ယမကဝဂ္ဂေါ

(၈) ၃. ယမကဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမသဒ္ဓါသုတ္တံ

၇၁. ‘‘သဒ္ဓေါ စ [သဒ္ဓေါ (သျာ.) ဧတ္ထေဝ။ အ. နိ. ၉.၄], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဟောတိ, နော စ [နော (သျာ.) ဧဝမုပရိပိ ‘‘နော’’တွေဝ ဒိဿတိ] သီလဝါ။ ဧဝံ သော တေနဂေႅန အပရိပူရော ဟောတိ။ တေန တံ အင်္ဂံ ပရိပူရေတဗ္ဗံ – ‘ကိန္တာဟံ သဒ္ဓေါ စ အဿံ သီလဝါ စာ’တိ။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ စ ဟောတိ သီလဝါ စ, ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန ပရိပူရော ဟောတိ။

‘‘သဒ္ဓေါ စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဟောတိ သီလဝါ စ, နော စ ဗဟုဿုတော။ ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန အပရိပူရော ဟောတိ။ တေန တံ အင်္ဂံ ပရိပူရေတဗ္ဗံ – ‘ကိန္တာဟံ သဒ္ဓေါ စ အဿံ, သီလဝါ စ, ဗဟုဿုတော စာ’တိ။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ စ ဟောတိ သီလဝါ စ ဗဟုဿုတော စ, ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန ပရိပူရော ဟောတိ။

‘‘သဒ္ဓေါ စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဟောတိ သီလဝါ စ ဗဟုဿုတော စ, နော စ ဓမ္မကထိကော။ပေ.။ ဓမ္မကထိကော စ, နော စ ပရိသာဝစရော။ပေ.။ ပရိသာဝစရော စ, နော စ ဝိသာရဒေါ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ပေ.။ ဝိသာရဒေါ စ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, နော စ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။ပေ.။ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, နော စ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန အပရိပူရော ဟောတိ။ တေန တံ အင်္ဂံ ပရိပူရေတဗ္ဗံ – ‘ကိန္တာဟံ သဒ္ဓေါ စ အဿံ, သီလဝါ စ, ဗဟုဿုတော စ, ဓမ္မကထိကော စ, ပရိသာဝစရော စ, ဝိသာရဒေါ စ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ, စတုန္နဉ္စ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ အဿံ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, အာသဝါနဉ္စ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’’’န္တိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ စ ဟောတိ, သီလဝါ စ, ဗဟုဿုတော စ, ဓမ္မကထိကော စ, ပရိသာဝစရော စ, ဝိသာရဒေါ စ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, စတုန္နဉ္စ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, အာသဝါနဉ္စ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန ပရိပူရော ဟောတိ။ ဣမေဟိ, ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သမန္တပါသာဒိကော စ ဟောတိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရော စာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယသဒ္ဓါသုတ္တံ

၇၂. ‘‘သဒ္ဓေါ စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဟောတိ, နော စ သီလဝါ။ ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန အပရိပူရော ဟောတိ။ တေန တံ အင်္ဂံ ပရိပူရေတဗ္ဗံ – ‘ကိန္တာဟံ သဒ္ဓေါ စ အဿံ သီလဝါ စာ’တိ။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ စ ဟောတိ သီလဝါ စ, ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန ပရိပူရော ဟောတိ။

