] သီလံ ရက္ခေယျ ပဏ္ဍိတော, ဘောဂါ မေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တူတိ သီလံ ရက္ခေယျ ပဏ္ဍိတော, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿာမီတိ သီလံ ရက္ခေယျ ပဏ္ဍိတော။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ သုခါနိ ပတ္ထယမာနော သီလံ ရက္ခေယျ ပဏ္ဍိတော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သီလံ ရက္ခေယျ မေဓါဝီ၊ ပတ္ထယာနော တယော သုခေ။

ပသံသံ ဝိတ္တလာဘဉ္စ၊ ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒနံ။

‘‘အကရောန္တောပိ စေ ပါပံ၊ ကရောန္တမုပသေဝတိ။

သင်္ကိယော ဟောတိ ပါပသ္မိံ၊ အဝဏ္ဏော စဿ ရူဟတိ။

‘‘ယာဒိသံ ကုရုတေ မိတ္တံ၊ ယာဒိသံ စူပသေဝတိ။

သ ဝေ တာဒိသကော ဟောတိ၊ သဟဝါသော ဟိ [သဟဝါသောပိ (သီ. က.)] တာဒိသော။

‘‘သေဝမာနော သေဝမာနံ၊ သမ္ဖုဋ္ဌော သမ္ဖုသံ ပရံ။

သရော ဒိဒ္ဓေါ ကလာပံဝ၊ အလိတ္တမုပလိမ္ပတိ။

ဥပလေပဘယာ [ဥပလိမ္ပဘယာ (က.)] ဓီရော၊ နေဝ ပါပသခါ သိယာ။

‘‘ပူတိမစ္ဆံ ကုသဂ္ဂေန၊ ယော နရော ဥပနယှတိ။

ကုသာပိ ပူတိ ဝါယန္တိ၊ ဧဝံ ဗာလူပသေဝနာ။

‘‘တဂရဉ္စ ပလာသေန၊ ယော နရော ဥပနယှတိ။

ပတ္တာပိ သုရဘိ ဝါယန္တိ၊ ဧဝံ ဓီရူပသေဝနာ။

‘‘တသ္မာ ပတ္တပုဋဿေဝ [ပလာသပုဋဿေဝ (ဣ. က.)]၊ ဉတွာ သမ္ပာကမတ္တနော။

အသန္တေ နုပသေဝေယျ၊ သန္တေ သေဝေယျ ပဏ္ဍိတော။

အသန္တော နိရယံ နေန္တိ၊ သန္တော ပါပေန္တိ သုဂ္ဂတိ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဘိဒုရသုတ္တံ

၇၇. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဘိဒုရာယံ [ဘိန္ဒန္တာယံ (သျာ. ဣ. က.)], ဘိက္ခဝေ, ကာယော, ဝိညာဏံ ဝိရာဂဓမ္မံ, သဗ္ဗေ ဥပဓီ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကာယဉ္စ ဘိဒုရံ [ဘိန္ဒန္တံ (သျာ. ဣ. က.)] ဉတွာ၊ ဝိညာဏဉ္စ ဝိရာဂုနံ [ဝိရာဂိကံ (က. သီ.)၊ ပဘင်္ဂုဏံ (သျာ.)]။

ဥပဓီသု ဘယံ ဒိသွာ၊ ဇာတိမရဏမစ္စဂါ။

သမ္ပတွာ ပရမံ သန္တိံ၊ ကာလံ ကင်္ခတိ ဘာဝိတတ္တော’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဓါတုသောသံသန္ဒနသုတ္တံ

၇၈. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဓါတုသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။

‘‘အတီတမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓါတုသောဝ သတ္တာ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု, ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။

‘‘အနာဂတမ္ပိ , ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓါတုသောဝ သတ္တာ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ, ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။

‘‘ဧတရဟိပိ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပနံ အဒ္ဓါနံ ဓါတုသောဝ သတ္တာ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သံသဂ္ဂါ ဝနထော ဇာတော၊ အသံသဂ္ဂေန ဆိဇ္ဇတိ။

ပရိတ္တံ ဒါရုမာရုယှ၊ ယထာ သီဒေ မဟဏ္ဏဝေ။

‘‘ဧဝံ ကုသီတမာဂမ္မ၊ သာဓုဇီဝီပိ သီဒတိ။

တသ္မာ တံ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ ကုသီတံ ဟီနဝီရိယံ။

‘‘ပဝိဝိတ္တေဟိ အရိယေဟိ၊ ပဟိတတ္တေဟိ ဈာယိဘိ။

နိစ္စံ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ၊ ပဏ္ဍိတေဟိ သဟာဝသေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ နဝမံ။

၁၀. ပရိဟာနသုတ္တံ

၇၉. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သေခဿ ဘိက္ခုနော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ တယော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သေခေါ ဘိက္ခု ကမ္မာရာမော ဟောတိ, ကမ္မရတော, ကမ္မာရာမတမနုယုတ္တော; ဘဿာရာမော ဟောတိ, ဘဿရတော, ဘဿာရာမတမနုယုတ္တော; နိဒ္ဒါရာမော ဟောတိ, နိဒ္ဒါရတော, နိဒ္ဒါရာမတမနုယုတ္တော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မာ သေခဿ ဘိက္ခုနော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သေခဿ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ တယော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သေခေါ ဘိက္ခု န ကမ္မာရာမော ဟောတိ, န ကမ္မရတော, န ကမ္မာရာမတမနုယုတ္တော; န ဘဿာရာမော ဟောတိ, န ဘဿရတော, န ဘဿာရာမတမနုယုတ္တော; န နိဒ္ဒါရာမော ဟောတိ, န နိဒ္ဒါရတော , န နိဒ္ဒါရာမတမနုယုတ္တော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မာ သေခဿ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကမ္မာရာမော ဘဿာရာမော [ဘဿရတော (သဗ္ဗထ)]၊ နိဒ္ဒါရာမော စ ဥဒ္ဓတော။

