မေတ္တာဝဂ္ဂေါ

။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

အင်္ဂုတ္တရနိကာယော

အဋ္ဌကနိပါတပါဠိ

၁. ပဌမပဏ္ဏာသကံ

၁. မေတ္တာဝဂ္ဂေါ

၁. မေတ္တာသုတ္တံ

၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

[အ. နိ. ၁၁.၁၅] ‘‘မေတ္တာယ, ဘိက္ခဝေ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အာသေဝိတာယ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓါယ အဋ္ဌာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။ ကတမေ အဋ္ဌ? သုခံ သုပတိ, သုခံ ပဋိဗုဇ္ဈတိ, န ပါပကံ သုပိနံ ပဿတိ, မနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ, အမနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ, ဒေဝတာ ရက္ခန္တိ, နာဿ အဂ္ဂိ ဝါ ဝိသံ ဝါ သတ္ထံ ဝါ ကမတိ, ဥတ္တရိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ဗြဟ္မလောကူပဂေါ ဟောတိ။ မေတ္တာယ, ဘိက္ခဝေ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အာသေဝိတာယ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓါယ ဣမေ အဋ္ဌာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။

‘‘ယော စ မေတ္တံ ဘာဝယတိ၊ အပ္ပမာဏံ ပဋိဿတော [ပတိဿတော (သီ.)]။

တနူ သံယောဇနာ ဟောန္တိ၊ ပဿတော ဥပဓိက္ခယံ။

‘‘ဧကမ္ပိ စေ ပါဏမဒုဋ္ဌစိတ္တော၊

မေတ္တာယတိ ကုသလီ တေန ဟောတိ။

သဗ္ဗေ စ ပါဏေ မနသာနုကမ္ပီ၊

ပဟူတမရိယော ပကရောတိ ပုညံ။

‘‘ယေ သတ္တသဏ္ဍံ ပထဝိံ ဝိဇေတွာ၊

ရာဇိသယော ယဇမာနာ အနုပရိယဂါ။

အဿမေဓံ ပုရိသမေဓံ၊

သမ္မာပါသံ ဝါဇပေယျံ နိရဂ္ဂဠံ။

‘‘မေတ္တဿ စိတ္တဿ သုဘာဝိတဿ၊

ကလမ္ပိ တေ နာနုဘဝန္တိ သောဠသိံ။

စန္ဒပ္ပဘာ တာရဂဏာဝ သဗ္ဗေ၊

ယထာ န အဂ္ဃန္တိ ကလမ္ပိ သောဠသိံ [အယံ ပါဒေါ ဗဟူသု န ဒိဿတိ]။

‘‘ယော န ဟန္တိ န ဃာတေတိ၊ န ဇိနာတိ န ဇာပယေ။

မေတ္တံသော သဗ္ဗဘူတာနံ၊ ဝေရံ တဿ န ကေနစီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပညာသုတ္တံ

၂. ‘‘အဋ္ဌိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဟေတူ အဋ္ဌ ပစ္စယာ အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထာရံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ အညတရံ ဝါ ဂရုဋ္ဌာနိယံ သဗြဟ္မစာရိံ, ယတ္ထဿ တိဗ္ဗံ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝေါ စ။ အယံ , ဘိက္ခဝေ, ပဌမော ဟေတု ပဌမော ပစ္စယော အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ။

‘‘သော တံ သတ္ထာရံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဝါ ဂရုဋ္ဌာနိယံ သဗြဟ္မစာရိံ, ယတ္ထဿ တိဗ္ဗံ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ ပေမံ ဂါရဝေါ စ, တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိပုစ္ဆတိ ပရိပဉ္ဟတိ – ‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ကထံ; ဣမဿ ကော အတ္ထော’တိ? တဿ တေ အာယသ္မန္တော အဝိဝဋဉ္စေဝ ဝိဝရန္တိ, အနုတ္တာနီကတဉ္စ ဥတ္တာနီ ကရောန္တိ, အနေကဝိဟိတေသု စ ကင်္ခါဌာနိယေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခံ ပဋိဝိနောဒေန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော ဟေတု ဒုတိယော ပစ္စယော အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ။

‘‘သော တံ ဓမ္မံ သုတွာ ဒွယေန ဝူပကာသေန သမ္ပာဒေတိ – ကာယဝူပကာသေန စ စိတ္တဝူပကာသေန စ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော ဟေတု တတိယော ပစ္စယော အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ။

‘‘သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထော ဟေတု စတုတ္ထော ပစ္စယော အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ။

‘‘ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ [သတ္ထာ သဗျဉ္ဇနာ (က. သီ.)] ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ [ဓတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စမော ဟေတု ပဉ္စမော ပစ္စယော အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဋ္ဌော ဟေတု ဆဋ္ဌော ပစ္စယော အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ။

