ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

(၁၉) ၄. ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၁. ယောဓါဇီဝသုတ္တံ

၁၈၁. ‘‘စတူဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်ဂေဟိ သမန္နာဂတော ယောဓါဇီဝေါ ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ, ရညော အင်္ဂန္တေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ယောဓါဇီဝေါ ဌာနကုသလော စ ဟောတိ, ဒူရေပါတီ စ, အက္ခဏဝေဓီ စ, မဟတော စ ကာယဿ ပဒါလေတာ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ယောဓါဇီဝေါ ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ, ရညော အင်္ဂန္တေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဌာနကုသလော စ ဟောတိ, ဒူရေပါတီ စ, အက္ခဏဝေဓီ စ, မဟတော စ ကာယဿ ပဒါလေတာ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဌာနကုသလော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဌာနကုသလော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒူရေပါတီ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခု ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ , သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒူရေပါတီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခဏဝေဓီ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အက္ခဏဝေဓီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မဟတော ကာယဿ ပဒါလေတာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မဟန္တံ အဝိဇ္ဇာက္ခန္ဓံ ပဒါလေတာ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မဟတော ကာယဿ ပဒါလေတာ ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပါဋိဘောဂသုတ္တံ

၁၈၂. [ကထာ. ၆၂၄] ‘‘စတုန္နံ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ နတ္ထိ ကောစိ ပါဋိဘောဂေါ – သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ‘ဇရာဓမ္မံ မာ ဇီရီ’တိ နတ္ထိ ကောစိ ပါဋိဘောဂေါ – သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ; ‘ဗျာဓိဓမ္မံ မာ ဗျာဓိယီ’တိ နတ္ထိ ကောစိ ပါဋိဘောဂေါ – သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ; ‘မရဏဓမ္မံ မာ မီယီ’တိ နတ္ထိ ကောစိ ပါဋိဘောဂေါ – သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ; ‘ယာနိ ခေါ ပန တာနိ ပုဗ္ဗေ အတ္တနာ ကတာနိ ပါပကာနိ ကမ္မာနိ သံကိလေသိကာနိ ပေါနောဘဝိကာနိ သဒရာနိ ဒုက္ခဝိပါကာနိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိကာနိ, တေသံ ဝိပါကော မာ နိဗ္ဗတ္တီ’တိ နတ္ထိ ကောစိ ပါဋိဘောဂေါ – သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ။

‘‘ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဓမ္မာနံ နတ္ထိ ကောစိ ပါဋိဘောဂေါ – သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သုတသုတ္တံ

၁၈၃. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဟဉှိ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝံဝါဒီ ဧဝံဒိဋ္ဌိ [ဧဝံဒိဋ္ဌီ (သဗ္ဗတ္ထ)] – ‘ယော ကောစိ ဒိဋ္ဌံ ဘာသတိ – ဧဝံ မေ ဒိဋ္ဌန္တိ, နတ္ထိ တတော ဒေါသော; ယော ကောစိ သုတံ ဘာသတိ – ဧဝံ မေ သုတန္တိ, နတ္ထိ တတော ဒေါသော; ယော ကောစိ မုတံ ဘာသတိ – ဧဝံ မေ မုတန္တိ, နတ္ထိ တတော ဒေါသော; ယော ကောစိ ဝိညာတံ ဘာသတိ – ဧဝံ မေ ဝိညာတန္တိ, နတ္ထိ တတော ဒေါသော’’’တိ။

‘‘နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌံ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ; န ပနာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌံ န ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ; နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗံ သုတံ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ; န ပနာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗံ သုတံ န ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ; နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗံ မုတံ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ; န ပနာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗံ မုတံ န ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ; နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗံ ဝိညာတံ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ; န ပနာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗံ ဝိညာတံ န ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ယဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, ဒိဋ္ဌံ ဘာသတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပံ ဒိဋ္ဌံ န ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ။ ယဉ္စ ခွဿ, ဗြာဟ္မဏ, ဒိဋ္ဌံ အဘာသတော ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဧဝရူပံ ဒိဋ္ဌံ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ယဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, သုတံ ဘာသတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ , ဧဝရူပံ သုတံ န ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ။ ယဉ္စ ခွဿ, ဗြာဟ္မဏ, သုတံ အဘာသတော ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဧဝရူပံ သုတံ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ယဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, မုတံ ဘာသတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပံ မုတံ န ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ။ ယဉ္စ ခွဿ, ဗြာဟ္မဏ, မုတံ အဘာသတော ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဧဝရူပံ မုတံ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ ။

