မဟာဝဂ္ဂေါ

၂. မဟာဝဂ္ဂေါ

၁. ဝေရဉ္ဇသုတ္တံ

၁၁. [ပါရာ. ၁ အာဒယော] ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေရဉ္ဇာယံ ဝိဟရတိ နဠေရုပုစိမန္ဒမူလေ။ အထ ခေါ ဝေရဉ္ဇော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ [သာရာဏီယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝေရဉ္ဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သုတံ မေတံ, ဘော ဂေါတမ – ‘န သမဏော ဂေါတမော ဗြာဟ္မဏေ ဇိဏ္ဏေ ဝုဍ္ဎေ မဟလ္လကေ အဒ္ဓဂတေ ဝယောအနုပ္ပတ္တေ အဘိဝါဒေတိ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌေတိ ဝါ အာသနေန ဝါ နိမန္တေတီ’တိ။ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, တထေဝ။ န ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော ဗြာဟ္မဏေ ဇိဏ္ဏေ ဝုဍ္ဎေ မဟလ္လကေ အဒ္ဓဂတေ ဝယောအနုပ္ပတ္တေ အဘိဝါဒေတိ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌေတိ ဝါ အာသနေန ဝါ နိမန္တေတိ။ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, န သမ္ပန္နမေဝါ’’တိ။ ‘‘နာဟံ တံ, ဗြာဟ္မဏ, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ယမဟံ အဘိဝါဒေယျံ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌေယျံ ဝါ အာသနေန ဝါ နိမန္တေယျံ။ ယဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတော အဘိဝါဒေယျ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌေယျ ဝါ အာသနေန ဝါ နိမန္တေယျ, မုဒ္ဓါပိ တဿ ဝိပတေယျာ’’တိ။

‘‘အရသရူပေါ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ! ‘‘အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အရသရူပေါ သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ယေ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ရူပရသာ သဒ္ဒရသာ ဂန္ဓရသာ ရသရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗရသာ, တေ တထာဂတဿ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ [အနဘာဝကတာ (သီ. ဣ.)] အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အရသရူပေါ သမဏော ဂေါတမော’တိ, နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ [ဝဒေသိ (သီ. က.)]။

‘‘နိဗ္ဘောဂေါ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ! ‘‘အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘နိဗ္ဘောဂေါ သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ယေ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ရူပဘောဂါ သဒ္ဒဘောဂါ ဂန္ဓဘောဂါ ရသဘောဂါ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဘောဂါ, တေ တထာဂတဿ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘နိဗ္ဘောဂေါ သမဏော ဂေါတမော’တိ, နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ။

‘‘အကိရိယဝါဒေါ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ! ‘‘အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော’တိ။ အဟဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, အကိရိယံ ဝဒါမိ ကာယဒုစ္စရိတဿ ဝစီဒုစ္စရိတဿ မနောဒုစ္စရိတဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အကိရိယံ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော’တိ, နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ။

‘‘ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ! ‘‘အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော’တိ။ အဟဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥစ္ဆေဒံ ဝဒါမိ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥစ္ဆေဒံ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော’တိ, နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ။

‘‘ဇေဂုစ္ဆီ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ! ‘‘အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဇေဂုစ္ဆီ သမဏော ဂေါတမော’တိ။ အဟဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, ဇိဂုစ္ဆာမိ ကာယဒုစ္စရိတေန ဝစီဒုစ္စရိတေန မနောဒုစ္စရိတေန; ဇိဂုစ္ဆာမိ အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဇေဂုစ္ဆီ သမဏော ဂေါတမော’တိ, နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ။

‘‘ဝေနယိကော ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ! ‘‘အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော’တိ။ အဟဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော’တိ, နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ။

‘‘တပဿီ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ! ‘‘အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘တပဿီ သမဏော ဂေါတမော’တိ။ တပနီယာဟံ , ဗြာဟ္မဏ, ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဝဒါမိ ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ။ ယဿ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, တပနီယာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ, တမဟံ ‘တပဿီ’တိ ဝဒါမိ။ တထာဂတဿ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, တပနီယာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘တပဿီ သမဏော ဂေါတမော’တိ, နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ။

‘‘အပဂဗ္ဘော ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ! ‘‘အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ယဿ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယျာ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ , တမဟံ ‘အပဂဗ္ဘော’တိ ဝဒါမိ။ တထာဂတဿ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ , အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယျာ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော’တိ, နော စ ခေါ ယံ တွံ သန္ဓာယ ဝဒေသိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍာနိ အဋ္ဌ ဝါ ဒသ ဝါ ဒွါဒသ ဝါ။ တာနာဿု ကုက္ကုဋိယာ သမ္မာ အဓိသယိတာနိ သမ္မာ ပရိသေဒိတာနိ သမ္မာ ပရိဘာဝိတာနိ။ ယော နု ခေါ တေသံ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကာနံ ပဌမတရံ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇေယျ, ကိန္တိ သွာဿ ဝစနီယော – ‘ဇေဋ္ဌော ဝါ ကနိဋ္ဌော ဝါ’’’တိ? ‘‘ဇေဋ္ဌော တိဿ, ဘော ဂေါတမ, ဝစနီယော။ သော ဟိ နေသံ, ဘော ဂေါတမ, ဇေဋ္ဌော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ အဟံ, ဗြာဟ္မဏ, အဝိဇ္ဇာဂတာယ ပဇာယ အဏ္ဍဘူတာယ ပရိယောနဒ္ဓါယ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ ဧကောဝ လောကေ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ အဟဉှိ, ဗြာဟ္မဏ , ဇေဋ္ဌော သေဋ္ဌော လောကဿ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ, ဗြာဟ္မဏ, ဝီရိယံ အဟောသိ အသလ္လီနံ, ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ, ပဿဒ္ဓေါ ကာယော အသာရဒ္ဓေါ, သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ; ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ; ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရာမိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေမိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ; သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော။ သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော။ သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ။

‘‘အယံ ခေါ မေ, ဗြာဟ္မဏ, ရတ္တိယာ ပဌမေ ယာမေ ပဌမာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော, ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။ အယံ ခေါ မေ, ဗြာဟ္မဏ, ပဌမာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ, ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ, မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ, အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာတိ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ, ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ, မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ, အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ, သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ, သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ။