‘‘သံဃဂတော ခေါ ပန အနာနာကထိကော ဟောတိ အတိရစ္ဆာနကထိကော။ သာမံ ဝါ ဓမ္မံ ဘာသတိ ပရံ ဝါ အဇ္ဈေသတိ အရိယံ ဝါ တုဏှီဘာဝံ နာတိမညတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တမော ဟေတု သတ္တမော ပစ္စယော အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပဉ္စသု ခေါ ပန ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿီ ဝိဟရတိ – ‘ဣတိ ရူပံ, ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော, ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော; ဣတိ ဝေဒနာ, ဣတိ ဝေဒနာယ သမုဒယော, ဣတိ ဝေဒနာယ အတ္ထင်္ဂမော; ဣတိ သညာ။ပေ.။ ဣတိ သင်္ခါရာ။ပေ.။ ဣတိ ဝိညာဏံ, ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော, ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော’တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌမော ဟေတု အဋ္ဌမော ပစ္စယော အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ။

‘‘တမေနံ သဗြဟ္မစာရီ ဧဝံ သမ္ဘာဝေန္တိ – ‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ သတ္ထာရံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ အညတရံ ဝါ ဂရုဋ္ဌာနိယံ သဗြဟ္မစာရိံ, ယတ္ထဿ တိဗ္ဗံ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝေါ စ။ အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’တိ! အယမ္ပိ ဓမ္မော ပိယတ္တာယ ဂရုတ္တာယ [ပိယတာယ ဂရုတာယ (သျာ.)] ဘာဝနာယ သာမညာယ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘‘တံ ခေါ ပနာယမာယသ္မာ သတ္ထာရံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဝါ ဂရုဋ္ဌာနိယံ သဗြဟ္မစာရိံ, ယတ္ထဿ တိဗ္ဗံ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝေါ စ, တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိပုစ္ဆတိ ပရိပဉ္ဟတိ – ဣဒံ, ဘန္တေ, ကထံ; ဣမဿ ကော အတ္ထောတိ? တဿ တေ အာယသ္မန္တော အဝိဝဋဉ္စေဝ ဝိဝရန္တိ, အနုတ္တာနီကတဉ္စ ဥတ္တာနီ ကရောန္တိ, အနေကဝိဟိတေသု စ ကင်္ခါဌာနိယေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခံ ပဋိဝိနောဒေန္တိ။ အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’တိ! အယမ္ပိ ဓမ္မော ပိယတ္တာယ ဂရုတ္တာယ ဘာဝနာယ သာမညာယ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘‘တံ ခေါ ပနာယမာယသ္မာ ဓမ္မံ သုတွာ ဒွယေန ဝူပကာသေန သမ္ပာဒေတိ – ကာယဝူပကာသေန စ စိတ္တဝူပကာသေန စ။ အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’တိ! အယမ္ပိ ဓမ္မော ပိယတ္တာယ ဂရုတ္တာယ ဘာဝနာယ သာမညာယ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘‘သီလဝါ ခေါ ပနာယမာယသ္မာ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’တိ! အယမ္ပိ ဓမ္မော ပိယတ္တာယ ဂရုတ္တာယ ဘာဝနာယ သာမညာယ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘‘ဗဟုဿုတော ခေါ ပနာယမာယသ္မာ သုတဓရော သုတသန္နိစယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’တိ! အယမ္ပိ ဓမ္မော ပိယတ္တာယ ဂရုတ္တာယ ဘာဝနာယ သာမညာယ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ခေါ ပနာယမာယသ္မာ ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’တိ! အယမ္ပိ ဓမ္မော ပိယတ္တာယ ဂရုတ္တာယ ဘာဝနာယ သာမညာယ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘‘သံဃဂတော ခေါ ပနာယမာယသ္မာ အနာနာကထိကော ဟောတိ အတိရစ္ဆာနကထိကော။ သာမံ ဝါ ဓမ္မံ ဘာသတိ ပရံ ဝါ အဇ္ဈေသတိ အရိယံ ဝါ တုဏှီဘာဝံ နာတိမညတိ။ အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’တိ! အယမ္ပိ ဓမ္မော ပိယတ္တာယ ဂရုတ္တာယ ဘာဝနာယ သာမညာယ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘‘ပဉ္စသု ခေါ ပနာယမာယသ္မာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿီ ဝိဟရတိ – ဣတိ ရူပံ, ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော, ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော; ဣတိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ဣတိ သညာ။ပေ.။ ဣတိ သင်္ခါရာ။ပေ.။ ဣတိ ဝိညာဏံ, ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော, ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမောတိ။ အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပဿံ ပဿတီ’တိ! အယမ္ပိ ဓမ္မော ပိယတ္တာယ ဂရုတ္တာယ ဘာဝနာယ သာမညာယ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ဟေတူ အဋ္ဌ ပစ္စယာ အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ ပညာယ အပ္ပဋိလဒ္ဓါယ ပဋိလာဘာယ, ပဋိလဒ္ဓါယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမအပ္ပိယသုတ္တံ

