ဂေါတမီဝဂ္ဂေါ

(၆) ၁. ဂေါတမီဝဂ္ဂေါ

၁. ဂေါတမီသုတ္တံ

၅၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ မဟာပဇာပတီ [မဟာပဇာပတိ (သျာ.) စူဠဝ. ၄၀၂] ဂေါတမီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, လဘေယျ မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။ ‘‘အလံ, ဂေါတမိ! မာ တေ ရုစ္စိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, လဘေယျ မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။ ‘‘အလံ, ဂေါတမိ! မာ တေ ရုစ္စိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။ ‘‘တတိယမ္ပိ ခေါ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု ဘန္တေ, လဘေယျ မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။ ‘‘အလံ, ဂေါတမိ! မာ တေ ရုစ္စိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။

အထ ခေါ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ‘‘န ဘဂဝါ အနုဇာနာတိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနာ အဿုမုခီ ရုဒမာနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ဝေသာလီ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဝေသာလီ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ ။ အထ ခေါ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ကေသေ ဆေဒါပေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ သမ္ဗဟုလာဟိ သာကိယာနီဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဝေသာလီ တေန ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန ယေန ဝေသာလီ မဟာဝနံ ကူဋာဂါရသာလာ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ သူနေဟိ ပါဒေဟိ ရဇောကိဏ္ဏေန ဂတ္တေန ဒုက္ခီ ဒုမ္မနာ အဿုမုခီ ရုဒမာနာ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ အဋ္ဌာသိ။

အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော မဟာပဇာပတိံ ဂေါတမိံ သူနေဟိ ပါဒေဟိ ရဇောကိဏ္ဏေန ဂတ္တေန ဒုက္ခိံ ဒုမ္မနံ အဿုမုခိံ ရုဒမာနံ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌိတံ။ ဒိသွာန မဟာပဇာပတိံ ဂေါတမိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု တွံ, ဂေါတမိ, သူနေဟိ ပါဒေဟိ ရဇောကိဏ္ဏေန ဂတ္တေန ဒုက္ခီ ဒုမ္မနာ အဿုမုခီ ရုဒမာနာ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌိတာ’’တိ? ‘‘တထာ ဟိ ပန, ဘန္တေ အာနန္ဒ, န ဘဂဝါ အနုဇာနာတိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ တွံ, ဂေါတမိ, မုဟုတ္တံ ဣဓေဝ တာဝ ဟောဟိ, ယာဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ယာစာမိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧသာ, ဘန္တေ, မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ သူနေဟိ ပါဒေဟိ ရဇောကိဏ္ဏေန ဂတ္တေန ဒုက္ခီ ဒုမ္မနာ အဿုမုခီ ရုဒမာနာ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌိတာ – ‘န ဘဂဝါ အနုဇာနာတိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’န္တိ။ သာဓု, ဘန္တေ, လဘေယျ မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။ ‘‘အလံ, အာနန္ဒ! မာ တေ ရုစ္စိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, လဘေယျ မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။ ‘‘အလံ, အာနန္ဒ! မာ တေ ရုစ္စိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ဘဂဝါ အနုဇာနာတိ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ။ ယံနူနာဟံ အညေနပိ ပရိယာယေန ဘဂဝန္တံ ယာစေယျံ မာတုဂါမဿ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဗ္ဗော နု ခေါ, ဘန္တေ, မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ သောတာပတ္တိဖလံ ဝါ သကဒါဂါမိဖလံ ဝါ အနာဂါမိဖလံ ဝါ အရဟတ္တဖလံ ဝါ သစ္ဆိကာတု’’န္တိ? ‘‘ဘဗ္ဗော, အာနန္ဒ, မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ သောတာပတ္တိဖလမ္ပိ သကဒါဂါမိဖလမ္ပိ အနာဂါမိဖလမ္ပိ အရဟတ္တဖလမ္ပိ သစ္ဆိကာတု’’န္တိ။ ‘‘သစေ, ဘန္တေ, ဘဗ္ဗော မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ သောတာပတ္တိဖလမ္ပိ။ပေ.။ အရဟတ္တဖလမ္ပိ သစ္ဆိကာတုံ, ဗဟုကာရာ, ဘန္တေ, မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ဘဂဝတော မာတုစ္ဆာ အာပါဒိကာ ပေါသိကာ ခီရဿ ဒါယိကာ; ဘဂဝန္တံ ဇနေတ္တိယာ ကာလင်္ကတာယ ထညံ ပါယေသိ။ သာဓု, ဘန္တေ, လဘေယျ မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ။

‘‘သစေ, အာနန္ဒ, မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, သာဝဿာ ဟောတု ဥပသမ္ပဒါ –

[ပါစိ. ၁၄၉; စူဠဝ. ၄၀၃] ‘‘ဝဿသတူပသမ္ပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ တဒဟူပသမ္ပန္နဿ ဘိက္ခုနော အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ [ဂရုကတွာ (သီ. သျာ. ဣ.)] မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။