‘‘အယံ ခေါ မေ, ဗြာဟ္မဏ, ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ ဒုတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော, ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။ အယံ ခေါ မေ, ဗြာဟ္မဏ, ဒုတိယာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ; ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဿ မေ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ အဟောသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိံ။

‘‘အယံ ခေါ မေ, ဗြာဟ္မဏ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော အာလောကော ဥပ္ပန္နော , ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။ အယံ ခေါ မေ, ဗြာဟ္မဏ, တတိယာ အဘိနိဗ္ဘိဒါ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဝေရဉ္ဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဇေဋ္ဌော ဘဝံ ဂေါတမော, သေဋ္ဌော ဘဝံ ဂေါတမော။ အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ [နိကုဇ္ဇိတံ (က.)] ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂. သီဟသုတ္တံ

၁၂. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ထာဂါရေ [သန္ဓာဂါရေ (က.)] သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သီဟော သေနာပတိ နိဂဏ္ဌသာဝကော တဿံ ပရိသာယံ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တထာ ဟိမေ သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ထာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ယံနူနာဟံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမေယျံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော [နာထပုတ္တော (က. သီ.), နာတပုတ္တော (က. သီ.)] တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတု’’န္တိ။

‘‘ကိံ ပန တွံ, သီဟ, ကိရိယဝါဒေါ သမာနော အကိရိယဝါဒံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿသိ? သမဏော ဟိ, သီဟ, ဂေါတမော အကိရိယဝါဒေါ, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’တိ။ အထ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ယော အဟောသိ ဂမိယာဘိသင်္ခါရော [ဂမိကာဘိသင်္ခါရော (က. သီ.) မဟာဝ. ၂၉၀] ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ, သော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ထာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ။ပေ.။ ဓမ္မဿ။ပေ.။ သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တထာ ဟိမေ သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ထာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ။ပေ.။ သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ယံနူနာဟံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမေယျံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတု’’န္တိ။

‘‘ကိံ ပန တွံ, သီဟ, ကိရိယဝါဒေါ သမာနော အကိရိယဝါဒံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿသိ? သမဏော ဟိ, သီဟ, ဂေါတမော အကိရိယဝါဒေါ အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ယော အဟောသိ ဂမိယာဘိသင်္ခါရော ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ, သော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။

တတိယမ္ပိ ခေါ သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ထာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ။ပေ.။ ဓမ္မဿ။ပေ.။ သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တထာ ဟိမေ သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ထာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ကိံ ဟိမေ ကရိဿန္တိ နိဂဏ္ဌာ အပလောကိတာ ဝါ အနပလောကိတာ ဝါ? ယံနူနာဟံ အနပလောကေတွာဝ နိဂဏ္ဌေ [နိဂဏ္ဌံ (သျာ. က.) မဟာဝ. ၂၉၀ ပဿိတဗ္ဗံ] တံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမေယျံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။

အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ပဉ္စမတ္တေဟိ ရထသတေဟိ ဒိဝါဒိဝဿ ဝေသာလိယာ နိယျာသိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ အဂမာသိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သီဟော သေနာပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ။ ယေ တေ, ဘန္တေ, ဧဝမာဟံသု – ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ, ကစ္စိ တေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဝုတ္တဝါဒိနော န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောန္တိ န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ [ဝါဒါနုပါတော (က. သီ. သျာ.) အ. နိ. ၃.၅၈; ၅.၅] ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ? အနဗ္ဘက္ခာတုကာမာ ဟိ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တ’’န္တိ။

‘‘အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ ။

‘‘အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ဥစ္ဆေဒါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဇေဂုစ္ဆီ သမဏော ဂေါတမော, ဇေဂုစ္ဆိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘အတ္ထိ , သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘အတ္ထိ , သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘တပဿီ သမဏော ဂေါတမော, တပဿိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော, အပဂဗ္ဘတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အဿာသကော သမဏော ဂေါတမော, အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ? အဟဉှိ, သီဟ, အကိရိယံ ဝဒါမိ ကာယဒုစ္စရိတဿ ဝစီဒုစ္စရိတဿ မနောဒုစ္စရိတဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အကိရိယံ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ? အဟဉှိ, သီဟ, ကိရိယံ ဝဒါမိ ကာယသုစရိတဿ ဝစီသုစရိတဿ မနောသုစရိတဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ကိရိယံ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ဥစ္ဆေဒါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ? အဟဉှိ, သီဟ, ဥစ္ဆေဒံ ဝဒါမိ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥစ္ဆေဒံ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ဥစ္ဆေဒါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဇေဂုစ္ဆီ သမဏော ဂေါတမော, ဇေဂုစ္ဆိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ? အဟဉှိ, သီဟ, ဇိဂုစ္ဆာမိ ကာယဒုစ္စရိတေန ဝစီဒုစ္စရိတေန မနောဒုစ္စရိတေန; ဇိဂုစ္ဆာမိ အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဇေဂုစ္ဆီ သမဏော ဂေါတမော, ဇေဂုစ္ဆိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ? အဟဉှိ, သီဟ, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘တပဿီ သမဏော ဂေါတမော, တပဿိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ? တပနီယာဟံ, သီဟ, ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဝဒါမိ ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ။ ယဿ ခေါ, သီဟ, တပနီယာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ, တမဟံ ‘တပဿီ’တိ ဝဒါမိ။ တထာဂတဿ ခေါ, သီဟ, တပနီယာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘တပဿီ သမဏော ဂေါတမော, တပဿိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော, အပဂဗ္ဘတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ? ယဿ ခေါ , သီဟ, အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယျာ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ, တမဟံ ‘အပဂဗ္ဘော’တိ ဝဒါမိ။ တထာဂတဿ ခေါ, သီဟ, အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယျာ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော, အပဂဗ္ဘတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အဿာသကော သမဏော ဂေါတမော, အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ? အဟဉှိ, သီဟ, အဿာသကော ပရမေန အဿာသေန, အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အဿာသကော သမဏော ဂေါတမော, အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ သီဟော သေနာပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

‘‘အနုဝိစ္စကာရံ ခေါ, သီဟ, ကရောဟိ။ အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဘိယျောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓေါ, ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘အနုဝိစ္စကာရံ ခေါ, သီဟ, ကရောဟိ။ အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’တိ။ မဉှိ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယာ သာဝကံ လဘိတွာ ကေဝလကပ္ပံ ဝေသာလိံ ပဋာကံ ပရိဟရေယျုံ – ‘သီဟော အမှာကံ သေနာပတိ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော’တိ။ အထ စ ပန ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘အနုဝိစ္စကာရံ, သီဟ, ကရောဟိ။ အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’တိ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဒုတိယမ္ပိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