၃. ‘‘အဋ္ဌဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီနံ အပ္ပိယော စ ဟောတိ အမနာပေါ စ အဂရု စ အဘာဝနီယော စ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အပ္ပိယပသံသီ စ ဟောတိ, ပိယဂရဟီ စ, လာဘကာမော စ, သက္ကာရကာမော စ, အဟိရိကော စ, အနောတ္တပ္ပီ စ, ပါပိစ္ဆော စ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီနံ အပ္ပိယော စ ဟောတိ အမနာပေါ စ အဂရု စ အဘာဝနီယော စ။

‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီနံ ပိယော စ ဟောတိ မနာပေါ စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န အပ္ပိယပသံသီ စ ဟောတိ, န ပိယဂရဟီ စ, န လာဘကာမော စ, န သက္ကာရကာမော စ, ဟိရီမာ စ ဟောတိ, ဩတ္တပ္ပီ စ, အပ္ပိစ္ဆော စ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ စ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီနံ ပိယော စ ဟောတိ မနာပေါ စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယအပ္ပိယသုတ္တံ

၄. ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီနံ အပ္ပိယော စ ဟောတိ အမနာပေါ စ အဂရု စ အဘာဝနီယော စ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု လာဘကာမော စ ဟောတိ, သက္ကာရကာမော စ, အနဝညတ္တိကာမော စ, အကာလညူ စ, အမတ္တညူ စ, အသုစိ စ, ဗဟုဘာဏီ စ, အက္ကောသကပရိဘာသကော စ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီနံ အပ္ပိယော စ ဟောတိ အမနာပေါ စ အဂရု စ အဘာဝနီယော စ။

‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီနံ ပိယော စ ဟောတိ မနာပေါ စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န လာဘကာမော စ ဟောတိ, န သက္ကာရကာမော စ, န အနဝညတ္တိကာမော စ, ကာလညူ စ, မတ္တညူ စ, သုစိ စ, န ဗဟုဘာဏီ စ, အနက္ကောသကပရိဘာသကော စ သဗြဟ္မစာရီနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု သဗြဟ္မစာရီနံ ပိယော စ ဟောတိ မနာပေါ စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမလောကဓမ္မသုတ္တံ

၅. ‘‘အဋ္ဌိမေ , ဘိက္ခဝေ, လောကဓမ္မာ လောကံ အနုပရိဝတ္တန္တိ, လောကော စ အဋ္ဌ လောကဓမ္မေ အနုပရိဝတ္တတိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? လာဘော စ, အလာဘော စ, ယသော စ, အယသော စ, နိန္ဒာ စ, ပသံသာ စ, သုခဉ္စ, ဒုက္ခဉ္စ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ လောကံ အနုပရိဝတ္တန္တိ, လောကော စ ဣမေ အဋ္ဌ လောကဓမ္မေ အနုပရိဝတ္တတီ’’တိ။

‘‘လာဘော အလာဘော စ ယသာယသော စ၊

နိန္ဒာ ပသံသာ စ သုခံ ဒုခဉ္စ။

ဧတေ အနိစ္စာ မနုဇေသု ဓမ္မာ၊

အသဿတာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ။

‘‘ဧတေ စ ဉတွာ သတိမာ သုမေဓေါ၊

အဝေက္ခတိ ဝိပရိဏာမဓမ္မေ။

ဣဋ္ဌဿ ဓမ္မာ န မထေန္တိ စိတ္တံ၊

အနိဋ္ဌတော နော ပဋိဃာတမေတိ။

‘‘တဿာနုရောဓါ အထ ဝါ ဝိရောဓါ၊

ဝိဓူပိတာ အတ္ထင်္ဂတာ န သန္တိ။

ပဒဉ္စ ဉတွာ ဝိရဇံ အသောကံ၊

သမ္မပ္ပဇာနာတိ ဘဝဿ ပါရဂူ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယလောကဓမ္မသုတ္တံ

၆. ‘‘အဋ္ဌိမေ, ဘိက္ခဝေ, လောကဓမ္မာ လောကံ အနုပရိဝတ္တန္တိ, လောကော စ အဋ္ဌ လောကဓမ္မေ အနုပရိဝတ္တတိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? လာဘော စ, အလာဘော စ, ယသော စ, အယသော စ, နိန္ဒာ စ, ပသံသာ စ, သုခဉ္စ, ဒုက္ခဉ္စ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ လောကံ အနုပရိဝတ္တန္တိ, လောကော စ ဣမေ အဋ္ဌ လောကဓမ္မေ အနုပရိဝတ္တတိ။