အဘဗ္ဗော တာဒိသော ဘိက္ခု၊ ဖုဋ္ဌုံ သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။

‘‘တသ္မာ ဟိ အပ္ပကိစ္စဿ၊ အပ္ပမိဒ္ဓေါ အနုဒ္ဓတော။

ဘဗ္ဗော သော တာဒိသော ဘိက္ခု၊ ဖုဋ္ဌုံ သမ္ဗောဓိမုတ္တမ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒသမံ။

တတိယော ဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ဒိဋ္ဌီ နိဿရဏံ ရူပံ၊ ပုတ္တော အဝုဋ္ဌိကေန စ။

သုခါ စ ဘိဒုရော [ဘိန္ဒနာ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဓါတု၊ ပရိဟာနေန တေ ဒသာတိ။

၄. စတုတ္ထဝဂ္ဂေါ

၁. ဝိတက္ကသုတ္တံ

၈၀. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အကုသလဝိတက္ကာ။ ကတမေ တယော? အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော, လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော, ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အကုသလဝိတက္ကာ’’တိ ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘အနဝညတ္တိသံယုတ္တော၊ လာဘသက္ကာရဂါရဝေါ။

သဟနန္ဒီ အမစ္စေဟိ၊ အာရာ သံယောဇနက္ခယာ။

‘‘ယော စ ပုတ္တပသုံ ဟိတွာ၊ ဝိဝါဟေ သံဟရာနိ [သင်္ဂဟာနိ (က. သီ. သျာ. ဣ.)] စ။

ဘဗ္ဗော သော တာဒိသော ဘိက္ခု၊ ဖုဋ္ဌုံ သမ္ဗောဓိမုတ္တမ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဌမံ။

၂. သက္ကာရသုတ္တံ

၈၁. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သက္ကာရေန အဘိဘူတာ, ပရိယာဒိန္နစိတ္တာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ အသက္ကာရေန အဘိဘူတာ, ပရိယာဒိန္နစိတ္တာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သက္ကာရေန စ အသက္ကာရေန စ တဒုဘယေန အဘိဘူတာ, ပရိယာဒိန္နစိတ္တာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။

‘‘တံ ခေါ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, နာညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ သုတွာ ဝဒါမိ; ( ) [(ဒိဋ္ဌာ မယာ ဘိက္ခဝေ သတ္တာ သက္ကာရေန အဘိဘူတာ။ ။ပေ.။ အသက္ကာရေန အဘိဘူတာ ။ပေ.။ သက္ကာရေန စ အသက္ကာရေန စ တဒုဘယေန အဘိဘူတာ ပရိယာဒိန္နစိတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။) (သျာ.) ပုရိမဝဂ္ဂေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကသမ္မာဒိဋ္ဌိကသုတ္တေဟိ ပန သမေတိ, အနွယဗျတိရေကဝါက္ယာနံ ပန အနန္တရိတတ္တာ ပါသံသတရာ။)] အပိ စ, ဘိက္ခဝေ, ယဒေဝ မေ သာမံ ဉာတံ သာမံ ဒိဋ္ဌံ သာမံ ဝိဒိတံ တမေဝါဟံ ဝဒါမိ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သက္ကာရေန အဘိဘူတာ, ပရိယာဒိန္နစိတ္တာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ အသက္ကာရေန အဘိဘူတာ, ပရိယာဒိန္နစိတ္တာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သက္ကာရေန စ အသက္ကာရေန စ တဒုဘယေန အဘိဘူတာ, ပရိယာဒိန္နစိတ္တာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယဿ သက္ကရိယမာနဿ၊ အသက္ကာရေန စူဘယံ။

သမာဓိ န ဝိကမ္ပတိ၊ အပ္ပမာဒဝိဟာရိနော [အပ္ပမာဏဝိဟာရိနော (သီ. အဋ္ဌ.)]။

‘‘တံ ဈာယိနံ သာတတိကံ၊ သုခုမံ ဒိဋ္ဌိဝိပဿကံ ။

ဥပါဒါနက္ခယာရာမံ၊ အာဟု သပ္ပုရိသော ဣတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒေဝသဒ္ဒသုတ္တံ

၈၂. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝေသု ဒေဝသဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ သမယာ သမယံ ဥပါဒါယ။ ကတမေ တယော? ယသ္မိံ, ဘိက္ခဝေ, သမယေ အရိယသာဝကော ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စေတေတိ, တသ္မိံ သမယေ [တသ္မိံ ဘိက္ခဝေ သမယေ (ဣ. က.)] ဒေဝေသု ဒေဝသဒ္ဒေါ နိစ္ဆရတိ – ‘ဧသော အရိယသာဝကော မာရေန သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမာယ စေတေတီ’တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော ဒေဝေသု ဒေဝသဒ္ဒေါ နိစ္ဆရတိ သမယာ သမယံ ဥပါဒါယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ သမယေ အရိယသာဝကော သတ္တန္နံ ဗောဓိပက္ခိယာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ, တသ္မိံ သမယေ ဒေဝေသု ဒေဝသဒ္ဒေါ နိစ္ဆရတိ – ‘ဧသော အရိယသာဝကော မာရေန သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမေတီ’တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော ဒေဝေသု ဒေဝသဒ္ဒေါ နိစ္ဆရတိ သမယာ သမယံ ဥပါဒါယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ သမယေ အရိယသာဝကော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, တသ္မိံ သမယေ ဒေဝေသု ဒေဝသဒ္ဒေါ နိစ္ဆရတိ – ‘ဧသော အရိယသာဝကော ဝိဇိတသင်္ဂါမော တမေဝ သင်္ဂါမသီသံ အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတီ’တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော ဒေဝေသု ဒေဝသဒ္ဒေါ နိစ္ဆရတိ သမယာ သမယံ ဥပါဒါယ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဒေဝေသု ဒေဝသဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ သမယာ သမယံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ဒိသွာ ဝိဇိတသင်္ဂါမံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကံ။

