ဒေဝတာဝဂ္ဂေါ

၄. ဒေဝတာဝဂ္ဂေါ

၁. အပ္ပမာဒဂါရဝသုတ္တံ သင်္က

၃၂. အထ ခေါ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သာ ဒေဝတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သတ္တိမေ, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတ္ထုဂါရဝတာ, ဓမ္မဂါရဝတာ, သံဃဂါရဝတာ, သိက္ခာဂါရဝတာ, သမာဓိဂါရဝတာ, အပ္ပမာဒဂါရဝတာ, ပဋိသန္ထာရဂါရဝတာ။ ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ သာ ဒေဝတာ။ သမနုညော သတ္ထာ အဟောသိ။ အထ ခေါ သာ ဒေဝတာ ‘‘သမနုညော မေ သတ္ထာ’’တိ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣမံ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိံ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘သတ္တိမေ, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတ္ထုဂါရဝတာ, ဓမ္မဂါရဝတာ, သံဃဂါရဝတာ, သိက္ခာဂါရဝတာ, သမာဓိဂါရဝတာ, အပ္ပမာဒဂါရဝတာ, ပဋိသန္ထာရဂါရဝတာ – ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’တိ။ ဣဒမဝေါစ, ဘိက္ခဝေ, သာ ဒေဝတာ။ ဣဒံ ဝတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယီ’’တိ။

‘‘သတ္ထုဂရု ဓမ္မဂရု၊ သံဃေ စ တိဗ္ဗဂါရဝေါ။

သမာဓိဂရု အာတာဣ [သမာဓိဂါရဝတာပိ စ (က.)]၊ သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂါရဝေါ။

‘‘အပ္ပမာဒဂရု ဘိက္ခု၊ ပဋိသန္ထာရဂါရဝေါ။

အဘဗ္ဗော ပရိဟာနာယ၊ နိဗ္ဗာနဿေဝ သန္တိကေ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဟိရီဂါရဝသုတ္တံ

၃၃. ‘‘ဣမံ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိံ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘သတ္တိမေ, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတ္ထုဂါရဝတာ, ဓမ္မဂါရဝတာ, သံဃဂါရဝတာ, သိက္ခာဂါရဝတာ, သမာဓိဂါရဝတာ, ဟိရိဂါရဝတာ, ဩတ္တပ္ပဂါရဝတာ။ ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’တိ။ ဣဒမဝေါစ, ဘိက္ခဝေ, သာ ဒေဝတာ။ ဣဒံ ဝတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယီ’’တိ။

‘‘သတ္ထုဂရု ဓမ္မဂရု၊ သံဃေ စ တိဗ္ဗဂါရဝေါ။

သမာဓိဂရု အာတာဣ၊ သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂါရဝေါ။

‘‘ဟိရိ ဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နော၊ သပ္ပတိဿော သဂါရဝေါ။

အဘဗ္ဗော ပရိဟာနာယ၊ နိဗ္ဗာနဿေဝ သန္တိကေ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမသောဝစဿတာသုတ္တံ

၃၄. ‘‘ဣမံ , ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိံ အညတရာ ဒေဝတာ။ပေ.။ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘သတ္တိမေ, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတ္ထုဂါရဝတာ, ဓမ္မဂါရဝတာ, သံဃဂါရဝတာ, သိက္ခာဂါရဝတာ, သမာဓိဂါရဝတာ, သောဝစဿတာ, ကလျာဏမိတ္တတာ။ ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’တိ။ ဣဒမဝေါစ, ဘိက္ခဝေ , သာ ဒေဝတာ။ ဣဒံ ဝတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယီ’’တိ။

‘‘သတ္ထုဂရု ဓမ္မဂရု၊ သံဃေ စ တိဗ္ဗဂါရဝေါ။

သမာဓိဂရု အာတာဣ၊ သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂါရဝေါ။

‘‘ကလျာဏမိတ္တော သုဝစော၊ သပ္ပတိဿော သဂါရဝေါ။

အဘဗ္ဗော ပရိဟာနာယ၊ နိဗ္ဗာနဿေဝ သန္တိကေ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယသောဝစဿတာသုတ္တံ

၃၅. ‘‘ဣမံ , ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိံ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ။ပေ.။ ‘သတ္တိမေ, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတ္ထုဂါရဝတာ, ဓမ္မဂါရဝတာ, သံဃဂါရဝတာ, သိက္ခာဂါရဝတာ, သမာဓိဂါရဝတာ, သောဝစဿတာ, ကလျာဏမိတ္တတာ။ ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘိက္ခုနော အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’တိ။ ဣဒမဝေါစ, ဘိက္ခဝေ, သာ ဒေဝတာ။ ဣဒံ ဝတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ ဣဓ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု အတ္တနာ စ သတ္ထုဂါရဝေါ ဟောတိ, သတ္ထုဂါရဝတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ယေ စညေ ဘိက္ခူ န သတ္ထုဂါရဝါ တေ စ သတ္ထုဂါရဝတာယ သမာဒပေတိ။ ယေ စညေ ဘိက္ခူ သတ္ထုဂါရဝါ တေသဉ္စ ဝဏ္ဏံ ဘဏတိ ဘူတံ တစ္ဆံ ကာလေန။ အတ္တနာ စ ဓမ္မဂါရဝေါ ဟောတိ။ပေ.။ သံဃဂါရဝေါ ဟောတိ။ သိက္ခာဂါရဝေါ ဟောတိ။ သမာဓိဂါရဝေါ ဟောတိ။ သုဝစော ဟောတိ။ ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ, ကလျာဏမိတ္တတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ယေ စညေ ဘိက္ခူ န ကလျာဏမိတ္တာ တေ စ ကလျာဏမိတ္တတာယ သမာဒပေတိ ။ ယေ စညေ ဘိက္ခူ ကလျာဏမိတ္တာ တေသဉ္စ ဝဏ္ဏံ ဘဏတိ ဘူတံ တစ္ဆံ ကာလေနာတိ။ ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! သာဓု ခေါ တွံ, သာရိပုတ္တ, ဣမဿ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာသိ။ ဣဓ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု အတ္တနာ စ သတ္ထုဂါရဝေါ ဟောတိ, သတ္ထုဂါရဝတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ယေ စညေ ဘိက္ခူ န သတ္ထုဂါရဝါ တေ စ သတ္ထုဂါရဝတာယ သမာဒပေတိ ။ ယေ စညေ ဘိက္ခူ သတ္ထုဂါရဝါ တေသဉ္စ ဝဏ္ဏံ ဘဏတိ ဘူတံ တစ္ဆံ ကာလေန။ အတ္တနာ စ ဓမ္မဂါရဝေါ ဟောတိ။ပေ.။ သံဃဂါရဝေါ ဟောတိ။ သိက္ခာဂါရဝေါ ဟောတိ။ သမာဓိဂါရဝေါ ဟောတိ။ သုဝစော ဟောတိ။ ကလျာဏမိတ္တော ဟောတိ, ကလျာဏမိတ္တတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ယေ စညေ ဘိက္ခူ န ကလျာဏမိတ္တာ တေ စ ကလျာဏမိတ္တတာယ သမာဒပေတိ။ ယေ စညေ ဘိက္ခူ ကလျာဏမိတ္တာ တေသဉ္စ ဝဏ္ဏံ ဘဏတိ ဘူတံ တစ္ဆံ ကာလေနာတိ။ ဣမဿ ခေါ, သာရိပုတ္တ, မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမမိတ္တသုတ္တံ

၃၆. ‘‘သတ္တဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော မိတ္တော သေဝိတဗ္ဗော။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒါတိ, ဒုက္ကရံ ကရောတိ, ဒုက္ခမံ ခမတိ, ဂုယှမဿ [ဂုယှဿ (က.)] အာဝိ ကရောတိ, ဂုယှမဿ [ဂုယှံ အဿ (သီ.), ဂုယှဿ (က.)] ပရိဂုဟတိ [ပရိဂူဟတိ (သီ. သျာ.), ပရိဂုယှတိ (က.)], အာပဒါသု န ဇဟတိ, ခီဏေန [ခီဏေ (က.)] နာတိမညတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော မိတ္တော သေဝိတဗ္ဗော’’တိ ။

‘‘ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒါတိ မိတ္တော၊ ဒုက္ကရဉ္စာပိ ကုဗ္ဗတိ။

အထောပိဿ ဒုရုတ္တာနိ၊ ခမတိ ဒုက္ခမာနိ စ [ဒုက္ခမာနိပိ (သီ. သျာ.)]။

‘‘ဂုယှဉ္စ တဿ [ဂုယှမဿ စ (သျာ.)] အက္ခာတိ၊ ဂုယှဿ ပရိဂူဟတိ။

အာပဒါသု န ဇဟာတိ၊ ခီဏေန နာတိမညတိ။

‘‘ယမှိ ဧတာနိ ဌာနာနိ၊ သံဝိဇ္ဇန္တီဓ [သံဝိဇ္ဇန္တိ စ (က.)] ပုဂ္ဂလေ။

သော မိတ္တော မိတ္တကာမေန၊ ဘဇိတဗ္ဗော တထာဝိဓေါ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယမိတ္တသုတ္တံ

