နီဝရဏဝဂ္ဂေါ

(၆) ၁. နီဝရဏဝဂ္ဂေါ

၁. အာဝရဏသုတ္တံ

၅၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒော, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော အဇ္ဈာရုဟော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ဗျာပါဒေါ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော အဇ္ဈာရုဟော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ထိနမိဒ္ဓံ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော အဇ္ဈာရုဟံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော အဇ္ဈာရုဟံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။

‘‘သော ဝတ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမေ ပဉ္စ အာဝရဏေ နီဝရဏေ စေတသော အဇ္ဈာရုဟေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ အပ္ပဟာယ, အဗလာယ ပညာယ ဒုဗ္ဗလာယ အတ္တတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ပရတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ဥဘယတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ဥတ္တရိ [ဥတ္တရိံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ သစ္ဆိကရိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, နဒီ ပဗ္ဗတေယျာ ဒူရင်္ဂမာ [ဒူရဂမာ (သီ.)] သီဃသောတာ ဟာရဟာရိနီ။ တဿာ ပုရိသော ဥဘတော နင်္ဂလမုခါနိ ဝိဝရေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဇ္ဈေ နဒိယာ သောတော ဝိက္ခိတ္တော ဝိသဋော ဗျာဒိဏ္ဏော နေဝ [န စေဝ (က.)] ဒူရင်္ဂမော အဿ န [န စ (က.)] သီဃသောတော န [န စ (က.)] ဟာရဟာရီ [ဟာရဟာရိဏီ (သီ.)]။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဝတ ဘိက္ခု ဣမေ ပဉ္စ အာဝရဏေ နီဝရဏေ စေတသော အဇ္ဈာရုဟေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ အပ္ပဟာယ, အဗလာယ ပညာယ ဒုဗ္ဗလာယ အတ္တတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ပရတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ဥဘယတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ဥတ္တရိ ဝါ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ သစ္ဆိကရိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သော ဝတ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမေ ပဉ္စ အာဝရဏေ နီဝရဏေ စေတသော အဇ္ဈာရုဟေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ ပဟာယ, ဗလဝတိယာ ပညာယ အတ္တတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ပရတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ဥဘယတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ဥတ္တရိ ဝါ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ သစ္ဆိကရိဿတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, နဒီ ပဗ္ဗတေယျာ ဒူရင်္ဂမာ သီဃသောတာ ဟာရဟာရိနီ။ တဿာ ပုရိသော ဥဘတော နင်္ဂလမုခါနိ ပိဒဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဇ္ဈေ နဒိယာ သောတော အဝိက္ခိတ္တော အဝိသဋော အဗျာဒိဏ္ဏော ဒူရင်္ဂမော စေဝ အဿ သီဃသောတော စ ဟာရဟာရီ စ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဝတ ဘိက္ခု ဣမေ ပဉ္စ အာဝရဏေ နီဝရဏေ စေတသော အဇ္ဈာရုဟေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ ပဟာယ, ဗလဝတိယာ ပညာယ အတ္တတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ပရတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ဥဘယတ္ထံ ဝါ ဉဿတိ ဥတ္တရိ ဝါ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ သစ္ဆိကရိဿတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. အကုသလရာသိသုတ္တံ

၅၂. ‘‘အကုသလရာသီတိ , ဘိက္ခဝေ, ဝဒမာနော ပဉ္စ နီဝရဏေ [ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ (သီ.)] သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကေဝလော ဟာယံ [ဟယံ (သီ.), စာယံ (သျာ. ကံ.), သာယံ (က.)], ဘိက္ခဝေ, အကုသလရာသိ ယဒိဒံ ပဉ္စ နီဝရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ, ဗျာပါဒနီဝရဏံ, ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ။ အကုသလရာသီတိ, ဘိက္ခဝေ, ဝဒမာနော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ ကေဝလော ဟာယံ, ဘိက္ခဝေ, အကုသလရာသိ ယဒိဒံ ပဉ္စ နီဝရဏာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဓါနိယင်္ဂသုတ္တံ

၅၃. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ပဓါနိယင်္ဂါနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ ။ အပ္ပါဗာဓေါ ဟောတိ အပ္ပါတင္ကော; သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ မဇ္ဈိမာယ ပဓါနက္ခမာယ; အသဌော ဟောတိ အမာယာဝီ; ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကတ္တာ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု; အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု; ပညဝါ ဟောတိ, ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ပဓါနိယင်္ဂါနီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. သမယသုတ္တံ

၅၄. ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, အသမယာ ပဓါနာယ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဇိဏ္ဏော ဟောတိ ဇရာယာဘိဘူတော။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော အသမယော ပဓါနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဗျာဓိတော ဟောတိ ဗျာဓိနာဘိဘူတော။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော အသမယော ပဓါနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ ဒုဿဿံ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍံ, န သုကရံ ဥဉ္ဆေန ပဂ္ဂဟေန ယာပေတုံ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော အသမယော ပဓါနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘယံ ဟောတိ အဋဝိသင္ကောပေါ, စက္ကသမာရူဠ္ဟာ ဇာနပဒါ ပရိယာယန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထော အသမယော ပဓါနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သံဃော ဘိန္နော ဟောတိ။ သံဃေ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိန္နေ အညမညံ အက္ကောသာ စ ဟောန္တိ, အညမညံ ပရိဘာသာ စ ဟောန္တိ, အညမညံ ပရိက္ခေပါ စ ဟောန္တိ, အညမညံ ပရိစ္စဇာ စ ဟောန္တိ။ တတ္ထ အပ္ပသန္နာ စေဝ နပ္ပသီဒန္တိ, ပသန္နာနဉ္စ ဧကစ္စာနံ အညထတ္တံ ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စမော အသမယော ပဓါနာယ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ အသမယာ ပဓါနာယာတိ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, သမယာ ပဓါနာယ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒဟရော ဟောတိ ယုဝါ သုသု ကာဠကေသော ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော သမယော ပဓါနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အပ္ပါဗာဓေါ ဟောတိ အပ္ပါတင္ကော, သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ မဇ္ဈိမာယ ပဓါနက္ခမာယ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော သမယော ပဓါနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သုဘိက္ခံ ဟောတိ သုသဿံ သုလဘပိဏ္ဍံ, သုကရံ ဥဉ္ဆေန ပဂ္ဂဟေန ယာပေတုံ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော သမယော ပဓါနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထော သမယော ပဓါနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သံဃော သမဂ္ဂေါ သမ္မောဒမာနော အဝိဝဒမာနော ဧကုဒ္ဒေသော ဖာသု ဝိဟရတိ။ သံဃေ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမဂ္ဂေ န စေဝ အညမညံ အက္ကောသာ ဟောန္တိ, န စ အညမညံ ပရိဘာသာ ဟောန္တိ, န စ အညမညံ ပရိက္ခေပါ ဟောန္တိ, န စ အညမညံ ပရိစ္စဇာ ဟောန္တိ။ တတ္ထ အပ္ပသန္နာ စေဝ ပသီဒန္တိ, ပသန္နာနဉ္စ ဘိယျောဘာဝေါ [ဘီယျောဘာဝါယ (က.)] ဟောတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စမော သမယော ပဓါနာယ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ သမယာ ပဓါနာယာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. မာတာပုတ္တသုတ္တံ

၅၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ ဥဘော မာတာပုတ္တာ ဝဿာဝါသံ ဥပဂမိံသု [ဥပသင်္ကမိံသု (က.)] – ဘိက္ခု စ ဘိက္ခုနီ စ။ တေ အညမညဿ အဘိဏှံ ဒဿနကာမာ အဟေသုံ။ မာတာပိ ပုတ္တဿ အဘိဏှံ ဒဿနကာမာ အဟောသိ; ပုတ္တောပိ မာတရံ အဘိဏှံ ဒဿနကာမော အဟောသိ။ တေသံ အဘိဏှံ ဒဿနာ သံသဂ္ဂေါ အဟောသိ။ သံသဂ္ဂေ သတိ ဝိဿာသော အဟောသိ။ ဝိဿာသေ သတိ ဩတာရော အဟောသိ။ တေ ဩတိဏ္ဏစိတ္တာ သိက္ခံ အပစ္စက္ခာယ ဒုဗ္ဗလ္ယံ အနာဝိကတွာ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိံသု။

အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, သာဝတ္ထိယံ ဥဘော မာတာပုတ္တာ ဝဿာဝါသံ ဥပဂမိံသု – ဘိက္ခု စ ဘိက္ခုနီ စ, တေ အညမညဿ အဘိဏှံ ဒဿနကာမာ အဟေသုံ, မာတာပိ ပုတ္တဿ အဘိဏှံ ဒဿနကာမာ အဟောသိ, ပုတ္တောပိ မာတရံ အဘိဏှံ ဒဿနကာမော အဟောသိ။ တေသံ အဘိဏှံ ဒဿနာ သံသဂ္ဂေါ အဟောသိ, သံသဂ္ဂေ သတိ ဝိဿာသော အဟောသိ, ဝိဿာသေ သတိ ဩတာရော အဟောသိ, တေ ဩတိဏ္ဏစိတ္တာ သိက္ခံ အပစ္စက္ခာယ ဒုဗ္ဗလ္ယံ အနာဝိကတွာ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိံသူ’’တိ။

‘‘ကိံ နု သော, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသော မညတိ – ‘န မာတာ ပုတ္တေ သာရဇ္ဇတိ, ပုတ္တော ဝါ ပန မာတရီ’တိ? နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အညံ ဧကရူပမ္ပိ သမနုပဿာမိ ဧဝံ [ယံ ဧဝံ (သီ.)] ရဇနီယံ ဧဝံ ကမနီယံ ဧဝံ မဒနီယံ ဧဝံ ဗန္ဓနီယံ ဧဝံ မုစ္ဆနီယံ ဧဝံ အန္တရာယကရံ အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ ယထယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိရူပံ။ ဣတ္ထိရူပေ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ရတ္တာ ဂိဒ္ဓါ ဂထိတာ [ဂဓိတာ (သျာ. ဣ. က.)] မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောသန္နာ [အဇ္ဈောပန္နာ (ဗဟူသု)]။ တေ ဒီဃရတ္တံ သောစန္တိ ဣတ္ထိရူပဝသာနုဂါ။

‘‘နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အညံ ဧကသဒ္ဒမ္ပိ။ပေ.။ ဧကဂန္ဓမ္ပိ။ ဧကရသမ္ပိ။ ဧကဖောဋ္ဌဗ္ဗမ္ပိ သမနုပဿာမိ ဧဝံ ရဇနီယံ ဧဝံ ကမနီယံ ဧဝံ မဒနီယံ ဧဝံ ဗန္ဓနီယံ ဧဝံ မုစ္ဆနီယံ ဧဝံ အန္တရာယကရံ အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ ယထယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ။ ဣတ္ထိဖောဋ္ဌဗ္ဗေ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ရတ္တာ ဂိဒ္ဓါ ဂထိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောသန္နာ။ တေ ဒီဃရတ္တံ သောစန္တိ ဣတ္ထိဖောဋ္ဌဗ္ဗဝသာနုဂါ။

‘‘ဣတ္ထီ, ဘိက္ခဝေ, ဂစ္ဆန္တီပိ ပုရိသဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ; ဌိတာပိ။ပေ.။ နိသိန္နာပိ။ သယာနာပိ။ ဟသန္တီပိ။ ဘဏန္တီပိ။ ဂါယန္တီပိ။ ရောဒန္တီပိ။ ဥဂ္ဃါတိတာပိ [ဥဂ္ဃါနိတာပိ (သီ.)] ။ မတာပိ ပုရိသဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ ယဉှိ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘သမန္တပါသော မာရဿာ’တိ မာတုဂါမံယေဝ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘သမန္တပါသော မာရဿာ’’’တိ။

‘‘သလ္လပေ အသိဟတ္ထေန၊ ပိသာစေနာပိ သလ္လပေ။

အာသီဝိသမ္ပိ အာသီဒေ [အာသဒ္ဒေ (သျာ. ကံ.)]၊ ယေန ဒဋ္ဌော န ဇီဝတိ။

‘‘နတွေဝ ဧကော ဧကာယ၊ မာတုဂါမေန သလ္လပေ။

မုဋ္ဌဿတိံ တာ ဗန္ဓန္တိ၊ ပေက္ခိတေန သိတေန စ [မှိတေန စ (သျာ. ကံ.)]။

‘‘အထောပိ ဒုန္နိဝတ္ထေန၊ မဉ္ဇုနာ ဘဏိတေန စ။

နေသော ဇနော သွာသီသဒေါ၊ အပိ ဥဂ္ဃါတိတော မတော။

‘‘ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဧတေ၊ ဣတ္ထိရူပသ္မိံ ဒိဿရေ။

ရူပါ သဒ္ဒါ ရသာ ဂန္ဓာ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ စ မနောရမာ။

‘‘တေသံ ကာမောဃဝူဠ္ဟာနံ၊ ကာမေ အပရိဇာနတံ။

ကာလံ ဂတိ [ဂတိံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘဝါဘဝံ၊ သံသာရသ္မိံ ပုရက္ခတာ။

‘‘ယေ စ ကာမေ ပရိညာယ၊ စရန္တိ အကုတောဘယာ။

တေ ဝေ ပါရင်္ဂတာ လောကေ၊ ယေ ပတ္တာ အာသဝက္ခယ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဥပဇ္ဈာယသုတ္တံ

၅၆. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန သကော ဥပဇ္ဈာယော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ သကံ ဥပဇ္ဈာယံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတရဟိ မေ, ဘန္တေ, မဓုရကဇာတော စေဝ ကာယော, ဒိသာ စ မေ န ပက္ခာယန္တိ, ဓမ္မာ စ မံ နပ္ပဋိဘန္တိ, ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အနဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရာမိ, အတ္ထိ စ မေ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ။

အထ ခေါ သော ဘိက္ခု တံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဘိက္ခုံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဧဝမာဟ – ‘ဧတရဟိ မေ, ဘန္တေ, မဓုရကဇာတော စေဝ ကာယော, ဒိသာ စ မံ န ပက္ခာယန္တိ, ဓမ္မာ စ မေ နပ္ပဋိဘန္တိ, ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အနဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရာမိ, အတ္ထိ စ မေ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ’’’တိ။

‘‘ဧဝဉ္ဟေတံ , ဘိက္ခု, ဟောတိ ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒွါရဿ, ဘောဇနေ အမတ္တညုနော, ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တဿ, အဝိပဿကဿ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ, ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တံ ဗောဓိပက္ခိယာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာနုယောဂံ အနနုယုတ္တဿ ဝိဟရတော, ယံ မဓုရကဇာတော စေဝ ကာယော ဟောတိ, ဒိသာ စဿ န ပက္ခာယန္တိ, ဓမ္မာ စ တံ နပ္ပဋိဘန္တိ, ထိနမိဒ္ဓဉ္စဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အနဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ဟောတိ စဿ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ။ တသ္မာတိဟ တေ, ဘိက္ခု, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဘဝိဿာမိ, ဘောဇနေ မတ္တညူ, ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော, ဝိပဿကော ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ, ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တံ ဗောဓိပက္ခိယာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာနုယောဂံ အနုယုတ္တော ဝိဟရိဿာမီ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခု, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတာ ဣမိနာ ဩဝါဒေန ဩဝဒိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော ပန သော ဘိက္ခု အရဟတံ အဟောသိ။

အထ ခေါ သော ဘိက္ခု အရဟတ္တံ ပတ္တော ယေန သကော ဥပဇ္ဈာယော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ သကံ ဥပဇ္ဈာယံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတရဟိ မေ, ဘန္တေ, န စေဝ [န တွေဝ (သီ.)] မဓုရကဇာတော ကာယော, ဒိသာ စ မေ ပက္ခာယန္တိ, ဓမ္မာ စ မံ ပဋိဘန္တိ, ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရာမိ, နတ္ထိ စ မေ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု တံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဘိက္ခုံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဧဝမာဟ – ‘ဧတရဟိ မေ, ဘန္တေ, န စေဝ မဓုရကဇာတော ကာယော, ဒိသာ စ မေ ပက္ခာယန္တိ, ဓမ္မာ စ မံ ပဋိဘန္တိ, ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရာမိ, နတ္ထိ စ မေ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ’’’တိ။

‘‘ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခု, ဟောတိ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရဿ, ဘောဇနေ မတ္တညုနော, ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တဿ, ဝိပဿကဿ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ, ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တံ ဗောဓိပက္ခိယာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာနုယောဂံ အနုယုတ္တဿ ဝိဟရတော, ယံ န စေဝ မဓုရကဇာတော ကာယော ဟောတိ, ဒိသာ စဿ ပက္ခာယန္တိ, ဓမ္မာ စ တံ ပဋိဘန္တိ, ထိနမိဒ္ဓဉ္စဿ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, န စဿ ဟောတိ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ။ တသ္မာတိဟ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရာ ဘဝိဿာမ, ဘောဇနေ မတ္တညုနော, ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တာ, ဝိပဿကာ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ, ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တံ ဗောဓိပက္ခိယာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. အဘိဏှပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗဌာနသုတ္တံ

၅၇. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဌာနာနိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗာနိ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ‘ဇရာဓမ္မောမှိ, ဇရံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။ ‘ဗျာဓိဓမ္မောမှိ, ဗျာဓိံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။ ‘မရဏဓမ္မောမှိ, မရဏံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။ ‘သဗ္ဗေဟိ မေ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။ ‘ကမ္မဿကောမှိ, ကမ္မဒါယာဒေါ ကမ္မယောနိ ကမ္မဗန္ဓု ကမ္မပဋိသရဏော။ ယံ ကမ္မံ ကရိဿာမိ – ကလျာဏံ ဝါ ပါပကံ ဝါ – တဿ ဒါယာဒေါ ဘဝိဿာမီ’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘ဇရာဓမ္မောမှိ, ဇရံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ယောဗ္ဗနေ ယောဗ္ဗနမဒေါ, ယေန မဒေန မတ္တာ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော ယော ယောဗ္ဗနေ ယောဗ္ဗနမဒေါ သော သဗ္ဗသော ဝါ ပဟီယတိ တနု ဝါ ပန ဟောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘ဇရာဓမ္မောမှိ, ဇရံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။

‘‘ကိဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘ဗျာဓိဓမ္မောမှိ, ဗျာဓိံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ အာရောဂ္ယေ အာရောဂ္ယမဒေါ, ယေန မဒေန မတ္တာ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော ယော အာရောဂ္ယေ အာရောဂ္ယမဒေါ သော သဗ္ဗသော ဝါ ပဟီယတိ တနု ဝါ ပန ဟောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘ဗျာဓိဓမ္မောမှိ, ဗျာဓိံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘မရဏဓမ္မောမှိ, မရဏံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ဇီဝိတေ ဇီဝိတမဒေါ, ယေန မဒေန မတ္တာ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော ယော ဇီဝိတေ ဇီဝိတမဒေါ သော သဗ္ဗသော ဝါ ပဟီယတိ တနု ဝါ ပန ဟောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘မရဏဓမ္မောမှိ, မရဏံ အနတီတော’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘သဗ္ဗေဟိ မေ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ပိယေသု မနာပေသု ယော ဆန္ဒရာဂေါ ယေန ရာဂေန ရတ္တာ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော ယော ပိယေသု မနာပေသု ဆန္ဒရာဂေါ သော သဗ္ဗသော ဝါ ပဟီယတိ တနု ဝါ ပန ဟောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘သဗ္ဗေဟိ မေ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘ကမ္မဿကောမှိ, ကမ္မဒါယာဒေါ ကမ္မယောနိ ကမ္မဗန္ဓု ကမ္မပဋိသရဏော, ယံ ကမ္မံ ကရိဿာမိ – ကလျာဏံ ဝါ ပါပကံ ဝါ – တဿ ဒါယာဒေါ ဘဝိဿာမီ’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော သဗ္ဗသော ဝါ ဒုစ္စရိတံ ပဟီယတိ တနု ဝါ ပန ဟောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘ကမ္မဿကောမှိ, ကမ္မဒါယာဒေါ ကမ္မယောနိ ကမ္မဗန္ဓု ကမ္မပဋိသရဏော, ယံ ကမ္မံ ကရိဿာမိ – ကလျာဏံ ဝါ ပါပကံ ဝါ – တဿ ဒါယာဒေါ ဘဝိဿာမီ’တိ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသေန ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ပဗ္ဗဇိတေန ဝါ။

‘‘သ ခေါ [သစေ (ဣ. က.)] သော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ အဟညေဝေကော ဇရာဓမ္မော [အဟဉ္စေဝေကော ဇရာဓမ္မောမှိ (က.)] ဇရံ အနတီတော, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေ သတ္တာ ဇရာဓမ္မာ ဇရံ အနတီတာ’တိ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတိ။ သော တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တဿ တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတော ဘာဝယတော ဗဟုလီကရောတော သံယောဇနာနိ သဗ္ဗသော ပဟီယန္တိ အနုသယာ ဗျန္တီဟောန္တိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ အဟညေဝေကော ဗျာဓိဓမ္မော ဗျာဓိံ အနတီတော, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေ သတ္တာ ဗျာဓိဓမ္မာ ဗျာဓိံ အနတီတာ’တိ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတိ။ သော တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တဿ တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတော ဘာဝယတော ဗဟုလီကရောတော သံယောဇနာနိ သဗ္ဗသော ပဟီယန္တိ, အနုသယာ ဗျန္တီဟောန္တိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ အဟညေဝေကော မရဏဓမ္မော မရဏံ အနတီတော, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေ သတ္တာ မရဏဓမ္မာ မရဏံ အနတီတာ’တိ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတိ။ သော တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တဿ တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတော ဘာဝယတော ဗဟုလီကရောတော သံယောဇနာနိ သဗ္ဗသော ပဟီယန္တိ, အနုသယာ ဗျန္တီဟောန္တိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ သဗ္ဗေဟိ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ’တိ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတိ။ သော တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တဿ တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတော ဘာဝယတော ဗဟုလီကရောတော သံယောဇနာနိ သဗ္ဗသော ပဟီယန္တိ, အနုသယာ ဗျန္တီဟောန္တိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ အဟညေဝေကော ကမ္မဿကော ကမ္မဒါယာဒေါ ကမ္မယောနိ ကမ္မဗန္ဓု ကမ္မပ္ပဋိသရဏော, ယံ ကမ္မံ ကရိဿာမိ – ကလျာဏံ ဝါ ပါပကံ ဝါ – တဿ ဒါယာဒေါ ဘဝိဿာမိ; အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မဿကာ ကမ္မဒါယာဒါ ကမ္မယောနိ ကမ္မဗန္ဓု ကမ္မပ္ပဋိသရဏာ, ယံ ကမ္မံ ကရိဿန္တိ – ကလျာဏံ ဝါ ပါပကံ ဝါ – တဿ ဒါယာဒါ ဘဝိဿန္တီ’တိ ။ တဿ တံ ဌာနံ အဘိဏှံ ပစ္စဝေက္ခတော မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတိ။ သော တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တဿ တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတော ဘာဝယတော ဗဟုလီကရောတော သံယောဇနာနိ သဗ္ဗသော ပဟီယန္တိ, အနုသယာ ဗျန္တီဟောန္တီ’’တိ။

‘‘ဗျာဓိဓမ္မာ ဇရာဓမ္မာ၊ အထော မရဏဓမ္မိနော။

ယထာ ဓမ္မာ တထာ သတ္တာ [သန္တာ (သျာ. ကံ.)]၊ ဇိဂုစ္ဆန္တိ ပုထုဇ္ဇနာ။

‘‘အဟဉ္စေ တံ ဇိဂုစ္ဆေယျံ၊ ဧဝံ ဓမ္မေသု ပါဏိသု။

န မေတံ ပတိရူပဿ၊ မမ ဧဝံ ဝိဟာရိနော။

‘‘သောဟံ ဧဝံ ဝိဟရန္တော၊ ဉတွာ ဓမ္မံ နိရူပဓိံ။

အာရောဂ္ယေ ယောဗ္ဗနသ္မိဉ္စ၊ ဇီဝိတသ္မိဉ္စ ယေ မဒါ။

‘‘သဗ္ဗေ မဒေ အဘိဘောသ္မိ၊ နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော [နေက္ခမ္မေ ဒဋ္ဌု ခေမတံ (အ. နိ. ၃.၃၉) ဥဘယတ္ထပိ အဋ္ဌကထာယ သမေတိ]။

တဿ မေ အဟု ဥဿာဟော၊ နိဗ္ဗာနံ အဘိပဿတော။

‘‘နာဟံ ဘဗ္ဗော ဧတရဟိ၊ ကာမာနိ ပဋိသေဝိတုံ။

အနိဝတ္တိ [အနိဝတ္တီ (?)] ဘဝိဿာမိ၊ ဗြဟ္မစရိယပရာယဏော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. လိစ္ဆဝိကုမာရကသုတ္တံ

၅၈. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ လိစ္ဆဝိကုမာရကာ သဇ္ဇာနိ ဓနူနိ အာဒါယ ကုက္ကုရသံဃပရိဝုတာ မဟာဝနေ အနုစင်္ကမမာနာ အနုဝိစရမာနာ အဒ္ဒသု ဘဂဝန္တံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ; ဒိသွာန သဇ္ဇာနိ ဓနူနိ နိက္ခိပိတွာ ကုက္ကုရသသံဃံ ဧကမန္တံ ဥယျောဇေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ တုဏှီဘူတာ တုဏှီဘူတာ ပဉ္ဇလိကာ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန မဟာနာမော လိစ္ဆဝိ မဟာဝနေ ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အဒ္ဒသ တေ လိစ္ဆဝိကုမာရကေ တုဏှီဘူတေ တုဏှီဘူတေ ပဉ္ဇလိကေ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသန္တေ; ဒိသွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော လိစ္ဆဝိ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘ဘဝိဿန္တိ ဝဇ္ဇီ, ဘဝိဿန္တိ ဝဇ္ဇီ’’’တိ!

‘‘ကိံ ပန တွံ, မဟာနာမ, ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ဘဝိဿန္တိ ဝဇ္ဇီ, ဘဝိဿန္တိ ဝဇ္ဇီ’’’တိ? ‘‘ဣမေ, ဘန္တေ, လိစ္ဆဝိကုမာရကာ စဏ္ဍာ ဖရုသာ အပါနုဘာ [အပဇဟာတိ (သီ.), အပါဋုဘာ (သျာ. ကံ.), အပဇဟာ (ဣ.), အပါနုတာ (ကတ္ထစိ)]။ ယာနိပိ တာနိ ကုလေသု ပဟေဏကာနိ [ပဟီနကာနိ (သီ.), ပဟီဏကာနိ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ပဟီယန္တိ, ဥစ္ဆူတိ ဝါ ဗဒရာတိ ဝါ ပူဝါတိ ဝါ မောဒကာတိ ဝါ သံကုလိကာတိ ဝါ [သက္ခလိကာတိ ဝါ (သီ. ဣ.)], တာနိ ဝိလုမ္ပိတွာ ဝိလုမ္ပိတွာ ခါဒန္တိ; ကုလိတ္ထီနမ္ပိ ကုလကုမာရီနမ္ပိ ပစ္ဆာလိယံ ခိပန္တိ။ တေ ဒါနိမေ တုဏှီဘူတာ တုဏှီဘူတာ ပဉ္ဇလိကာ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသန္တီ’’တိ။

‘‘ယဿ ကဿစိ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တဿ ပဉ္စ ဓမ္မာ သံဝိဇ္ဇန္တိ – ယဒိ ဝါ ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ, ယဒိ ဝါ ရဋ္ဌိကဿ ပေတ္တနိကဿ [မုဒ္ဓါဘိသိတ္တဿ (က.) အ. နိ. ၅.၁၃၅, ၁၃၆ ပဿိတဗ္ဗံ], ယဒိ ဝါ သေနာယ သေနာပတိကဿ, ယဒိ ဝါ ဂါမဂါမဏိကဿ, ယဒိ ဝါ ပူဂဂါမဏိကဿ, ယေ ဝါ ပန ကုလေသု ပစ္စေကာဓိပစ္စံ ကာရေန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ။

‘‘ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ မာတာပိတရော သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ ။ တမေနံ မာတာပိတရော သက္ကတာ ဂရုကတာ မာနိတာ ပူဇိတာ ကလျာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တိ – ‘စိရံ ဇီဝ, ဒီဃမာယုံ ပါလေဟီ’တိ။ မာတာပိတာနုကမ္ပိတဿ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ပုတ္တဒါရဒါသကမ္မကရပေါရိသေ [။ သာမန္တသံဝေါဟာရေ (သီ. ဣ.)] သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ။ တမေနံ ပုတ္တဒါရဒါသကမ္မကရပေါရိသာ သက္ကတာ ဂရုကတာ မာနိတာ ပူဇိတာ ကလျာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တိ – ‘စိရံ ဇီဝ, ဒီဃမာယုံ ပါလေဟီ’တိ။ ပုတ္တဒါရဒါသကမ္မကရပေါရိသာနုကမ္ပိတဿ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ခေတ္တကမ္မန္တသာမန္တသဗ္ယောဟာရေ သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ။ တမေနံ ခေတ္တကမ္မန္တသာမန္တသဗ္ယောဟာရာ သက္ကတာ ဂရုကတာ မာနိတာ ပူဇိတာ ကလျာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တိ – ‘စိရံ ဇီဝ, ဒီဃမာယုံ ပါလေဟီ’တိ။ ခေတ္တကမ္မန္တသာမန္တသဗ္ယောဟာရာနုကမ္ပိတဿ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ယာဝတာ ဗလိပဋိဂ္ဂါဟိကာ ဒေဝတာ သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ။ တမေနံ ဗလိပဋိဂ္ဂါဟိကာ ဒေဝတာ သက္ကတာ ဂရုကတာ မာနိတာ ပူဇိတာ ကလျာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တိ – ‘စိရံ ဇီဝ, ဒီဃမာယုံ ပါလေဟီ’တိ။ ဒေဝတာနုကမ္ပိတဿ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ သမဏဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ။ တမေနံ သမဏဗြာဟ္မဏာ သက္ကတာ ဂရုကတာ မာနိတာ ပူဇိတာ ကလျာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တိ – ‘စိရံ ဇီဝ, ဒီဃမာယုံ ပါလေဟီ’တိ။ သမဏဗြာဟ္မဏာနုကမ္ပိတဿ , မဟာနာမ, ကုလပုတ္တဿ ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနိ။

‘‘ယဿ ကဿစိ, မဟာနာမ, ကုလပုတ္တဿ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ သံဝိဇ္ဇန္တိ – ယဒိ ဝါ ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ, ယဒိ ဝါ ရဋ္ဌိကဿ ပေတ္တနိကဿ , ယဒိ ဝါ သေနာယ သေနာပတိကဿ, ယဒိ ဝါ ဂါမဂါမဏိကဿ, ယဒိ ဝါ ပူဂဂါမဏိကဿ, ယေ ဝါ ပန ကုလေသု ပစ္စေကာဓိပစ္စံ ကာရေန္တိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနီ’’တိ။

‘‘မာတာပိတုကိစ္စကရော၊ ပုတ္တဒါရဟိတော သဒါ။

အန္တောဇနဿ အတ္ထာယ၊ ယေ စဿ အနုဇီဝိနော။

‘‘ဥဘိန္နဉ္စေဝ အတ္ထာယ၊ ဝဒညူ ဟောတိ သီလဝါ။

ဉာတီနံ ပုဗ္ဗပေတာနံ၊ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ စ ဇီဝတံ [ဇီဝိနံ (သီ.)၊ ဇီဝိတံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)]။

‘‘သမဏာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ၊ ဒေဝတာနဉ္စ ပဏ္ဍိတော။

ဝိတ္တိသဉ္ဇနနော ဟောတိ၊ ဓမ္မေန ဃရမာဝသံ။

‘‘သော ကရိတွာန ကလျာဏံ၊ ပုဇ္ဇော ဟောတိ ပသံသိယော။

ဣဓေဝ နံ ပသံသန္တိ၊ ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတသုတ္တံ

၅၉. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဒုလ္လဘော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဒုလ္လဘော, ဘိက္ခဝေ, ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော နိပုဏော, ဒုလ္လဘော အာကပ္ပသမ္ပန္နော, ဒုလ္လဘော ဗဟုဿုတော , ဒုလ္လဘော ဓမ္မကထိကော, ဒုလ္လဘော ဝိနယဓရော။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဒုလ္လဘော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတသုတ္တံ

၆၀. ‘‘ပဉ္စဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဒုလ္လဘော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ဒုလ္လဘော, ဘိက္ခဝေ, ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော သုဝစော, ဒုလ္လဘော သုဂ္ဂဟိတဂ္ဂါဟီ , ဒုလ္လဘော ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ, ဒုလ္လဘော ဓမ္မကထိကော, ဒုလ္လဘော ဝိနယဓရော။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဒုလ္လဘော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော’’တိ။ ဒသမံ။

နီဝရဏဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အာဝရဏံ ရာသိ အင်္ဂါနိ၊ သမယံ မာတုပုတ္တိကာ။

ဥပဇ္ဈာ ဌာနာ လိစ္ဆဝိ၊ ကုမာရာ အပရာ ဒုဝေတိ။