အာကခႅဝဂ္ဂေါ

(၈) ၃. အာကခႅဝဂ္ဂေါ

၁. အာကခႅသုတ္တံ

၇၁. [အ. နိ. ၄.၁၂; ဣတိဝု. ၁၁၁] ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သမ္ပန္နသီလာ , ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ သမ္ပန္နပါတိမောက္ခာ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတာ ဝိဟရထ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နာ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝိနော, သမာဒါယ သိက္ခထ သိက္ခာပဒေသု။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘သဗြဟ္မစာရီနံ ပိယော စဿံ မနာပေါ စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စာ’တိ, သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘လာဘီ အဿံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’န္တိ, သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ယေသာဟံ ပရိဘုဉ္ဇာမိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ တေသံ တေ ကာရာ မဟပ္ဖလာ အဿု မဟာနိသံသာ’တိ, သီလေသွေဝဿ။ပေ.။ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခု ‘ယေ မေ [ယေ မံ (မ. နိ. ၁.၆၅)] ပေတာ ဉာတီ သာလောဟိတာ ကာလင်္ကတာ [ကာလကတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပသန္နစိတ္တာ အနုဿရန္တိ တေသံ တံ မဟပ္ဖလံ အဿ မဟာနိသံသ’န္တိ, သီလေသွေဝဿ။ပေ.။ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘သန္တုဋ္ဌော အဿံ ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေနာ’တိ, သီလေသွေဝဿ။ပေ.။ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ခမော အဿံ သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ, ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ [တိပ္ပါနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော အဿ’န္တိ, သီလေသွေဝဿ။ပေ.။ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘အရတိရတိသဟော အဿံ, န စ မံ အရတိရတိ သဟေယျ, ဥပ္ပန္နံ အရတိရတိံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ’န္တိ, သီလေသွေဝဿ။ပေ.။ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ဘယဘေရဝသဟော အဿံ, န စ မံ ဘယဘေရဝေါ သဟေယျ, ဥပ္ပန္နံ ဘယဘေရဝံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ’န္တိ, သီလေသွေဝဿ။ပေ.။ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ အဿံ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ’တိ, သီလေသွေဝဿ။ပေ.။ ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, သီလေသွေဝဿ ပရိပူရကာရီ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထမနုယုတ္တော အနိရာကတဇ္ဈာနော ဝိပဿနာယ သမန္နာဂတော ဗြူဟေတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘‘သမ္ပန္နသီလာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ သမ္ပန္နပါတိမောက္ခာ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတာ ဝိဟရထ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နာ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝိနော, သမာဒါယ သိက္ခထ သိက္ခာပဒေသူ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂. ကဏ္ဋကသုတ္တံ

၇၂. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ သမ္ဗဟုလေဟိ အဘိညာတေဟိ အဘိညာတေဟိ ထေရေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ – အာယသ္မတာ စ စာလေန [ပါလေန (သျာ.)], အာယသ္မတာ စ ဥပစာလေန [ဥပ္ပါလေန (သျာ.)], အာယသ္မတာ စ ကုက္ကုဋေန [ကက္ကဋေန (သီ. သျာ.)], အာယသ္မတာ စ ကဠိမ္ဘေန [ကဝိမ္ဘေန (သီ.)], အာယသ္မတာ စ နိကဋေန [ကဋေန (သီ.)], အာယသ္မတာ စ ကဋိဿဟေန; အညေဟိ စ အဘိညာတေဟိ အဘိညာတေဟိ ထေရေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ ဘဒြေဟိ ဘဒြေဟိ ယာနေဟိ ပရပုရာယ [ပရံပုရာယ (သျာ. အဋ္ဌ.)] ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟန္တိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ အထ ခေါ တေသံ အာယသ္မန္တာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ခေါ သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ ဘဒြေဟိ ဘဒြေဟိ ယာနေဟိ ပရပုရာယ ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟန္တိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ ‘သဒ္ဒကဏ္ဋကာ ခေါ ပန ဈာနာ’ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယံနူန မယံ ယေန ဂေါသိင်္ဂသာလဝနဒါယော တေနုပသင်္ကမေယျာမ ။ တတ္ထ မယံ အပ္ပသဒ္ဒါ အပ္ပါကိဏ္ဏာ ဖာသုံ [ဖာသု (သျာ. က.)] ဝိဟရေယျာမာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ အာယသ္မန္တော ယေန ဂေါသိင်္ဂသာလဝနဒါယော တေနုပသင်္ကမိံသု; တတ္ထ တေ အာယသ္မန္တော အပ္ပသဒ္ဒါ အပ္ပါကိဏ္ဏာ ဖာသုံ ဝိဟရန္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကဟံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စာလော, ကဟံ ဥပစာလော, ကဟံ ကုက္ကုဋော, ကဟံ ကဠိမ္ဘော, ကဟံ နိကဋော, ကဟံ ကဋိဿဟော; ကဟံ နု ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, ထေရာ သာဝကာ ဂတာ’’တိ?

‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, တေသံ အာယသ္မန္တာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘ဣမေ ခေါ သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ ဘဒြေဟိ ဘဒြေဟိ ယာနေဟိ ပရပုရာယ ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟန္တိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ‘သဒ္ဒကဏ္ဋကာ ခေါ ပန ဈာနာဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ယံနူန မယံ ယေန ဂေါသိင်္ဂသာလဝနဒါယော တေနုပသင်္ကမေယျာမ တတ္ထ မယံ အပ္ပသဒ္ဒါ အပ္ပါကိဏ္ဏာ ဖာသုံ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ အထ ခေါ တေ, ဘန္တေ, အာယသ္မန္တော ယေန ဂေါသိင်္ဂသာလဝနဒါယော တေနုပသင်္ကမိံသု။ တတ္ထ တေ အာယသ္မန္တော အပ္ပသဒ္ဒါ အပ္ပါကိဏ္ဏာ ဖာသုံ ဝိဟရန္တီ’’တိ ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ယထာ တေ မဟာသာဝကာ သမ္မာ ဗျာကရမာနာ ဗျာကရေယျုံ, ‘သဒ္ဒကဏ္ဋကာ ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဈာနာ’ ဝုတ္တာ မယာ။

‘‘ဒသယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကဏ္ဋကာ။ ကတမေ ဒသ? ပဝိဝေကာရာမဿ သင်္ဂဏိကာရာမတာ ကဏ္ဋကော, အသုဘနိမိတ္တာနုယောဂံ အနုယုတ္တဿ သုဘနိမိတ္တာနုယောဂေါ ကဏ္ဋကော, ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရဿ ဝိသူကဒဿနံ ကဏ္ဋကော, ဗြဟ္မစရိယဿ မာတုဂါမူပစာရော [မာတုဂါမောပဝိစာရော (သီ.), မာတုဂါမူပဝိစရော (က.)] ကဏ္ဋကော, [ကထာ. ၃၃၃] ပဌမဿ ဈာနဿ သဒ္ဒေါ ကဏ္ဋကော, ဒုတိယဿ ဈာနဿ ဝိတက္ကဝိစာရာ ကဏ္ဋကာ, တတိယဿ ဈာနဿ ဣတိ ကဏ္ဋကော, စတုတ္ထဿ ဈာနဿ အဿာသပဿာသော ကဏ္ဋကော, သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ သညာ စ ဝေဒနာ စ ကဏ္ဋကော ရာဂေါ ကဏ္ဋကော ဒေါသော ကဏ္ဋကော မောဟော ကဏ္ဋကော။

‘‘အကဏ္ဋကာ , ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ။ နိက္ကဏ္ဋကာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ။ အကဏ္ဋကနိက္ကဏ္ဋကာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ။ အကဏ္ဋကာ, ဘိက္ခဝေ, အရဟန္တော; နိက္ကဏ္ဋကာ, ဘိက္ခဝေ, အရဟန္တော; အကဏ္ဋကနိက္ကဏ္ဋကာ, ဘိက္ခဝေ, အရဟန္တော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဣဋ္ဌဓမ္မသုတ္တံ

၇၃. ‘‘ဒသယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ ဒသ? ဘောဂါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ; ဝဏ္ဏော ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ; အာရောဂ္ယံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပံ ဒုလ္လဘံ လောကသ္မိံ; သီလံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပံ ဒုလ္လဘံ လောကသ္မိံ; ဗြဟ္မစရိယံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပံ ဒုလ္လဘံ လောကသ္မိံ; မိတ္တာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ; ဗာဟုသစ္စံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပံ ဒုလ္လဘံ လောကသ္မိံ; ပညာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ; ဓမ္မာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ ; သဂ္ဂါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ။

‘‘ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသန္နံ ဓမ္မာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ဒုလ္လဘာနံ လောကသ္မိံ ဒသ ဓမ္မာ ပရိပန္ထာ [ပရိဗန္ဓာ (က.)] – အာလဿံ အနုဋ္ဌာနံ ဘောဂါနံ ပရိပန္ထော, အမဏ္ဍနာ အဝိဘူသနာ ဝဏ္ဏဿ ပရိပန္ထော, အသပ္ပါယကိရိယာ အာရောဂ္ယဿ ပရိပန္ထော, ပါပမိတ္တတာ သီလာနံ ပရိပန္ထော, ဣန္ဒ္ရိယအသံဝရော ဗြဟ္မစရိယဿ ပရိပန္ထော, ဝိသံဝါဒနာ မိတ္တာနံ ပရိပန္ထော, အသဇ္ဈာယကိရိယာ ဗာဟုသစ္စဿ ပရိပန္ထော, အသုဿူသာ အပရိပုစ္ဆာ ပညာယ ပရိပန္ထော, အနနုယောဂေါ အပစ္စဝေက္ခဏာ ဓမ္မာနံ ပရိပန္ထော, မိစ္ဆာပဋိပတ္တိ သဂ္ဂါနံ ပရိပန္ထော။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသန္နံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ဒုလ္လဘာနံ လောကသ္မိံ ဣမေ ဒသ ဓမ္မာ ပရိပန္ထာ။

