သဉ္စေတနိယဝဂ္ဂေါ

(၁၈) ၃. သဉ္စေတနိယဝဂ္ဂေါ

၁. စေတနာသုတ္တံ

၁၇၁. [ကထာ. ၅၃၉] ‘‘ကာယေ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, သတိ ကာယသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ဝါစာယ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, သတိ ဝစီသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ မနေ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, သတိ မနောသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာဝ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ပရေ ဝါဿ [ပရေ ဝါ တဿ (က.)] တံ, ဘိက္ခဝေ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ; ပရေ ဝါဿ တံ, ဘိက္ခဝေ , ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ; ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ; သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ; အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ; ပရေ ဝါဿ တံ, ဘိက္ခဝေ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ; သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ; အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, ဘိက္ခဝေ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘ဣမေသု , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဝိဇ္ဇာ အနုပတိတာ, အဝိဇ္ဇာယတွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သော ကာယော န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ, သာ ဝါစာ န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ, သော မနော န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ, ခေတ္တံ တံ [ဝတ္ထုံ တံ (သဗ္ဗတ္ထ)] န ဟောတိ။ပေ.။ ဝတ္ထုံ တံ န ဟောတိ။ပေ.။ အာယတနံ တံ န ဟောတိ။ပေ.။ အဓိကရဏံ တံ န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခ’’န္တိ။

‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘာ။ ကတမေ စတ္တာရော? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘော, ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ အတ္တသဉ္စေတနာ ကမတိ, နော ပရသဉ္စေတနာ။ အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘော, ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ ပရသဉ္စေတနာ ကမတိ, နော အတ္တသဉ္စေတနာ။ အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘော, ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ အတ္တသဉ္စေတနာ စ ကမတိ ပရသဉ္စေတနာ စ။ အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘော, ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ နေဝတ္တသဉ္စေတနာ ကမတိ, နော ပရသဉ္စေတနာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အတ္တဘာဝပဋိလာဘာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ – ‘တတြ, ဘန္တေ, ယာယံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ အတ္တသဉ္စေတနာ ကမတိ နော ပရသဉ္စေတနာ, အတ္တသဉ္စေတနာဟေတု တေသံ သတ္တာနံ တမှာ ကာယာ စုတိ ဟောတိ။ တတြ, ဘန္တေ, ယာယံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ ပရသဉ္စေတနာ ကမတိ နော အတ္တသဉ္စေတနာ, ပရသဉ္စေတနာဟေတု တေသံ သတ္တာနံ တမှာ ကာယာ စုတိ ဟောတိ။ တတြ, ဘန္တေ, ယာယံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ အတ္တသဉ္စေတနာ စ ကမတိ ပရသဉ္စေတနာ စ, အတ္တသဉ္စေတနာ စ ပရသဉ္စေတနာ စ ဟေတု တေသံ သတ္တာနံ တမှာ ကာယာ စုတိ ဟောတိ။ တတြ, ဘန္တေ, ယာယံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ နေဝ အတ္တသဉ္စေတနာ ကမတိ နော ပရသဉ္စေတနာ, ကတမေ တေန ဒေဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’’တိ? ‘‘နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါ, သာရိပုတ္တ, ဒေဝါ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ။

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ တမှာ ကာယာ စုတာ အာဂါမိနော ဟောန္တိ အာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ? ကော ပန, ဘန္တေ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ တမှာ ကာယာ စုတာ အနာဂါမိနော ဟောန္တိ အနာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တ’’န္တိ? ‘‘ဣဓ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စဿ ပုဂ္ဂလဿ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ အပ္ပဟီနာနိ ဟောန္တိ, သော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော တဒဿာဒေတိ, တံ နိကာမေတိ, တေန စ ဝိတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ; တတ္ထ ဌိတော တဒဓိမုတ္တော တဗ္ဗဟုလဝိဟာရီ အပရိဟီနော ကာလံ ကုရုမာနော နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ သော တတော စုတော အာဂါမီ ဟောတိ အာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တံ။

