ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ

၃. ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမဥဂ္ဂသုတ္တံ

၂၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ [အဗ္ဘုတဓမ္မေဟိ (သျာ. က.)] သမန္နာဂတံ ဥဂ္ဂံ ဂဟပတိံ ဝေသာလိကံ ဓါရေထာ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဥဂ္ဂဿ ဂဟပတိနော ဝေသာလိကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဝေသာလိကော ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဥဂ္ဂံ ဂဟပတိံ ဝေသာလိကံ သော ဘိက္ခု ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဋ္ဌဟိ ခေါ တွံ, ဂဟပတိ, အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော။ ကတမေ တေ, ဂဟပတိ, အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေဟိ တွံ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော’’တိ? ‘‘န ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဇာနာမိ – ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတောတိ။ အပိ စ, ဘန္တေ, ယေ မေ အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ သံဝိဇ္ဇန္တိ, တံ သုဏောဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဂဟပတီ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဥဂ္ဂဿ ဂဟပတိနော ဝေသာလိကဿ ပစ္စဿောသိ။ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဝေသာလိကော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယဒါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ပဌမံ ဒူရတောဝ အဒ္ဒသံ; သဟ ဒဿနေနေဝ မေ, ဘန္တေ , ဘဂဝတော စိတ္တံ ပသီဒိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ပဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ’’။

‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ပသန္နစိတ္တော ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသိံ။ တဿ မေ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ , သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ; ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ မံ ဘဂဝါ အညာသိ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ, သမုဒယံ, နိရောဓံ, မဂ္ဂံ။ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ; ဧဝမေဝံ ခေါ မေ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ တတ္ထေဝ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ သံဃဉ္စ သရဏံ အဂမာသိံ, ဗြဟ္မစရိယပဉ္စမာနိ စ သိက္ခာပဒါနိ သမာဒိယိံ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ဒုတိယော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘန္တေ, စတဿော ကောမာရိယော ပဇာပတိယော အဟေသုံ။ အထ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ယေန တာ ပဇာပတိယော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ တာ ပဇာပတိယော ဧတဒဝစံ – ‘မယာ ခေါ, ဘဂိနိယော, ဗြဟ္မစရိယပဉ္စမာနိ သိက္ခာပဒါနိ သမာဒိန္နာနိ [သမာဒိဏ္ဏာနိ (သီ. က.)]။ ယာ ဣစ္ဆတိ သာ ဣဓေဝ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇတု ပုညာနိ စ ကရောတု, သကာနိ ဝါ ဉာတိကုလာနိ ဂစ္ဆတု။ ဟောတိ ဝါ ပန ပုရိသာဓိပ္ပါယော, ကဿ ဝေါ ဒမ္မီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ သာ, ဘန္တေ, ဇေဋ္ဌာ ပဇာပတိ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣတ္ထန္နာမဿ မံ, အယျပုတ္တ, ပုရိသဿ ဒေဟီ’တိ။ အထ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, တံ ပုရိသံ ပက္ကောသာပေတွာ ဝါမေန ဟတ္ထေန ပဇာပတိံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ဘိင်္ဂါရံ ဂဟေတွာ တဿ ပုရိသဿ ဩဏောဇေသိံ။ ကောမာရိံ ခေါ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဒါရံ ပရိစ္စဇန္တော နာဘိဇာနာမိ စိတ္တဿ အညထတ္တံ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, တတိယော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ ပန မေ, ဘန္တေ, ကုလေ ဘောဂါ။ တေ စ ခေါ အပ္ပဋိဝိဘတ္တာ သီလဝန္တေဟိ ကလျာဏဓမ္မေဟိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, စတုတ္ထော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယံ ခေါ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုံ ပယိရုပါသာမိ; သက္ကစ္စံယေဝ ပယိရုပါသာမိ, နော အသက္ကစ္စံ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ပဉ္စမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သော စေ, ဘန္တေ, မေ အာယသ္မာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ; သက္ကစ္စံယေဝ သုဏောမိ, နော အသက္ကစ္စံ။ နော စေ မေ သော အာယသ္မာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အဟမဿ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ ဆဋ္ဌော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပန မံ, ဘန္တေ, ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမိတွာ အာရောစေန္တိ – ‘သွာက္ခာတော, ဂဟပတိ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ, ဘန္တေ, တာ ဒေဝတာ ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘ဝဒေယျာထ ဝါ ဧဝံ ခေါ တုမှေ ဒေဝတာ နော ဝါ ဝဒေယျာထ, အထ ခေါ သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော’တိ။ န ခေါ ပနာဟံ, ဘန္တေ, အဘိဇာနာမိ တတောနိဒါနံ စိတ္တဿ ဥန္နတိံ [ဥဏ္ဏတိံ (က.) ဓ. သ. ၁၁၂၁; ဝိဘ. ၈၄၃, ၈၄၅ ပဿိတဗ္ဗံ] – ‘မံ ဝါ ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမန္တိ, အဟံ ဝါ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပါမီ’တိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, သတ္တမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယာနိမာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဒေသိတာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ, နာဟံ တေသံ ကိဉ္စိ အတ္တနိ အပ္ပဟီနံ သမနုပဿာမိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, အဋ္ဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။ ဣမေ ခေါ မေ, ဘန္တေ, အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ သံဝိဇ္ဇန္တိ။ န စ ခေါ အဟံ ဇာနာမိ – ကတမေဟိ စာဟံ [ကတမေဟိပဟံ (သီ.), ကတမေဟိပါဟံ (ဣ. က.)] အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော’’တိ။

အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဥဂ္ဂဿ ဂဟပတိနော ဝေသာလိကဿ နိဝေသနေ ပိဏ္ဍပါတံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ယာဝတကော အဟောသိ ဥဂ္ဂေန ဂဟပတိနာ ဝေသာလိကေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ, တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! ယထာ တံ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဝေသာလိကော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ, ဣမေဟေဝ ခေါ, ဘိက္ခု, အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဝေသာလိကော မယာ ဗျာကတော။ ဣမေဟိ စ ပန, ဘိက္ခု, အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဥဂ္ဂံ ဂဟပတိံ ဝေသာလိကံ ဓါရေဟီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယဥဂ္ဂသုတ္တံ

၂၂. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝဇ္ဇီသု ဝိဟရတိ ဟတ္ထိဂါမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဥဂ္ဂံ ဂဟပတိံ ဟတ္ထိဂါမကံ ဓါရေထာ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဥဂ္ဂဿ ဂဟပတိနော ဟတ္ထိဂါမကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဟတ္ထိဂါမကော ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဥဂ္ဂံ ဂဟပတိံ ဟတ္ထိဂါမကံ သော ဘိက္ခု ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဋ္ဌဟိ ခေါ တွံ, ဂဟပတိ, အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော။ ကတမေ တေ, ဂဟပတိ, အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေဟိ တွံ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော’’တိ?

‘‘န ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဇာနာမိ – ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတောတိ။ အပိ စ, ဘန္တေ, ယေ မေ အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ သံဝိဇ္ဇန္တိ, တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဂဟပတီ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဥဂ္ဂဿ ဂဟပတိနော ဟတ္ထိဂါမကဿ ပစ္စဿောသိ။ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဟတ္ထိဂါမကော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယဒါဟံ, ဘန္တေ, နာဂဝနေ ပရိစရန္တော ဘဂဝန္တံ ပဌမံ ဒူရတောဝ အဒ္ဒသံ; သဟ ဒဿနေနေဝ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော စိတ္တံ ပသီဒိ, သုရာမဒေါ စ ပဟီယိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ပဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ပသန္နစိတ္တော ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသိံ။ တဿ မေ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ; ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ မံ ဘဂဝါ အညာသိ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ, သမုဒယံ, နိရောဓံ, မဂ္ဂံ။ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ; ဧဝမေဝံ ခေါ မေ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ တတ္ထေဝ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ သံဃဉ္စ သရဏံ အဂမာသိံ, ဗြဟ္မစရိယပဉ္စမာနိ စ သိက္ခာပဒါနိ သမာဒိယိံ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ဒုတိယော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘန္တေ, စတဿော ကောမာရိယော ပဇာပတိယော အဟေသုံ။ အထ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ယေန တာ ပဇာပတိယော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ တာ ပဇာပတိယော ဧတဒဝစံ – ‘မယာ ခေါ, ဘဂိနိယော, ဗြဟ္မစရိယပဉ္စမာနိ သိက္ခာပဒါနိ သမာဒိန္နာနိ။ ယာ ဣစ္ဆတိ သာ ဣဓေဝ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇတု ပုညာနိ စ ကရောတု, သကာနိ ဝါ ဉာတိကုလာနိ ဂစ္ဆတု။ ဟောတိ ဝါ ပန ပုရိသာဓိပ္ပါယော, ကဿ ဝေါ ဒမ္မီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ သာ, ဘန္တေ, ဇေဋ္ဌာ ပဇာပတိ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣတ္ထန္နာမဿ မံ, အယျပုတ္တ, ပုရိသဿ ဒေဟီ’တိ။ အထ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, တံ ပုရိသံ ပက္ကောသာပေတွာ ဝါမေန ဟတ္ထေန ပဇာပတိံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ဘိင်္ဂါရံ ဂဟေတွာ တဿ ပုရိသဿ ဩဏောဇေသိံ။ ကောမာရိံ ခေါ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဒါရံ ပရိစ္စဇန္တော နာဘိဇာနာမိ စိတ္တဿ အညထတ္တံ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, တတိယော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ ပန မေ, ဘန္တေ, ကုလေ ဘောဂါ။ တေ စ ခေါ အပ္ပဋိဝိဘတ္တာ သီလဝန္တေဟိ ကလျာဏဓမ္မေဟိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, စတုတ္ထော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယံ ခေါ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုံ ပယိရုပါသာမိ; သက္ကစ္စံယေဝ ပယိရုပါသာမိ, နော အသက္ကစ္စံ။ သော စေ မေ အာယသ္မာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ; သက္ကစ္စံယေဝ သုဏောမိ, နော အသက္ကစ္စံ။ နော စေ မေ သော အာယသ္မာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အဟမဿ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ပဉ္စမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပန, ဘန္တေ, သံဃေ နိမန္တိတေ ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမိတွာ အာရောစေန္တိ – ‘အသုကော, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော အသုကော ပညာဝိမုတ္တော အသုကော ကာယသက္ခီ အသုကော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော [ဒိဋ္ဌပ္ပတ္တော (က.)] အသုကော သဒ္ဓါဝိမုတ္တော အသုကော ဓမ္မာနုသာရီ အသုကော သဒ္ဓါနုသာရီ အသုကော သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော အသုကော ဒုဿီလော ပါပဓမ္မော’တိ။ သသံဃံ ခေါ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ပရိဝိသန္တော နာဘိဇာနာမိ ဧဝံ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေန္တော – ‘ဣမဿ ဝါ ထောကံ ဒေမိ ဣမဿ ဝါ ဗဟုက’န္တိ။ အထ ခွါဟံ, ဘန္တေ, သမစိတ္တောဝ ဒေမိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, ဆဋ္ဌော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပန မံ, ဘန္တေ, ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမိတွာ အာရောစေန္တိ – ‘သွာက္ခာတော, ဂဟပတိ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ, ဘန္တေ, တာ ဒေဝတာ ဧဝံ ဝဒေမိ – ‘ဝဒေယျာထ ဝါ ဧဝံ ခေါ တုမှေ ဒေဝတာ နော ဝါ ဝဒေယျာထ, အထ ခေါ သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော’တိ။ န ခေါ ပနာဟံ, ဘန္တေ, အဘိဇာနာမိ တတောနိဒါနံ စိတ္တဿ ဥန္နတိံ – ‘မံ တာ ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမန္တိ, အဟံ ဝါ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပါမီ’တိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, သတ္တမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သစေ ခေါ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ပဌမတရံ ကာလံ ကရေယျံ, အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပနေတံ ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘နတ္ထိ တံ သံယောဇနံ ယေန သံယုတ္တော ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဟတ္ထိဂါမကော ပုန ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆေယျာ’တိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, အဋ္ဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သံဝိဇ္ဇတိ။ ဣမေ ခေါ မေ, ဘန္တေ, အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ သံဝိဇ္ဇန္တိ။ န စ ခေါ အဟံ ဇာနာမိ – ကတမေဟိ စာဟံ အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော’’တိ။

