မဟာဝဂ္ဂေါ

၃. မဟာဝဂ္ဂေါ

၁. သီဟနာဒသုတ္တံ

၂၁. ‘‘သီဟော, ဘိက္ခဝေ, မိဂရာဇာ သာယနှသမယံ အာသယာ နိက္ခမတိ။ အာသယာ နိက္ခမိတွာ ဝိဇမ္ဘတိ။ ဝိဇမ္ဘိတွာ သမန္တာ စတုဒ္ဒိသံ [စတုဒ္ဒိသာ (သျာ. က.) အ. နိ. ၆.၆၄] အနုဝိလောကေတိ။ သမန္တာ စတုဒ္ဒိသံ [စတုဒ္ဒိသာ (သျာ. က.) အ. နိ. ၆.၆၄] အနုဝိလောကေတွာ တိက္ခတ္တုံ သီဟနာဒံ နဒတိ။ တိက္ခတ္တုံ သီဟနာဒံ နဒိတွာ ဂေါစရာယ ပက္ကမတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ‘မာဟံ ခုဒ္ဒကေ ပါဏေ ဝိသမဂတေ သံဃာတံ အာပါဒေသိ’န္တိ!

‘‘‘သီဟော’တိ, ခေါ ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဣဒမဿ ဟောတိ သီဟနာဒသ္မိံ။

[မ. နိ. ၁.၁၄၈; ဝိဘ. ၇၆၀; ပဋိ. မ. ၂.၄၄] ‘‘ဒသယိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလာနိ, ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။ ကတမာနိ ဒသ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ , တထာဂတော သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အနေကဓါတုံ နာနာဓါတုံ လောကံ [အနေကဓါတုနာနာဓါတုလောကံ (သီ. က.)] ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အနေကဓါတုံ နာနာဓါတုံ လောကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ။ပေ.။ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ။ပေ.။ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ။ပေ.။ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ သံကိလေသံ ဝေါဒါနံ ဝုဋ္ဌာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ။ပေ.။ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ။ပေ.။ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ, ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ, ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ ယမ္ပိ ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ , ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ တထာဂတဿ တထာဂတဗလာနိ, ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. အဓိဝုတ္တိပဒသုတ္တံ

၂၂. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယေ တေ, အာနန္ဒ, ဓမ္မာ တေသံ တေသံ အဓိဝုတ္တိပဒါနံ [အဓိမုတ္တိပဒါနံ (က.)] အဘိညာ သစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ, ဝိသာရဒေါ အဟံ, အာနန္ဒ, တတ္ထ ပဋိဇာနာမိ။ ‘တေသံ တေသံ တထာ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ယထာ ယထာ ပဋိပန္နော သန္တံ ဝါ အတ္ထီတိ ဉဿတိ, အသန္တံ ဝါ နတ္ထီတိ ဉဿတိ, ဟီနံ ဝါ ဟီနန္တိ ဉဿတိ , ပဏီတံ ဝါ ပဏီတန္တိ ဉဿတိ, သဥတ္တရံ ဝါ သဥတ္တရန္တိ ဉဿတိ, အနုတ္တရံ ဝါ အနုတ္တရန္တိ ဉဿတိ; ယထာ ယထာ ဝါ ပန တံ ဉာတေယျံ ဝါ ဒဋ္ဌေယျံ ဝါ သစ္ဆိကရေယျံ ဝါ, တထာ တထာ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိကရိဿတိ ဝါ’တိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဧတဒါနုတ္တရိယံ, အာနန္ဒ, ဉာဏာနံ ယဒိဒံ တတ္ထ တတ္ထ ယထာဘူတဉာဏံ။ ဧတသ္မာ စာဟံ, အာနန္ဒ, ဉာဏာ အညံ ဉာဏံ ဥတ္တရိတရံ ဝါ ပဏီတတရံ ဝါ နတ္ထီတိ ဝဒါမိ။

‘‘ဒသယိမာနိ, အာနန္ဒ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလာနိ, ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။ ကတမာနိ ဒသ? ဣဓါနန္ဒ, တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ, တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပာနန္ဒ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော အနေကဓါတုံ နာနာဓါတုံ လောကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ ။ပေ.။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ သံကိလေသံ ဝေါဒါနံ ဝုဋ္ဌာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, တထာဂတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယမ္ပာနန္ဒ, တထာဂတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒမ္ပာနန္ဒ, တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။

‘‘ဣမာနိ ခေါ, အာနန္ဒ, ဒသ တထာဂတဿ တထာဂတဗလာနိ, ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ , ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ကာယသုတ္တံ

၂၃. ‘‘အတ္ထိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗာ, နော ဝါစာယ။ အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ဝါစာယ ပဟာတဗ္ဗာ, နော ကာယေန။ အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ နေဝ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗာ နော ဝါစာယ, ပညာယ ဒိသွာ [ဒိသွာ ဒိသွာ (သီ. သျာ.)] ပဟာတဗ္ဗာ။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗာ, နော ဝါစာယ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အကုသလံ အာပန္နော ဟောတိ ကိဉ္စိ ဒေသံ [ကဉ္စိ ဒေဝ ဒေသံ (သီ. သျာ.)] ကာယေန။ တမေနံ အနုဝိစ္စ ဝိညူ သဗြဟ္မစာရီ ဧဝမာဟံသု – ‘အာယသ္မာ ခေါ အကုသလံ အာပန္နော ကိဉ္စိ ဒေသံ ကာယေန။ သာဓု ဝတာယသ္မာ ကာယဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ကာယသုစရိတံ ဘာဝေတူ’တိ။ သော အနုဝိစ္စ ဝိညူဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ ဝုစ္စမာနော ကာယဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ကာယသုစရိတံ ဘာဝေတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗာ, နော ဝါစာယ။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ဝါစာယ ပဟာတဗ္ဗာ, နော ကာယေန? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အကုသလံ အာပန္နော ဟောတိ ကိဉ္စိ ဒေသံ ဝါစာယ။ တမေနံ အနုဝိစ္စ ဝိညူ သဗြဟ္မစာရီ ဧဝမာဟံသု – ‘အာယသ္မာ ခေါ အကုသလံ အာပန္နော ကိဉ္စိ ဒေသံ ဝါစာယ။ သာဓု ဝတာယသ္မာ ဝစီဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ဝစီသုစရိတံ ဘာဝေတူ’တိ။ သော အနုဝိစ္စ ဝိညူဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ ဝုစ္စမာနော ဝစီဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ဝစီသုစရိတံ ဘာဝေတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ဝါစာယ ပဟာတဗ္ဗာ, နော ကာယေန။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ နေဝ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗာ နော ဝါစာယ, ပညာယ ဒိသွာ ပဟာတဗ္ဗာ? လောဘော, ဘိက္ခဝေ, နေဝ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗော နော ဝါစာယ, ပညာယ ဒိသွာ ပဟာတဗ္ဗော။ ဒေါသော , ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော ။ မစ္ဆရိယံ, ဘိက္ခဝေ, နေဝ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗံ နော ဝါစာယ, ပညာယ ဒိသွာ ပဟာတဗ္ဗံ။

‘‘ပါပိကာ , ဘိက္ခဝေ, ဣဿာ နေဝ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗာ နော ဝါစာယ, ပညာယ ဒိသွာ ပဟာတဗ္ဗာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပါပိကာ ဣဿာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဣဇ္ဈတိ ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ ဓနေန ဝါ ဓညေန ဝါ ရဇတေန ဝါ ဇာတရူပေန ဝါ။ တတြာညတရဿ ဒါသဿ ဝါ ဥပဝါသဿ ဝါ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတိမဿ ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ န ဣဇ္ဈေယျ ဓနေန ဝါ ဓညေန ဝါ ရဇတေန ဝါ ဇာတရူပေန ဝါ’တိ။ သမဏော ဝါ ပန ဗြာဟ္မဏော ဝါ လာဘီ ဟောတိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ တတြာညတရဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတ အယမာယသ္မာ န လာဘီ အဿ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’န္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပါပိကာ ဣဿာ။

‘‘ပါပိကာ, ဘိက္ခဝေ, ဣစ္ဆာ နေဝ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗာ နော ဝါစာယ, ပညာယ ဒိသွာ ပဟာတဗ္ဗာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပါပိကာ ဣစ္ဆာ? [ဝိဘ. ၈၅၁] ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော အဿဒ္ဓေါ သမာနော ‘သဒ္ဓေါတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ; ဒုဿီလော သမာနော ‘သီလဝါတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ; အပ္ပဿုတော သမာနော ‘ဗဟုဿုတောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ; သင်္ဂဏိကာရာမော သမာနော ‘ပဝိဝိတ္တောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ; ကုသီတော သမာနော ‘အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ; မုဋ္ဌဿတိ သမာနော ‘ဥပဋ္ဌိတဿတီတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ; အသမာဟိတော သမာနော ‘သမာဟိတောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ; ဒုပ္ပညော သမာနော ‘ပညဝါတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ; အခီဏာသဝေါ သမာနော ‘ခီဏာသဝေါတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ ဣစ္ဆတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပါပိကာ ဣစ္ဆာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ နေဝ ကာယေန ပဟာတဗ္ဗာ နော ဝါစာယ, ပညာယ ဒိသွာ ပဟာတဗ္ဗာ။

‘‘တဉ္စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ လောဘော အဘိဘုယျ ဣရိယတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ ဣရိယတိ။ သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော အဘိဘုယျ ဣရိယတိ; နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ ဣရိယတီ’တိ။

‘‘တဉ္စေ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ လောဘော နာဘိဘုယျ ဣရိယတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ ဣရိယတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော နာဘိဘုယျ ဣရိယတိ; တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ ဣရိယတီ’’’တိ။ တတိယံ။

၄. မဟာစုန္ဒသုတ္တံ

၂၄. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော စေတီသု ဝိဟရတိ သဟဇာတိယံ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာစုန္ဒဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဉာဏဝါဒံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဝဒမာနော – ‘ဇာနာမိမံ ဓမ္မံ, ပဿာမိမံ ဓမ္မ’န္တိ။ တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ လောဘော အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, ဒေါသော။ မောဟော ။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ; နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတီ’တိ။

‘‘ဘာဝနာဝါဒံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဝဒမာနော – ‘ဘာဝိတကာယောမှိ ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညော’တိ။ တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ လောဘော အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ; နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော ။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတီ’တိ။

‘‘ဉာဏဝါဒဉ္စ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဝဒမာနော ဘာဝနာဝါဒဉ္စ – ‘ဇာနာမိမံ ဓမ္မံ, ပဿာမိမံ ဓမ္မံ, ဘာဝိတကာယောမှိ ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညော’တိ။ တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ လောဘော အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ; နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတီ’တိ။

‘‘သေယျထာပိ , အာဝုသော, ပုရိသော ဒလိဒ္ဒေါဝ သမာနော အဍ္ဎဝါဒံ ဝဒေယျ, အဓနောဝ သမာနော ဓနဝါဝါဒံ ဝဒေယျ, အဘောဂေါဝ သမာနော ဘောဂဝါဝါဒံ ဝဒေယျ။ သော ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဓနကရဏီယေ သမုပ္ပန္နေ န သက္ကုဏေယျ ဥပနီဟာတုံ ဓနံ ဝါ ဓညံ ဝါ ရဇတံ ဝါ ဇာတရူပံ ဝါ။ တမေနံ ဧဝံ ဇာနေယျုံ – ‘ဒလိဒ္ဒေါဝ အယမာယသ္မာ သမာနော အဍ္ဎဝါဒံ ဝဒေတိ, အဓနောဝ အယမာယသ္မာ သမာနော ဓနဝါဝါဒံ ဝဒေတိ, အဘောဂဝါဝ အယမာယသ္မာ သမာနော ဘောဂဝါဝါဒံ ဝဒေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ အယမာယသ္မာ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဓနကရဏီယေ သမုပ္ပန္နေ န သက္ကောတိ ဥပနီဟာတုံ ဓနံ ဝါ ဓညံ ဝါ ရဇတံ ဝါ ဇာတရူပံ ဝါ’တိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, အာဝုသော, ဉာဏဝါဒဉ္စ ဘိက္ခု ဝဒမာနော ဘာဝနာဝါဒဉ္စ – ‘ဇာနာမိမံ ဓမ္မံ, ပဿာမိမံ ဓမ္မံ, ဘာဝိတကာယောမှိ ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညော’တိ။ တံ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ လောဘော အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ; နာယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတီ’တိ။

‘‘ဉာဏဝါဒံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဝဒမာနော – ‘ဇာနာမိမံ ဓမ္မံ, ပဿာမိမံ ဓမ္မ’န္တိ။ တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ လောဘော နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘အယမာယသ္မာ တထာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ; တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတီ’တိ။

‘‘ဘာဝနာဝါဒံ , အာဝုသော, ဘိက္ခု ဝဒမာနော – ‘ဘာဝိတကာယောမှိ ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညော’တိ။ တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ လောဘော နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ; တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတီ’တိ။

‘‘ဉာဏဝါဒဉ္စ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဝဒမာနော ဘာဝနာဝါဒဉ္စ – ‘ဇာနာမိမံ ဓမ္မံ, ပဿာမိမံ ဓမ္မံ, ဘာဝိတကာယောမှိ ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညော’တိ။ တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ လောဘော နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ; တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတီ’တိ။

‘‘သေယျထာပိ , အာဝုသော, ပုရိသော အဍ္ဎောဝ သမာနော အဍ္ဎဝါဒံ ဝဒေယျ, ဓနဝါဝ သမာနော ဓနဝါဝါဒံ ဝဒေယျ, ဘောဂဝါဝ သမာနော ဘောဂဝါဝါဒံ ဝဒေယျ။ သော ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဓနကရဏီယေ သမုပ္ပန္နေ သက္ကုဏေယျ ဥပနီဟာတုံ ဓနံ ဝါ ဓညံ ဝါ ရဇတံ ဝါ ဇာတရူပံ ဝါ။ တမေနံ ဧဝံ ဇာနေယျုံ – ‘အဍ္ဎောဝ အယမာယသ္မာ သမာနော အဍ္ဎဝါဒံ ဝဒေတိ, ဓနဝါဝ အယမာယသ္မာ သမာနော ဓနဝါဝါဒံ ဝဒေတိ, ဘောဂဝါဝ အယမာယသ္မာ သမာနော ဘောဂဝါဝါဒံ ဝဒေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ အယမာယသ္မာ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဓနကရဏီယေ သမုပ္ပန္နေ သက္ကောတိ ဥပနီဟာတုံ ဓနံ ဝါ ဓညံ ဝါ ရဇတံ ဝါ ဇာတရူပံ ဝါ’တိ။

ဧဝမေဝံ ခေါ, အာဝုသော, ဉာဏဝါဒဉ္စ ဘိက္ခု ဝဒမာနော ဘာဝနာဝါဒဉ္စ – ‘ဇာနာမိမံ ဓမ္မံ, ပဿာမိမံ ဓမ္မံ, ဘာဝိတကာယောမှိ ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညော’တိ။ တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ လောဘော နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, ဒေါသော။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ, သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော လောဘော န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ လောဘော နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ; တထာ အယမာယသ္မာ ပဇာနာတိ ယထာ ပဇာနတော ဒေါသော န ဟောတိ။ မောဟော။ ကောဓေါ။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ မစ္ဆရိယံ။ ပါပိကာ ဣဿာ။ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ န ဟောတိ, တထာဟိမံ အာယသ္မန္တံ ပါပိကာ ဣစ္ဆာ နာဘိဘုယျ တိဋ္ဌတီ’’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ကသိဏသုတ္တံ

၂၅. [ဒီ. နိ. ၃.၃၄၆, ၃၆၀; အ. နိ. ၁၀.၂၉] ‘‘ဒသယိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ကသိဏာယတနာနိ။ ကတမာနိ ဒသ? ပထဝီကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယံ အဒွယံ အပ္ပမာဏံ; အာပေါကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ပေ.။ တေဇောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဝါယောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ နီလကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဣတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ လောဟိတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဩဒါတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ အာကာသကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဝိညာဏကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယံ အဒွယံ အပ္ပမာဏံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ ကသိဏာယတနာနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ကာဠီသုတ္တံ

၂၆. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော အဝန္တီသု ဝိဟရတိ ကုရရဃရေ [ဂုလဃရေ (က.) ကုရုရဃရေ မဟာဝ. ၂၅၇] ပဝတ္တေ ပဗ္ဗတေ။ အထ ခေါ ကာဠီ ဥပါသိကာ ကုရရဃရိကာ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ ကာဠီ ဥပါသိကာ ကုရရဃရိကာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဝုတ္တမိဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ကုမာရိပဉ္ဟေသု –

‘အတ္ထဿ ပတ္တိံ ဟဒယဿ သန္တိံ၊

ဇေတွာန သေနံ ပိယသာတရူပံ။

ဧကောဟံ [ဧကာဟံ (က.)] ဈာယံ သုခမနုဗောဓိံ၊

တသ္မာ ဇနေန န ကရောမိ သက္ခိံ [သခိံ (က.) သံ. နိ. ၁.၁၆၁ ပဿိတဗ္ဗံ]။

သက္ခီ [သခီ (က.)] န သမ္ပဇ္ဇတိ ကေနစိ မေ’တိ။

‘‘ဣမဿ ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ကထံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ?

‘‘ပထဝီကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ‘အတ္ထော’တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေသုံ [အတ္ထာဘိနိဗ္ဗတ္တေသုံ (သီ. သျာ.)]။ ယာဝတာ ခေါ, ဘဂိနိ, ပထဝီကသိဏသမာပတ္တိပရမတာ , တဒဘိညာသိ ဘဂဝါ။ တဒဘိညာယ ဘဂဝါ အဿာဒမဒ္ဒသ [အာဒိမဒ္ဒသ (သီ. သျာ.)] အာဒီနဝမဒ္ဒသ နိဿရဏမဒ္ဒသ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနမဒ္ဒသ။ တဿ အဿာဒဒဿနဟေတု အာဒီနဝဒဿနဟေတု နိဿရဏဒဿနဟေတု မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဟေတု အတ္ထဿ ပတ္တိ ဟဒယဿ သန္တိ ဝိဒိတာ ဟောတိ။

‘‘အာပေါကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ။ပေ.။ တေဇောကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ။ ဝါယောကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ။ နီလကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ။ ဣတကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ။ လောဟိတကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ။ ဩဒါတကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ။ အာကာသကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ။ ဝိညာဏကသိဏသမာပတ္တိပရမာ ခေါ, ဘဂိနိ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ‘အတ္ထော’တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေသုံ ။ ယာဝတာ ခေါ, ဘဂိနိ, ဝိညာဏကသိဏသမာပတ္တိပရမတာ, တဒဘိညာသိ ဘဂဝါ။ တဒဘိညာယ ဘဂဝါ အဿာဒမဒ္ဒသ အာဒီနဝမဒ္ဒသ နိဿရဏမဒ္ဒသ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနမဒ္ဒသ။ တဿ အဿာဒဒဿနဟေတု အာဒီနဝဒဿနဟေတု နိဿရဏဒဿနဟေတု မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဟေတု အတ္ထဿ ပတ္တိ ဟဒယဿ သန္တိ ဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘဂိနိ, ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ကုမာရိပဉ္ဟေသု –

‘အတ္ထဿ ပတ္တိံ ဟဒယဿ သန္တိံ၊

ဇေတွာန သေနံ ပိယသာတရူပံ။

ဧကောဟံ ဈာယံ သုခမနုဗောဓိံ၊

တသ္မာ ဇနေန န ကရောမိ သက္ခိံ။

သက္ခီ န သမ္ပဇ္ဇတိ ကေနစိ မေ’တိ။

‘‘ဣမဿ ခေါ, ဘဂိနိ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမမဟာပဉှာသုတ္တံ

၂၇. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ; ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော, အာဝုသော, ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဧထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိဇာနာထ, သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိညာယ ဝိဟရထာ’တိ; မယမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ, အာဝုသော, သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိဇာနာထ, သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိညာယ ဝိဟရထာ’တိ။ ဣဓ နော, အာဝုသော, ကော ဝိသေသော ကော အဓိပ္ပယာသော ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ, ယဒိဒံ ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံသု နပ္ပဋိက္ကောသိံသု။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံသု – ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိမှာ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, အမှာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ; ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိမှာ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိမှာ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိမှာ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ အမှေ ဧတဒဝေါစုံ –

‘သမဏော, အာဝုသော, ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ဧထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိဇာနာထ, သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိညာယ ဝိဟရထာတိ; မယမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ဧထ တုမှေ, အာဝုသော, သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိဇာနာထ, သဗ္ဗံ ဓမ္မံ အဘိညာယ ဝိဟရထာတိ။ ဣဓ နော, အာဝုသော, ကော ဝိသေသော ကော အဓိပ္ပယာသော ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ, ယဒိဒံ ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’န္တိ?

‘‘အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိမှာ နပ္ပဋိက္ကောသိမှာ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိမှာ – ‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’’တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒိနော, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ဧကော, အာဝုသော, ပဉ္ဟော ဧကော ဥဒ္ဒေသော ဧကံ ဝေယျာကရဏံ, ဒွေ ပဉှာ ဒွေ ဥဒ္ဒေသာ ဒွေ ဝေယျာကရဏာနိ, တယော ပဉှာ တယော ဥဒ္ဒေသာ တီဏိ ဝေယျာကရဏာနိ, စတ္တာရော ပဉှာ စတ္တာရော ဥဒ္ဒေသာ စတ္တာရိ ဝေယျာကရဏာနိ, ပဉ္စ ပဉှာ ပဉ္စုဒ္ဒေသာ ပဉ္စ ဝေယျာကရဏာနိ, ဆ ပဉှာ ဆ ဥဒ္ဒေသာ ဆ ဝေယျာကရဏာနိ, သတ္တ ပဉှာ သတ္တုဒ္ဒေသာ သတ္တ ဝေယျာကရဏာနိ, အဋ္ဌ ပဉှာ အဋ္ဌုဒ္ဒေသာ အဋ္ဌ ဝေယျာကရဏာနိ, နဝ ပဉှာ နဝုဒ္ဒေသာ နဝ ဝေယျာကရဏာနိ, ဒသ ပဉှာ ဒသုဒ္ဒေသာ ဒသ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တိ, ဥတ္တရိ စ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယထာ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဝိသယသ္မိံ။ နာဟံ တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ, အညတြ တထာဂတေန ဝါ တထာဂတသာဝကေန ဝါ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ။

‘‘‘ဧကော ပဉ္ဟော ဧကော ဥဒ္ဒေသော ဧကံ ဝေယျာကရဏ’န္တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဧကဓမ္မေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမသ္မိံ ဧကဓမ္မေ? ‘သဗ္ဗေ သတ္တာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ’ – ဣမသ္မိံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မေ ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘ဧကော ပဉ္ဟော ဧကော ဥဒ္ဒေသော ဧကံ ဝေယျာကရဏ’န္တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဒွေ ပဉှာ ဒွေ ဥဒ္ဒေသာ ဒွေ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဒွီသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု ဒွီသု? နာမေ စ ရူပေ စ – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒွီသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘ဒွေ ပဉှာ ဒွေ ဥဒ္ဒေသာ ဒွေ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘တယော ပဉှာ တယော ဥဒ္ဒေသာ တီဏိ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တီသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ ။ ကတမေသု တီသု? တီသု ဝေဒနာသု – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘တယော ပဉှာ တယော ဥဒ္ဒေသာ တီဏိ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘စတ္တာရော ပဉှာ စတ္တာရော ဥဒ္ဒေသာ စတ္တာရိ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? စတူသု , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု စတူသု? စတူသု အာဟာရေသု – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘စတ္တာရော ပဉှာ စတ္တာရော ဥဒ္ဒေသာ စတ္တာရိ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ပဉ္စ ပဉှာ ပဉ္စုဒ္ဒေသာ ပဉ္စ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ပဉ္စသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု ပဉ္စသု? ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ ။ ‘ပဉ္စ ပဉှာ ပဉ္စုဒ္ဒေသာ ပဉ္စ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဆ ပဉှာ ဆ ဥဒ္ဒေသာ ဆ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဆသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု ဆသု? ဆသု အဇ္ဈတ္တိကေသု အာယတနေသု – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဆသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘ဆ ပဉှာ ဆ ဥဒ္ဒေသာ ဆ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘သတ္တ ပဉှာ သတ္တုဒ္ဒေသာ သတ္တ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? သတ္တသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု သတ္တသု? သတ္တသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘သတ္တ ပဉှာ သတ္တုဒ္ဒေသာ သတ္တ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘အဋ္ဌ ပဉှာ အဋ္ဌုဒ္ဒေသာ အဋ္ဌ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? အဋ္ဌသု, ဘိက္ခဝေ , ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု အဋ္ဌသု? အဋ္ဌသု လောကဓမ္မေသု – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော။ပေ.။ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘အဋ္ဌ ပဉှာ အဋ္ဌုဒ္ဒေသာ အဋ္ဌ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘နဝ ပဉှာ နဝုဒ္ဒေသာ နဝ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? နဝသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု နဝသု? နဝသု သတ္တာဝါသေသု – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နဝသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘နဝ ပဉှာ နဝုဒ္ဒေသာ နဝ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဒသ ပဉှာ ဒသုဒ္ဒေသာ ဒသ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဒသသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု ဒသသု? ဒသသု အကုသလေသု ကမ္မပထေသု – ဣမေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ ။ ‘ဒသ ပဉှာ ဒသုဒ္ဒေသာ ဒသ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယမဟာပဉှာသုတ္တံ

၂၈. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကဇင်္ဂလာယံ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ကဇင်္ဂလကာ ဥပါသကာ ယေန ကဇင်္ဂလိကာ ဘိက္ခုနီ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ကဇင်္ဂလိကံ ဘိက္ခုနိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ ကဇင်္ဂလကာ ဥပါသကာ ကဇင်္ဂလိကံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဝုတ္တမိဒံ, အယျေ, ဘဂဝတာ မဟာပဉ္ဟေသု – ‘ဧကော ပဉ္ဟော ဧကော ဥဒ္ဒေသော ဧကံ ဝေယျာကရဏံ, ဒွေ ပဉှာ ဒွေ ဥဒ္ဒေသာ ဒွေ ဝေယျာကရဏာနိ, တယော ပဉှာ တယော ဥဒ္ဒေသာ တီဏိ ဝေယျာကရဏာနိ, စတ္တာရော ပဉှာ စတ္တာရော ဥဒ္ဒေသာ စတ္တာရိ ဝေယျာကရဏာနိ, ပဉ္စ ပဉှာ ပဉ္စုဒ္ဒေသာ ပဉ္စ ဝေယျာကရဏာနိ, ဆ ပဉှာ ဆ ဥဒ္ဒေသာ ဆ ဝေယျာကရဏာနိ, သတ္တ ပဉှာ သတ္တုဒ္ဒေသာ သတ္တ ဝေယျာကရဏာနိ, အဋ္ဌ ပဉှာ အဋ္ဌုဒ္ဒေသာ အဋ္ဌ ဝေယျာကရဏာနိ, နဝ ပဉှာ နဝုဒ္ဒေသာ နဝ ဝေယျာကရဏာနိ, ဒသ ပဉှာ ဒသုဒ္ဒေသာ ဒသ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ။ ဣမဿ နု ခေါ, အယျေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ကထံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ?

‘‘န ခေါ ပနေတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ, နပိ မနောဘာဝနီယာနံ ဘိက္ခူနံ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ; အပိ စ, ယထာ မေတ္ထ ခါယတိ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အယျေ’’တိ, ခေါ ကဇင်္ဂလကာ ဥပါသကာ ကဇင်္ဂလိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ပစ္စဿောသုံ။ ကဇင်္ဂလိကာ ဘိက္ခုနီ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ဧကော ပဉ္ဟော ဧကော ဥဒ္ဒေသော ဧကံ ဝေယျာကရဏ’န္တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဧကဓမ္မေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမသ္မိံ ဧကဓမ္မေ? သဗ္ဗေ သတ္တာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ – ဣမသ္မိံ ခေါ, အာဝုသော, ဧကဓမ္မေ ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘ဧကော ပဉ္ဟော ဧကော ဥဒ္ဒေသော ဧကံ ဝေယျာကရဏန္တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဒွေ ပဉှာ ဒွေ ဥဒ္ဒေသာ ဒွေ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ ဣတိ, ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဒွီသု, အာဝုသော, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု ဒွီသု? နာမေ စ ရူပေ စ။ပေ.။ ကတမေသု တီသု? တီသု ဝေဒနာသု – ဣမေသု ခေါ, အာဝုသော, တီသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘တယော ပဉှာ တယော ဥဒ္ဒေသာ တီဏိ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘စတ္တာရော ပဉှာ စတ္တာရော ဥဒ္ဒေသာ စတ္တာရိ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? စတူသု, အာဝုသော, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ သုဘာဝိတစိတ္တော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု စတူသု? စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု – ဣမေသု ခေါ, အာဝုသော, စတူသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ သုဘာဝိတစိတ္တော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘စတ္တာရော ပဉှာ စတ္တာရော ဥဒ္ဒေသာ စတ္တာရိ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ပဉ္စ ပဉှာ ပဉ္စုဒ္ဒေသာ ပဉ္စ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ပဉ္စသု, အာဝုသော, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ သုဘာဝိတစိတ္တော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု ပဉ္စသု? ပဉ္စသု ဣန္ဒ္ရိယေသု။ပေ.။ ကတမေသု ဆသု? ဆသု နိဿရဏီယာသု ဓါတူသု။ပေ.။ ကတမေသု သတ္တသု? သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု။ပေ.။ ကတမေသု အဋ္ဌသု? အဋ္ဌသု အရိယအဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂေသု – ဣမေသု ခေါ, အာဝုသော, အဋ္ဌသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ သုဘာဝိတစိတ္တော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘အဋ္ဌ ပဉှာ အဋ္ဌုဒ္ဒေသာ အဋ္ဌ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘နဝ ပဉှာ နဝုဒ္ဒေသာ နဝ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? နဝသု, အာဝုသော, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု နဝသု? နဝသု သတ္တာဝါသေသု – ဣမေသု ခေါ, အာဝုသော, နဝသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ နိဗ္ဗိန္ဒမာနော သမ္မာ ဝိရဇ္ဇမာနော သမ္မာ ဝိမုစ္စမာနော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘နဝ ပဉှာ နဝုဒ္ဒေသာ နဝ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဒသ ပဉှာ ဒသုဒ္ဒေသာ ဒသ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဒသသု, အာဝုသော, ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ သုဘာဝိတစိတ္တော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ကတမေသု ဒသသု? ဒသသု ကုသလေသု ကမ္မပထေသု – ဣမေသု ခေါ, အာဝုသော, ဒသသု ဓမ္မေသု ဘိက္ခု သမ္မာ သုဘာဝိတစိတ္တော သမ္မာ ပရိယန္တဒဿာဝီ သမ္မဒတ္ထံ အဘိသမေစ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ။ ‘ဒသ ပဉှာ ဒသုဒ္ဒေသာ ဒသ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘ဣတိ ခေါ, အာဝုသော, ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတာသု မဟာပဉှာသု – ‘ဧကော ပဉ္ဟော ဧကော ဥဒ္ဒေသော ဧကံ ဝေယျာကရဏံ။ပေ.။ ဒသ ပဉှာ ဒသုဒ္ဒေသာ ဒသ ဝေယျာကရဏာနီ’တိ, ဣမဿ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ အာကင်္ခမာနာ စ ပန တုမှေ, အာဝုသော, ဘဂဝန္တညေဝ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထ။ ယထာ ဝေါ [ယထာ ခေါ (က.), ယထာ နော (ဗဟူသု) အ. နိ. ၁၀.၁၁၅, ၁၇၂ ပန ပါဌဘေဒေါ နတ္ထိ] ဘဂဝါ ဗျာကရောတိ တထာ နံ ဓါရေယျာထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အယျေ’’တိ ခေါ ကဇင်္ဂလကာ ဥပါသကာ ကဇင်္ဂလိကာယ ခေါ ဘိက္ခုနိယာ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ကဇင်္ဂလိကံ ဘိက္ခုနိံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ ကဇင်္ဂလကာ ဥပါသကာ ယာဝတကော အဟောသိ ကဇင်္ဂလိကာယ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ, တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဂဟပတယော! ပဏ္ဍိတာ, ဂဟပတယော, ကဇင်္ဂလိကာ ဘိက္ခုနီ။ မဟာပညာ, ဂဟပတယော, ကဇင်္ဂလိကာ ဘိက္ခုနီ။ မဉ္စေပိ တုမှေ, ဂဟပတယော, ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထ, အဟမ္ပိ စေတံ ဧဝမေဝံ [ဧဝမေဝ (က.) မ. နိ. ၁.၂၀၅ ပဿိတဗ္ဗံ] ဗျာကရေယျံ ယထာ တံ ကဇင်္ဂလိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဗျာကတံ။ ဧသော စေဝ တဿ [ဧသော စေဝေတဿ (မ. နိ. ၁.၂၀၅)] အတ္ထော။ ဧဝဉ္စ နံ ဓါရေယျာထာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမကောသလသုတ္တံ

၂၉. ‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, ကာသိကောသလာ, ယာဝတာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဝိဇိတံ [ဝိဇိတေ (သီ. က.)], ရာဇာ တတ္ထ ပသေနဒိ ကောသလော အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ ရညောပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပသေနဒိဿ ကောသလဿ အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒိမသူရိယာ ပရိဟရန္တိ ဒိသာ ဘန္တိ ဝိရောစမာနာ, တာဝ သဟဿဓါ လောကော။ တသ္မိံ သဟဿဓါ လောကေ သဟဿံ စန္ဒာနံ သဟဿံ သူရိယာနံ [သုရိယာနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သဟဿံ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာနံ သဟဿံ ဇမ္ဗုဒီပါနံ သဟဿံ အပရဂေါယာနာနံ သဟဿံ ဥတ္တရကုရူနံ သဟဿံ ပုဗ္ဗဝိဒေဟာနံ စတ္တာရိ မဟာသမုဒ္ဒသဟဿာနိ စတ္တာရိ မဟာရာဇသဟဿာနိ သဟဿံ စာတုမဟာရာဇိကာနံ သဟဿံ တာဝတိံသာနံ သဟဿံ ယာမာနံ သဟဿံ တုသိတာနံ သဟဿံ နိမ္မာနရတီနံ သဟဿံ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ သဟဿံ ဗြဟ္မလောကာနံ။ ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, သဟဿီ လောကဓါတု, မဟာဗြဟ္မာ တတ္ထ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ မဟာဗြဟ္မုနောပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

‘‘ဟောတိ သော, ဘိက္ခဝေ, သမယော ယံ အယံ လောကော သံဝဋ္ဋတိ။ သံဝဋ္ဋမာနေ, ဘိက္ခဝေ, လောကေ ယေဘုယျေန သတ္တာ အာဘဿရသံဝတ္တနိကာ [အာဘဿရဝတ္တနိကာ (သီ. သျာ.)] ဘဝန္တိ။ တေ တတ္ထ ဟောန္တိ မနောမယာ ဣတိဘက္ခာ သယံပဘာ အန္တလိက္ခေစရာ သုဘဋ္ဌာယိနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌန္တိ။ သံဝဋ္ဋမာနေ, ဘိက္ခဝေ, လောကေ အာဘဿရာ ဒေဝါ အဂ္ဂမက္ခာယန္တိ။ အာဘဿရာနမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝါနံ အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

[အ. နိ. ၁၀.၂၅] ‘‘ဒသယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ကသိဏာယတနာနိ။ ကတမာနိ ဒသ? ပထဝီကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယံ အဒွယံ အပ္ပမာဏံ; အာပေါကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ပေ.။ တေဇောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဝါယောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ နီလကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဣတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ လောဟိတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဩဒါတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ အာကာသကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဝိညာဏကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယံ အဒွယံ အပ္ပမာဏံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ ကသိဏာယတနာနိ။

‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ဒသန္နံ ကသိဏာယတနာနံ ယဒိဒံ ဝိညာဏကသိဏံ ဧကော သဉ္ဇာနာတိ ဥဒ္ဓံ အဓေါ တိရိယံ အဒွယံ အပ္ပမာဏံ။ ဧဝံသညိနောပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ သတ္တာ။ ဧဝံသညီနမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ , ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

[ဒီ. နိ. ၃.၃၃၈, ၃၅၈; အ. နိ. ၈.၆၄] ‘‘အဋ္ဌိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘာယတနာနိ။ ကတမာနိ အဋ္ဌ? အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဌမံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဒုတိယံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ တတိယံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒဿနာနိ နီလနိဘာသာနိ။ သေယျထာပိ နာမ ဥမာပုပ္ဖံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒဿနံ နီလနိဘာသံ, သေယျထာ ဝါ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယျကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒဿနံ နီလနိဘာသံ; ဧဝမေဝံ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒဿနာနိ နီလနိဘာသာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ဣတာနိ ဣတဝဏ္ဏာနိ ဣတနိဒဿနာနိ ဣတနိဘာသာနိ။ သေယျထာပိ နာမ ကဏိကာရပုပ္ဖံ ဣတံ ဣတဝဏ္ဏံ ဣတနိဒဿနံ ဣတနိဘာသံ, သေယျထာ ဝါ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယျကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ဣတံ ဣတဝဏ္ဏံ ဣတနိဒဿနံ ဣတနိဘာသံ; ဧဝမေဝံ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ဣတာနိ ဣတဝဏ္ဏာနိ ဣတနိဒဿနာနိ ဣတနိဘာသာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒဿနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ။ သေယျထာပိ နာမ ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒဿနံ လောဟိတကနိဘာသံ, သေယျထာ ဝါ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယျကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒဿနံ လောဟိတကနိဘာသံ; ဧဝမေဝံ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒဿနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ သတ္တမံ အဘိဘာယတနံ။

‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ဩဒါတာနိ ဩဒါတဝဏ္ဏာနိ ဩဒါတနိဒဿနာနိ ဩဒါတနိဘာသာနိ။ သေယျထာပိ နာမ ဩသဓိတာရကာ ဩဒါတာ ဩဒါတဝဏ္ဏာ ဩဒါတနိဒဿနာ ဩဒါတနိဘာသာ, သေယျထာ ဝါ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယျကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ဩဒါတံ ဩဒါတဝဏ္ဏံ ဩဒါတနိဒဿနံ ဩဒါတနိဘာသံ; ဧဝမေဝံ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ဩဒါတာနိ ဩဒါတဝဏ္ဏာနိ ဩဒါတနိဒဿနာနိ ဩဒါတနိဘာသာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ အဘိဘာယတနံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ အဘိဘာယတနာနိ။

‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ အဋ္ဌန္နံ အဘိဘာယတနာနံ ယဒိဒံ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ ဩဒါတာနိ ဩဒါတဝဏ္ဏာနိ ဩဒါတနိဒဿနာနိ ဩဒါတနိဘာသာနိ; ‘တာနိ အဘိဘုယျ ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ, ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဧဝံသညိနောပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ သတ္တာ။ ဧဝံသညီနမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

‘‘စတဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိပဒါ။ ကတမာ စတဿော? ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ, ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ, သုခါ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ, သုခါ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတဿော ပဋိပဒါ။

‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာသံ စတုန္နံ ပဋိပဒါနံ ယဒိဒံ သုခါ ပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ။ ဧဝံပဋိပန္နာပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ သတ္တာ။ ဧဝံပဋိပန္နာနမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

‘‘စတဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, သညာ။ ကတမာ စတဿော? ပရိတ္တမေကော သဉ္ဇာနာတိ, မဟဂ္ဂတမေကော သဉ္ဇာနာတိ, အပ္ပမာဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ, ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနမေကော သဉ္ဇာနာတိ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတဿော သညာ။

‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာသံ စတုန္နံ သညာနံ ယဒိဒံ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဧဝံသညိနောပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ သတ္တာ။ ဧဝံသညီနမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

‘‘ဧတဒဂ္ဂံ , ဘိက္ခဝေ, ဗာဟိရကာနံ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ယဒိဒံ ‘နော စဿံ, နော စ မေ သိယာ, န ဘဝိဿာမိ, န မေ ဘဝိဿတီ’တိ။ ဧဝံဒိဋ္ဌိနော, ဘိက္ခဝေ , ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ – ‘ယာ စာယံ ဘဝေ အပ္ပဋိကုလ္ယတာ, သာ စဿ န ဘဝိဿတိ; ယာ စာယံ ဘဝနိရောဓေ ပါဋိကုလ္ယတာ, သာ စဿ န ဘဝိဿတီ’တိ။ ဧဝံဒိဋ္ဌိနောပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ သတ္တာ။ ဧဝံဒိဋ္ဌီနမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပရမတ္ထဝိသုဒ္ဓိံ ပညာပေန္တိ။ ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ပရမတ္ထဝိသုဒ္ဓိံ ပညာပေန္တာနံ ယဒိဒံ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ တေ တဒဘိညာယ တဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ဧဝံဝါဒိနောပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ သတ္တာ။ ဧဝံဝါဒီနမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ အတ္ထေဝ အညထတ္တံ အတ္ထိ ဝိပရိဏာမော။ ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အဂ္ဂေ ဝိရဇ္ဇတိ, ပဂေဝ ဟီနသ္မိံ။

‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ပညာပေန္တိ။ ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ပညာပေန္တာနံ ယဒိဒံ ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါ ဝိမောက္ခော။ ဧဝံဝါဒိံ ခေါ မံ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝမက္ခာယိံ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ – ‘သမဏော ဂေါတမော န ကာမာနံ ပရိညံ ပညာပေတိ, န ရူပါနံ ပရိညံ ပညာပေတိ, န ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညာပေတီ’တိ။ ကာမာနဉ္စာဟံ , ဘိက္ခဝေ, ပရိညံ ပညာပေမိ, ရူပါနဉ္စ ပရိညံ ပညာပေမိ, ဝေဒနာနဉ္စ ပရိညံ ပညာပေမိ, ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော အနုပါဒါ ပရိနိဗ္ဗာနံ ပညာပေမီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယကောသလသုတ္တံ

၃၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥယျောဓိကာ နိဝတ္တော ဟောတိ ဝိဇိတသင်္ဂါမော လဒ္ဓါဓိပ္ပါယော။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ယေန အာရာမော တေန ပါယာသိ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ အာရာမံ ပါဝိသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမန္တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဧတရဟိ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ ဒဿနကာမာ ဟိ မယံ, ဘန္တေ, တံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘ဧသော, မဟာရာဇ, ဝိဟာရော သံဝုတဒွါရော။ တေန အပ္ပသဒ္ဒေါ ဥပသင်္ကမိတွာ အတရမာနော အာလိန္ဒံ ပဝိသိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေဟိ; ဝိဝရိဿတိ တေ ဘဂဝါ ဒွါရ’’န္တိ။

အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ယေန သော ဝိဟာရော သံဝုတဒွါရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒေါ ဥပသင်္ကမိတွာ အတရမာနော အာလိန္ဒံ ပဝိသိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေသိ။ ဝိဝရိ ဘဂဝါ ဒွါရံ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝတော ပါဒါနိ မုခေန စ ပရိစုမ္ဗတိ ပါဏီဟိ စ ပရိသမ္ဗာဟတိ နာမဉ္စ သာဝေတိ – ‘‘ရာဇာဟံ, ဘန္တေ, ပသေနဒိ ကောသလော; ရာဇာဟံ, ဘန္တေ , ပသေနဒိ ကောသလော’’တိ။

‘‘ကံ ပန တွံ, မဟာရာဇ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဣမသ္မိံ သရီရေ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောသိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေသီ’’တိ? ‘‘ကတညုတံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ကတဝေဒိတံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ဘဂဝါ ဟိ, ဘန္တေ, ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နော ဗဟုဇနသုခါယ ဗဟုနော ဇနဿ အရိယေ ဉာယေ ပတိဋ္ဌာပိတာ ယဒိဒံ ကလျာဏဓမ္မတာယ ကုသလဓမ္မတာယ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နော ဗဟုဇနသုခါယ ဗဟုနော ဇနဿ အရိယေ ဉာယေ ပတိဋ္ဌာပိတာ ယဒိဒံ ကလျာဏဓမ္မတာယ ကုသလဓမ္မတာယ, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သီလဝါ ဝုဒ္ဓသီလော အရိယသီလော ကုသလသီလော ကုသလသီလေန သမန္နာဂတော။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သီလဝါ ဝုဒ္ဓသီလော အရိယသီလော ကုသလသီလော ကုသလသီလေန သမန္နာဂတော, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒီဃရတ္တံ အာရညိကော, အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒီဃရတ္တံ အာရညိကော, အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သန္တုဋ္ဌော ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သန္တုဋ္ဌော ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။ ‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယာယံ ကထာ အဘိသလ္လေခိကာ စေတောဝိဝရဏသပ္ပါယာ, သေယျထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထာ သန္တုဋ္ဌိကထာ ပဝိဝေကကထာ အသံသဂ္ဂကထာ ဝီရိယာရမ္ဘကထာ သီလကထာ သမာဓိကထာ ပညာကထာ ဝိမုတ္တိကထာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာ, ဧဝရူပါယ ကထာယ နိကာမလာဘီ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယာယံ ကထာ အဘိသလ္လေခိကာ စေတောဝိဝရဏသပ္ပါယာ, သေယျထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထာ။ပေ.။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာ, ဧဝရူပါယ ကထာယ နိကာမလာဘီ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ, ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဘဂဝတိ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောမိ, မေတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေမိ။

‘‘ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမ။ ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယဿ ဒါနိ တွံ, မဟာရာဇ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမီတိ။ ဒသမံ။

မဟာဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သီဟာဓိဝုတ္တိ ကာယေန၊ စုန္ဒေန ကသိဏေန စ။

ကာဠီ စ ဒွေ မဟာပဉှာ၊ ကောသလေဟိ ပရေ ဒုဝေတိ။