‘‘ယဉှိ , ဗြာဟ္မဏ, ဝိညာတံ ဘာသတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပံ ဝိညာတံ န ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ။ ယဉ္စ ခွဿ, ဗြာဟ္မဏ, ဝိညာတံ အဘာသတော ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဧဝရူပံ ဝိညာတံ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမီ’’တိ။

အထ ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမီတိ။ တတိယံ။

၄. အဘယသုတ္တံ

၁၈၄. အထ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဟဉှိ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝံဝါဒီ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ‘နတ္ထိ ယော မရဏဓမ္မော သမာနော န ဘာယတိ, န သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿာ’’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော ဘာယတိ, သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ; အတ္ထိ ပန, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော န ဘာယတိ, န သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။

‘‘ကတမော စ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော ဘာယတိ, သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ကာမေသု အဝီတရာဂေါ ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပါသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏှော။ တမေနံ အညတရော ဂါဠ္ဟော ရောဂါတင္ကော ဖုသတိ။ တဿ အညတရေန ဂါဠ္ဟေန ရောဂါတင်္ကေန ဖုဋ္ဌဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ပိယာ ဝတ မံ ကာမာ ဇဟိဿန္တိ, ပိယေ စာဟံ ကာမေ ဇဟိဿာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော ဘာယတိ, သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော ကာယေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပါသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏှော။ တမေနံ အညတရော ဂါဠ္ဟော ရောဂါတင္ကော ဖုသတိ။ တဿ အညတရေန ဂါဠ္ဟေန ရောဂါတင်္ကေန ဖုဋ္ဌဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ပိယော ဝတ မံ ကာယော ဇဟိဿတိ, ပိယဉ္စာဟံ ကာယံ ဇဟိဿာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော ဘာယတိ, သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော အကတကလျာဏော ဟောတိ အကတကုသလော အကတဘီရုတ္တာဏော ကတပါပေါ ကတလုဒ္ဒေါ ကတကိဗ္ဗိသော။ တမေနံ အညတရော ဂါဠ္ဟော ရောဂါတင္ကော ဖုသတိ။ တဿ အညတရေန ဂါဠ္ဟေန ရောဂါတင်္ကေန ဖုဋ္ဌဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အကတံ ဝတ မေ ကလျာဏံ, အကတံ ကုသလံ, အကတံ ဘီရုတ္တာဏံ; ကတံ ပါပံ, ကတံ လုဒ္ဒံ, ကတံ ကိဗ္ဗိသံ။ ယာဝတာ, ဘော, အကတကလျာဏာနံ အကတကုသလာနံ အကတဘီရုတ္တာဏာနံ ကတပါပါနံ ကတလုဒ္ဒါနံ ကတကိဗ္ဗိသာနံ ဂတိ တံ ဂတိံ ပေစ္စ ဂစ္ဆာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော ဘာယတိ, သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော ကင္ခီ ဟောတိ ဝိစိကိစ္ဆီ အနိဋ္ဌင်္ဂတော သဒ္ဓမ္မေ။ တမေနံ အညတရော ဂါဠ္ဟော ရောဂါတင္ကော ဖုသတိ။ တဿ အညတရေန ဂါဠ္ဟေန ရောဂါတင်္ကေန ဖုဋ္ဌဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကင္ခီ ဝတမှိ ဝိစိကိစ္ဆီ အနိဋ္ဌင်္ဂတော သဒ္ဓမ္မေ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော ဘာယတိ, သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။ ဣမေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, စတ္တာရော မရဏဓမ္မာ သမာနာ ဘာယန္တိ, သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ မရဏဿ။