‘‘ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသန္နံ ဓမ္မာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ဒုလ္လဘာနံ လောကသ္မိံ ဒသ ဓမ္မာ အာဟာရာ – ဥဋ္ဌာနံ အနာလဿံ ဘောဂါနံ အာဟာရော, မဏ္ဍနာ ဝိဘူသနာ ဝဏ္ဏဿ အာဟာရော, သပ္ပါယကိရိယာ အာရောဂ္ယဿ အာဟာရော, ကလျာဏမိတ္တတာ သီလာနံ အာဟာရော, ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော ဗြဟ္မစရိယဿ အာဟာရော, အဝိသံဝါဒနာ မိတ္တာနံ အာဟာရော, သဇ္ဈာယကိရိယာ ဗာဟုသစ္စဿ အာဟာရော, သုဿူသာ ပရိပုစ္ဆာ ပညာယ အာဟာရော, အနုယောဂေါ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဓမ္မာနံ အာဟာရော, သမ္မာပဋိပတ္တိ သဂ္ဂါနံ အာဟာရော ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသန္နံ ဓမ္မာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ဒုလ္လဘာနံ လောကသ္မိံ ဣမေ ဒသ ဓမ္မာ အာဟာရာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဝဍ္ဎိသုတ္တံ

၇၄. ‘‘ဒသဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဝဍ္ဎီဟိ ဝဍ္ဎမာနော အရိယသာဝကော အရိယာယ ဝဍ္ဎိယာ ဝဍ္ဎတိ, သာရာဒါယီ စ ဟောတိ ဝရာဒါယီ ကာယဿ။ ကတမေဟိ ဒသဟိ? ခေတ္တဝတ္ထူဟိ ဝဍ္ဎတိ, ဓနဓညေန ဝဍ္ဎတိ, ပုတ္တဒါရေဟိ ဝဍ္ဎတိ, ဒါသကမ္မကရပေါရိသေဟိ ဝဍ္ဎတိ, စတုပ္ပဒေဟိ ဝဍ္ဎတိ, သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎတိ, သီလေန ဝဍ္ဎတိ, သုတေန ဝဍ္ဎတိ, စာဂေန ဝဍ္ဎတိ, ပညာယ ဝဍ္ဎတိ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသဟိ ဝဍ္ဎီဟိ ဝဍ္ဎမာနော အရိယသာဝကော အရိယာယ ဝဍ္ဎိယာ ဝဍ္ဎတိ, သာရာဒါယီ စ ဟောတိ ဝရာဒါယီ ကာယဿာတိ။

‘‘ဓနေန ဓညေန စ ယောဓ ဝဍ္ဎတိ၊

ပုတ္တေဟိ ဒါရေဟိ စတုပ္ပဒေဟိ စ။

သ ဘောဂဝါ ဟောတိ ယသဿိ ပူဇိတော၊

ဉာတီဟိ မိတ္တေဟိ အထောပိ ရာဇုဘိ။

‘‘သဒ္ဓါယ သီလေန စ ယောဓ ဝဍ္ဎတိ၊

ပညာယ စာဂေန သုတေန စူဘယံ။

သော တာဒိသော သပ္ပုရိသော ဝိစက္ခဏော၊

ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဥဘယေန ဝဍ္ဎတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. မိဂသာလာသုတ္တံ

၇၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန မိဂသာလာယ ဥပါသိကာယ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ မိဂသာလာ ဥပါသိကာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ မိဂသာလာ ဥပါသိကာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကထံ ကထံ နာမာယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော အညေယျော, ယတြ ဟိ နာမ ဗြဟ္မစာရီ စ အဗြဟ္မစာရီ စ ဥဘော သမသမဂတိကာ ဘဝိဿန္တိ အဘိသမ္ပရာယံ။ ပိတာ မေ, ဘန္တေ, ပုရာဏော ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ အာရာစာရီ [အနာစာရီ (က.)] ဝိရတော မေထုနာ ဂါမဓမ္မာ။ သော ကာလင်္ကတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘သကဒါဂါမီ သတ္တော [သကဒါဂါမိသတ္တော (သီ. သျာ. ဣ.)] တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နော’တိ။ ပိတာမဟော မေ [ပေတ္တာပိ ယော မေ (သီ.), ပိတ ပိယော မေ (သျာ.) အ. နိ. ၆.၄၄], ဘန္တေ, ဣသိဒတ္တော အဗြဟ္မစာရီ အဟောသိ သဒါရသန္တုဋ္ဌော။ သောပိ ကာလင်္ကတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘သကဒါဂါမီ သတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နော’တိ။

