အနုဿတိဝဂ္ဂေါ

၂. အနုဿတိဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမမဟာနာမသုတ္တံ

၁၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’တိ။ အဿောသိ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော – ‘‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’’တိ။

အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, နာနာဝိဟာရေဟိ ဝိဟရတံ ကေနဿ [ကေန (သျာ. ကံ.)] ဝိဟာရေန ဝိဟာတဗ္ဗ’’န္တိ?

‘‘သာဓု သာဓု, မဟာနာမ! ဧတံ ခေါ, မဟာနာမ, တုမှာကံ ပတိရူပံ ကုလပုတ္တာနံ, ယံ တုမှေ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆေယျာထ – ‘တေသံ နော, ဘန္တေ, နာနာဝိဟာရေဟိ ဝိဟရတံ ကေနဿ ဝိဟာရေန ဝိဟာတဗ္ဗ’’’န္တိ? သဒ္ဓေါ ခေါ, မဟာနာမ, အာရာဓကော ဟောတိ, နော အဿဒ္ဓေါ; အာရဒ္ဓဝီရိယော အာရာဓကော ဟောတိ, နော ကုသီတော; ဥပဋ္ဌိတဿတိ အာရာဓကော ဟောတိ , နော မုဋ္ဌဿတိ; သမာဟိတော အာရာဓကော ဟောတိ, နော အသမာဟိတော; ပညဝါ အာရာဓကော ဟောတိ, နော ဒုပ္ပညော။ ဣမေသု ခေါ တွံ, မဟာနာမ, ပဉ္စသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ဆ ဓမ္မေ ဥတ္တရိ [ဥတ္တရိံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘာဝေယျာသိ။ [အ. နိ. ၆.၁၀] ‘‘ဣဓ တွံ, မဟာနာမ, တထာဂတံ အနုဿရေယျာသိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ ယသ္မိံ, မဟာနာမ, သမယေ အရိယသာဝကော တထာဂတံ အနုဿရတိ, နေဝဿ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ; ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ တထာဂတံ အာရဗ္ဘ။ ဥဇုဂတစိတ္တော ခေါ ပန, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ, ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဝိသမဂတာယ ပဇာယ သမပ္ပတ္တော ဝိဟရတိ, သဗျာပဇ္ဇာယ ပဇာယ အဗျာပဇ္ဇော ဝိဟရတိ, ဓမ္မသောတသမာပန္နော ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, မဟာနာမ, ဓမ္မံ အနုဿရေယျာသိ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော [ဩပနယိကော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’တိ။ ယသ္မိံ, မဟာနာမ, သမယေ အရိယသာဝကော ဓမ္မံ အနုဿရတိ, နေဝဿ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ; ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ။ ဥဇုဂတစိတ္တော ခေါ ပန, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ, ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဝိသမဂတာယ ပဇာယ သမပ္ပတ္တော ဝိဟရတိ, သဗျာပဇ္ဇာယ ပဇာယ အဗျာပဇ္ဇော ဝိဟရတိ, ဓမ္မသောတသမာပန္နော ဓမ္မာနုဿတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, မဟာနာမ, သသံဃံ အနုဿရေယျာသိ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ, ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသံဃော အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’တိ။ ယသ္မိံ, မဟာနာမ, သမယေ အရိယသာဝကော သသံဃံ အနုဿရတိ, နေဝဿ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ; ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ သသံဃံ အာရဗ္ဘ။ ဥဇုဂတစိတ္တော ခေါ ပန, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ, ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဝိသမဂတာယ ပဇာယ သမပ္ပတ္တော ဝိဟရတိ, သဗျာပဇ္ဇာယ ပဇာယ အဗျာပဇ္ဇော ဝိဟရတိ, ဓမ္မသောတသမာပန္နော သံဃာနုဿတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, မဟာနာမ, အတ္တနော သီလာနိ အနုဿရေယျာသိ အခဏ္ဍာနိ အစ္ဆိဒ္ဒါနိ အသဗလာနိ အကမ္မာသာနိ ဘုဇိဿာနိ ဝိညုပ္ပသတ္ထာနိ အပရာမဋ္ဌာနိ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ။ ယသ္မိံ, မဟာနာမ, သမယေ အရိယသာဝကော သီလံ အနုဿရတိ, နေဝဿ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ; ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ သီလံ အာရဗ္ဘ။ ဥဇုဂတစိတ္တော ခေါ ပန, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ, ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဝိသမဂတာယ ပဇာယ သမပ္ပတ္တော ဝိဟရတိ, သဗျာပဇ္ဇာယ ပဇာယ အဗျာပဇ္ဇော ဝိဟရတိ, ဓမ္မသောတသမာပန္နော သီလာနုဿတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, မဟာနာမ, အတ္တနော စာဂံ အနုဿရေယျာသိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယောဟံ မစ္ဆေရမလပရိယုဋ္ဌိတာယ ပဇာယ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသာမိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော’တိ။ ယသ္မိံ, မဟာနာမ , သမယေ အရိယသာဝကော စာဂံ အနုဿရတိ, နေဝဿ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ; ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ စာဂံ အာရဗ္ဘ။ ဥဇုဂတစိတ္တော ခေါ ပန, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ, ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဝိသမဂတာယ ပဇာယ သမပ္ပတ္တော ဝိဟရတိ, သဗျာပဇ္ဇာယ ပဇာယ အဗျာပဇ္ဇော ဝိဟရတိ, ဓမ္မသောတသမာပန္နော စာဂါနုဿတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, မဟာနာမ, ဒေဝတာ အနုဿရေယျာသိ – ‘သန္တိ ဒေဝါ စာတုမဟာရာဇိကာ, သန္တိ ဒေဝါ တာဝတိံသာ, သန္တိ ဒေဝါ ယာမာ, သန္တိ ဒေဝါ တုသိတာ, သန္တိ ဒေဝါ နိမ္မာနရတိနော, သန္တိ ဒေဝါ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော, သန္တိ ဒေဝါ ဗြဟ္မကာယိကာ, သန္တိ ဒေဝါ တတုတ္တရိ။ ယထာရူပါယ သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတာ တာ ဒေဝတာ ဣတော စုတာ တတ္ထူပပန္နာ , မယှမ္ပိ တထာရူပါ သဒ္ဓါ သံဝိဇ္ဇတိ။ ယထာရူပေန သီလေန သမန္နာဂတာ တာ ဒေဝတာ ဣတော စုတာ တတ္ထူပပန္နာ, မယှမ္ပိ တထာရူပံ သီလံ သံဝိဇ္ဇတိ။ ယထာရူပေန သုတေန သမန္နာဂတာ တာ ဒေဝတာ ဣတော စုတာ တတ္ထူပပန္နာ, မယှမ္ပိ တထာရူပံ သုတံ သံဝိဇ္ဇတိ။ ယထာရူပေန စာဂေန သမန္နာဂတာ တာ ဒေဝတာ ဣတော စုတာ တတ္ထူပပန္နာ, မယှမ္ပိ တထာရူပေါ စာဂေါ သံဝိဇ္ဇတိ။ ယထာရူပါယ ပညာယ သမန္နာဂတာ တာ ဒေဝတာ ဣတော စုတာ တတ္ထူပပန္နာ, မယှမ္ပိ တထာရူပါ ပညာ သံဝိဇ္ဇတီ’တိ။ ယသ္မိံ, မဟာနာမ, သမယေ အရိယသာဝကော အတ္တနော စ တာသဉ္စ ဒေဝတာနံ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရတိ, နေဝဿ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ; ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ ဒေဝတာ အာရဗ္ဘ။ ဥဇုဂတစိတ္တော ခေါ ပန, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ, ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဝိသမဂတာယ ပဇာယ သမပ္ပတ္တော ဝိဟရတိ, သဗျာပဇ္ဇာယ ပဇာယ အဗျာပဇ္ဇော ဝိဟရတိ, ဓမ္မသောတသမာပန္နော ဒေဝတာနုဿတိံ ဘာဝေတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယမဟာနာမသုတ္တံ