ဒေဝတာပိ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ ယော တွံ ဒုဇ္ဇယမဇ္ဈဘူ။

ဇေတွာန မစ္စုနော သေနံ၊ ဝိမောက္ခေန အနာဝရံ။

‘‘ဣတိ ဟေတံ နမဿန္တိ၊ ဒေဝတာ ပတ္တမာနသံ။

တဉှိ တဿ န ပဿန္တိ၊ ယေန မစ္စုဝသံ ဝဇေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ တတိယံ။

၄. ပဉ္စပုဗ္ဗနိမိတ္တသုတ္တံ

၈၃. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ယဒါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝေါ ဒေဝကာယာ စဝနဓမ္မော ဟောတိ, ပဉ္စဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ပါတုဘဝန္တိ – မာလာ မိလာယန္တိ, ဝတ္ထာနိ ကိလိဿန္တိ, ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စန္တိ, ကာယေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမတိ, သကေ ဒေဝေါ ဒေဝါသနေ နာဘိရမတီတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝါ ‘စဝနဓမ္မော အယံ ဒေဝပုတ္တော’တိ ဣတိ ဝိဒိတွာ တီဟိ ဝါစာဟိ အနုမောဒေန္တိ [အနုမောဒန္တိ (သီ. သျာ. ဣ.)] – ‘ဣတော, ဘော, သုဂတိံ ဂစ္ဆ, သုဂတိံ ဂန္တွာ သုလဒ္ဓလာဘံ လဘ, သုလဒ္ဓလာဘံ လဘိတွာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတော ဘဝါဟီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိန္နု ခေါ, ဘန္တေ, ဒေဝါနံ သုဂတိဂမနသင်္ခါတံ; ကိဉ္စ, ဘန္တေ, ဒေဝါနံ သုလဒ္ဓလာဘသင်္ခါတံ ; ကိံ ပန, ဘန္တေ, ဒေဝါနံ သုပ္ပတိဋ္ဌိတသင်္ခါတ’’န္တိ?

‘‘မနုဿတ္တံ ခေါ, ဘိက္ခု [ဘိက္ခဝေ (သျာ. ဣ.)], ဒေဝါနံ သုဂတိဂမနသင်္ခါတံ; ယံ မနုဿဘူတော သမာနော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခု [ဘိက္ခဝေ (သျာ. ဣ.)], ဒေဝါနံ သုလဒ္ဓလာဘသင်္ခါတံ; သာ ခေါ ပနဿ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌာ ဟောတိ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ ဒဠှာ အသံဟာရိယာ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခု [ဘိက္ခဝေ (သျာ. ဣ.)], ဒေဝါနံ သုပ္ပတိဋ္ဌိတသင်္ခါတ’’န္တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယဒါ ဒေဝေါ ဒေဝကာယာ၊ စဝတိ အာယုသင်္ခယာ။

တယော သဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ၊ ဒေဝါနံ အနုမောဒတံ။

‘‘‘ဣတော ဘော သုဂတိံ ဂစ္ဆ၊ မနုဿာနံ သဟဗျတံ။

မနုဿဘူတော သဒ္ဓမ္မေ၊ လဘ သဒ္ဓံ အနုတ္တရံ။

‘‘‘သာ တေ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌဿ၊ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ။

ယာဝဇီဝံ အသံဟီရာ၊ သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ။

‘‘‘ကာယဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ ဝစီဒုစ္စရိတာနိ စ။

မနောဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ၊ ယဉ္စညံ ဒေါသသဉှိတံ။

‘‘‘ကာယေန ကုသလံ ကတွာ၊ ဝါစာယ ကုသလံ ဗဟုံ။

မနသာ ကုသလံ ကတွာ၊ အပ္ပမာဏံ နိရူပဓိံ။

‘‘‘တတော ဩပဓိကံ ပုညံ၊ ကတွာ ဒါနေန တံ ဗဟုံ။

အညေပိ မစ္စေ သဒ္ဓမ္မေ၊ ဗြဟ္မစရိယေ နိဝေသယ’ [နိဝေသယေ (သီ. သျာ.)]။

‘‘ဣမာယ အနုကမ္ပာယ၊ ဒေဝါ ဒေဝံ ယဒါ ဝိဒူ။

စဝန္တံ အနုမောဒေန္တိ၊ ဧဟိ ဒေဝ ပုနပ္ပုန’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဗဟုဇနဟိတသုတ္တံ

၈၄. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ ပုဂ္ဂလာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ။ ကတမေ တယော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော ပုဂ္ဂလော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တဿေဝ သတ္ထု [သတ္ထုနော (သျာ.)] သာဝကော အရဟံ ဟောတိ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော ပုဂ္ဂလော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တဿေဝ သတ္ထု သာဝကော သေခေါ ဟောတိ ပါဋိပဒေါ ဗဟုဿုတော သီလဝတူပပန္နော။ သောပိ [သော (?)] ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော ပုဂ္ဂလော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ပုဂ္ဂလာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သတ္ထာ ဟိ လောကေ ပဌမော မဟေသိ၊ တဿနွယော သာဝကော ဘာဝိတတ္တော။

အထာပရော ပါဋိပဒေါပိ သေခေါ၊ ဗဟုဿုတော သီလဝတူပပန္နော။

‘‘ဧတေ တယော ဒေဝမနုဿသေဋ္ဌာ၊ ပဘင်္ကရာ ဓမ္မမုဒီရယန္တာ။

အပါပုရန္တိ [အပါပုရေန္တိ (က.)] အမတဿ ဒွါရံ၊ ယောဂါ ပမောစေန္တိ [ယာဂါ ပမုစ္စန္တိ (သီ.)၊ ယောဂါ မောစန္တိ (သျာ.)] ဟုဇ္ဇနံ တေ။

