မေဃိယဝဂ္ဂေါ

၄. မေဃိယဝဂ္ဂေါ

၁. မေဃိယသုတ္တံ

၃၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ စာလိကာယံ ဝိဟရတိ စာလိကေ ပဗ္ဗတေ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။ အထ ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, ဇန္တုဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတု’’န္တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ တ္ဝံ, မေဃိယ, ကာလံ မညသီ’’တိ။

အထ ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ဇန္တုဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ ဇန္တုဂာမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ယေန ကိမိကာဠာယ နဒိယာ တီရံ တေနုပသင္ကမိ။ [ဥပသင္ကမိတ္ဝာ (သဗ္ဗတ္ထ) အ. နိ. ၉.၃ ပသ္သိတဗ္ဗံ] အဒ္ဒသာ ခော အာယသ္မာ မေဃိယော [ဥပသင္ကမိတ္ဝာ (သဗ္ဗတ္ထ) အ. နိ. ၉.၃ ပသ္သိတဗ္ဗံ] ကိမိကာဠာယ နဒိယာ တီရေ ဇင္ဃာဝိဟာရံ [ဇင္ဃဝိဟာရံ (က.)] အနုစင္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော [အနုဝိစရမာနော အဒ္ဒသာ ခော (သီ. သ္ယာ. ပီ.), အနုဝိစရမာနော အဒ္ဒသ (က.)] အမ္ဗဝနံ ပာသာဒိကံ မနုညံ ရမဏီယံ။ ဒိသ္ဝာနသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပာသာဒိကံ ဝတိဒံ အမ္ဗဝနံ မနုညံ [ဣဒံ ပဒံ ဝိဒေသပောတ္ထကေသု နတ္ထိ, အင္ဂုတ္တရေပိ] ရမဏီယံ။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတ္တသ္သ ပဓာနတ္ထိကသ္သ ပဓာနာယ။ သစေ မံ ဘဂဝာ အနုဇာနေယ္ယ, အာဂစ္ဆေယ္ယာဟံ ဣမံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’’တိ။

အထ ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ –

‘‘ဣဓာဟံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ဇန္တုဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိံ။ ဇန္တုဂာမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ယေန ကိမိကာဠာယ နဒိယာ တီရံ တေနုပသင္ကမိံ [ဥပသင္ကမိတ္ဝာ (သဗ္ဗတ္ထ)]။ အဒ္ဒသံ ခော အဟံ, ဘန္တေ [ဥပသင္ကမိတ္ဝာ (သဗ္ဗတ္ထ)], ကိမိကာဠာယ နဒိယာ တီရေ ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော [အနုဝိစရမာနော အဒ္ဒသံ (သဗ္ဗတ္ထ)] အမ္ဗဝနံ ပာသာဒိကံ မနုညံ ရမဏီယံ။ ဒိသ္ဝာန မေ ဧတဒဟောသိ – ‘ပာသာဒိကံ ဝတိဒံ အမ္ဗဝနံ မနုညံ ရမဏီယံ။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတ္တသ္သ ပဓာနတ္ထိကသ္သ ပဓာနာယ။ သစေ မံ ဘဂဝာ အနုဇာနေယ္ယ, အာဂစ္ဆေယ္ယာဟံ ဣမံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’တိ။ သစေ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အနုဇာနာတိ [အနုဇာနေယ္ယ (အ. နိ. ၉.၃)], ဂစ္ဆေယ္ယာဟံ တံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ မေဃိယံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာဂမေဟိ တာဝ, မေဃိယ, ဧကကမ္ဟိ [ဧကကမ္ဟာ (သီ. ပီ.), ဧကကောမ္ဟိ (သ္ယာ.)] တာဝ, ယာဝ အညောပိ ကောစိ ဘိက္ခု အာဂစ္ဆတီ’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဘဂဝတော, ဘန္တေ, နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိ [ဥတ္တရိံ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)] ကရဏီယံ, နတ္ထိ ကတသ္သ ဝာ ပတိစယော။ မယ္ဟံ ခော ပန, ဘန္တေ, အတ္ထိ ဥတ္တရိ ကရဏီယံ, အတ္ထိ ကတသ္သ ပတိစယော။ သစေ မံ ဘဂဝာ အနုဇာနာတိ, ဂစ္ဆေယ္ယာဟံ တံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ မေဃိယံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာဂမေဟိ တာဝ, မေဃိယ, ဧကကမ္ဟိ တာဝ, ယာဝ အညောပိ ကောစိ ဘိက္ခု အာဂစ္ဆတီ’’တိ။