၁၂. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မဟာနာမော သက္ကော ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဟောတိ အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော – ‘‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’’တိ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, နာနာဝိဟာရေဟိ ဝိဟရတံ ကေနဿ ဝိဟာရေန ဝိဟာတဗ္ဗ’’န္တိ?

‘‘သာဓု သာဓု, မဟာနာမ! ဧတံ ခေါ, မဟာနာမ, တုမှာကံ ပတိရူပံ ကုလပုတ္တာနံ ယံ တုမှေ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆေယျာထ – ‘တေသံ နော, ဘန္တေ, နာနာဝိဟာရေဟိ ဝိဟရတံ ကေနဿ ဝိဟာရေန ဝိဟာတဗ္ဗ’န္တိ? သဒ္ဓေါ ခေါ, မဟာနာမ, အာရာဓကော ဟောတိ, နော အဿဒ္ဓေါ; အာရဒ္ဓဝီရိယော အာရာဓကော ဟောတိ, နော ကုသီတော; ဥပဋ္ဌိတဿတိ အာရာဓကော ဟောတိ, နော မုဋ္ဌဿတိ; သမာဟိတော အာရာဓကော ဟောတိ , နော အသမာဟိတော; ပညဝါ အာရာဓကော ဟောတိ, နော ဒုပ္ပညော။ ဣမေသု ခေါ တွံ, မဟာနာမ, ပဉ္စသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ဆ ဓမ္မေ ဥတ္တရိ ဘာဝေယျာသိ။