‘‘န ဘိက္ခုနိယာ အဘိက္ခုကေ အာဝါသေ ဝဿံ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။

‘‘အနွဍ္ဎမာသံ ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခုသံဃတော ဒွေ ဓမ္မာ ပစ္စာသီသိတဗ္ဗာ [ပစ္စာသိံသိတဗ္ဗာ (သီ. သျာ. ဣ.)] – ဥပေါသထပုစ္ဆကဉ္စ, ဩဝါဒူပသင်္ကမနဉ္စ ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။

‘‘ဝဿံဝုဋ္ဌာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥဘတောသံဃေ တီဟိ ဌာနေဟိ ပဝါရေတဗ္ဗံ – ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ပရိသင်္ကာယ ဝါ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။

‘‘ဂရုဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥဘတောသံဃေ ပက္ခမာနတ္တံ စရိတဗ္ဗံ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။

‘‘ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပဒါ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။

‘‘န ကေနစိ ပရိယာယေန ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခု အက္ကောသိတဗ္ဗော ပရိဘာသိတဗ္ဗော။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။

‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဩဝဋော ဘိက္ခုနီနံ ဘိက္ခူသု ဝစနပထော, အနောဝဋော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီသု ဝစနပထော။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။

‘‘သစေ, အာနန္ဒ, မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ဣမေ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, သာဝဿာ ဟောတု ဥပသမ္ပဒါ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမေ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ဥဂ္ဂဟေတွာ ယေန မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မဟာပဇာပတိံ ဂေါတမိံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သစေ ခေါ တွံ, ဂေါတမိ, အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ပဋိဂ္ဂဏှေယျာသိ, သာဝ တေ ဘဝိဿတိ ဥပသမ္ပဒါ –

‘‘ဝဿသတူပသမ္ပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ တဒဟူပသမ္ပန္နဿ ဘိက္ခုနော အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။ပေ.။။

‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဩဝဋော ဘိက္ခုနီနံ ဘိက္ခူသု ဝစနပထော, အနောဝဋော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီသု ဝစနပထော။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။ သစေ ခေါ တွံ, ဂေါတမိ, ဣမေ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ပဋိဂ္ဂဏှေယျာသိ, သာဝ တေ ဘဝိဿတိ ဥပသမ္ပဒါ’’တိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော [မဏ္ဍနကဇာတိယော (သီ. ဣ.)] သီသံနှာတော [သီသံနဟာတော (သီ. ဣ.), သီသနဟာတော (သျာ.)] ဥပ္ပလမာလံ ဝါ ဝဿိကမာလံ ဝါ အဓိမုတ္တကမာလံ [အတိမုတ္တကမာလံ (သီ.)] ဝါ လဘိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဥတ္တမင်္ဂေ သိရသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပေယျ; ဧဝမေဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဣမေ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ပဋိဂ္ဂဏှာမိ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယေ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိဂ္ဂဟိတာ, ဘန္တေ, မဟာပဇာပတိယာ ဂေါတမိယာ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယာ’’တိ။

‘‘သစေ, အာနန္ဒ, နာလဘိဿ မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, စိရဋ္ဌိတိကံ, အာနန္ဒ, ဗြဟ္မစရိယံ အဘဝိဿ, ဝဿသဟဿမေဝ သဒ္ဓမ္မော တိဋ္ဌေယျ။ ယတော စ ခေါ, အာနန္ဒ, မာတုဂါမော တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော, န ဒါနိ, အာနန္ဒ, ဗြဟ္မစရိယံ စိရဋ္ဌိတိကံ ဘဝိဿတိ။ ပဉ္စေဝ ဒါနိ, အာနန္ဒ, ဝဿသတာနိ သဒ္ဓမ္မော ဌဿတိ။

