ဥရုဝေလဝဂ္ဂေါ

၃. ဥရုဝေလဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမဥရုဝေလသုတ္တံ

၂၁. ဧဝံ မေ သုတံ [သံ. နိ. ၁.၁၇၃ အာဂတံ] – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဧကမိဒါဟံ , ဘိက္ခဝေ, သမယံ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရာမိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ အဇပါလနိဂြောဓေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘ဒုက္ခံ ခေါ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ အပ္ပတိဿော။ ကိံ နု ခေါ အဟံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ [ဂရုကတွာ (သီ. ဣ.)] ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျ’’’န္တိ?

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – အပရိပူရဿ ခေါ အဟံ သီလက္ခန္ဓဿ ပါရိပူရိယာ အညံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျံ။ န ခေါ ပနာဟံ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အညံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ အတ္တနာ သီလသမ္ပန္နတရံ, ယမဟံ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျံ။

‘‘အပရိပူရဿ ခေါ အဟံ သမာဓိက္ခန္ဓဿ ပါရိပူရိယာ အညံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျံ။ န ခေါ ပနာဟံ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အညံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ အတ္တနာ သမာဓိသမ္ပန္နတရံ, ယမဟံ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျံ။

‘‘အပရိပူရဿ ခေါ အဟံ ပညာက္ခန္ဓဿ ပါရိပူရိယာ အညံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျံ။ န ခေါ ပနာဟံ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အညံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ အတ္တနာ ပညာသမ္ပန္နတရံ, ယမဟံ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျံ။

‘‘အပရိပူရဿ ခေါ အဟံ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓဿ ပါရိပူရိယာ အညံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျံ။ န ခေါ ပနာဟံ ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အညံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ အတ္တနာ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နတရံ, ယမဟံ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျ’’န္တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ယွာယံ [ယောပါယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဓမ္မော မယာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ တမေဝ ဓမ္မံ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရေယျ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ မမ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ [သမ္မိဉ္ဇိတံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝံ – ဗြဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော မမ ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဒက္ခိဏံ ဇာဏုမဏ္ဍလံ ပထဝိယံ နိဟန္တွာ ယေနာဟံ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဧဝမေတံ ဘဂဝါ, ဧဝမေတံ သုဂတ! ယေပိ တေ, ဘန္တေ, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေပိ ဘဂဝန္တော ဓမ္မံယေဝ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရိံသု; ယေပိ တေ, ဘန္တေ, ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေပိ ဘဂဝန္တော ဓမ္မံယေဝ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရိဿန္တိ; ဘဂဝါပိ, ဘန္တေ, ဧတရဟိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မံယေဝ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတူ’’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ။ ဣဒံ ဝတွာ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယေ စ အတီတာ [ယေ စဗ္ဘတီတာ (သီ. ဣ. က.)] သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ယေ စ ဗုဒ္ဓါ အနာဂတာ။

ယော စေတရဟိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ဗဟူနံ [ဗဟုန္နံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.) သံ. နိ. ၁.၁၇၃] သောကနာသနော။

‘‘သဗ္ဗေ သဒ္ဓမ္မဂရုနော၊ ဝိဟံသု [ဝိဟရိံသု (သျာ. ကံ.)] ဝိဟရန္တိ စ။

အထောပိ ဝိဟရိဿန္တိ၊ ဧသာ ဗုဒ္ဓါန ဓမ္မတာ။

‘‘တသ္မာ ဟိ အတ္တကာမေန [အတ္ထကာမေန (သီ. က.)]၊ မဟတ္တမဘိကင်္ခတာ။

သဒ္ဓမ္မော ဂရုကာတဗ္ဗော၊ သရံ ဗုဒ္ဓါန သာသန’’န္တိ။

‘‘ဣဒမဝေါစ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ။ ဣဒံ ဝတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယိ။ အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မုနော စ အဇ္ဈေသနံ ဝိဒိတွာ အတ္တနော စ ပတိရူပံ ယွာယံ [ယောပါယံ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဓမ္မော မယာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ တမေဝ ဓမ္မံ သက္ကတွာ ဂရုံ ကတွာ ဥပနိဿာယ ဝိဟာသိံ။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံဃောပိ မဟတ္တေန သမန္နာဂတော, အထ မေ သံဃေပိ ဂါရဝေါ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယဥရုဝေလသုတ္တံ

၂၂. ‘‘ဧကမိဒါဟံ , ဘိက္ခဝေ, သမယံ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရာမိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ အဇပါလနိဂြောဓေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗဟုလာ ဗြာဟ္မဏာ ဇိဏ္ဏာ ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ မယာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တေ ဗြာဟ္မဏာ မံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘သုတံ နေတံ [မေတံ (သီ. သျာ. ကံ. က.)], ဘော ဂေါတမ – န သမဏော ဂေါတမော ဗြာဟ္မဏေ ဇိဏ္ဏေ ဝုဒ္ဓေ မဟလ္လကေ အဒ္ဓဂတေ ဝယောအနုပ္ပတ္တေ အဘိဝါဒေတိ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌေတိ ဝါ အာသနေန ဝါ နိမန္တေတီတိ။ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, တထေဝ။ န ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော ဗြာဟ္မဏေ ဇိဏ္ဏေ ဝုဒ္ဓေ မဟလ္လကေ အဒ္ဓဂတေ ဝယောအနုပ္ပတ္တေ အဘိဝါဒေတိ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌေတိ ဝါ အာသနေန ဝါ နိမန္တေတိ။ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, န သမ္ပန္နမေဝါ’’’တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘နယိမေ [န ဝတ မေ (သီ. ဣ.), န စယိမေ (သျာ. ကံ.), န ဝတိမေ (?)] အာယသ္မန္တော ဇာနန္တိ ထေရံ ဝါ ထေရကရဏေ ဝါ ဓမ္မေ’တိ။ ဝုဒ္ဓေါ စေပိ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ အာသီတိကော ဝါ နာဝုတိကော ဝါ ဝဿသတိကော ဝါ ဇာတိယာ။ သော စ ဟောတိ အကာလဝါဒီ အဘူတဝါဒီ အနတ္ထဝါဒီ အဓမ္မဝါဒီ အဝိနယဝါဒီ, အနိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ အကာလေန အနပဒေသံ အပရိယန္တဝတိံ အနတ္ထသံဟိတံ။ အထ ခေါ သော ‘ဗာလော ထေရော’တွေဝ [တေဝ (သီ. ဣ.)] သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဒဟရော စေပိ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယုဝါ သုသုကာဠကေသော ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ ။ သော စ ဟောတိ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ နိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။ အထ ခေါ သော ‘ပဏ္ဍိတော ထေရော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ထေရကရဏာ ဓမ္မာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော, ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ [သာတ္ထာ သဗျဉ္ဇနာ (သီ. ဣ.)] ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ [ကေဝလပရိပုဏ္ဏာ (သီ.)] ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓါတာ [ဓတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ, ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ, စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ထေရကရဏာ ဓမ္မာ’’တိ။

‘‘ယော ဥဒ္ဓတေန စိတ္တေန၊ သမ္ဖဉ္စ ဗဟု ဘာသတိ။

အသမာဟိတသင်္ကပ္ပော၊ အသဒ္ဓမ္မရတော မဂေါ။

အာရာ သော ထာဝရေယျမှာ၊ ပါပဒိဋ္ဌိ အနာဒရော။

‘‘ယော စ သီလေန သမ္ပန္နော၊ သုတဝါ ပဋိဘာနဝါ။

သညတော ဓီရော ဓမ္မေသု [သညတော ဓီရဓမ္မေသု (သီ.)၊ သံယုတ္တော ထိရဓမ္မေသု (သျာ. ကံ.)]၊ ပညာယတ္ထံ ဝိပဿတိ။