[အ. နိ. ၆.၉] ‘‘ဣဓ တွံ, မဟာနာမ, တထာဂတံ အနုဿရေယျာသိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ ယသ္မိံ, မဟာနာမ, သမယေ အရိယသာဝကော တထာဂတံ အနုဿရတိ, နေဝဿ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ; ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ တထာဂတံ အာရဗ္ဘ။ ဥဇုဂတစိတ္တော ခေါ ပန, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ, ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ဣမံ ခေါ တွံ, မဟာနာမ, ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ ဂစ္ဆန္တောပိ ဘာဝေယျာသိ, ဌိတောပိ ဘာဝေယျာသိ, နိသိန္နောပိ ဘာဝေယျာသိ, သယာနောပိ ဘာဝေယျာသိ, ကမ္မန္တံ အဓိဋ္ဌဟန္တောပိ ဘာဝေယျာသိ, ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသန္တောပိ ဘာဝေယျာသိ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, မဟာနာမ, ဓမ္မံ အနုဿရေယျာသိ။ပေ.။ သသံဃံ အနုဿရေယျာသိ။ပေ.။ အတ္တနော သီလာနိ အနုဿရေယျာသိ။ပေ.။ အတ္တနော စာဂံ အနုဿရေယျာသိ။ပေ.။ ဒေဝတာ အနုဿရေယျာသိ – ‘သန္တိ ဒေဝါ စာတုမဟာရာဇိကာ။ပေ.။ သန္တိ ဒေဝါ တတုတ္တရိ။ ယထာရူပါယ သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတာ တာ ဒေဝတာ ဣတော စုတာ တတ္ထူပပန္နာ, မယှမ္ပိ တထာရူပါ သဒ္ဓါ သံဝိဇ္ဇတိ။ ယထာရူပေန သီလေန။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတာ တာ ဒေဝတာ ဣတော စုတာ တတ္ထူပပန္နာ , မယှမ္ပိ တထာရူပါ ပညာ သံဝိဇ္ဇတီ’တိ။ ယသ္မိံ, မဟာနာမ, သမယေ အရိယသာဝကော အတ္တနော စ တာသဉ္စ ဒေဝတာနံ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရတိ, နေဝဿ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ, န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ; ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ ဒေဝတာ အာရဗ္ဘ။ ဥဇုဂတစိတ္တော ခေါ ပန, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ, ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ဣမံ ခေါ တွံ, မဟာနာမ, ဒေဝတာနုဿတိံ ဂစ္ဆန္တောပိ ဘာဝေယျာသိ, ဌိတောပိ ဘာဝေယျာသိ, နိသိန္နောပိ ဘာဝေယျာသိ, သယာနောပိ ဘာဝေယျာသိ, ကမ္မန္တံ အဓိဋ္ဌဟန္တောပိ ဘာဝေယျာသိ, ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသန္တောပိ ဘာဝေယျာသီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. နန္ဒိယသုတ္တံ

၁၃. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝဿာဝါသံ ဥပဂန္တုကာမော ဟောတိ [အဟောသိ (က.)]။

အဿောသိ ခေါ နန္ဒိယော သက္ကော – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဝဿာဝါသံ ဥပဂန္တုကာမော’’တိ။ အထ ခေါ နန္ဒိယဿ သက္ကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟမ္ပိ သာဝတ္ထိယံ ဝဿာဝါသံ ဥပဂစ္ဆေယျံ။ တတ္ထ ကမ္မန္တဉ္စေဝ အဓိဋ္ဌဟိဿာမိ, ဘဂဝန္တဉ္စ လစ္ဆာမိ ကာလေန ကာလံ ဒဿနာယာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝဿာဝါသံ ဥပဂစ္ဆိ [ဥပဂဉ္ဆိ (သီ. ဣ.)]။ နန္ဒိယောပိ ခေါ သက္ကော သာဝတ္ထိယံ ဝဿာဝါသံ ဥပဂစ္ဆိ။ တတ္ထ ကမ္မန္တဉ္စေဝ အဓိဋ္ဌာသိ [အဓိဋ္ဌာယ (သျာ.), အဓိဋ္ဌာတိ (က.)], ဘဂဝန္တဉ္စ လဘိ [လစ္ဆတိ (သျာ. က.)] ကာလေန ကာလံ ဒဿနာယ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ နန္ဒိယော သက္ကော – ‘‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’’တိ။ အထ ခေါ နန္ဒိယော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ နန္ဒိယော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, နာနာဝိဟာရေဟိ ဝိဟရတံ ကေနဿ ဝိဟာရေန ဝိဟာတဗ္ဗ’’န္တိ?