‘‘အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဥဂ္ဂဿ ဂဟပတိနော ဟတ္ထိဂါမကဿ နိဝေသနေ ပိဏ္ဍပါတံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ယာဝတကော အဟောသိ ဥဂ္ဂေန ဂဟပတိနာ ဟတ္ထိဂါမကေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ, တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! ယထာ တံ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဟတ္ထိဂါမကော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ, ဣမေဟေဝ ခေါ ဘိက္ခု, အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဟတ္ထိဂါမကော မယာ ဗျာကတော။ ဣမေဟိ စ ပန, ဘိက္ခု, အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဥဂ္ဂံ ဂဟပတိံ ဟတ္ထိဂါမကံ ဓါရေဟီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမဟတ္ထကသုတ္တံ

၂၃. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အာဠဝိယံ ဝိဟရတိ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သတ္တဟိ , ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဟတ္ထကံ အာဠဝကံ ဓါရေထ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? သဒ္ဓေါ ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; သီလဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; ဟိရီမာ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; ဩတ္တပ္ပီ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; ဗဟုဿုတော, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; စာဂဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; ပညဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဟတ္ထကံ အာဠဝကံ ဓါရေထာ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဟတ္ထကဿ အာဠဝကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဟတ္ထကော အာဠဝကော ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဟတ္ထကံ အာဠဝကံ သော ဘိက္ခု ဧတဒဝေါစ –

‘‘သတ္တဟိ ခေါ တွံ, အာဝုသော, အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ‘သဒ္ဓေါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; သီလဝါ။ပေ.။ ဟိရိမာ။ ဩတ္တပ္ပီ။ ဗဟုဿုတော။ စာဂဝါ။ ပညဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော’တိ။ ဣမေဟိ ခေါ တွံ, အာဝုသော, သတ္တဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော’’တိ။ ‘‘ကစ္စိတ္ထ, ဘန္တေ, န ကောစိ ဂိဟီ အဟောသိ ဩဒါတဝသနော’’တိ? ‘‘န ဟေတ္ထ, အာဝုသော , ကောစိ ဂိဟီ အဟောသိ ဩဒါတဝသနော’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, ယဒေတ္ထ န ကောစိ ဂိဟီ အဟောသိ ဩဒါတဝသနော’’တိ။

အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဟတ္ထကဿ အာဠဝကဿ နိဝေသနေ ပိဏ္ဍပါတံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဟတ္ထကဿ အာဠဝကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိံ။ အထ ခေါ, ဘန္တေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဟတ္ထကံ အာဠဝကံ ဧတဒဝစံ – ‘သတ္တဟိ ခေါ တွံ, အာဝုသော, အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? သဒ္ဓေါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; သီလဝါ။ပေ.။ ဟိရိမာ။ ဩတ္တပ္ပီ။ ဗဟုဿုတော။ စာဂဝါ။ ပညဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ တွံ, အာဝုသော, သတ္တဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘဂဝတာ ဗျာကတော’တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ဟတ္ထကော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ကစ္စိတ္ထ, ဘန္တေ, န ကောစိ ဂိဟီ အဟောသိ ဩဒါတဝသနော’တိ? ‘န ဟေတ္ထ, အာဝုသော, ကောစိ ဂိဟီ အဟောသိ ဩဒါတဝသနော’တိ။ ‘သာဓု, ဘန္တေ, ယဒေတ္ထ န ကောစိ ဂိဟီ အဟောသိ ဩဒါတဝသနော’’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! အပ္ပိစ္ဆော သော, ဘိက္ခု, ကုလပုတ္တော ။ သန္တေယေဝ အတ္တနိ ကုသလဓမ္မေ န ဣစ္ဆတိ ပရေဟိ ဉာယမာနေ [ပညာပယမာနေ (က.)]။ တေန ဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ဣမိနာပိ အဋ္ဌမေန အစ္ဆရိယေန အဗ္ဘုတေန ဓမ္မေန သမန္နာဂတံ ဟတ္ထကံ အာဠဝကံ ဓါရေဟိ, ယဒိဒံ အပ္ပိစ္ဆတာယာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယဟတ္ထကသုတ္တံ