‘‘ပါရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အခိလော ပဋိဘာနဝါ။

ပဟီနဇာတိမရဏော၊ ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလီ။

‘‘တမဟံ ဝဒါမိ ထေရောတိ၊ ယဿ နော သန္တိ အာသဝါ။

အာသဝါနံ ခယာ ဘိက္ခု၊ သော ထေရောတိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. လောကသုတ္တံ

၂၃. ‘‘လောကော , ဘိက္ခဝေ, တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ လောကသ္မာ တထာဂတော ဝိသံယုတ္တော။ လောကသမုဒယော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ လောကသမုဒယော တထာဂတဿ ပဟီနော။ လောကနိရောဓေါ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ လောကနိရောဓေါ တထာဂတဿ သစ္ဆိကတော။ လောကနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ။ လောကနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ တထာဂတဿ ဘာဝိတာ။

‘‘ယံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, သဗ္ဗံ တံ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ။ တသ္မာ ‘တထာဂတော’တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိံ တထာဂတော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ ယဉ္စ ရတ္တိံ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓါတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ, ယံ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ဘာသတိ လပတိ နိဒ္ဒိသတိ သဗ္ဗံ တံ တထေဝ ဟောတိ, နော အညထာ။ တသ္မာ ‘တထာဂတော’တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ယထာဝါဒီ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝါဒီ။ ဣတိ ယထာဝါဒီ တထာကာရီ, ယထာကာရီ တထာဝါဒီ။ တသ္မာ ‘တထာဂတော’တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘သဒေဝကေ, ဘိက္ခဝေ, လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ တထာဂတော အဘိဘူ အနဘိဘူတော အညဒတ္ထု ဒသော ဝသဝတ္တီ။ တသ္မာ ‘တထာဂတော’တိ ဝုစ္စတိ’’။

‘‘သဗ္ဗံ လောကံ အဘိညာယ၊ သဗ္ဗံ လောကေ ယထာတထံ။

သဗ္ဗံ လောကံ [သဗ္ဗလောက (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝိသံယုတ္တော၊ သဗ္ဗလောကေ အနူပယော။

‘‘သ ဝေ သဗ္ဗာဘိဘူ ဓီရော၊ သဗ္ဗဂန္ထပ္ပမောစနော။

ဖုဋ္ဌ’ဿ ပရမာ သန္တိ၊ နိဗ္ဗာနံ အကုတောဘယံ။

‘‘ဧသ ခီဏာသဝေါ ဗုဒ္ဓေါ၊ အနီဃော ဆိန္နသံသယော။

သဗ္ဗကမ္မက္ခယံ ပတ္တော၊ ဝိမုတ္တော ဥပဓိသင်္ခယေ။

‘‘ဧသ သော ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓေါ၊ ဧသ သီဟော အနုတ္တရော။

သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တယီ။

‘‘ဣတိ ဒေဝါ မနုဿာ စ၊ ယေ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ။

သင်္ဂမ္မ တံ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

‘‘ဒန္တော ဒမယတံ သေဋ္ဌော၊ သန္တော သမယတံ ဣသိ။

မုတ္တော မောစယတံ အဂ္ဂေါ၊ တိဏ္ဏော တာရယတံ ဝရော။

‘‘ဣတိ ဟေတံ နမဿန္တိ၊ မဟန္တံ ဝီတသာရဒံ။

သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ တေ [နတ္ထိ တေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။ တတိယံ။

၄. ကာဠကာရာမသုတ္တံ

၂၄. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာကေတေ ဝိဟရတိ ကာဠကာရာမေ [ကောဠိကာရာမေ (က.)]။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယံ , ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမဟံ ဇာနာမိ။

‘‘ယံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမဟံ အဗ္ဘညာသိံ။ တံ တထာဂတဿ ဝိဒိတံ, တံ တထာဂတော န ဥပဋ္ဌာသိ။

‘‘ယံ , ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမဟံ န ဇာနာမီတိ ဝဒေယျံ, တံ မမဿ မုသာ။

‘‘ယံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တမဟံ ဇာနာမိ စ န စ ဇာနာမီတိ ဝဒေယျံ, တံပဿ [တံ ပိဿ (သျာ. ကံ.), တံ မမဿ (က.)] တာဒိသမေဝ။

