၂. နာထဝဂ္ဂေါ
၁. သေနာသနသုတ္တံ
၁၁. ‘‘ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ သေနာသနံ သေဝမာနော ဘဇမာနော နစိရဿေဝ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ ဟောတိ; သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ ဘဂဝါ’တိ; အပ္ပါဗာဓေါ ဟောတိ အပ္ပါတင္ကော, သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ မဇ္ဈိမာယ ပဓါနက္ခမာယ; အသဌော ဟောတိ အမာယာဝီ, ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကတ္တာ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု; အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ, အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ; ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု; ပညဝါ ဟောတိ, ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သေနာသနံ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သေနာသနံ နာတိဒူရံ ဟောတိ နာစ္စာသန္နံ ဂမနာဂမနသမ္ပန္နံ ဒိဝါ အပ္ပါကိဏ္ဏံ ရတ္တိံ အပ္ပသဒ္ဒံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ အပ္ပဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿံ [အပ္ပဍံသ။ သိရိံသပသမ္ဖဿံ (သီ. သျာ. ဣ.)]; တသ္မိံ ခေါ ပန သေနာသနေ ဝိဟရန္တဿ အပ္ပကသိရေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ; တသ္မိံ ခေါ ပန သေနာသနေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ; တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိပုစ္ဆတိ ပရိပဉ္ဟတိ – ‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ကထံ, ဣမဿ ကော အတ္ထော’တိ; တဿ တေ အာယသ္မန္တော အဝိဝဋဉ္စေဝ ဝိဝရန္တိ အနုတ္တာနီကတဉ္စ ဥတ္တာနိံ ကရောန္တိ အနေကဝိဟိတေသု စ ကင်္ခါဌာနိယေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခံ ပဋိဝိနောဒေန္တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သေနာသနံ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ ဟောတိ။ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ သေနာသနံ သေဝမာနော ဘဇမာနော နစိရဿေဝ အာသဝါနံ ခယာ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာ’’တိ။ ပဌမံ။
၂. ပဉ္စင်္ဂသုတ္တံ
၁၂. ‘‘ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ‘ကေဝလီ ဝုသိတဝါ ဥတ္တမပုရိသော’တိ ဝုစ္စတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီနော ဟောတိ, ဗျာပါဒေါ ပဟီနော ဟောတိ, ထိနမိဒ္ဓံ [ထီနမိဒ္ဓံ (သီ. သျာ. ဣ.)] ပဟီနံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အသေခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန ပညာက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဟောတိ။
‘‘ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ‘ကေဝလီ ဝုသိတဝါ ဥတ္တမပုရိသော’တိ ဝုစ္စတိ။
‘‘ကာမစ္ဆန္ဒော စ ဗျာပါဒေါ၊ ထိနမိဒ္ဓဉ္စ ဘိက္ခုနော။
ဥဒ္ဓစ္စံ ဝိစိကိစ္ဆာ စ၊ သဗ္ဗသောဝ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘အသေခေန စ သီလေန၊ အသေခေန သမာဓိနာ။
ဝိမုတ္တိယာ စ သမ္ပန္နော၊ ဉာဏေန စ တထာဝိဓေါ။
‘‘သ ဝေ ပဉ္စင်္ဂသမ္ပန္နော၊ ပဉ္စ အင်္ဂေ [ပဉ္စင်္ဂါနိ (သျာ.)] ဝိဝဇ္ဇယံ [ဝိဝဇ္ဇိယ (က.)]။
ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ၊ ကေဝလီ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။
၃. သံယောဇနသုတ္တံ
၁၃. ‘‘ဒသယိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ဒသ? ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ, ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ? သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော, ကာမစ္ဆန္ဒော, ဗျာပါဒေါ – ဣမာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။
‘‘ကတမာနိ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ? ရူပရာဂေါ, အရူပရာဂေါ, မာနော, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ သံယောဇနာနီ’’တိ။ တတိယံ။
၄. စေတောခိလသုတ္တံ
၁၄. ‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ, တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ ဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ဝုဒ္ဓိ။
‘‘ကတမဿ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဟောန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ, ဧဝမဿာယံ ပဌမော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မေ ကင်္ခတိ။ပေ.။ သံဃေ ကင်္ခတိ။ သိက္ခာယ ကင်္ခတိ။ သဗြဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော, တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ, ဧဝမဿာယံ ပဉ္စမော စေတောခိလော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။ ဣမဿ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဟောန္တိ။