‘‘သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, ယာနိ ကာနိစိ ကုလာနိ ဗဟုတ္ထိကာနိ [ဗဟုကိတ္ထိကာနိ (သီ. ဣ.), ဗဟုဣတ္ထိကာနိ (သျာ.)] အပ္ပပုရိသကာနိ, တာနိ သုပ္ပဓံသိယာနိ ဟောန္တိ စောရေဟိ ကုမ္ဘတ္ထေနကေဟိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ယသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ လဘတိ မာတုဂါမော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, န တံ ဗြဟ္မစရိယံ စိရဋ္ဌိတိကံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ , အာနန္ဒ, သမ္ပန္နေ သာလိက္ခေတ္တေ သေတဋ္ဌိကာ နာမ ရောဂဇာတိ နိပတတိ, ဧဝံ တံ သာလိက္ခေတ္တံ န စိရဋ္ဌိတိကံ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ယသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ လဘတိ မာတုဂါမော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, န တံ ဗြဟ္မစရိယံ စိရဋ္ဌိတိကံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ , အာနန္ဒ, သမ္ပန္နေ ဥစ္ဆုက္ခေတ္တေ မဉ္ဇိဋ္ဌိကာ [မဉ္ဇေဋ္ဌိကာ (သီ. သျာ.)] နာမ ရောဂဇာတိ နိပတတိ, ဧဝံ တံ ဥစ္ဆုက္ခေတ္တံ န စိရဋ္ဌိတိကံ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ယသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ လဘတိ မာတုဂါမော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, န တံ ဗြဟ္မစရိယံ စိရဋ္ဌိတိကံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ , အာနန္ဒ, ပုရိသော မဟတော တဠာကဿ ပဋိကစ္စေဝ [ပဋိဂစ္စေဝ (သီ. ဣ.)] အာဠိံ ဗန္ဓေယျ ယာဝဒေဝ ဥဒကဿ အနတိက္ကမနာယ; ဧဝမေဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ပဋိကစ္စေဝ ဘိက္ခုနီနံ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မာ ပညတ္တာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဩဝါဒသုတ္တံ

၅၂. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိဟိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘိက္ခုနောဝါဒကော သမ္မန္နိတဗ္ဗော’’တိ?

[ပါစိ. ၁၄၇] ‘‘အဋ္ဌဟိ ခေါ, အာနန္ဒ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘိက္ခုနောဝါဒကော သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု; ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ; ဥဘယာနိ ခေါ ပနဿ ပါတိမောက္ခာနိ ဝိတ္ထာရေန သွာဂတာနိ ဟောန္တိ သုဝိဘတ္တာနိ သုပ္ပဝတ္တီနိ သုဝိနိစ္ဆိတာနိ သုတ္တသော အနုဗျဉ္ဇနသော; ကလျာဏဝါစော ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော, ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ [ဝိသဋ္ဌာယ (က.)] အနေလဂဠာယ [အနေဠဂဠာယ (သီ. က.)] အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ; ပဋိဗလော ဟောတိ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတုံ သမာဒပေတုံ သမုတ္တေဇေတုံ သမ္ပဟံသေတုံ; ယေဘုယျေန ဘိက္ခုနီနံ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ; န ခေါ ပနေတံ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတာယ ကာသာယဝတ္ထနိဝသနာယ ဂရုဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နပုဗ္ဗော ဟောတိ; ဝီသတိဝဿော ဝါ ဟောတိ အတိရေကဝီသတိဝဿော ဝါ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာနန္ဒ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘိက္ခုနောဝါဒကော သမ္မန္နိတဗ္ဗော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သံခိတ္တသုတ္တံ

၅၃. [စူဠဝ. ၄၀၆] ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သာ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတု, ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဧကာ ဝူပကဋ္ဌာ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနီ ပဟိတတ္တာ ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ ‘‘ယေ ခေါ တွံ, ဂေါတမိ, ဓမ္မေ ဇာနေယျာသိ – ‘ဣမေ ဓမ္မာ သရာဂါယ သံဝတ္တန္တိ, နော ဝိရာဂါယ; သံယောဂါယ သံဝတ္တန္တိ, နော ဝိသံယောဂါယ; အာစယာယ သံဝတ္တန္တိ, နော အပစယာယ; မဟိစ္ဆတာယ သံဝတ္တန္တိ, နော အပ္ပိစ္ဆတာယ; အသန္တုဋ္ဌိယာ သံဝတ္တန္တိ, နော သန္တုဋ္ဌိယာ; သင်္ဂဏိကာယ သံဝတ္တန္တိ, နော ပဝိဝေကာယ; ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တန္တိ, နော ဝီရိယာရမ္ဘာယ; ဒုဗ္ဘရတာယ သံဝတ္တန္တိ, နော သုဘရတာယာ’တိ, ဧကံသေန, ဂေါတမိ, ဓါရေယျာသိ – ‘နေသော ဓမ္မော, နေသော ဝိနယော, နေတံ သတ္ထုသာသန’’’န္တိ ။

‘‘ယေ စ ခေါ တွံ, ဂေါတမိ, ဓမ္မေ ဇာနေယျာသိ – ‘ဣမေ ဓမ္မာ ဝိရာဂါယ သံဝတ္တန္တိ, နော သရာဂါယ; ဝိသံယောဂါယ သံဝတ္တန္တိ, နော သံယောဂါယ; အပစယာယ သံဝတ္တန္တိ, နော အာစယာယ; အပ္ပိစ္ဆတာယ သံဝတ္တန္တိ, နော မဟိစ္ဆတာယ; သန္တုဋ္ဌိယာ သံဝတ္တန္တိ, နော အသန္တုဋ္ဌိယာ; ပဝိဝေကာယ သံဝတ္တန္တိ, နော သင်္ဂဏိကာယ ; ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တန္တိ, နော ကောသဇ္ဇာယ; သုဘရတာယ သံဝတ္တန္တိ, နော ဒုဗ္ဘရတာယာ’တိ, ဧကံသေန, ဂေါတမိ, ဓါရေယျာသိ – ‘ဧသော ဓမ္မော, ဧသော ဝိနယော, ဧတံ သတ္ထုသာသန’’’န္တိ။ တတိယံ။