၂၄. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အာဠဝိယံ ဝိဟရတိ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ။ အထ ခေါ ဟတ္ထကော အာဠဝကော ပဉ္စမတ္တေဟိ ဥပါသကသတေဟိ ပရိဝုတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဟတ္ထကံ အာဠဝကံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟတီ ခေါ တျာယံ, ဟတ္ထက, ပရိသာ။ ကထံ ပန တွံ, ဟတ္ထက, ဣမံ မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဏှာသီ’’တိ? ‘‘ယာနိမာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဒေသိတာနိ [အ. နိ. ၄.၃၂; ဒီ. နိ. ၃.၃၁၃] စတ္တာရိ သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ, တေဟာဟံ [တေနာဟံ (သီ.)] ဣမံ မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဏှာမိ။ အဟံ, ဘန္တေ, ယံ ဇာနာမိ – ‘အယံ ဒါနေန သင်္ဂဟေတဗ္ဗော’တိ, တံ ဒါနေန သင်္ဂဏှာမိ; ယံ ဇာနာမိ – ‘အယံ ပေယျဝဇ္ဇေန သင်္ဂဟေတဗ္ဗော’တိ, တံ ပေယျဝဇ္ဇေန သင်္ဂဏှာမိ; ယံ ဇာနာမိ – ‘အယံ အတ္ထစရိယာယ သင်္ဂဟေတဗ္ဗော’တိ, တံ အတ္ထစရိယာယ သင်္ဂဏှာမိ; ယံ ဇာနာမိ – ‘အယံ သမာနတ္တတာယ သင်္ဂဟေတဗ္ဗော’တိ, တံ သမာနတ္တတာယ သင်္ဂဏှာမိ။ သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ ပန မေ, ဘန္တေ, ကုလေ ဘောဂါ။ ဒလိဒ္ဒဿ ခေါ နော တထာ သောတဗ္ဗံ မညန္တီ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, ဟတ္ထက! ယောနိ ခေါ တျာယံ, ဟတ္ထက, မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဟေတုံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဟတ္ထက, အတီတမဒ္ဓါနံ မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဟေသုံ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေဟေဝ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဟေသုံ။ ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဟတ္ထက, အနာဂတမဒ္ဓါနံ မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဏှိဿန္တိ , သဗ္ဗေ တေ ဣမေဟေဝ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဏှိဿန္တိ။ ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဟတ္ထက, ဧတရဟိ မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဏှန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေဟေဝ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ မဟတိံ ပရိသံ သင်္ဂဏှန္တီ’’တိ။

အထ ခေါ ဟတ္ထကော အာဠဝကော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အစိရပက္ကန္တေ ဟတ္ထကေ အာဠဝကေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဟတ္ထကံ အာဠဝကံ ဓါရေထ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? သဒ္ဓေါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; သီလဝါ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ဟိရီမာ။ ဩတ္တပ္ပီ။ ဗဟုဿုတော။ စာဂဝါ။ ပညဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော; အပ္ပိစ္ဆော, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထကော အာဠဝကော။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ အစ္ဆရိယေဟိ အဗ္ဘုတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဟတ္ထကံ အာဠဝကံ ဓါရေထာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. မဟာနာမသုတ္တံ

၂၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါသကော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, မဟာနာမ, ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, သသံဃံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ; ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော သီလဝါ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, မဟာနာမ , ဥပါသကော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော သီလဝါ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, နော ပရဟိတာယာ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော အတ္တနာဝ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ဟောတိ, နော ပရံ သဒ္ဓါသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ [သမာဒါပေတိ (?)]; အတ္တနာဝ သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ, နော ပရံ သီလသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာဝ စာဂသမ္ပန္နော ဟောတိ, နော ပရံ စာဂသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာဝ ဘိက္ခူနံ ဒဿနကာမော ဟောတိ, နော ပရံ ဘိက္ခူနံ ဒဿနေ သမာဒပေတိ; အတ္တနာဝ သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမော ဟောတိ, နော ပရံ သဒ္ဓမ္မဿဝနေ သမာဒပေတိ; အတ္တနာဝ သုတာနံ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ, နော ပရံ ဓမ္မဓါရဏာယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာဝ သုတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ, နော ပရံ အတ္ထူပပရိက္ခာယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာဝ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ, နော ပရံ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာ သမာဒပေတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, နော ပရဟိတာယာ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော အတ္တဟိတာယ စ ပဋိပန္နော ဟောတိ ပရဟိတာယ စာ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော အတ္တနာ စ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ဟောတိ, ပရဉ္စ သဒ္ဓါသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ, ပရဉ္စ သီလသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ စာဂသမ္ပန္နော ဟောတိ, ပရဉ္စ စာဂသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ ဘိက္ခူနံ ဒဿနကာမော ဟောတိ, ပရဉ္စ ဘိက္ခူနံ ဒဿနေ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမော ဟောတိ, ပရဉ္စ သဒ္ဓမ္မဿဝနေ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ သုတာနံ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ, ပရဉ္စ ဓမ္မဓါရဏာယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ သုတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ, ပရဉ္စ အတ္ထူပပရိက္ခာယ သမာဒပေတိ, အတ္တနာ စ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ, ပရဉ္စ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာ သမာဒပေတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော အတ္တဟိတာယ စ ပဋိပန္နော ဟောတိ ပရဟိတာယ စာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဇီဝကသုတ္တံ