‘‘ကတမဿ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမေသု အဝီတရာဂေါ ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပါသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏှော။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမေသု အဝီတရာဂေါ ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပါသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏှော , တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ, ဧဝမဿာယံ ပဌမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ။ပေ.။ ရူပေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခံ ပဿသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓါယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓါယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ, တဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ။ ယဿ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ, ဧဝမဿာယံ ပဉ္စမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော အသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ ဣမဿ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ။
‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ, တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ ဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ဝုဒ္ဓိ။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠပက္ခေ စန္ဒဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဟာယတေဝ ဝဏ္ဏေန ဟာယတိ မဏ္ဍလေန ဟာယတိ အာဘာယ ဟာယတိ အာရောဟပရိဏာဟေန; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ အပ္ပဟီနာ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ အသမုစ္ဆိန္နာ, တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ ဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ဝုဒ္ဓိ။
‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ, တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ပရိဟာနိ။
‘‘ကတမဿ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဟောန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ, အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အဓိမုစ္စတိ သမ္ပသီဒတိ, တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ, ဧဝမဿာယံ ပဌမော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မေ န ကင်္ခတိ။ပေ.။ သံဃေ န ကင်္ခတိ။ သိက္ခာယ န ကင်္ခတိ ။ သဗြဟ္မစာရီသု န ကုပိတော ဟောတိ အတ္တမနော န အာဟတစိတ္တော န ခိလဇာတော။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီသု န ကုပိတော ဟောတိ အတ္တမနော န အာဟတစိတ္တော န ခိလဇာတော , တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ, ဧဝမဿာယံ ပဉ္စမော စေတောခိလော ပဟီနော ဟောတိ။ ဣမဿ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဟောန္တိ။
‘‘ကတမဿ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမေသု ဝီတရာဂေါ ဟောတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဝိဂတပေမော ဝိဂတပိပါသော ဝိဂတပရိဠာဟော ဝိဂတတဏှော။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမေသု ဝီတရာဂေါ ဟောတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဝိဂတပေမော ဝိဂတပိပါသော ဝိဂတပရိဠာဟော ဝိဂတတဏှော, တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ, ဧဝမဿာယံ ပဌမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော သုသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ဝီတရာဂေါ ဟောတိ။ပေ.။ ရူပေ ဝီတရာဂေါ ဟောတိ ။ပေ.။ န ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခံ ပဿသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ, န အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓါယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓါယ။ပေ.။ ဒေဝညတရော ဝါတိ, တဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ။ ယဿ စိတ္တံ နမတိ အာတပ္ပါယ အနုယောဂါယ သာတစ္စာယ ပဓါနာယ, ဧဝမဿာယံ ပဉ္စမော စေတသောဝိနိဗန္ဓော သုသမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ ဣမဿ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ ဟောန္တိ။
‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ , တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ပရိဟာနိ။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဇုဏှပက္ခေ စန္ဒဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဝဍ္ဎတေဝ ဝဏ္ဏေန ဝဍ္ဎတိ မဏ္ဍလေန ဝဍ္ဎတိ အာဘာယ ဝဍ္ဎတိ အာရောဟပရိဏာဟေန; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ ပဟီနာ ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ သုသမုစ္ဆိန္နာ, တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု နော ပရိဟာနီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။
၅. အပ္ပမာဒသုတ္တံ
၁၅. ‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ ဝါ ရူပိနော ဝါ အရူပိနော ဝါ သညိနော ဝါ အသညိနော ဝါ နေဝသညိနာသညိနော ဝါ, တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ။ အပ္ပမာဒေါ တေသံ [တေသံ ဓမ္မာနံ (သီ. က.) သံ. နိ. ၅.၁၃၉] အဂ္ဂမက္ခာယတိ။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ ဇင်္ဂလာနံ [ဇင်္ဂမာနံ (သီ. ဣ.) သံ. နိ. ၅.၁၃၉] ပါဏာနံ ပဒဇာတာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဟတ္ထိပဒေ သမောဓါနံ ဂစ္ဆန္တိ, ဟတ္ထိပဒံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ မဟန္တတ္တေန; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ။ အပ္ပမာဒေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကူဋာဂါရဿ ယာ ကာစိ ဂေါပါနသိယော သဗ္ဗာ တာ ကူဋင်္ဂမာ ကူဋနိန္နာ ကူဋသမောသရဏာ, ကူဋော တာသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ။ အပ္ပမာဒေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။
‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ မူလဂန္ဓာ, ကာဠာနုသာရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ ဘိက္ခဝေ။ပေ.။။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ သာရဂန္ဓာ, လောဟိတစန္ဒနံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ ဘိက္ခဝေ။ပေ.။။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ပုပ္ဖဂန္ဓာ, ဝဿိကံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ ဘိက္ခဝေ။ပေ.။။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ခုဒ္ဒရာဇာနော [ကုဍ္ဍရာဇာနော (သီ. သျာ. ဣ.), ကုဋ္ဋရာဇာနော, ကူဋရာဇာနော (က.) အ. နိ. ၆.၅၃], သဗ္ဗေ တေ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ အနုယန္တာ ဘဝန္တိ, ရာဇာ တေသံ စက္ကဝတ္တီ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာ ကာစိ တာရကရူပါနံ ပဘာ, သဗ္ဗာ တာ စန္ဒပ္ပဘာယ ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိံ, စန္ဒပ္ပဘာ တာသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။။
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သရဒသမယေ ဝိဒ္ဓေ ဝိဂတဝလာဟကေ ဒေဝေ အာဒိစ္စော နဘံ အဗ္ဘုဿက္ကမာနော [အဗ္ဘုဿုက္ကမာနော (သီ.) သံ. နိ. ၅.၁၄၆-၁၄၈] သဗ္ဗံ အာကာသဂတံ တမဂတံ အဘိဝိဟစ္စ ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတိ စ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။။
‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယာ ကာစိ မဟာနဒိယော, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ, ယမုနာ, အစိရဝတီ, သရဘူ, မဟီ, သဗ္ဗာ တာ သမုဒ္ဒင်္ဂမာ သမုဒ္ဒနိန္နာ သမုဒ္ဒပေါဏာ သမုဒ္ဒပဗ္ဘာရာ, မဟာသမုဒ္ဒေါ တာသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ။ အပ္ပမာဒေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။
၆. အာဟုနေယျသုတ္တံ
၁၆. ‘‘ဒသယိမေ , ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလာ အာဟုနေယျာ ပါဟုနေယျာ ဒက္ခိဏေယျာ အဉ္ဇလိကရဏီယာ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေ ဒသ? တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ, ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော, ပညာဝိမုတ္တော, ကာယသက္ခီ, ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော, သဒ္ဓါဝိမုတ္တော, သဒ္ဓါနုသာရီ, ဓမ္မာနုသာရီ, ဂေါတြဘူ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ ပုဂ္ဂလာ အာဟုနေယျာ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။
၇. ပဌမနာထသုတ္တံ
၁၇. [ဒီ. နိ. ၃.၃၄၅, ၃၆၀] ‘‘သနာထာ , ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ, မာ အနာထာ။ ဒုက္ခံ, ဘိက္ခဝေ, အနာထော ဝိဟရတိ။ ဒသယိမေ, ဘိက္ခဝေ, နာထကရဏာ ဓမ္မာ။ ကတမေ ဒသ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော, ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ [သာတ္ထာ သဗျဉ္ဇနာ (သီ.)] ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ [ဗဟူ သုတာ (?)] ဟောန္တိ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုဝစော ဟောတိ သောဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော, ခမော ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ အနုသာသနိံ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုဝစော ဟောတိ။ပေ.