‘‘သာဓု သာဓု, နန္ဒိယ! ဧတံ ခေါ, နန္ဒိယ, တုမှာကံ ပတိရူပံ ကုလပုတ္တာနံ, ယံ တုမှေ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆေယျာထ – ‘တေသံ နော, ဘန္တေ, နာနာဝိဟာရေဟိ ဝိဟရတံ ကေနဿ ဝိဟာရေန ဝိဟာတဗ္ဗ’န္တိ? သဒ္ဓေါ ခေါ, နန္ဒိယ, အာရာဓကော ဟောတိ, နော အဿဒ္ဓေါ; သီလဝါ အာရာဓကော ဟောတိ, နော ဒုဿီလော; အာရဒ္ဓဝီရိယော အာရာဓကော ဟောတိ, နော ကုသီတော; ဥပဋ္ဌိတဿတိ အာရာဓကော ဟောတိ, နော မုဋ္ဌဿတိ; သမာဟိတော အာရာဓကော ဟောတိ, နော အသမာဟိတော; ပညဝါ အာရာဓကော ဟောတိ, နော ဒုပ္ပညော။ ဣမေသု ခေါ တေ, နန္ဒိယ, ဆသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စသု ဓမ္မေသု အဇ္ဈတ္တံ သတိ ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘ဣဓ တွံ, နန္ဒိယ, တထာဂတံ အနုဿရေယျာသိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ , သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ ဣတိ ခေါ တေ, နန္ဒိယ, တထာဂတံ အာရဗ္ဘ အဇ္ဈတ္တံ သတိ ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, နန္ဒိယ, ဓမ္မံ အနုဿရေယျာသိ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’တိ။ ဣတိ ခေါ တေ, နန္ဒိယ, ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ အဇ္ဈတ္တံ သတိ ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, နန္ဒိယ, ကလျာဏမိတ္တေ အနုဿရေယျာသိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယဿ မေ ကလျာဏမိတ္တာ အနုကမ္ပကာ အတ္ထကာမာ ဩဝါဒကာ အနုသာသကာ’တိ။ ဣတိ ခေါ တေ, နန္ဒိယ, ကလျာဏမိတ္တေ အာရဗ္ဘ အဇ္ဈတ္တံ သတိ ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, နန္ဒိယ, အတ္တနော စာဂံ အနုဿရေယျာသိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယောဟံ မစ္ဆေရမလပရိယုဋ္ဌိတာယ ပဇာယ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသာမိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော’တိ။ ဣတိ ခေါ တေ, နန္ဒိယ, စာဂံ အာရဗ္ဘ အဇ္ဈတ္တံ သတိ ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘ပုန စပရံ တွံ, နန္ဒိယ, ဒေဝတာ အနုဿရေယျာသိ – ‘ယာ ဒေဝတာ အတိက္ကမ္မေဝ ကဗဠီကာရာဟာရဘက္ခာနံ [ကဗဠိံကာရဘက္ခာနံ (သီ.), ကဗဠီကာရဘက္ခာနံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ဒေဝတာနံ သဟဗျတံ အညတရံ မနောမယံ ကာယံ ဥပပန္နာ, တာ ကရဏီယံ အတ္တနော န သမနုပဿန္တိ ကတဿ ဝါ ပတိစယံ။ သေယျထာပိ, နန္ဒိယ, ဘိက္ခု အသမယဝိမုတ္တော ကရဏီယံ အတ္တနော န သမနုပဿတိ ကတဿ ဝါ ပတိစယံ; ဧဝမေဝံ ခေါ, နန္ဒိယ, ယာ တာ ဒေဝတာ အတိက္ကမ္မေဝ ကဗဠီကာရာဟာရဘက္ခာနံ ဒေဝတာနံ သဟဗျတံ အညတရံ မနောမယံ ကာယံ ဥပပန္နာ, တာ ကရဏီယံ အတ္တနော န သမနုပဿန္တိ ကတဿ ဝါ ပတိစယံ။ ဣတိ ခေါ တေ, နန္ဒိယ, ဒေဝတာ အာရဗ္ဘ အဇ္ဈတ္တံ သတိ ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, နန္ဒိယ, ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော ပဇဟတေဝ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ, န ဥပါဒိယတိ။ သေယျထာပိ, နန္ဒိယ, ကုမ္ဘော နိက္ကုဇ္ဇော [နိကုဇ္ဇော (က.)] ဝမတေဝ ဥဒကံ, နော ဝန္တံ ပစ္စာဝမတိ [ပစ္စာမသတိ (သျာ.)]; သေယျထာပိ ဝါ ပန, နန္ဒိယ, သုက္ခေ တိဏဒါယေ အဂ္ဂိ မုတ္တော ဍဟညေဝ ဂစ္ဆတိ, နော ဒဍ္ဎံ ပစ္စုဒါဝတ္တတိ ; ဧဝမေဝံ ခေါ, နန္ဒိယ, ဣမေဟိ ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော ပဇဟတေဝ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ, န ဥပါဒိယတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. သုဘူတိသုတ္တံ