‘‘သဒ္ဓေါ စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဟောတိ သီလဝါ စ, နော စ ဗဟုဿုတော။ပေ.။ ဗဟုဿုတော စ, နော စ ဓမ္မကထိကော။ပေ.။ ဓမ္မကထိကော စ, နော စ ပရိသာဝစရော။ပေ.။ ပရိသာဝစရော စ, နော စ ဝိသာရဒေါ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ။ပေ.။ ဝိသာရဒေါ စ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, နော စ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, နော စ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန အပရိပူရော ဟောတိ။ တေန တံ အင်္ဂံ ပရိပူရေတဗ္ဗံ – ‘ကိန္တာဟံ သဒ္ဓေါ စ အဿံ, သီလဝါ စ, ဗဟုဿုတော စ, ဓမ္မကထိကော စ, ပရိသာဝစရော စ, ဝိသာရဒေါ စ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ, ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရေယျံ, အာသဝါနဉ္စ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’’’န္တိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ စ ဟောတိ, သီလဝါ စ, ဗဟုဿုတော စ, ဓမ္မကထိကော စ, ပရိသာဝစရော စ, ဝိသာရဒေါ စ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ စ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, အာသဝါနဉ္စ ခယာ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဧဝံ သော တေနင်္ဂေန ပရိပူရော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သမန္တပါသာဒိကော စ ဟောတိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရော စာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမမရဏဿတိသုတ္တံ

၇၃. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ နာတိကေ [နာဒိကေ (သီ. သျာ.), နာဋိကေ (ဣ.) အ. နိ. ၆.၁၉] ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မရဏဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ အမတောဂဓါ အမတပရိယောသာနာ။ ဘာဝေထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, မရဏဿတိ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဘာဝေသိ မရဏဿတိ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဇီဝေယျံ , ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု [ဗဟုံ (သီ. ဣ.)] ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။

အညတရောပိ ခေါ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဘာဝေသိ မရဏဿတိ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ဒိဝသံ ဇီဝေယျံ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။

အညတရောပိ ခေါ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဘာဝေသိ မရဏဿတိ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ဥပဍ္ဎဒိဝသံ ဇီဝေယျံ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။

အညတရောပိ ခေါ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဘာဝေသိ မရဏဿတိ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ ဧကပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။

အညတရောပိ ခေါ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဘာဝေသိ မရဏဿတိ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ , ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ ဥပဍ္ဎပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။

အညတရောပိ ခေါ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဘာဝေသိ မရဏဿတိ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ သင်္ခါဒိတွာ [သင်္ခရိတွာ (က.)] အဇ္ဈောဟရာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။

အညတရောပိ ခေါ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဘာဝေသိ မရဏဿတိ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ ဧကံ အာလောပံ သင်္ခါဒိတွာ [သင်္ခရိတွာ (က.)] အဇ္ဈောဟရာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။

အညတရောပိ ခေါ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဘာဝေသိ မရဏဿတိ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ အဿသိတွာ ဝါ ပဿသာမိ, ပဿသိတွာ ဝါ အဿသာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ ဘာဝေမိ မရဏဿတိ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယွာယံ [ယော စာယံ (က. သီ.)], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဇီဝေယျံ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ယော စာယံ [ယော ပါယံ (က.) အ. နိ. ၆.၁၉ ပဿိတဗ္ဗံ], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ဒိဝသံ ဇီဝေယျံ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ; ယော စာယံ [ယော ပါယံ (က.) အ. နိ. ၆.၁၉ ပဿိတဗ္ဗံ], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ဥပဍ္ဎဒိဝသံ ဇီဝေယျံ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ယော စာယံ [ယော ပါယံ (က.) အ. နိ. ၆.၁၉ ပဿိတဗ္ဗံ], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ ဧကပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ; ယော စာယံ [ယော ပါယံ (က.) အ. နိ. ၆.၁၉ ပဿိတဗ္ဗံ], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ ဥပဍ္ဎပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ယော စာယံ [ယော ပါယံ (က.) အ. နိ. ၆.၁၉ ပဿိတဗ္ဗံ], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ သင်္ခါဒိတွာ အဇ္ဈောဟရာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခူ ပမတ္တာ ဝိဟရန္တိ, ဒန္ဓံ မရဏဿတိံ ဘာဝေန္တိ အာသဝါနံ ခယာယ’’’။