‘‘ယံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တမဟံ နေဝ ဇာနာမိ န န ဇာနာမီတိ ဝဒေယျံ, တံ မမဿ ကလိ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဒဋ္ဌာ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, ဒိဋ္ဌံ န မညတိ, အဒိဋ္ဌံ န မညတိ, ဒဋ္ဌဗ္ဗံ န မညတိ, ဒဋ္ဌာရံ န မညတိ; သုတွာ သောတဗ္ဗံ, သုတံ န မညတိ, အသုတံ န မညတိ, သောတဗ္ဗံ န မညတိ, သောတာရံ န မညတိ; မုတွာ မောတဗ္ဗံ, မုတံ န မညတိ, အမုတံ န မညတိ, မောတဗ္ဗံ န မညတိ, မောတာရံ န မညတိ; ဝိညတွာ ဝိညာတဗ္ဗံ, ဝိညာတံ န မညတိ, အဝိညာတံ န မညတိ, ဝိညာတဗ္ဗံ န မညတိ, ဝိညာတာရံ န မညတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု တာဒီယေဝ တာဒီ [တာဒိသောဝ တာဒီ (သျာ. ကံ.), တာဒိသေ ယေဝ တာဒီ (ဣ.), တာဒီယေဝ တာဒီယေဝေကာ (က.)]။ တမှာ စ ပန တာဒိမှာ [တာဒိတမှာ (သီ. ဣ.)] အညော တာဒီ ဥတ္တရိတရော ဝါ ပဏီတတရော ဝါ နတ္ထီတိ ဝဒါမီ’’တိ။

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံဝ သုတံ မုတံ ဝါ၊

အဇ္ဈောသိတံ သစ္စမုတံ ပရေသံ။

န တေသု တာဒီ သယသံဝုတေသု၊

သစ္စံ မုသာ ဝါပိ ပရံ ဒဟေယျ။

‘‘ဧတဉ္စ သလ္လံ ပဋိကစ္စ [ပဋိဂစ္စ (သီ. ဣ.)] ဒိသွာ၊

အဇ္ဈောသိတာ ယတ္ထ ပဇာ ဝိသတ္တာ။

ဇာနာမိ ပဿာမိ တထေဝ ဧတံ၊

အဇ္ဈောသိတံ နတ္ထိ တထာဂတာန’’န္တ္န္တ္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဗြဟ္မစရိယသုတ္တံ

၂၅. ‘‘နယိဒံ , ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ ဇနကုဟနတ္ထံ, န ဇနလပနတ္ထံ, န လာဘသက္ကာရသိလောကာနိသံသတ္ထံ, န ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသတ္ထံ, န ‘ဣတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’တိ။ အထ ခေါ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ သံဝရတ္ထံ ပဟာနတ္ထံ ဝိရာဂတ္ထံ နိရောဓတ္ထ’’န္တိ။

‘‘သံဝရတ္ထံ ပဟာနတ္ထံ၊ ဗြဟ္မစရိယံ အနီတိဟံ။

အဒေသယိ သော ဘဂဝါ၊ နိဗ္ဗာနောဂဓဂါမိနံ။

ဧသ မဂ္ဂေါ မဟန္တေဟိ [မဟတ္တေဘိ (က.) ဣတိဝု. ၃၅]၊ အနုယာတော မဟေသိဘိ။

‘‘ယေ စ တံ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ။

ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ၊ သတ္ထုသာသနကာရိနော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ကုဟသုတ္တံ

၂၆. [ဣတိဝု. ၁၀၈ ဣတိဝုတ္တကေပိ] ‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ကုဟာ ထဒ္ဓါ လပါ သိင္ဂီ ဥန္နဠာ အသမာဟိတာ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မာမကာ။ အပဂတာ စ တေ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခူ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ, န စ တေ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရုဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ။ ယေ စ ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ နိက္ကုဟာ နိလ္လပါ ဓီရာ အတ္ထဒ္ဓါ သုသမာဟိတာ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မာမကာ။ အနပဂတာ စ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ။ တေ စ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရုဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