‘‘ကထံ ကထံ နာမာယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော အညေယျော, ယတြ ဟိ နာမ ဗြဟ္မစာရီ စ အဗြဟ္မစာရီ စ ဥဘော သမသမဂတိကာ ဘဝိဿန္တိ အဘိသမ္ပရာယ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ခေါ ပနေတံ, ဘဂိနိ, ဘဂဝတာ ဗျာကတ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော မိဂသာလာယ ဥပါသိကာယ နိဝေသနေ ပိဏ္ဍပါတံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓါဟံ , ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန မိဂသာလာယ ဥပါသိကာယ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိံ။ အထ ခေါ, ဘန္တေ, မိဂသာလာ ဥပါသိကာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ, ဘန္တေ, မိဂသာလာ ဥပါသိကာ မံ ဧတဒဝေါစ –

‘ကထံ ကထံ နာမာယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော အညေယျော, ယတြ ဟိ နာမ ဗြဟ္မစာရီ စ အဗြဟ္မစာရီ စ ဥဘော သမသမဂတိကာ ဘဝိဿန္တိ အဘိသမ္ပရာယံ။ ပိတာ မေ, ဘန္တေ, ပုရာဏော ဗြဟ္မစာရီ အဟောသိ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂါမဓမ္မာ။ သော ကာလင်္ကတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော သကဒါဂါမီ သတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နောတိ။ ပိတာမဟော မေ, ဘန္တေ, ဣသိဒတ္တော အဗြဟ္မစာရီ အဟောသိ သဒါရသန္တုဋ္ဌော။ သောပိ ကာလင်္ကတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – သကဒါဂါမီ သတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နောတိ။

ကထံ ကထံ နာမာယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော အညေယျော, ယတြ ဟိ နာမ ဗြဟ္မစာရီ စ အဗြဟ္မစာရီ စ ဥဘော သမသမဂတိကာ ဘဝိဿန္တိ အဘိသမ္ပရာယ’န္တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ, ဘန္တေ, မိဂသာလံ ဥပါသိကံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဧဝံ ခေါ ပနေတံ, ဘဂိနိ, ဘဂဝတာ ဗျာကတ’’’န္တိ။

‘‘ကာ စာနန္ဒ, မိဂသာလာ ဥပါသိကာ ဗာလာ အဗျတ္တာ အမ္မကာ အမ္မကပညာ [အမ္ဗကာ အမ္ဗကပညာ (သီ. ဣ.), အန္ဓကာ အန္ဓကပညာ (သျာ.)], ကေ စ ပုရိသပုဂ္ဂလပရောပရိယေ ဉာဏေ?

‘‘ဒသယိမေ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ ဒသ? ဣဓါနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဒုဿီလော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ယတ္ထဿ တံ ဒုဿီလ္ယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂါမီ။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဒုဿီလော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တံ ဒုဿီလ္ယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ [သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ (သျာ.)] ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂါမီ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ – ‘ဣမဿပိ တေဝ ဓမ္မာ, အပရဿပိ တေဝ ဓမ္မာ။ ကသ္မာ နေသံ ဧကော ဟီနော ဧကော ပဏီတော’တိ? တဉှိ တေသံ, အာနန္ဒ, ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ယွာယံ ပုဂ္ဂလော ဒုဿီလော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တံ ဒုဿီလ္ယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ အယံ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလော အမုနာ ပုရိမေန ပုဂ္ဂလေန အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣမံ ဟာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလံ ဓမ္မသောတော နိဗ္ဗဟတိ။ တဒန္တရံ ကော ဇာနေယျ, အညတြ တထာဂတေန! တသ္မာတိဟာနန္ဒ, မာ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏိကာ အဟုဝတ္ထ , မာ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှိတ္ထ။ ခညတိ ဟာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှန္တော။ အဟံ ဝါ, အာနန္ဒ [အဟဉ္စာနန္ဒ (သီ. သျာ. က.) အ. နိ. ၆.၄၄ ပဿိတဗ္ဗံ], ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှေယျံ ယော ဝါ ပနဿ မာဒိသော။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သီလဝါ ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တံ သီလံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂါမီ။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သီလဝါ ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တံ သီလံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂါမီ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ။ပေ.။ အဟံ ဝါ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှေယျံ ယော ဝါ ပနဿ မာဒိသော။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော တိဗ္ဗရာဂေါ ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ သော ရာဂေါ အပရိသေသော နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂါမီ။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော တိဗ္ဗရာဂေါ ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ သော ရာဂေါ အပရိသေသော နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂါမီ။

‘‘တတြာနန္ဒ , ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ။ပေ.။ အဟံ ဝါ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှေယျံ ယော ဝါ ပနဿ မာဒိသော။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ သော ကောဓေါ အပရိသေသော နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂါမီ။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ သော ကောဓေါ အပရိသေသော နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂါမီ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ။ပေ.။ အဟံ ဝါ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှေယျံ ယော ဝါ ပနဿ မာဒိသော။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥဒ္ဓတော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တံ ဥဒ္ဓစ္စံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂါမီ။

‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥဒ္ဓတော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တံ ဥဒ္ဓစ္စံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တဿ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂါမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂါမီ။

‘‘တတြာနန္ဒ , ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ – ‘ဣမဿပိ တေဝ ဓမ္မာ, အပရဿပိ တေဝ ဓမ္မာ။ ကသ္မာ နေသံ ဧကော ဟီနော ဧကော ပဏီတော’တိ? တဉှိ တေသံ, အာနန္ဒ, ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ယွာယံ ပုဂ္ဂလော ဥဒ္ဓတော ဟောတိ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထဿ တံ ဥဒ္ဓစ္စံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ, တဿ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ အယံ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလော အမုနာ ပုရိမေန ပုဂ္ဂလေန အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စ။ တံ ကိဿ ဟေတု ? ဣမံ ဟာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလံ ဓမ္မသောတော နိဗ္ဗဟတိ။ တဒန္တရံ ကော ဇာနေယျ အညတြ တထာဂတေန! တသ္မာတိဟာနန္ဒ, မာ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏိကာ အဟုဝတ္ထ; မာ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှိတ္ထ။ ခညတိ ဟာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှန္တော။ အဟံ ဝါ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှေယျံ ယော ဝါ ပနဿ မာဒိသော။

‘‘ကာ စာနန္ဒ, မိဂသာလာ ဥပါသိကာ ဗာလာ အဗျတ္တာ အမ္မကာ အမ္မကပညာ, ကေ စ ပုရိသပုဂ္ဂလပရောပရိယေ ဉာဏေ! ဣမေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဒသ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။

‘‘ယထာရူပေန, အာနန္ဒ, သီလေန ပုရာဏော သမန္နာဂတော အဟောသိ တထာရူပေန သီလေန ဣသိဒတ္တော သမန္နာဂတော အဘဝိဿ, နယိဓ ပုရာဏော ဣသိဒတ္တဿ ဂတိမ္ပိ အညဿ။ ယထာရူပါယ စာနန္ဒ, ပညာယ ဣသိဒတ္တော သမန္နာဂတော အဟောသိ တထာရူပါယ ပညာယ ပုရာဏော သမန္နာဂတော အဘဝိဿ, နယိဓ ဣသိဒတ္တော ပုရာဏဿ ဂတိမ္ပိ အညဿ။ ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ဣမေ ပုဂ္ဂလာ ဥဘော ဧကင်္ဂဟီနာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. တယောဓမ္မသုတ္တံ

၇၆. ‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ လောကေ န သံဝိဇ္ဇေယျုံ, န တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, န တထာဂတပ္ပဝေဒိတော ဓမ္မဝိနယော လောကေ ဒိဗ္ဗေယျ။ ကတမေ တယော? ဇာတိ စ, ဇရာ စ, မရဏဉ္စ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မာ လောကေ န သံဝိဇ္ဇေယျုံ, န တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, န တထာဂတပ္ပဝေဒိတော ဓမ္မဝိနယော လောကေ ဒိဗ္ဗေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ တယော ဓမ္မာ လောကေ သံဝိဇ္ဇန္တိ တသ္မာ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, တသ္မာ တထာဂတပ္ပဝေဒိတော ဓမ္မဝိနယော လောကေ ဒိဗ္ဗတိ။