‘‘ယေ သတ္ထဝါဟေန အနုတ္တရေန၊ သုဒေသိတံ မဂ္ဂမနုက္ကမန္တိ [မဂ္ဂမနုဂ္ဂမန္တိ (သီ. က.)]။

ဣဓေဝ ဒုက္ခဿ ကရောန္တိ အန္တံ၊ ယေ အပ္ပမတ္တာ သုဂတဿ သာသနေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အသုဘာနုပဿီသုတ္တံ

၈၅. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘အသုဘာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, ကာယသ္မိံ ဝိဟရထ; အာနာပါနဿတိ စ ဝေါ အဇ္ဈတ္တံ ပရိမုခံ သူပဋ္ဌိတာ ဟောတု; သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿိနော ဝိဟရထ။ အသုဘာနုပဿီနံ, ဘိက္ခဝေ, ကာယသ္မိံ ဝိဟရတံ ယော သုဘာယ ဓါတုယာ ရာဂါနုသယော သော ပဟီယတိ [ပဟိယျတိ (က.)]။ အာနာပါနဿတိယာ အဇ္ဈတ္တံ ပရိမုခံ သူပဋ္ဌိတိတာယ ယေ ဗာဟိရာ ဝိတက္ကာသယာ ဝိဃာတပက္ခိကာ, တေ န ဟောန္တိ။ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿီနံ ဝိဟရတံ ယာ အဝိဇ္ဇာ သာ ပဟီယတိ, ယာ ဝိဇ္ဇာ သာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘အသုဘာနုပဿီ ကာယသ္မိံ၊ အာနာပါနေ ပဋိဿတော။

သဗ္ဗသင်္ခါရသမထံ၊ ပဿံ အာတာပိ သဗ္ဗဒါ။

‘‘သ ဝေ သမ္မဒ္ဒသော ဘိက္ခု၊ ယတော တတ္ထ ဝိမုစ္စတိ။

အဘိညာဝေါသိတော သန္တော၊ သ ဝေ ယောဂါတိဂေါ မုနီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပန္နသုတ္တံ

၈၆. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပန္နဿ ဘိက္ခုနော အယမနုဓမ္မော ဟောတိ ဝေယျာကရဏာယ – ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပန္နောယန္တိ ဘာသမာနော ဓမ္မညေဝ ဘာသတိ နော အဓမ္မံ, ဝိတက္ကယမာနော ဝါ ဓမ္မဝိတက္ကညေဝ ဝိတက္ကေတိ နော အဓမ္မဝိတက္ကံ, တဒုဘယံ ဝါ ပန အဘိနိဝေဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ဓမ္မာရာမော ဓမ္မရတော၊ ဓမ္မံ အနုဝိစိန္တယံ။

ဓမ္မံ အနုဿရံ ဘိက္ခု၊ သဒ္ဓမ္မာ န ပရိဟာယတိ။

‘‘စရံ ဝါ ယဒိ ဝါ တိဋ္ဌံ၊ နိသိန္နော ဥဒ ဝါ သယံ။

အဇ္ဈတ္တံ သမယံ စိတ္တံ၊ သန္တိမေဝါဓိဂစ္ဆတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ သတ္တမံ။

၈. အန္ဓကရဏသုတ္တံ

၈၇. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ , ဘိက္ခဝေ, အကုသလဝိတက္ကာ အန္ဓကရဏာ အစက္ခုကရဏာ အညာဏကရဏာ ပညာနိရောဓိကာ ဝိဃာတပက္ခိကာ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ ။ ကတမေ တယော? ကာမဝိတက္ကော, ဘိက္ခဝေ, အန္ဓကရဏော အစက္ခုကရဏော အညာဏကရဏော ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ ဗျာပါဒဝိတက္ကော, ဘိက္ခဝေ, အန္ဓကရဏော အစက္ခုကရဏော အညာဏကရဏော ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော, ဘိက္ခဝေ, အန္ဓကရဏော အစက္ခုကရဏော အညာဏကရဏော ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အကုသလဝိတက္ကာ အန္ဓကရဏာ အစက္ခုကရဏာ အညာဏကရဏာ ပညာနိရောဓိကာ ဝိဃာတပက္ခိကာ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ကုသလဝိတက္ကာ အနန္ဓကရဏာ စက္ခုကရဏာ ဉာဏကရဏာ ပညာဝုဒ္ဓိကာ အဝိဃာတပက္ခိကာ နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ။ ကတမေ တယော? နေက္ခမ္မဝိတက္ကော, ဘိက္ခဝေ, အနန္ဓကရဏော စက္ခုကရဏော ဉာဏကရဏော ပညာဝုဒ္ဓိကော အဝိဃာတပက္ခိကော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ အဗျာပါဒဝိတက္ကော, ဘိက္ခဝေ, အနန္ဓကရဏော စက္ခုကရဏော ဉာဏကရဏော ပညာဝုဒ္ဓိကော အဝိဃာတပက္ခိကော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော, ဘိက္ခဝေ, အနန္ဓကရဏော စက္ခုကရဏော ဉာဏကရဏော ပညာဝုဒ္ဓိကော အဝိဃာတပက္ခိကော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ကုသလဝိတက္ကာ အနန္ဓကရဏာ စက္ခုကရဏာ ဉာဏကရဏာ ပညာဝုဒ္ဓိကာ အဝိဃာတပက္ခိကာ နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘တယော ဝိတက္ကေ ကုသလေ ဝိတက္ကယေ၊ တယော ပန အကုသလေ နိရာကရေ။

သ ဝေ ဝိတက္ကာနိ ဝိစာရိတာနိ၊ သမေတိ ဝုဋ္ဌီဝ ရဇံ သမူဟတံ။

သ ဝေ ဝိတက္ကူပသမေန စေတသာ၊ ဣဓေဝ သော သန္တိပဒံ သမဇ္ဈဂါ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. အန္တရာမလသုတ္တံ

၈၈. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ။ ကတမေ တယော? လောဘော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော။ ဒေါသော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော။ မောဟော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘အနတ္ထဇနနော လောဘော၊ လောဘော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘လုဒ္ဓေါ အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ လုဒ္ဓေါ ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓတမံ [အန္ဓံ တမံ (သီ.)] တဒါ ဟောတိ၊ ယံ လောဘော သဟတေ နရံ။