‘‘ယော စ ခွါယံ [ယော စာယံ (သျာ.), ယော စ ခေါ ယံ (က.)], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ ဧကံ အာလောပံ သင်္ခါဒိတွာ အဇ္ဈောဟရာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ။ ယော စာယံ [ယော ပါယံ (က.)], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ ယဒန္တရံ အဿသိတွာ ဝါ ပဿသာမိ, ပဿသိတွာ ဝါ အဿသာမိ, ဘဂဝတော သာသနံ မနသိ ကရေယျံ, ဗဟု ဝတ မေ ကတံ အဿာ’တိ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခူ အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရန္တိ, တိက္ခံ မရဏဿတိံ ဘာဝေန္တိ အာသဝါနံ ခယာယ’’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရိဿာမ, တိက္ခံ မရဏဿတိံ ဘာဝယိဿာမ အာသဝါနံ ခယာယာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယမရဏဿတိသုတ္တံ

၇၄. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ နာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ။ပေ.။ မရဏဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ အမတောဂဓါ အမတပရိယောသာနာ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, မရဏဿတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ အမတောဂဓါ အမတပရိယောသာနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒိဝသေ နိက္ခန္တေ ရတ္တိယာ ပတိဟိတာယ [ပဋိဟိတာယ (ဣ.), (အ. နိ. ၆.၂၀ ပဿိတဗ္ဗံ)] ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဗဟုကာ ခေါ မေ ပစ္စယာ မရဏဿ – အဟိ ဝါ မံ ဍံသေယျ, ဝိစ္ဆိကော ဝါ မံ ဍံသေယျ, သတပဒီ ဝါ မံ ဍံသေယျ; တေန မေ အဿ ကာလကိရိယာ။ သော မမ အဿ [မမဿ (အ. နိ. ၆.၂၀)] အန္တရာယော။ ဥပက္ခလိတွာ ဝါ ပပတေယျံ, ဘတ္တံ ဝါ မေ ဘုတ္တံ ဗျာပဇ္ဇေယျ, ပိတ္တံ ဝါ မေ ကုပ္ပေယျ, သေမ္ဟံ ဝါ မေ ကုပ္ပေယျ, သတ္ထကာ ဝါ မေ ဝါတာ ကုပ္ပေယျုံ , မနုဿာ ဝါ မံ ဥပက္ကမေယျုံ, အမနုဿာ ဝါ မံ ဥပက္ကမေယျုံ; တေန မေ အဿ ကာလကိရိယာ။ သော မမ အဿ အန္တရာယော’တိ။ တေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အတ္ထိ နု ခေါ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီနာ ယေ မေ အဿု ရတ္တိံ ကာလံ ကရောန္တဿ အန္တရာယာယာ’’’တိ။

‘‘သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အတ္ထိ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီနာ ယေ မေ အဿု ရတ္တိံ ကာလံ ကရောန္တဿ အန္တရာယာယာ’တိ, တေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာဒိတ္တစေလော ဝါ အာဒိတ္တသီသော ဝါ တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တံ ဆန္ဒဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ ဥဿောဠှိဉ္စ အပ္ပဋိဝါနိဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရေယျ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တေန ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သစေ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘နတ္ထိ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီနာ ယေ မေ အဿု ရတ္တိံ ကာလံ ကရောန္တဿ အန္တရာယာယာ’တိ , တေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ဣတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရတ္တိယာ နိက္ခန္တာယ ဒိဝသေ ပတိဟိတေ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဗဟုကာ ခေါ မေ ပစ္စယာ မရဏဿ – အဟိ ဝါ မံ ဍံသေယျ, ဝိစ္ဆိကော ဝါ မံ ဍံသေယျ, သတပဒီ ဝါ မံ ဍံသေယျ; တေန မေ အဿ ကာလကိရိယာ။ သော မမ အဿ အန္တရာယော။ ဥပက္ခလိတွာ ဝါ ပပတေယျံ, ဘတ္တံ ဝါ မေ ဘုတ္တံ ဗျာပဇ္ဇေယျ, ပိတ္တံ ဝါ မေ ကုပ္ပေယျ, သေမ္ဟံ ဝါ မေ ကုပ္ပေယျ, သတ္ထကာ ဝါ မေ ဝါတာ ကုပ္ပေယျုံ, မနုဿာ ဝါ မံ ဥပက္ကမေယျုံ, အမနုဿာ ဝါ မံ ဥပက္ကမေယျုံ; တေန မေ အဿ ကာလကိရိယာ။ သော မမ အဿ အန္တရာယော’တိ။ တေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အတ္ထိ နု ခေါ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီနာ ယေ မေ အဿု ဒိဝါ ကာလံ ကရောန္တဿ အန္တရာယာယာ’’’တိ။