‘‘ဒီဃရတ္တံ ခေါ တေ, သီဟ, နိဂဏ္ဌာနံ ဩပါနဘူတံ ကုလံ, ယေန နေသံ ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍကံ ဒါတဗ္ဗံ မညေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဘိယျောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓေါ, ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘ဒီဃရတ္တံ ခေါ တေ, သီဟ, နိဂဏ္ဌာနံ ဩပါနဘူတံ ကုလံ, ယေန နေသံ ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍကံ ဒါတဗ္ဗံ မညေယျာသီ’တိ။ သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ – မယှမေဝ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ, မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒါတဗ္ဗံ; မယှမေဝ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, န အညေသံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ; မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, န အညေသံ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’န္တိ, အထ စ ပန မံ ဘဂဝါ နိဂဏ္ဌေသုပိ ဒါနေ သမာဒပေတိ [သမာဒါပေတိ (?)]။ အပိ စ, ဘန္တေ, မယမေတ္ထ ကာလံ ဇာနိဿာမ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, တတိယမ္ပိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ သီဟဿ သေနာပတိဿ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ [အနုပုဗ္ဗိကထံ (သဗ္ဗတ္ထ)] ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ, ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ ဘဂဝါ အညာသိ သီဟံ သေနာပတိံ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂံ။ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ; ဧဝမေဝံ သီဟဿ သေနာပတိဿ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။

အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။

အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ , ပဝတ္တမံသံ ဇာနာဟီ’’တိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ နိဝေသနေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ! နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သီဟဿ သေနာပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ နိဂဏ္ဌာ ဝေသာလိယံ ရထိကာယ ရထိကံ [ရထိယာယ ရထိယံ (ဗဟူသု)] သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ – ‘‘အဇ္ဇ သီဟေန သေနာပတိနာ ထူလံ ပသုံ ဝဓိတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဘတ္တံ ကတံ။ တံ သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇတိ ပဋိစ္စကမ္မ’’န္တိ။

အထ ခေါ အညတရော ပုရိသော ယေန သီဟော သေနာပတိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဥပကဏ္ဏကေ အာရောစေသိ – ‘‘ယဂ္ဃေ, ဘန္တေ, ဇာနေယျာသိ! ဧတေ သမ္ဗဟုလာ နိဂဏ္ဌာ ဝေသာလိယံ ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ – ‘အဇ္ဇ သီဟေန သေနာပတိနာ ထူလံ ပသုံ ဝဓိတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဘတ္တံ ကတံ။ တံ သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇတိ ပဋိစ္စကမ္မ’န္တိ။ အလံ အယျော ဒီဃရတ္တဉှိ တေ အာယသ္မန္တော အဝဏ္ဏကာမာ ဗုဒ္ဓဿ အဝဏ္ဏကာမာ ဓမ္မဿ အဝဏ္ဏကာမာ သံဃဿ။ န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော ဇိရိဒန္တိ တံ ဘဂဝန္တံ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခိတုံ; န စ မယံ ဇီဝိတဟေတုပိ သဉ္စိစ္စ ပါဏံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျာမာ’’တိ။

အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ သီဟံ သေနာပတိံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမီတိ။ ဒုတိယံ။

၃. အဿာဇာနီယသုတ္တံ

၁၃. ‘‘အဋ္ဌဟိ , ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော ဘဒ္ဒေါ အဿာဇာနီယော ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ, ရညော အင်္ဂန္တွေ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော ဘဒ္ဒေါ အဿာဇာနီယော ဥဘတော သုဇာတော ဟောတိ – မာတိတော စ ပိတိတော စ။ ယဿံ ဒိသာယံ အညေပိ ဘဒ္ဒါ အဿာဇာနီယာ ဇာယန္တိ, တဿံ ဒိသာယံ ဇာတော ဟောတိ။ ယံ ခေါ ပနဿ ဘောဇနံ ဒေန္တိ – အလ္လံ ဝါ သုက္ခံ ဝါ – တံ သက္ကစ္စံယေဝ ပရိဘုဉ္ဇတိ အဝိကိရန္တော။ ဇေဂုစ္ဆီ ဟောတိ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ အဘိနိသီဒိတုံ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇိတုံ ဝါ။ သောရတော ဟောတိ သုခသံဝါသော, န စ အညေ အဿေ ဥဗ္ဗေဇေတာ။ ယာနိ ခေါ ပနဿ ဟောန္တိ [ယာနိ ခေါ ပနဿ တာနိ (သျာ.)] သာဌေယျာနိ ကူဋေယျာနိ ဇိမှေယျာနိ ဝင်္ကေယျာနိ, တာနိ ယထာဘူတံ သာရထိဿ အာဝိကတ္တာ ဟောတိ။ တေသမဿ သာရထိ အဘိနိမ္မဒနာယ ဝါယမတိ။ ဝါဟီ ခေါ ပန ဟောတိ။ ‘ကာမညေ အဿာ ဝဟန္တု ဝါ မာ ဝါ, အဟမေတ္ထ ဝဟိဿာမီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတိ။ ဂစ္ဆန္တော ခေါ ပန ဥဇုမဂ္ဂေနေဝ ဂစ္ဆတိ။ ထာမဝါ ဟောတိ ယာဝ ဇီဝိတမရဏပရိယာဒါနာ ထာမံ ဥပဒံသေတာ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော ဘဒ္ဒေါ အဿာဇာနီယော ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ, ရညော အင်္ဂန္တွေ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ယံ ခေါ ပနဿ ဘောဇနံ ဒေန္တိ – လူခံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ – တံ သက္ကစ္စံယေဝ ပရိဘုဉ္ဇတိ အဝိဟညမာနော။ ဇေဂုစ္ဆီ ဟောတိ ကာယဒုစ္စရိတေန ဝစီဒုစ္စရိတေန မနောဒုစ္စရိတေန; ဇေဂုစ္ဆီ ဟောတိ အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ။ သောရတော ဟောတိ သုခသံဝါသော, န အညေ ဘိက္ခူ ဥဗ္ဗေဇေတာ။ ယာနိ ခေါ ပနဿ ဟောန္တိ သာဌေယျာနိ ကူဋေယျာနိ ဇိမှေယျာနိ ဝင်္ကေယျာနိ, တာနိ ယထာဘူတံ အာဝိကတ္တာ ဟောတိ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု။ တေသမဿ သတ္ထာ ဝါ ဝိညူ ဝါ သဗြဟ္မစာရီ အဘိနိမ္မဒနာယ ဝါယမတိ။ သိက္ခိတာ ခေါ ပန ဟောတိ။ ‘ကာမညေ ဘိက္ခူ သိက္ခန္တု ဝါ မာ ဝါ, အဟမေတ္ထ သိက္ခိဿာမီ’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတိ။ ဂစ္ဆန္တော ခေါ ပန ဥဇုမဂ္ဂေနေဝ ဂစ္ဆတိ; တတြာယံ ဥဇုမဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ – ‘ကာမံ တစော စ နှာရု [နဟာရု (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] စ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု, သရီရေ ဥပသုဿတု မံသလောဟိတံ; ယံ တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ, န တံ အပါပုဏိတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ ဘဝိဿတီ’တိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ ။ တတိယံ။