‘‘အဿုတဝတော, ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘောပိ အလာဘောပိ ယသောပိ အယသောပိ နိန္ဒာပိ ပသံသာပိ သုခမ္ပိ ဒုက္ခမ္ပိ။ သုတဝတောပိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘောပိ အလာဘောပိ ယသောပိ အယသောပိ နိန္ဒာပိ ပသံသာပိ သုခမ္ပိ ဒုက္ခမ္ပိ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ကော ဝိသေသော ကော အဓိပ္ပယာသော [အဓိပ္ပါယော (သီ.), အဓိပ္ပါယသော (သျာ. ကံ.) အဓိ + ပ + ယသု + ဏ = အဓိပ္ပယာသော] ကိံ နာနာကရဏံ သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အဿုတဝတာ ပုထုဇ္ဇနေနာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဿုတဝတော, ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘော။ သော န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ လာဘော; သော စ ခေါ အနိစ္စော ဒုက္ခော ဝိပရိဏာမဓမ္မော’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အလာဘော။ပေ.။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ယသော။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အယသော။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နိန္ဒာ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပသံသာ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခံ။ သော န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ ဒုက္ခံ; တဉ္စ ခေါ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ’’။

‘‘တဿ လာဘောပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အလာဘောပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ယသောပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အယသောပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, နိန္ဒာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ပသံသာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, သုခမ္ပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ဒုက္ခမ္ပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ သော ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အနုရုဇ္ဈတိ, အလာဘေ ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ; ဥပ္ပန္နံ ယသံ အနုရုဇ္ဈတိ, အယသေ ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ; ဥပ္ပန္နံ ပသံသံ အနုရုဇ္ဈတိ, နိန္ဒာယ ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ; ဥပ္ပန္နံ သုခံ အနုရုဇ္ဈတိ, ဒုက္ခေ ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓသမာပန္နော န ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ‘န ပရိမုစ္စတိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ’’။

‘‘သုတဝတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘော။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ လာဘော; သော စ ခေါ အနိစ္စော ဒုက္ခော ဝိပရိဏာမဓမ္မော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အလာဘော။ပေ.။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ယသော။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အယသော။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နိန္ဒာ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပသံသာ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခံ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ ဒုက္ခံ; တဉ္စ ခေါ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ’’။

‘‘တဿ လာဘောပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အလာဘောပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ယသောပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အယသောပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, နိန္ဒာပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ပသံသာပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, သုခမ္ပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ဒုက္ခမ္ပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ သော ဥပ္ပန္နံ လာဘံ နာနုရုဇ္ဈတိ, အလာဘေ နပ္ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ; ဥပ္ပန္နံ ယသံ နာနုရုဇ္ဈတိ, အယသေ နပ္ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ; ဥပ္ပန္နံ ပသံသံ နာနုရုဇ္ဈတိ, နိန္ဒာယ နပ္ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ; ဥပ္ပန္နံ သုခံ နာနုရုဇ္ဈတိ, ဒုက္ခေ နပ္ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပဟီနော ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ‘ပရိမုစ္စတိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိသေသော အယံ အဓိပ္ပယာသော ဣဒံ နာနာကရဏံ သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အဿုတဝတာ ပုထုဇ္ဇနေနာ’’တိ။

‘‘လာဘော အလာဘော စ ယသာယသော စ၊

နိန္ဒာ ပသံသာ စ သုခံ ဒုခဉ္စ။

ဧတေ အနိစ္စာ မနုဇေသု ဓမ္မာ၊

အသဿတာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ။

‘‘ဧတေ စ ဉတွာ သတိမာ သုမေဓေါ၊

အဝေက္ခတိ ဝိပရိဏာမဓမ္မေ။

ဣဋ္ဌဿ ဓမ္မာ န မထေန္တိ စိတ္တံ၊

အနိဋ္ဌတော နော ပဋိဃာတမေတိ။

‘‘တဿာနုရောဓါ အထ ဝါ ဝိရောဓါ၊

ဝိဓူပိတာ အတ္ထင်္ဂတာ န သန္တိ။

ပဒဉ္စ ဉတွာ ဝိရဇံ အသောကံ၊

သမ္မပ္ပဇာနာတိ ဘဝဿ ပါရဂူ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဒေဝဒတ္တဝိပတ္တိသုတ္တံ

၇. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ အစိရပက္ကန္တေ ဒေဝဒတ္တေ။ တတြ ဘဂဝါ ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓု , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော’’။

[စူဠဝ. ၃၄၈] ‘‘ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? လာဘေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ အလာဘေန, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ယသေန, ဘိက္ခဝေ။ အယသေန, ဘိက္ခဝေ။ သက္ကာရေန, ဘိက္ခဝေ။ အသက္ကာရေန, ဘိက္ခဝေ။ ပါပိစ္ဆတာယ, ဘိက္ခဝေ။ ပါပမိတ္တတာယ, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။

‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ။

‘‘ကိဉ္စ [ကထဉ္စ (က.)], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ?