‘‘သစေ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အတ္ထိ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီနာ ယေ မေ အဿု ဒိဝါ ကာလံ ကရောန္တဿ အန္တရာယာယာ’တိ, တေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာဒိတ္တစေလော ဝါ အာဒိတ္တသီသော ဝါ တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တံ ဆန္ဒဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ဥဿာဟဉ္စ ဥဿောဠှိဉ္စ အပ္ပဋိဝါနိဉ္စ သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရေယျ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တေန ဘိက္ခုနာ တေသံယေဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။

‘‘သစေ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘နတ္ထိ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီနာ ယေ မေ အဿု ဒိဝါ ကာလံ ကရောန္တဿ အန္တရာယာယာ’တိ, တေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ တေနေဝ ဣတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟာတဗ္ဗံ အဟောရတ္တာနုသိက္ခိနာ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မရဏဿတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ အမတောဂဓါ အမတပရိယောသာနာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမသမ္ပဒါသုတ္တံ

၇၅. ‘‘အဋ္ဌိမာ , ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဒါ။ ကတမာ အဋ္ဌ? [အ. နိ. ၈.၅၄] ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ, အာရက္ခသမ္ပဒါ, ကလျာဏမိတ္တတာ, သမဇီဝိတာ, သဒ္ဓါသမ္ပဒါ, သီလသမ္ပဒါ, စာဂသမ္ပဒါ, ပညာသမ္ပဒါ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ သမ္ပဒါ’’တိ။

‘‘ဥဋ္ဌာတာ ကမ္မဓေယျေသု၊ အပ္ပမတ္တော ဝိဓါနဝါ။

သမံ ကပ္ပေတိ ဇီဝိကံ၊ သမ္ဘတံ အနုရက္ခတိ။

‘‘သဒ္ဓေါ သီလေန သမ္ပန္နော၊ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရော။

နိစ္စံ မဂ္ဂံ ဝိသောဓေတိ၊ သောတ္ထာနံ သမ္ပရာယိကံ။

‘‘ဣစ္စေတေ အဋ္ဌ ဓမ္မာ စ၊ သဒ္ဓဿ ဃရမေသိနော။

အက္ခာတာ သစ္စနာမေန၊ ဥဘယတ္ထ သုခါဝဟာ။

‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတတ္ထာယ၊ သမ္ပရာယသုခါယ စ။

ဧဝမေတံ ဂဟဋ္ဌာနံ၊ စာဂေါ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယသမ္ပဒါသုတ္တံ