‘‘ယော စ လောဘံ ပဟန္တွာန၊ လောဘနေယျေ န လုဗ္ဘတိ။

လောဘော ပဟီယတေ တမှာ၊ ဥဒဗိန္ဒူဝ ပေါက္ခရာ။

‘‘အနတ္ထဇနနော ဒေါသော၊ ဒေါသော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘ဒုဋ္ဌော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ ဒုဋ္ဌော ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ ဒေါသော သဟတေ နရံ။

‘‘ယော စ ဒေါသံ ပဟန္တွာန၊ ဒေါသနေယျေ န ဒုဿတိ။

ဒေါသော ပဟီယတေ တမှာ၊ တာလပက္ကံဝ ဗန္ဓနာ။

‘‘အနတ္ထဇနနော မောဟော၊ မောဟော စိတ္တပ္ပကောပနော။

ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

‘‘မူဠ္ဟော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ မူဠ္ဟော ဓမ္မံ န ပဿတိ။

အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ၊ ယံ မောဟော သဟတေ နရံ။

‘‘ယော စ မောဟံ ပဟန္တွာန၊ မောဟနေယျေ န မုယှတိ။

မောဟံ ဝိဟန္တိ သော သဗ္ဗံ၊ အာဒိစ္စောဝုဒယံ တမ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒေဝဒတ္တသုတ္တံ

၈၉. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တီဟိ, ဘိက္ခဝေ, အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ ကတမေဟိ တီဟိ? ပါပိစ္ဆတာယ, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ ပါပမိတ္တတာယ, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ သတိ ခေါ ပန ဥတ္တရိကရဏီယေ [ဥတ္တရိံ ကရဏီယေ (သျာ.)] ဩရမတ္တကေန ဝိသေသာဓိဂမေန [ဝိသေသာဓိဂမေန စ (သျာ. ဣ.)] အန္တရာ ဝေါသာနံ အာပါဒိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘မာ ဇာတု ကောစိ လောကသ္မိံ၊ ပါပိစ္ဆော ဥဒပဇ္ဇထ။

တဒမိနာပိ ဇာနာထ၊ ပါပိစ္ဆာနံ ယထာ ဂတိ။

‘‘ပဏ္ဍိတောတိ သမညာတော၊ ဘာဝိတတ္တောတိ သမ္မတော။

ဇလံဝ ယသသာ အဋ္ဌာ၊ ဒေဝဒတ္တောတိ ဝိဿုတော [မေ သုတံ (ပါဠိယံ)]။

‘‘သော ပမာဏမနုစိဏ္ဏော [ပမာဒမနုစိဏ္ဏော (က. သီ. သျာ. ဣ.)၊ သမာနမနုစိဏ္ဏော (အဋ္ဌ.)]၊ အာသဇ္ဇ နံ တထာဂတံ။

အဝီစိနိရယံ ပတ္တော၊ စတုဒွါရံ ဘယာနကံ။

‘‘အဒုဋ္ဌဿ ဟိ ယော ဒုဗ္ဘေ၊ ပါပကမ္မံ အကုဗ္ဗတော။

တမေဝ ပါပံ ဖုသတိ [ဖုဿေတိ (သျာ.)]၊ ဒုဋ္ဌစိတ္တံ အနာဒရံ။

‘‘သမုဒ္ဒံ ဝိသကုမ္ဘေန၊ ယော မညေယျ ပဒူသိတုံ။

န သော တေန ပဒူသေယျ၊ ဘေသ္မာ ဟိ ဥဒဓိ မဟာ။

‘‘ဧဝမေဝ [ဧဝမေတံ (သျာ.)] တထာဂတံ၊ ယော ဝါဒေန ဝိဟိံသတိ။

သမ္မဂ္ဂတံ [သမဂ္ဂတံ (သီ. က.)] သန္တစိတ္တံ၊ ဝါဒေါ တမှိ န ရူဟတိ။

‘‘တာဒိသံ မိတ္တံ ကုဗ္ဗေထ၊ တဉ္စ သေဝေယျ ပဏ္ဍိတော။

ယဿ မဂ္ဂါနုဂေါ ဘိက္ခု၊ ခယံ ဒုက္ခဿ ပါပုဏေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒသမံ။

စတုတ္ထော ဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဝိတက္ကာသက္ကာရသဒ္ဒ၊ စဝနလောကေ အသုဘံ။

ဓမ္မအန္ဓကာရမလံ၊ ဒေဝဒတ္တေန တေ ဒသာတိ။

၅. ပဉ္စမဝဂ္ဂေါ

၁. အဂ္ဂပ္ပသာဒသုတ္တံ

၉၀. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အဂ္ဂပ္ပသာဒါ။ ကတမေ တယော? ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ [ဗဟုပဒါ (က.)] ဝါ ရူပိနော ဝါ အရူပိနော ဝါ သညိနော ဝါ အသညိနော ဝါ နေဝသညိနာသညိနော ဝါ, တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ။ ယေ, ဘိက္ခဝေ, ဗုဒ္ဓေ ပသန္နာ, အဂ္ဂေ တေ ပသန္နာ။ အဂ္ဂေ ခေါ ပန ပသန္နာနံ အဂ္ဂေါ ဝိပါကော ဟောတိ။

‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သင်္ခတာ ဝါ အသင်္ခတာ ဝါ, ဝိရာဂေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ မဒနိမ္မဒနော ပိပါသဝိနယော အာလယသမုဂ္ဃါတော ဝဋ္ဋုပစ္ဆေဒေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ယေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိရာဂေ ဓမ္မေ ပသန္နာ, အဂ္ဂေ တေ ပသန္နာ။ အဂ္ဂေ ခေါ ပန ပသန္နာနံ အဂ္ဂေါ ဝိပါကော ဟောတိ။