‘‘ယံ ဟိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အနဘိဘုယျ [အနဘိဘူယျ အနဘိဘူယျ (က.)] ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ [အဘိဘူယျ အဘိဘူယျ (က.)] ဝိဟရတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ယံ ဟိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အနဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရိဿာမ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဥတ္တရဝိပတ္တိသုတ္တံ

၈. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ ဥတ္တရော မဟိသဝတ္ထုသ္မိံ ဝိဟရတိ သင်္ခေယျကေ ပဗ္ဗတေ ဝဋဇာလိကာယံ [ဓဝဇာလိကာယံ (သီ.), ဝဋ္ဋဇာလိကာယံ (သျာ.)]။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တရော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတီ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေဿဝဏော မဟာရာဇာ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ဂစ္ဆတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အဿောသိ ခေါ ဝေဿဝဏော မဟာရာဇာ အာယသ္မတော ဥတ္တရဿ မဟိသဝတ္ထုသ္မိံ သင်္ခေယျကေ ပဗ္ဗတေ ဝဋဇာလိကာယံ ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ – ‘‘သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဝေဿဝဏ္ဏော မဟာရာဇာ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ [သမ္မိဉ္ဇိတံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ [သမ္မိဉ္ဇေယျ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], ဧဝမေဝံ မဟိသဝတ္ထုသ္မိံ သင်္ခေယျကေ ပဗ္ဗတေ ဝဋဇာလိကာယံ အန္တရဟိတော ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ ဝေဿဝဏ္ဏော မဟာရာဇာ ယေန သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ သက္ကံ ဒေဝါနမိန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယဂ္ဃေ မာရိသ, ဇာနေယျာသိ! ဧသော အာယသ္မာ ဥတ္တရော မဟိသဝတ္ထုသ္မိံ သင်္ခေယျကေ ပဗ္ဗတေ ဝဋဇာလိကာယံ ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ ။ သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရဝိပတ္တိံ။ပေ.။ အတ္တသမ္ပတ္တိံ။ ပရသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတီ’’’တိ။

အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝံ ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု အန္တရဟိတော မဟိသဝတ္ထုသ္မိံ သင်္ခေယျကေ ပဗ္ဗတေ ဝဋဇာလိကာယံ အာယသ္မတော ဥတ္တရဿ သမ္မုခေ ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေနာယသ္မာ ဥတ္တရော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥတ္တရံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော အာယသ္မန္တံ ဥတ္တရံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ ဥတ္တရော ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ – ‘သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ, သာဓါဝုသော, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရဝိပတ္တိံ။ပေ.။ အတ္တသမ္ပတ္တိံ။ ပရသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတီ’’’ တိ? ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါနမိန္ဒာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနိဒံ [ကိံ ပန (သျာ.)], ဘန္တေ, အာယသ္မတော ဥတ္တရဿ သကံ ပဋိဘာနံ [သကပဋိဘာနံ ဥပါဒါယ (က.)], ဥဒါဟု တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ, ဒေဝါနမိန္ဒ, ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ။ ဥပမာယ မိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာန’’န္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဒေဝါနမိန္ဒ, ဂါမဿ ဝါ နိဂမဿ ဝါ အဝိဒူရေ မဟာဓညရာသိ။ တတော မဟာဇနကာယော ဓညံ အာဟရေယျ – ကာဇေဟိပိ ပိဋကေဟိပိ ဥစ္ဆင်္ဂေဟိပိ အဉ္ဇလီဟိပိ ။ ယော နု ခေါ, ဒေဝါနမိန္ဒ, တံ မဟာဇနကာယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကုတော ဣမံ ဓညံ အာဟရထာ’တိ, ကထံ ဗျာကရမာနော နု ခေါ, ဒေဝါနမိန္ဒ, သော မဟာဇနကာယော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျာ’’တိ? ‘‘‘အမုမှာ မဟာဓညရာသိမှာ အာဟရာမာ’တိ ခေါ, ဘန္တေ, သော မဟာဇနကာယော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဒေဝါနမိန္ဒ, ယံ ကိဉ္စိ သုဘာသိတံ သဗ္ဗံ တံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ တတော ဥပါဒါယုပါဒါယ မယံ စညေ စ ဘဏာမာ’’တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ ဘန္တေ! ယာဝ သုဘာသိတံ စိဒံ အာယသ္မတာ ဥတ္တရေန – ‘ယံ ကိဉ္စိ သုဘာသိတံ သဗ္ဗံ တံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ။ တတော ဥပါဒါယုပါဒါယ မယံ စညေ စ ဘဏာမာ’တိ။ ဧကမိဒံ, ဘန္တေ ဥတ္တရ, သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ အစိရပက္ကန္တေ ဒေဝဒတ္တေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တဝိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ ပရဝိပတ္တိံ။ပေ.။ အတ္တသမ္ပတ္တိံ။ ပရသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတာ ဟောတိ။ အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? လာဘေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော; အလာဘေန, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ယသေန, ဘိက္ခဝေ ။ အယသေန, ဘိက္ခဝေ။ သက္ကာရေန, ဘိက္ခဝေ။ အသက္ကာရေန, ဘိက္ခဝေ။ ပါပိစ္ဆတာယ, ဘိက္ခဝေ။ ပါပမိတ္တတာယ , ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။

‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ; ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ; ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ?