‘‘ကတမော စ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော န ဘာယတိ, န သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ကာမေသု ဝီတရာဂေါ ဟောတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဝိဂတပေမော ဝိဂတပိပါသော ဝိဂတပရိဠာဟော ဝိဂတတဏှော။ တမေနံ အညတရော ဂါဠ္ဟော ရောဂါတင္ကော ဖုသတိ။ တဿ အညတရေန ဂါဠ္ဟေန ရောဂါတင်္ကေန ဖုဋ္ဌဿ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘ပိယာ ဝတ မံ ကာမာ ဇဟိဿန္တိ, ပိယေ စာဟံ ကာမေ ဇဟိဿာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော န ဘာယတိ, န သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော ကာယေ ဝီတရာဂေါ ဟောတိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဝိဂတပေမော ဝိဂတပိပါသော ဝိဂတပရိဠာဟော ဝိဂတတဏှော။ တမေနံ အညတရော ဂါဠ္ဟော ရောဂါတင္ကော ဖုသတိ။ တဿ အညတရေန ဂါဠ္ဟေန ရောဂါတင်္ကေန ဖုဋ္ဌဿ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘ပိယော ဝတ မံ ကာယော ဇဟိဿတိ, ပိယဉ္စာဟံ ကာယံ ဇဟိဿာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော န ဘာယတိ, န သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော အကတပါပေါ ဟောတိ အကတလုဒ္ဒေါ အကတကိဗ္ဗိသော ကတကလျာဏော ကတကုသလော ကတဘီရုတ္တာဏော။ တမေနံ အညတရော ဂါဠ္ဟော ရောဂါတင္ကော ဖုသတိ။ တဿ အညတရေန ဂါဠ္ဟေန ရောဂါတင်္ကေန ဖုဋ္ဌဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အကတံ ဝတ မေ ပါပံ, အကတံ လုဒ္ဒံ, အကတံ ကိဗ္ဗိသံ; ကတံ ကလျာဏံ, ကတံ ကုသလံ, ကတံ ဘီရုတ္တာဏံ။ ယာဝတာ, ဘော, အကတပါပါနံ အကတလုဒ္ဒါနံ အကတကိဗ္ဗိသာနံ ကတကလျာဏာနံ ကတကုသလာနံ ကတဘီရုတ္တာဏာနံ ဂတိ တံ ဂတိံ ပေစ္စ ဂစ္ဆာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော န ဘာယတိ, န သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော အကင္ခီ ဟောတိ အဝိစိကိစ္ဆီ နိဋ္ဌင်္ဂတော သဒ္ဓမ္မေ။ တမေနံ အညတရော ဂါဠ္ဟော ရောဂါတင္ကော ဖုသတိ။ တဿ အညတရေန ဂါဠ္ဟေန ရောဂါတင်္ကေန ဖုဋ္ဌဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အကင္ခီ ဝတမှိ အဝိစိကိစ္ဆီ နိဋ္ဌင်္ဂတော သဒ္ဓမ္မေ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မရဏဓမ္မော သမာနော န ဘာယတိ, န သန္တာသံ အာပဇ္ဇတိ မရဏဿ။ ဣမေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, စတ္တာရော မရဏဓမ္မာ သမာနာ န ဘာယန္တိ, န သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ မရဏဿာ’’တိ။

‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဗြာဟ္မဏသစ္စသုတ္တံ

၁၈၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ပရိဗ္ဗာဇကာ သိပ္ပိနိကာတီရေ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမေ ပဋိဝသန္တိ, သေယျထိဒံ အန္နဘာရော ဝရဓရော သကုလုဒါယီ စ ပရိဗ္ဗာဇကော အညေ စ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ပရိဗ္ဗာဇကာ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန သိပ္ပိနိကာတီရေ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမော တေနုပသင်္ကမိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာ ကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘ဣတိပိ ဗြာဟ္မဏသစ္စာနိ, ဣတိပိ ဗြာဟ္မဏသစ္စာနီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန တေ ပရိဗ္ဗာဇကာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ တေ ပရိဗ္ဗာဇကေ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကာယ နုတ္ထ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ, ကာ စ ပန ဝေါ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘော ဂေါတမ, အမှာကံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘ဣတိပိ ဗြာဟ္မဏသစ္စာနိ, ဣတိပိ ဗြာဟ္မဏသစ္စာနီ’’’တိ။