၄. အဿခဠုင်္ကသုတ္တံ

၁၄. ‘‘အဋ္ဌ စ [အဋ္ဌ (သျာ.)], ဘိက္ခဝေ, အဿခဠုင်္ကေ [အဿခလုင်္ကေ (သီ.)] ဒေသေဿာမိ အဋ္ဌ စ အဿဒေါသေ, အဋ္ဌ စ ပုရိသခဠုင်္ကေ အဋ္ဌ စ ပုရိသဒေါသေ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ အဿခဠုင်္ကာ အဋ္ဌ စ အဿဒေါသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ပစ္ဆတော ပဋိက္ကမတိ, ပိဋ္ဌိတော ရထံ ပဝတ္တေတိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော အဿဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ပစ္ဆာ လင်္ဃတိ, ကုဗ္ဗရံ ဟနတိ, တိဒဏ္ဍံ ဘဉ္ဇတိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော အဿဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ရထီသာယ သတ္ထိံ ဥဿဇ္ဇိတွာ ရထီသံယေဝ အဇ္ဈောမဒ္ဒတိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော အဿဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ဥမ္မဂ္ဂံ ဂဏှတိ, ဥဗ္ဗဋုမံ ရထံ ကရောတိ။ ဧဝရူပေါပိ , ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထော အဿဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ လင်္ဃတိ ပုရိမကာယံ ပဂ္ဂဏှတိ ပုရိမေ ပါဒေ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စမော အဿဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ အနာဒိယိတွာ သာရထိံ အနာဒိယိတွာ ပတောဒလဋ္ဌိံ [ပတောဒံ (သီ. ဣ.), ပတောဒယဋ္ဌိံ (သျာ. ကံ.)] ဒန္တေဟိ မုခါဓါနံ [မုခါဌာနံ (က.)] ဝိဓံသိတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမတိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဋ္ဌော အဿဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ နေဝ အဘိက္ကမတိ နော ပဋိက္ကမတိ တတ္ထေဝ ခီလဋ္ဌာယီ ဌိတော ဟောတိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တမော အဿဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ပုရိမေ စ ပါဒေ သံဟရိတွာ ပစ္ဆိမေ စ ပါဒေ သံဟရိတွာ [သင်္ခရိတွာ (က.)] တတ္ထေဝ စတ္တာရော ပါဒေ အဘိနိသီဒတိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော အဿခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌမော အဿဒေါသော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ အဿခဠုင်္ကာ အဋ္ဌ စ အဿဒေါသာ။

[ဝိဘ. ၉၅၆] ‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ပုရိသခဠုင်္ကာ အဋ္ဌ စ ပုရိသဒေါသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော ‘န သရာမီ’တိ အသတိယာ နိဗ္ဗေဌေတိ။ သေယျထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ, အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ပစ္ဆတော ပဋိက္ကမတိ, ပိဋ္ဌိတော ရထံ ဝတ္တေတိ; တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော ပုရိသဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော စောဒကံယေဝ ပဋိပ္ဖရတိ – ‘ကိံ နု ခေါ တုယှံ ဗာလဿ အဗျတ္တဿ ဘဏိတေန! တ္ဝမ္ပိ နာမ ဘဏိတဗ္ဗံ မညသီ’တိ! သေယျထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ, အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ပစ္ဆာ လင်္ဃတိ, ကုဗ္ဗရံ ဟနတိ, တိဒဏ္ဍံ ဘဉ္ဇတိ; တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော ပုရိသဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော စောဒကဿေဝ ပစ္စာရောပေတိ – ‘တွံ ခေါသိ ဣတ္ထန္နာမံ အာပတ္တိံ အာပန္နော, တွံ တာဝ ပဌမံ ပဋိကရောဟီ’တိ။ သေယျထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ, အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ရထီသာယ သတ္ထိံ ဥဿဇ္ဇိတွာ ရထီသံယေဝ အဇ္ဈောမဒ္ဒတိ; တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော ပုရိသဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော အညေနာညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ။ သေယျထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ, အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ဥမ္မဂ္ဂံ ဂဏှတိ, ဥဗ္ဗဋုမံ ရထံ ကရောတိ; တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထော ပုရိသဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော သံဃမဇ္ဈေ ဗာဟုဝိက္ခေပံ ကရောတိ။ သေယျထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ , အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ လင်္ဃတိ, ပုရိမကာယံ ပဂ္ဂဏှတိ ပုရိမေ ပါဒေ; တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စမော ပုရိသဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော အနာဒိယိတွာ သသံဃံ အနာဒိယိတွာ စောဒကံ သာပတ္တိကောဝ ယေန ကာမံ ပက္ကမတိ။ သေယျထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ, အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ အနာဒိယိတွာ သာရထိံ အနာဒိယိတွာ ပတောဒလဋ္ဌိံ ဒန္တေဟိ မုခါဓါနံ ဝိဓံသိတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမတိ; တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဋ္ဌော ပုရိသဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော ‘နေဝါဟံ အာပန္နောမှိ, န ပနာဟံ အာပန္နောမှီ’တိ သော တုဏှီဘာဝေန သသံဃံ ဝိဟေဌေတိ [ဝိဟေသေတိ (ဣ. က.)]။ သေယျထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ, အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ နေဝ အဘိက္ကမတိ နော ပဋိက္ကမတိ တတ္ထေဝ ခီလဋ္ဌာယီ ဌိတော ဟောတိ; တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တမော ပုရိသဒေါသော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော ဧဝမာဟ – ‘ကိံ နု ခေါ တုမှေ အာယသ္မန္တော အတိဗာဠှံ မယိ ဗျာဝဋာ ယာဝ [ဣဒံ ပဒံ သီဟဠပေါတ္ထကေ နတ္ထိ] ဣဒါနာဟံ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တိဿာမီ’တိ။ သော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တိတွာ ဧဝမာဟ – ‘ဣဒါနိ ခေါ တုမှေ အာယသ္မန္တော အတ္တမနာ ဟောထာ’တိ? သေယျထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ, အဿခဠုင္ကော ‘ပေဟီ’တိ ဝုတ္တော, ဝိဒ္ဓေါ သမာနော စောဒိတော သာရထိနာ ပုရိမေ စ ပါဒေ သံဟရိတွာ ပစ္ဆိမေ စ ပါဒေ သံဟရိတွာ တတ္ထေဝ စတ္တာရော ပါဒေ အဘိနိသီဒတိ; တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။ ဧဝရူပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ပုရိသခဠုင္ကော ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌမော ပုရိသဒေါသော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ပုရိသခဠုင်္ကာ အဋ္ဌ စ ပုရိသဒေါသာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. မလသုတ္တံ

