ဥပသမ္ပဒါဝဂ္ဂေါ

(၂၆) ၆. ဥပသမ္ပဒါဝဂ္ဂေါ

၁. ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗသုတ္တံ

၂၅၁. [မဟာဝ. ၈၄] ‘‘ပဉ္စဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အသေခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ; အသေခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ; အသေခေန ပညာက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ; အသေခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ; အသေခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂. နိဿယသုတ္တံ

၂၅၂. [မဟာဝ. ၈၄] ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ နိဿယော ဒါတဗ္ဗော။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အသေခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ပေ.။ အသေခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဣမေဟိ။ပေ.။ နိဿယော ဒါတဗ္ဗော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သာမဏေရသုတ္တံ

၂၅၃. [မဟာဝ. ၈၄] ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ သာမဏေရော ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗော။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အသေခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ; အသေခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန။ အသေခေန ပညာက္ခန္ဓေန။ အသေခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန။ အသေခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ သာမဏေရော ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗော’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဉ္စမစ္ဆရိယသုတ္တံ

၂၅၄. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, မစ္ဆရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ မစ္ဆရိယာနံ ဧတံ ပဋိကုဋ္ဌံ [ပတိကိဋ္ဌံ (သီ. ဣ.), ပဋိက္ကိဋ္ဌံ (သျာ. ကံ.), ပဋိကိဋ္ဌံ (က.)], ယဒိဒံ ဓမ္မမစ္ဆရိယ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. မစ္ဆရိယပ္ပဟာနသုတ္တံ

၂၅၅. ‘‘ပဉ္စန္နံ , ဘိက္ခဝေ, မစ္ဆရိယာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ။ ကတမေသံ ပဉ္စန္နံ? အာဝါသမစ္ဆရိယဿ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ; ကုလမစ္ဆရိယဿ။ပေ.။ လာဘမစ္ဆရိယဿ။ ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယဿ။ ဓမ္မမစ္ဆရိယဿ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ မစ္ဆရိယာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပဌမဈာနသုတ္တံ

၂၅၆. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတု’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇-၁၃. ဒုတိယဈာနသုတ္တာဒိသတ္တကံ

၂၅၇-၂၆၃. ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ အဘဗ္ဗော တတိယံ ဈာနံ။ အဘဗ္ဗော စတုတ္ထံ ဈာနံ။ အဘဗ္ဗော သောတာပတ္တိဖလံ။ အဘဗ္ဗော သကဒါဂါမိဖလံ။ အဘဗ္ဗော အနာဂါမိဖလံ။ အဘဗ္ဗော အရဟတ္တံ [အရဟတ္တဖလံ (သီ.)] သစ္ဆိကာတုံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ , ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတုံ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ ဘဗ္ဗော တတိယံ ဈာနံ။ ဘဗ္ဗော စတုတ္ထံ ဈာနံ။ ဘဗ္ဗော သောတာပတ္တိဖလံ။ ဘဗ္ဗော သကဒါဂါမိဖလံ။ ဘဗ္ဗော အနာဂါမိဖလံ။ ဘဗ္ဗော အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတုံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတု’’န္တိ။ တေရသမံ။

၁၄. အပရပဌမဈာနသုတ္တံ

၂၆၄. ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, အကတညုတံ အကတဝေဒိတံ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, အကတညုတံ အကတဝေဒိတံ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတု’’န္တိ။ စုဒ္ဒသမံ။

၁၅-၂၁. အပရဒုတိယဈာနသုတ္တာဒိသတ္တကံ

၂၆၅-၂၇၁. ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ။ သောတာပတ္တိဖလံ။ သကဒါဂါမိဖလံ။ အနာဂါမိဖလံ။ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတုံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, အကတညုတံ အကတဝေဒိတံ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မေ အပ္ပဟာယ အဘဗ္ဗော အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတုံ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ။ သောတာပတ္တိဖလံ။ သကဒါဂါမိဖလံ။ အနာဂါမိဖလံ။ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတုံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, အကတညုတံ အကတဝေဒိတံ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဟာယ ဘဗ္ဗော အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတု’’န္တိ။ ဧကဝီသတိမံ။

ဥပသမ္ပဒါဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။