‘‘ဣဓ ပန, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စဿ ပုဂ္ဂလဿ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ ဟောန္တိ, သော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော တဒဿာဒေတိ, တံ နိကာမေတိ, တေန စ ဝိတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ; တတ္ထ ဌိတော တဒဓိမုတ္တော တဗ္ဗဟုလဝိဟာရီ အပရိဟီနော ကာလံ ကုရုမာနော နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ သော တတော စုတော အနာဂါမီ ဟောတိ အနာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တံ။

‘‘အယံ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ တမှာ ကာယာ စုတာ အာဂါမိနော ဟောန္တိ အာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ။ အယံ ပန, သာရိပုတ္တ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ တမှာ ကာယာ စုတာ အနာဂါမိနော ဟောန္တိ အနာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂. ဝိဘတ္တိသုတ္တံ

၁၇၂. တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဒ္ဓမာသူပသမ္ပန္နေန မေ, အာဝုသော, အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ သစ္ဆိကတာ ဩဓိသော ဗျဉ္ဇနသော။ တမဟံ အနေကပရိယာယေန အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညာပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ။ ယဿ ခေါ ပနဿ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ, သော မံ ပဉ္ဟေန။ အဟံ ဝေယျာကရဏေန သမ္မုခီဘူတော နော သတ္ထာ ယော နော ဓမ္မာနံ သုကုသလော။

‘‘အဒ္ဓမာသူပသမ္ပန္နေန မေ, အာဝုသော, ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ သစ္ဆိကတာ ဩဓိသော ဗျဉ္ဇနသော။ တမဟံ အနေကပရိယာယေန အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညာပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ။ ယဿ ခေါ ပနဿ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ, သော မံ ပဉ္ဟေန။ အဟံ ဝေယျာကရဏေန သမ္မုခီဘူတော နော သတ္ထာ ယော နော ဓမ္မာနံ သုကုသလော။

‘‘အဒ္ဓမာသူပသမ္ပန္နေန မေ, အာဝုသော, နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ သစ္ဆိကတာ ဩဓိသော ဗျဉ္ဇနသော။ တမဟံ အနေကပရိယာယေန အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညာပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ။ ယဿ ခေါ ပနဿ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ, သော မံ ပဉ္ဟေန။ အဟံ ဝေယျာကရဏေန သမ္မုခီဘူတော နော သတ္ထာ ယော နော ဓမ္မာနံ သုကုသလော။

‘‘အဒ္ဓမာသူပသမ္ပန္နေန မေ, အာဝုသော, ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ သစ္ဆိကတာ ဩဓိသော ဗျဉ္ဇနသော။ တမဟံ အနေကပရိယာယေန အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညာပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ။ ယဿ ခေါ ပနဿ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ, သော မံ ပဉ္ဟေန။ အဟံ ဝေယျာကရဏေန သမ္မုခီဘူတော နော သတ္ထာ ယော နော ဓမ္မာနံ သုကုသလော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. မဟာကောဋ္ဌိကသုတ္တံ

၁၇၃. အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထညံ ကိဉ္စီ’’တိ?

‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’’။

‘‘ဆန္နံ , အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’’တိ?

‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’’။

‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ အညံ ကိဉ္စီ’’တိ?

‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’’။

‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နေဝတ္ထိ နော နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’’တိ?

‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’’။

‘‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ အညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နေဝတ္ထိ နော နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ယထာ ကထံ ပန, အာဝုသော, ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ?

‘‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ဝဒံ အပ္ပပဉ္စံ ပပဉ္စေတိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ဝဒံ အပ္ပပဉ္စံ ပပဉ္စေတိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ အညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ဝဒံ အပ္ပပဉ္စံ ပပဉ္စေတိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နေဝတ္ထိ နော နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ဝဒံ အပ္ပပဉ္စံ ပပဉ္စေတိ။ ယာဝတာ, အာဝုသော, ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ ဂတိ တာဝတာ ပပဉ္စဿ ဂတိ; ယာဝတာ ပပဉ္စဿ ဂတိ တာဝတာ ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ ဂတိ။ ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ပပဉ္စနိရောဓေါ ပပဉ္စဝူပသမော’’တိ။ တတိယံ။

၄. အာနန္ဒသုတ္တံ

၁၇၄. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေနာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ မဟာကောဋ္ဌိကေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ မဟာကောဋ္ဌိကံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထညံ ကိဉ္စီ’’တိ?

‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’’။

‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’’တိ?

‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’’။

‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ အညံ ကိဉ္စီ’’တိ?

‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’’။

‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နေဝတ္ထိ နော နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’’တိ?

‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’’။

‘‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ အညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နေဝတ္ထိ နော နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ ။ ယထာ ကထံ ပနာဝုသော, ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ?

‘‘‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ဝဒံ အပ္ပပဉ္စံ ပပဉ္စေတိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ဝဒံ အပ္ပပဉ္စံ ပပဉ္စေတိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ အညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ဝဒံ အပ္ပပဉ္စံ ပပဉ္စေတိ။ ‘ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ နေဝတ္ထိ နော နတ္ထညံ ကိဉ္စီ’တိ, ဣတိ ဝဒံ အပ္ပပဉ္စံ ပပဉ္စေတိ။ ယာဝတာ, အာဝုသော, ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ ဂတိ တာဝတာ ပပဉ္စဿ ဂတိ ။ ယာဝတာ ပပဉ္စဿ ဂတိ တာဝတာ ဆန္နံ ဖဿာယတနာနံ ဂတိ။ ဆန္နံ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ပပဉ္စနိရောဓေါ ပပဉ္စဝူပသမော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဥပဝါဏသုတ္တံ

၁၇၅. အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဝိဇ္ဇာယန္တကရော ဟောတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, စရဏေနန္တကရော ဟောတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဝိဇ္ဇာစရဏေနန္တကရော ဟောတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညတြ ဝိဇ္ဇာစရဏေနန္တကရော ဟောတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဝိဇ္ဇာယန္တကရော ဟောတီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, စရဏေနန္တကရော ဟောတီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဝိဇ္ဇာစရဏေနန္တကရော ဟောတီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညတြ ဝိဇ္ဇာစရဏေနန္တကရော ဟောတီ’တိ, ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော – ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ယထာ ကထံ ပနာဝုသော, အန္တကရော ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဝိဇ္ဇာယ စေ, အာဝုသော, အန္တကရော အဘဝိဿ, သဥပါဒါနောဝ သမာနော အန္တကရော အဘဝိဿ။ စရဏေန စေ, အာဝုသော, အန္တကရော အဘဝိဿ, သဥပါဒါနောဝ သမာနော အန္တကရော အဘဝိဿ။ ဝိဇ္ဇာစရဏေန စေ, အာဝုသော, အန္တကရော အဘဝိဿ, သဥပါဒါနောဝ သမာနော အန္တကရော အဘဝိဿ။ အညတြ ဝိဇ္ဇာစရဏေန စေ, အာဝုသော, အန္တကရော အဘဝိဿ, ပုထုဇ္ဇနော အန္တကရော အဘဝိဿ။ ပုထုဇ္ဇနော ဟိ, အာဝုသော, အညတြ ဝိဇ္ဇာစရဏေန။ စရဏဝိပန္နော ခေါ, အာဝုသော, ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ။ စရဏသမ္ပန္နော ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ။ ယထာဘူတံ ဇာနံ ပဿံ အန္တကရော ဟောတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အာယာစနသုတ္တံ

၁၇၆. ‘‘သဒ္ဓေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမ္မာ အာယာစမာနော အာယာစေယျ – ‘တာဒိသော ဟောမိ ယာဒိသာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ’တိ [အ. နိ. ၂.၁၃၁ ဣဒံ သုတ္တံ အာဂတံ]။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ , တုလာ ဧတံ ပမာဏံ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ, ယဒိဒံ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ။