၁၅. ‘‘အဋ္ဌိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, မလာနိ။ ကတမာနိ အဋ္ဌ? အသဇ္ဈာယမလာ, ဘိက္ခဝေ, မန္တာ; အနုဋ္ဌာနမလာ, ဘိက္ခဝေ, ဃရာ; မလံ, ဘိက္ခဝေ, ဝဏ္ဏဿ ကောသဇ္ဇံ; ပမာဒေါ, ဘိက္ခဝေ, ရက္ခတော မလံ; မလံ, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိယာ ဒုစ္စရိတံ; မစ္ဆေရံ, ဘိက္ခဝေ, ဒဒတော မလံ; မလာ, ဘိက္ခဝေ, ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ; တတော [တတော စ (သျာ. ဣ.)], ဘိက္ခဝေ, မလာ မလတရံ အဝိဇ္ဇာ ပရမံ မလံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ မလာနီ’’တိ။

‘‘အသဇ္ဈာယမလာ မန္တာ၊ အနုဋ္ဌာနမလာ ဃရာ။

မလံ ဝဏ္ဏဿ ကောသဇ္ဇံ၊ ပမာဒေါ ရက္ခတော မလံ။

‘‘မလိတ္ထိယာ ဒုစ္စရိတံ၊ မစ္ဆေရံ ဒဒတော မလံ။

မလာ ဝေ ပါပကာ ဓမ္မာ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။

တတော မလာ မလတရံ၊ အဝိဇ္ဇာ ပရမံ မလ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒူတေယျသုတ္တံ

၁၆. [စူဠဝ. ၃၄၇] ‘‘အဋ္ဌဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သောတာ စ ဟောတိ, သာဝေတာ စ, ဥဂ္ဂဟေတာ စ, ဓါရေတာ စ, ဝိညာတာ စ, ဝိညာပေတာ စ, ကုသလော စ သဟိတာသဟိတဿ, နော စ ကလဟကာရကော – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတိ။ အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သောတာ စ ဟောတိ, သာဝေတာ စ, ဥဂ္ဂဟေတာ စ, ဓါရေတာ စ, ဝိညာတာ စ, ဝိညာပေတာ စ, ကုသလော စ သဟိတာသဟိတဿ, နော စ ကလဟကာရကော။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတီ’’တိ။

‘‘ယော ဝေ န ဗျထတိ [န ဝေဓတိ (သီ.)၊ န ဗျာဓတိ (သျာ. ဣ.)] ပတွာ၊ ပရိသံ ဥဂ္ဂဝါဒိနိံ [ဥဂ္ဂဝါဒိနံ (သီ.)၊ ဥဂ္ဂဟဝါဒိနံ (သျာ. ဣ.)၊ ဥဂ္ဂတဝါဒိနိံ (က.)]။

န စ ဟာပေတိ ဝစနံ၊ န စ ဆာဒေတိ သာသနံ။

‘‘အသန္ဒိဒ္ဓဉ္စ ဘဏတိ [အသန္ဒိဒ္ဓေါ စ အက္ခာတိ (စူဠဝ. ၃၄၇)]၊ ပုစ္ဆိတော န စ ကုပ္ပတိ။

သ ဝေ တာဒိသကော ဘိက္ခု၊ ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမဗန္ဓနသုတ္တံ

၁၇. ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အာကာရေဟိ ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ရုဏ္ဏေန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ; ဟသိတေန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ; ဘဏိတေန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ; အာကပ္ပေန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ ; ဝနဘင်္ဂေန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ; ဂန္ဓေန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ; ရသေန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ; ဖဿေန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟာကာရေဟိ ဣတ္ထီ ပုရိသံ ဗန္ဓတိ။ တေ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သုဗဒ္ဓါ [သုဗန္ဓာ (သီ. သျာ. က.)], ယေ [ယေဝ (သျာ. ဣ. က.)] ဖဿေန ဗဒ္ဓါ’’တိ [ဗန္ဓာတိ (သီ. သျာ. က.)]။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယဗန္ဓနသုတ္တံ

၁၈. ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အာကာရေဟိ ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ရုဏ္ဏေန, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ; ဟသိတေန, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ; ဘဏိတေန, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ; အာကပ္ပေန, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ; ဝနဘင်္ဂေန, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ; ဂန္ဓေန, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ; ရသေန, ဘိက္ခဝေ , ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ; ဖဿေန, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟာကာရေဟိ ပုရိသော ဣတ္ထိံ ဗန္ဓတိ။ တေ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သုဗဒ္ဓါ, ယေ ဖဿေန ဗဒ္ဓါ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဟာရာဒသုတ္တံ