၃၇. ‘‘သတ္တဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု မိတ္တော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပါသိတဗ္ဗော အပိ ပနုဇ္ဇမာနေနပိ [ပဏုဇ္ဇမာနေနပိ (သီ.)]။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ပိယော စ ဟောတိ မနာပေါ စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော စ ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ ဟောတိ, နော စ အဋ္ဌာနေ နိယောဇေတိ ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု မိတ္တော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပါသိတဗ္ဗော အပိ ပနုဇ္ဇမာနေနဣ’’တိ။

‘‘ပိယော ဂရု ဘာဝနီယော၊ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော။

ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ၊ နော စဋ္ဌာနေ နိယောဇကော [နိယောဇယေ (သီ. သျာ.)]။

‘‘ယမှိ ဧတာနိ ဌာနာနိ၊ သံဝိဇ္ဇန္တီဓ ပုဂ္ဂလေ။

သော မိတ္တော မိတ္တကာမေန၊ အတ္ထကာမာနုကမ္ပတော။

အပိ နာသိယမာနေန၊ ဘဇိတဗ္ဗော တထာဝိဓေါ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမပဋိသမ္ဘိဒါသုတ္တံ

၃၈. ‘‘သတ္တဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု နစိရဿေဝ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ဣဒံ မေ စေတသော လီနတ္တ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘အဇ္ဈတ္တံ မေ သံခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဗဟိဒ္ဓါ မေ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; တဿ ဝိဒိတာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; ဝိဒိတာ သညာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; သပ္ပါယာသပ္ပါယေသု ခေါ ပနဿ ဓမ္မေသု ဟီနပ္ပဏီတေသု ကဏှသုက္ကသပ္ပတိဘာဂေသု နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ သုမနသိကတံ သူပဓါရိတံ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ပညာယ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု နစိရဿေဝ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယပဋိသမ္ဘိဒါသုတ္တံ

၃၉. ‘‘သတ္တဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ‘ဣဒံ မေ စေတသော လီနတ္တ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘အဇ္ဈတ္တံ မေ သံခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဗဟိဒ္ဓါ မေ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; တဿ ဝိဒိတာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; ဝိဒိတာ သညာ။ပေ.။ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; သပ္ပါယာသပ္ပါယေသု ခေါ ပနဿ ဓမ္မေသု ဟီနပ္ပဏီတေသု ကဏှသုက္ကသပ္ပတိဘာဂေသု နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတံ သုမနသိကတံ သူပဓါရိတံ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ပညာယ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမဝသသုတ္တံ

၄၀. ‘‘သတ္တဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု စိတ္တံ ဝသေ [ဝသံ (က.)] ဝတ္တေတိ, နော စ ဘိက္ခု စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမာဓိကုသလော ဟောတိ, သမာဓိဿ သမာပတ္တိကုသလော ဟောတိ, သမာဓိဿ ဌိတိကုသလော ဟောတိ, သမာဓိဿ ဝုဋ္ဌာနကုသလော ဟောတိ, သမာဓိဿ ကလျာဏကုသလော ဟောတိ, သမာဓိဿ ဂေါစရကုသလော ဟောတိ, သမာဓိဿ အဘိနီဟာရကုသလော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု စိတ္တံ ဝသေ ဝတ္တေတိ, နော စ ဘိက္ခု စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယဝသသုတ္တံ

၄၁. ‘‘သတ္တဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော စိတ္တံ ဝသေ ဝတ္တေတိ, နော စ သာရိပုတ္တော စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတိ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သမာဓိကုသလော ဟောတိ, သမာဓိဿ သမာပတ္တိကုသလော, သမာဓိဿ ဌိတိကုသလော, သမာဓိဿ ဝုဋ္ဌာနကုသလော, သမာဓိဿ ကလျာဏကုသလော, သမာဓိဿ ဂေါစရကုသလော, သမာဓိဿ အဘိနီဟာရကုသလော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , သတ္တဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော စိတ္တံ ဝသေ ဝတ္တေတိ, နော စ သာရိပုတ္တော စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တတီ’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁. ပဌမနိဒ္ဒသသုတ္တံ

၄၂. အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယော ဟိ ကောစိ, အာဝုသော, ဒွါဒသဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိ နပ္ပဋိက္ကောသိ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ – ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျ’န္တိ။ အထ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ တေန ခေါ ပန, ဘန္တေ, သမယေန တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘ယော ဟိ ကောစိ, အာဝုသော, ဒွါဒသဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယာ’တိ။ အထ ခွါဟံ, ဘန္တေ, တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံ နပ္ပဋိက္ကောသိံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံ [ပက္ကာမိံ (သီ. သျာ.)] – ‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမီ’တိ။ သက္ကာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ကေဝလံ ဝဿဂဏနမတ္တေန နိဒ္ဒသော ဘိက္ခု ပညာပေတု’’န္တိ?