‘‘တယောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ဇာတိံ ပဟာတုံ ဇရံ ပဟာတုံ မရဏံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? ရာဂံ အပ္ပဟာယ, ဒေါသံ အပ္ပဟာယ, မောဟံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ဇာတိံ ပဟာတုံ ဇရံ ပဟာတုံ မရဏံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ရာဂံ ပဟာတုံ ဒေါသံ ပဟာတုံ မောဟံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဟာယ, ဝိစိကိစ္ဆံ အပ္ပဟာယ, သီလဗ္ဗတပရာမာသံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ရာဂံ ပဟာတုံ ဒေါသံ ပဟာတုံ မောဟံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ပဟာတုံ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာတုံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အယောနိသောမနသိကာရံ အပ္ပဟာယ, ကုမ္မဂ္ဂသေဝနံ အပ္ပဟာယ, စေတသော လီနတ္တံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ပဟာတုံ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာတုံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အယောနိသော မနသိကာရံ ပဟာတုံ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနံ ပဟာတုံ စေတသော လီနတ္တံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? မုဋ္ဌသစ္စံ အပ္ပဟာယ, အသမ္ပဇညံ အပ္ပဟာယ, စေတသော ဝိက္ခေပံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အယောနိသောမနသိကာရံ ပဟာတုံ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနံ ပဟာတုံ စေတသော လီနတ္တံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော မုဋ္ဌသစ္စံ ပဟာတုံ အသမ္ပဇညံ ပဟာတုံ စေတသော ဝိက္ခေပံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတံ အပ္ပဟာယ, အရိယဓမ္မဿ [အရိယဓမ္မံ (သျာ.)] အသောတုကမ္ယတံ အပ္ပဟာယ, ဥပါရမ္ဘစိတ္တတံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော မုဋ္ဌသစ္စံ ပဟာတုံ အသမ္ပဇညံ ပဟာတုံ စေတသော ဝိက္ခေပံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတံ ပဟာတုံ အရိယဓမ္မဿ အသောတုကမ္ယတံ ပဟာတုံ ဥပါရမ္ဘစိတ္တတံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? ဥဒ္ဓစ္စံ အပ္ပဟာယ, အသံဝရံ အပ္ပဟာယ, ဒုဿီလ္ယံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတံ ပဟာတုံ အရိယဓမ္မဿ အသောတုကမ္ယတံ ပဟာတုံ ဥပါရမ္ဘစိတ္တတံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ဥဒ္ဓစ္စံ ပဟာတုံ အသံဝရံ ပဟာတုံ ဒုဿီလ္ယံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော ? အဿဒ္ဓိယံ အပ္ပဟာယ, အဝဒညုတံ အပ္ပဟာယ, ကောသဇ္ဇံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ဥဒ္ဓစ္စံ ပဟာတုံ အသံဝရံ ပဟာတုံ ဒုဿီလ္ယံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အဿဒ္ဓိယံ ပဟာတုံ အဝဒညုတံ ပဟာတုံ ကောသဇ္ဇံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အနာဒရိယံ အပ္ပဟာယ, ဒေါဝစဿတံ အပ္ပဟာယ, ပါပမိတ္တတံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အဿဒ္ဓိယံ ပဟာတုံ အဝဒညုတံ ပဟာတုံ ကောသဇ္ဇံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အနာဒရိယံ ပဟာတုံ ဒေါဝစဿတံ ပဟာတုံ ပါပမိတ္တတံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အဟိရိကံ အပ္ပဟာယ, အနောတ္တပ္ပံ အပ္ပဟာယ, ပမာဒံ အပ္ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အနာဒရိယံ ပဟာတုံ ဒေါဝစဿတံ ပဟာတုံ ပါပမိတ္တတံ ပဟာတုံ။