၁၉. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေရဉ္ဇာယံ ဝိ ဟရတိ နဠေရုပုစိမန္ဒမူလေ။ အထ ခေါ ပဟာရာဒေါ အသုရိန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ ပဟာရာဒံ အသုရိန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အပိ [ကိံ (က.)] ပန, ပဟာရာဒ , အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တီ’’တိ? ‘‘အဘိရမန္တိ, ဘန္တေ, အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ’’တိ။ ‘‘ကတိ ပန, ပဟာရာဒ, မဟာသမုဒ္ဒေ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ [အဗ္ဘုတဓမ္မာ (သျာ. က.) စူဠဝ. ၃၈၄ ပဿိတဗ္ဗံ], ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တီ’’တိ? ‘‘အဋ္ဌ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? မဟာသမုဒ္ဒေါ, ဘန္တေ, အနုပုဗ္ဗနိန္နော အနုပုဗ္ဗပေါဏော အနုပုဗ္ဗပဗ္ဘာရော , န အာယတကေနေဝ ပပါတော။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ အနုပုဗ္ဗနိန္နော အနုပုဗ္ဗပေါဏော အနုပုဗ္ဗပဗ္ဘာရော, န အာယတကေနေဝ ပပါတော။ အယံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ ပဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဌိတဓမ္မော ဝေလံ နာတိဝတ္တတိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဌိတဓမ္မော ဝေလံ နာတိဝတ္တတိ; အယံ [အယမ္ပိ (က.)], ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ ဒုတိယော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ န မတေန ကုဏပေန သံဝသတိ [သံဝတ္တတိ (သျာ.)]။ ယံ ဟောတိ မဟာသမုဒ္ဒေ မတံ ကုဏပံ, တံ ခိပ္ပမေဝ [ခိပ္ပံယေဝ (သီ.), ခိပ္ပံဧဝ (ဣ.), ခိပ္ပညေဝ (စူဠဝ. ၃၈၄)] တီရံ ဝါဟေတိ, ထလံ ဥဿာရေတိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ န မတေန ကုဏပေန သံဝသတိ, ယံ ဟောတိ မဟာသမုဒ္ဒေ မတံ ကုဏပံ, တံ ခိပ္ပမေဝ တီရံ ဝါဟေတိ, ထလံ ဥဿာရေတိ; အယံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ တတိယော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ယာ ကာစိ မဟာနဒိယော, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီ, တာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပတွာ [ပတ္တာ (က., စူဠဝ. ၃၈၄)] ဇဟန္တိ ပုရိမာနိ နာမဂေါတ္တာနိ, ‘မဟာသမုဒ္ဒေါ’ တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ယာ ကာစိ မဟာနဒိယော, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီ, တာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပတွာ ဇဟန္တိ ပုရိမာနိ နာမဂေါတ္တာနိ, ‘မဟာသမုဒ္ဒေါ’ တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ; အယံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ စတုတ္ထော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ယာ စ [ယာ ကာစိ (သျာ. ဣ. က.)] လောကေ သဝန္တိယော မဟာသမုဒ္ဒံ အပ္ပေန္တိ ယာ စ အန္တလိက္ခာ ဓါရာ ပပတန္တိ, န တေန မဟာသမုဒ္ဒဿ ဦနတ္တံ ဝါ ပူရတ္တံ ဝါ ပညာယတိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ယာ စ လောကေ သဝန္တိယော မဟာသမုဒ္ဒံ အပ္ပေန္တိ ယာ စ အန္တလိက္ခာ ဓါရာ ပပတန္တိ, န တေန မဟာသမုဒ္ဒဿ ဦနတ္တံ ဝါ ပူရတ္တံ ဝါ ပညာယတိ; အယံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ ပဉ္စမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဧကရသော လောဏရသော။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဧကရသော လောဏရသော; အယံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ ဆဋ္ဌော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဗဟုရတနော [ပဟူတရတနော (က.)] အနေကရတနော။ တတ္ရိမာနိ ရတနာနိ, သေယျထိဒံ – မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင္ခော သိလာ ပဝါဠံ ရဇတံ ဇာတရူပံ လောဟိတကော မသာရဂလ္လံ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဗဟုရတနော အနေကရတနော; တတ္ရိမာနိ ရတနာနိ, သေယျထိဒံ – မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင္ခော သိလာ ပဝါဠံ ရဇတံ ဇာတရူပံ လောဟိတကော မသာရဂလ္လံ။ အယံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ သတ္တမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော။ တတ္ရိမေ ဘူတာ – တိမိ တိမိင်္ဂလော တိမိရပိင်္ဂလော [တိမိတိမိင်္ဂလာ တိမိရပိင်္ဂလာ (သီ.), တိမိတိမိင်္ဂလာ တိမိရမိင်္ဂလာ (သျာ. ဣ.)] အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ။ သန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ, ဒွိယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ, တိယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ, စတုယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ, ပဉ္စယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော; တတ္ရိမေ ဘူတာ – တိမိ တိမိင်္ဂလော တိမိရပိင်္ဂလော အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ; သန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ။ပေ.။ ဒွိယောဇန။ တိယောဇန။ စတုယောဇန။ ပဉ္စယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ; အယံ, ဘန္တေ, မဟာသမုဒ္ဒေ အဋ္ဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ , မဟာသမုဒ္ဒေ အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တီတိ။

‘‘အပိ ပန, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တီ’’တိ? ‘‘အဘိရမန္တိ, ပဟာရာဒ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ’’တိ။ ‘‘ကတိ ပန, ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တီ’’တိ? ‘‘အဋ္ဌ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သေယျထာပိ, ပဟာရာဒ, မဟာသမုဒ္ဒေါ အနုပုဗ္ဗနိန္နော အနုပုဗ္ဗပေါဏော အနုပုဗ္ဗပဗ္ဘာရော, န အာယတကေနေဝ ပပါတော ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒါ, န အာယတကေနေဝ အညာပဋိဝေဓေါ။ ယမ္ပိ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒါ, န အာယတကေနေဝ အညာပဋိဝေဓေါ။ အယံ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ပဟာရာဒ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဌိတဓမ္မော ဝေလံ နာတိဝတ္တတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ပဟာရာဒ, ယံ မယာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ တံ မမ သာဝကာ ဇီဝိတဟေတုပိ နာတိက္ကမန္တိ။ ယမ္ပိ, ပဟာရာဒ, မယာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ တံ မမ သာဝကာ ဇီဝိတဟေတုပိ နာတိက္ကမန္တိ။ အယံ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဒုတိယော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ပဟာရာဒ, မဟာသမုဒ္ဒေါ န မတေန ကုဏပေန သံဝသတိ။ ယံ ဟောတိ မဟာသမုဒ္ဒေ မတံ ကုဏပံ, တံ ခိပ္ပမေဝ တီရံ ဝါဟေတိ ထလံ ဥဿာရေတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ပဟာရာဒ, ယော သော ပုဂ္ဂလော ဒုဿီလော ပါပဓမ္မော အသုစိသင်္ကဿရသမာစာရော ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တော အဿမဏော သမဏပဋိညော အဗြဟ္မစာရီ ဗြဟ္မစာရိပဋိညော အန္တောပူတိ အဝဿုတော ကသမ္ဗုဇာတော, န တေန သံဃော သံဝသတိ; ခိပ္ပမေဝ နံ သန္နိပတိတွာ ဥက္ခိပတိ။