‘‘ယံ ဟိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အနဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ယံ ဟိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အနဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ; ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရိဿာမ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရိဿာမာတိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘ဧတ္တာဝတာ, ဘန္တေ ဥတ္တရ, မနုဿေသု စတဿော ပရိသာ – ဘိက္ခူ, ဘိက္ခုနိယော, ဥပါသကာ, ဥပါသိကာယော။ နာယံ ဓမ္မပရိယာယော ကိသ္မိဉ္စိ ဥပဋ္ဌိတော [ပတိဋ္ဌိတော (သီ. သျာ.)]။ ဥဂ္ဂဏှတု, ဘန္တေ, အာယသ္မာ ဥတ္တရော ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ။ ပရိယာပုဏာတု, ဘန္တေ, အာယသ္မာ ဥတ္တရော ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ။ ဓါရေတု, ဘန္တေ, အာယသ္မာ ဥတ္တရော ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ။ အတ္ထသံဟိတော အယံ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယော အာဒိဗြဟ္မစရိယကော’’တိ [အာဒိဗြဟ္မစရိယိကော (သီ. က.)]။ အဋ္ဌမံ။

၉. နန္ဒသုတ္တံ

၉. ‘‘‘ကုလပုတ္တော’တိ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ‘ဗလဝါ’တိ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ‘ပါသာဒိကော’တိ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ‘တိဗ္ဗရာဂေါ’တိ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကိမညတြ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒော ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော, ဘောဇနေ မတ္တညူ, ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော, သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော, ယေဟိ [ယေန (က.)] နန္ဒော သက္ကောတိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ! တတ္ရိဒံ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာယ ဟောတိ။ သစေ , ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ အာလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ, သဗ္ဗံ စေတသာ သမန္နာဟရိတွာ နန္ဒော ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ အာလောကေတိ – ‘ဧဝံ မေ ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ အာလောကယတော နာဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝိဿန္တီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။

‘‘သစေ , ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ အာလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ။ပေ.။ ဥတ္တရာ ဒိသာ အာလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ။ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ။ ဥဒ္ဓံ ဥလ္လောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ။ အဓေါ ဩလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ။ အနုဒိသာ အနုဝိလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ, သဗ္ဗံ စေတသာ သမန္နာဟရိတွာ နန္ဒော အနုဒိသံ အနုဝိလောကေတိ – ‘ဧဝံ မေ အနုဒိသံ အနုဝိလောကယတော နာဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝိဿန္တီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာယ ဟောတိ။

‘‘တတ္ရိဒံ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ဘောဇနေ မတ္တညုတာယ ဟောတိ။ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒော ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ‘နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ, ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ, နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပါဒေဿာမိ, ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာ’တိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ဘောဇနေ မတ္တညုတာယ ဟောတိ။

‘‘တတ္ရိဒံ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ဇာဂရိယာနုယောဂသ္မိံ ဟောတိ။ ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, နန္ဒော ဒိဝသံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ ; ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမံ ယာမံ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေတိ ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓါယ သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိ ကရိတွာ; ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမံ ယာမံ ပစ္စုဋ္ဌာယ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ဇာဂရိယာနုယောဂသ္မိံ ဟောတိ။

‘‘တတ္ရိဒံ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ သတိသမ္ပဇညသ္မိံ ဟောတိ။ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ ဝိဒိတာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; ဝိဒိတာ သညာ။ပေ.။ ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ။ပေ.။ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒဿ သတိသမ္ပဇညသ္မိံ ဟောတိ။

‘‘ကိမညတြ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒော ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော, ဘောဇနေ မတ္တညူ, ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော , သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော, ယေဟိ နန္ဒော သက္ကောတိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’’န္တိ! နဝမံ။