၄. ဒီဃဇာဏုသုတ္တံ

၅၄. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောလိယေသု ဝိဟရတိ ကက္ကရပတ္တံ နာမ ကောလိယာနံ နိဂမော။ အထ ခေါ ဒီဃဇာဏု ကောလိယပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဒီဃဇာဏု ကောလိယပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယံ, ဘန္တေ, ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော [ကာမဘောဂီ (သီ. သျာ. ဣ.)] ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသာမ, ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောမ , မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓါရယာမ, ဇာတရူပရဇတံ သာဒယာမ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အမှာကံ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယေ အမှာကံ အဿု ဓမ္မာ ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတာယ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါယ, သမ္ပရာယဟိတာယ သမ္ပရာယသုခါယာ’’တိ။

‘‘စတ္တာရောမေ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ဓမ္မာ ကုလပုတ္တဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတာယ သံဝတ္တန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ, အာရက္ခသမ္ပဒါ, ကလျာဏမိတ္တတာ, သမဇီဝိတာ [သမဇီဝိကတာ (သီ.) အ. နိ. ၈.၇၅]။ ကတမာ စ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော ယေန ကမ္မဋ္ဌာနေန ဇီဝိကံ [ဇီဝိတံ (က.)] ကပ္ပေတိ – ယဒိ ကသိယာ, ယဒိ ဝဏိဇ္ဇာယ, ယဒိ ဂေါရက္ခေန, ယဒိ ဣဿတ္တေန [ဣဿတ္ထေန (သီ. သျာ. ဣ.)], ယဒိ ရာဇပေါရိသေန, ယဒိ သိပ္ပညတရေန – တတ္ထ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော, တတ္ရုပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော, အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, အာရက္ခသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တဿ ဘောဂါ ဟောန္တိ ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတာ ဗာဟာဗလပရိစိတာ, သေဒါဝက္ခိတ္တာ, ဓမ္မိကာ ဓမ္မလဒ္ဓါ။ တေ အာရက္ခေန ဂုတ္တိယာ သမ္ပာဒေတိ – ‘ကိန္တိ မေ ဣမေ ဘောဂေ နေဝ ရာဇာနော ဟရေယျုံ, န စောရာ ဟရေယျုံ, န အဂ္ဂိ ဍဟေယျ, န ဥဒကံ ဝဟေယျ, န အပ္ပိယာ ဒါယာဒါ ဟရေယျု’န္တိ! အယံ ဝုစ္စတိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, အာရက္ခသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကလျာဏမိတ္တတာ? ဣဓ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော ယသ္မိံ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ပဋိဝသတိ, တတ္ထ ယေ တေ ဟောန္တိ – ဂဟပတီ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တာ ဝါ ဒဟရာ ဝါ ဝုဒ္ဓသီလိနော, ဝုဒ္ဓါ ဝါ ဝုဒ္ဓသီလိနော, သဒ္ဓါသမ္ပန္နာ, သီလသမ္ပန္နာ, စာဂသမ္ပန္နာ, ပညာသမ္ပန္နာ – တေဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌတိ သလ္လပတိ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇတိ; ယထာရူပါနံ သဒ္ဓါသမ္ပန္နာနံ သဒ္ဓါသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ သီလသမ္ပန္နာနံ သီလသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ စာဂသမ္ပန္နာနံ စာဂသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ ပညာသမ္ပန္နာနံ ပညာသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကလျာဏမိတ္တတာ။

‘‘ကတမာ စ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, သမဇီဝိတာ? ဣဓ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ, ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ, သမံ ဇီဝိကံ [သမဇီဝိကံ (သျာ.), သမဇီဝိတံ (က.)] ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ, န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ သေယျထာပိ , ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, တုလာဓါရော ဝါ တုလာဓါရန္တေဝါသီ ဝါ တုလံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဇာနာတိ – ‘ဧတ္တကေန ဝါ ဩနတံ [ဩဏတံ (က.)], ဧတ္တကေန ဝါ ဥန္နတ’န္တိ [ဥဏ္ဏတန္တိ (က.)]; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ, ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ, သမံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ , န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ သစာယံ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော အပ္ပါယော သမာနော ဥဠာရံ ဇီဝိကံ [ဇီဝိတံ (က.)] ကပ္ပေတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော – ‘ဥဒုမ္ဗရခါဒီဝါယံ [ဥဒုမ္ဗရခါဒိကံ ဝါယံ (သီ. ဣ.), ဥဒုမ္ဗရခါဒကံ စာယံ (သျာ.)] ကုလပုတ္တော ဘောဂေ ခါဒတီ’တိ။ သစေ ပနာယံ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော မဟာယော သမာနော ကသိရံ ဇီဝိကံ [ဇီဝိတံ (က.)] ကပ္ပေတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော – ‘အဇေဋ္ဌမရဏံဝါယံ [အဇဒ္ဓုမာရိကံ ဝါယံ (သီ. ဣ.), အဒ္ဓမာရကံ စာယံ (သျာ.), ဧတ္ထ ဇဒ္ဓူတိ အသနံ = ဘတ္တဘုဉ္ဇနံ, တသ္မာ အဇဒ္ဓုမာရိကန္တိ အနသနမရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မ. နိ. ၁.၃၇၉ အဓေါလိပိယာ ‘‘အဇဒ္ဓုက’’န္တိ ပဒံ ဒဿိတံ] ကုလပုတ္တော မရိဿတီ’တိ။ ယတော စ ခေါယံ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ, ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ, သမံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ, န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, သမဇီဝိတာ။