‘‘ကိဉ္စာပိ သော ဟောတိ မဇ္ဈေ ဘိက္ခုသံဃဿ သန္နိသိန္နော, အထ ခေါ သော အာရကာဝ သံဃမှာ သံဃော စ တေန။ ယမ္ပိ, ပဟာရာဒ, ယော သော ပုဂ္ဂလော ဒုဿီလော ပါပဓမ္မော အသုစိသင်္ကဿရသမာစာရော ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တော အဿမဏော သမဏပဋိညော အဗြဟ္မစာရီ ဗြဟ္မစာရိပဋိညော အန္တောပူတိ အဝဿုတော ကသမ္ဗုဇာတော, န တေန သံဃော သံဝသတိ; ခိပ္ပမေဝ နံ သန္နိပတိတွာ ဥက္ခိပတိ; ကိဉ္စာပိ သော ဟောတိ မဇ္ဈေ ဘိက္ခုသံဃဿ သန္နိသိန္နော, အထ ခေါ သော အာရကာဝ သံဃမှာ သံဃော စ တေန။ အယံ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ တတိယော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ပဟာရာဒ, ယာ ကာစိ မဟာနဒိယော, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီ, တာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပတွာ ဇဟန္တိ ပုရိမာနိ နာမဂေါတ္တာနိ, ‘မဟာသမုဒ္ဒေါ’ တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ပဟာရာဒ, စတ္တာရောမေ ဝဏ္ဏာ – ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ, ဝေဿာ, သုဒ္ဒါ, တေ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဇဟန္တိ ပုရိမာနိ နာမဂေါတ္တာနိ, ‘သမဏာ သကျပုတ္တိယာ’ တွေဝ [သမဏော သကျပုတ္တိယော တွေဝ (သျာ. က.)] သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယမ္ပိ, ပဟာရာဒ, စတ္တာရောမေ ဝဏ္ဏာ – ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ, ဝေဿာ, သုဒ္ဒါ, တေ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဇဟန္တိ ပုရိမာနိ နာမဂေါတ္တာနိ, ‘သမဏာ သကျပုတ္တိယာ’ တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ အယံ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ စတုတ္ထော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ပဟာရာဒ, ယာ စ လောကေ သဝန္တိယော မဟာသမုဒ္ဒံ အပ္ပေန္တိ ယာ စ အန္တလိက္ခာ ဓါရာ ပပတန္တိ, န တေန မဟာသမုဒ္ဒဿ ဦနတ္တံ ဝါ ပူရတ္တံ ဝါ ပညာယတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ပဟာရာဒ, ဗဟူ စေပိ ဘိက္ခူ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ, န တေန နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ဦနတ္တံ ဝါ ပူရတ္တံ ဝါ ပညာယတိ။ ယမ္ပိ, ပဟာရာဒ, ဗဟူ စေပိ ဘိက္ခူ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ, န တေန နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ဦနတ္တံ ဝါ ပူရတ္တံ ဝါ ပညာယတိ။ အယံ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပဉ္စမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ , ပဟာရာဒ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဧကရသော လောဏရသော; ဧဝမေဝံ ခေါ, ပဟာရာဒ, အယံ ဓမ္မဝိနယော ဧကရသော, ဝိမုတ္တိရသော။ ယမ္ပိ ပဟာရာဒ , အယံ ဓမ္မဝိနယော ဧကရသော, ဝိမုတ္တိရသော ; အယံ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဆဋ္ဌော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ပဟာရာဒ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ဗဟုရတနော အနေကရတနော; တတ္ရိမာနိ ရတနာနိ, သေယျထိဒံ – မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင္ခော သိလာ ပဝါဠံ ရဇတံ ဇာတရူပံ လောဟိတကော မသာရဂလ္လံ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ပဟာရာဒ, အယံ ဓမ္မဝိနယော ဗဟုရတနော အနေကရတနော။ တတ္ရိမာနိ ရတနာနိ, သေယျထိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ။ ယမ္ပိ, ပဟာရာဒ, အယံ ဓမ္မဝိနယော ဗဟုရတနော အနေကရတနော; တတ္ရိမာနိ ရတနာနိ, သေယျထိဒံ – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ; အယံ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ သတ္တမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ပဟာရာဒ, မဟာသမုဒ္ဒေါ မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော; တတ္ရိမေ ဘူတာ – တိမိ တိမိင်္ဂလော တိမိရပိင်္ဂလော အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ; သန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ, ဒွိယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ, တိယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ, စတုယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ, ပဉ္စယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ပဟာရာဒ, အယံ ဓမ္မဝိနယော မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော; တတ္ရိမေ ဘူတာ – သောတာပန္နော သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, သကဒါဂါမီ သကဒါဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, အနာဂါမီ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, အရဟာ အရဟတ္တာယ ပဋိပန္နော။ ယမ္ပိ, ပဟာရာဒ, အယံ ဓမ္မဝိနယော မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော; တတ္ရိမေ ဘူတာ – သောတာပန္နော သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, သကဒါဂါမီ သကဒါဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, အနာဂါမီ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော, အရဟာ အရဟတ္တာယ ပဋိပန္နော; အယံ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဋ္ဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ပဟာရာဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဥပေါသထသုတ္တံ