‘‘စတ္တာရိမာနိ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဗြာဟ္မဏသစ္စာနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဣဓ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘သဗ္ဗေ ပါဏာ အဝဇ္ဈာ’တိ ။ ဣတိ ဝဒံ ဗြာဟ္မဏော သစ္စံ အာဟ, နော မုသာ။ သော တေန န သမဏောတိ မညတိ, န ဗြာဟ္မဏောတိ မညတိ, န သေယျောဟမသ္မီတိ မညတိ, န သဒိသောဟမသ္မီတိ မညတိ, န ဟီနောဟမသ္မီတိ မညတိ။ အပိ စ ယဒေဝ တတ္ထ သစ္စံ တဒဘိညာယ ပါဏာနံယေဝ အနုဒ္ဒယာယ [တဒဘိညာယ အနုဒယာယ (က.)] အနုကမ္ပာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘သဗ္ဗေ ကာမာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ’တိ။ ဣတိ ဝဒံ ဗြာဟ္မဏော သစ္စမာဟ, နော မုသာ။ သော တေန န သမဏောတိ မညတိ, န ဗြာဟ္မဏောတိ မညတိ, န သေယျောဟမသ္မီတိ မညတိ, န သဒိသောဟမသ္မီတိ မညတိ, န ဟီနောဟမသ္မီတိ မညတိ။ အပိ စ ယဒေဝ တတ္ထ သစ္စံ တဒဘိညာယ ကာမာနံယေဝ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘သဗ္ဗေ ဘဝါ အနိစ္စာ။ပေ.။ ဘဝါနံယေဝ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘နာဟံ က္ဝစနိ [က္ဝစန (သီ. သျာ.)] ကဿစိ ကိဉ္စနတသ္မိံ န စ မမ က္ဝစနိ ကတ္ထစိ ကိဉ္စနတတ္ထီ’တိ။ ဣတိ ဝဒံ ဗြာဟ္မဏော သစ္စံ အာဟ, နော မုသာ။ သော တေန န သမဏောတိ မညတိ, န ဗြာဟ္မဏောတိ မညတိ, န သေယျောဟမသ္မီတိ မညတိ, န သဒိသောဟမသ္မီတိ မညတိ, န ဟီနောဟမသ္မီတိ မညတိ။ အပိ စ ယဒေဝ တတ္ထ သစ္စံ တဒဘိညာယ အာကိဉ္စညံယေဝ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, စတ္တာရိ ဗြာဟ္မဏသစ္စာနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဥမ္မဂ္ဂသုတ္တံ

၁၈၆. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကေန နု ခေါ, ဘန္တေ, လောကော နီယတိ, ကေန လောကော ပရိကဿတိ, ကဿ စ ဥပ္ပန္နဿ ဝသံ ဂစ္ဆတီ’’တိ?

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ, ဘိက္ခု, ဥမ္မဂ္ဂေါ [ဥမ္မင်္ဂေါ (သျာ. က.)], ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ, ကလျာဏီ [ကလျာဏာ (က.)] ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ, ဘိက္ခု, ပုစ္ဆသိ – ‘ကေန နု ခေါ, ဘန္တေ, လောကော နီယတိ, ကေန လောကော ပရိကဿတိ, ကဿ စ ဥပ္ပန္နဿ ဝသံ ဂစ္ဆတီ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘စိတ္တေန ခေါ, ဘိက္ခု, လောကော နီယတိ, စိတ္တေန ပရိကဿတိ, စိတ္တဿ ဥပ္ပန္နဿ ဝသံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

‘‘သာဓု , ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ – ‘‘‘ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော, ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော ဟောတီ’’တိ?

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ, ဘိက္ခု ဥမ္မဂ္ဂေါ, ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ, ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ, ဘိက္ခု, ပုစ္ဆသိ – ‘ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော, ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရောတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော ဟောတီ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဗဟူ ခေါ, ဘိက္ခု, မယာ ဓမ္မာ ဒေသိတာ [ဗဟု ခေါ ဘိက္ခု မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော (က.)] – သုတ္တံ, ဂေယျံ, ဝေယျာကရဏံ, ဂါထာ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ စတုပ္ပဒါယ စေပိ, ဘိက္ခု, ဂါထာယ အတ္ထမညာယ ဓမ္မမညာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရောတိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ – ‘‘‘သုတဝါ နိဗ္ဗေဓိကပညော, သုတဝါ နိဗ္ဗေဓိကပညော’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သုတဝါ နိဗ္ဗေဓိကပညော ဟောတီ’’တိ?