၂၆. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဇီဝကမ္ဗဝနေ။ အထ ခေါ ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါသကော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, ဇီဝက, ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, သသံဃံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ; ဧတ္တာဝတာ ခေါ ဇီဝက, ဥပါသကော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော သီလဝါ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, ဇီဝက, ဥပါသကော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဇီဝက, ဥပါသကော သီလဝါ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, နော ပရဟိတာယာ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, ဇီဝက, ဥပါသကော အတ္တနာဝ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ဟောတိ, နော ပရံ သဒ္ဓါသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ။ပေ.။ အတ္တနာဝ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ, နော ပရံ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာ သမာဒပေတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဇီဝက, ဥပါသကော အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, နော ပရဟိတာယာ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော အတ္တဟိတာယ စ ပဋိပန္နော ဟောတိ ပရဟိတာယ စာ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, ဇီဝက, ဥပါသကော အတ္တနာ စ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ဟောတိ, ပရဉ္စ သဒ္ဓါသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ, ပရဉ္စ သီလသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ စာဂသမ္ပန္နော ဟောတိ, ပရဉ္စ စာဂသမ္ပဒါယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ ဘိက္ခူနံ ဒဿနကာမော ဟောတိ, ပရဉ္စ ဘိက္ခူနံ ဒဿနေ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမော ဟောတိ, ပရဉ္စ သဒ္ဓမ္မဿဝနေ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ သုတာနံ ဓမ္မာနံ ဓါရဏဇာတိကော ဟောတိ, ပရဉ္စ ဓမ္မဓါရဏာယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ သုတာနံ ဓမ္မာနံ အတ္ထူပပရိက္ခိတာ ဟောတိ, ပရဉ္စ အတ္ထူပပရိက္ခာယ သမာဒပေတိ; အတ္တနာ စ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ, ပရဉ္စ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာ သမာဒပေတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဇီဝက, ဥပါသကော အတ္တဟိတာယ စ ပဋိပန္နော ဟောတိ ပရဟိတာယ စာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမဗလသုတ္တံ

၂၇. ‘‘အဋ္ဌိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဗလာနိ။ ကတမာနိ အဋ္ဌ? ရုဏ္ဏဗလာ, ဘိက္ခဝေ, ဒါရကာ, ကောဓဗလာ မာတုဂါမာ, အာဝုဓဗလာ စောရာ, ဣဿရိယဗလာ ရာဇာနော, ဥဇ္ဈတ္တိဗလာ ဗာလာ, နိဇ္ဈတ္တိဗလာ ပဏ္ဍိတာ, ပဋိသင်္ခါနဗလာ ဗဟုဿုတာ, ခန္တိဗလာ သမဏဗြာဟ္မဏာ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ဗလာနီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယဗလသုတ္တံ

၂၈. အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိ နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဗလာနိ, ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပဋိဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝါ’’’တိ? ‘‘အဋ္ဌ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဗလာနိ, ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပဋိဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝါ’’’တိ။

‘‘ကတမာနိ အဋ္ဌ? [အ. နိ. ၁၀.၉၀; ပဋိ. မ. ၂.၄၄] ဣဓ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော အနိစ္စတော သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော အနိစ္စတော သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ, ဣဒမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပဋိဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝါ’’’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ, ဣဒမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပဋိဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝါ’’’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဝိဝေကနိန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ ဝိဝေကပေါဏံ ဝိဝေကပဗ္ဘာရံ ဝိဝေကဋ္ဌံ နေက္ခမ္မာဘိရတံ ဗျန္တိဘူတံ သဗ္ဗသော အာသဝဋ္ဌာနိယေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဝိဝေကနိန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ ဝိဝေကပေါဏံ ဝိဝေကပဗ္ဘာရံ ဝိဝေကဋ္ဌံ နေက္ခမ္မာဘိရတံ ဗျန္တိဘူတံ သဗ္ဗသော အာသဝဋ္ဌာနိယေဟိ ဓမ္မေဟိ, ဣဒမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပဋိဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝါ’’’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဟောန္တိ သုဘာဝိတာ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဟောန္တိ သုဘာဝိတာ, ဣဒမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပဋိဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝါ’’’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဟောန္တိ သုဘာဝိတာ။ပေ.။ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဟောန္တိ သုဘာဝိတာနိ။ပေ.။ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဟောန္တိ သုဘာဝိတာ။ပေ.။ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝိတော ဟောတိ သုဘာဝိတော။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဘာဝိတော ဟောတိ သုဘာဝိတော, ဣဒမ္ပိ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပဋိဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝါ’’’တိ။

‘‘ဣမာနိ ခေါ, ဘန္တေ, အဋ္ဌ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ဗလာနိ, ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပဋိဇာနာတိ – ‘ခီဏာ မေ အာသဝါ’’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. အက္ခဏသုတ္တံ

၂၉. ‘‘‘ခဏကိစ္စော လောကော, ခဏကိစ္စော လောကော’တိ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဘာသတိ, နော စ ခေါ သော ဇာနာတိ ခဏံ ဝါ အက္ခဏံ ဝါ။ အဋ္ဌိမေ, ဘိက္ခဝေ, အက္ခဏာ အသမယာ ဗြဟ္မစရိယဝါသာယ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, ဓမ္မော စ ဒေသိယတိ ဩပသမိကော ပရိနိဗ္ဗာနိကော သမ္ဗောဓဂါမီ သုဂတပ္ပဝေဒိတော; အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော နိရယံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော အက္ခဏော အသမယော ဗြဟ္မစရိယဝါသာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, ဓမ္မော စ ဒေသိယတိ ဩပသမိကော ပရိနိဗ္ဗာနိကော သမ္ဗောဓဂါမီ သုဂတပ္ပဝေဒိတော; အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော အညတရံ ဒီဃာယုကံ ဒေဝနိကာယံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော ပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ, သော စ ဟောတိ အဝိညာတာရေသု မိလက္ခေသု [မိလက္ခူသု (သျာ. က.) ဒီ. နိ. ၃.၃၅၈], ယတ္ထ နတ္ထိ ဂတိ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ။ပေ.။ ပဉ္စမော အက္ခဏော အသမယော ဗြဟ္မစရိယဝါသာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ, သော စ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဝိပရီတဒဿနော – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာ ပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ , သော စ ဟောတိ ဒုပ္ပညော ဇဠော ဧဠမူဂေါ အပ္ပဋိဗလော သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတဿ အတ္ထမညာတုံ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တမော အက္ခဏော အသမယော ဗြဟ္မစရိယဝါသာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စ လောကေ အနုပ္ပန္နော ဟောတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ ဓမ္မော စ န ဒေသိယတိ ဩပသမိကော ပရိနိဗ္ဗာနိကော သမ္ဗောဓဂါမီ သုဂတပ္ပဝေဒိတော။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ, သော စ ဟောတိ ပညဝါ အဇဠော အနေဠမူဂေါ ပဋိဗလော သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတဿ အတ္ထမညာတုံ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌမော အက္ခဏော အသမယော ဗြဟ္မစရိယဝါသာယ။ ‘ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ အက္ခဏာ အသမယာ ဗြဟ္မစရိယဝါသာယ’’’။