[ဣတိဝု. ၁၀၈ ဣတိဝုတ္တကေပိ] ‘‘ကုဟာ ထဒ္ဓါ လပါ သိင္ဂီ၊ ဥန္နဠာ အသမာဟိတာ။

န တေ ဓမ္မေ ဝိရူဟန္တိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတေ။

‘‘နိက္ကုဟာ နိလ္လပါ ဓီရာ၊ အတ္ထဒ္ဓါ သုသမာဟိတာ။

တေ ဝေ ဓမ္မေ ဝိရူဟန္တိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတေ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. သန္တုဋ္ဌိသုတ္တံ

၂၇. ‘‘စတ္တာရိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, အပ္ပါနိ စ [စေဝ (က.)] သုလဘာနိ စ, တာနိ စ အနဝဇ္ဇာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ပံသုကူလံ, ဘိက္ခဝေ, စီဝရာနံ အပ္ပဉ္စ သုလဘဉ္စ , တဉ္စ အနဝဇ္ဇံ။ ပိဏ္ဍိယာလောပေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘောဇနာနံ အပ္ပဉ္စ သုလဘဉ္စ, တဉ္စ အနဝဇ္ဇံ။ ရုက္ခမူလံ, ဘိက္ခဝေ, သေနာသနာနံ အပ္ပဉ္စ သုလဘဉ္စ, တဉ္စ အနဝဇ္ဇံ။ ပူတိမုတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ဘေသဇ္ဇာနံ အပ္ပဉ္စ သုလဘဉ္စ, တဉ္စ အနဝဇ္ဇံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ အပ္ပါနိ စ သုလဘာနိ စ, တာနိ စ အနဝဇ္ဇာနိ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အပ္ပေန စ တုဋ္ဌော ဟောတိ သုလဘေန စ, ဣဒမဿာဟံ အညတရံ သာမညင်္ဂန္တိ [သာမညန္တိ (က.)] ဝဒါမီ’’တိ။

‘‘အနဝဇ္ဇေန တုဋ္ဌဿ၊ အပ္ပေန သုလဘေန စ။

န သေနာသနမာရဗ္ဘ၊ စီဝရံ ပါနဘောဇနံ။

ဝိဃာတော ဟောတိ စိတ္တဿ၊ ဒိသာ နပ္ပဋိဟညတိ။

‘‘ယေ စဿ ဓမ္မာ အက္ခာတာ၊ သာမညဿာနုလောမိကာ။

အဓိဂ္ဂဟိတာ တုဋ္ဌဿ၊ အပ္ပမတ္တဿ သိက္ခတော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. အရိယဝံသသုတ္တံ

၂၈. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, အရိယဝံသာ အဂ္ဂညာ ရတ္တညာ ဝံသညာ ပေါရာဏာ အသံကိဏ္ဏာ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာ, န သံကီယန္တိ န သံကီယိဿန္တိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌာ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ စီဝရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ, အလဒ္ဓါ စ စီဝရံ န ပရိတဿတိ, လဒ္ဓါ စ စီဝရံ အဂဓိတော [အဂထိတော (သီ. ဣ.)] အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈောသန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, နော [န (ဒီ. နိ. ၃.၃၀၉)] ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပတိဿတော, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန, ဣတရီတရပိဏ္ဍပါတသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ ပိဏ္ဍပါတဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ, အလဒ္ဓါ စ ပိဏ္ဍပါတံ န ပရိတဿတိ, လဒ္ဓါ စ ပိဏ္ဍပါတံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈောသန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရပိဏ္ဍပါတသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ , နော ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပတိဿတော, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန, ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, န စ သေနာသနဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ, အလဒ္ဓါ စ သေနာသနံ န ပရိတဿတိ, လဒ္ဓါ စ သေနာသနံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈောသန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, နော ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပတိဿတော, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဘာဝနာရာမော ဟောတိ ဘာဝနာရတော, ပဟာနာရာမော ဟောတိ ပဟာနရတော; တာယ စ ပန ဘာဝနာရာမတာယ ဘာဝနာရတိယာ ပဟာနာရာမတာယ ပဟာနရတိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, နော ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပတိဿတော, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပေါရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အရိယဝံသာ အဂ္ဂညာ ရတ္တညာ ဝံသညာ ပေါရာဏာ အသံကိဏ္ဏာ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာ, န သံကီယန္တိ န သံကီယိဿန္တိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌာ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။

‘‘ဣမေဟိ စ ပန, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ အရိယဝံသေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယ ဝိဟရတိ သွေဝ အရတိံ သဟတိ, န တံ အရတိ သဟတိ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ ဝိဟရတိ သွေဝ အရတိံ သဟတိ, န တံ အရတိ သဟတိ; ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ ဝိဟရတိ သွေဝ အရတိံ သဟတိ, န တံ အရတိ သဟတိ; ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ ဝိဟရတိ သွေဝ အရတိံ သဟတိ, န တံ အရတိ သဟတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အရတိရတိသဟော ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓီရော’’တိ။

‘‘နာရတိ သဟတိ ဓီရံ [ဝီရံ (သီ.)]၊ နာရတိ ဓီရံ သဟတိ။

ဓီရောဝ အရတိံ သဟတိ၊ ဓီရော ဟိ အရတိဿဟော။

‘‘သဗ္ဗကမ္မဝိဟာယီနံ ၊ ပနုဏ္ဏံ [ပဏုန္နံ (?)] ကော နိဝါရယေ။

နေက္ခံ ဇမ္ဗောနဒဿေဝ၊ ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတိ။

ဒေဝါပိ နံ ပသံသန္တိ၊ ဗြဟ္မုနာပိ ပသံသိတော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဓမ္မပဒသုတ္တံ

၂၉. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မပဒါနိ အဂ္ဂညာနိ ရတ္တညာနိ ဝံသညာနိ ပေါရာဏာနိ အသံကိဏ္ဏာနိ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာနိ, န သံကီယန္တိ န သံကီယိဿန္တိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌာနိ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အနဘိဇ္ဈာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မပဒံ အဂ္ဂညံ ရတ္တညံ ဝံသညံ ပေါရာဏံ အသံကိဏ္ဏံ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗံ, န သံကီယတိ န သံကီယိဿတိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌံ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။

‘‘အဗျာပါဒေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မပဒံ အဂ္ဂညံ ရတ္တညံ ဝံသညံ ပေါရာဏံ အသံကိဏ္ဏံ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗံ, န သံကီယတိ န သံကီယိဿတိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌံ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။

‘‘သမ္မာသတိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မပဒံ အဂ္ဂညံ ရတ္တညံ ဝံသညံ ပေါရာဏံ အသံကိဏ္ဏံ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗံ, န သံကီယတိ န သံကီယိဿတိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌံ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။

‘‘သမ္မာသမာဓိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မပဒံ အဂ္ဂညံ ရတ္တညံ ဝံသညံ ပေါရာဏံ အသံကိဏ္ဏံ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗံ, န သံကီယတိ န သံကီယိဿတိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌံ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဓမ္မပဒါနိ အဂ္ဂညာနိ ရတ္တညာနိ ဝံသညာနိ ပေါရာဏာနိ အသံကိဏ္ဏာနိ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာနိ, န သံကီယန္တိ န သံကီယိဿန္တိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌာနိ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီ’’တိ။

‘‘အနဘိဇ္ဈာလု ဝိဟရေယျ၊ အဗျာပန္နေန စေတသာ။

သတော ဧကဂ္ဂစိတ္တဿ [ဧကဂ္ဂစိတ္တာယံ (က.)]၊ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ပရိဗ္ဗာဇကသုတ္တံ

၃၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ပရိဗ္ဗာဇကာ သိပ္ပိနိကာတီရေ [သပ္ပိနိယာ တီရေ (သီ. ဣ.), သိပ္ပိနိယာ တီရေ (သျာ. ကံ.), သိပ္ပိနိယာ နဒိယာ တီရေ (က.)] ပရိဗ္ဗာဇကာရာမေ ပဋိဝသန္တိ, သေယျထိဒံ အန္နဘာရော ဝရဓရော သကုလုဒါယီ စ ပရိဗ္ဗာဇကော အညေ စ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ပရိဗ္ဗာဇကာ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန သိပ္ပိနိကာတီရံ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ တေ ပရိဗ္ဗာဇကေ ဧတဒဝေါစ –