‘‘ယာဝတာ , ဘိက္ခဝေ, သံဃာ ဝါ ဂဏာ ဝါ, တထာဂတသာဝကသံဃော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသံဃော အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ယေ, ဘိက္ခဝေ, သံဃေ ပသန္နာ, အဂ္ဂေ တေ ပသန္နာ။ အဂ္ဂေ ခေါ ပန ပသန္နာနံ အဂ္ဂေါ ဝိပါကော ဟောတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အဂ္ဂပ္ပသာဒါ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘အဂ္ဂတော ဝေ ပသန္နာနံ၊ အဂ္ဂံ ဓမ္မံ ဝိဇာနတံ။

အဂ္ဂေ ဗုဒ္ဓေ ပသန္နာနံ၊ ဒက္ခိဏေယျေ အနုတ္တရေ။

‘‘အဂ္ဂေ ဓမ္မေ ပသန္နာနံ၊ ဝိရာဂူပသမေ သုခေ။

အဂ္ဂေ သံဃေ ပသန္နာနံ၊ ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ။

‘‘အဂ္ဂသ္မိံ ဒါနံ ဒဒတံ၊ အဂ္ဂံ ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ။

အဂ္ဂံ အာယု စ ဝဏ္ဏော စ၊ ယသော ကိတ္တိ သုခံ ဗလံ။

‘‘အဂ္ဂဿ ဒါတာ မေဓါဝီ၊ အဂ္ဂဓမ္မသမာဟိတော။

ဒေဝဘူတော မနုဿော ဝါ၊ အဂ္ဂပ္ပတ္တော ပမောဒတီ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဌမံ။

၂. ဇီဝိကသုတ္တံ

၉၁. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘အန္တမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဇီဝိကာနံ ယဒိဒံ ပိဏ္ဍောလ္ယံ။ အဘိသာပေါယံ [အဘိသာပါယံ (သီ.), အဘိလာပါယံ (သျာ. ဣ.), အဘိသပါယံ (က.)], ဘိက္ခဝေ, လောကသ္မိံ – ‘ပိဏ္ဍောလော ဝိစရသိ ပတ္တပါဏီ’တိ။ တဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တာ ဥပေန္တိ အတ္ထဝသိကာ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ; နေဝ ရာဇာဘိနီတာ, န စောရာဘိနီတာ, န ဣဏဋ္ဋာ, န ဘယဋ္ဋာ, န အာဇီဝိကာပကတာ။ အပိ စ ခေါ ‘ဩတိဏ္ဏမှာ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ ဒုက္ခောတိဏ္ဏာ ဒုက္ခပရေတာ , အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော သော စ ဟောတိ အဘိဇ္ဈာလု ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂေါ, ဗျာပန္နစိတ္တော ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော, မုဋ္ဌဿတိ အသမ္ပဇာနော အသမာဟိတော ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တော ပါကတိန္ဒ္ရိယော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဆဝါလာတံ ဥဘတောပဒိတ္တံ မဇ္ဈေ ဂူထဂတံ နေဝ ဂါမေ ကဋ္ဌတ္ထံ ဖရတိ န အရညေः တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ ဂိဟိဘောဂါ ပရိဟီနော သာမညတ္ထဉ္စ န ပရိပူရေတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ဂိဟိဘောဂါ ပရိဟီနော၊ သာမညတ္ထဉ္စ ဒုဗ္ဘဂေါ။

ပရိဓံသမာနော ပကိရေတိ၊ ဆဝါလာတံဝ နဿတိ။

‘‘ကာသာဝကဏ္ဌာ ဗဟဝေါ၊ ပါပဓမ္မာ အသညတာ။

ပါပါ ပါပေဟိ ကမ္မေဟိ၊ နိရယံ တေ ဥပပဇ္ဇရေ။

‘‘သေယျော အယောဂုဠော ဘုတ္တော၊ တတ္တော အဂ္ဂိသိခူပမော။

ယဉ္စေ ဘုဉ္ဇေယျ ဒုဿီလော၊ ရဋ္ဌပိဏ္ဍမသညတော’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သံဃာဋိကဏ္ဏသုတ္တံ

၉၂. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘သံဃာဋိကဏ္ဏေ စေပိ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခု ဂဟေတွာ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓော အဿ ပါဒေ ပါဒံ နိက္ခိပန္တော, သော စ ဟောတိ အဘိဇ္ဈာလု ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂေါ ဗျာပန္နစိတ္တော ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော မုဋ္ဌဿတိ အသမ္ပဇာနော အသမာဟိတော ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တော ပါကတိန္ဒ္ရိယော; အထ ခေါ သော အာရကာဝ မယှံ, အဟဉ္စ တဿ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဓမ္မဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ပဿတိ။ ဓမ္မံ အပဿန္တော န မံ ပဿတိ [မံ န ပဿတိ (သျာ.)]။

‘‘ယောဇနသတေ စေပိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ။ သော စ ဟောတိ အနဘိဇ္ဈာလု ကာမေသု န တိဗ္ဗသာရာဂေါ အဗျာပန္နစိတ္တော အပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော ဥပဋ္ဌိတဿတိ သမ္ပဇာနော သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော သံဝုတိန္ဒ္ရိယော; အထ ခေါ သော သန္တိကေဝ မယှံ, အဟဉ္စ တဿ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဓမ္မံ ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဿတိ; ဓမ္မံ ပဿန္တော မံ ပဿတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘အနုဗန္ဓောပိ စေ အဿ၊ မဟိစ္ဆော စ ဝိဃာတဝါ။

ဧဇာနုဂေါ အနေဇဿ၊ နိဗ္ဗုတဿ အနိဗ္ဗုတော။

ဂိဒ္ဓေါ သော ဝီတဂေဓဿ၊ ပဿ ယာဝဉ္စ အာရကာ။

‘‘ယော စ ဓမ္မမဘိညာယ၊ ဓမ္မမညာယ ပဏ္ဍိတော။

ရဟဒေါဝ နိဝါတေ စ၊ အနေဇော ဝူပသမ္မတိ။

‘‘အနေဇော သော အနေဇဿ၊ နိဗ္ဗုတဿ စ နိဗ္ဗုတော။

အဂိဒ္ဓေါ ဝီတဂေဓဿ၊ ပဿ ယာဝဉ္စ သန္တိကေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ တတိယံ။