‘‘ဧကောဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ခဏော စ သမယော စ ဗြဟ္မစရိယဝါသာယ။ ကတမော ဧကော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ ဓမ္မော စ ဒေသိယတိ ဩပသမိကော ပရိနိဗ္ဗာနိကော သမ္ဗောဓဂါမီ သုဂတပ္ပဝေဒိတော။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ, သော စ ဟောတိ ပညဝါ အဇဠော အနေဠမူဂေါ ပဋိဗလော သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတဿ အတ္ထမညာတုံ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကောဝ ခဏော စ သမယော စ ဗြဟ္မစရိယဝါသာယာ’’တိ။

‘‘မနုဿလာဘံ [မနုဿလောကံ (သျာ.)] လဒ္ဓါန၊ သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ။

ယေ ခဏံ နာဓိဂစ္ဆန္တိ၊ အတိနာမေန္တိ တေ ခဏံ။

‘‘ဗဟူ ဟိ အက္ခဏာ ဝုတ္တာ၊ မဂ္ဂဿ အန္တရာယိကာ။

ကဒါစိ ကရဟစိ လောကေ၊ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ တထာဂတာ။

‘‘တယိဒံ [တဿိဒံ (က.)] သမ္မုခီဘူတံ၊ ယံ လောကသ္မိံ သုဒုလ္လဘံ။

မနုဿပဋိလာဘော စ၊ သဒ္ဓမ္မဿ စ ဒေသနာ။

အလံ ဝါယမိတုံ တတ္ထ၊ အတ္တကာမေန [အတ္ထကာမေန (သီ. သျာ. က.)] ဇန္တုနာ။

‘‘ကထံ ဝိဇညာ သဒ္ဓမ္မံ၊ ခဏော ဝေ [ဝေါ (သျာ.)] မာ ဥပစ္စဂါ။

ခဏာတီတာ ဟိ သောစန္တိ၊ နိရယမှိ သမပ္ပိတာ။

‘‘ဣဓ စေ နံ ဝိရာဓေတိ၊ သဒ္ဓမ္မဿ နိယာမတံ [နိယာမိတံ (သျာ.)]။

ဝါဏိဇောဝ အတီတတ္ထော၊ စိရတ္တံ [စိရန္တံ (က.)] အနုတပိဿတိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာနိဝုတော ပေါသော၊ သဒ္ဓမ္မံ အပရာဓိကော။

ဇာတိမရဏသံသာရံ၊ စိရံ ပစ္စနုဘောဿတိ။

‘‘ယေ စ လဒ္ဓါ မနုဿတ္တံ၊ သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ။

အကံသု သတ္ထု ဝစနံ၊ ကရိဿန္တိ ကရောန္တိ ဝါ။

‘‘ခဏံ ပစ္စဝိဒုံ လောကေ၊ ဗြဟ္မစရိယံ အနုတ္တရံ။

ယေ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု၊ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ။

‘‘ယေ သံဝရာ စက္ခုမတာ၊ ဒေသိတာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။

တေသု [တေသံ (က.)] ဂုတ္တော သဒါ သတော၊ ဝိဟရေ အနဝဿုတော။

‘‘သဗ္ဗေ အနုသယေ ဆေတွာ၊ မာရဓေယျပရာနုဂေ။

တေ ဝေ ပါရင်္ဂတာ [ပါရဂတာ (သီ. သျာ. ဣ.)] လောကေ၊ ယေ ပတ္တာ အာသဝက္ခယ’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀. အနုရုဒ္ဓမဟာဝိတက္ကသုတ္တံ

၃၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဘဂ္ဂေသု ဝိဟရတိ သုံသုမာရဂိရေ ဘေသကဠာဝနေ မိဂဒါယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ စေတီသု ဝိဟရတိ ပါစီနဝံသဒါယေ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘အပ္ပိစ္ဆဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မဟိစ္ဆဿ; သန္တုဋ္ဌဿာယံ ဓမ္မော , နာယံ ဓမ္မော အသန္တုဋ္ဌဿ; ပဝိဝိတ္တဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော သင်္ဂဏိကာရာမဿ; အာရဒ္ဓဝီရိယဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ကုသီတဿ; ဥပဋ္ဌိတဿတိဿာယံ [ဥပဋ္ဌိတသတိဿာယံ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မုဋ္ဌဿတိဿ [မုဋ္ဌသတိဿ (သီ. သျာ. ဣ.)]; သမာဟိတဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသမာဟိတဿ; ပညဝတော အယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ဒုပ္ပညဿာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ; ဧဝမေဝံ – ဘဂ္ဂေသု သုံသုမာရဂိရေ ဘေသကဠာဝနေ မိဂဒါယေ အန္တရဟိတော စေတီသု ပါစီနဝံသဒါယေ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ သမ္မုခေ ပါတုရဟောသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ အာယသ္မာပိ ခေါ အနုရုဒ္ဓေါ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ

နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သာဓု သာဓု, အနုရုဒ္ဓ! သာဓု ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, (ယံ တံ မဟာပုရိသဝိတက္ကံ) [သတ္တ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ (သီ. ဣ.) ဒီ. နိ. ၃.၃၅၈] ဝိတက္ကေသိ – ‘အပ္ပိစ္ဆဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မဟိစ္ဆဿ; သန္တုဋ္ဌဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသန္တုဋ္ဌဿ; ပဝိဝိတ္တဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော သင်္ဂဏိကာရာမဿ; အာရဒ္ဓဝီရိယဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ကုသီတဿ; ဥပဋ္ဌိတဿတိဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မုဋ္ဌဿတိဿ; သမာဟိတဿာယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသမာဟိတဿ; ပညဝတော အယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ဒုပ္ပညဿာ’တိ။ တေန ဟိ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမမ္ပိ အဋ္ဌမံ မဟာပုရိသဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဟိ – ‘နိပ္ပပဉ္စာရာမဿာယံ ဓမ္မော နိပ္ပပဉ္စရတိနော, နာယံ ဓမ္မော ပပဉ္စာရာမဿ ပပဉ္စရတိနော’’’တိ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, တတော တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ယာဝဒေဝ [ယာဝဒေ (သံ. နိ. ၂.၁၅၂)] အာကင္ခိဿသိ, ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿသိ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, တတော တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ယာဝဒေဝ အာကင္ခိဿသိ, ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿသိ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, တတော တွံ, အနုရုဒ္ဓ , ယာဝဒေဝ အာကင္ခိဿသိ, ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရိဿသိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒိဿသိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿသိ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, တတော တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ယာဝဒေဝ အာကင္ခိဿသိ, သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿသိ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ စ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, ဣမေသဉ္စ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿသိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, တတော တုယှံ, အနုရုဒ္ဓ, သေယျထာပိ နာမ ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ နာနာရတ္တာနံ ဒုဿာနံ ဒုဿကရဏ္ဍကော ပူရော; ဧဝမေဝံ တေ ပံသုကူလစီဝရံ ခါယိဿတိ သန္တုဋ္ဌဿ ဝိဟရတော ရတိယာ အပရိတဿာယ ဖာသုဝိဟာရာယ ဩက္ကမနာယ နိဗ္ဗာနဿ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ စ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, ဣမေသဉ္စ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿသိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, တတော တုယှံ, အနုရုဒ္ဓ, သေယျထာပိ နာမ ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ သာလီနံ ဩဒနော ဝိစိတကာဠကော အနေကသူပေါ အနေကဗျဉ္ဇနော; ဧဝမေဝံ တေ ပိဏ္ဍိယာလောပဘောဇနံ ခါယိဿတိ သန္တုဋ္ဌဿ ဝိဟရတော ရတိယာ အပရိတဿာယ ဖာသုဝိဟာရာယ ဩက္ကမနာယ နိဗ္ဗာနဿ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ စ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, ဣမေသဉ္စ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿသိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, တတော တုယှံ, အနုရုဒ္ဓ, သေယျထာပိ နာမ ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ ကူဋာဂါရံ ဥလ္လိတ္တာဝလိတ္တံ နိဝါတံ ဖုသိတဂ္ဂဠံ ပိဟိတဝါတပါနံ; ဧဝမေဝံ တေ ရုက္ခမူလသေနာသနံ ခါယိဿတိ သန္တုဋ္ဌဿ ဝိဟရတော ရတိယာ အပရိတဿာယ ဖာသုဝိဟာရာယ ဩက္ကမနာယ နိဗ္ဗာနဿ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ စ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, ဣမေသဉ္စ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿသိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, တတော တုယှံ, အနုရုဒ္ဓ , သေယျထာပိ နာမ ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ ပလ္လင္ကော ဂေါနကတ္ထတော ပဋိကတ္ထတော ပဋလိကတ္ထတော ကဒလိမိဂပဝရပစ္စတ္ထရဏော [ကာဒလိ။ ပစ္စတ္ထရဏော (သီ.)] သဥတ္တရစ္ဆဒေါ ဥဘတောလောဟိတကူပဓါနော; ဧဝမေဝံ တေ တိဏသန္ထာရကသယနာသနံ ခါယိဿတိ သန္တုဋ္ဌဿ ဝိဟရတော ရတိယာ အပရိတဿာယ ဖာသုဝိဟာရာယ ဩက္ကမနာယ နိဗ္ဗာနဿ။