‘‘ဧဝံ သမုပ္ပန္နာနံ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ဘောဂါနံ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဟောန္တိ – ဣတ္ထိဓုတ္တော, သုရာဓုတ္တော, အက္ခဓုတ္တော, ပါပမိတ္တော ပါပသဟာယော ပါပသမ္ပဝင္ကော။ သေယျထာပိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, မဟတော တဠာကဿ စတ္တာရိ စေဝ အာယမုခါနိ, စတ္တာရိ စ အပါယမုခါနိ။ တဿ ပုရိသော ယာနိ စေဝ အာယမုခါနိ တာနိ ပိဒဟေယျ, ယာနိ စ အပါယမုခါနိ တာနိ ဝိဝရေယျ; ဒေဝေါ စ န သမ္မာ ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ ဧဝဉှိ တဿ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, မဟတော တဠာကဿ ပရိဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ဝုဒ္ဓိ; ဧဝမေဝံ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ဧဝံ သမုပ္ပန္နာနံ ဘောဂါနံ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဟောန္တိ – ဣတ္ထိဓုတ္တော, သုရာဓုတ္တော, အက္ခဓုတ္တော, ပါပမိတ္တော ပါပသဟာယော ပါပသမ္ပဝင္ကော။

‘‘ဧဝံ သမုပ္ပန္နာနံ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ဘောဂါနံ စတ္တာရိ အာယမုခါနိ ဟောန္တိ – န ဣတ္ထိဓုတ္တော, န သုရာဓုတ္တော, န အက္ခဓုတ္တော , ကလျာဏမိတ္တော ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော။ သေယျထာပိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, မဟတော တဠာကဿ စတ္တာရိ စေဝ အာယမုခါနိ, စတ္တာရိ စ အပါယမုခါနိ။ တဿ ပုရိသော ယာနိ စေဝ အာယမုခါနိ တာနိ ဝိဝရေယျ, ယာနိ စ အပါယမုခါနိ တာနိ ပိဒဟေယျ; ဒေဝေါ စ သမ္မာ ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ ဧဝဉှိ တဿ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, မဟတော တဠာကဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ဧဝံ သမုပ္ပန္နာနံ ဘောဂါနံ စတ္တာရိ အာယမုခါနိ ဟောန္တိ – န ဣတ္ထိဓုတ္တော , န သုရာဓုတ္တော, န အက္ခဓုတ္တော, ကလျာဏမိတ္တော ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော။ ဣမေ ခေါ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ကုလပုတ္တဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတာယ သံဝတ္တန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါယ။

‘‘စတ္တာရောမေ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ဓမ္မာ ကုလပုတ္တဿ သမ္ပရာယဟိတာယ သံဝတ္တန္တိ သမ္ပရာယသုခါယ။ ကတမေ စတ္တာရော? သဒ္ဓါသမ္ပဒါ, သီလသမ္ပဒါ , စာဂသမ္ပဒါ, ပညာသမ္ပဒါ။ ကတမာ စ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, သဒ္ဓါသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, သဒ္ဓါသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, သီလသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, သီလသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, စာဂသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, စာဂသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ပညာသမ္ပဒါ? ဣဓ , ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ကုလပုတ္တော ပညဝါ ဟောတိ, ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, ပညာသမ္ပဒါ။ ဣမေ ခေါ, ဗျဂ္ဃပဇ္ဇ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ကုလပုတ္တဿ သမ္ပရာယဟိတာယ သံဝတ္တန္တိ သမ္ပရာယသုခါယာ’’တိ။

‘‘ဥဋ္ဌာတာ ကမ္မဓေယျေသု၊ အပ္ပမတ္တော ဝိဓါနဝါ။

သမံ ကပ္ပေတိ ဇီဝိကံ [ဇီဝိတံ (က.)]၊ သမ္ဘတံ အနုရက္ခတိ။

‘‘သဒ္ဓေါ သီလေန သမ္ပန္နော၊ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရော။