‘‘သဒ္ဓါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧဝံ သမ္မာ အာယာစမာနာ အာယာစေယျ – ‘တာဒိသာ ဟောမိ ယာဒိသာ ခေမာ စ ဘိက္ခုနီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စာ’တိ။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, တုလာ ဧတံ ပမာဏံ မမ သာဝိကာနံ ဘိက္ခုနီနံ, ယဒိဒံ ခေမာ စ ဘိက္ခုနီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ။

‘‘သဒ္ဓေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသကော ဧဝံ သမ္မာ အာယာစမာနော အာယာစေယျ – ‘တာဒိသော ဟောမိ ယာဒိသော စိတ္တော စ ဂဟပတိ ဟတ္ထကော စ အာဠဝကော’တိ။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, တုလာ ဧတံ ပမာဏံ မမ သာဝကာနံ ဥပါသကာနံ, ယဒိဒံ စိတ္တော စ ဂဟပတိ ဟတ္ထကော စ အာဠဝကော။

‘‘သဒ္ဓါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသိကာ ဧဝံ သမ္မာ အာယာစမာနာ အာယာစေယျ – ‘တာဒိသာ ဟောမိ ယာဒိသာ ခုဇ္ဇုတ္တရာ စ ဥပါသိကာ ဝေဠုကဏ္ဍကိယာ စ နန္ဒမာတာ’တိ။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, တုလာ ဧတံ ပမာဏံ မမ သာဝိကာနံ ဥပါသိကာနံ, ယဒိဒံ ခုဇ္ဇုတ္တရာ စ ဥပါသိကာ ဝေဠုကဏ္ဍကိယာ စ နန္ဒမာတာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ရာဟုလသုတ္တံ

၁၇၇. အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယာ စ, ရာဟုလ , အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ ပထဝီဓါတု, ပထဝီဓါတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ, ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ပထဝီဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ပထဝီဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

‘‘ယာ စ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာပေါဓါတု , အာပေါဓါတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ, ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာပေါဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, အာပေါဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

‘‘ယာ စ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ တေဇောဓါတု, တေဇောဓါတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ, ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ တေဇောဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, တေဇောဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

‘‘ယာ စ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ ဝါယောဓါတု, ဝါယောဓါတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ, ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဝါယောဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝါယောဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

‘‘ယတော ခေါ, ရာဟုလ, ဘိက္ခု ဣမာသု စတူသု ဓါတူသု နေဝတ္တာနံ န အတ္တနိယံ သမနုပဿတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ရာဟုလ, ဘိက္ခု အစ္ဆေစ္ဆိ တဏှံ, ဝိဝတ္တယိ သံယောဇနံ, သမ္မာ မာနာဘိသမယာ အန္တမကာသိ ဒုက္ခဿာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဇမ္ဗာလီသုတ္တံ