၁၀. ကာရဏ္ဍဝသုတ္တံ

၁၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ စမ္ပာယံ ဝိဟရတိ ဂဂ္ဂရာယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော အညေနာညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘နိဒ္ဓမထေတံ , ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလံ; နိဒ္ဓမထေတံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလံ။ အပနေယျေသော [အပနေယျော သော (သီ.), အပနေယျော (သျာ.)], ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော။ ကိံ ဝေါ တေန ပရပုတ္တေန ဝိသောဓိတေန [ကိံ ဝေါပရပုတ္တော ဝိဟေဌိယတိ (သီ.), ကိံ ပရပုတ္တော ဝိဟေဌေတိ (သျာ.), ကိံ ဝေါ ပရပုတ္တာ ဝိဟေဌေတိ (ဣ.), ကိံ သော ပရပုတ္တော ဝိသောဓေတိ (က.)]! ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စဿ ပုဂ္ဂလဿ တာဒိသံယေဝ ဟောတိ အဘိက္ကန္တံ ပဋိက္ကန္တံ အာလောကိတံ ဝိလောကိတံ သမိဉ္ဇိတံ ပသာရိတံ သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏံ, သေယျထာပိ အညေသံ ဘဒ္ဒကာနံ ဘိက္ခူနံ – ယာဝဿ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ န ပဿန္တိ။ ယတော စ ခွဿ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ ပဿန္တိ, တမေနံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘သမဏဒူသီဝါယံ [သမဏရူဣ (က.)] သမဏပလာပေါ သမဏကာရဏ္ဍဝေါ’တိ [သမဏကရဏ္ဍဝေါတိ (က.)]။ တမေနံ ဣတိ ဝိဒိတွာ ဗဟိဒ္ဓါ နာသေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မာ အညေ ဘဒ္ဒကေ ဘိက္ခူ ဒူသေသီ’’တိ!

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပန္နေ ယဝကရဏေ ယဝဒူသီ [ယဝရူဣ (က.)] ဇာယေထ ယဝပလာပေါ ယဝကာရဏ္ဍဝေါတိ။ တဿ တာဒိသံယေဝ မူလံ ဟောတိ, သေယျထာပိ အညေသံ ဘဒ္ဒကာနံ ယဝါနံ; တာဒိသံယေဝ နာဠံ ဟောတိ, သေယျထာပိ အညေသံ ဘဒ္ဒကာနံ ယဝါနံ; တာဒိသံယေဝ ပတ္တံ ဟောတိ, သေယျထာပိ အညေသံ ဘဒ္ဒကာနံ ယဝါနံ – ယာဝဿ သီသံ န နိဗ္ဗတ္တတိ။ ယတော စ ခွဿ သီသံ နိဗ္ဗတ္တတိ, တမေနံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘ယဝဒူသီဝါယံ ယဝပလာပေါ ယဝကာရဏ္ဍဝေါ’တိ ။ တမေနံ ဣတိ ဝိဒိတွာ သမူလံ ဥပ္ပါဋေတွာ ဗဟိဒ္ဓါ ယဝကရဏဿ ဆဍ္ဍေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မာ အညေ ဘဒ္ဒကေ ယဝေ ဒူသေသီတိ!