၁၄. အထ ခေါ အာယသ္မာ သုဘူတိ သဒ္ဓေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သုဘူတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နာမာယံ [ကော နာမော အယံ (သီ. က.), ကော နာမ အယံ (သျာ. ကံ.)], သုဘူတိ, ဘိက္ခူ’’တိ? ‘‘သဒ္ဓေါ နာမာယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု, သုဒတ္တဿ [သဒ္ဓဿ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဥပါသကဿ ပုတ္တော, သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ။

‘‘ကစ္စိ ပနာယံ, သုဘူတိ, သဒ္ဓေါ ဘိက္ခု သုဒတ္တဿ ဥပါသကဿ ပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော သန္ဒိဿတိ သဒ္ဓါပဒါနေသူ’’တိ? ‘‘ဧတဿ, ဘဂဝါ, ကာလော; ဧတဿ, သုဂတ, ကာလော, ယံ ဘဂဝါ သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနာနိ ဘာသေယျ။ ဣဒါနာဟံ ဇာနိဿာမိ ယဒိ ဝါ အယံ ဘိက္ခု သန္ဒိဿတိ သဒ္ဓါပဒါနေသု ယဒိ ဝါ နော’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, သုဘူတိ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ သုဘူတိ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ , သုဘူတိ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော; ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု သုဝစော ဟောတိ သောဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ခမော ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ အနုသာသနိံ။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု သုဝစော ဟောတိ သောဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ခမော ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ အနုသာသနိံ, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ တတြ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော တတ္ရုပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုံ။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ တတြ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော တတ္ရုပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုံ, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ဓမ္မကာမော ဟောတိ ပိယသမုဒါဟာရော အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ဥဠာရပါမောဇ္ဇော။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ဓမ္မကာမော ဟောတိ ပိယသမုဒါဟာရော အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ဥဠာရပါမောဇ္ဇော, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။ ယမ္ပိ , သုဘူတိ, ဘိက္ခု စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာရီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ, ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယမ္ပိ, သုဘူတိ, ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဣဒမ္ပိ, သုဘူတိ, သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနံ ဟောတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ သုဘူတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယာနိမာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနာနိ ဘာသိတာနိ, သံဝိဇ္ဇန္တိ တာနိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော, အယဉ္စ ဘိက္ခု ဧတေသု သန္ဒိဿတိ။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော; ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။

‘‘အယံ , ဘန္တေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု သုဝစော ဟောတိ။ပေ.။ အနုသာသနိံ။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ တတ္ထ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော တတ္ရုပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုံ။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဓမ္မကာမော ဟောတိ ပိယသမုဒါဟာရော အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ဥဠာရပါမောဇ္ဇော။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ။ပေ.။ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။

‘‘အယံ , ဘန္တေ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယာနိမာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သဒ္ဓဿ သဒ္ဓါပဒါနာနိ ဘာသိတာနိ, သံဝိဇ္ဇန္တိ တာနိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော, အယဉ္စ ဘိက္ခု ဧတေသု သန္ဒိဿတီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သုဘူတိ! တေန ဟိ တွံ, သုဘူတိ, ဣမိနာ စ သဒ္ဓေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဝိဟရေယျာသိ။ ယဒါ စ တွံ, သုဘူတိ, အာကင်္ခေယျာသိ တထာဂတံ ဒဿနာယ, ဣမိနာ သဒ္ဓေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဥပသင်္ကမေယျာသိ တထာဂတံ ဒဿနာယာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. မေတ္တာသုတ္တံ

၁၅. [ပဋိ. မ. ၂.၂၂; မိ. ပ. ၄.၄.၆] ‘‘မေတ္တာယ , ဘိက္ခဝေ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အာသေဝိတာယ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓါယ ဧကာဒသာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။