၁၇၈. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ သန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော သက္ကာယနိရောဓံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ သက္ကာယနိရောဓံ မနသိ ကရောတော သက္ကာယနိရောဓေ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ နာဓိမုစ္စတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ [တဿ ကော ဧတံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.), ဧဝံ ခေါ တဿ (?) ‘‘ဧဝံ ဟိ တဿာ ဘိက္ခဝေ ဇမ္ဗာလိယာ’’တိ ပါဌော ဝိယ], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော န သက္ကာယနိရောဓေါ ပါဋိကင္ခော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော လေပဂတေန [လသဂတေန (သီ. ဣ.)] ဟတ္ထေန သာခံ ဂဏှေယျ, တဿ သော ဟတ္ထော သဇ္ဇေယျပိ ဂဏှေယျပိ [ဂယ္ဟေယျပိ (?)] ဗဇ္ဈေယျပိ [ခဇ္ဇေယျပိ (သီ.)]; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ သန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော သက္ကာယနိရောဓံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ သက္ကာယနိရောဓံ မနသိ ကရောတော သက္ကာယနိရောဓေ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ နာဓိမုစ္စတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော န သက္ကာယနိရောဓေါ ပါဋိကင္ခော။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ သန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော သက္ကာယနိရောဓံ မနသိ ကရောတိ ။ တဿ သက္ကာယနိရောဓံ မနသိ ကရောတော သက္ကာယနိရောဓေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သက္ကာယနိရောဓေါ ပါဋိကင္ခော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သုဒ္ဓေန ဟတ္ထေန သာခံ ဂဏှေယျ, တဿ သော ဟတ္ထော နေဝ သဇ္ဇေယျ န ဂဏှေယျ န ဗဇ္ဈေယျ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ သန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော သက္ကာယနိရောဓံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ သက္ကာယနိရောဓံ မနသိ ကရောတော သက္ကာယနိရောဓေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သက္ကာယနိရောဓေါ ပါဋိကင္ခော။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ သန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒံ မနသိ ကရောတော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒေ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ နာဓိမုစ္စတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော န အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒေါ ပါဋိကင္ခော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဇမ္ဗာလီ အနေကဝဿဂဏိကာ။ တဿာ ပုရိသော ယာနိ စေဝ အာယမုခါနိ တာနိ ပိဒဟေယျ, ယာနိ စ အပါယမုခါနိ တာနိ ဝိဝရေယျ, ဒေဝေါ စ န သမ္မာ ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ ဧဝဉှိ တဿာ, ဘိက္ခဝေ, ဇမ္ဗာလိယာ န အာဠိပ္ပဘေဒေါ ပါဋိကင္ခော။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ သန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒံ မနသိ ကရောတော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒေ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ နာဓိမုစ္စတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော န အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒေါ ပါဋိကင္ခော။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ သန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒံ မနသိ ကရောတော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒေါ ပါဋိကင္ခော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဇမ္ဗာလီ အနေကဝဿဂဏိကာ။ တဿာ ပုရိသော ယာနိ စေဝ အာယမုခါနိ တာနိ ဝိဝရေယျ, ယာနိ စ အပါယမုခါနိ တာနိ ပိဒဟေယျ, ဒေဝေါ စ သမ္မာ ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ ဧဝဉှိ တဿာ, ဘိက္ခဝေ, ဇမ္ဗာလိယာ အာဠိပ္ပဘေဒေါ ပါဋိကင္ခော။ ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညတရံ သန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒံ မနသိ ကရောတော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာပ္ပဘေဒေါ ပါဋိကင္ခော ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. နိဗ္ဗာနသုတ္တံ

၁၇၉. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ န ပရိနိဗ္ဗာယန္တီ’’တိ?

‘‘ဣဓါဝုသော အာနန္ဒ, သတ္တာ ဣမာ ဟာနဘာဂိယာ သညာတိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမာ ဌိတိဘာဂိယာ သညာတိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမာ ဝိသေသဘာဂိယာ သညာတိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ သညာတိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ အယံ ခေါ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ န ပရိနိဗ္ဗာယန္တီ’’တိ။

‘‘ကော ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပရိနိဗ္ဗာယန္တီ’’တိ? ‘‘ဣဓါဝုသော အာနန္ဒ, သတ္တာ ဣမာ ဟာနဘာဂိယာ သညာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, ဣမာ ဌိတိဘာဂိယာ သညာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, ဣမာ ဝိသေသဘာဂိယာ သညာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, ဣမာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ သညာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ။ အယံ ခေါ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပရိနိဗ္ဗာယန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. မဟာပဒေသသုတ္တံ