‘‘န ခေါ, သာရိပုတ္တ, သက္ကာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ကေဝလံ ဝဿဂဏနမတ္တေန နိဒ္ဒသော ဘိက္ခု ပညာပေတုံ။ သတ္တ ခေါ ဣမာနိ, သာရိပုတ္တ, နိဒ္ဒသဝတ္ထူနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနိ။

[အ. နိ. ၇.၂၀; ဒီ. နိ. ၃.၃၃၁] ‘‘ကတမာနိ သတ္တ? ဣဓ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု သိက္ခာသမာဒါနေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ အာယတိဉ္စ သိက္ခာသမာဒါနေ အဝိဂတပေမော, ဓမ္မနိသန္တိယာ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ အာယတိဉ္စ ဓမ္မနိသန္တိယာ အဝိဂတပေမော, ဣစ္ဆာဝိနယေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ အာယတိဉ္စ ဣစ္ဆာဝိနယေ အဝိဂတပေမော, ပဋိသလ္လာနေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ အာယတိဉ္စ ပဋိသလ္လာနေ အဝိဂတပေမော, ဝီရိယာရမ္ဘေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ အာယတိဉ္စ ဝီရိယာရမ္ဘေ အဝိဂတပေမော, သတိနေပက္ကေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ အာယတိဉ္စ သတိနေပက္ကေ အဝိဂတပေမော, ဒိဋ္ဌိပဋိဝေဓေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ အာယတိဉ္စ ဒိဋ္ဌိပဋိဝေဓေ အဝိဂတပေမော။ ဣမာနိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, သတ္တ နိဒ္ဒသဝတ္ထူနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနိ။ ဣမေဟိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, သတ္တဟိ နိဒ္ဒသဝတ္ထူဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဒွါဒသ စေပိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ; စတုဗ္ဗီသတိ စေပိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ; ဆတ္တိံသတိ စေပိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ, အဋ္ဌစတ္တာရီသံ စေပိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂. ဒုတိယနိဒ္ဒသသုတ္တံ

၄၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကောသမ္ဗိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ကောသမ္ဗိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယော ဟိ ကောစိ, အာဝုသော, ဒွါဒသ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိ နပ္ပဋိက္ကောသိ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ – ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ကောသမ္ဗိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကောသမ္ဗိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ကောသမ္ဗိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျ’န္တိ။ပေ.။ တေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။

‘‘တေန ခေါ ပန, ဘန္တေ, သမယေန တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘ယော ဟိ ကောစိ, အာဝုသော, ဒွါဒသဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယာ’တိ။ အထ ခွါဟံ, ဘန္တေ, တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံ နပ္ပဋိက္ကောသိံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ, အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံ – ‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမီ’တိ။ သက္ကာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ကေဝလံ ဝဿဂဏနမတ္တေန နိဒ္ဒသော ဘိက္ခု ပညာပေတု’’န္တိ?

‘‘န ခေါ, အာနန္ဒ, သက္ကာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ကေဝလံ ဝဿဂဏနမတ္တေန နိဒ္ဒသော ဘိက္ခု ပညာပေတုံ။ သတ္တ ခေါ ဣမာနိ, အာနန္ဒ, နိဒ္ဒသဝတ္ထူနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနိ။

‘‘ကတမာနိ သတ္တ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု, သဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဟိရီမာ ဟောတိ, ဩတ္တပ္ပီ ဟောတိ, ဗဟုဿုတော ဟောတိ, အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟောတိ, သတိမာ ဟောတိ, ပညဝါ ဟောတိ။ ဣမာနိ ခေါ, အာနန္ဒ, သတ္တ နိဒ္ဒသဝတ္ထူနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနိ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာနန္ဒ, သတ္တဟိ နိဒ္ဒသဝတ္ထူဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဒွါဒသ စေပိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ; စတုဗ္ဗီသတိ စေပိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ; ဆတ္တိံသတိ စေပိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ, အဋ္ဌစတ္တာရီသံ စေပိ ဝဿာနိ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။ ဒွါဒသမံ။

ဒေဝတာဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အပ္ပမာဒေါ ဟိရီ စေဝ၊ ဒွေ သုဝစာ ဒုဝေ မိတ္တာ။

ဒွေ ပဋိသမ္ဘိဒါ ဒွေ ဝသာ၊ ဒုဝေ နိဒ္ဒသဝတ္ထုနာတိ။