‘‘အဟိရိကောယံ, ဘိက္ခဝေ, အနောတ္တာဣ ပမတ္တော ဟောတိ။ သော ပမတ္တော သမာနော အဘဗ္ဗော အနာဒရိယံ ပဟာတုံ ဒေါဝစဿတံ ပဟာတုံ ပါပမိတ္တတံ ပဟာတုံ။ သော ပါပမိတ္တော သမာနော အဘဗ္ဗော အဿဒ္ဓိယံ ပဟာတုံ အဝဒညုတံ ပဟာတုံ ကောသဇ္ဇံ ပဟာတုံ။ သော ကုသီတော သမာနော အဘဗ္ဗော ဥဒ္ဓစ္စံ ပဟာတုံ အသံဝရံ ပဟာတုံ ဒုဿီလ္ယံ ပဟာတုံ။ သော ဒုဿီလော သမာနော အဘဗ္ဗော အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတံ ပဟာတုံ အရိယဓမ္မဿ အသောတုကမ္ယတံ ပဟာတုံ ဥပါရမ္ဘစိတ္တတံ ပဟာတုံ။ သော ဥပါရမ္ဘစိတ္တော သမာနော အဘဗ္ဗော မုဋ္ဌသစ္စံ ပဟာတုံ အသမ္ပဇညံ ပဟာတုံ စေတသော ဝိက္ခေပံ ပဟာတုံ။ သော ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော သမာနော အဘဗ္ဗော အယောနိသောမနသိကာရံ ပဟာတုံ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနံ ပဟာတုံ စေတသော လီနတ္တံ ပဟာတုံ။ သော လီနစိတ္တော သမာနော အဘဗ္ဗော သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ပဟာတုံ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာတုံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ပဟာတုံ။ သော ဝိစိကိစ္ဆော သမာနော အဘဗ္ဗော ရာဂံ ပဟာတုံ ဒေါသံ ပဟာတုံ မောဟံ ပဟာတုံ။ သော ရာဂံ အပ္ပဟာယ ဒေါသံ အပ္ပဟာယ မောဟံ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ဇာတိံ ပဟာတုံ ဇရံ ပဟာတုံ မရဏံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ဇာတိံ ပဟာတုံ ဇရံ ပဟာတုံ မရဏံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? ရာဂံ ပဟာယ, ဒေါသံ ပဟာယ, မောဟံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ဇာတိံ ပဟာတုံ ဇရံ ပဟာတုံ မရဏံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ရာဂံ ပဟာတုံ ဒေါသံ ပဟာတုံ မောဟံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော ? သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ပဟာယ, ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ, သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ရာဂံ ပဟာတုံ ဒေါသံ ပဟာတုံ မောဟံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ပဟာတုံ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာတုံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အယောနိသောမနသိကာရံ ပဟာယ, ကုမ္မဂ္ဂသေဝနံ ပဟာယ, စေတသော လီနတ္တံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ပဟာတုံ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာတုံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အယောနိသောမနသိကာရံ ပဟာတုံ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနံ ပဟာတုံ စေတသော လီနတ္တံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? မုဋ္ဌသစ္စံ ပဟာယ, အသမ္ပဇညံ ပဟာယ, စေတသော ဝိက္ခေပံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အယောနိသောမနသိကာရံ ပဟာတုံ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနံ ပဟာတုံ စေတသော လီနတ္တံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော မုဋ္ဌသစ္စံ ပဟာတုံ အသမ္ပဇညံ ပဟာတုံ စေတသော ဝိက္ခေပံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတံ ပဟာယ, အရိယဓမ္မဿ အသောတုကမ္ယတံ ပဟာယ, ဥပါရမ္ဘစိတ္တတံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော မုဋ္ဌဿစ္စံ ပဟာတုံ အသမ္ပဇညံ ပဟာတုံ စေတသော ဝိက္ခေပံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတံ ပဟာတုံ အရိယဓမ္မဿ အသောတုကမ္ယတံ ပဟာတုံ ဥပါရမ္ဘစိတ္တတံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? ဥဒ္ဓစ္စံ ပဟာယ, အသံဝရံ ပဟာယ, ဒုဿီလ္ယံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတံ ပဟာတုံ အရိယဓမ္မဿ အသောတုကမ္ယတံ ပဟာတုံ ဥပါရမ္ဘစိတ္တတံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ဥဒ္ဓစ္စံ ပဟာတုံ အသံဝရံ ပဟာတုံ ဒုဿီလ္ယံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အဿဒ္ဓိယံ ပဟာယ, အဝဒညုတံ ပဟာယ, ကောသဇ္ဇံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ဥဒ္ဓစ္စံ ပဟာတုံ အသံဝရံ ပဟာတုံ ဒုဿီလ္ယံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အဿဒ္ဓိယံ ပဟာတုံ အဝဒညုတံ ပဟာတုံ ကောသဇ္ဇံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အနာဒရိယံ ပဟာယ, ဒေါဝစဿတံ ပဟာယ, ပါပမိတ္တတံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အဿဒ္ဓိယံ ပဟာတုံ အဝဒညုတံ ပဟာတုံ ကောသဇ္ဇံ ပဟာတုံ။

‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အနာဒရိယံ ပဟာတုံ ဒေါဝစဿတံ ပဟာတုံ ပါပမိတ္တတံ ပဟာတုံ။ ကတမေ တယော? အဟိရိကံ ပဟာယ, အနောတ္တပ္ပံ ပဟာယ, ပမာဒံ ပဟာယ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တယော ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အနာဒရိယံ ပဟာတုံ ဒေါဝစဿတံ ပဟာတုံ ပါပမိတ္တတံ ပဟာတုံ။

‘‘ဟိရီမာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဩတ္တာဣ အပ္ပမတ္တော ဟောတိ။ သော အပ္ပမတ္တော သမာနော ဘဗ္ဗော အနာဒရိယံ ပဟာတုံ ဒေါဝစဿတံ ပဟာတုံ ပါပမိတ္တတံ ပဟာတုံ။ သော ကလျာဏမိတ္တော သမာနော ဘဗ္ဗော အဿဒ္ဓိယံ ပဟာတုံ အဝဒညုတံ ပဟာတုံ ကောသဇ္ဇံ ပဟာတုံ။ သော အာရဒ္ဓဝီရိယော သမာနော ဘဗ္ဗော ဥဒ္ဓစ္စံ ပဟာတုံ အသံဝရံ ပဟာတုံ ဒုဿီလ္ယံ ပဟာတုံ။ သော သီလဝါ သမာနော ဘဗ္ဗော အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတံ ပဟာတုံ အရိယဓမ္မဿ အသောတုကမ္ယတံ ပဟာတုံ ဥပါရမ္ဘစိတ္တတံ ပဟာတုံ။ သော အနုပါရမ္ဘစိတ္တော သမာနော ဘဗ္ဗော မုဋ္ဌဿစ္စံ ပဟာတုံ အသမ္ပဇညံ ပဟာတုံ စေတသော ဝိက္ခေပံ ပဟာတုံ။ သော အဝိက္ခိတ္တစိတ္တော သမာနော ဘဗ္ဗော အယောနိသောမနသိကာရံ ပဟာတုံ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနံ ပဟာတုံ စေတသော လီနတ္တံ ပဟာတုံ။ သော အလီနစိတ္တော သမာနော ဘဗ္ဗော သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ပဟာတုံ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာတုံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ပဟာတုံ။ သော အဝိစိကိစ္ဆော သမာနော ဘဗ္ဗော ရာဂံ ပဟာတုံ ဒေါသံ ပဟာတုံ မောဟံ ပဟာတုံ။ သော ရာဂံ ပဟာယ ဒေါသံ ပဟာယ မောဟံ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ဇာတိံ ပဟာတုံ ဇရံ ပဟာတုံ မရဏံ ပဟာတု’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ကာကသုတ္တံ

၇၇. ‘‘ဒသဟိ, ဘိက္ခဝေ, အသဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ကာကော။ ကတမေဟိ ဒသဟိ? ဓံသီ စ, ပဂဗ္ဘော စ, တိန္တိဏော [နိလ္လဇ္ဇော (က.) တိန္တိဏောတိ တိန္တိဏံ ဝုစ္စတိ တဏှာ။ (သီ. သျာ. အဋ္ဌ.) အဘိဓမ္မေ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေ တိန္တိဏပဒနိဒ္ဒေသေ ပဿိတဗ္ဗံ] စ, မဟဂ္ဃသော စ, လုဒ္ဒေါ စ, အကာရုဏိကော စ, ဒုဗ္ဗလော စ, ဩရဝိတာ စ, မုဋ္ဌဿတိ စ, နေစယိကော [နေရသိကော (သီ.) တဒဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘နေစယိကော’’ တွေဝ ဒိဿတိ] စ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ကာကော။ ဧဝမေဝံ ခေါ , ဘိက္ခဝေ, ဒသဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ပါပဘိက္ခု။ ကတမေဟိ ဒသဟိ? ဓံသီ စ, ပဂဗ္ဘော စ, တိန္တိဏော စ, မဟဂ္ဃသော စ, လုဒ္ဒေါ စ, အကာရုဏိကော စ, ဒုဗ္ဗလော စ, ဩရဝိတာ စ, မုဋ္ဌဿတိ စ, နေစယိကော စ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ပါပဘိက္ခူ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. နိဂဏ္ဌသုတ္တံ

၇၈. ‘‘ဒသဟိ , ဘိက္ခဝေ, အသဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ နိဂဏ္ဌာ။ ကတမေဟိ ဒသဟိ? အဿဒ္ဓါ, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; ဒုဿီလာ, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; အဟိရိကာ, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; အနောတ္တပ္ပိနော, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; အသပ္ပုရိသသမ္ဘတ္တိနော, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; အတ္တုက္ကံသကပရဝမ္ဘကာ, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသာ အာဓါနဂ္ဂါဟီ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိနော, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; ကုဟကာ, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; ပါပိစ္ဆာ, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ; ပါပမိတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌာ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ နိဂဏ္ဌာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. အာဃာတဝတ္ထုသုတ္တံ

၇၉. [အ. နိ. ၉.၂၉] ‘‘ဒသယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အာဃာတဝတ္ထူနိ။ ကတမာနိ ဒသ? ‘အနတ္ထံ မေ အစရီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ; ‘အနတ္ထံ မေ စရတီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ; ‘အနတ္ထံ မေ စရိဿတီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ; ‘ပိယဿ မေ မနာပဿ အနတ္ထံ အစရီ’တိ။ပေ.။ ‘အနတ္ထံ စရတီ’တိ။ပေ.။ ‘အနတ္ထံ စရိဿတီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ, ‘အပ္ပိယဿ မေ အမနာပဿ အတ္ထံ အစရီ’တိ။ပေ.။ ‘အတ္ထံ စရတီ’တိ။ပေ.။ ‘အတ္ထံ စရိဿတီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ; အဋ္ဌာနေ စ ကုပ္ပတိ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ အာဃာတဝတ္ထူနီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. အာဃာတပဋိဝိနယသုတ္တံ

၈၀. ‘‘ဒသယိမေ , ဘိက္ခဝေ, အာဃာတပဋိဝိနယာ။ ကတမေ ဒသ? ‘အနတ္ထံ မေ အစရိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ , ‘အနတ္ထံ မေ စရတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ, ‘အနတ္ထံ မေ စရိဿတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ, ပိယဿ မေ မနာပဿ အနတ္ထံ အစရိ။ပေ.။ စရတိ။ပေ.။ စရိဿတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာတိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ , အပ္ပိယဿ မေ အမနာပဿ အတ္ထံ အစရိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရိဿတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာတိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ, အဋ္ဌာနေ စ န ကုပ္ပတိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ အာဃာတပဋိဝိနယာ’’တိ။ ဒသမံ။

အာကင်္ခဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အာကင္ခော ကဏ္ဋကော ဣဋ္ဌာ၊ ဝဍ္ဎိ စ မိဂသာလာယ။

တယော ဓမ္မာ စ ကာကော စ၊ နိဂဏ္ဌာ ဒွေ စ အာဃာတာတိ။