၁၈၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဘောဂနဂရေ ဝိဟရတိ အာနန္ဒစေတိယေ [အာနန္ဒေ စေတိယေ (ဒီ. နိ. ၂.၁၈၆) မဟာဝ. ၃၀၃ ပန အညထာ အာဂတံ]။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပဒေသေ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ , သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမေ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော မဟာပဒေသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘သမ္မုခါ မေတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာနိ [ဩသာရေတဗ္ဗာနိ], ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩတာရိယမာနာနိ [ဩသာရိယမာနာနိ] ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩတရန္တိ [ဩသရန္တိ (ဒီ. နိ. ၂.၁၈၈)] န ဝိနယေ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓါ, ဣဒံ န စေဝ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; ဣမဿ စ ဘိက္ခုနော ဒုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣတိ ဟေတံ [ဣတိ ဟိဒံ (သီ. သျာ. ကံ. က.)], ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယျာထ။

[ဧတ္တကော ပါဌော ဒီဃနိကာယေ န ဒိဿတိ, ပေယျာလမုခေန ဒဿိတော ဘဝေယျ] ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘သမ္မုခါ မေတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ [ဧတ္တကော ပါဌော ဒီဃနိကာယေ န ဒိဿတိ, ပေယျာလမုခေန ဒဿိတော ဘဝေယျ]။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩတာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩတရန္တိ ဝိနယေ စ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓါ, ဣဒံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; ဣမဿ စ ဘိက္ခုနော သုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမံ မဟာပဒေသံ ဓါရေယျာထ။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အသုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ သံဃော ဝိဟရတိ သထေရော သပါမောက္ခော။ တဿ မေ သံဃဿ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩတာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩတရန္တိ န ဝိနယေ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓါ, ဣဒံ န စေဝ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ; တဿ စ သံဃဿ ဒုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣတိ ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယျာထ။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အသုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ သံဃော ဝိဟရတိ သထေရော သပါမောက္ခော။ တဿ မေ သံဃဿ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩတာရိယမာနာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩတရန္တိ ဝိနယေ စ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓါ, ဣဒံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; တဿ စ သံဃဿ သုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယံ မဟာပဒေသံ ဓါရေယျာထ။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အသုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ သမ္ဗဟုလာ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ။ တေသံ မေ ထေရာနံ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩတာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩတရန္တိ န ဝိနယေ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓါ, ဣဒံ န စေဝ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; တေသဉ္စ ထေရာနံ ဒုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣတိ ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယျာထ။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အသုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ သမ္ဗဟုလာ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ။ တေသံ မေ ထေရာနံ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩတာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩတရန္တိ ဝိနယေ စ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓါ, ဣဒံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; တေသဉ္စ ထေရာနံ သုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယံ မဟာပဒေသံ ဓါရေယျာထ။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အသုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ ဧကော ထေရော ဘိက္ခု ဝိဟရတိ ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော။ တဿ မေ ထေရဿ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩတာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ န စေဝ သုတ္တေ ဩတရန္တိ န ဝိနယေ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓါ, ဣဒံ န စေဝ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; တဿ စ ထေရဿ ဒုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣတိ ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဍ္ဍေယျာထ။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အသုကသ္မိံ နာမ အာဝါသေ ဧကော ထေရော ဘိက္ခု ဝိဟရတိ ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော။ တဿ မေ ထေရဿ သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ တာနိ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာနိ, ဝိနယေ သန္ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ တာနိ စေ သုတ္တေ ဩတာရိယမာနာနိ ဝိနယေ သန္ဒဿိယမာနာနိ သုတ္တေ စေဝ ဩတရန္တိ ဝိနယေ စ သန္ဒိဿန္တိ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အဒ္ဓါ, ဣဒံ တဿ ဘဂဝတော ဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; တဿ စ ထေရဿ သုဂ္ဂဟိတ’န္တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထံ မဟာပဒေသံ ဓါရေယျာထ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော မဟာပဒေသာ’’တိ။ ဒသမံ။

သဉ္စေတနိယဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

စေတနာ ဝိဘတ္တိ ကောဋ္ဌိကော၊ အာနန္ဒော ဥပဝါဏပဉ္စမံ။

အာယာစန-ရာဟုလ-ဇမ္ဗာလီ၊ နိဗ္ဗာနံ မဟာပဒေသေနာတိ။