‘‘စတ္တာရိမာနိ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဓမ္မပဒါနိ အဂ္ဂညာနိ ရတ္တညာနိ ဝံသညာနိ ပေါရာဏာနိ အသံကိဏ္ဏာနိ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာနိ, န သံကီယန္တိ န သံကီယိဿန္တိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌာနိ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အနဘိဇ္ဈာ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဓမ္မပဒံ အဂ္ဂညံ ရတ္တညံ ဝံသညံ ပေါရာဏံ အသံကိဏ္ဏံ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗံ, န သံကီယတိ န သံကီယိဿတိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌံ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ အဗျာပါဒေါ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဓမ္မပဒံ။ပေ.။ သမ္မာသတိ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဓမ္မပဒံ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဓမ္မပဒံ အဂ္ဂညံ ရတ္တညံ ဝံသညံ ပေါရာဏံ အသံကိဏ္ဏံ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗံ, န သံကီယတိ န သံကီယိဿတိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌံ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ဣမာနိ ခေါ , ပရိဗ္ဗာဇကာ, စတ္တာရိ ဓမ္မပဒါနိ အဂ္ဂညာနိ ရတ္တညာနိ ဝံသညာနိ ပေါရာဏာနိ အသံကိဏ္ဏာနိ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာနိ, န သံကီယန္တိ န သံကီယိဿန္တိ, အပ္ပဋိကုဋ္ဌာနိ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။

‘‘ယော ခေါ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟမေတံ အနဘိဇ္ဈံ ဓမ္မပဒံ ပစ္စက္ခာယ အဘိဇ္ဈာလုံ ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပညာပေဿာမီ’တိ, တမဟံ တတ္ထ ဧဝံ ဝဒေယျံ – ‘ဧတု ဝဒတု ဗျာဟရတု ပဿာမိဿာနုဘာဝ’န္တိ။ သော ဝတ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, အနဘိဇ္ဈံ ဓမ္မပဒံ ပစ္စက္ခာယ အဘိဇ္ဈာလုံ ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပညာပေဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော ခေါ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟမေတံ အဗျာပါဒံ ဓမ္မပဒံ ပစ္စက္ခာယ ဗျာပန္နစိတ္တံ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပညာပေဿာမီ’တိ, တမဟံ တတ္ထ ဧဝံ ဝဒေယျံ – ‘ဧတု ဝဒတု ဗျာဟရတု ပဿာမိဿာနုဘာဝ’န္တိ။ သော ဝတ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, အဗျာပါဒံ ဓမ္မပဒံ ပစ္စက္ခာယ ဗျာပန္နစိတ္တံ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပညာပေဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော ခေါ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟမေတံ သမ္မာသတိံ ဓမ္မပဒံ ပစ္စက္ခာယ မုဋ္ဌဿတိံ အသမ္ပဇာနံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပညာပေဿာမီ’တိ, တမဟံ တတ္ထ ဧဝံ ဝဒေယျံ – ‘ဧတု ဝဒတု ဗျာဟရတု ပဿာမိဿာနုဘာဝ’န္တိ။ သော ဝတ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, သမ္မာသတိံ ဓမ္မပဒံ ပစ္စက္ခာယ မုဋ္ဌဿတိံ အသမ္ပဇာနံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပညာပေဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော ခေါ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟမေတံ သမ္မာသမာဓိံ ဓမ္မပဒံ ပစ္စက္ခာယ အသမာဟိတံ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပညာပေဿာမီ’တိ, တမဟံ တတ္ထ ဧဝံ ဝဒေယျံ – ‘ဧတု ဝဒတု ဗျာဟရတု ပဿာမိဿာနုဘာဝ’န္တိ။ သော ဝတ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, သမ္မာသမာဓိံ ဓမ္မပဒံ ပစ္စက္ခာယ အသမာဟိတံ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပညာပေဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော ခေါ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဣမာနိ စတ္တာရိ ဓမ္မပဒါနိ ဂရဟိတဗ္ဗံ ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ မညေယျ, တဿ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ စတ္တာရော သဟဓမ္မိကာ ဝါဒါနုပါတာ ဂါရယ္ဟာ ဌာနာ [ဝါဒါနုဝါဒါ ဂါရယှံ ဌာနံ (မ. နိ. ၃.၈)] အာဂစ္ဆန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? အနဘိဇ္ဈံ စေ ဘဝံ ဓမ္မပဒံ ဂရဟတိ ပဋိက္ကောသတိ, ယေ စ ဟိ [ယေ စ (မ. နိ. ၃.၁၄၂-၁၄၃)] အဘိဇ္ဈာလူ ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂါ သမဏဗြာဟ္မဏာ တေ ဘောတော ပုဇ္ဇာ တေ ဘောတော ပါသံသာ။ အဗျာပါဒံ စေ ဘဝံ ဓမ္မပဒံ ဂရဟတိ ပဋိက္ကောသတိ, ယေ စ ဟိ ဗျာပန္နစိတ္တာ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပါ သမဏဗြာဟ္မဏာ တေ ဘောတော ပုဇ္ဇာ တေ ဘောတော ပါသံသာ။ သမ္မာသတိံ စေ ဘဝံ ဓမ္မပဒံ ဂရဟတိ ပဋိက္ကောသတိ, ယေ စ ဟိ မုဋ္ဌဿတီ အသမ္ပဇာနာ သမဏဗြာဟ္မဏာ တေ ဘောတော ပုဇ္ဇာ တေ ဘောတော ပါသံသာ။ သမ္မာသမာဓိံ စေ ဘဝံ ဓမ္မပဒံ ဂရဟတိ ပဋိက္ကောသတိ, ယေ စ ဟိ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ သမဏဗြာဟ္မဏာ တေ ဘောတော ပုဇ္ဇာ တေ ဘောတော ပါသံသာ။

