ရာဇဝဂ္ဂေါ

(၁၄) ၄. ရာဇဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမစက္ကာနုဝတ္တနသုတ္တံ

၁၃၁. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မေနေဝ စက္ကံ ဝတ္တေတိ [ပဝတ္တေတိ (သျာ. ဣ. က.)]; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ [အပ္ပတိဝတ္တိယံ (သီ.)] ကေနစိ မနုဿဘူတေန ပစ္စတ္ထိကေန ပါဏိနာ။

‘‘ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ အတ္ထညူ စ ဟောတိ, ဓမ္မညူ စ, မတ္တညူ စ, ကာလညူ စ, ပရိသညူ စ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မေနေဝ စက္ကံ ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ ကေနစိ မနုဿဘူတေန ပစ္စတ္ထိကေန ပါဏိနာ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မေနေဝ အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။

‘‘ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ အတ္ထညူ, ဓမ္မညူ, မတ္တညူ, ကာလညူ, ပရိသညူ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မေနေဝ အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ ဓမ္မစက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယစက္ကာနုဝတ္တနသုတ္တံ

၁၃၂. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော ပိတရာ ပဝတ္တိတံ စက္ကံ ဓမ္မေနေဝ အနုပ္ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ ကေနစိ မနုဿဘူတေန ပစ္စတ္ထိကေန ပါဏိနာ။

‘‘ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော အတ္ထညူ စ ဟောတိ, ဓမ္မညူ စ, မတ္တညူ စ, ကာလညူ စ, ပရိသညူ စ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော ပိတရာ ပဝတ္တိတံ စက္ကံ ဓမ္မေနေဝ အနုပ္ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ ကေနစိ မနုဿဘူတေန ပစ္စတ္ထိကေန ပါဏိနာ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ သမ္မဒေဝ အနုပ္ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။

‘‘ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော အတ္ထညူ, ဓမ္မညူ, မတ္တညူ , ကာလညူ, ပရိသညူ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ သမ္မဒေဝ အနုပ္ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဓမ္မရာဇာသုတ္တံ

၁၃၃. ‘‘ယောပိ သော [ယောပိ ခေါ (သီ. သျာ. ဣ.)], ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ, သောပိ န အရာဇကံ စက္ကံ ဝတ္တေတီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော ပန, ဘန္တေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဓမ္မိကဿ ဓမ္မရညော ရာဇာ’’တိ? ‘‘ဓမ္မော, ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မညေဝ နိဿာယ ဓမ္မံ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော ဓမ္မဒ္ဓဇော ဓမ္မကေတု ဓမ္မာဓိပတေယျော ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟတိ အန္တောဇနသ္မိံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခု, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မညေဝ နိဿာယ ဓမ္မံ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော ဓမ္မဒ္ဓဇော ဓမ္မကေတု ဓမ္မာဓိပတေယျော ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟတိ ခတ္တိယေသု အနုယန္တေသု [အနုယုတ္တေသု (သီ.) အ. နိ. ၃.၁၄] ။ပေ.။ ဗလကာယသ္မိံ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမဇာနပဒေသု သမဏဗြာဟ္မဏေသု မိဂပက္ခီသု။ သ ခေါ သော, ဘိက္ခု, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မညေဝ နိဿာယ ဓမ္မံ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော ဓမ္မဒ္ဓဇော ဓမ္မကေတု ဓမ္မာဓိပတေယျော ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟိတွာ အန္တောဇနသ္မိံ ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟိတွာ ခတ္တိယေသု အနုယန္တေသု ဗလကာယသ္မိံ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမဇာနပဒေသု သမဏဗြာဟ္မဏေသု မိဂပက္ခီသု ဓမ္မေနေဝ စက္ကံ ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ ကေနစိ မနုဿဘူတေန ပစ္စတ္ထိကေန ပါဏိနာ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခု, တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မညေဝ နိဿာယ ဓမ္မံ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော ဓမ္မဒ္ဓဇော ဓမ္မကေတု ဓမ္မာဓိပတေယျော ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟတိ ဘိက္ခူသု – ‘ဧဝရူပံ ကာယကမ္မံ သေဝိတဗ္ဗံ, ဧဝရူပံ ကာယကမ္မံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ဧဝရူပံ ဝစီကမ္မံ သေဝိတဗ္ဗံ, ဧဝရူပံ ဝစီကမ္မံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ဧဝရူပံ မနောကမ္မံ သေဝိတဗ္ဗံ, ဧဝရူပံ မနောကမ္မံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ဧဝရူပေါ အာဇီဝေါ သေဝိတဗ္ဗော, ဧဝရူပေါ အာဇီဝေါ န သေဝိတဗ္ဗော; ဧဝရူပေါ ဂါမနိဂမော သေဝိတဗ္ဗော, ဧဝရူပေါ ဂါမနိဂမော န သေဝိတဗ္ဗော’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခု, တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မညေဝ နိဿာယ ဓမ္မံ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော ဓမ္မဒ္ဓဇော ဓမ္မကေတု ဓမ္မာဓိပတေယျော ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟတိ ဘိက္ခုနီသု [ဘိက္ခူသု ဘိက္ခုနီသု (သီ. ဣ.)] ။ပေ.။ ဥပါသကေသု။ပေ.။ ဥပါသိကာသု – ‘ဧဝရူပံ ကာယကမ္မံ သေဝိတဗ္ဗံ, ဧဝရူပံ ကာယကမ္မံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ဧဝရူပံ ဝစီကမ္မံ သေဝိတဗ္ဗံ, ဧဝရူပံ ဝစီကမ္မံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ဧဝရူပံ မနောကမ္မံ သေဝိတဗ္ဗံ, ဧဝရူပံ မနောကမ္မံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ဧဝရူပေါ အာဇီဝေါ သေဝိတဗ္ဗော, ဧဝရူပေါ အာဇီဝေါ န သေဝိတဗ္ဗော; ဧဝရူပေါ ဂါမနိဂမော သေဝိတဗ္ဗော, ဧဝရူပေါ ဂါမနိဂမော န သေဝိတဗ္ဗော’’’တိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခု, တထာဂတော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မညေဝ နိဿာယ ဓမ္မံ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော ဓမ္မဒ္ဓဇော ဓမ္မကေတု ဓမ္မာဓိပတေယျော ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟိတွာ ဘိက္ခူသု, ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟိတွာ ဘိက္ခုနီသု, ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟိတွာ ဥပါသကေသု, ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟိတွာ ဥပါသိကာသု ဓမ္မေနေဝ အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ; တံ ဟောတိ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄. ယဿံဒိသံသုတ္တံ

၁၃၄. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော ယဿံ ယဿံ ဒိသာယံ ဝိဟရတိ, သကသ္မိံယေဝ ဝိဇိတေ ဝိဟရတိ။

‘‘ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော ဥဘတော သုဇာတော ဟောတိ မာတိတော စ ပိတိတော စ, သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော, ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန; အဍ္ဎော ဟောတိ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော; ဗလဝါ ခေါ ပန ဟောတိ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ သမန္နာဂတော အဿဝါယ ဩဝါဒပဋိကရာယ; ပရိဏာယကော ခေါ ပနဿ ဟောတိ ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ ပဋိဗလော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္ထေ စိန္တေတုံ; တဿိမေ စတ္တာရော ဓမ္မာ ယသံ ပရိပါစေန္တိ။ သော ဣမိနာ ယသပဉ္စမေန [ယသေန ပဉ္စမေန (က.), ပဉ္စမေန (သီ.)] ဓမ္မေန သမန္နာဂတော ယဿံ ယဿံ ဒိသာယံ ဝိဟရတိ, သကသ္မိံယေဝ ဝိဇိတေ ဝိဟရတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ဝိဇိတာဝီနံ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ယဿံ ယဿံ ဒိသာယံ ဝိဟရတိ, ဝိမုတ္တစိတ္တောဝ [ဝိမုတ္တစိတ္တော (သီ. ဣ.), ဝိမုတ္တစိတ္တော စ (က.)] ဝိဟရတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု – ရာဇာဝ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော ဇာတိသမ္ပန္နော; ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော, ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ – ရာဇာဝ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော; အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ရာဇာဝ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော ဗလသမ္ပန္နော; ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ – ရာဇာဝ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော ပရိဏာယကသမ္ပန္နော; တဿိမေ စတ္တာရော ဓမ္မာ ဝိမုတ္တိံ ပရိပါစေန္တိ ။ သော ဣမိနာ ဝိမုတ္တိပဉ္စမေန ဓမ္မေန သမန္နာဂတော ယဿံ ယဿံ ဒိသာယံ ဝိဟရတိ ဝိမုတ္တစိတ္တောဝ ဝိဟရတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ဝိမုတ္တစိတ္တာန’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမပတ္ထနာသုတ္တံ

၁၃၅. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော ရဇ္ဇံ ပတ္ထေတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော ဥဘတော သုဇာတော ဟောတိ မာတိတော စ ပိတိတော စ, သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော, ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန; အဘိရူပေါ ဟောတိ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော; မာတာပိတူနံ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ; နေဂမဇာနပဒဿ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ; ယာနိ တာနိ ရညံ ခတ္တိယာနံ မုဒ္ဓါဝသိတ္တာနံ သိပ္ပဋ္ဌာနာနိ ဟတ္ထိသ္မိံ ဝါ အဿသ္မိံ ဝါ ရထသ္မိံ ဝါ ဓနုသ္မိံ ဝါ ထရုသ္မိံ ဝါ တတ္ထ သိက္ခိတော ဟောတိ အနဝယော။

‘‘တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ, သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော, ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန။ ကသ္မာဟံ ရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော။ ကသ္မာဟံ ရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ မာတာပိတူနံ ပိယော မနာပေါ။ ကသ္မာဟံ ရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ နေဂမဇာနပဒဿ ပိယော မနာပေါ။ ကသ္မာဟံ ရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ ယာနိ တာနိ ရညံ ခတ္တိယာနံ မုဒ္ဓါဝသိတ္တာနံ သိပ္ပဋ္ဌာနာနိ ဟတ္ထိသ္မိံ ဝါ အဿသ္မိံ ဝါ ရထသ္မိံ ဝါ ဓနုသ္မိံ ဝါ ထရုသ္မိံ ဝါ, တတ္ထ [တတ္ထမှိ (သီ.), တတ္ထပိ (က.)] သိက္ခိတော အနဝယော။ ကသ္မာဟံ ရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျ’န္တိ! ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော ရဇ္ဇံ ပတ္ထေတိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပတ္ထေတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ အပ္ပါဗာဓေါ ဟောတိ အပ္ပါတင္ကော, သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ မဇ္ဈိမာယ ပဓါနက္ခမာယ; အသဌော ဟောတိ အမာယာဝီ, ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကတ္တာ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု; အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု; ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။

‘‘တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ သဒ္ဓေါ, သဒ္ဒဟာမိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ ‘ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ အပ္ပါဗာဓေါ အပ္ပါတင္ကော သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ မဇ္ဈိမာယ ပဓါနက္ခမာယ။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ အသဌော အမာယာဝီ ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကတ္တာ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရာမိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ ပညဝါ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျ’န္တိ! ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပတ္ထေတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယပတ္ထနာသုတ္တံ

၁၃၆. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော ဩပရဇ္ဇံ [ဥပရဇ္ဇံ (သျာ. ဣ. က.)] ပတ္ထေတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော ဥဘတော သုဇာတော ဟောတိ မာတိတော စ ပိတိတော စ, သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော, ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန; အဘိရူပေါ ဟောတိ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော; မာတာပိတူနံ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ, ဗလကာယဿ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ; ပဏ္ဍိတော ဟောတိ ဝိယတ္တော မေဓါဝီ ပဋိဗလော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္ထေ စိန္တေတုံ။

‘‘တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ, သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော, ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန။ ကသ္မာဟံ ဩပရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော။ ကသ္မာဟံ ဩပရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ မာတာပိတူနံ ပိယော မနာပေါ။ ကသ္မာဟံ ဩပရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ ဗလကာယဿ ပိယော မနာပေါ။ ကသ္မာဟံ ဩပရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ ပဋိဗလော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္ထေ စိန္တေတုံ။ ကသ္မာဟံ ဩပရဇ္ဇံ န ပတ္ထေယျ’န္တိ! ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ဇေဋ္ဌော ပုတ္တော ဩပရဇ္ဇံ ပတ္ထေတိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပတ္ထေတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု; ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ; စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော [သုပဋ္ဌိတစိတ္တော (သီ. သျာ.), သူပဋ္ဌိတစိတ္တော (က.)] ဟောတိ; အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု; ပညဝါ ဟောတိ, ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။

‘‘တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ သီလဝါ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရာမိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခာမိ သိက္ခာပဒေသု။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ ဗဟုဿုတော သုတဓရော သုတသန္နိစယော, ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ [သတ္ထာ ဗျဉ္ဇနာ (သီ.)] ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါ မေ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရာမိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျံ! အဟံ ခေါမှိ ပညဝါ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ကသ္မာဟံ အာသဝါနံ ခယံ န ပတ္ထေယျ’န္တိ! ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယံ ပတ္ထေတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. အပ္ပံသုပတိသုတ္တံ

၁၃၇. ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, အပ္ပံ ရတ္တိယာ သုပန္တိ, ဗဟုံ ဇဂ္ဂန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣတ္ထီ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသာဓိပ္ပါယာ အပ္ပံ ရတ္တိယာ သုပတိ, ဗဟုံ ဇဂ္ဂတိ။ ပုရိသော, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထာဓိပ္ပါယော အပ္ပံ ရတ္တိယာ သုပတိ, ဗဟုံ ဇဂ္ဂတိ။ စောရော, ဘိက္ခဝေ, အာဒါနာဓိပ္ပါယော အပ္ပံ ရတ္တိယာ သုပတိ, ဗဟုံ ဇဂ္ဂတိ။ ရာဇာ [ရာဇယုတ္တော (ဣ. က.)], ဘိက္ခဝေ, ရာဇကရဏီယေသု ယုတ္တော အပ္ပံ ရတ္တိယာ သုပတိ, ဗဟုံ ဇဂ္ဂတိ။ ဘိက္ခု, ဘိက္ခဝေ, ဝိသံယောဂါဓိပ္ပါယော အပ္ပံ ရတ္တိယာ သုပတိ, ဗဟုံ ဇဂ္ဂတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ အပ္ပံ ရတ္တိယာ သုပန္တိ, ဗဟုံ ဇဂ္ဂန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဘတ္တာဒကသုတ္တံ

၁၃၈. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော နာဂေါ ဘတ္တာဒကော စ ဟောတိ ဩကာသဖရဏော စ လဏ္ဍသာရဏော စ သလာကဂ္ဂါဟီ စ ရညော နာဂေါတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနံ, အက္ခမော သဒ္ဒါနံ, အက္ခမော ဂန္ဓာနံ, အက္ခမော ရသာနံ, အက္ခမော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော နာဂေါ ဘတ္တာဒကော စ ဩကာသဖရဏော စ လဏ္ဍသာရဏော စ သလာကဂ္ဂါဟီ စ, ရညော နာဂေါတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘတ္တာဒကော စ ဟောတိ, ဩကာသဖရဏော စ မဉ္စဣဌမဒ္ဒနော [ဣဌမဒ္ဒနော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] စ သလာကဂ္ဂါဟီ စ, ဘိက္ခုတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနံ, အက္ခမော သဒ္ဒါနံ, အက္ခမော ဂန္ဓာနံ, အက္ခမော ရသာနံ, အက္ခမော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘတ္တာဒကော စ ဟောတိ ဩကာသဖရဏော စ မဉ္စဣဌမဒ္ဒနော စ သလာကဂ္ဂါဟီ စ, ဘိက္ခုတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. အက္ခမသုတ္တံ

၁၃၉. ‘‘ပဉ္စဟိ , ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော နာဂေါ န ရာဇာရဟော ဟောတိ န ရာဇဘောဂ္ဂေါ, န ရညော အင်္ဂံတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနံ, အက္ခမော သဒ္ဒါနံ, အက္ခမော ဂန္ဓာနံ, အက္ခမော ရသာနံ, အက္ခမော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဟတ္ထိကာယံ ဝါ ဒိသွာ အဿကာယံ ဝါ ဒိသွာ ရထကာယံ ဝါ ဒိသွာ ပတ္တိကာယံ ဝါ ဒိသွာ သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ, န သန္ထမ္ဘတိ န သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ သဒ္ဒါနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဟတ္ထိသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ အဿသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ ရထသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ ပတ္တိသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ ဘေရိပဏဝသင်္ခတိဏဝနိန္နာဒသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ, န သန္ထမ္ဘတိ န သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ သဒ္ဒါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ဂန္ဓာနံ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ယေ တေ ရညော နာဂါ အဘိဇာတာ သင်္ဂါမာဝစရာ တေသံ မုတ္တကရီသဿ ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ, န သန္ထမ္ဘတိ န သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ဂန္ဓာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ရသာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဧကိဿာ ဝါ တိဏောဒကဒတ္တိယာ ဝိမာနိတော [ဝိဟနီတော (သျာ.), ဝိဟာနိတော (ကတ္ထစိ)] ဒွီဟိ ဝါ တီဟိ ဝါ စတူဟိ ဝါ ပဉ္စဟိ ဝါ တိဏောဒကဒတ္တီဟိ ဝိမာနိတော သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ, န သန္ထမ္ဘတိ န သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ရသာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဧကေန ဝါ သရဝေဂေန ဝိဒ္ဓေါ, ဒွီဟိ ဝါ တီဟိ ဝါ စတူဟိ ဝါ ပဉ္စဟိ ဝါ သရဝေဂေဟိ ဝိဒ္ဓေါ သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ, န သန္ထမ္ဘတိ န သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ အက္ခမော ဟောတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော နာဂေါ န ရာဇာရဟော ဟောတိ န ရာဇဘောဂ္ဂေါ န ရညော အင်္ဂံတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု န အာဟုနေယျော ဟောတိ န ပါဟုနေယျော န ဒက္ခိဏေယျော န အဉ္ဇလိကရဏီယော န အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနံ, အက္ခမော သဒ္ဒါနံ, အက္ခမော ဂန္ဓာနံ, အက္ခမော ရသာနံ, အက္ခမော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ရဇနီယေ ရူပေ သာရဇ္ဇတိ, န သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ သဒ္ဒါနံ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ ရဇနီယေ သဒ္ဒေ သာရဇ္ဇတိ, န သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ သဒ္ဒါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ဂန္ဓာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ရဇနီယေ ဂန္ဓေ သာရဇ္ဇတိ, န သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ဂန္ဓာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ရသာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ ရဇနီယေ ရသေ သာရဇ္ဇတိ, န သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ရသာနံ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ ရဇနီယေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ သာရဇ္ဇတိ, န သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခမော ဟောတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု န အာဟုနေယျော ဟောတိ န ပါဟုနေယျော န ဒက္ခိဏေယျော န အဉ္ဇလိကရဏီယော န အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။

‘‘ပဉ္စဟိ , ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော နာဂေါ ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ, ရညော အင်္ဂံတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ရူပါနံ, ခမော သဒ္ဒါနံ, ခမော ဂန္ဓာနံ, ခမော ရသာနံ, ခမော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ရူပါနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဟတ္ထိကာယံ ဝါ ဒိသွာ အဿကာယံ ဝါ ဒိသွာ ရထကာယံ ဝါ ဒိသွာ ပတ္တိကာယံ ဝါ ဒိသွာ န သံသီဒတိ န ဝိသီဒတိ, သန္ထမ္ဘတိ သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ရူပါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ သဒ္ဒါနံ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဟတ္ထိသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ အဿသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ ရထသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ ပတ္တိသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ ဘေရိပဏဝသင်္ခတိဏဝနိန္နာဒသဒ္ဒံ ဝါ သုတွာ န သံသီဒတိ န ဝိသီဒတိ, သန္ထမ္ဘတိ သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ သဒ္ဒါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ဂန္ဓာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ယေ တေ ရညော နာဂါ အဘိဇာတာ သင်္ဂါမာဝစရာ တေသံ မုတ္တကရီသဿ ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ န သံသီဒတိ န ဝိသီဒတိ, သန္ထမ္ဘတိ သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ဂန္ဓာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ရသာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဧကိဿာ ဝါ တိဏောဒကဒတ္တိယာ ဝိမာနိတော ဒွီဟိ ဝါ တီဟိ ဝါ စတူဟိ ဝါ ပဉ္စဟိ ဝါ တိဏောဒကဒတ္တီဟိ ဝိမာနိတော န သံသီဒတိ န ဝိသီဒတိ, သန္ထမ္ဘတိ သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ရသာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဧကေန ဝါ သရဝေဂေန ဝိဒ္ဓေါ, ဒွီဟိ ဝါ တီဟိ ဝါ စတူဟိ ဝါ ပဉ္စဟိ ဝါ သရဝေဂေဟိ ဝိဒ္ဓေါ န သံသီဒတိ န ဝိသီဒတိ, သန္ထမ္ဘတိ သက္ကောတိ သင်္ဂါမံ ဩတရိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခမော ဟောတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော နာဂေါ ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ, ရညော အင်္ဂံတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ရူပါနံ, ခမော သဒ္ဒါနံ, ခမော ဂန္ဓာနံ, ခမော ရသာနံ, ခမော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ရူပါနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ရဇနီယေ ရူပေ န သာရဇ္ဇတိ, သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ရူပါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ သဒ္ဒါနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ ရဇနီယေ သဒ္ဒေ န သာရဇ္ဇတိ, သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ သဒ္ဒါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ဂန္ဓာနံ။ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ရဇနီယေ ဂန္ဓေ န သာရဇ္ဇတိ, သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ဂန္ဓာနံ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ရသာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ ရဇနီယေ ရသေ န သာရဇ္ဇတိ, သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ရသာနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ ရဇနီယေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ န သာရဇ္ဇတိ, သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. သောတသုတ္တံ

၁၄၀. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော နာဂေါ ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ, ရညော အင်္ဂံတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သောတာ စ ဟောတိ, ဟန္တာ စ, ရက္ခိတာ စ, ခန္တာ စ, ဂန္တာ စ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သောတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ယမေနံ ဟတ္ထိဒမ္မသာရထိ [ဟတ္ထိဒမ္မသာရထီ (သီ.)] ကာရဏံ ကာရေတိ – ယဒိ ဝါ ကတပုဗ္ဗံ ယဒိ ဝါ အကတပုဗ္ဗံ – တံ အဋ္ဌိံ ကတွာ [အဋ္ဌိကတွာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.) အ. နိ. ၄.၁၁၄] မနသိ ကတွာ သဗ္ဗံ စေတသာ [သဗ္ဗစေတသာ (?)] သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော သုဏာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သောတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ဟန္တာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ဟတ္ထိမ္ပိ ဟနတိ [ဟန္တိ (သီ. ဣ.)], ဟတ္ထာရုဟမ္ပိ ဟနတိ, အဿမ္ပိ ဟနတိ, အဿာရုဟမ္ပိ ဟနတိ, ရထမ္ပိ ဟနတိ, ရထိကမ္ပိ [ရထာရုဟမ္ပိ (ဣ.)] ဟနတိ, ပတ္တိကမ္ပိ ဟနတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ဟန္တာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ရက္ခိတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ရက္ခတိ ပုရိမံ ကာယံ, ရက္ခတိ ပစ္ဆိမံ ကာယံ, ရက္ခတိ ပုရိမေ ပါဒေ, ရက္ခတိ ပစ္ဆိမေ ပါဒေ, ရက္ခတိ သီသံ, ရက္ခတိ ကဏ္ဏေ, ရက္ခတိ ဒန္တေ, ရက္ခတိ သောဏ္ဍံ, ရက္ခတိ ဝါလဓိံ, ရက္ခတိ ဟတ္ထာရုဟံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ရက္ခိတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခန္တာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ သင်္ဂါမဂတော ခမော ဟောတိ သတ္တိပ္ပဟာရာနံ အသိပ္ပဟာရာနံ ဥသုပ္ပဟာရာနံ ဖရသုပ္ပဟာရာနံ ဘေရိပဏဝသင်္ခတိဏဝနိန္နာဒသဒ္ဒါနံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ခန္တာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ဂန္တာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ယမေနံ ဟတ္ထိဒမ္မသာရထိ ဒိသံ ပေသေတိ – ယဒိ ဝါ ဂတပုဗ္ဗံ ယဒိ ဝါ အဂတပုဗ္ဗံ – တံ ခိပ္ပမေဝ ဂန္တာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညော နာဂေါ ဂန္တာ ဟောတိ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ရညော နာဂေါ ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ, ရညော အင်္ဂံတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သောတာ စ ဟောတိ, ဟန္တာ စ, ရက္ခိတာ စ, ခန္တာ စ, ဂန္တာ စ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သောတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒေသိယမာနေ အဋ္ဌိံကတွာ မနသိ ကတွာ သဗ္ဗံ စေတသာ သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သောတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဟန္တာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ, ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ (ဟနတိ) [( ) နတ္ထိ သီ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု အ. နိ. ၄.၁၁၄] ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ နာဓိဝါသေတိ , ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ (ဟနတိ) [( ) နတ္ထိ သီ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု အ. နိ. ၄.၁၁၄] ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဟန္တာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရက္ခိတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ; ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ; စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ; ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ; မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ရက္ခိတာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခန္တာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခမော ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသ [။ သိရိံသပ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပသမ္ဖဿာနံ; ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ခန္တာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂန္တာ ဟောတိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယာ သာ ဒိသာ အဂတပုဗ္ဗာ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ, တံ ခိပ္ပညေဝ ဂန္တာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂန္တာ ဟောတိ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။ ဒသမံ။

ရာဇဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

စက္ကာနုဝတ္တနာ ရာဇာ၊ ယဿံဒိသံ ဒွေ စေဝ ပတ္ထနာ။

အပ္ပံသုပတိ ဘတ္တာဒေါ၊ အက္ခမော စ သောတေန စာတိ။