၄. အဂ္ဂိသုတ္တံ

၉၃. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အဂ္ဂီ။ ကတမေ တယော? ရာဂဂ္ဂိ, ဒေါသဂ္ဂိ, မောဟဂ္ဂိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော အဂ္ဂီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ရာဂဂ္ဂိ ဒဟတိ မစ္စေ၊ ရတ္တေ ကာမေသု မုစ္ဆိတေ။

ဒေါသဂ္ဂိ ပန ဗျာပန္နေ၊ နရေ ပါဏာတိပါတိနော။

‘‘မောဟဂ္ဂိ ပန သမ္မူဠ္ဟေ၊ အရိယဓမ္မေ အကောဝိဒေ။

ဧတေ အဂ္ဂီ အဇာနန္တာ၊ သက္ကာယာဘိရတာ ပဇာ။

‘‘တေ ဝဍ္ဎယန္တိ နိရယံ၊ တိရစ္ဆာနဉ္စ ယောနိယော။

အသုရံ ပေတ္တိဝိသယံ၊ အမုတ္တာ မာရဗန္ဓနာ။

‘‘ယေ စ ရတ္တိန္ဒိဝါ ယုတ္တာ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။

တေ နိဗ္ဗာပေန္တိ ရာဂဂ္ဂိံ၊ နိစ္စံ အသုဘသညိနော။

‘‘ဒေါသဂ္ဂိံ ပန မေတ္တာယ၊ နိဗ္ဗာပေန္တိ နရုတ္တမာ။

မောဟဂ္ဂိံ ပန ပညာယ၊ ယာယံ နိဗ္ဗေဓဂါမိနီ။

‘‘တေ နိဗ္ဗာပေတွာ နိပကာ၊ ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတာ။

အသေသံ ပရိနိဗ္ဗန္တိ၊ အသေသံ ဒုက္ခမစ္စဂုံ။

‘‘အရိယဒ္ဒသာ ဝေဒဂုနော၊ သမ္မဒညာယ ပဏ္ဍိတာ။

ဇာတိက္ခယမဘိညာယ၊ နာဂစ္ဆန္တိ ပုနဗ္ဘဝ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဥပပရိက္ခသုတ္တံ

၉၄. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တထာ တထာ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပပရိက္ခေယျ ယထာ ယထာဿ [ယထာ ယထာ (ဗဟူသု)] ဥပပရိက္ခတော ဗဟိဒ္ဓါ စဿ ဝိညာဏံ အဝိက္ခိတ္တံ အဝိသဋံ အဇ္ဈတ္တံ အသဏ္ဌိတံ အနုပါဒါယ န ပရိတဿေယျ။ ဗဟိဒ္ဓါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏေ အဝိက္ခိတ္တေ အဝိသဋေ သတိ အဇ္ဈတ္တံ အသဏ္ဌိတေ အနုပါဒါယ အပရိတဿတော အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏဒုက္ခသမုဒယသမ္ဘဝေါ န ဟောတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘သတ္တသင်္ဂပ္ပဟီနဿ၊ နေတ္တိစ္ဆိန္နဿ ဘိက္ခုနော။

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ တဿ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ကာမူပပတ္တိသုတ္တံ

၉၅. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ကာမူပပတ္တိယော [ကာမုပ္ပတ္တိယော (သီ.)]။ ကတမာ တိဿော? ပစ္စုပဋ္ဌိတကာမာ, နိမ္မာနရတိနော , ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ကာမူပပတ္တိယော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ပစ္စုပဋ္ဌိတကာမာ စ၊ ယေ ဒေဝါ ဝသဝတ္တိနော။

နိမ္မာနရတိနော ဒေဝါ၊ ယေ စညေ ကာမဘောဂိနော။

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တရေ။

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ ကာမဘောဂေသု ပဏ္ဍိတော။

သဗ္ဗေ ပရိစ္စဇေ ကာမေ၊ ယေ ဒိဗ္ဗာ ယေ စ မာနုသာ။

‘‘ပိယရူပသာတဂဓိတံ ၊ ဆေတွာ သောတံ ဒုရစ္စယံ။

အသေသံ ပရိနိဗ္ဗန္တိ၊ အသေသံ ဒုက္ခမစ္စဂုံ။

‘‘အရိယဒ္ဒသာ ဝေဒဂုနော၊ သမ္မဒညာယ ပဏ္ဍိတာ။

ဇာတိက္ခယမဘိညာယ၊ နာဂစ္ဆန္တိ ပုနဗ္ဘဝ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ကာမယောဂသုတ္တံ

၉၆. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ကာမယောဂယုတ္တော, ဘိက္ခဝေ, ဘဝယောဂယုတ္တော အာဂါမီ ဟောတိ အာဂန္တာ [အာဂန္တွာ (သျာ. က.)] ဣတ္ထတ္တံ။ ကာမယောဂဝိသံယုတ္တော, ဘိက္ခဝေ, ဘဝယောဂယုတ္တော အနာဂါမီ ဟောတိ အနာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တံ။ ကာမယောဂဝိသံယုတ္တော, ဘိက္ခဝေ, ဘဝယောဂဝိသံယုတ္တော အရဟာ ဟောတိ, ခီဏာသဝေါ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကာမယောဂေန သံယုတ္တာ၊ ဘဝယောဂေန စူဘယံ။