နိစ္စံ မဂ္ဂံ ဝိသောဓေတိ၊ သောတ္ထာနံ သမ္ပရာယိကံ။

‘‘ဣစ္စေတေ အဋ္ဌ ဓမ္မာ စ၊ သဒ္ဓဿ ဃရမေသိနော။

အက္ခာတာ သစ္စနာမေန၊ ဥဘယတ္ထ သုခါဝဟာ။

‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတတ္ထာယ၊ သမ္ပရာယသုခါယ စ။

ဧဝမေတံ ဂဟဋ္ဌာနံ၊ စာဂေါ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဥဇ္ဇယသုတ္တံ

၅၅. အထ ခေါ ဥဇ္ဇယော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဥဇ္ဇယော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယံ, ဘော ဂေါတမ, ပဝါသံ ဂန္တုကာမာ။ တေသံ နော ဘဝံ ဂေါတမော အမှာကံ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု – ယေ အမှာကံ အဿု ဓမ္မာ ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတာယ, ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါယ, သမ္ပရာယဟိတာယ, သမ္ပရာယသုခါယာ’’တိ။

‘‘စတ္တာရောမေ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မာ ကုလပုတ္တဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတာယ သံဝတ္တန္တိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ , အာရက္ခသမ္ပဒါ, ကလျာဏမိတ္တတာ, သမဇီဝိတာ။ ကတမာ စ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော ယေန ကမ္မဋ္ဌာနေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ – ယဒိ ကသိယာ, ယဒိ ဝဏိဇ္ဇာယ, ယဒိ ဂေါရက္ခေန, ယဒိ ဣဿတ္တေန, ယဒိ ရာဇပေါရိသေန, ယဒိ သိပ္ပညတရေန – တတ္ထ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော, တတ္ရုပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော, အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓါတုံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဋ္ဌာနသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗြာဟ္မဏ, အာရက္ခသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တဿ ဘောဂါ ဟောန္တိ ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတာ, ဗာဟာဗလပရိစိတာ, သေဒါဝက္ခိတ္တာ, ဓမ္မိကာ ဓမ္မလဒ္ဓါ။ တေ အာရက္ခေန ဂုတ္တိယာ သမ္ပာဒေတိ – ‘ကိန္တိ မေ ဣမေ ဘောဂေ နေဝ ရာဇာနော ဟရေယျုံ, န စောရာ ဟရေယျုံ, န အဂ္ဂိ ဍဟေယျ, န ဥဒကံ ဝဟေယျ, န အပ္ပိယာ ဒါယာဒါ ဟရေယျု’န္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, အာရက္ခသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗြာဟ္မဏ, ကလျာဏမိတ္တတာ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော ယသ္မိံ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ပဋိဝသတိ တတြ ယေ တေ ဟောန္တိ – ဂဟပတီ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တာ ဝါ ဒဟရာ ဝါ ဝုဒ္ဓသီလိနော, ဝုဒ္ဓါ ဝါ ဝုဒ္ဓသီလိနော, သဒ္ဓါသမ္ပန္နာ, သီလသမ္ပန္နာ, စာဂသမ္ပန္နာ, ပညာသမ္ပန္နာ – တေဟိ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌတိ သလ္လပတိ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇတိ; ယထာရူပါနံ သဒ္ဓါသမ္ပန္နာနံ သဒ္ဓါသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ သီလသမ္ပန္နာနံ သီလသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ စာဂသမ္ပန္နာနံ စာဂသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ, ယထာရူပါနံ ပညာသမ္ပန္နာနံ ပညာသမ္ပဒံ အနုသိက္ခတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ကလျာဏမိတ္တတာ။

‘‘ကတမာ စ, ဗြာဟ္မဏ, သမဇီဝိတာ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ သမံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ, န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, တုလာဓါရော ဝါ တုလာဓါရန္တေဝါသီ ဝါ တုလံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဇာနာတိ – ‘ဧတ္တကေန ဝါ ဩနတံ, ဧတ္တကေန ဝါ ဥန္နတ’န္တိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ သမံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ, န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ သစာယံ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော အပ္ပါယော သမာနော ဥဠာရံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော – ‘ဥဒုမ္ဗရခါဒီဝါယံ ကုလပုတ္တော ဘောဂေ ခါဒတီ’တိ။ သစေ ပနာယံ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော မဟာယော သမာနော ကသိရံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော – ‘အဇေဋ္ဌမရဏံဝါယံ ကုလပုတ္တော မရိဿတီ’တိ။ ယတော စ ခေါယံ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော အာယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ ဝယဉ္စ ဘောဂါနံ ဝိဒိတွာ သမံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ နာစ္စောဂါဠှံ နာတိဟီနံ – ‘ဧဝံ မေ အာယော ဝယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတိ, န စ မေ ဝယော အာယံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, သမဇီဝိတာ။