‘‘ယတော ခေါ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, ဣမေ စ အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေဿသိ, ဣမေသဉ္စ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿသိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, တတော တုယှံ, အနုရုဒ္ဓ, သေယျထာပိ နာမ ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ နာနာဘေသဇ္ဇာနိ, သေယျထိဒံ – သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ; ဧဝမေဝံ တေ ပူတိမုတ္တဘေသဇ္ဇံ ခါယိဿတိ သန္တုဋ္ဌဿ ဝိဟရတော ရတိယာ အပရိတဿာယ ဖာသုဝိဟာရာယ ဩက္ကမနာယ နိဗ္ဗာနဿ။ တေန ဟိ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, အာယတိကမ္ပိ ဝဿာဝါသံ ဣဓေဝ စေတီသု ပါစီနဝံသဒါယေ ဝိဟရေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဣမိနာ ဩဝါဒေန ဩဝဒိတွာ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝံ – စေတီသု ပါစီနဝံသဒါယေ အန္တရဟိတော ဘဂ္ဂေသု သုံသုမာရဂိရေ ဘေသကဠာဝနေ မိဂဒါယေ ပါတုရဟောသီတိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အဋ္ဌ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ။ပေ.။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ မဟာပုရိသဝိတက္ကာ? အပ္ပိစ္ဆဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မဟိစ္ဆဿ; သန္တုဋ္ဌဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသန္တုဋ္ဌဿ; ပဝိဝိတ္တဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော သင်္ဂဏိကာရာမဿ; အာရဒ္ဓဝီရိယဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ကုသီတဿ; ဥပဋ္ဌိတဿတိဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မုဋ္ဌဿတိဿ; သမာဟိတဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသမာဟိတဿ; ပညဝတော အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ဒုပ္ပညဿ; နိပ္ပပဉ္စာရာမဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော နိပ္ပပဉ္စရတိနော, နာယံ ဓမ္မော ပပဉ္စာရာမဿ ပပဉ္စရတိနော’’။

‘‘‘အပ္ပိစ္ဆဿာယံ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မဟိစ္ဆဿာ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အပ္ပိစ္ဆော သမာနော ‘အပ္ပိစ္ဆောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ န ဣစ္ဆတိ, သန္တုဋ္ဌော သမာနော ‘သန္တုဋ္ဌောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ န ဣစ္ဆတိ, ပဝိဝိတ္တော သမာနော ‘ပဝိဝိတ္တောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ န ဣစ္ဆတိ, အာရဒ္ဓဝီရိယော သမာနော ‘အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ န ဣစ္ဆတိ, ဥပဋ္ဌိတဿတိ သမာနော ‘ဥပဋ္ဌိတဿတီတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ န ဣစ္ဆတိ, သမာဟိတော သမာနော ‘သမာဟိတောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ န ဣစ္ဆတိ, ပညဝါ သမာနော ‘ပညဝါတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ န ဣစ္ဆတိ, နိပ္ပပဉ္စာရာမော သမာနော ‘နိပ္ပပဉ္စာရာမောတိ မံ ဇာနေယျု’န္တိ န ဣစ္ဆတိ။ ‘အပ္ပိစ္ဆဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မဟိစ္ဆဿာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘သန္တုဋ္ဌဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသန္တုဋ္ဌဿာ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန။ ‘သန္တုဋ္ဌဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသန္တုဋ္ဌဿာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ပဝိဝိတ္တဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော သင်္ဂဏိကာရာမဿာ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပဝိဝိတ္တဿ ဝိဟရတော ဘဝန္တိ ဥပသင်္ကမိတာရော ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ရာဇာနော ရာဇမဟာမတ္တာ တိတ္ထိယာ တိတ္ထိယသာဝကာ။ တတြ ဘိက္ခု ဝိဝေကနိန္နေန စိတ္တေန ဝိဝေကပေါဏေန ဝိဝေကပဗ္ဘာရေန ဝိဝေကဋ္ဌေန နေက္ခမ္မာဘိရတေန အညဒတ္ထု ဥယျောဇနိကပဋိသံယုတ္တံယေဝ ကထံ ကတ္တာ [ပဝတ္တာ (က.)] ဟောတိ။ ‘ပဝိဝိတ္တဿာယံ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော သင်္ဂဏိကာရာမဿာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ကုသီတဿာ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ‘အာရဒ္ဓဝီရိယဿာယံ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ကုသီတဿာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဥပဋ္ဌိတဿတိဿာယံ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော မုဋ္ဌဿတိဿာ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ ‘ဥပဋ္ဌိတဿတိဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော, မုဋ္ဌဿတိဿာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘သမာဟိတဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသမာဟိတဿာ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ‘သမာဟိတဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော အသမာဟိတဿာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ပညဝတော အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ဒုပ္ပညဿာ’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ‘ပညဝတော အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော ဒုပ္ပညဿာ’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘နိပ္ပပဉ္စာရာမဿာယံ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော နိပ္ပပဉ္စရတိနော, နာယံ ဓမ္မော ပပဉ္စာရာမဿ ပပဉ္စရတိနော’တိ, ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပပဉ္စနိရောဓေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ။ ‘နိပ္ပပဉ္စာရာမဿာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော, နိပ္ပပဉ္စရတိနော, နာယံ ဓမ္မော ပပဉ္စာရာမဿ ပပဉ္စရတိနော’တိ, ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ အာယတိကမ္ပိ ဝဿာဝါသံ တတ္ထေဝ စေတီသု ပါစီနဝံသဒါယေ ဝိဟာသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ အရဟတံ အဟောသီတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ အရဟတ္တပ္ပတ္တော တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –

[ထေရဂါ. ၉၀၁-၉၀၃] ‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော။

မနောမယေန ကာယေန၊ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိ။

‘‘ယထာ မေ အဟု သင်္ကပ္ပော၊ တတော ဥတ္တရိ ဒေသယိ။

နိပ္ပပဉ္စရတော ဗုဒ္ဓေါ၊ နိပ္ပပဉ္စံ အဒေသယိ။

‘‘တဿာဟံ ဓမ္မမညာယ၊ ဝိဟာသိံ သာသနေ ရတော။

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။ ဒသမံ။

ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ဥဂ္ဂါ ဒွေ စ ဟတ္ထကာ၊ မဟာနာမေန ဇီဝကော။

ဒွေ ဗလာ အက္ခဏာ ဝုတ္တာ၊ အနုရုဒ္ဓေန တေ ဒသာတိ။