သတ္တာ ဂစ္ဆန္တိ သံသာရံ၊ ဇာတိမရဏဂါမိနော။

‘‘ယေ စ ကာမေ ပဟန္တွာန၊ အပ္ပတ္တာ အာသဝက္ခယံ။

ဘဝယောဂေန သံယုတ္တာ၊ အနာဂါမီတိ ဝုစ္စရေ။

‘‘ယေ စ ခေါ ဆိန္နသံသယာ၊ ခီဏမာနပုနဗ္ဘဝါ။

တေ ဝေ ပါရင်္ဂတာ လောကေ၊ ယေ ပတ္တာ အာသဝက္ခယ’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ သတ္တမံ။

ကလျာဏသီလသုတ္တံ

၉၇. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ကလျာဏသီလော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏဓမ္မော ကလျာဏပညော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ‘ကေဝလီ ဝုသိတဝါ ဥတ္တမပုရိသော’တိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏသီလော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ, အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏသီလော ဟောတိ။ ဣတိ ကလျာဏသီလော။

‘‘ကလျာဏဓမ္မော စ ကထံ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္တန္နံ ဗောဓိပက္ခိယာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏဓမ္မော ဟောတိ။ ဣတိ ကလျာဏသီလော, ကလျာဏဓမ္မော။

‘‘ကလျာဏပညော စ ကထံ ဟောတိ ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏပညော ဟောတိ။

‘‘ဣတိ ကလျာဏသီလော ကလျာဏဓမ္မော ကလျာဏပညော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ‘ကေဝလီ ဝုသိတဝါ ဥတ္တမပုရိသော’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယဿ ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ နတ္ထိ ဒုက္ကဋံ။

တံ ဝေ ကလျာဏသီလောတိ၊ အာဟု ဘိက္ခုံ ဟိရီမနံ [ဟိရီမတံ (သျာ. က.)]။

‘‘ယဿ ဓမ္မာ သုဘာဝိတာ၊ သတ္တ [ပတ္တ (သဗ္ဗတ္ထ)] သမ္ဗောဓိဂါမိနော။

တံ ဝေ ကလျာဏဓမ္မောတိ၊ အာဟု ဘိက္ခုံ အနုဿဒံ။

‘‘ယော ဒုက္ခဿ ပဇာနာတိ၊ ဣဓေဝ ခယမတ္တနော။

တံ ဝေ ကလျာဏပညောတိ၊ အာဟု ဘိက္ခုံ အနာသဝံ။

‘‘တေဟိ ဓမ္မေဟိ သမ္ပန္နံ၊ အနီဃံ ဆိန္နသံသယံ။

အသိတံ သဗ္ဗလောကဿ၊ အာဟု သဗ္ဗပဟာယိန’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဒါနသုတ္တံ

၉၈. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဒွေမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဒါနာနိ – အာမိသဒါနဉ္စ ဓမ္မဒါနဉ္စ။ ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ဒွိန္နံ ဒါနာနံ ယဒိဒံ – ဓမ္မဒါနံ။

‘‘ဒွေမေ, ဘိက္ခဝေ, သံဝိဘာဂါ – အာမိသသံဝိဘာဂေါ စ ဓမ္မသံဝိဘာဂေါ စ။ ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ဒွိန္နံ သံဝိဘာဂါနံ ယဒိဒံ – ဓမ္မသံဝိဘာဂေါ။

‘‘ဒွေမေ , ဘိက္ခဝေ, အနုဂ္ဂဟာ – အာမိသာနုဂ္ဂဟော စ ဓမ္မာနုဂ္ဂဟော စ။ ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ဒွိန္နံ အနုဂ္ဂဟာနံ ယဒိဒံ – ဓမ္မာနုဂ္ဂဟော’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယမာဟု ဒါနံ ပရမံ အနုတ္တရံ၊ ယံ သံဝိဘာဂံ ဘဂဝါ အဝဏ္ဏယိ [အဝဏ္ဏယီ (သီ.)]။

အဂ္ဂမှိ ခေတ္တမှိ ပသန္နစိတ္တော၊ ဝိညူ ပဇာနံ ကော န ယဇေထ ကာလေ။

‘‘ယေ စေဝ ဘာသန္တိ သုဏန္တိ စူဘယံ၊ ပသန္နစိတ္တာ သုဂတဿ သာသနေ။

တေသံ သော အတ္ထော ပရမော ဝိသုဇ္ဈတိ၊ ယေ အပ္ပမတ္တာ သုဂတဿ သာသနေ’’တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ နဝမံ။

၁၀. တေဝိဇ္ဇသုတ္တံ

၉၉. ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ, ဝုတ္တမရဟတာတိ မေ သုတံ –

‘‘ဓမ္မေနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေဝိဇ္ဇံ ဗြာဟ္မဏံ ပညာပေမိ, နာညံ လပိတလာပနမတ္တေန။

‘‘ကထဉ္စာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေန တေဝိဇ္ဇံ ဗြာဟ္မဏံ ပညာပေမိ, နာညံ လပိတလာပနမတ္တေန? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော။ သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ။ တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော။ သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ အယမဿ ပဌမာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ, အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ, တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော, ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ အယမဿ ဒုတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ, အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ, တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော, ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမဿ တတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ, အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ, တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော, ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေန တေဝိဇ္ဇံ ဗြာဟ္မဏံ ပညာပေမိ, နာညံ လပိတလာပနမတ္တေနာ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ။ တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယောဝေဒိ [ယောဝေဒိ (သဗ္ဗတ္ထ)]၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

အထော [အထ (သျာ. က.)] ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ အဘိညာဝေါသိတော မုနိ။

‘‘ဧတာဟိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ၊ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

တမဟံ ဝဒါမိ တေဝိဇ္ဇံ၊ နာညံ လပိတလာပန’’န္တိ။

အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, ဣတိ မေ သုတန္တိ။ ဒသမံ။

ပဉ္စမော ဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပသာဒ ဇီဝိတ သံဃာဋိ ၊ အဂ္ဂိ ဥပပရိက္ခယာ။

ဥပပတ္တိ [ဥပ္ပတ္တိ (သီ.)] ကာမ ကလျာဏံ၊ ဒါနံ ဓမ္မေန တေ ဒသာတိ။

တိကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။