‘‘ဧဝံ သမုပ္ပန္နာနံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘောဂါနံ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဟောန္တိ – ဣတ္ထိဓုတ္တော, သုရာဓုတ္တော, အက္ခဓုတ္တော, ပါပမိတ္တော ပါပသဟာယော ပါပသမ္ပဝင္ကော။ သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, မဟတော တဠာကဿ စတ္တာရိ စေဝ အာယမုခါနိ, စတ္တာရိ စ အပါယမုခါနိ။ တဿ ပုရိသော ယာနိ စေဝ အာယမုခါနိ တာနိ ပိဒဟေယျ, ယာနိ စ အပါယမုခါနိ တာနိ ဝိဝရေယျ; ဒေဝေါ စ န သမ္မာ ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ ဧဝဉှိ တဿ ဗြာဟ္မဏ , မဟတော တဠာကဿ ပရိဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ဝုဒ္ဓိ ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝံ သမုပ္ပန္နာနံ ဘောဂါနံ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဟောန္တိ – ဣတ္ထိဓုတ္တော, သုရာဓုတ္တော, အက္ခဓုတ္တော, ပါပမိတ္တော ပါပသဟာယော ပါပသမ္ပဝင္ကော။

‘‘ဧဝံ သမုပ္ပန္နာနံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘောဂါနံ စတ္တာရိ အာယမုခါနိ ဟောန္တိ – န ဣတ္ထိဓုတ္တော, န သုရာဓုတ္တော, န အက္ခဓုတ္တော, ကလျာဏမိတ္တော ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော။ သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, မဟတော တဠာကဿ စတ္တာရိ စေဝ အာယမုခါနိ စတ္တာရိ စ အပါယမုခါနိ။ တဿ ပုရိသော ယာနိ စေဝ အာယမုခါနိ တာနိ ဝိဝရေယျ, ယာနိ စ အပါယမုခါနိ တာနိ ပိဒဟေယျ; ဒေဝေါ စ သမ္မာ ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ ဧဝဉှိ တဿ, ဗြာဟ္မဏ, မဟတော တဠာကဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝံ သမုပ္ပန္နာနံ ဘောဂါနံ စတ္တာရိ အာယမုခါနိ ဟောန္တိ – န ဣတ္ထိဓုတ္တော။ပေ.။ ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော။ ဣမေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ကုလပုတ္တဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတာယ သံဝတ္တန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါယ။

‘‘စတ္တာရောမေ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တဿ ဓမ္မာ သမ္ပရာယဟိတာယ သံဝတ္တန္တိ သမ္ပရာယသုခါယ။ ကတမေ စတ္တာရော? သဒ္ဓါသမ္ပဒါ, သီလသမ္ပဒါ, စာဂသမ္ပဒါ, ပညာသမ္ပဒါ။ ကတမာ စ, ဗြာဟ္မဏ, သဒ္ဓါသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, သဒ္ဓါသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗြာဟ္မဏ, သီလသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, သီလသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗြာဟ္မဏ, စာဂသမ္ပဒါ? ဣဓ , ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, စာဂသမ္ပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဗြာဟ္မဏ, ပညာသမ္ပဒါ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ကုလပုတ္တော ပညဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ပညာသမ္ပဒါ။ ဣမေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ကုလပုတ္တဿ သမ္ပရာယဟိတာယ သံဝတ္တန္တိ သမ္ပရာယသုခါယာ’’တိ။

‘‘ဥဋ္ဌာတာ ကမ္မဓေယျေသု၊ အပ္ပမတ္တော ဝိဓါနဝါ။

သမံ ကပ္ပေတိ ဇီဝိကံ၊ သမ္ဘတံ အနုရက္ခတိ။

‘‘သဒ္ဓေါ သီလေန သမ္ပန္နော၊ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရော။

နိစ္စံ မဂ္ဂံ ဝိသောဓေတိ၊ သောတ္ထာနံ သမ္ပရာယိကံ။

‘‘ဣစ္စေတေ အဋ္ဌ ဓမ္မာ စ၊ သဒ္ဓဿ ဃရမေသိနော။

အက္ခာတာ သစ္စနာမေန၊ ဥဘယတ္ထ သုခါဝဟာ။

‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတတ္ထာယ၊ သမ္ပရာယသုခါယ စ။

ဧဝမေတံ ဂဟဋ္ဌာနံ၊ စာဂေါ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဘယသုတ္တံ