၇၆. ‘‘အဋ္ဌိမာ , ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဒါ။ ကတမာ အဋ္ဌ? ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ, အာရက္ခသမ္ပဒါ, ကလျာဏမိတ္တတာ, သမဇီဝိတာ, သဒ္ဓါသမ္ပဒါ, သီလသမ္ပဒါ, စာဂသမ္ပဒါ, ပညာသမ္ပဒါ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော ယေန ကမ္မဋ္ဌာနေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေတိ – ယဒိ ကသိယာ ယဒိ ဝဏိဇ္ဇာယ ယဒိ ဂေါရက္ခေန ယဒိ ဣဿတ္တေန ယဒိ ရာဇပေါရိသေန ယဒိ သိပ္ပညတရေန – တတ္ထ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော, တတ္ရုပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော, အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာရက္ခသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တဿ ဘောဂါ ဟောန္တိ ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတာ ဗာဟာဗလပရိစိတာ သေဒါဝက္ခိတ္တာ ဓမ္မိကာ ဓမ္မလဒ္ဓါ တေ အာရက္ခေန ဂုတ္တိယာ သမ္ပာဒေတိ – ‘ကိန္တိ မေ ဘောဂေ နေဝ ရာဇာနော ဟရေယျုံ, န စောရာ ဟရေယျုံ, န အဂ္ဂိ ဍဟေယျ, န ဥဒကံ ဝဟေယျ, န အပ္ပိယာ ဒါယာဒါ ဟရေယျု’န္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အာရက္ခသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ကလျာဏမိတ္တတာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော ယသ္မိံ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ပဋိဝသတိ, တတ္ထ ယေ တေ ဟောန္တိ ဂဟပတီ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တာ ဝါ ဒဟရာ ဝါ ဝုဒ္ဓသီလိနော ဝုဒ္ဓါ ဝါ ဝုဒ္ဓသီလိနော သဒ္ဓါသမ္ပန္နာ သီလသမ္ပန္နာ စာဂသမ္ပန္နာ ပညာသမ္ပန္နာ, တေဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌတိ သလ္လပတိ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇတိ; ယထာရူပါနံ သဒ္ဓါသမ္ပန္နာနံ သဒ္ဓါသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ သီလသမ္ပန္နာနံ သီလသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ စာဂသမ္ပန္နာနံ စာဂသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ ပညာသမ္ပန္နာနံ ပညာသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ကလျာဏမိတ္တတာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမဇီဝိတာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ သမံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ, န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တုလာဓါရော ဝါ တုလာဓါရန္တေဝါသီ ဝါ တုလံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဇာနာတိ – ‘ဧတ္တကေန ဝါ ဩနတံ, ဧတ္တကေန ဝါ ဥန္နတ’န္တိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ သမံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ, န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ သစာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော အပ္ပါယော သမာနော ဥဠာရံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော ‘ဥဒုမ္ဗရခါဒီ ဝါယံ ကုလပုတ္တော ဘောဂေ ခါဒတီ’တိ။ သစေ ပနာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော မဟာယော သမာနော ကသိရံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော – ‘အဇေဋ္ဌမရဏံ ဝါယံ ကုလပုတ္တော မရိဿတီ’တိ။ ယတော စ ခေါယံ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ သမံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ, န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သမဇီဝိတာ။

‘‘ကတမာ စ ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သီလသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သီလသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, စာဂသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ။ပေ.။ ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, စာဂသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပညာသမ္ပဒါ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော ပညဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပညာသမ္ပဒါ။ ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ သမ္ပဒါ’’တိ။

‘‘ဥဋ္ဌာတာ ကမ္မဓေယျေသု၊ အပ္ပမတ္တော ဝိဓါနဝါ။

သမံ ကပ္ပေတိ ဇီဝိကံ၊ သမ္ဘတံ အနုရက္ခတိ။

‘‘သဒ္ဓေါ သီလေန သမ္ပန္နော၊ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရော။

နိစ္စံ မဂ္ဂံ ဝိသောဓေတိ၊ သောတ္ထာနံ သမ္ပရာယိကံ။

‘‘ဣစ္စေတေ အဋ္ဌ ဓမ္မာ စ၊ သဒ္ဓဿ ဃရမေသိနော။

အက္ခာတာ သစ္စနာမေန၊ ဥဘယတ္ထ သုခါဝဟာ။

‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတတ္ထာယ၊ သမ္ပရာယသုခါယ စ။

ဧဝမေတံ ဂဟဋ္ဌာနံ၊ စာဂေါ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဣစ္ဆာသုတ္တံ

၇၇. တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေါ’’တိ! ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