။ အနုသာသနိံ, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ, တတ္ထ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော တတ္ရူပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော, အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုံ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ။ပေ.။ အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုံ, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မကာမော ဟောတိ ပိယသမုဒါဟာရော, အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ဥဠာရပါမောဇ္ဇော။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မကာမော ဟောတိ ပိယသမုဒါဟာရော, အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ဥဠာရပါမောဇ္ဇော, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ, အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘သနာထာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ, မာ အနာထာ။ ဒုက္ခံ, ဘိက္ခဝေ, အနာထော ဝိဟရတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ နာထကရဏာ ဓမ္မာ’’တိ။ သတ္တမံ။
၈. ဒုတိယနာထသုတ္တံ
၁၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –
‘‘သနာထာ , ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ, မာ အနာထာ။ ဒုက္ခံ, ဘိက္ခဝေ, အနာထော ဝိဟရတိ။ ဒသယိမေ, ဘိက္ခဝေ, နာထကရဏာ ဓမ္မာ။ ကတမေ ဒသ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ‘သီလဝါ ဝတာယံ ဘိက္ခု ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသူ’တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ ‘ဗဟုဿုတော ဝတာယံ ဘိက္ခု သုတဓရော သုတသန္နိစယော, ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ’တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော။ ‘ကလျာဏမိတ္တော ဝတာယံ ဘိက္ခု ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော’တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုဝစော ဟောတိ သောဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော, ခမော ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ အနုသာသနိံ။ ‘သုဝစော ဝတာယံ ဘိက္ခု သောဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော, ခမော ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ အနုသာသနိ’န္တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ, တတ္ထ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော, တတ္ရူပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော, အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုံ။ ‘ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ, တတ္ထ ဒက္ခော ဝတာယံ ဘိက္ခု အနလသော, တတ္ရူပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော, အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတု’န္တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မကာမော ဟောတိ ပိယသမုဒါဟာရော, အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ဥဠာရပါမောဇ္ဇော။ ‘ဓမ္မကာမော ဝတာယံ ဘိက္ခု ပိယသမုဒါဟာရော, အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ဥဠာရပါမောဇ္ဇော’တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု ‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝတာယံ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသူ’တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန။ ‘သန္တုဋ္ဌော ဝတာယံ ဘိက္ခု ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေနာ’တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ ‘သတိမာ ဝတာယံ ဘိက္ခု ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ’တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ မဇ္ဈိမာနုကမ္ပိတဿ နဝါနုကမ္ပိတဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ‘ပညဝါ ဝတာယံ ဘိက္ခု ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ’တိ ထေရာပိ နံ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ, မဇ္ဈိမာပိ ဘိက္ခူ။ နဝါပိ ဘိက္ခူ ဝတ္တဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တိ။ တဿ ထေရာနုကမ္ပိတဿ။ပေ.။ နော ပရိဟာနိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘သနာထာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ, မာ အနာထာ။ ဒုက္ခံ, ဘိက္ခဝေ, အနာထော ဝိဟရတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ နာထကရဏာ ဓမ္မာ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။ အဋ္ဌမံ။
၉. ပဌမအရိယာဝါသသုတ္တံ
၁၉. [ဒီ. နိ. ၃.၃၄၈, ၃၆၀] ‘‘ဒသယိမေ, ဘိက္ခဝေ, အရိယာဝါသာ, ယေ အရိယာ အာဝသိံသု ဝါ အာဝသန္တိ ဝါ အာဝသိဿန္တိ ဝါ။ ကတမေ ဒသ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ, ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတော, ဧကာရက္ခော, စတုရာပဿေနော, ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော [ပနုဏ္ဏပစ္စေကသစ္စော (က.)], သမဝယသဋ္ဌေသနော, အနာဝိလသင်္ကပ္ပော, ပဿဒ္ဓကာယသင်္ခါရော, သုဝိမုတ္တစိတ္တော, သုဝိမုတ္တပညော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ အရိယာဝါသာ , ယေ အရိယာ အာဝသိံသု ဝါ အာဝသန္တိ ဝါ အာဝသိဿန္တိ ဝါ’’တိ။ နဝမံ။
၁၀. ဒုတိယအရိယာဝါသသုတ္တံ
၂၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကုရူသု ဝိဟရတိ ကမ္မာသဓမ္မံ နာမ ကုရူနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ။ပေ.။။
‘‘ဒသယိမေ, ဘိက္ခဝေ, အရိယာဝါသာ, ယေ အရိယာ အာဝသိံသု ဝါ အာဝသန္တိ ဝါ အာဝသိဿန္တိ ဝါ။ ကတမေ ဒသ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ, ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတော , ဧကာရက္ခော, စတုရာပဿေနော, ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော, သမဝယသဋ္ဌေသနော, အနာဝိလသင်္ကပ္ပော, ပဿဒ္ဓကာယသင်္ခါရော, သုဝိမုတ္တစိတ္တော, သုဝိမုတ္တပညော။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီနော ဟောတိ, ဗျာပါဒေါ ပဟီနော ဟောတိ, ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော, ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော, ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧကာရက္ခော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတာရက္ခေန စေတသာ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧကာရက္ခော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတုရာပဿေနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သင်္ခါယေကံ ပဋိသေဝတိ, သင်္ခါယေကံ အဓိဝါသေတိ, သင်္ခါယေကံ ပရိဝဇ္ဇေတိ, သင်္ခါယေကံ ဝိနောဒေတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတုရာပဿေနော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ယာနိ တာနိ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏာနံ ပုထုပစ္စေကသစ္စာနိ, သေယျထိဒံ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, သဗ္ဗာနိ တာနိ နုန္နာနိ ဟောန္တိ ပဏုန္နာနိ [နုဏ္ဏာနိ ဟောန္တိ ပနုဏ္ဏာနိ (?)] စတ္တာနိ ဝန္တာနိ မုတ္တာနိ ပဟီနာနိ ပဋိနိဿဋ္ဌာနိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမဝယသဋ္ဌေသနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ကာမေသနာ ပဟီနာ ဟောတိ, ဘဝေသနာ ပဟီနာ ဟောတိ, ဗြဟ္မစရိယေသနာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမဝယသဋ္ဌေသနော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနာဝိလသင်္ကပ္ပော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ကာမသင်္ကပ္ပော ပဟီနော ဟောတိ, ဗျာပါဒသင်္ကပ္ပော ပဟီနော ဟောတိ, ဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပော ပဟီနော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနာဝိလသင်္ကပ္ပော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဿဒ္ဓကာယသင်္ခါရော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဿဒ္ဓကာယသင်္ခါရော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ရာဂါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ဟောတိ, ဒေါသာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ဟောတိ, မောဟာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုဝိမုတ္တပညော ဟောတိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ရာဂေါ မေ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော’တိ ပဇာနာတိ, ဒေါသော မေ ပဟီနော။ပေ.။ ‘မောဟော မေ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုဝိမုတ္တပညော ဟောတိ။
‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ အရိယာ အရိယာဝါသေ အာဝသိံသု, သဗ္ဗေ တေ ဣမေဝ ဒသ အရိယာဝါသေ အာဝသိံသု; ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရိယာ အရိယာဝါသေ အာဝသိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေဝ ဒသ အရိယာဝါသေ အာဝသိဿန္တိ; ယေ ဟိ [ယေပိ (?)] ကေစိ, ဘိက္ခဝေ , ဧတရဟိ အရိယာ အရိယာဝါသေ အာဝသန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေဝ ဒသ အရိယာဝါသေ အာဝသန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ အရိယာဝါသာ, ယေ အရိယာ အာဝသိံသု ဝါ အာဝသန္တိ ဝါ အာဝသိဿန္တိ ဝါ’’တိ။ ဒသမံ။
နာထဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သေနာသနဉ္စ ပဉ္စင်္ဂံ၊ သံယောဇနာခိလေန စ။
အပ္ပမာဒေါ အာဟုနေယျော၊ ဒွေ နာထာ ဒွေ အရိယာဝါသာတိ။