တတိယမ္ပိ ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဘဂဝတော, ဘန္တေ, နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိ ကရဏီယံ, နတ္ထိ ကတသ္သ ဝာ ပတိစယော။ မယ္ဟံ ခော ပန, ဘန္တေ, အတ္ထိ ဥတ္တရိ ကရဏီယံ, အတ္ထိ ကတသ္သ ပတိစယော။ သစေ မံ ဘဂဝာ အနုဇာနာတိ, ဂစ္ဆေယ္ယာဟံ တံ အမ္ဗဝနံ ပဓာနာယာ’’တိ။ ‘‘ပဓာနန္တိ ခော, မေဃိယ, ဝဒမာနံ ကိန္တိ ဝဒေယ္ယာမ? ယသ္သဒာနိ တ္ဝံ, မေဃိယ, ကာလံ မညသီ’’တိ။

အထ ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ယေန တံ အမ္ဗဝနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တံ အမ္ဗဝနံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ [အဇ္ဈောဂဟေတ္ဝာ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)] အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အထ ခော အာယသ္မတော မေဃိယသ္သ တသ္မိံ အမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တသ္သ ယေဘုယ္ယေန တယော ပာပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ သမုဒာစရန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမဝိတက္ကော, ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကော [ဝိတက္ကောတိ (သီ. ပီ. က.)]။

အထ ခော အာယသ္မတော မေဃိယသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! သဒ္ဓာယ စ ဝတမ္ဟာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ။ အထ စ ပနိမေဟိ တီဟိ ပာပကေဟိ အကုသလေဟိ ဝိတက္ကေဟိ အန္ဝာသတ္တာ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမဝိတက္ကေန, ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကေန, ဝိဟိံသာဝိတက္ကေန’’။

အထ ခော အာယသ္မာ မေဃိယော သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဓ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, တသ္မိံ အမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တသ္သ ယေဘုယ္ယေန တယော ပာပကာ အကုသလာ ဝိတက္ကာ သမုဒာစရန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမဝိတက္ကော, ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! သဒ္ဓာယ စ ဝတမ္ဟာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ။ အထ စ ပနိမေဟိ တီဟိ ပာပကေဟိ အကုသလေဟိ ဝိတက္ကေဟိ အန္ဝာသတ္တာ, သေယ္ယထိဒံ – ကာမဝိတက္ကေန, ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကေန, ဝိဟိံသာဝိတက္ကေန’’’။

‘‘အပရိပက္ကာယ , မေဃိယ, စေတောဝိမုတ္တိယာ ပဉ္စ ဓမ္မာ ပရိပာကာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ?

‘‘ဣဓ, မေဃိယ, ဘိက္ခု ကလ္ယာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလ္ယာဏသဟာယော ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကော။ အပရိပက္ကာယ, မေဃိယ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ ပဌမော ဓမ္မော ပရိပာကာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ, မေဃိယ, ဘိက္ခု သီလဝာ ဟောတိ, ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ, သမာဒာယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ အပရိပက္ကာယ, မေဃိယ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ ဒုတိယော ဓမ္မော ပရိပာကာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ, မေဃိယ, ဘိက္ခု ယာယံ ကထာ အဘိသလ္လေခိကာ စေတောဝိဝရဏသပ္ပာယာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, သေယ္ယထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထာ, သန္တုဋ္ဌိကထာ, ပဝိဝေကကထာ, အသံသဂ္ဂကထာ, ဝီရိယာရမ္ဘကထာ, သီလကထာ, သမာဓိကထာ, ပညာကထာ, ဝိမုတ္တိကထာ, ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနကထာ; ဧဝရူပာယ ကထာယ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။ အပရိပာကာယ, မေဃိယ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ တတိယော ဓမ္မော ပရိပာကာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ , မေဃိယ, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ, အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒာယ [ဥပ္ပာဒာယ (သ္ယာ.)], ထာမဝာ ဒဠ္ဟပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ အပရိပက္ကာယ, မေဃိယ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ စတုတ္ထော ဓမ္မော ပရိပာကာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ, မေဃိယ, ဘိက္ခု ပညဝာ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂာမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂာမိနိယာ။ အပရိပက္ကာယ, မေဃိယ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အယံ ပဉ္စမော ဓမ္မော ပရိပာကာယ သံဝတ္တတိ။ အပရိပက္ကာယ, မေဃိယ, စေတောဝိမုတ္တိယာ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ပရိပာကာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ကလ္ယာဏမိတ္တသ္သေတံ , မေဃိယ, ဘိက္ခုနော ပာဋိကင္ခံ ကလ္ယာဏသဟာယသ္သ ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကသ္သ ယံ သီလဝာ ဘဝိသ္သတိ, ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရိသ္သတိ, အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ, သမာဒာယ သိက္ခိသ္သတိ သိက္ခာပဒေသု။

‘‘ကလ္ယာဏမိတ္တသ္သေတံ , မေဃိယ, ဘိက္ခုနော ပာဋိကင္ခံ ကလ္ယာဏသဟာယသ္သ ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကသ္သ ယံ ယာယံ ကထာ အဘိသလ္လေခိကာ စေတောဝိဝရဏသပ္ပာယာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, သေယ္ယထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထာ, သန္တုဋ္ဌိကထာ, ပဝိဝေကကထာ, အသံသဂ္ဂကထာ, ဝီရိယာရမ္ဘကထာ, သီလကထာ, သမာဓိကထာ, ပညာကထာ, ဝိမုတ္တိကထာ, ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနကထာ; ဧဝရူပာယ ကထာယ နိကာမလာဘီ ဘဝိသ္သတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။

‘‘ကလ္ယာဏမိတ္တသ္သေတံ, မေဃိယ, ဘိက္ခုနော ပာဋိကင္ခံ ကလ္ယာဏသဟာယသ္သ ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကသ္သ ယံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရိသ္သတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒာယ, ထာမဝာ ဒဠ္ဟပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ကလ္ယာဏမိတ္တသ္သေတံ, မေဃိယ, ဘိက္ခုနော ပာဋိကင္ခံ ကလ္ယာဏသဟာယသ္သ ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကသ္သ ယံ ပညဝာ ဘဝိသ္သတိ, ဥဒယတ္ထဂာမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂာမိနိယာ။

‘‘တေန စ ပန, မေဃိယ, ဘိက္ခုနာ ဣမေသု ပဉ္စသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ စတ္တာရော ဓမ္မာ ဥတ္တရိ ဘာဝေတဗ္ဗာ – အသုဘာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ရာဂသ္သ ပဟာနာယ, မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗ္ယာပာဒသ္သ ပဟာနာယ, အာနာပာနသ္သတိ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဝိတက္ကုပစ္ဆေဒာယ, အနိစ္စသညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃာတာယ။ အနိစ္စသညိနော ဟိ, မေဃိယ, အနတ္တသညာ သဏ္ဌာတိ, အနတ္တသညီ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃာတံ ပာပုဏာတိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိဗ္ဗာန’’န္တိ။

အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘ခုဒ္ဒာ ဝိတက္ကာ သုခုမာ ဝိတက္ကာ၊

အနုဂတာ [အနုဂ္ဂတာ (သီ. က. အဋ္ဌကထာယံ ပာဌန္တရံ)] မနသော ဥပ္ပိလာဝာ [ဥဗ္ဗိလာပာ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)]။

ဧတေ အဝိဒ္ဝာ မနသော ဝိတက္ကေ၊

ဟုရာ ဟုရံ ဓာဝတိ ဘန္တစိတ္တော။

‘‘ဧတေ စ ဝိဒ္ဝာ မနသော ဝိတက္ကေ၊

အာတာပိယော သံဝရတီ သတီမာ။

အနုဂတေ မနသော ဥပ္ပိလာဝေ၊

အသေသမေတေ ပဇဟာသိ ဗုဒ္ဓော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဥဒ္ဓတသုတ္တံ

၃၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ကုသိနာရာယံ ဝိဟရတိ ဥပဝတ္တနေ မလ္လာနံ သာလဝနေ။ တေန ခော ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ အရညကုဋိကာယံ ဝိဟရန္တိ ဥဒ္ဓတာ ဥန္နဠာ စပလာ မုခရာ ဝိကိဏ္ဏဝာစာ မုဋ္ဌသ္သတိနော အသမ္ပဇာနာ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ ပာကတိန္ဒ္ရိယာ။

အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ တေ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အဝိဒူရေ အရညကုဋိကာယံ ဝိဟရန္တေ ဥဒ္ဓတေ ဥန္နဠေ စပလေ မုခရေ ဝိကိဏ္ဏဝာစေ မုဋ္ဌသ္သတိနော အသမ္ပဇာနေ အသမာဟိတေ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တေ ပာကတိန္ဒ္ရိယေ။

အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘အရက္ခိတေန ကာယေန [စိတ္တေန (နေတ္တိယံ)]၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဟတေန [မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂတေန (ဗဟူသု)] စ။

ထိနမိဒ္ဓာ [ထီနမိဒ္ဓာ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)] ဘိဘူတေန၊ ဝသံ မာရသ္သ ဂစ္ဆတိ။

‘‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တသ္သ၊ သမ္မာသင္ကပ္ပဂောစရော။

သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော၊ ဉတ္ဝာန ဥဒယဗ္ဗယံ။

ထီနမိဒ္ဓာဘိဘူ ဘိက္ခု၊ သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဂောပာလကသုတ္တံ

၃၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ကောသလေသု စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ။ အထ ခော ဘဂဝာ မဂ္ဂာ ဩက္ကမ္မ ယေန အညတရံ ရုက္ခမူလံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။

အထ ခော အညတရော ဂောပာလကော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော တံ ဂောပာလကံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ [သမာဒာပေသိ (?)] သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။

အထ ခော သော ဂောပာလကော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတော သမာဒပိတော [သမာဒိပိတော (?)] သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဓိဝာသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော သော ဂောပာလကော ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။

အထ ခော သော ဂောပာလကော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ နိဝေသနေ ပဟူတံ အပ္ပောဒကပာယသံ [အပ္ပောဒကပာယာသံ (သဗ္ဗတ္ထ)] ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ နဝဉ္စ သပ္ပိံ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန ယေန တသ္သ ဂောပာလကသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော သော ဂောပာလကော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ အပ္ပောဒကပာယသေန [အပ္ပောဒကပာယာသေန စ (သ္ယာ. ပီ.)] နဝေန စ သပ္ပိနာ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝာရေသိ။ အထ ခော သော ဂောပာလကော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော တံ ဂောပာလကံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော တံ ဂောပာလကံ အညတရော ပုရိသော သီမန္တရိကာယ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသိ။

အထ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယေန, ဘန္တေ, ဂောပာလကေန အဇ္ဇ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခော ဘိက္ခုသင္ဃော အပ္ပောဒကပာယသေန နဝေန စ သပ္ပိနာ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပိတော သမ္ပဝာရိတော သော ကိရ, ဘန္တေ, ဂောပာလကော အညတရေန ပုရိသေန သီမန္တရိကာယ ဇီဝိတာ ဝောရောပိတော’’တိ။

အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘ဒိသော ဒိသံ ယံ တံ ကယိရာ၊ ဝေရီ ဝာ ပန ဝေရိနံ။

မိစ္ဆာပဏိဟိတံ စိတ္တံ၊ ပာပိယော နံ တတော ကရေ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ယက္ခပဟာရသုတ္တံ

၃၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ကပောတကန္ဒရာယံ ဝိဟရန္တိ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဇုဏ္ဟာယ ရတ္တိယာ နဝောရောပိတေဟိ ကေသေဟိ အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ အညတရံ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ။

တေန ခော ပန သမယေန ဒ္ဝေ ယက္ခာ သဟာယကာ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ဂစ္ဆန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အဒ္ဒသံသု ခော တေ ယက္ခာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဇုဏ္ဟာယ ရတ္တိယာ နဝောရောပိတေဟိ ကေသေဟိ အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နံ။ ဒိသ္ဝာန ဧကော ယက္ခော ဒုတိယံ ယက္ခံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပဋိဘာတိ မံ, သမ္မ, ဣမသ္သ သမဏသ္သ သီသေ ပဟာရံ ဒာတု’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အလံ, သမ္မ, မာ သမဏံ အာသာဒေသိ။ ဥဠာရော သော, သမ္မ, သမဏော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝော’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခော သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပဋိဘာတိ မံ, သမ္မ, ဣမသ္သ သမဏသ္သ သီသေ ပဟာရံ ဒာတု’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အလံ, သမ္မ, မာ သမဏံ အာသာဒေသိ။ ဥဠာရော သော, သမ္မ, သမဏော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝော’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခော သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပဋိဘာတိ မံ, သမ္မ, ဣမသ္သ သမဏသ္သ သီသေ ပဟာရံ ဒာတု’’န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခော သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အလံ, သမ္မ, မာ သမဏံ အာသာဒေသိ။ ဥဠာရော သော, သမ္မ, သမဏော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝော’’တိ။

အထ ခော သော ယက္ခော တံ ယက္ခံ အနာဒိယိတ္ဝာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရသ္သ သီသေ ပဟာရံ အဒာသိ။ တာဝ မဟာ ပဟာရော အဟောသိ, အပိ တေန ပဟာရေန သတ္တရတနံ ဝာ အဍ္ဎဋ္ဌမရတနံ ဝာ နာဂံ ဩသာဒေယ္ယ, မဟန္တံ ဝာ ပဗ္ဗတကူဋံ ပဒာလေယ္ယ။ အထ စ ပန သော ယက္ခော ‘ဍယ္ဟာမိ ဍယ္ဟာမီ’တိ ဝတ္ဝာ တတ္ထေဝ မဟာနိရယံ အပတာသိ [အဝတ္ထာသိ (က. သီ.)]။

အဒ္ဒသာ ခော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန တေန ယက္ခေန အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရသ္သ သီသေ ပဟာရံ ဒီယမာနံ။ ဒိသ္ဝာ ယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကစ္စိ တေ, အာဝုသော, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိ န ကိဉ္စိ ဒုက္ခ’’န္တိ ? ‘‘ခမနီယံ မေ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန, ယာပနီယံ မေ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန; အပိ စ မေ သီသံ ထောကံ ဒုက္ခ’’န္တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ! ယာဝ [ယံ တ္ဝံ (သီ. က.), ယံ (သ္ယာ.)] မဟိဒ္ဓိကော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော မဟာနုဘာဝော! ဣဓ တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညတရော ယက္ခော သီသေ ပဟာရံ အဒာသိ။ တာဝ မဟာ ပဟာရော အဟောသိ, အပိ တေန ပဟာရေန သတ္တရတနံ ဝာ အဍ္ဎဋ္ဌမရတနံ ဝာ နာဂံ ဩသာဒေယ္ယ, မဟန္တံ ဝာ ပဗ္ဗတကူဋံ ပဒာလေယ္ယ, အထ စ ပနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧဝမာဟ – ‘ခမနီယံ မေ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန, ယာပနီယံ မေ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန; အပိ စ မေ သီသံ ထောကံ ဒုက္ခ’’’န္တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန! ယာဝ [ယံ (သ္ယာ.)] မဟိဒ္ဓိကော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မဟာနုဘာဝော ယတ္ရ ဟိ နာမ ယက္ခမ္ပိ ပသ္သိသ္သတိ! မယံ ပနေတရဟိ ပံသုပိသာစကမ္ပိ န ပသ္သာမာ’’တိ။

အသ္သောသိ ခော ဘဂဝာ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓာယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ တေသံ ဥဘိန္နံ မဟာနာဂာနံ ဣမံ ဧဝရူပံ ကထာသလ္လာပံ။

အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘ယသ္သ သေလူပမံ စိတ္တံ၊ ဌိတံ နာနုပကမ္ပတိ။

ဝိရတ္တံ ရဇနီယေသု၊ ကောပနေယ္ယေ န ကုပ္ပတိ။

ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တံ၊ ကုတော တံ ဒုက္ခမေသ္သတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. နာဂသုတ္တံ

၃၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ ။ တေန ခော ပန သမယေန ဘဂဝာ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခူနီဟိ ဥပာသကေဟိ ဥပာသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ။ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ။ အထ ခော ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခော ဧတရဟိ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခူနီဟိ ဥပာသကေဟိ ဥပာသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ။ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရာမိ။ ယံနူနာဟံ ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရေယ္ယ’’န္တိ။

အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ကောသမ္ဗိံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ ကောသမ္ဗိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော သာမံ သေနာသနံ သံသာမေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ အနာမန္တေတ္ဝာ ဥပဋ္ဌာကံ အနပလောကေတ္ဝာ ဘိက္ခုသင္ဃံ ဧကော အဒုတိယော ယေန ပာလိလေယ္ယကံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ပာလိလေယ္ယကံ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ပာလိလေယ္ယကေ ဝိဟရတိ ရက္ခိတဝနသဏ္ဍေ ဘဒ္ဒသာလမူလေ။

အညတရောပိ ခော ဟတ္ထိနာဂော အာကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကလဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ။ ဆိန္နဂ္ဂာနိ စေဝ တိဏာနိ ခာဒတိ, ဩဘဂ္ဂောဘဂ္ဂဉ္စသ္သ သာခာဘင္ဂံ ခာဒန္တိ, အာဝိလာနိ စ ပာနီယာနိ ပိဝတိ, ဩဂာဟာ စသ္သ ဥတ္တိဏ္ဏသ္သ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ။ အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ။ အထ ခော တသ္သ ဟတ္ထိနာဂသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခော ဧတရဟိ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကလဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, ဆိန္နဂ္ဂာနိ စေဝ တိဏာနိ ခာဒာမိ, ဩဘဂ္ဂောဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခာဘင္ဂံ ခာဒန္တိ, အာဝိလာနိ စ ပာနီယာနိ ပိဝာမိ, ဩဂာဟာ စ မေ ဥတ္တိဏ္ဏသ္သ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ, အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရာမိ။ ယံနူနာဟံ ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရေယ္ယ’’န္တိ။