[အ. နိ. ၈.၆၁] ‘‘အဋ္ဌိမေ, အာဝုသော, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော ဥဋ္ဌဟတိ, ဃဋတိ, ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ ဥဋ္ဌဟတော, ဃဋတော, ဝါယမတော လာဘာယ လာဘော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန အလာဘေန သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ, ဥဋ္ဌဟတိ, ဃဋတိ , ဝါယမတိ လာဘာယ, န စ လာဘီ, သောစီ စ ပရိဒေဝီ စ, စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော ဥဋ္ဌဟတိ, ဃဋတိ, ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝါယမတော လာဘာယ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန လာဘေန မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒမာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ, ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ, လာဘီ စ, မဒီ စ ပမာဒီ စ, စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော န ဥဋ္ဌဟတိ, န ဃဋတိ, န ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ အနုဋ္ဌဟတော, အဃဋတော, အဝါယမတော လာဘာယ လာဘော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန အလာဘေန သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ, န ဥဋ္ဌဟတိ, န ဃဋတိ, န ဝါယမတိ လာဘာယ, န စ လာဘီ, သောစီ စ ပရိဒေဝီ စ, စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော န ဥဋ္ဌဟတိ, န ဃဋတိ, န ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ အနုဋ္ဌဟတော, အဃဋတော, အဝါယမတော လာဘာယ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန လာဘေန မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒမာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ, န ဥဋ္ဌဟတိ န ဃဋတိ န ဝါယမတိ လာဘာယ, လာဘီ စ, မဒီ စ ပမာဒီ စ, စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော ဥဋ္ဌဟတိ, ဃဋတိ, ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ ဥဋ္ဌဟတော, ဃဋတော, ဝါယမတော လာဘာယ, လာဘော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန အလာဘေန န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ, ဥဋ္ဌဟတိ ဃဋတိ ဝါယမတိ လာဘာယ, န စ လာဘီ, န စ သောစီ န စ ပရိဒေဝီ, အစ္စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော ဥဋ္ဌဟတိ, ဃဋတိ, ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ ဥဋ္ဌဟတော, ဃဋတော, ဝါယမတော လာဘာယ, လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန လာဘေန န မဇ္ဇတိ န ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒမာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ, ဥဋ္ဌဟတိ, ဃဋတိ, ဝါယမတိ လာဘာယ, လာဘီ စ, န စ မဒီ န စ ပမာဒီ, အစ္စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော န ဥဋ္ဌဟတိ, န ဃဋတိ, န ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ အနုဋ္ဌဟတော, အဃဋတော, အဝါယမတော လာဘာယ, လာဘော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန အလာဘေန န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ, န ဥဋ္ဌဟတိ, န ဃဋတိ, န ဝါယမတိ လာဘာယ, န စ လာဘီ, န စ သောစီ န စ ပရိဒေဝီ, အစ္စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’’’။

‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော နိရာယတ္တဝုတ္တိနော ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘာယ။ သော န ဥဋ္ဌဟတိ, န ဃဋတိ, န ဝါယမတိ လာဘာယ။ တဿ အနုဋ္ဌဟတော, အဃဋတော, အဝါယမတော လာဘာယ, လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တေန လာဘေန န မဇ္ဇတိ န ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒမာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော , ‘ဘိက္ခု ဣစ္ဆော ဝိဟရတိ လာဘာယ, န ဥဋ္ဌဟတိ, န ဃဋတိ , န ဝါယမတိ လာဘာယ, လာဘီ စ, န စ မဒီ န စ ပမာဒီ, အစ္စုတော စ သဒ္ဓမ္မာ’။ ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈. အလံသုတ္တံ

၇၈. [အ. နိ. ၈.၆၂] တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ။ပေ.။ ဆဟာဝုသော, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, အလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ ဆဟိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု; သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ; ဓါတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ; အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ; ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော, ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂဠာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ; သန္ဒဿကော စ ဟောတိ သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, ဆဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, အလံ ပရေသံ။

‘‘ပဉ္စဟာဝုသော, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, အလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု; သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ; ဓါတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ; အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ; ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ။ပေ.။ သန္ဒဿကော စ ဟောတိ။ပေ.။ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, အလံ ပရေသံ။

‘‘စတူဟာဝုသော, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, နာလံ ပရေသံ ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု; သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ; ဓါတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ; အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ; နော စ ကလျာဏဝါစော ဟောတိ။ပေ.။ နော စ သန္ဒဿကော ဟောတိ။ပေ.။ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, နာလံ ပရေသံ။

‘‘စတူဟာဝုသော , ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ, နာလံ အတ္တနော။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု; သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ; နော စ ဓါတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ; နော စ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ; ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ။ပေ.။ သန္ဒဿကော စ ဟောတိ။ပေ.။ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ, နာလံ အတ္တနော။

‘‘တီဟာဝုသော, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, နာလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု; သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ; ဓါတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ; အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ; နော စ ကလျာဏဝါစော ဟောတိ။ပေ.။ နော စ သန္ဒဿကော ဟောတိ။ပေ.။ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, နာလံ ပရေသံ။

‘‘တီဟာဝုသော , ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ, နာလံ အတ္တနော။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု; သုတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ; နော စ ဓါတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ; နော စ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ; ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ။ပေ.။ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ, သန္ဒဿကော စ ဟောတိ။ပေ.။ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ, နာလံ အတ္တနော။

‘‘ဒွီဟာဝုသော, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, နာလံ ပရေသံ။ ကတမေဟိ ဒွီဟိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု; နော စ သုတာနံ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ; ဓါတာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ; အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော စ ဟောတိ; နော စ ကလျာဏဝါစော ဟောတိ။ပေ.။ နော စ သန္ဒဿကော ဟောတိ။ပေ.။ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, ဒွီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ အတ္တနော, နာလံ ပရေသံ။

‘‘ဒွီဟာဝုသော , ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ, နာလံ အတ္တနော။ ကတမေဟိ ဒွီဟိ? ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ ခိပ္ပနိသန္တိ စ ဟောတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု; နော စ သုတာနံ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ; နော စ ဓါတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ; နော စ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ; ကလျာဏဝါစော စ ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော , ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂဠာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ; သန္ဒဿကော စ ဟောတိ သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, ဒွီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ ပရေသံ, နာလံ အတ္တနော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပရိဟာနသုတ္တံ

၇၉. ‘‘အဋ္ဌိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သေခဿ ဘိက္ခုနော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ကမ္မာရာမတာ, ဘဿာရာမတာ, နိဒ္ဒါရာမတာ, သင်္ဂဏိကာရာမတာ, ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒွါရတာ, ဘောဇနေ အမတ္တညုတာ, သံသဂ္ဂါရာမတာ, ပပဉ္စာရာမတာ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ဓမ္မာ သေခဿ ဘိက္ခုနော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘အဋ္ဌိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သေခဿ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? န ကမ္မာရာမတာ, န ဘဿာရာမတာ, န နိဒ္ဒါရာမတာ, န သင်္ဂဏိကာရာမတာ, ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ, ဘောဇနေ မတ္တညုတာ, အသံသဂ္ဂါရာမတာ, နိပ္ပပဉ္စာရာမတာ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ဓမ္မာ သေခဿ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ကုသီတာရမ္ဘဝတ္ထုသုတ္တံ