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စဿ ပုဂ္ဂလဿ တာဒိသံယေဝ ဟောတိ အဘိက္ကန္တံ ပဋိက္ကန္တံ အာလောကိတံ ဝိလောကိတံ သမိဉ္ဇိတံ ပသာရိတံ သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏံ, သေယျထာပိ အညေသံ ဘဒ္ဒကာနံ ဘိက္ခူနံ – ယာဝဿ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ န ပဿန္တိ။ ယတော စ ခွဿ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ ပဿန္တိ, တမေနံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘သမဏဒူသီဝါယံ သမဏပလာပေါ သမဏကာရဏ္ဍဝေါ’တိ။ တမေနံ ဣတိ ဝိဒိတွာ ဗဟိဒ္ဓါ နာသေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မာ အညေ ဘဒ္ဒကေ ဘိက္ခူ ဒူသေသီတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟတော ဓညရာသိဿ ဖုဏမာနဿ [ဝုယှမာနဿ (သီ. ဣ.), ဖုသယမာနဿ (သျာ.), ပုနမာနဿ (?)] တတ္ထ ယာနိ တာနိ ဓညာနိ ဒဠှာနိ သာရဝန္တာနိ တာနိ ဧကမန္တံ ပုဉ္ဇံ ဟောတိ, ယာနိ ပန တာနိ ဓညာနိ ဒုဗ္ဗလာနိ ပလာပါနိ တာနိ ဝါတော ဧကမန္တံ အပဝဟတိ [အပကဿတိ (သီ.)]။ တမေနံ သာမိကာ သမ္မဇ္ဇနိံ ဂဟေတွာ ဘိယျောသောမတ္တာယ အပသမ္မဇ္ဇန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မာ အညေ ဘဒ္ဒကေ ဓညေ ဒူသေသီတိ! ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စဿ ပုဂ္ဂလဿ တာဒိသံယေဝ ဟောတိ အဘိက္ကန္တံ ပဋိက္ကန္တံ အာလောကိတံ ဝိလောကိတံ သမိဉ္ဇိတံ ပသာရိတံ သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏံ, သေယျထာပိ အညေသံ ဘဒ္ဒကာနံ ဘိက္ခူနံ – ယာဝဿ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ န ပဿန္တိ။ ယတော စ ခွဿ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ ပဿန္တိ, တမေနံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘သမဏဒူသီဝါယံ သမဏပလာပေါ သမဏကာရဏ္ဍဝေါ’တိ။ တမေနံ ဣတိ ဝိဒိတွာ ဗဟိဒ္ဓါ နာသေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မာ အညေ ဘဒ္ဒကေ ဘိက္ခူ ဒူသေသီတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဥဒပါနပနာဠိယတ္ထိကော တိဏှံ ကုဌာရိံ [ကုဓါရိံ (သျာ. ကံ. က.)] အာဒါယ ဝနံ ပဝိသေယျ။ သော ယံ ယဒေဝ ရုက္ခံ ကုဌာရိပါသေန အာကောဋေယျ တတ္ထ ယာနိ တာနိ ရုက္ခာနိ ဒဠှာနိ သာရဝန္တာနိ တာနိ ကုဌာရိပါသေန အာကောဋိတာနိ ကက္ခဠံ ပဋိနဒန္တိ; ယာနိ ပန တာနိ ရုက္ခာနိ အန္တောပူတီနိ အဝဿုတာနိ ကသမ္ဗုဇာတာနိ တာနိ ကုဌာရိပါသေန အာကောဋိတာနိ ဒဒ္ဒရံ ပဋိနဒန္တိ။ တမေနံ မူလေ ဆိန္ဒတိ, မူလေ ဆိန္ဒိတွာ အဂ္ဂေ ဆိန္ဒတိ, အဂ္ဂေ ဆိန္ဒိတွာ အန္တော သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေတိ, အန္တော သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေတွာ ဥဒပါနပနာဠိံ ယောဇေတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ဣဓေကစ္စဿ ပုဂ္ဂလဿ တာဒိသံယေဝ ဟောတိ အဘိက္ကန္တံ ပဋိက္ကန္တံ အာလောကိတံ ဝိလောကိတံ သမိဉ္ဇိတံ ပသာရိတံ သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏံ, သေယျထာပိ အညေသံ ဘဒ္ဒကာနံ ဘိက္ခူနံ – ယာဝဿ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ န ပဿန္တိ။ ယတော စ ခွဿ ဘိက္ခူ အာပတ္တိံ ပဿန္တိ, တမေနံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘သမဏဒူသီဝါယံ သမဏပလာပေါ သမဏကာရဏ္ဍဝေါ’တိ။ တမေနံ ဣတိ ဝိဒိတွာ ဗဟိဒ္ဓါ နာသေန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? မာ အညေ ဘဒ္ဒကေ ဘိက္ခူ ဒူသေသီ’’တိ။

‘‘သံဝါသာယံ ဝိဇာနာထ၊ ပါပိစ္ဆော ကောဓနော ဣတိ။

မက္ခီ ထမ္ဘီ ပဠာသီ စ၊ ဣဿုကီ မစ္ဆရီ သဌော။

‘‘သန္တဝါစော ဇနဝတိ၊ သမဏော ဝိယ ဘာသတိ။

ရဟော ကရောတိ ကရဏံ၊ ပါပဒိဋ္ဌိ အနာဒရော။

‘‘သံသပ္ပီ စ မုသာဝါဒီ၊ တံ ဝိဒိတွာ ယထာတထံ။

သဗ္ဗေ သမဂ္ဂါ ဟုတွာန၊ အဘိနိဗ္ဗဇ္ဇယာထ [အဘိနိဗ္ဗိဇ္ဇယေထ (က.)] နံ။

‘‘ကာရဏ္ဍဝံ [ကရဏ္ဍဝံ (က.) သု. နိ. ၂၈၃ ပဿိတဗ္ဗံ] နိဒ္ဓမထ၊ ကသမ္ဗုံ အပကဿထ [အဝကဿထ (က.)]။

တတော ပလာပေ ဝါဟေထ၊ အဿမဏေ သမဏမာနိနေ။

‘‘နိဒ္ဓမိတွာန ပါပိစ္ဆေ၊ ပါပအာစာရဂေါစရေ။

သုဒ္ဓါသုဒ္ဓေဟိ သံဝါသံ၊ ကပ္ပယဝ္ဟော ပတိဿတာ။

တတော သမဂ္ဂါ နိပကာ၊ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿထာ’’တိ။ ဒသမံ။

မေတ္တာဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မေတ္တံ ပညာ စ ဒွေ ပိယာ၊ ဒွေ လောကာ ဒွေ ဝိပတ္တိယော။

ဒေဝဒတ္တော စ ဥတ္တရော၊ နန္ဒော ကာရဏ္ဍဝေန စာတိ။