ကတမေ ဧကာဒသ? သုခံ သုပတိ, သုခံ ပဋိဗုဇ္ဈတိ , န ပါပကံ သုပိနံ ပဿတိ, မနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ, အမနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ, ဒေဝတာ ရက္ခန္တိ, နာဿ အဂ္ဂိ ဝါ ဝိသံ ဝါ သတ္ထံ ဝါ ကမတိ, တုဝဋံ စိတ္တံ သမာဓိယတိ, မုခဝဏ္ဏော ဝိပ္ပသီဒတိ, အသမ္မူဠ္ဟော ကာလံ ကရောတိ, ဥတ္တရိ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ဗြဟ္မလောကူပဂေါ ဟောတိ။ မေတ္တာယ, ဘိက္ခဝေ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အာသေဝိတာယ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓါယ ဣမေ ဧကာဒသာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တံ

၁၆. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ ဗေလုဝဂါမကေ [ဝေဠုဝဂါမကေ (သျာ. ကံ. က.)]။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော ပါဋလိပုတ္တံ အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။

အထ ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော ယေန ကုက္ကုဋာရာမော ယေန အညတရော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ နု ခေါ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတရဟိ ဝိဟရတိ? ဒဿနကာမာ ဟိ မယံ, ဘန္တေ, အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒ’’န္တိ။ ‘‘ဧသော, ဂဟပတိ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ ဗေလုဝဂါမကေ’’တိ။

အထ ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော ပါဋလိပုတ္တေ တံ ကရဏီယံ တီရေတွာ ယေန ဝေသာလီ ဗေလုဝဂါမကော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော သမ္မဒက္ခာတော, ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ ဝါ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော သမ္မဒက္ခာတော, ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ ဝါ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတီ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ အာနန္ဒ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော သမ္မဒက္ခာတော, ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ ဝါ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဣဒမ္ပိ ခေါ ပဌမံ ဈာနံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ’။ ‘ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ, တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ; နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ, တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော သမ္မဒက္ခာတော, ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ ဝါ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဣဒမ္ပိ ခေါ စတုတ္ထံ ဈာနံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ’။ ‘ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ; နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ, တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော သမ္မဒက္ခာတော, ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ အပရိက္ခီဏာ ဝါ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ တထာ ဒုတိယံ တထာ တတိယံ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ မေတ္တာ စေတောဝိမုတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ’။ ‘ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ; နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ, တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ။ပေ. ။ အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ တထာ ဒုတိယံ တထာ တတိယံ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ’။ ‘ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ; နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ, တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ , ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ။ပေ.။ အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ’။ ‘ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ; နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ, တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ။ပေ.။ အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ’။ ‘ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ; နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ, တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ။ပေ.။ အနနုပ္ပတ္တံ ဝါ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ပုရိသော ဧကံ နိဓိမုခံ ဂဝေသန္တော သကိဒေဝ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ] ဧကာဒသ နိဓိမုခါနိ အဓိဂစ္ဆေယျ; ဧဝမေဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဧကံ အမတဒွါရံ ဂဝေသန္တော သကိဒေဝ ဧကာဒသ အမတဒွါရာနိ [ဧကာဒသန္နံ အမတဒွါရာနံ (သဗ္ဗတ္ထ) မ. နိ. ၂.၂၁ ပဿိတဗ္ဗံ] အလတ္ထံ သေဝနာယ [သဝနာယ (သျာ.) သီ. ဣ. မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသကဒုတိယသုတ္တေပိ, ဘာဝနာယ (မ. နိ. ၂.၂၁)]။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ပုရိသဿ အဂါရံ ဧကာဒသ ဒွါရံ။ သော တသ္မိံ အဂါရေ အာဒိတ္တေ ဧကမေကေနပိ ဒွါရေန သက္ကုဏေယျ အတ္တာနံ သောတ္ထိံ ကာတုံ; ဧဝမေဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဣမေသံ ဧကာဒသန္နံ အမတဒွါရာနံ ဧကမေကေနပိ အမတဒွါရေန သက္ကုဏိဿာမိ အတ္တာနံ သောတ္ထိံ ကာတုံ။ ဣမေ ဟိ နာမ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယာ အာစရိယဿ အာစရိယဓနံ ပရိယေသိဿန္တိ။ ကိံ [ကိမင်္ဂံ (မ. နိ. ၂.၂၁)] ပနာဟံ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပူဇံ န ကရိဿာမီ’’တိ!

အထ ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော ဝေသာလိကဉ္စ ပါဋလိပုတ္တကဉ္စ ဘိက္ခုသသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။ ဧကမေကဉ္စ ဘိက္ခုံ ပစ္စေကံ ဒုဿယုဂေန အစ္ဆာဒေသိ, အာယသ္မန္တဉ္စ အာနန္ဒံ တိစီဝရေန။ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပဉ္စသတံ ဝိဟာရံ ကာရာပေသီတိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဂေါပါလသုတ္တံ

၁၇. ‘‘ဧကာဒသဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဂေါပါလကော အဘဗ္ဗော ဂေါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတိံ ကာတုံ [ဖာတိကတ္တုံ (သီ.), ဖာတိကာတုံ (သျာ. ဣ.)]။ ကတမေဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဂေါပါလကော န ရူပညူ ဟောတိ, န လက္ခဏကုသလော ဟောတိ, န အာသာဋိကံ ဟာရေတာ [သာဋေတာ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဟောတိ, န ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ, န ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ, န တိတ္ထံ ဇာနာတိ, န ဣတံ ဇာနာတိ, န ဝီထိံ ဇာနာတိ, န ဂေါစရကုသလော ဟောတိ, အနဝသေသဒေါဟီ စ ဟောတိ, ယေ တေ ဥသဘာ ဂေါပိတရော ဂေါပရိဏာယကာ တေ န အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာဒသဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဂေါပါလကော အဘဗ္ဗော ဂေါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတိံ ကာတုံ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အဘဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတုံ။ ကတမေဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ရူပညူ ဟောတိ, န လက္ခဏကုသလော ဟောတိ, န အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ, န ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ, န ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ, န တိတ္ထံ ဇာနာတိ, န ဣတံ ဇာနာတိ, န ဝီထိံ ဇာနာတိ, န ဂေါစရကုသလော ဟောတိ, အနဝသေသဒေါဟီ စ ဟောတိ, ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃပိတရော သံဃပရိဏာယကာ တေ န အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ရူပညူ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ ( ) [(သဗ္ဗံ ရူပံ) မ. နိ. ၁.၃၄၇ ( ) ကတ္ထစိ ဒိဿတိ] ‘စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ, စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ရူပညူ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န လက္ခဏကုသလော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ကမ္မလက္ခဏော ဗာလော, ကမ္မလက္ခဏော ပဏ္ဍိတော’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န လက္ခဏကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ အဓိဝါသေတိ နပ္ပဇဟတိ န ဝိနောဒေတိ န ဗျန္တီကရောတိ န အနဘာဝံ ဂမေတိ, ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ။ ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ အဓိဝါသေတိ နပ္ပဇဟတိ န ဝိနောဒေတိ န ဗျန္တီကရောတိ န အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ; ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ; န ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ နာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ; ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ; န ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ နာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န [မ. နိ. ၁.၃၄၆-၃၄၇ ပန အယံ နကာရော ဓမ္မန္တိပဒဿ အနန္တရံ ဒိဿတိ] ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဝိတ္ထာရေန ပရေသံ ဒေသေတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န တိတ္ထံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ, တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ န ပရိပုစ္ဆတိ န ပရိပဉ္ဟတိ – ‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ကထံ, ဣမဿ ကော အတ္ထော’တိ? တဿ တေ အာယသ္မန္တော အဝိဝဋဉ္စေဝ န ဝိဝရန္တိ, အနုတ္တာနီကတဉ္စ န ဥတ္တာနီကရောန္တိ, အနေကဝိဟိတေသု စ ကင်္ခါဌာနိယေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခံ န ပဋိဝိနောဒေန္တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န တိတ္ထံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဣတံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒေသိယမာနေ န လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, န လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ , န လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဣတံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဝီထိံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဝီထိံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဂေါစရကုသလော ဟောတိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဂေါစရကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနဝသေသဒေါဟီ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ သဒ္ဓါ ဂဟပတိကာ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ။ တတြ ဘိက္ခု မတ္တံ န ဇာနာတိ ပဋိဂ္ဂဟဏာယ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနဝသေသဒေါဟီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃပိတရော သံဃပရိဏာယကာ, တေ န အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃပိတရော သံဃပရိဏာယကာ, တေသု န မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, န မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ။ န မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃပိတရော သံဃပရိဏာယကာ, န တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အဘဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတုံ။

‘‘ဧကာဒသဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဂေါပါလကော ဘဗ္ဗော ဂေါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတိံ ကာတုံ။ ကတမေဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဂေါပါလကော ရူပညူ ဟောတိ, လက္ခဏကုသလော ဟောတိ, အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ, ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ, ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ, တိတ္ထံ ဇာနာတိ, ဣတံ ဇာနာတိ, ဝီထိံ ဇာနာတိ, ဂေါစရကုသလော ဟောတိ, သာဝသေသဒေါဟီ စ ဟောတိ, ယေ တေ ဥသဘာ ဂေါပိတရော ဂေါပရိဏာယကာ တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာဒသဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဂေါပါလကော ဘဗ္ဗော ဂေါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတိံ ကာတုံ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတုံ။ ကတမေဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရူပညူ ဟောတိ, လက္ခဏကုသလော ဟောတိ, အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ, ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ, ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ, တိတ္ထံ ဇာနာတိ, ဣတံ ဇာနာတိ, ဝီထိံ ဇာနာတိ, ဂေါစရကုသလော ဟောတိ, သာဝသေသဒေါဟီ စ ဟောတိ, ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃပိတရော သံဃပရိဏာယကာ တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရူပညူ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ ‘စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ, စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရူပညူ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု လက္ခဏကုသလော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ကမ္မလက္ခဏော ဗာလော, ကမ္မလက္ခဏော ပဏ္ဍိတော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု လက္ခဏကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ, ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ။ ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာသာဋိကံ ဟာရေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ; ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ; ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ; ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ; ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဝိတ္ထာရေန ပရေသံ ဒေသေတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓူမံ ကတ္တာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တိတ္ထံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ, တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိပုစ္ဆတိ ပရိပဉ္ဟတိ – ‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ကထံ, ဣမဿ ကော အတ္ထော’တိ? တဿ တေ အာယသ္မန္တော အဝိဝဋဉ္စေဝ ဝိဝရန္တိ, အနုတ္တာနီကတဉ္စ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, အနေကဝိဟိတေသု စ ကင်္ခါဌာနိယေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခံ ပဋိဝိနောဒေန္တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တိတ္ထံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣတံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒေသိယမာနေ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣတံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝီထိံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝီထိံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂေါစရကုသလော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂေါစရကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာဝသေသဒေါဟီ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ သဒ္ဓါ ဂဟပတိကာ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ။ တတြ ဘိက္ခု မတ္တံ ဇာနာတိ ပဋိဂ္ဂဟဏာယ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာဝသေသဒေါဟီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃပိတရော သံဃပရိဏာယကာ, တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃပိတရော သံဃပရိဏာယကာ, တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ။ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ ဧဝံ ခေါ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ ဘိက္ခူ ထေရာ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတာ သံဃပိတရော သံဃပရိဏာယကာ, တေ အတိရေကပူဇာယ ပူဇေတာ ဟောတိ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတု’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈. ပဌမသမာဓိသုတ္တံ

၁၈. [အ. နိ. ၁၀.၆] အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ, န တေဇသ္မိံ တေဇောသညီ အဿ, န ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညီ အဿ, န အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညီ အဿ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညီ အဿ, န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ, န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ?

‘‘သိယာ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ. ။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ?

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံသညီ ဟောတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ, န တေဇသ္မိံ တေဇောသညီ အဿ, န ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညီ အဿ, န အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညီ အဿ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညီ အဿ, န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ, န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဒုတိယသမာဓိသုတ္တံ

၁၉. တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သိယာ နု ခေါ ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ။ပေ.။ န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ, န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သိယာ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ?

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံသညီ ဟောတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ. ။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. တတိယသမာဓိသုတ္တံ

၂၀. [အ. နိ. ၁၀.၇] အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သိယာ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ? ‘‘သိယာ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ?

‘‘ဣဓ , အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံသညီ ဟောတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁. စတုတ္ထသမာဓိသုတ္တံ

၂၁. တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သိယာ နု ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ, န တေဇသ္မိံ တေဇောသညီ အဿ, န ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညီ အဿ, န အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညီ အဿ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညီ အဿ, န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ, န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ?

‘‘ဒူရတောပိ ခေါ မယံ, အာဝုသော, အာဂစ္ဆေယျာမ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထမညာတုံ။ သာဓု ဝတာယသ္မန္တံယေဝ သာရိပုတ္တံ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေနဟာဝုသော, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘သိယာ, အာဝုသော ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပနာဝုသော, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ?

‘‘ဣဓ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံသညီ ဟောတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ, န တေဇသ္မိံ တေဇောသညီ အဿ, န ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညီ အဿ, န အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညီ အဿ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညီ အဿ, န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ , န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

အနုဿတိဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ဝုတ္တာ မဟာနာမေန၊ နန္ဒိယေန သုဘူတိနာ။

မေတ္တာ အဋ္ဌကော ဂေါပါလော၊ စတ္တာရော စ သမာဓိနာတိ။