၂၀. [စူဠဝ. ၃၈၃; ဥဒါ. ၄၅; ကထာ. ၃၄၆] ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ တဒဟုပေါသထေ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ, နိက္ခန္တေ ပဌမေ ယာမေ, ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တာ, ဘန္တေ, ရတ္တိ, နိက္ခန္တော ပဌမော ယာမော, စိရနိသိန္နော ဘိက္ခုသံဃော။ ဥဒ္ဒိသတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ ပါတိမောက္ခ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝါ တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ, နိက္ခန္တေ မဇ္ဈိမေ ယာမေ, ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တာ, ဘန္တေ , ရတ္တိ, နိက္ခန္တော မဇ္ဈိမော ယာမော, စိရနိသိန္နော ဘိက္ခုသံဃော။ ဥဒ္ဒိသတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ ပါတိမောက္ခ’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ တုဏှီ အဟောသိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ, နိက္ခန္တေ ပစ္ဆိမေ ယာမေ, ဥဒ္ဓသ္တေ အရုဏေ, နန္ဒိမုခိယာ ရတ္တိယာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တာ, ဘန္တေ, ရတ္တိ, နိက္ခန္တော ပစ္ဆိမော ယာမော, ဥဒ္ဓသ္တံ အရုဏံ, နန္ဒိမုခီ ရတ္တိ; စိရနိသိန္နော ဘိက္ခုသံဃော။ ဥဒ္ဒိသတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ ပါတိမောက္ခ’’န္တိ။ ‘‘အပရိသုဒ္ဓါ, အာနန္ဒ, ပရိသာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကံ နု ခေါ ဘဂဝါ ပုဂ္ဂလံ သန္ဓာယ ဧဝမာဟ – ‘အပရိသုဒ္ဓါ, အာနန္ဒ, ပရိသာ’’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သဗ္ဗာဝန္တံ ဘိက္ခုသသံဃံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ မနသာကာသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပုဂ္ဂလံ ဒုဿီလံ ပါပဓမ္မံ အသုစိံ သင်္ကဿရသမာစာရံ ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တံ အဿမဏံ သမဏပဋိညံ အဗြဟ္မစာရိံ ဗြဟ္မစာရိပဋိညံ အန္တောပူတိံ အဝဿုတံ ကသမ္ဗုဇာတံ မဇ္ဈေ ဘိက္ခုသံဃဿ နိသိန္နံ; ဒိသွာန ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန သော ပုဂ္ဂလော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပုဂ္ဂလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥဋ္ဌေဟာဝုသော, ဒိဋ္ဌောသိ ဘဂဝတာ။ နတ္ထိ တေ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ သော ပုဂ္ဂလော တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပုဂ္ဂလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥဋ္ဌေဟာဝုသော, ဒိဋ္ဌောသိ ဘဂဝတာ။ နတ္ထိ တေ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသော’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သော ပုဂ္ဂလော တုဏှီ အဟောသိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပုဂ္ဂလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥဋ္ဌေဟာဝုသော, ဒိဋ္ဌောသိ ဘဂဝတာ။ နတ္ထိ တေ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသော’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သော ပုဂ္ဂလော တုဏှီ အဟောသိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တံ ပုဂ္ဂလံ ဗာဟာယံ ဂဟေတွာ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကာ နိက္ခာမေတွာ သူစိဃဋိကံ ဒတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နိက္ခာမိတော သော, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော မယာ။ ပရိသုဒ္ဓါ ပရိသာ။ ဥဒ္ဒိသတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ ပါတိမောက္ခ’’န္တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ, မောဂ္ဂလ္လာန, အဗ္ဘုတံ, မောဂ္ဂလ္လာန! ယာဝ ဗာဟာ ဂဟဏာပိ နာမ သော မောဃပုရိသော အာဂမိဿတီ’’တိ!

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တုမှေဝ ဒါနိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေါသထံ ကရေယျာထ, ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ။ န ဒါနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဥပေါသထံ ကရိဿာမိ, ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိဿာမိ။ အဋ္ဌာနမေတံ, ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော ယံ တထာဂတော အပရိသုဒ္ဓါယ ပရိသာယ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယျ’’။

‘‘အဋ္ဌိမေ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? မဟာသမုဒ္ဒေါ, ဘိက္ခဝေ, အနုပုဗ္ဗနိန္နော အနုပုဗ္ဗပေါဏော အနုပုဗ္ဗပဗ္ဘာရော, န အာယတကေနေဝ ပပါတော။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ အနုပုဗ္ဗနိန္နော အနုပုဗ္ဗပေါဏော အနုပုဗ္ဗပဗ္ဘာရော, န အာယတကေနေဝ ပပါတော; အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ ပဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။ပေ.။ (ယထာ ပုရိမေ တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော။ တတ္ရိမေ ဘူတာ – တိမိ တိမိင်္ဂလော တိမိရပိင်္ဂလော အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ။ ဝသန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ။ပေ.။ ပဉ္စယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော; တတ္ရိမေ ဘူတာ – တိမိ တိမိင်္ဂလော တိမိရပိင်္ဂလော အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ; ဝသန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ။ပေ.။ ပဉ္စယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ; အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ အဋ္ဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ အသုရာ မဟာသမုဒ္ဒေ အဘိရမန္တိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ အနုပုဗ္ဗနိန္နော အနုပုဗ္ဗပေါဏော အနုပုဗ္ဗပဗ္ဘာရော, န အာယတကေနေဝ ပပါတော; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒါ, န အာယတကေနေဝ အညာပဋိဝေဓေါ။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒါ, န အာယတကေနေဝ အညာပဋိဝေဓေါ; အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။ပေ.။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော; တတ္ရိမေ ဘူတာ – တိမိ တိမိင်္ဂလော တိမိရပိင်္ဂလော အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ, ဝသန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ။ပေ.။ ပဉ္စယောဇနသတိကာပိ အတ္တဘာဝါ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အယံ ဓမ္မဝိနယော မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော။ တတ္ရိမေ ဘူတာ – သောတာပန္နော သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော။ပေ.။ အရဟာ အရဟတ္တာယ ပဋိပန္နော။ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အယံ ဓမ္မဝိနယော မဟတံ ဘူတာနံ အာဝါသော; တတ္ရိမေ ဘူတာ – သောတာပန္နော သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော။ပေ.။ အရဟာ အရဟတ္တာယ ပဋိပန္နော; အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဋ္ဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော, ယံ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဋ္ဌ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာ, ယေ ဒိသွာ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဘိရမန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

မဟာဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဝေရဉ္ဇော သီဟော အာဇညံ၊ ခဠုင်္ကေန မလာနိ စ။

ဒူတေယျံ ဒွေ စ ဗန္ဓနာ၊ ပဟာရာဒေါ ဥပေါသထောတိ။