၈၀. [ဒိ. နိ. ၃.၃၃၄, ၃၅၈] ‘‘အဋ္ဌိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ကုသီတဝတ္ထူနိ။ ကတမာနိ အဋ္ဌ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကမ္မံ ခေါ မေ ကတ္တဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ။ ကမ္မံ ခေါ ပန မေ ကရောန္တဿ ကာယော ကိလမိဿတိ။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ, န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမံ ကုသီတဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါ ကမ္မံ အကာသိံ။ ကမ္မံ ခေါ ပန မေ ကရောန္တဿ ကာယော ကိလန္တော။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ, န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယံ ကုသီတဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂေါ ဂန္တဗ္ဗော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘မဂ္ဂေါ မေ ဂန္တဗ္ဗော ဘဝိဿတိ။ မဂ္ဂံ ခေါ ပန မေ ဂစ္ဆန္တဿ ကာယော ကိလမိဿတိ။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ, န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယံ ကုသီတဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂေါ ဂတော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါ မဂ္ဂံ အဂမာသိံ။ မဂ္ဂံ ခေါ ပန မေ ဂစ္ဆန္တဿ ကာယော ကိလန္တော။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ, န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထံ ကုသီတဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော န လဘတိ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော နာလတ္ထံ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ မေ ကာယော ကိလန္တော အကမ္မညော။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ, န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ပေ.။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စမံ ကုသီတဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော လဘတိ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော အလတ္ထံ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ မေ ကာယော ဂရုကော အကမ္မညော မာသာစိတံ မညေ။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ, န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ပေ.။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဋ္ဌံ ကုသီတဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓေါ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓေါ အတ္ထိ ကပ္ပော နိပဇ္ဇိတုံ။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ, န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ပေ.။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တမံ ကုသီတဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော [အ. နိ. ၆.၁၆ သုတ္တဝဏ္ဏနာ ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဟောတိ အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ တဿ မေ ကာယော ဒုဗ္ဗလော အကမ္မညော။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ ။ သော နိပဇ္ဇတိ, န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌမံ ကုသီတဝတ္ထု။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ကုသီတဝတ္ထူနိ။

[ဒီ. နိ. ၃.၃၃၅, ၃၅၈] ‘‘အဋ္ဌိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, အာရမ္ဘဝတ္ထူနိ။ ကတမာနိ အဋ္ဌ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကမ္မံ ခေါ မေ ကတ္တဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ။ ကမ္မံ ခေါ မယာ ကရောန္တေန န သုကရံ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနံ မနသိ ကာတုံ။ ဟန္ဒာဟံ ပဋိကစ္စေဝ ဝီရိယံ အာရဘာမိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယာ’တိ။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါ ကမ္မံ အကာသိံ။ ကမ္မံ ခေါ ပနာဟံ ကရောန္တော နာသက္ခိံ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနံ မနသိ ကာတုံ။ ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယာ’တိ။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂေါ ဂန္တဗ္ဗော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – မဂ္ဂေါ ခေါ မေ ဂန္တဗ္ဗော ဘဝိဿတိ။ မဂ္ဂံ ခေါ ပန မေ ဂစ္ဆန္တေန န သုကရံ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနံ မနသိ ကာတုံ။ ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ။ပေ.။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂေါ ဂတော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – အဟံ ခေါ မဂ္ဂံ အဂမာသိံ။ မဂ္ဂံ ခေါ ပနာဟံ ဂစ္ဆန္တော နာသက္ခိံ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနံ မနသိ ကာတုံ။ ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော န လဘတိ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – အဟံ ခေါ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော နာလတ္ထံ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ မေ ကာယော လဟုကော ကမ္မညော။ ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စမံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော လဘတိ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – အဟံ ခေါ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော အလတ္ထံ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ မေ ကာယော ဗလဝါ ကမ္မညော။ ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဋ္ဌံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓေါ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓေါ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ မေ အာဗာဓေါ ပဝဍ္ဎေယျ။ ဟန္ဒာဟံ ပဋိကစ္စေဝ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တမံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဟောတိ အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ မေ အာဗာဓေါ ပစ္စုဒါဝတ္တေယျ။ ဟန္ဒာဟံ ပဋိကစ္စေဝ ဝီရိယံ အာရဘာမိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယာ’တိ။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌမံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ အာရမ္ဘဝတ္ထူနီ’’တိ။ ဒသမံ။

ယမကဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ သဒ္ဓါ ဒွေ မရဏဿတီ၊ ဒွေ သမ္ပဒါ အထာပရေ။

ဣစ္ဆာ အလံ ပရိဟာနံ၊ ကုသီတာရမ္ဘဝတ္ထူနီတိ။