‘‘ယော ခေါ, ပရိဗ္ဗာဇကာ, ဣမာနိ စတ္တာရိ ဓမ္မပဒါနိ ဂရဟိတဗ္ဗံ ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ မညေယျ, တဿ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဣမေ စတ္တာရော သဟဓမ္မိကာ ဝါဒါနုပါတာ ဂါရယ္ဟာ ဌာနာ အာဂစ္ဆန္တိ ။ ယေပိ တေ ပရိဗ္ဗာဇကာ အဟေသုံ ဥက္ကလာ ဝဿဘညာ [ဝဿဘိညာ (က.) သံ. နိ. ၃.၆၂ ပဿိတဗ္ဗံ] အဟေတုကဝါဒါ အကိရိယဝါဒါ နတ္ထိကဝါဒါ, တေပိ ဣမာနိ စတ္တာရိ ဓမ္မပဒါနိ န ဂရဟိတဗ္ဗံ န ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ အမညိံသု။ တံ ကိဿ ဟေတု? နိန္ဒာဗျာရောသနဥပါရမ္ဘဘယာ’’တိ [ဥပဝါဒဘယာတိ (က.) မ. နိ. ၃.၁၅၀; သံ. နိ. ၃.၆၂ ပဿိတဗ္ဗံ]။

‘‘အဗျာပန္နော သဒါ သတော၊ အဇ္ဈတ္တံ သုသမာဟိတော။

အဘိဇ္ဈာဝိနယေ သိက္ခံ၊ အပ္ပမတ္တောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဥရုဝေလဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ဥရုဝေလာ လောကော ကာဠကော [ကောဠိကော (က.)]၊ ဗြဟ္မစရိယေန ပဉ္စမံ။

ကုဟံ သန္တုဋ္ဌိ ဝံသော စ၊ ဓမ္မပဒံ ပရိဗ္ဗာဇကေန စာတိ။