သမ္ဗောဓဝဂ္ဂေါ

(၁၁) ၁. သမ္ဗောဓဝဂ္ဂေါ

၁. ပုဗ္ဗေဝသမ္ဗောဓသုတ္တံ

၁၀၄. ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ လောကေ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏ’န္တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံ ခေါ လောကံ [လောကေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, အယံ လောကေ အဿာဒေါ။ ယံ လောကော [လောကေ (ဣ. က.)] အနိစ္စော ဒုက္ခော ဝိပရိဏာမဓမ္မော, အယံ လောကေ အာဒီနဝေါ။ ယော လောကေ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ, ဣဒံ လောကေ နိဿရဏ’န္တိ [လောကနိဿရဏံ (အဋ္ဌ.) ‘‘လောကေ နိဿရဏ’’န္တိ ပဒေန သံသန္ဒိတဗ္ဗံ]။ ယာဝကီဝဉ္စာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ လောကဿ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ နာဗ္ဘညာသိံ, နေဝ တာဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ [အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ (သီ. သျာ. ကံ. က.)] ပစ္စညာသိံ။ ယတော စ ခွါဟံ [ခေါ အဟံ (သီ. ဣ.), ခေါဟံ (သျာ. ကံ. က.)], ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ လောကဿ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အထာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ [စေတောဝိမုတ္တိ (သီ. ဣ. က.)], အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပဌမအဿာဒသုတ္တံ

၁၀၅. ‘‘လောကဿာဟံ , ဘိက္ခဝေ, အဿာဒပရိယေသနံ အစရိံ။ ယော လောကေ အဿာဒေါ တဒဇ္ဈဂမံ။ ယာဝတကော လောကေ အဿာဒေါ, ပညာယ မေ သော သုဒိဋ္ဌော။ လောကဿာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အာဒီနဝပရိယေသနံ အစရိံ ။ ယော လောကေ အာဒီနဝေါ တဒဇ္ဈဂမံ။ ယာဝတကော လောကေ အာဒီနဝေါ, ပညာယ မေ သော သုဒိဋ္ဌော။ လောကဿာဟံ, ဘိက္ခဝေ, နိဿရဏပရိယေသနံ အစရိံ။ ယံ လောကေ နိဿရဏံ တဒဇ္ဈဂမံ။ ယာဝတကံ လောကေ နိဿရဏံ, ပညာယ မေ တံ သုဒိဋ္ဌံ။ ယာဝကီဝဉ္စာဟံ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ နာဗ္ဘညာသိံ, နေဝ တာဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ယတော စ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အထာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ, အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒုတိယအဿာဒသုတ္တံ

၁၀၆. ‘‘နော စေဒံ [နော စေတံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.) သံ. နိ. ၃.၂၈ ပဿိတဗ္ဗံ], ဘိက္ခဝေ, လောကေ အဿာဒေါ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ လောကေ သာရဇ္ဇေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ လောကေ အဿာဒေါ, တသ္မာ သတ္တာ လောကေ သာရဇ္ဇန္တိ။ နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, လောကေ အာဒီနဝေါ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ လောကေ နိဗ္ဗိန္ဒေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ လောကေ အာဒီနဝေါ, တသ္မာ သတ္တာ လောကေ နိဗ္ဗိန္ဒန္တိ။ နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, လောကေ နိဿရဏံ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ လောကမှာ [လောကေ (က.)] နိဿရေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ လောကေ နိဿရဏံ, တသ္မာ သတ္တာ လောကမှာ နိဿရန္တိ။ ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ လောကဿ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ နာဗ္ဘညာသုံ [နာဗ္ဘညံသု (သံ. နိ. ၃.၂၈], နေဝ တာဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သဒေဝကာ လောကာ သမာရကာ သဗြဟ္မကာ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ နိဿဋာ ဝိသံယုတ္တာ ဝိပ္ပမုတ္တာ [ဝိပ္ပယုတ္တာ (က.)] ဝိမရိယာဒီကတေန [ဝိမရိယာဒိကတေန (သီ. ဣ. က.)] စေတသာ ဝိဟရိံသု။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ လောကဿ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသုံ, အထ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သဒေဝကာ လောကာ သမာရကာ သဗြဟ္မကာ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ နိဿဋာ ဝိသံယုတ္တာ ဝိပ္ပမုတ္တာ ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. သမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၁၀၇. ‘‘ယေ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ လောကဿ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ [န တေ (က.)], ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ ယေ စ ခေါ ကေစိ , ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ လောကဿ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ [ဝိဟရိဿန္တိ (သီ. ဣ.)]။ စတုတ္ထံ။

၅. ရုဏ္ဏသုတ္တံ

၁၀၈. ‘‘ရုဏ္ဏမိဒံ , ဘိက္ခဝေ, အရိယဿ ဝိနယေ ယဒိဒံ ဂီတံ။ ဥမ္မတ္တကမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယဿ ဝိနယေ ယဒိဒံ နစ္စံ။ ကောမာရကမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယဿ ဝိနယေ ယဒိဒံ အတိဝေလံ ဒန္တဝိဒံသကဟသိတံ [ဒန္တဝိဒံသကံ ဟသိတံ (သီ. ဣ.)]။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေတုဃာတော ဂီတေ, သေတုဃာတော နစ္စေ, အလံ ဝေါ ဓမ္မပ္ပမောဒိတာနံ သတံ သိတံ သိတမတ္တာယာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အတိတ္တိသုတ္တံ