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ, ဘိက္ခု, ဥမ္မဂ္ဂေါ, ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ, ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ, ဘိက္ခု, ပုစ္ဆသိ – ‘သုတဝါ နိဗ္ဗေဓိကပညော, သုတဝါ နိဗ္ဗေဓိကပညောတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သုတဝါ နိဗ္ဗေဓိကပညော ဟောတီ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခုနော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ သုတံ ဟောတိ, ပညာယ စဿ အတ္ထံ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ; ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ သုတံ ဟောတိ, ပညာယ စဿ အတ္ထံ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ; ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ သုတံ ဟောတိ, ပညာယ စဿ အတ္ထံ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ; ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ သုတံ ဟောတိ, ပညာယ စဿ အတ္ထံ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခု, သုတဝါ နိဗ္ဗေဓိကပညော ဟောတီ’’တိ။

‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ – ‘‘‘ပဏ္ဍိတော မဟာပညော, ပဏ္ဍိတော မဟာပညော’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ပဏ္ဍိတော မဟာပညော ဟောတီ’’တိ?

‘‘သာဓု သာဓု ဘိက္ခု! ဘဒ္ဒကော ခေါ တေ, ဘိက္ခု, ဥမ္မဂ္ဂေါ, ဘဒ္ဒကံ ပဋိဘာနံ, ကလျာဏီ ပရိပုစ္ဆာ။ ဧဝဉှိ တွံ ဘိက္ခု ပုစ္ဆသိ – ‘ပဏ္ဍိတော မဟာပညော, ပဏ္ဍိတော မဟာပညောတိ , ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ပဏ္ဍိတော မဟာပညော ဟောတီ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ပဏ္ဍိတော မဟာပညော နေဝတ္တဗျာဗာဓါယ စေတေတိ န ပရဗျာဗာဓါယ စေတေတိ န ဥဘယဗျာဗာဓါယ စေတေတိ အတ္တဟိတပရဟိတဥဘယဟိတသဗ္ဗလောကဟိတမေဝ စိန္တယမာနော စိန္တေတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခု, ပဏ္ဍိတော မဟာပညော ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဝဿကာရသုတ္တံ

၁၈၇. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဇာနေယျ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, အသပ္ပုရိသော အသပ္ပုရိသံ – ‘အသပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ? ‘‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, ဗြာဟ္မဏ, အနဝကာသော ယံ အသပ္ပုရိသော အသပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – ‘အသပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ။ ‘‘ဇာနေယျ ပန, ဘော ဂေါတမ, အသပ္ပုရိသော သပ္ပုရိသံ – ‘သပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ? ‘‘ဧတမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အဋ္ဌာနံ အနဝကာသော ယံ အသပ္ပုရိသော သပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – ‘သပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ။ ‘‘ဇာနေယျ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သပ္ပုရိသော သပ္ပုရိသံ – ‘သပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ? ‘‘ဌာနံ ခေါ ဧတံ, ဗြာဟ္မဏ, ဝိဇ္ဇတိ ယံ သပ္ပုရိသော သပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – ‘သပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ။ ‘‘ဇာနေယျ ပန, ဘော ဂေါတမ, သပ္ပုရိသော အသပ္ပုရိသံ – ‘အသပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ? ‘‘ဧတမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သပ္ပုရိသော အသပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – ‘အသပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘော ဂေါတမ, အဗ္ဘုတံ, ဘော ဂေါတမ! ယာဝ သုဘာသိတံ စိဒံ, ဘောတာ ဂေါတမေန – ‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, ဗြာဟ္မဏ, အနဝကာသော ယံ အသပ္ပုရိသော အသပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – အသပ္ပုရိသော အယံ ဘဝန္တိ။ ဧတမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အဋ္ဌာနံ အနဝကာသော ယံ အသပ္ပုရိသော သပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – သပ္ပုရိသော အယံ ဘဝန္တိ။ ဌာနံ ခေါ ဧတံ, ဗြာဟ္မဏ, ဝိဇ္ဇတိ ယံ သပ္ပုရိသော သပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – သပ္ပုရိသော အယံ ဘဝန္တိ။ ဧတမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သပ္ပုရိသော အသပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – အသပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’’’န္တိ။

‘‘ဧကမိဒံ, ဘော ဂေါတမ, သမယံ တောဒေယျဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပရိသတိ ပရူပါရမ္ဘံ ဝတ္တေန္တိ – ‘ဗာလော အယံ ရာဇာ ဧဠေယျော သမဏေ ရာမပုတ္တေ အဘိပ္ပသန္နော, သမဏေ စ ပန ရာမပုတ္တေ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောတိ, ယဒိဒံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မ’န္တိ။ ဣမေပိ ရညော ဧဠေယျဿ ပရိဟာရကာ ဗာလာ – ယမကော မောဂ္ဂလ္လော [ပုဂ္ဂလော (က.)] ဥဂ္ဂေါ နာဝိန္ဒကီ ဂန္ဓဗ္ဗော အဂ္ဂိဝေဿော, ယေ သမဏေ ရာမပုတ္တေ အဘိပ္ပသန္နာ, သမဏေ စ ပန ရာမပုတ္တေ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောန္တိ, ယဒိဒံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မန္တိ။ တျာဿုဒံ တောဒေယျော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ နယေန နေတိ။ တံ ကိံ မညန္တိ, ဘောန္တော, ပဏ္ဍိတော ရာဇာ ဧဠေယျော ကရဏီယာဓိကရဏီယေသု ဝစနီယာဓိဝစနီယေသု အလမတ္ထဒသတရေဟိ အလမတ္ထဒသတရော’တိ? ‘ဧဝံ, ဘော, ပဏ္ဍိတော ရာဇာ ဧဠေယျော ကရဏီယာဓိကရဏီယေသု ဝစနီယာဓိဝစနီယေသု အလမတ္ထဒသတရေဟိ အလမတ္ထဒသတရော’’’တိ။

‘‘ယသ္မာ စ ခေါ, ဘော, သမဏော ရာမပုတ္တော ရညာ ဧဠေယျေန ပဏ္ဍိတေန ပဏ္ဍိတတရော ကရဏီယာဓိကရဏီယေသု ဝစနီယာဓိဝစနီယေသု အလမတ္ထဒသတရေန အလမတ္ထဒသတရော, တသ္မာ ရာဇာ ဧဠေယျော သမဏေ ရာမပုတ္တေ အဘိပ္ပသန္နော, သမဏေ စ ပန ရာမပုတ္တေ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောတိ, ယဒိဒံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညန္တိ, ဘောန္တော, ပဏ္ဍိတာ ရညော ဧဠေယျဿ ပရိဟာရကာ – ယမကော မောဂ္ဂလ္လော ဥဂ္ဂေါ နာဝိန္ဒကီ ဂန္ဓဗ္ဗော အဂ္ဂိဝေဿော, ကရဏီယာဓိကရဏီယေသု ဝစနီယာဓိဝစနီယေသု အလမတ္ထဒသတရေဟိ အလမတ္ထဒသတရာတိ? ‘ဧဝံ, ဘော, ပဏ္ဍိတာ ရညော ဧဠေယျဿ ပရိဟာရကာ – ယမကော မောဂ္ဂလ္လော ဥဂ္ဂေါ နာဝိန္ဒကီ ဂန္ဓဗ္ဗော အဂ္ဂိဝေဿော, ကရဏီယာဓိကရဏီယေသု ဝစနီယာဓိဝစနီယေသု အလမတ္ထဒသတရေဟိ အလမတ္ထဒသတရာ’’’တိ။

‘‘ယသ္မာ စ ခေါ, ဘော, သမဏော ရာမပုတ္တော ရညော ဧဠေယျဿ ပရိဟာရကေဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ ပဏ္ဍိတတရော ကရဏီယာဓိကရဏီယေသု ဝစနီယာဓိဝစနီယေသု အလမတ္ထဒသတရေဟိ အလမတ္ထဒသတရော, တသ္မာ ရညော ဧဠေယျဿ ပရိဟာရကာ သမဏေ ရာမပုတ္တေ အဘိပ္ပသန္နာ; သမဏေ စ ပန ရာမပုတ္တေ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောန္တိ, ယဒိဒံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မ’’န္တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘော, ဂေါတမ, အဗ္ဘုတံ, ဘော ဂေါတမ! ယာဝ သုဘာသိတံ စိဒံ ဘောတာ ဂေါတမေန – ‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, ဗြာဟ္မဏ, အနဝကာသော ယံ အသပ္ပုရိသော အသပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – အသပ္ပုရိသော အယံ ဘဝန္တိ။ ဧတမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အဋ္ဌာနံ အနဝကာသော ယံ အသပ္ပုရိသော သပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – သပ္ပုရိသော အယံ ဘဝန္တိ။ ဌာနံ ခေါ ဧတံ, ဗြာဟ္မဏ, ဝိဇ္ဇတိ ယံ သပ္ပုရိသော သပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – သပ္ပုရိသော အယံ ဘဝန္တိ။ ဧတမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သပ္ပုရိသော အသပ္ပုရိသံ ဇာနေယျ – အသပ္ပုရိသော အယံ ဘဝ’န္တိ။ ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ, ဘော ဂေါတမ, ဂစ္ဆာမ။ ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယဿဒါနိ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခေါ ဝဿကာရော ဗြာဟ္မဏော မဂဓမဟာမတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမီတိ။ သတ္တမံ။

၈. ဥပကသုတ္တံ

၁၈၈. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ အထ ခေါ ဥပကော မဏ္ဍိကာပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဥပကော မဏ္ဍိကာပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဟဉှိ, ဘန္တေ, ဧဝံဝါဒီ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ‘ယော ကောစိ ပရူပါရမ္ဘံ ဝတ္တေတိ, ပရူပါရမ္ဘံ ဝတ္တေန္တော သဗ္ဗော သော [သဗ္ဗသော (သီ. ဣ.)] န ဥပပါဒေတိ။ အနုပပါဒေန္တော ဂါရယ္ဟော ဟောတိ ဥပဝဇ္ဇော’’’တိ။ ‘‘ပရူပါရမ္ဘံ စေ, ဥပက, ဝတ္တေတိ ပရူပါရမ္ဘံ ဝတ္တေန္တော န ဥပပါဒေတိ, အနုပပါဒေန္တော ဂါရယ္ဟော ဟောတိ ဥပဝဇ္ဇော။ တွံ ခေါ, ဥပက, ပရူပါရမ္ဘံ ဝတ္တေသိ, ပရူပါရမ္ဘံ ဝတ္တေန္တော န ဥပပါဒေသိ, အနုပပါဒေန္တော ဂါရယ္ဟော ဟောသိ ဥပဝဇ္ဇော’’တိ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘန္တေ , ဥမ္မုဇ္ဇမာနကံယေဝ မဟတာ ပါသေန ဗန္ဓေယျ; ဧဝမေဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဥမ္မုဇ္ဇမာနကောယေဝ ဘဂဝတာ မဟတာ ဝါဒပါသေန [မဟတာ ပါသေန (က.)] ဗဒ္ဓေါ’’တိ။

‘‘ဣဒံ အကုသလန္တိ ခေါ, ဥပက, မယာ ပညတ္တံ။ တတ္ထ အပရိမာဏာ ပဒါ အပရိမာဏာ ဗျဉ္ဇနာ အပရိမာဏာ တထာဂတဿ ဓမ္မဒေသနာ – ဣတိပိဒံ အကုသလန္တိ။ တံ ခေါ ပနိဒံ အကုသလံ ပဟာတဗ္ဗန္တိ ခေါ, ဥပက, မယာ ပညတ္တံ။ တတ္ထ အပရိမာဏာ ပဒါ အပရိမာဏာ ဗျဉ္ဇနာ အပရိမာဏာ တထာဂတဿ ဓမ္မဒေသနာ – ဣတိပိဒံ အကုသလံ ပဟာတဗ္ဗန္တိ။

‘‘ဣဒံ ကုသလန္တိ ခေါ, ဥပက, မယာ ပညတ္တံ။ တတ္ထ အပရိမာဏာ ပဒါ အပရိမာဏာ ဗျဉ္ဇနာ အပရိမာဏာ တထာဂတဿ ဓမ္မဒေသနာ – ဣတိပိဒံ ကုသလန္တိ။ တံ ခေါ ပနိဒံ ကုသလံ ဘာဝေတဗ္ဗန္တိ ခေါ, ဥပက, မယာ ပညတ္တံ။ တတ္ထ အပရိမာဏာ ပဒါ အပရိမာဏာ ဗျဉ္ဇနာ အပရိမာဏာ တထာဂတဿ ဓမ္မဒေသနာ – ဣတိပိဒံ ကုသလံ ဘာဝေတဗ္ဗ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဥပကော မဏ္ဍိကာပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန ရာဇာ မာဂဓေါ အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ယာဝတကော အဟောသိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ရညော မာဂဓဿ အဇာတသတ္တုဿ ဝေဒေဟိပုတ္တဿ အာရောစေသိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ရာဇာ မာဂဓေါ အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ကုပိတော အနတ္တမနော ဥပကံ မဏ္ဍိကာပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယာဝ ဓံသီ ဝတာယံ လောဏကာရဒါရကော ယာဝ မုခရော ယာဝ ပဂဗ္ဗော ယတြ ဟိ နာမ တံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အာသာဒေတဗ္ဗံ မညိဿတိ; အပေဟိ တွံ, ဥပက, ဝိနဿ, မာ တံ အဒ္ဒသ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. သစ္ဆိကရဏီယသုတ္တံ

၁၈၉. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, သစ္ဆိကရဏီယာ ဓမ္မာ။ ကတမေ စတ္တာရော? အတ္ထိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကာယေန သစ္ဆိကရဏီယာ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သတိယာ သစ္ဆိကရဏီယာ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ စက္ခုနာ သစ္ဆိကရဏီယာ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ပညာယ သစ္ဆိကရဏီယာ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကာယေန သစ္ဆိကရဏီယာ? အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ, ဘိက္ခဝေ, ကာယေန သစ္ဆိကရဏီယာ။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သတိယာ သစ္ဆိကရဏီယာ? ပုဗ္ဗေနိဝါသော, ဘိက္ခဝေ, သတိယာ သစ္ဆိကရဏီယော။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ စက္ခုနာ သစ္ဆိကရဏီယာ? သတ္တာနံ စုတူပပါတော, ဘိက္ခဝေ, စက္ခုနာ သစ္ဆိကရဏီယော။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ပညာယ သစ္ဆိကရဏီယာ? အာသဝါနံ ခယော, ဘိက္ခဝေ, ပညာယ သစ္ဆိကရဏီယော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သစ္ဆိကရဏီယာ ဓမ္မာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဥပေါသထသုတ္တံ

၁၉၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ တဒဟုပေါသထေ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တုဏှီဘူတံ တုဏှီဘူတံ ဘိက္ခုသသံဃံ အနုဝိလောကေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘အပလာပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ နိပ္ပလာပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ သုဒ္ဓါ သာရေ ပတိဋ္ဌိတာ။ တထာရူပေါ အယံ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော, တထာရူပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ။ ယထာရူပါ ပရိသာ ဒုလ္လဘာ ဒဿနာယပိ လောကသ္မိံ, တထာရူပေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော, တထာရူပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ။ ယထာရူပါ ပရိသာ အာဟုနေယျာ ပါဟုနေယျာ ဒက္ခိဏေယျာ အဉ္ဇလိကရဏီယာ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ, တထာရူပေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော, တထာရူပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ။ ယထာရူပါယ ပရိသာယ အပ္ပံ ဒိန္နံ ဗဟု ဟောတိ ဗဟု ဒိန္နံ ဗဟုတရံ, တထာရူပေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော, တထာရူပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ။ ယထာရူပံ ပရိသံ အလံ ယောဇနဂဏနာနိပိ ဒဿနာယ ဂန္တုံ အပိ ပုဋောသေနာပိ, တထာရူပေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော, (တထာရူပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ) [( ) သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ]။

‘‘သန္တိ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ ဒေဝပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ; သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ ဗြဟ္မပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ; သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ; သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ အရိယပ္ပတ္တာ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒေဝပ္ပတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒေဝပ္ပတ္တော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဗြဟ္မပ္ပတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ တထာ တတိယံ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ ကရုဏာ။ မုဒိတာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ တထာ တတိယံ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဗြဟ္မပ္ပတ္တော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရိယပ္ပတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရိယပ္ပတ္တော ဟောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ [ယောဓါဇီဝဝဂ္ဂေါ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ယောဓါ ပါဋိဘောဂသုတံ၊ အဘယံ ဗြာဟ္မဏသစ္စေန ပဉ္စမံ။

ဥမ္မဂ္ဂဝဿကာရော၊ ဥပကော သစ္ဆိကိရိယာ စ ဥပေါသထောတိ။