အထ ခော သော ဟတ္ထိနာဂော ယူထာ အပက္ကမ္မ ယေန ပာလိလေယ္ယကံ ရက္ခိတဝနသဏ္ဍော ဘဒ္ဒသာလမူလံ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ။ တတ္ရ သုဒံ [ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တတ္ရ သုဒံ (သ္ယာ. ပီ. က.)] သော ဟတ္ထိနာဂော ယသ္မိံ ပဒေသေ ဘဂဝာ ဝိဟရတိ တံ ပဒေသံ [အပ္ပဟရိတဉ္စ ကရောတိ, သောဏ္ဍာယ (ဗဟူသု)] အပ္ပဟရိတံ ကရောတိ, သောဏ္ဍာယ စ [အပ္ပဟရိတဉ္စ ကရောတိ, သောဏ္ဍာယ (ဗဟူသု)] ဘဂဝတော ပာနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတိ [ဥပဋ္ဌပေတိ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)]။

အထ ခော ဘဂဝတော ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ အာကိဏ္ဏော ဝိဟာသိံ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခူနီဟိ ဥပာသကေဟိ ဥပာသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ, အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟာသိံ။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ အနာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဘိက္ခူဟိ ဘိက္ခုနီဟိ ဥပာသကေဟိ ဥပာသိကာဟိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ, အနာကိဏ္ဏော သုခံ ဖာသု ဝိဟရာမီ’’တိ။

တသ္သပိ ခော ဟတ္ထိနာဂသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ အာကိဏ္ဏော ဝိဟာသိံ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကလဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, ဆိန္နဂ္ဂာနိ စေဝ တိဏာနိ ခာဒိံ, ဩဘဂ္ဂောဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခာဘင္ဂံ ခာဒိံသု, အာဝိလာနိ စ ပာနီယာနိ အပာယိံ, ဩဂာဟာ စ မေ ဥတ္တိဏ္ဏသ္သ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော အဂမံသု, အာကိဏ္ဏော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟာသိံ။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ အနာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကလဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, အစ္ဆိန္နဂ္ဂာနိ စေဝ တိဏာနိ ခာဒာမိ, ဩဘဂ္ဂောဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခာဘင္ဂံ န ခာဒန္တိ, အနာဝိလာနိ စ ပာနီယာနိ ပိဝာမိ, ဩဂာဟာ စ မေ ဥတ္တိဏ္ဏသ္သ ဟတ္ထိနိယော န ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ, အနာကိဏ္ဏော သုခံ ဖာသု ဝိဟရာမီ’’တိ။

အထ ခော ဘဂဝာ အတ္တနော စ ပဝိဝေကံ ဝိဒိတ္ဝာ တသ္သ စ ဟတ္ထိနာဂသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘ဧတံ [ဧဝံ (က.)] နာဂသ္သ နာဂေန၊ ဤသာဒန္တသ္သ ဟတ္ထိနော။

သမေတိ စိတ္တံ စိတ္တေန၊ ယဒေကော ရမတီ မနော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပိဏ္ဍောလသုတ္တံ

၃၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒ္ဝာဇော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အာရညိကော ပိဏ္ဍပာတိကော ပံသုကူလိကော တေစီဝရိကော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော [အာရဒ္ဓဝိရိယော (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)] ဓုတဝာဒော အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော။

အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ ပိဏ္ဍောလဘာရဒ္ဝာဇံ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အာရညိကံ ပိဏ္ဍပာတိကံ ပံသုကူလိကံ တေစီဝရိကံ အပ္ပိစ္ဆံ သန္တုဋ္ဌံ ပဝိဝိတ္တံ အသံသဋ္ဌံ အာရဒ္ဓဝီရိယံ ဓုတဝာဒံ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တံ ။

အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘အနူပဝာဒော အနူပဃာတော [အနုပဝာဒော အနုပဃာတော (သ္ယာ. ပီ. က.)]၊ ပာတိမောက္ခေ စ သံဝရော။

မတ္တညုတာ စ ဘတ္တသ္မိံ၊ ပန္တဉ္စ သယနာသနံ။

အဓိစိတ္တေ စ အာယောဂော၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓာန သာသန’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. သာရိပုတ္တသုတ္တံ

၃၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော ပဝိဝိတ္တော အသံသဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော။

အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အပ္ပိစ္ဆံ သန္တုဋ္ဌံ ပဝိဝိတ္တံ အသံသဋ္ဌံ အာရဒ္ဓဝီရိယံ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တံ။

အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘အဓိစေတသော အပ္ပမဇ္ဇတော၊

မုနိနော မောနပထေသု သိက္ခတော။

သောကာ န ဘဝန္တိ တာဒိနော၊

ဥပသန္တသ္သ သဒာ သတီမတော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. သုန္ဒရီသုတ္တံ

၃၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန ဘဂဝာ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ ။ ဘိက္ခုသင္ဃောပိ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အညတိတ္ထိယာ ပန ပရိဗ္ဗာဇကာ အသက္ကတာ ဟောန္တိ အဂရုကတာ အမာနိတာ အပူဇိတာ အနပစိတာ န လာဘိနော စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။

အထ ခော တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဘဂဝတော သက္ကာရံ အသဟမာနာ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ ယေန သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သုန္ဒရိံ ပရိဗ္ဗာဇိကံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဥသ္သဟသိ တ္ဝံ, ဘဂိနိ, ဉာတီနံ အတ္ထံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘က္ယာဟံ, အယ္ယာ, ကရောမိ? ကိံ မယာ န သက္ကာ [ကိံ မယာ သက္ကာ (သ္ယာ. ပီ.)] ကာတုံ? ဇီဝိတမ္ပိ မေ ပရိစ္စတ္တံ ဉာတီနံ အတ္ထာယာ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဘဂိနိ, အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အယ္ယာ’’တိ ခော သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ပဋိသ္သုတ္ဝာ အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ အဂမာသိ။

ယဒာ တေ အညိံသု အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ – ‘‘ဝောဒိဋ္ဌာ ခော သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ ဗဟုဇနေန အဘိက္ခဏံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆတီ’’တိ [ဂစ္ဆတီတိ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)]။ အထ နံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတ္ဝာ တတ္ထေဝ ဇေတဝနသ္သ ပရိခာကူပေ နိက္ခိပိတ္ဝာ [နိခနိတ္ဝာ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)] ယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယာ သာ, မဟာရာဇ, သုန္ဒရီ ပရိဗ္ဗာဇိကာ; သာ နော န ဒိသ္သတီ’’တိ။ ‘‘ကတ္ထ ပန တုမ္ဟေ အာသင္ကထာ’’တိ ? ‘‘ဇေတဝနေ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဇေတဝနံ ဝိစိနထာ’’တိ။

အထ ခော တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဇေတဝနံ ဝိစိနိတ္ဝာ ယထာနိက္ခိတ္တံ ပရိခာကူပာ ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ မဉ္စကံ အာရောပေတ္ဝာ သာဝတ္ထိံ ပဝေသေတ္ဝာ ရထိယာယ ရထိယံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မနုသ္သေ ဥဇ္ဈာပေသုံ –

‘‘ပသ္သထာယ္ယာ သမဏာနံ သက္ယပုတ္တိယာနံ ကမ္မံ! အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ ဒုသ္သီလာ ပာပဓမ္မာ မုသာဝာဒိနော အဗ္ရဟ္မစာရိနော။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗ္ရဟ္မစာရိနော သစ္စဝာဒိနော သီလဝန္တော ကလ္ယာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိသ္သန္တိ! နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ, နတ္ထိ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ, နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ, ကုတော ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ, အပဂတာ ဣမေ ဗ္ရဟ္မညာ။ ကထဉ္ဟိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတ္ဝာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသ္သတီ’’တိ!

တေန ခော ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝာစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ –

‘‘အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ ဒုသ္သီလာ ပာပဓမ္မာ မုသာဝာဒိနော အဗ္ရဟ္မစာရိနော ။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗ္ရဟ္မစာရိနော သစ္စဝာဒိနော သီလဝန္တော ကလ္ယာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိသ္သန္တိ! နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ, နတ္ထိ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ, နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ, ကုတော ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ, အပဂတာ ဣမေ ဗ္ရဟ္မညာ။ ကထဉ္ဟိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတ္ဝာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသ္သတီ’’တိ!

အထ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိံသု။ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ –

‘‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, သာဝတ္ထိယံ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝာစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ – ‘အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ ဒုသ္သီလာ ပာပဓမ္မာ မုသာဝာဒိနော အဗ္ရဟ္မစာရိနော။ ဣမေ ဟိ နာမ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗ္ရဟ္မစာရိနော သစ္စဝာဒိနော သီလဝန္တော ကလ္ယာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိသ္သန္တိ။ နတ္ထိ ဣမေသံ သာမညံ, နတ္ထိ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ နဋ္ဌံ ဣမေသံ သာမညံ, နဋ္ဌံ ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ။ ကုတော ဣမေသံ သာမညံ, ကုတော ဣမေသံ ဗ္ရဟ္မညံ? အပဂတာ ဣမေ သာမညာ, အပဂတာ ဣမေ ဗ္ရဟ္မညာ။ ကထဉ္ဟိ နာမ ပုရိသော ပုရိသကိစ္စံ ကရိတ္ဝာ ဣတ္ထိံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသ္သတီ’’’တိ!

‘‘နေသော, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဒော စိရံ ဘဝိသ္သတိ သတ္တာဟမေဝ ဘဝိသ္သတိ။ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန အန္တရဓာယိသ္သတိ။ တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝာစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ, တေ တုမ္ဟေ ဣမာယ ဂာထာယ ပဋိစောဒေထ –

‘‘‘အဘူတဝာဒီ နိရယံ ဥပေတိ၊

ယော ဝာပိ [ယော စာပိ (သီ. ပီ. က.)] ကတ္ဝာ န ကရောမိ စာဟ။

ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ၊

နိဟီနကမ္မာ မနုဇာ ပရတ္ထာ’’’တိ။

အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမံ ဂာထံ ပရိယာပုဏိတ္ဝာ ယေ မနုသ္သာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝာစာဟိ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသန္တိ ဝိဟေသန္တိ တေ ဣမာယ ဂာထာယ ပဋိစောဒေန္တိ –

‘‘အဘူတဝာဒီ နိရယံ ဥပေတိ၊

ယော ဝာပိ ကတ္ဝာ န ကရောမိစာဟ။

ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ၊

နိဟီနကမ္မာ မနုဇာ ပရတ္ထာ’’တိ။

မနုသ္သာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အကာရကာ ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ။ နယိမေဟိ ကတံ။ သပန္တိမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ’’တိ။ နေဝ သော သဒ္ဒော စိရံ အဟောသိ။ သတ္တာဟမေဝ အဟောသိ။ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန အန္တရဓာယိ။

အထ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတဒဝောစုံ –

‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝ သုဘာသိတံ စိဒံ ဘန္တေ ဘဂဝတာ – ‘နေသော, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဒော စိရံ ဘဝိသ္သတိ။ သတ္တာဟမေဝ ဘဝိသ္သတိ။ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန အန္တရဓာယိသ္သတီ’တိ။ အန္တရဟိတော သော, ဘန္တေ, သဒ္ဒော’’တိ။

အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘တုဒန္တိ ဝာစာယ ဇနာ အသညတာ၊

သရေဟိ သင္ဂာမဂတံဝ ကုဉ္ဇရံ။

သုတ္ဝာန ဝာက္ယံ ဖရုသံ ဥဒီရိတံ၊

အဓိဝာသယေ ဘိက္ခု အဒုဋ္ဌစိတ္တော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဥပသေနသုတ္တံ

၃၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ အထ ခော အာယသ္မတော ဥပသေနသ္သ ဝင္ဂန္တပုတ္တသ္သ ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, သတ္ထာ စ မေ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော; သ္ဝာက္ခာတေ စမ္ဟိ ဓမ္မဝိနယေ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော; သဗ္ရဟ္မစာရိနော စ မေ သီလဝန္တော ကလ္ယာဏဓမ္မာ; သီလေသု စမ္ဟိ ပရိပူရကာရီ; သုသမာဟိတော စမ္ဟိ ဧကဂ္ဂစိတ္တော; အရဟာ စမ္ဟိ ခီဏာသဝော; မဟိဒ္ဓိကော စမ္ဟိ မဟာနုဘာဝော။ ဘဒ္ဒကံ မေ ဇီဝိတံ, ဘဒ္ဒကံ မရဏ’’န္တိ။

အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မတော ဥပသေနသ္သ ဝင္ဂန္တပုတ္တသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘ယံ ဇီဝိတံ န တပတိ၊ မရဏန္တေ န သောစတိ။

သ ဝေ ဒိဋ္ဌပဒော ဓီရော၊ သောကမဇ္ဈေ န သောစတိ။

‘‘ဥစ္ဆိန္နဘဝတဏ္ဟသ္သ ၊ သန္တစိတ္တသ္သ ဘိက္ခုနော။

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. သာရိပုတ္တဥပသမသုတ္တံ

၄၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အတ္တနော ဥပသမံ ပစ္စဝေက္ခမာနော။

အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ အတ္တနော ဥပသမံ ပစ္စဝေက္ခမာနံ။

အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –

‘‘ဥပသန္တသန္တစိတ္တသ္သ၊ နေတ္တိစ္ဆိန္နသ္သ ဘိက္ခုနော။

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ မုတ္တော သော မာရဗန္ဓနာ’’တိ။ ဒသမံ။

မေဃိယဝဂ္ဂော စတုတ္ထော နိဋ္ဌိတော။

တသ္သုဒ္ဒာနံ –

မေဃိယော ဥဒ္ဓတာ ဂောပာလော၊ ယက္ခော [ဇုဏ္ဟာ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)၊ ဇုဏ္ဟံ (က.)] နာဂေန ပဉ္စမံ။

ပိဏ္ဍောလော သာရိပုတ္တော စ၊ သုန္ဒရီ ဘဝတိ အဋ္ဌမံ။

ဥပသေနော ဝင္ဂန္တပုတ္တော၊ သာရိပုတ္တော စ တေ ဒသာတိ။