၅၆. ‘‘‘ဘယ’န္တိ [စူဠနိ. ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၃၇], ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ‘ဒုက္ခ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ‘ရောဂေါ’တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ‘ဂဏ္ဍော’တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ‘သလ္လ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ‘သင်္ဂေါ’တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ‘ပင္ကော’တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ ။ ‘ဂဗ္ဘော’တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ကသ္မာ စ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘယ’န္တိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ? ယသ္မာ စ ကာမရာဂရတ္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဝိနိဗဒ္ဓေါ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာပိ ဘယာ န ပရိမုစ္စတိ, သမ္ပရာယိကာပိ ဘယာ န ပရိမုစ္စတိ, တသ္မာ ‘ဘယ’န္တိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ကသ္မာ စ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဒုက္ခ’န္တိ။ပေ.။ ‘ရောဂေါ’တိ။ ‘ဂဏ္ဍော’တိ။ ‘သလ္လ’န္တိ။ ‘သင်္ဂေါ’တိ။ ‘ပင္ကော’တိ။ ‘ဂဗ္ဘော’တိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ? ယသ္မာ စ ကာမရာဂရတ္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဝိနိဗဒ္ဓေါ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာပိ ဂဗ္ဘာ န ပရိမုစ္စတိ, သမ္ပရာယိကာပိ ဂဗ္ဘာ န ပရိမုစ္စတိ, တသ္မာ ‘ဂဗ္ဘော’တိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ’’။

‘‘ဘယံ ဒုက္ခဉ္စ ရောဂေါ စ၊ ဂဏ္ဍော သလ္လဉ္စ သင်္ဂေါ စ။

ပင္ကော ဂဗ္ဘော စ ဥဘယံ၊ ဧတေ ကာမာ ပဝုစ္စန္တိ။

ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော။

‘‘ဩတိဏ္ဏော သာတရူပေန၊ ပုန ဂဗ္ဘာယ ဂစ္ဆတိ။

ယတော စ ဘိက္ခု အာတာဣ၊ သမ္ပဇညံ [သမ္ပဇညော (သျာ. က.) သံ. နိ. ၄.၂၅၁ ပဿိတဗ္ဗံ] န ရိစ္စတိ။

‘‘သော ဣမံ ပလိပထံ ဒုဂ္ဂံ၊ အတိက္ကမ္မ တထာဝိဓေါ။

ပဇံ ဇာတိဇရူပေတံ၊ ဖန္ဒမာနံ အဝေက္ခတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမအာဟုနေယျသုတ္တံ

၅၇. ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု; ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ; ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလျာဏသဟာယော ကလျာဏသမ္ပဝင္ကော ; သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ, သမ္မာဒဿနေန သမန္နာဂတော; စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ; အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ; ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ; အာသဝါနံ ခယာ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယအာဟုနေယျသုတ္တံ

၅၈. ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု; ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ; အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု; အာရညိကော ဟောတိ ပန္တသေနာသနော; အရတိရတိသဟော ဟောတိ, ဥပ္ပန္နံ အရတိံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရတိ; ဘယဘေရဝသဟော ဟောတိ, ဥပ္ပန္နံ ဘယဘေရဝံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရတိ ; စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ; အာသဝါနံ ခယာ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမပုဂ္ဂလသုတ္တံ

၅၉. ‘‘အဋ္ဌိမေ ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလာ အာဟုနေယျာ ပါဟုနေယျာ ဒက္ခိဏေယျာ အဉ္ဇလိကရဏီယာ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ? ကတမေ အဋ္ဌ? သောတာပန္နော, သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, သကဒါဂါမီ, သကဒါဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, အနာဂါမီ, အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, အရဟာ, အရဟတ္တာယ ပဋိပန္နော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ အာဟုနေယျာ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။

‘‘စတ္တာရော စ ပဋိပန္နာ၊ စတ္တာရော စ ဖလေ ဌိတာ။

ဧသ သံဃော ဥဇုဘူတော၊ ပညာသီလသမာဟိတော။

‘‘ယဇမာနာနံ မနုဿာနံ၊ ပုညပေက္ခာန ပါဏိနံ။

ကရောတံ ဩပဓိကံ ပုညံ၊ သံဃေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယပုဂ္ဂလသုတ္တံ

၆၀. ‘‘အဋ္ဌိမေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလာ အာဟုနေယျာ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သောတာပန္နော , သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော။ပေ.။ အရဟာ, အရဟတ္တာယ ပဋိပန္နော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ အာဟုနေယျာ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။

‘‘စတ္တာရော စ ပဋိပန္နာ၊ စတ္တာရော စ ဖလေ ဌိတာ။

ဧသ သံဃော သမုက္ကဋ္ဌော၊ သတ္တာနံ အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ။

‘‘ယဇမာနာနံ မနုဿာနံ၊ ပုညပေက္ခာန ပါဏိနံ။

ကရောတံ ဩပဓိကံ ပုညံ၊ ဧတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’’န္တိ။ ဒသမံ။

ဂေါတမီဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဂေါတမီ ဩဝါဒံ သံခိတ္တံ၊ ဒီဃဇာဏု စ ဥဇ္ဇယော။

ဘယာ ဒွေ အာဟုနေယျာ စ၊ ဒွေ စ အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာတိ။