နိဿယဝဂ္ဂေါ

။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

အဂႅုတ္တရနိကာယော

ဧကာဒသကနိပါတပါဠိ

၁. နိဿယဝဂ္ဂေါ

၁. ကိမတ္ထိယသုတ္တံ

၁. [အ. နိ. ၁၀.၁] ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသ င်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိမတ္ထိယာနိ, ဘန္တေ, ကုသလာနိ သီလာနိ ကိမာနိသံသာနီ’’တိ? ‘‘အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာနိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကုသလာနိ သီလာနိ အဝိပ္ပဋိသာရာနိသံသာနီ’’တိ။

‘‘အဝိပ္ပဋိသာရော ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယော ကိမာနိသံသော’’? ‘‘အဝိပ္ပဋိသာရော ခေါ, အာနန္ဒ, ပါမောဇ္ဇတ္ထော ပါမောဇ္ဇာနိသံသော’’။

‘‘ပါမောဇ္ဇံ ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယံ ကိမာနိသံသံ’’? ‘‘ပါမောဇ္ဇံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဣတတ္ထံ ဣတာနိသံသံ’’။

‘‘ဣတိ ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယာ ကိမာနိသံသာ’’? ‘‘ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ပဿဒ္ဓတ္ထာ ပဿဒ္ဓါနိသံသာ’’။

‘‘ပဿဒ္ဓိ ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယာ ကိမာနိသံသာ’’? ‘‘ပဿဒ္ဓိ ခေါ, အာနန္ဒ, သုခတ္ထာ သုခါနိသံသာ’’။

‘‘သုခံ ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယံ ကိမာနိသံသံ’’? ‘‘သုခံ ခေါ, အာနန္ဒ, သမာဓတ္ထံ သမာဓါနိသံသံ’’။

‘‘သမာဓိ ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယော ကိမာနိသံသော’’? ‘‘သမာဓိ ခေါ, အာနန္ဒ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနတ္ထော ယထာဘူတဉာဏဒဿနာနိသံသော’’ ။

‘‘ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယံ ကိမာနိသံသံ’’? ‘‘ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ ခေါ, အာနန္ဒ, နိဗ္ဗိဒတ္ထံ နိဗ္ဗိဒါနိသံသံ’’။

‘‘နိဗ္ဗိဒါ, ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယာ ကိမာနိသံသာ’’? ‘‘နိဗ္ဗိဒါ ခေါ, အာနန္ဒ, ဝိရာဂတ္ထာ ဝိရာဂါနိသံသာ ’’။

‘‘ဝိရာဂေါ ပန, ဘန္တေ, ကိမတ္ထိယော ကိမာနိသံသော’’? ‘‘ဝိရာဂေါ ခေါ, အာနန္ဒ, ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနတ္ထော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနာနိသံသော။

‘‘ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကုသလာနိ သီလာနိ အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာနိ အဝိပ္ပဋိသာရာနိသံသာနိ, အဝိပ္ပဋိသာရော ပါမောဇ္ဇတ္ထော ပါမောဇ္ဇာနိသံသော, ပါမောဇ္ဇံ ဣတတ္ထံ ဣတာနိသံသံ, ဣတိ ပဿဒ္ဓတ္ထာ ပဿဒ္ဓါနိသံသာ, ပဿဒ္ဓိ သုခတ္ထာ သုခါနိသံသာ, သုခံ သမာဓတ္ထံ သမာဓါနိသံသံ, သမာဓိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနတ္ထော ယထာဘူတဉာဏဒဿနာနိသံသော, ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ နိဗ္ဗိဒတ္ထံ နိဗ္ဗိဒါနိသံသံ, နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂတ္ထာ ဝိရာဂါနိသံသာ, ဝိရာဂေါ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနတ္ထော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနာနိသံသော။ ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကုသလာနိ သီလာနိ အနုပုဗ္ဗေန အဂ္ဂါယ ပရေန္တီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. စေတနာကရဏီယသုတ္တံ

၂. [အ. နိ. ၁၀.၂] ‘‘သီလဝတော, ဘိက္ခဝေ, သီလသမ္ပန္နဿ န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘အဝိပ္ပဋိသာရော မေ ဥပ္ပဇ္ဇတူ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ သီလဝတော သီလသမ္ပန္နဿ အဝိပ္ပဋိသာရော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘အဝိပ္ပဋိသာရိဿ, ဘိက္ခဝေ, န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘ပါမောဇ္ဇံ မေ ဥပ္ပဇ္ဇတူ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ အဝိပ္ပဋိသာရိဿ ပါမောဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ပမုဒိတဿ, ဘိက္ခဝေ, န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘ဣတိ မေ ဥပ္ပဇ္ဇတူ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ဣတိမနဿ, ဘိက္ခဝေ, န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘ကာယော မေ ပဿမ္ဘတူ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ။

‘‘ပဿဒ္ဓကာယဿ , ဘိက္ခဝေ, န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘သုခံ ဝေဒိယာမီ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ။

‘‘သုခိနော, ဘိက္ခဝေ, န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘စိတ္တံ မေ သမာဓိယတူ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။

‘‘သမာဟိတဿ , ဘိက္ခဝေ, န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘ယထာဘူတံ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ , ဘိက္ခဝေ, ယံ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ။

‘‘ယထာဘူတံ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ပဿတော န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘နိဗ္ဗိန္ဒာမီ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ယထာဘူတံ ဇာနံ ပဿံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။

‘‘နိဗ္ဗိန္နဿ, ဘိက္ခဝေ, န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘ဝိရဇ္ဇာမီ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ နိဗ္ဗိန္နော ဝိရဇ္ဇတိ။

‘‘ဝိရတ္တဿ, ဘိက္ခဝေ, န စေတနာယ ကရဏီယံ – ‘ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ သစ္ဆိကရောမီ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ဝိရတ္တော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ သစ္ဆိကရောတိ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိရာဂေါ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနတ္ထော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနာနိသံသော, နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂတ္ထာ ဝိရာဂါနိသံသာ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ နိဗ္ဗိဒတ္ထံ နိဗ္ဗိဒါနိသံသံ, သမာဓိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနတ္ထော ယထာဘူတဉာဏဒဿနာနိသံသော, သုခံ သမာဓတ္ထံ သမာဓါနိသံသံ, ပဿဒ္ဓိ သုခတ္ထာ သုခါနိသံသာ, ဣတိ ပဿဒ္ဓတ္ထာ ပဿဒ္ဓါနိသံသာ, ပါမောဇ္ဇံ ဣတတ္ထံ ဣတာနိသံသံ, အဝိပ္ပဋိသာရော ပါမောဇ္ဇတ္ထော ပါမောဇ္ဇာနိသံသော, ကုသလာနိ သီလာနိ အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာနိ အဝိပ္ပဋိသာရာနိသံသာနိ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ဓမ္မေ အဘိသန္ဒေန္တိ, ဓမ္မာ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမဥပနိသာသုတ္တံ

၃. [အ. နိ. ၅.၂၄; ၁၀.၃] ‘‘ဒုဿီလဿ, ဘိက္ခဝေ, သီလဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော။ အဝိပ္ပဋိသာရေ အသတိ အဝိပ္ပဋိသာရဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ။ ပါမောဇ္ဇေ အသတိ ပါမောဇ္ဇဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ ဣတိ။ ဣတိယာ အသတိ ဣတိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ ပဿဒ္ဓိ။ ပဿဒ္ဓိယာ အသတိ ပဿဒ္ဓိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ သုခံ။ သုခေ အသတိ သုခဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ သမ္မာသမာဓိ။ သမ္မာသမာဓိမှိ အသတိ သမ္မာသမာဓိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနေ အသတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ နိဗ္ဗိဒါ။ နိဗ္ဗိဒါယ အသတိ နိဗ္ဗိဒါဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ ဝိရာဂေါ။ ဝိရာဂေ အသတိ ဝိရာဂဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ရုက္ခော သာခါပလာသဝိပန္နော။ တဿ ပပဋိကာပိ န ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ, တစောပိ။ ဖေဂ္ဂုပိ။ သာရောပိ န ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဿီလဿ သီလဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ အသတိ အဝိပ္ပဋိသာရဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ။ပေ.။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သီလဝတော, ဘိက္ခဝေ, သီလသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ သတိ အဝိပ္ပဋိသာရသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇေ သတိ ပါမောဇ္ဇသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ ဣတိ, ဣတိယာ သတိ ဣတိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓိယာ သတိ ပဿဒ္ဓိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ သုခံ, သုခေ သတိ သုခသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ သမ္မာသမာဓိ, သမ္မာသမာဓိမှိ သတိ သမ္မာသမာဓိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနေ သတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ နိဗ္ဗိဒါ, နိဗ္ဗိဒါယ သတိ နိဗ္ဗိဒါသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂေ သတိ ဝိရာဂသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ရုက္ခော သာခါပလာသသမ္ပန္နော။ တဿ ပပဋိကာပိ ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ, တစောပိ။ ဖေဂ္ဂုပိ။ သာရောပိ ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သီလဝတော သီလသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ သတိ အဝိပ္ပဋိသာရသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ။ပေ.။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿန’’န္တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယဥပနိသာသုတ္တံ

၄. တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ [ဘိက္ခဝေါတိ (သီ. သျာ. ဣ.) ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အ. နိ. ၁၀.၄]။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဒုဿီလဿ , အာဝုသော, သီလဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ အသတိ အဝိပ္ပဋိသာရဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇေ အသတိ ပါမောဇ္ဇဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ ဣတိ, ဣတိယာ အသတိ ဣတိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓိယာ အသတိ ပဿဒ္ဓိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ သုခံ, သုခေ အသတိ သုခဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ သမ္မာသမာဓိ, သမ္မာသမာဓိမှိ အသတိ သမ္မာသမာဓိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနေ အသတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ နိဗ္ဗိဒါ , နိဗ္ဗိဒါယ အသတိ နိဗ္ဗိဒါဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂေ အသတိ ဝိရာဂဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ရုက္ခော သာခါပလာသဝိပန္နော။ တဿ ပပဋိကာပိ န ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ, တစောပိ။ ဖေဂ္ဂုပိ။ သာရောပိ န ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, အာဝုသော, ဒုဿီလဿ သီလဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ အသတိ အဝိပ္ပဋိသာရဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ။ပေ.။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သီလဝတော, အာဝုသော, သီလသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ သတိ အဝိပ္ပဋိသာရသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇေ သတိ ပါမောဇ္ဇသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ ဣတိ, ဣတိယာ သတိ ဣတိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓိယာ သတိ ပဿဒ္ဓိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ သုခံ, သုခေ သတိ သုခသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ သမ္မာသမာဓိ, သမ္မာသမာဓိမှိ သတိ သမ္မာသမာဓိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနေ သတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ နိဗ္ဗိဒါ, နိဗ္ဗိဒါယ သတိ နိဗ္ဗိဒါသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂေ သတိ ဝိရာဂသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ရုက္ခော သာခါပလာသသမ္ပန္နော။ တဿ ပပဋိကာပိ ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ, တစောပိ။ ဖေဂ္ဂုပိ။ သာရောပိ ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, အာဝုသော, သီလဝတော သီလသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ သတိ အဝိပ္ပဋိသာရသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ။ပေ.။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿန’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. တတိယဥပနိသာသုတ္တံ

၅. [အ. နိ. ၁၀.၅] တတြ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ။ပေ.။ ‘‘ဒုဿီလဿ, အာဝုသော, သီလဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ အသတိ အဝိပ္ပဋိသာရဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇေ အသတိ ပါမောဇ္ဇဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ ဣတိ, ဣတိယာ အသတိ ဣတိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓိယာ အသတိ ပဿဒ္ဓိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ သုခံ, သုခေ အသတိ သုခဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ သမ္မာသမာဓိ, သမ္မာသမာဓိမှိ အသတိ သမ္မာသမာဓိဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနေ အသတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနဝိပန္နဿ ဟတူပနိသာ ဟောတိ နိဗ္ဗိဒါ, နိဗ္ဗိဒါယ အသတိ နိဗ္ဗိဒါဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂေ အသတိ ဝိရာဂဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ရုက္ခော သာခါပလာသဝိပန္နော။ တဿ ပပဋိကာပိ န ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ, တစောပိ။ ဖေဂ္ဂုပိ။ သာရောပိ န ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, အာဝုသော, ဒုဿီလဿ သီလဝိပန္နဿ ဟတူပနိသော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ အသတိ အဝိပ္ပဋိသာရဝိပန္နဿ ဟတူပနိသံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ။ပေ.။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သီလဝတော, အာဝုသော, သီလသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ သတိ အဝိပ္ပဋိသာရသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇေ သတိ ပါမောဇ္ဇသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ ဣတိ, ဣတိယာ သတိ ဣတိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓိယာ သတိ ပဿဒ္ဓိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ သုခံ, သုခေ သတိ သုခသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ သမ္မာသမာဓိ, သမ္မာသမာဓိမှိ သတိ သမ္မာသမာဓိသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနေ သတိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နာ ဟောတိ နိဗ္ဗိဒါ, နိဗ္ဗိဒါယ သတိ နိဗ္ဗိဒါသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂေ သတိ ဝိရာဂသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ရုက္ခော သာခါပလာသသမ္ပန္နော။ တဿ ပပဋိကာပိ ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ , တစောပိ။ ဖေဂ္ဂုပိ။ သာရောပိ ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, အာဝုသော, သီလဝတော သီလသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နော ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, အဝိပ္ပဋိသာရေ သတိ အဝိပ္ပဋိသာရသမ္ပန္နဿ ဥပနိသသမ္ပန္နံ ဟောတိ ပါမောဇ္ဇံ။ပေ.။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿန’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဗျသနသုတ္တံ

၆. ‘‘ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ကောသကော ပရိဘာသကော အရိယူပဝါဒေါ သဗြဟ္မစာရီနံ, ဌာနမေတံ အဝကာသော ယံ သော ဧကာဒသန္နံ ဗျသနာနံ အညတရံ ဗျသနံ နိဂစ္ဆေယျ။

ကတမေသံ ဧကာဒသန္နံ? အနဓိဂတံ နာဓိဂစ္ဆတိ, အဓိဂတာ ပရိဟာယတိ, သဒ္ဓမ္မဿ န ဝေါဒါယန္တိ, သဒ္ဓမ္မေသု ဝါ အဓိမာနိကော ဟောတိ, အနဘိရတော ဝါ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, အညတရံ ဝါ သံကိလိဋ္ဌံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ, သိက္ခံ ဝါ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တတိ, ဂါဠှံ ဝါ ရောဂါတင်္ကံ ဖုသတိ, ဥမ္မာဒံ ဝါ ပါပုဏာတိ စိတ္တက္ခေပံ ဝါ, သမ္မူဠ္ဟော ကာလံ ကရောတိ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ – ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ကောသကော ပရိဘာသကော အရိယူပဝါဒေါ သဗြဟ္မစာရီနံ, ဌာနမေတံ အဝကာသော ယံ သော ဣမေသံ ဧကာဒသန္နံ ဗျသနာနံ အညတရံ ဗျသနံ နိဂစ္ဆေယျ။ [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]

‘‘ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ကောသကော ပရိဘာသကော အရိယူပဝါဒေါ သဗြဟ္မစာရီနံ, အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ သော ဧကာဒသန္နံ ဗျသနာနံ အညတရံ ဗျသနံ န နိဂစ္ဆေယျ။

ကတမေသံ ဧကာဒသန္နံ? အနဓိဂတံ နာဓိဂစ္ဆတိ, အဓိဂတာ ပရိဟာယတိ, သဒ္ဓမ္မဿ န ဝေါဒါယန္တိ, သဒ္ဓမ္မေသု ဝါ အဓိမာနိကော ဟောတိ, အနဘိရတော ဝါ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, အညတရံ ဝါ သံကိလိဋ္ဌံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ, သိက္ခံ ဝါ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တတိ, ဂါဠှံ ဝါ ရောဂါတင်္ကံ ဖုသတိ, ဥမ္မာဒံ ဝါ ပါပုဏာတိ စိတ္တက္ခေပံ ဝါ, သမ္မူဠ္ဟော ကာလံ ကရောတိ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ – ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ကောသကော ပရိဘာသကော အရိယူပဝါဒေါ သဗြဟ္မစာရီနံ, အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ သော ဣမေသံ ဧကာဒသန္နံ ဗျသနာနံ အညတရံ ဗျသနံ န နိဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. သညာသုတ္တံ

၇. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ, န တေဇသ္မိံ တေဇောသညီ အဿ, န ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညီ အဿ, န အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညီ အဿ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညီ အဿ, န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ, န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာတိ?

‘‘သိယာ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ, န တေဇသ္မိံ တေဇောသညီ အဿ, န ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညီ အဿ, န အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညီ အဿ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညီ အဿ, န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ , န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ န သညီ အဿ; သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ, န တေဇသ္မိံ တေဇောသညီ အဿ, န ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညီ အဿ, န အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညီ အဿ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညီ အဿ, န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ, န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ န သညီ အဿ, သညီ စ ပန အဿာတိ။

‘‘ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံသညီ ဟောတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ, န အာပသ္မိံ အာပေါသညီ အဿ, န တေဇသ္မိံ တေဇောသညီ အဿ, န ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညီ အဿ, န အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညီ အဿ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညီ အဿ, န အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညီ အဿ, န နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညီ အဿ, န ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညီ အဿ, န ပရလောကေ ပရလောကသညီ အဿ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ န သညီ အဿ, သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သိယာ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ န သညီ အဿ, သညီ ပန အဿာတိ။ ‘‘သိယာ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ န သညီ အဿ, သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ န သညီ အဿ , သညီ စ ပန အဿာ’’တိ?

‘‘ဣဓ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံသညီ ဟောတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော အာနန္ဒ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ နေဝ ပထဝိယံ ပထဝိသညီ အဿ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ န သညီ အဿ, သညီ စ ပန အဿာ’’တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော! ယတြ ဟိ နာမ သတ္ထု စေဝ သာဝကဿ စ အတ္ထေန အတ္ထော ဗျဉ္ဇနေန ဗျဉ္ဇနံ သံသန္ဒိဿတိ သမေဿတိ န ဝိဂ္ဂယှိဿတိ, ယဒိဒံ အဂ္ဂပဒသ္မိံ! ဣဒါနာဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ အပုစ္ဆိံ။ ဘဂဝါပိ မေ ဧတေဟိ အက္ခရေဟိ ဧတေဟိ ပဒေဟိ ဧတေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ ဧတမတ္ထံ ဗျာကာသိ, သေယျထာပိ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော။ အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော, ယတြ ဟိ နာမ သတ္ထု စေဝ သာဝကဿ စ အတ္ထေန အတ္ထော ဗျဉ္ဇနေန ဗျဉ္ဇနံ သံသန္ဒိဿတိ သမေဿတိ န ဝိဂ္ဂယှိဿတိ, ယဒိဒံ အဂ္ဂပဒသ္မိ’’န္တိ! သတ္တမံ။

၈. မနသိကာရသုတ္တံ

၈. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ န စက္ခုံ မနသိ ကရေယျ, န ရူပံ မနသိ ကရေယျ, န သောတံ မနသိ ကရေယျ, န သဒ္ဒံ မနသိ ကရေယျ, န ဃာနံ မနသိ ကရေယျ, န ဂန္ဓံ မနသိ ကရေယျ, န ဇိဝှံ မနသိ ကရေယျ, န ရသံ မနသိ ကရေယျ, န ကာယံ မနသိ ကရေယျ, န ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ မနသိ ကရေယျ, န ပထဝိံ မနသိ ကရေယျ, န အာပံ မနသိ ကရေယျ, န တေဇံ မနသိ ကရေယျ, န ဝါယံ မနသိ ကရေယျ, န အာကာသာနဉ္စာယတနံ မနသိ ကရေယျ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနံ မနသိ ကရေယျ, န အာကိဉ္စညာယတနံ မနသိ ကရေယျ, န နေဝသညာနာသညာယတနံ မနသိ ကရေယျ, န ဣဓလောကံ မနသိ ကရေယျ, န ပရလောကံ မနသိ ကရေယျ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ န မနသိ ကရေယျ; မနသိ စ ပန ကရေယျာ’’တိ?

‘‘သိယာ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ န စက္ခုံ မနသိ ကရေယျ, န ရူပံ မနသိ ကရေယျ, န သောတံ မနသိ ကရေယျ, န သဒ္ဒံ မနသိ ကရေယျ, န ဃာနံ မနသိ ကရေယျ, န ဂန္ဓံ မနသိ ကရေယျ, န ဇိဝှံ မနသိ ကရေယျ, န ရသံ မနသိ ကရေယျ, န ကာယံ မနသိ ကရေယျ, န ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ မနသိ ကရေယျ, န ပထဝိံ မနသိ ကရေယျ, န အာပံ မနသိ ကရေယျ, န တေဇံ မနသိ ကရေယျ, န ဝါယံ မနသိ ကရေယျ, န အာကာသာနဉ္စာယတနံ မနသိ ကရေယျ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနံ မနသိ ကရေယျ, န အာကိဉ္စညာယတနံ မနသိ ကရေယျ, န နေဝသညာနာသညာယတနံ မနသိ ကရေယျ, န ဣဓလောကံ မနသိ ကရေယျ, န ပရလောကံ မနသိ ကရေယျ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ န မနသိ ကရေယျ; မနသိ စ ပန ကရေယျာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ န စက္ခုံ မနသိ ကရေယျ, န ရူပံ မနသိ ကရေယျ။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ န မနသိ ကရေယျ; မနသိ စ ပန ကရေယျာ’’တိ?

‘‘ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ မနသိ ကရောတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, သိယာ ဘိက္ခုနော တထာရူပေါ သမာဓိပဋိလာဘော ယထာ န စက္ခုံ မနသိ ကရေယျ, န ရူပံ မနသိ ကရေယျ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ န မနသိ ကရေယျ; မနသိ စ ပန ကရေယျာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. သဒ္ဓသုတ္တံ

၉. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ နာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သဒ္ဓေါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သဒ္ဓံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အာဇာနီယဈာယိတံ ခေါ, သဒ္ဓ, ဈာယ; မာ ခဠုင်္ကဈာယိတံ [အာဇာနီယဇ္ဈာယိတံ ခေါ သဒ္ဓ ဈာယထ, မာ ခဠုင်္ကဇ္ဈာယိတံ (သီ. ဣ.)]။ ကထဉ္စ, ခဠုင်္ကဈာယိတံ ဟောတိ? အဿခဠုင္ကော ဟိ , သဒ္ဓ, ဒေါဏိယာ ဗဒ္ဓေါ [ဗန္ဓော (သျာ. က.)] ‘ယဝသံ ယဝသ’န္တိ ဈာယတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? န ဟိ, သဒ္ဓ, အဿခဠုင်္ကဿ ဒေါဏိယာ ဗဒ္ဓဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ မံ အဇ္ဇ အဿဒမ္မသာရထိ ကာရဏံ ကာရေဿတိ, ကိမဿာဟံ [ကမ္မဿာဟံ (က.)] ပဋိကရောမီ’တိ။ သော ဒေါဏိယာ ဗဒ္ဓေါ ‘ယဝသံ ယဝသ’န္တိ ဈာယတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, သဒ္ဓ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ကာမရာဂပရေတေန ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ သော ကာမရာဂံယေဝ အန္တရံ ကတွာ ဈာယတိ ပဇ္ဈာယတိ နိဇ္ဈာယတိ အဝဇ္ဈာယတိ, ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန, ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ သော ဝိစိကိစ္ဆံယေဝ အန္တရံ ကတွာ ဈာယတိ ပဇ္ဈာယတိ နိဇ္ဈာယတိ အဝဇ္ဈာယတိ။ သော ပထဝိမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, အာပမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, တေဇမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, ဝါယမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, အာကာသာနဉ္စာယတနမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, အာကိဉ္စညာယတနမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, နေဝသညာနာသညာယတနမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, ဣဓလောကမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, ပရလောကမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ နိဿာယ ဈာယတိ။ ဧဝံ ခေါ, သဒ္ဓ, ပုရိသခဠုင်္ကဈာယိတံ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , သဒ္ဓ , အာဇာနီယဈာယိတံ ဟောတိ? ဘဒြော ဟိ, သဒ္ဓ, အဿာဇာနီယော ဒေါဏိယာ ဗဒ္ဓေါ န ‘ယဝသံ ယဝသ’န္တိ ဈာယတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဘဒြဿ ဟိ, သဒ္ဓ, အဿာဇာနီယဿ ဒေါဏိယာ ဗဒ္ဓဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ မံ အဇ္ဇ အဿဒမ္မသာရထိ ကာရဏံ ကာရေဿတိ, ကိမဿာဟံ ပဋိကရောမီ’တိ။ သော ဒေါဏိယာ ဗဒ္ဓေါ န ‘ယဝသံ ယဝသ’န္တိ ဈာယတိ။ ဘဒြော ဟိ, သဒ္ဓ, အဿာဇာနီယော ယထာ ဣဏံ ယထာ ဗန္ဓံ ယထာ ဇာနိံ ယထာ ကလိံ ဧဝံ ပတောဒဿ အဇ္ဈောဟရဏံ သမနုပဿတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, သဒ္ဓ, ဘဒြော ပုရိသာဇာနီယော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ န ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ကာမရာဂပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, န ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ န ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ န ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန, ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ သော နေဝ ပထဝိံ နိဿာယ ဈာယတိ, န အာပံ နိဿာယ ဈာယတိ, န တေဇံ နိဿာယ ဈာယတိ, န ဝါယံ နိဿာယ ဈာယတိ, န အာကာသာနဉ္စာယတနံ နိဿာယ ဈာယတိ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနံ နိဿာယ ဈာယတိ, န အာကိဉ္စညာယတနံ နိဿာယ ဈာယတိ, န နေဝသညာနာသညာယတနံ နိဿာယ ဈာယတိ, န ဣဓလောကံ နိဿာယ ဈာယတိ, န ပရလောကံ နိဿာယ ဈာယတိ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ နိဿာယ န ဈာယတိ; ဈာယတိ စ ပန။ ဧဝံ ဈာယိဉ္စ ပန, သဒ္ဓ, ဘဒြံ ပုရိသာဇာနီယံ သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ သပဇာပတိကာ အာရကာဝ နမဿန္တိ –

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

ယဿ တေ နာဘိဇာနာမ၊ ယမ္ပိ နိဿာယ ဈာယသီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ သဒ္ဓေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ဈာယီ ပန, ဘန္တေ, ဘဒြော ပုရိသာဇာနီယော [ပုရိသာဇာနီယော ဈာယတိ, သော (သီ. သျာ. ဣ.), ပုရိသာဇာနီယော, သော (က.)] နေဝ ပထဝိံ နိဿာယ ဈာယတိ, န အာပံ နိဿာယ ဈာယတိ, န တေဇံ နိဿာယ ဈာယတိ, န ဝါယံ နိဿာယ ဈာယတိ, န အာကာသာနဉ္စာယတနံ နိဿာယ ဈာယတိ, န ဝိညာဏဉ္စာယတနံ နိဿာယ ဈာယတိ, န အာကိဉ္စညာယတနံ နိဿာယ ဈာယတိ, န နေဝသညာနာသညာယတနံ နိဿာယ ဈာယတိ, န ဣဓလောကံ နိဿာယ ဈာယတိ , န ပရလောကံ နိဿာယ ဈာယတိ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ နိဿာယ န ဈာယတိ; ဈာယတိ စ ပန? ကထံ ဈာယိဉ္စ ပန, ဘန္တေ, ဘဒြံ ပုရိသာဇာနီယံ သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ သပဇာပတိကာ အာရကာဝ နမဿန္တိ –

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

ယဿ တေ နာဘိဇာနာမ၊ ယမ္ပိ နိဿာယ ဈာယသီ’’တိ။

‘‘ဣဓ, သဒ္ဓ, ဘဒြဿ ပုရိသာဇာနီယဿ ပထဝိယံ ပထဝိသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, အာပသ္မိံ အာပေါသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, တေဇသ္မိံ တေဇောသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, ဝါယသ္မိံ ဝါယောသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, အာကာသာနဉ္စာယတနေ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, အာကိဉ္စညာယတနေ အာကိဉ္စညာယတနသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, နေဝသညာနာသညာယတနေ နေဝသညာနာသညာယတနသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, ဣဓလောကေ ဣဓလောကသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, ပရလောကေ ပရလောကသညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ, ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တတြာပိ သညာ ဝိဘူတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ဈာယီ ခေါ, သဒ္ဓ, ဘဒြော ပုရိသာဇာနီယော နေဝ ပထဝိံ နိဿာယ ဈာယတိ။ပေ.။ ယမ္ပိဒံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ နိဿာယ န ဈာယတိ; ဈာယတိ စ ပန။ ဧဝံ ဈာယိဉ္စ ပန, သဒ္ဓ, ဘဒြံ ပုရိသာဇာနီယံ သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ သပဇာပတိကာ အာရကာဝ နမဿန္တိ –

‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

ယဿ တေ နာဘိဇာနာမ၊ ယမ္ပိ နိဿာယ ဈာယသီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. မောရနိဝါပသုတ္တံ

၁၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ မောရနိဝါပေ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘တီဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အစ္စန္တနိဋ္ဌော ဟောတိ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။ ကတမေဟိ တီဟိ? အသေခေန သီလက္ခန္ဓေန, အသေခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန , အသေခေန ပညာက္ခန္ဓေန – ဣမေဟိ, ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အစ္စန္တနိဋ္ဌော ဟောတိ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။

‘‘အပရေဟိပိ, ဘိက္ခဝေ, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အစ္စန္တနိဋ္ဌော ဟောတိ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။ ကတမေဟိ တီဟိ ? ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယေန, အာဒေသနာပါဋိဟာရိယေန, အနုသာသနီပါဋိဟာရိယေန – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အစ္စန္တနိဋ္ဌော ဟောတိ, အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။

‘‘အပရေဟိပိ, ဘိက္ခဝေ, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အစ္စန္တနိဋ္ဌော ဟောတိ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။ ကတမေဟိ တီဟိ? သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ, သမ္မာဉာဏေန, သမ္မာဝိမုတ္တိယာ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အစ္စန္တနိဋ္ဌော ဟောတိ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။

‘‘ဒွီဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အစ္စန္တနိဋ္ဌော ဟောတိ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။ ကတမေဟိ ဒွီဟိ? ဝိဇ္ဇာယ, စရဏေန – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒွီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အစ္စန္တနိဋ္ဌော ဟောတိ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။ ဗြဟ္မုနာ ပေသာ, ဘိက္ခဝေ, သနင္ကုမာရေန ဂါထာ ဘာသိတာ –

‘‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊ ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ’’တိ [ဒီ. နိ. ၁.၂၇၇; သံ. နိ. ၁.၁၈၂; ၂.၂၄၅]။

‘‘သာ ခေါ ပနေသာ, ဘိက္ခဝေ, သနင္ကုမာရေန ဂါထာ ဘာသိတာ သုဘာသိတာ, နော ဒုဗ္ဘာသိတာ; အတ္ထသံဟိတာ , နော အနတ္ထသံဟိတာ; အနုမတာ မယာ။ အဟမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒါမိ –

‘‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊ ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ’’တိ။ ဒသမံ။

နိဿယဝဂ္ဂေါ [နိဿာယဝဂ္ဂေါ (သျာ. ကံ.)] ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကိမတ္ထိယာ စေတနာ တယော၊ ဥပနိသာ ဗျသနေန စ။

ဒွေ သညာ မနသိကာရော၊ သဒ္ဓေါ မောရနိဝါပကန္တိ။