မုဏ္ဍရာဇဝဂ္ဂေါ

၅. မုဏ္ဍရာဇဝဂ္ဂေါ

၁. အာဒိယသုတ္တံ

၄၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဉ္စိမေ, ဂဟပတိ, ဘောဂါနံ အာဒိယာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ အတ္တာနံ သုခေတိ ဣဏေတိ သမ္မာ သုခံ ပရိဟရတိ; မာတာပိတရော သုခေတိ ဣဏေတိ သမ္မာ သုခံ ပရိဟရတိ; ပုတ္တဒါရဒါသကမ္မကရပေါရိသေ သုခေတိ ဣဏေတိ သမ္မာ သုခံ ပရိဟရတိ။ အယံ ပဌမော ဘောဂါနံ အာဒိယော။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ မိတ္တာမစ္စေ သုခေတိ ဣဏေတိ သမ္မာ သုခံ ပရိဟရတိ။ အယံ ဒုတိယော ဘောဂါနံ အာဒိယော။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ယာ တာ ဟောန္တိ အာပဒါ – အဂ္ဂိတော ဝါ ဥဒကတော ဝါ ရာဇတော ဝါ စောရတော ဝါ အပ္ပိယတော ဝါ ဒါယာဒတော [အပ္ပိယတော ဝါ ဒါယာဒတော ဝါ (ဗဟူသု) အ. နိ. ၄.၆၁; ၅.၁၄၈] – တထာရူပါသု အာပဒါသု ဘောဂေဟိ ပရိယောဓါယ ဝတ္တတိ, သောတ္ထိံ အတ္တာနံ ကရောတိ။ အယံ တတိယော ဘောဂါနံ အာဒိယော။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ပဉ္စဗလိံ ကတ္တာ ဟောတိ။ ဉာတိဗလိံ, အတိထိဗလိံ, ပုဗ္ဗပေတဗလိံ, ရာဇဗလိံ, ဒေဝတာဗလိံ – အယံ စတုတ္ထော ဘောဂါနံ အာဒိယော။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟိ ဘောဂေဟိ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟိ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မလဒ္ဓေဟိ ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ မဒပ္ပမာဒါ ပဋိဝိရတာ ခန္တိသောရစ္စေ နိဝိဋ္ဌာ ဧကမတ္တာနံ ဒမေန္တိ ဧကမတ္တာနံ သမေန္တိ ဧကမတ္တာနံ ပရိနိဗ္ဗာပေန္တိ, တထာရူပေသု သမဏဗြာဟ္မဏေသု ဥဒ္ဓဂ္ဂိကံ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌာပေတိ သောဝဂ္ဂိကံ သုခဝိပါကံ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ။ အယံ ပဉ္စမော ဘောဂါနံ အာဒိယော။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိ, ပဉ္စ ဘောဂါနံ အာဒိယာ။

‘‘တဿ စေ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကဿ ဣမေ ပဉ္စ ဘောဂါနံ အာဒိယေ အာဒိယတော ဘောဂါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယေ ဝတ ဘောဂါနံ အာဒိယာ တေ စာဟံ အာဒိယာမိ ဘောဂါ စ မေ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တီ’တိ။ ဣတိဿ ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော။ တဿ စေ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကဿ ဣမေ ပဉ္စ ဘောဂါနံ အာဒိယေ အာဒိယတော ဘောဂါ အဘိဝဍ္ဎန္တိ , တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယေ ဝတ ဘောဂါနံ အာဒိယာ တေ စာဟံ အာဒိယာမိ ဘောဂါ စ မေ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ။ ဣတိဿ ဟောတိ [ဣတိဿ ဟောတိ အဝိပ္ပဋိသာရော, (သီ. သျာ.)] ဥဘယေနေဝ အဝိပ္ပဋိသာရော’’တိ။

‘‘ဘုတ္တာ ဘောဂါ ဘတာ ဘစ္စာ [ဂတာ တစ္ဆာ (က.)]၊ ဝိတိဏ္ဏာ အာပဒါသု မေ။

ဥဒ္ဓဂ္ဂါ ဒက္ခိဏာ ဒိန္နာ၊ အထော ပဉ္စဗလီကတာ။

ဥပဋ္ဌိတာ သီလဝန္တော၊ သညတာ ဗြဟ္မစာရယော။

‘‘ယဒတ္ထံ ဘောဂံ ဣစ္ဆေယျ၊ ပဏ္ဍိတော ဃရမာဝသံ။

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော၊ ကတံ အနနုတာပိယံ။

‘‘ဧတံ [ဧဝံ (က.)] အနုဿရံ မစ္စော၊ အရိယဓမ္မေ ဌိတော နရော။

ဣဓေဝ နံ ပသံသန္တိ၊ ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒတီ’’တိ [ပေစ္စ သဂ္ဂေ စ မောဒတီတိ (သီ. သျာ.)]။ ပဌမံ။

၂. သပ္ပုရိသသုတ္တံ

၄၂. ‘‘သပ္ပုရိသော, ဘိက္ခဝေ, ကုလေ ဇာယမာနော ဗဟုနော ဇနဿ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; မာတာပိတူနံ [မာတာပိတုန္နံ (သီ. ဣ.)] အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; ပုတ္တဒါရဿ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; မိတ္တာမစ္စာနံ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; သမဏဗြာဟ္မဏာနံ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာမေဃော သဗ္ဗသဿာနိ သမ္ပာဒေန္တော ဗဟုနော ဇနဿ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသော ကုလေ ဇာယမာနော ဗဟုနော ဇနဿ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; မာတာပိတူနံ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; ပုတ္တဒါရဿ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; မိတ္တာမစ္စာနံ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ; သမဏဗြာဟ္မဏာနံ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ဟိတော ဗဟုန္နံ ပဋိပဇ္ဇ ဘောဂေ၊ တံ ဒေဝတာ ရက္ခတိ ဓမ္မဂုတ္တံ။

ဗဟုဿုတံ သီလဝတူပပန္နံ၊ ဓမ္မေ ဌိတံ န ဝိဇဟတိ [ဝိဇဟာတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ကိတ္တိ။

‘‘ဓမ္မဋ္ဌံ သီလသမ္ပန္နံ၊ သစ္စဝါဒိံ ဟိရီမနံ။

နေက္ခံ ဇမ္ဗောနဒဿေဝ၊ ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတိ။

ဒေဝါပိ နံ ပသံသန္တိ၊ ဗြဟ္မုနာပိ ပသံသိတော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဣဋ္ဌသုတ္တံ

၄၃. အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပဉ္စိမေ, ဂဟပတိ, ဓမ္မာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ ပဉ္စ? အာယု, ဂဟပတိ, ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ; ဝဏ္ဏော ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ; သုခံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနာပံ ဒုလ္လဘံ လောကသ္မိံ; ယသော ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ; သဂ္ဂါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိ, ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဒုလ္လဘာ လောကသ္မိံ။

‘‘ဣမေသံ ခေါ, ဂဟပတိ, ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ဒုလ္လဘာနံ လောကသ္မိံ န အာယာစနဟေတု ဝါ ပတ္ထနာဟေတု ဝါ [န ပတ္ထနာဟေတု ဝါ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ပဋိလာဘံ ဝဒါမိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဂဟပတိ, ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ဒုလ္လဘာနံ လောကသ္မိံ အာယာစနဟေတု ဝါ ပတ္ထနာဟေတု ဝါ ပဋိလာဘော အဘဝိဿ, ကော ဣဓ ကေန ဟာယေထ?

‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, အရဟတိ အရိယသာဝကော အာယုကာမော အာယုံ အာယာစိတုံ ဝါ အဘိနန္ဒိတုံ ဝါ အာယုဿ ဝါပိ ဟေတု။ အာယုကာမေန, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကေန အာယုသံဝတ္တနိကာ ပဋိပဒါ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ အာယုသံဝတ္တနိကာ ဟိဿ ပဋိပဒါ ပဋိပန္နာ အာယုပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ။ သော လာဘီ ဟောတိ အာယုဿ ဒိဗ္ဗဿ ဝါ မာနုသဿ ဝါ။

‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, အရဟတိ အရိယသာဝကော ဝဏ္ဏကာမော ဝဏ္ဏံ အာယာစိတုံ ဝါ အဘိနန္ဒိတုံ ဝါ ဝဏ္ဏဿ ဝါပိ ဟေတု။ ဝဏ္ဏကာမေန, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကေန ဝဏ္ဏသံဝတ္တနိကာ ပဋိပဒါ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ ဝဏ္ဏသံဝတ္တနိကာ ဟိဿ ပဋိပဒါ ပဋိပန္နာ ဝဏ္ဏပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ။ သော လာဘီ ဟောတိ ဝဏ္ဏဿ ဒိဗ္ဗဿ ဝါ မာနုသဿ ဝါ။

‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, အရဟတိ အရိယသာဝကော သုခကာမော သုခံ အာယာစိတုံ ဝါ အဘိနန္ဒိတုံ ဝါ သုခဿ ဝါပိ ဟေတု။ သုခကာမေန, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကေန သုခသံဝတ္တနိကာ ပဋိပဒါ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ သုခသံဝတ္တနိကာ ဟိဿ ပဋိပဒါ ပဋိပန္နာ သုခပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ။ သော လာဘီ ဟောတိ သုခဿ ဒိဗ္ဗဿ ဝါ မာနုသဿ ဝါ။

‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, အရဟတိ အရိယသာဝကော ယသကာမော ယသံ အာယာစိတုံ ဝါ အဘိနန္ဒိတုံ ဝါ ယသဿ ဝါပိ ဟေတု။ ယသကာမေန, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကေန ယသသံဝတ္တနိကာ ပဋိပဒါ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ ယသသံဝတ္တနိကာ ဟိဿ ပဋိပဒါ ပဋိပန္နာ ယသပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ။ သော လာဘီ ဟောတိ ယသဿ ဒိဗ္ဗဿ ဝါ မာနုသဿ ဝါ။

‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, အရဟတိ အရိယသာဝကော သဂ္ဂကာမော သဂ္ဂံ အာယာစိတုံ ဝါ အဘိနန္ဒိတုံ ဝါ သဂ္ဂါနံ ဝါပိ ဟေတု။ သဂ္ဂကာမေန, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကေန သဂ္ဂသံဝတ္တနိကာ ပဋိပဒါ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကာ ဟိဿ ပဋိပဒါ ပဋိပန္နာ သဂ္ဂပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ။ သော လာဘီ ဟောတိ သဂ္ဂါန’’န္တိ။

‘‘အာယုံ ဝဏ္ဏံ ယသံ ကိတ္တိံ၊ သဂ္ဂံ ဥစ္စာကုလီနတံ။

ရတိယော ပတ္ထယာနေန [ပတ္ထယမာနေန (က.)]၊ ဥဠာရာ အပရာပရာ။

‘‘အပ္ပမာဒံ ပသံသန္တိ၊ ပုညကိရိယာသု ပဏ္ဍိတာ။

‘‘အပ္ပမတ္တော ဥဘော အတ္ထေ၊ အဓိဂဏှာတိ ပဏ္ဍိတော။

‘‘ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ စ [ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ (သီ.)] ယော အတ္ထော၊ ယော စတ္ထော သမ္ပရာယိကော။

အတ္ထာဘိသမယာ ဓီရော၊ ပဏ္ဍိတောတိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. မနာပဒါယီသုတ္တံ

၄၄. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဥဂ္ဂဿ ဂဟပတိနော ဝေသာလိကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဝေသာလိကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဝေသာလိကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပ’န္တိ။ မနာပံ မေ, ဘန္တေ, သာလပုပ္ဖကံ [သာလိပုပ္ဖကံ (က.)] ခါဒနီယံ; တံ မေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပ’န္တိ။ မနာပံ မေ, ဘန္တေ, သမ္ပန္နကောလကံ သူကရမံသံ [သမ္ပန္နသူကရမံသံ (သီ.), သမ္ပန္နဝရသူကရမံသံ (သျာ.)]; တံ မေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပ’န္တိ။ မနာပံ မေ, ဘန္တေ, နိဗ္ဗတ္တတေလကံ [နိဗဒ္ဓတေလကံ (ဣ. သီ. အဋ္ဌ.), နိဗ္ဗဋ္ဋတေလကံ (သျာ. အဋ္ဌ.)] နာလိယသာကံ; တံ မေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပ’န္တိ။ မနာပေါ မေ, ဘန္တေ, သာလီနံ ဩဒနော ဝိစိတကာဠကော [ဝိဂတကာလကော (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] အနေကသူပေါ အနေကဗျဉ္ဇနော; တံ မေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပ’န္တိ။ မနာပါနိ မေ, ဘန္တေ, ကာသိကာနိ ဝတ္ထာနိ; တာနိ မေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပ’န္တိ ။ မနာပေါ မေ, ဘန္တေ, ပလ္လင္ကော ဂေါနကတ္ထတော ပဋလိကတ္ထတော ကဒလိမိဂပဝရပစ္စတ္ထရဏော [ကာဒလိမိဂပဝရပစ္စတ္ထရဏော (သီ.)] သဥတ္တရစ္ဆဒေါ ဥဘတောလောဟိတကူပဓါနော။ အပိ စ, ဘန္တေ, မယမ္ပေတံ ဇာနာမ – ‘နေတံ ဘဂဝတော ကပ္ပတီ’တိ။ ဣဒံ မေ, ဘန္တေ, စန္ဒနဖလကံ အဂ္ဃတိ အဓိကသတသဟဿံ; တံ မေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥဂ္ဂံ ဂဟပတိံ ဝေသာလိကံ ဣမိနာ အနုမောဒနီယေန အနုမောဒိ –

‘‘မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပံ၊

ယော ဥဇ္ဇုဘူတေသု [ဥဇုဘူတေသု (သျာ. ကံ. ဣ.)] ဒဒါတိ ဆန္ဒသာ။

အစ္ဆာဒနံ သယနမန္နပါနံ [သယနမထန္နပါနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]၊

နာနာပ္ပကာရာနိ စ ပစ္စယာနိ။

‘‘စတ္တဉ္စ မုတ္တဉ္စ အနုဂ္ဂဟီတံ [အနဂ္ဂဟီတံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]၊

ခေတ္တူပမေ အရဟန္တေ ဝိဒိတွာ။

သော ဒုစ္စဇံ သပ္ပုရိသော စဇိတွာ၊

မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥဂ္ဂံ ဂဟပတိံ ဝေသာလိကံ ဣမိနာ အနုမောဒနီယေန အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဝေသာလိကော အပရေန သမယေန ကာလမကာသိ။ ကာလင်္ကတော [ကာလကတော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] စ ဥဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဝေသာလိကော အညတရံ မနောမယံ ကာယံ ဥပပဇ္ဇိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ဥဂ္ဂေါ ဒေဝပုတ္တော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ ဥဂ္ဂံ ဒေဝပုတ္တံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ တေ, ဥဂ္ဂ, ယထာဓိပ္ပါယော’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မေ, ဘဂဝါ, ယထာဓိပ္ပါယော’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥဂ္ဂံ ဒေဝပုတ္တံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘မနာပဒါယီ လဘတေ မနာပံ၊

အဂ္ဂဿ ဒါတာ လဘတေ ပုနဂ္ဂံ။

ဝရဿ ဒါတာ ဝရလာဘိ ဟောတိ၊

သေဋ္ဌံ ဒဒေါ သေဋ္ဌမုပေတိ ဌာနံ။

‘‘ယော အဂ္ဂဒါယီ ဝရဒါယီ၊ သေဋ္ဌဒါယီ စ ယော နရော။

ဒီဃာယု ယသဝါ ဟောတိ၊ ယတ္ထ ယတ္ထူပပဇ္ဇတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပုညာဘိသန္ဒသုတ္တံ

၄၅. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ သောဝဂ္ဂိကာ သုခဝိပါကာ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကာ ဣဋ္ဌာယ ကန္တာယ မနာပါယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ကတမေ ပဉ္စ? ယဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စီဝရံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော အပ္ပမာဏံ စေတောသမာဓိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အပ္ပမာဏော တဿ ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော သောဝဂ္ဂိကော သုခဝိပါကော သဂ္ဂသံဝတ္တနိကော ဣဋ္ဌာယ ကန္တာယ မနာပါယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ယဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော။ပေ.။ ယဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော။ပေ.။ ယဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မဉ္စဣဌံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော။ပေ.။။

‘‘ယဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော အပ္ပမာဏံ စေတောသမာဓိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အပ္ပမာဏော တဿ ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော သောဝဂ္ဂိကော သုခဝိပါကော သဂ္ဂသံဝတ္တနိကော ဣဋ္ဌာယ ကန္တာယ မနာပါယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ သောဝဂ္ဂိကာ သုခဝိပါကာ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကာ ဣဋ္ဌာယ ကန္တာယ မနာပါယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ဣမေဟိ စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟိ ပုညာဘိသန္ဒေဟိ ကုသလာဘိသန္ဒေဟိ သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ န သုကရံ ပုညဿ ပမာဏံ ဂဟေတုံ – ‘ဧတ္တကော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော သောဝဂ္ဂိကော သုခဝိပါကော သဂ္ဂသံဝတ္တနိကော ဣဋ္ဌာယ ကန္တာယ မနာပါယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တတီ’တိ။ အထ ခေါ အသင်္ခေယျော အပ္ပမေယျော မဟာပုညက္ခန္ဓောတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ န သုကရံ ဥဒကဿ ပမာဏံ ဂဟေတုံ – ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကာနီတိ ဝါ ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသတာနီတိ ဝါ ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသဟဿာနီတိ ဝါ ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသတသဟဿာနီတိ ဝါ; အထ ခေါ အသင်္ခေယျော အပ္ပမေယျော မဟာဥဒကက္ခန္ဓောတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ’။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပုညာဘိသန္ဒေဟိ ကုသလာဘိသန္ဒေဟိ သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ န သုကရံ ပုညဿ ပမာဏံ ဂဟေတုံ – ‘ဧတ္တကော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော သောဝဂ္ဂိကော သုခဝိပါကော သဂ္ဂသံဝတ္တနိကော ဣဋ္ဌာယ ကန္တာယ မနာပါယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တတီ’တိ။ အထ ခေါ အသင်္ခေယျော အပ္ပမေယျော မဟာပုညက္ခန္ဓောတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

‘‘မဟောဒဓိံ အပရိမိတံ မဟာသရံ၊

ဗဟုဘေရဝံ ရတ္နဂဏာနမာလယံ။

နဇ္ဇော ယထာ နရဂဏသံဃသေဝိတာ [မစ္ဆ ဂဏသံဃသေဝိတာ (သျာ. ကံ. က.) သံ. နိ. ၅.၁၀၃၇ ပဿိတဗ္ဗံ]၊

ပုထူ သဝန္တီ ဥပယန္တိ သာဂရံ။

‘‘ဧဝံ နရံ အန္နဒပါနဝတ္ထဒံ၊

သေယျာနိသဇ္ဇတ္ထရဏဿ ဒါယကံ။

ပုညဿ ဓါရာ ဥပယန္တိ ပဏ္ဍိတံ၊

နဇ္ဇော ယထာ ဝါရိဝဟာဝ သာဂရ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သမ္ပဒါသုတ္တံ

၄၆. ‘‘ပဉ္စိမာ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဒါ။ ကတမာ ပဉ္စ? သဒ္ဓါသမ္ပဒါ, သီလသမ္ပဒါ, သုတသမ္ပဒါ, စာဂသမ္ပဒါ, ပညာသမ္ပဒါ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ သမ္ပဒါ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဓနသုတ္တံ

၄၇. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဓနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓါဓနံ, သီလဓနံ, သုတဓနံ, စာဂဓနံ, ပညာဓနံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါဓနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါဓနံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, သီလဓနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သီလဓနံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သုတဓနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သုတဓနံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, စာဂဓနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, စာဂဓနံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ပညာဓနံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ, ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပညာဓနံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဓနာနီ’’တိ။

[အ. နိ. ၄.၅၂] ‘‘ယဿ သဒ္ဓါ တထာဂတေ၊ အစလာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ။

သီလဉ္စ ယဿ ကလျာဏံ၊ အရိယကန္တံ ပသံသိတံ။

‘‘သံဃေ ပသာဒေါ ယဿတ္ထိ၊ ဥဇုဘူတဉ္စ ဒဿနံ။

အဒလိဒ္ဒေါတိ တံ အာဟု၊ အမောဃံ တဿ ဇီဝိတံ။

‘‘တသ္မာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ၊ ပသာဒံ ဓမ္မဒဿနံ။

အနုယုဉ္ဇေထ မေဓါဝီ၊ သရံ ဗုဒ္ဓါန သာသန’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈. အလဗ္ဘနီယဌာနသုတ္တံ

၄၈. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အလဗ္ဘနီယာနိ ဌာနာနိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ‘ဇရာဓမ္မံ မာ ဇီရီ’တိ အလဗ္ဘနီယံ ဌာနံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ‘ဗျာဓိဓမ္မံ မာ ဗျာဓီယီ’တိ [ဝ္ယာဓိဓမ္မံ ‘‘မာ ဝ္ယာဓီယီ’’တိ (သီ. ဣ.)] ။ပေ.။ ‘မရဏဓမ္မံ မာ မီယီ’တိ။ ‘ခယဓမ္မံ မာ ခီယီ’တိ။ ‘နဿနဓမ္မံ မာ နဿီ’တိ အလဗ္ဘနီယံ ဌာနံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။

‘‘အဿုတဝတော , ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနဿ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ [မယှမေဝေကဿ (သီ.)] ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ အဟဉ္စေဝ [အဟဉ္စေ (?)] ခေါ ပန ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစေယျံ ကိလမေယျံ ပရိဒေဝေယျံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယျံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယျ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယျ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယျုံ [ကမ္မန္တောပိ နပ္ပဝတ္တေယျ (က.)], အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အဿု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အဿူ’တိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ – ‘အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဝိဒ္ဓေါ သဝိသေန သောကသလ္လေန အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ’’’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ ဗျာဓိဓမ္မံ ဗျာဓီယတိ။ပေ.။ မရဏဓမ္မံ မီယတိ။ ခယဓမ္မံ ခီယတိ။ နဿနဓမ္မံ နဿတိ။ သော နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ နဿနဓမ္မံ နဿတိ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ နဿနဓမ္မံ နဿတိ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစေယျံ ကိလမေယျံ ပရိဒေဝေယျံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယျံ , သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယျ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယျ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယျုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အဿု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အဿူ’တိ။ သော နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ – ‘အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဝိဒ္ဓေါ သဝိသေန သောကသလ္လေန အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ’’’။

‘‘သုတဝတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစေယျံ ကိလမေယျံ ပရိဒေဝေယျံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယျံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယျ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယျ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယျုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အဿု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အဿူ’တိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ – ‘သုတဝါ အရိယသာဝကော အဗ္ဗုဟိ [အဗ္ဗဟိ (သီ.)] သဝိသံ သောကသလ္လံ, ယေန ဝိဒ္ဓေါ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ။ အသောကော ဝိသလ္လော အရိယသာဝကော အတ္တာနံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာပေတိ’’’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဗျာဓိဓမ္မံ ဗျာဓီယတိ။ပေ.။ မရဏဓမ္မံ မီယတိ။ ခယဓမ္မံ ခီယတိ။ နဿနဓမ္မံ နဿတိ။ သော နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ နဿနဓမ္မံ နဿတိ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ နဿနဓမ္မံ နဿတိ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစေယျံ ကိလမေယျံ ပရိဒေဝေယျံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယျံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယျ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယျ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယျုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အဿု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အဿူ’တိ။ သော နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ – ‘သုတဝါ အရိယသာဝကော အဗ္ဗုဟိ သဝိသံ သောကသလ္လံ, ယေန ဝိဒ္ဓေါ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ။ အသောကော ဝိသလ္လော အရိယသာဝကော အတ္တာနံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာပေတီ’’’တိ။

‘‘ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ အလဗ္ဘနီယာနိ ဌာနာနိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။

[ဇာ. ၁.၅.၉၆ ဇာတကေပိ] ‘‘န သောစနာယ ပရိဒေဝနာယ၊

အတ္ထောဓ လဗ္ဘာ [အတ္ထော ဣဓ လဗ္ဘတိ (သျာ.)၊ အတ္ထော ဣဓ လဗ္ဘာ (ဣ.)] အပိ အပ္ပကောပိ။

သောစန္တမေနံ ဒုခိတံ ဝိဒိတွာ၊

ပစ္စတ္ထိကာ အတ္တမနာ ဘဝန္တိ။

‘‘ယတော စ ခေါ ပဏ္ဍိတော အာပဒါသု၊

န ဝေဓတီ အတ္ထဝိနိစ္ဆယညူ။

ပစ္စတ္ထိကာဿ ဒုခိတာ ဘဝန္တိ၊

ဒိသွာ မုခံ အဝိကာရံ ပုရာဏံ။

‘‘ဇပ္ပေန မန္တေန သုဘာသိတေန၊

အနုပ္ပဒါနေန ပဝေဏိယာ ဝါ။

ယထာ ယထာ ယတ္ထ [ယထာ ယထာ ယတ္ထ ယတ္ထ (က.)] လဘေထ အတ္ထံ၊

တထာ တထာ တတ္ထ ပရက္ကမေယျ။

‘‘သစေ ပဇာနေယျ အလဗ္ဘနေယျော၊

မယာဝ [မယာ ဝါ (သျာ. ကံ. ဣ.)] အညေန ဝါ ဧသ အတ္ထော။

အသောစမာနော အဓိဝါသယေယျ၊

ကမ္မံ ဒဠှံ ကိန္တိ ကရောမိ ဒါနီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ကောသလသုတ္တံ

၄၉. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

(တေန ခေါ ပန သမယေန မလ္လိကာ ဒေဝီ ကာလင်္ကတာ ဟောတိ။) [( ) နတ္ထိ (သီ.)] အထ ခေါ အညတရော ပုရိသော ယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဥပကဏ္ဏကေ အာရောစေတိ – ‘‘မလ္လိကာ ဒေဝီ, ဒေဝ [ဒေဝ ဒေဝီ (သျာ. ကံ. ဣ.)], ကာလင်္ကတာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓေါမုခေါ ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဒုက္ခိံ ဒုမ္မနံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓေါမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတွာ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဉ္စိမာနိ, မဟာရာဇ, အလဗ္ဘနီယာနိ ဌာနာနိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ‘ဇရာဓမ္မံ မာ ဇီရီ’တိ အလဗ္ဘနီယံ ဌာနံ။ပေ.။ န သောစနာယ ပရိဒေဝနာယ။ပေ.။ ကမ္မံ ဒဠှံ ကိန္တိ ကရောမိ ဒါနီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. နာရဒသုတ္တံ

၅၀. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ နာရဒေါ ပါဋလိပုတ္တေ ဝိဟရတိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မုဏ္ဍဿ ရညော ဘဒ္ဒါ ဒေဝီ ကာလင်္ကတာ ဟောတိ ပိယာ မနာပါ။ သော ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ ကာလင်္ကတာယ ပိယာယ မနာပါယ နေဝ နှာယတိ [နဟာယတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] န ဝိလိမ္ပတိ န ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ န ကမ္မန္တံ ပယောဇေတိ – ရတ္တိန္ဒိဝံ [ရတ္တိဒိဝံ (က.)] ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ သရီရေ အဇ္ဈောမုစ္ဆိတော။ အထ ခေါ မုဏ္ဍော ရာဇာ ပိယကံ ကောသာရက္ခံ [သောကာရက္ခံ (သျာ.)] အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ပိယက , ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ သရီရံ အာယသာယ တေလဒေါဏိယာ ပက္ခိပိတွာ အညိဿာ အာယသာယ ဒေါဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇထ, ယထာ မယံ ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ သရီရံ စိရတရံ ပဿေယျာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ ပိယကော ကောသာရက္ခော မုဏ္ဍဿ ရညော ပဋိဿုတွာ ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ သရီရံ အာယသာယ တေလဒေါဏိယာ ပက္ခိပိတွာ အညိဿာ အာယသာယ ဒေါဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇိ။

အထ ခေါ ပိယကဿ ကောသာရက္ခဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမဿ ခေါ မုဏ္ဍဿ ရညော ဘဒ္ဒါ ဒေဝီ ကာလင်္ကတာ ပိယာ မနာပါ။ သော ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ ကာလင်္ကတာယ ပိယာယ မနာပါယ နေဝ နှာယတိ န ဝိလိမ္ပတိ န ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ န ကမ္မန္တံ ပယောဇေတိ – ရတ္တိန္ဒိဝံ ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ သရီရေ အဇ္ဈောမုစ္ဆိတော။ ကံ [ကိံ (က.)] နု ခေါ မုဏ္ဍော ရာဇာ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပယိရုပါသေယျ, ယဿ ဓမ္မံ သုတွာ သောကသလ္လံ ပဇဟေယျာ’’တိ!

အထ ခေါ ပိယကဿ ကောသာရက္ခဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ နာရဒေါ ပါဋလိပုတ္တေ ဝိဟရတိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ တံ ခေါ ပနာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော [ဝ္ယတ္တော (သီ. ဣ.), ဗျတ္တော (သျာ. ကံ., ဒီ. နိ. ၂.၄၀၇)] မေဓါဝီ ဗဟုဿုတော စိတ္တကထီ ကလျာဏပဋိဘာနော ဝုဒ္ဓေါ စေဝ [ဗုဒ္ဓေါ စေဝ (က.)] အရဟာ စ’ [အရဟာ စာ’တိ (?)]။ ယံနူန မုဏ္ဍော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ပယိရုပါသေယျ, အပ္ပေဝ နာမ မုဏ္ဍော ရာဇာ အာယသ္မတော နာရဒဿ ဓမ္မံ သုတွာ သောကသလ္လံ ပဇဟေယျာ’’တိ။

အထ ခေါ ပိယကော ကောသာရက္ခော ယေန မုဏ္ဍော ရာဇာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မုဏ္ဍံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ ခေါ, ဒေဝ, အာယသ္မာ နာရဒေါ ပါဋလိပုတ္တေ ဝိဟရတိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ တံ ခေါ ပနာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ ဗဟုဿုတော စိတ္တကထီ ကလျာဏပဋိဘာနော ဝုဒ္ဓေါ စေဝ အရဟာ စ’ [အရဟာ စာ’တိ (?)]။ ယဒိ ပန ဒေဝေါ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ပယိရုပါသေယျ, အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝေါ အာယသ္မတော နာရဒဿ ဓမ္မံ သုတွာ သောကသလ္လံ ပဇဟေယျာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ပိယက , အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ပဋိဝေဒေဟိ။ ကထံဟိ နာမ မာဒိသော သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ဝိဇိတေ ဝသန္တံ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတော ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗံ မညေယျာ’’တိ ! ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ ပိယကော ကောသာရက္ခော မုဏ္ဍဿ ရညော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ နာရဒေါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပိယကော ကောသာရက္ခော အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣမဿ , ဘန္တေ, မုဏ္ဍဿ ရညော ဘဒ္ဒါ ဒေဝီ ကာလင်္ကတာ ပိယာ မနာပါ။ သော ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ ကာလင်္ကတာယ ပိယာယ မနာပါယ နေဝ နှာယတိ န ဝိလိမ္ပတိ န ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ န ကမ္မန္တံ ပယောဇေတိ – ရတ္တိန္ဒိဝံ ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ သရီရေ အဇ္ဈောမုစ္ဆိတော။ သာဓု, ဘန္တေ, အာယသ္မာ နာရဒေါ မုဏ္ဍဿ ရညော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယထာ မုဏ္ဍော ရာဇာ အာယသ္မတော နာရဒဿ ဓမ္မံ သုတွာ သောကသလ္လံ ပဇဟေယျာ’’တိ။ ‘‘ယဿဒါနိ, ပိယက, မုဏ္ဍော ရာဇာ ကာလံ မညတီ’’တိ။

အထ ခေါ ပိယကော ကောသာရက္ခော ဥဋ္ဌာယာသနာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန မုဏ္ဍော ရာဇာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မုဏ္ဍံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတာဝကာသော ခေါ, ဒေဝ, အာယသ္မတာ နာရဒေန။ ယဿဒါနိ ဒေဝေါ ကာလံ မညတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ပိယက, ဘဒြာနိ ဘဒြာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ ပိယကော ကောသာရက္ခော မုဏ္ဍဿ ရညော ပဋိဿုတွာ ဘဒြာနိ ဘဒြာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတွာ မုဏ္ဍံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယုတ္တာနိ ခေါ တေ, ဒေဝ, ဘဒြာနိ ဘဒြာနိ ယာနာနိ။ ယဿဒါနိ ဒေဝေါ ကာလံ မညတီ’’တိ။

အထ ခေါ မုဏ္ဍော ရာဇာ ဘဒြံ ယာနံ [ဘဒြံ ဘဒြံ ယာနံ (သျာ. ကံ. က.), ဘဒ္ဒံ ယာနံ (ဣ.)] အဘိရုဟိတွာ ဘဒြေဟိ ဘဒြေဟိ ယာနေဟိ ယေန ကုက္ကုဋာရာမော တေန ပါယာသိ မဟစ္စာ [မဟစ္စ (ဗဟူသု)] ရာဇာနုဘာဝေန အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဒဿနာယ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ ယာနေန ဂန္တွာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ အာရာမံ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ မုဏ္ဍော ရာဇာ ယေန အာယသ္မာ နာရဒေါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ မုဏ္ဍံ ရာဇာနံ အာယသ္မာ နာရဒေါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပဉ္စိမာနိ, မဟာရာဇ, အလဗ္ဘနီယာနိ ဌာနာနိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ‘ဇရာဓမ္မံ မာ ဇီရီ’တိ အလဗ္ဘနီယံ ဌာနံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ‘ဗျာဓိဓမ္မံ မာ ဗျာဓီယီ’တိ။ပေ.။ ‘မရဏဓမ္မံ မာ မီယီ’တိ။ ‘ခယဓမ္မံ မာ ခီယီ’တိ။ ‘နဿနဓမ္မံ မာ နဿီ’တိ အလဗ္ဘနီယံ ဌာနံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။

‘‘အဿုတဝတော , မဟာရာဇ, ပုထုဇ္ဇနဿ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစေယျံ ကိလမေယျံ ပရိဒေဝေယျံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယျံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယျ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယျ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယျုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အဿု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အဿူ’တိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ – ‘အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဝိဒ္ဓေါ သဝိသေန သောကသလ္လေန အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ’’’။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ ဗျာဓိဓမ္မံ ဗျာဓီယတိ။ပေ.။ မရဏဓမ္မံ မီယတိ။ ခယဓမ္မံ ခီယတိ။ နဿနဓမ္မံ နဿတိ။ သော နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ နဿနဓမ္မံ နဿတိ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ နဿနဓမ္မံ နဿတိ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစေယျံ ကိလမေယျံ ပရိဒေဝေယျံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယျံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယျ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယျ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယျုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အဿု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အဿူ’တိ။ သော နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ – ‘အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဝိဒ္ဓေါ သဝိသေန သောကသလ္လေန အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ’’’။

‘‘သုတဝတော စ ခေါ, မဟာရာဇ, အရိယသာဝကဿ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစေယျံ ကိလမေယျံ ပရိဒေဝေယျံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယျံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယျ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယျ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယျုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အဿု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အဿူ’တိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ – ‘သုတဝါ အရိယသာဝကော အဗ္ဗုဟိ သဝိသံ သောကသလ္လံ, ယေန ဝိဒ္ဓေါ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ။ အသောကော ဝိသလ္လော အရိယသာဝကော အတ္တာနံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာပေတိ’’’။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဗျာဓိဓမ္မံ ဗျာဓီယတိ။ပေ.။ မရဏဓမ္မံ မီယတိ။ ခယဓမ္မံ ခီယတိ။ နဿနဓမ္မံ နဿတိ။ သော နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ မယ္ဟေဝေကဿ နဿနဓမ္မံ နဿတိ, အထ ခေါ ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ နဿနဓမ္မံ နဿတိ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစေယျံ ကိလမေယျံ ပရိဒေဝေယျံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယျံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယျံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယျ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယျ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယျုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အဿု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အဿူ’တိ။ သော နဿနဓမ္မေ နဋ္ဌေ န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ – ‘သုတဝါ အရိယသာဝကော အဗ္ဗုဟိ သဝိသံ သောကသလ္လံ, ယေန ဝိဒ္ဓေါ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ။ အသောကော ဝိသလ္လော အရိယသာဝကော အတ္တာနံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာပေတိ ’’’။

‘‘ဣမာနိ ခေါ, မဟာရာဇ, ပဉ္စ အလဗ္ဘနီယာနိ ဌာနာနိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။

‘‘န သောစနာယ ပရိဒေဝနာယ၊

အတ္ထောဓ လဗ္ဘာ အပိ အပ္ပကောပိ။

သောစန္တမေနံ ဒုခိတံ ဝိဒိတွာ၊

ပစ္စတ္ထိကာ အတ္တမနာ ဘဝန္တိ။

‘‘ယတော စ ခေါ ပဏ္ဍိတော အာပဒါသု၊

န ဝေဓတီ အတ္ထဝိနိစ္ဆယညူ။

ပစ္စတ္ထိကာဿ ဒုခိတာ ဘဝန္တိ၊

ဒိသွာ မုခံ အဝိကာရံ ပုရာဏံ။

‘‘ဇပ္ပေန မန္တေန သုဘာသိတေန၊

အနုပ္ပဒါနေန ပဝေဏိယာ ဝါ။

ယထာ ယထာ ယတ္ထ လဘေထ အတ္ထံ၊

တထာ တထာ တတ္ထ ပရက္ကမေယျ။

‘‘သစေ ပဇာနေယျ အလဗ္ဘနေယျော၊

မယာဝ အညေန ဝါ ဧသ အတ္ထော။

အသောစမာနော အဓိဝါသယေယျ၊

ကမ္မံ ဒဠှံ ကိန္တိ ကရောမိ ဒါနီ’’တိ [ဇာ. ၁ ဇာတကေပိ]။

ဧဝံ ဝုတ္တေ မုဏ္ဍော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နာမော [ကော နု ခေါ (သီ. ဣ.)] အယံ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘သောကသလ္လဟရဏော နာမ အယံ, မဟာရာဇ, ဓမ္မပရိယာယော’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ, ဘန္တေ, သောကသလ္လဟရဏော [တဂ္ဃ ဘန္တေ သောကသလ္လဟရဏော, တဂ္ဃ ဘန္တေ သောကသလ္လဟရဏော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]! ဣမဉှိ မေ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယံ သုတွာ သောကသလ္လံ ပဟီန’’န္တိ။

အထ ခေါ မုဏ္ဍော ရာဇာ ပိယကံ ကောသာရက္ခံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ပိယက, ဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ သရီရံ ဈာပေထ; ထူပဉ္စဿာ ကရောထ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဒါနိ မယံ နှာယိဿာမ စေဝ ဝိလိမ္ပိဿာမ ဘတ္တဉ္စ ဘုဉ္ဇိဿာမ ကမ္မန္တေ စ ပယောဇေဿာမာ’’တိ။ ဒသမံ။

မုဏ္ဍရာဇဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အာဒိယော သပ္ပုရိသော ဣဋ္ဌာ၊ မနာပဒါယီဘိသန္ဒံ။

သမ္ပဒါ စ ဓနံ ဌာနံ၊ ကောသလော နာရဒေန စာတိ။

ပဌမပဏ္ဏာသကံ သမတ္တံ။