ဂိလာနဝဂ္ဂေါ

(၁၃) ၃. ဂိလာနဝဂ္ဂေါ

၁. ဂိလာနသုတ္တံ

၁၂၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဂိလာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ ဒုဗ္ဗလံ ဂိလာနကံ; ဒိသွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘ယံ ကိဉ္စိ [ယံ ကိဉ္စိ (သျာ. ကံ.)], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ ဒုဗ္ဗလံ [ဘိက္ခဝေ ဒုဗ္ဗလံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဂိလာနကံ ပဉ္စ ဓမ္မာ န ဝိဇဟန္တိ, တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – ‘နစိရဿေဝ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿတီ’’’တိ။

‘‘ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အသုဘာနုပဿီ ကာယေ ဝိဟရတိ, အာဟာရေ ပဋိကူလသညီ, သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတသညီ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ], သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿီ, မရဏသညာ ခေါ ပနဿ အဇ္ဈတ္တံ သူပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယံ ကိဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ ဒုဗ္ဗလံ ဂိလာနကံ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ န ဝိဇဟန္တိ, တဿေတံ ပါဋိကင်္ခံ – ‘နစိရဿေဝ အာသဝါနံ ခယာ။ပေ.။ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿတီ’’’တိ။ ပဌမံ။

၂. သတိသူပဋ္ဌိတသုတ္တံ

၁၂၂. ‘‘ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ ပဉ္စ ဓမ္မေ ဘာဝေတိ ပဉ္စ ဓမ္မေ ဗဟုလီကရောတိ, တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။

‘‘ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဇ္ဈတ္တညေဝ သတိ သူပဋ္ဌိတာ ဟောတိ ဓမ္မာနံ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ, အသုဘာနုပဿီ ကာယေ ဝိဟရတိ, အာဟာရေ ပဋိကူလသညီ, သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတသညီ, သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿီ။ ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မေ ဘာဝေတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မေ ဗဟုလီကရောတိ, တဿ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမဥပဋ္ဌာကသုတ္တံ

၁၂၃. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဂိလာနော ဒူပဋ္ဌာကော [ဒုပဋ္ဌာကော (သျာ. ကံ. ဣ. က.) မဟာဝ. ၃၆၆] ဟောတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? အသပ္ပါယကာရီ ဟောတိ, သပ္ပါယေ မတ္တံ န ဇာနာတိ, ဘေသဇ္ဇံ နပ္ပဋိသေဝိတာ ဟောတိ, အတ္ထကာမဿ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဿ န ယထာဘူတံ အာဗာဓံ အာဝိကတ္တာ ဟောတိ အဘိက္ကမန္တံ ဝါ အဘိက္ကမတီတိ ပဋိက္ကမန္တံ ဝါ ပဋိက္ကမတီတိ ဌိတံ ဝါ ဌိတောတိ, ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ [တိပ္ပါနံ (သီ.) မဟာဝ. ၃၆၆] ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အနဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဂိလာနော ဒူပဋ္ဌာကော ဟောတိ။

‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဂိလာနော သူပဋ္ဌာကော ဟောတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? သပ္ပါယကာရီ ဟောတိ, သပ္ပါယေ မတ္တံ ဇာနာတိ, ဘေသဇ္ဇံ ပဋိသေဝိတာ ဟောတိ, အတ္ထကာမဿ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဿ ယထာဘူတံ အာဗာဓံ အာဝိကတ္တာ ဟောတိ အဘိက္ကမန္တံ ဝါ အဘိက္ကမတီတိ ပဋိက္ကမန္တံ ဝါ ပဋိက္ကမတီတိ ဌိတံ ဝါ ဌိတောတိ, ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဂိလာနော သူပဋ္ဌာကော ဟောတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယဥပဋ္ဌာကသုတ္တံ

၁၂၄. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဂိလာနုပဋ္ဌာကော နာလံ ဂိလာနံ ဥပဋ္ဌာတုံ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? နပ္ပဋိဗလော ဟောတိ ဘေသဇ္ဇံ သံဝိဓါတုံ; သပ္ပါယာသပ္ပါယံ န ဇာနာတိ, အသပ္ပါယံ ဥပနာမေတိ, သပ္ပါယံ အပနာမေတိ; အာမိသန္တရော ဂိလာနံ ဥပဋ္ဌာတိ, နော မေတ္တစိတ္တော ; ဇေဂုစ္ဆီ ဟောတိ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ဝန္တံ ဝါ ခေဠံ ဝါ နီဟရိတုံ; နပ္ပဋိဗလော ဟောတိ ဂိလာနံ ကာလေန ကာလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတုံ သမာဒပေတုံ [သမာဒါပေတုံ (?) မဟာဝ. ၃၆၆] သမုတ္တေဇေတုံ သမ္ပဟံသေတုံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဂိလာနုပဋ္ဌာကော နာလံ ဂိလာနံ ဥပဋ္ဌာတုံ။

‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဂိလာနုပဋ္ဌာကော အလံ ဂိလာနံ ဥပဋ္ဌာတုံ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ပဋိဗလော ဟောတိ ဘေသဇ္ဇံ သံဝိဓါတုံ; သပ္ပါယာသပ္ပါယံ ဇာနာတိ, အသပ္ပါယံ အပနာမေတိ, သပ္ပါယံ ဥပနာမေတိ; မေတ္တစိတ္တော ဂိလာနံ ဥပဋ္ဌာတိ, နော အာမိသန္တရော; အဇေဂုစ္ဆီ ဟောတိ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ဝန္တံ ဝါ ခေဠံ ဝါ နီဟရိတုံ; ပဋိဗလော ဟောတိ ဂိလာနံ ကာလေန ကာလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတုံ သမာဒပေတုံ သမုတ္တေဇေတုံ သမ္ပဟံသေတုံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဂိလာနုပဋ္ဌာကော အလံ ဂိလာနံ ဥပဋ္ဌာတု’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမအနာယုဿာသုတ္တံ

၁၂၅. ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ အနာယုဿာ။ ကတမေ ပဉ္စ? အသပ္ပါယကာရီ ဟောတိ, သပ္ပါယေ မတ္တံ န ဇာနာတိ, အပရိဏတဘောဇီ စ ဟောတိ, အကာလစာရီ စ ဟောတိ, အဗြဟ္မစာရီ စ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မာ အနာယုဿာ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ အာယုဿာ။ ကတမေ ပဉ္စ? သပ္ပါယကာရီ ဟောတိ, သပ္ပါယေ မတ္တံ ဇာနာတိ, ပရိဏတဘောဇီ စ ဟောတိ, ကာလစာရီ စ ဟောတိ, ဗြဟ္မစာရီ စ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မာ အာယုဿာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယအနာယုဿာသုတ္တံ

၁၂၆. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ အနာယုဿာ။ ကတမေ ပဉ္စ? အသပ္ပါယကာရီ ဟောတိ, သပ္ပါယေ မတ္တံ န ဇာနာတိ, အပရိဏတဘောဇီ စ ဟောတိ, ဒုဿီလော စ, ပါပမိတ္တော စ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မာ အနာယုဿာ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ အာယုဿာ။ ကတမေ ပဉ္စ ? သပ္ပါယကာရီ ဟောတိ, သပ္ပါယေ မတ္တံ ဇာနာတိ, ပရိဏတဘောဇီ စ ဟောတိ, သီလဝါ စ, ကလျာဏမိတ္တော စ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓမ္မာ အာယုဿာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဝပကာသသုတ္တံ

၁၂၇. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု နာလံ သံဃမှာ ဝပကာသိတုံ [ဝိ + အပ + ကာသိတုံ = ဝပကာသိတုံ]။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အသန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန, အသန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန, အသန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန, အသန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, ကာမသင်္ကပ္ပဗဟုလော စ ဝိဟရတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု နာလံ သံဃမှာ ဝပကာသိတုံ။

‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ သံဃမှာ ဝပကာသိတုံ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန, သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန, သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန, သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန , နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပဗဟုလော [န ကာမသင်္ကပ္ပဗဟုလော (က.)] စ ဝိဟရတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အလံ သံဃမှာ ဝပကာသိတု’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈. သမဏသုခသုတ္တံ

၁၂၈. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏဒုက္ခာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အသန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန, အသန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန, အသန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန, အသန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, အနဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ သမဏဒုက္ခာနိ။

‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏသုခါနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန, သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန, သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန, သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, အဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ သမဏသုခါနီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပရိကုပ္ပသုတ္တံ

၁၂၉. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, အာပါယိကာ နေရယိကာ ပရိကုပ္ပါ အတေကိစ္ဆာ။ ကတမေ ပဉ္စ? မာတာ [မာတရံ (က.)] ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတာ ဟောတိ, ပိတာ [ပိတရံ (က.)] ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတော [ဝေါရောပိတာ (က.)] ဟောတိ, အရဟံ [အရဟန္တံ (က.), အရဟာ (သျာ.)] ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတော ဟောတိ, တထာဂတဿ ဒုဋ္ဌေန စိတ္တေန လောဟိတံ ဥပ္ပါဒိတံ ဟောတိ, သံဃော ဘိန္နော ဟောတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ အာပါယိကာ နေရယိကာ ပရိကုပ္ပါ အတေကိစ္ဆာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဗျသနသုတ္တံ

၁၃၀. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဗျသနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဉာတိဗျသနံ, ဘောဂဗျသနံ, ရောဂဗျသနံ, သီလဗျသနံ, ဒိဋ္ဌိဗျသနံ။ န, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဉာတိဗျသနဟေတု ဝါ ဘောဂဗျသနဟေတု ဝါ ရောဂဗျသနဟေတု ဝါ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ သီလဗျသနဟေတု ဝါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဒိဋ္ဌိဗျသနဟေတု ဝါ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဗျသနာနိ။

‘‘ပဉ္စိမာ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဒါ။ ကတမာ ပဉ္စ? ဉာတိသမ္ပဒါ, ဘောဂသမ္ပဒါ, အာရောဂ္ယသမ္ပဒါ, သီလသမ္ပဒါ, ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါ။ န, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဉာတိသမ္ပဒါဟေတု ဝါ ဘောဂသမ္ပဒါဟေတု ဝါ အာရောဂ္ယသမ္ပဒါဟေတု ဝါ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ သီလသမ္ပဒါဟေတု ဝါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒါဟေတု ဝါ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ သမ္ပဒါ’’တိ။ ဒသမံ။

ဂိလာနဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဂိလာနော သတိသူပဋ္ဌိ၊ ဒွေ ဥပဋ္ဌာကာ ဒုဝါယုသာ။

ဝပကာသသမဏသုခါ၊ ပရိကုပ္ပံ ဗျသနေန စာတိ။