၁၀၉. ‘‘တိဏ္ဏံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိသေဝနာယ နတ္ထိ တိတ္တိ။ ကတမေသံ တိဏ္ဏံ? သောပ္ပဿ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိသေဝနာယ နတ္ထိ တိတ္တိ။ သုရာမေရယပါနဿ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိသေဝနာယ နတ္ထိ တိတ္တိ။ မေထုနဓမ္မသမာပတ္တိယာ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိသေဝနာယ နတ္ထိ တိတ္တိ။ ဣမေသံ, ဘိက္ခဝေ, တိဏ္ဏံ ပဋိသေဝနာယ နတ္ထိ တိတ္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. အရက္ခိတသုတ္တံ

၁၁၀. အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စိတ္တေ, ဂဟပတိ, အရက္ခိတေ ကာယကမ္မမ္ပိ အရက္ခိတံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အရက္ခိတံ ဟောတိ , မနောကမ္မမ္ပိ အရက္ခိတံ ဟောတိ။ တဿ အရက္ခိတကာယကမ္မန္တဿ အရက္ခိတဝစီကမ္မန္တဿ အရက္ခိတမနောကမ္မန္တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ အဝဿုတံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အဝဿုတံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အဝဿုတံ ဟောတိ။ တဿ အဝဿုတကာယကမ္မန္တဿ အဝဿုတဝစီကမ္မန္တဿ အဝဿုတမနောကမ္မန္တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ ပူတိကံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ ပူတိကံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ ပူတိကံ ဟောတိ။ တဿ ပူတိကာယကမ္မန္တဿ ပူတိဝစီကမ္မန္တဿ ပူတိမနောကမ္မန္တဿ န ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ, န ဘဒ္ဒိကာ ကာလင်္ကိရိယာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ကူဋာဂါရေ ဒုစ္ဆန္နေ ကူဋမ္ပိ အရက္ခိတံ ဟောတိ, ဂေါပါနသိယောပိ အရက္ခိတာ ဟောန္တိ, ဘိတ္တိပိ အရက္ခိတာ ဟောတိ; ကူဋမ္ပိ အဝဿုတံ ဟောတိ, ဂေါပါနသိယောပိ အဝဿုတာ ဟောန္တိ, ဘိတ္တိပိ အဝဿုတာ ဟောတိ; ကူဋမ္ပိ ပူတိကံ ဟောတိ, ဂေါပါနသိယောပိ ပူတိကာ ဟောန္တိ, ဘိတ္တိပိ ပူတိကာ ဟောတိ။

‘‘ဧဝမေဝံ ခေါ, ဂဟပတိ, စိတ္တေ အရက္ခိတေ ကာယကမ္မမ္ပိ အရက္ခိတံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အရက္ခိတံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အရက္ခိတံ ဟောတိ။ တဿ အရက္ခိတကာယကမ္မန္တဿ အရက္ခိတဝစီကမ္မန္တဿ အရက္ခိတမနောကမ္မန္တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ အဝဿုတံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အဝဿုတံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အဝဿုတံ ဟောတိ။ တဿ အဝဿုတကာယကမ္မန္တဿ အဝဿုတဝစီကမ္မန္တဿ အဝဿုတမနောကမ္မန္တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ ပူတိကံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ ပူတိကံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ ပူတိကံ ဟောတိ။ တဿ ပူတိကာယကမ္မန္တဿ ပူတိဝစီကမ္မန္တဿ ပူတိမနောကမ္မန္တဿ န ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ, န ဘဒ္ဒိကာ ကာလင်္ကိရိယာ။

‘‘စိတ္တေ , ဂဟပတိ, ရက္ခိတေ ကာယကမ္မမ္ပိ ရက္ခိတံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ ရက္ခိတံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ ရက္ခိတံ ဟောတိ။ တဿ ရက္ခိတကာယကမ္မန္တဿ ရက္ခိတဝစီကမ္မန္တဿ ရက္ခိတမနောကမ္မန္တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ အနဝဿုတံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အနဝဿုတံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အနဝဿုတံ ဟောတိ။ တဿ အနဝဿုတကာယကမ္မန္တဿ အနဝဿုတဝစီကမ္မန္တဿ အနဝဿုတမနောကမ္မန္တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ အပူတိကံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အပူတိကံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အပူတိကံ ဟောတိ။ တဿ အပူတိကာယကမ္မန္တဿ အပူတိဝစီကမ္မန္တဿ အပူတိမနောကမ္မန္တဿ ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ, ဘဒ္ဒိကာ ကာလင်္ကိရိယာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဂဟပတိ , ကူဋာဂါရေ သုစ္ဆန္နေ ကူဋမ္ပိ ရက္ခိတံ ဟောတိ, ဂေါပါနသိယောပိ ရက္ခိတာ ဟောန္တိ, ဘိတ္တိပိ ရက္ခိတာ ဟောတိ; ကူဋမ္ပိ အနဝဿုတံ ဟောတိ, ဂေါပါနသိယောပိ အနဝဿုတာ ဟောန္တိ, ဘိတ္တိပိ အနဝဿုတာ ဟောတိ; ကူဋမ္ပိ အပူတိကံ ဟောတိ, ဂေါပါနသိယောပိ အပူတိကာ ဟောန္တိ, ဘိတ္တိပိ အပူတိကာ ဟောတိ။

ဧဝမေဝံ ခေါ, ဂဟပတိ, စိတ္တေ ရက္ခိတေ ကာယကမ္မမ္ပိ ရက္ခိတံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ ရက္ခိတံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ ရက္ခိတံ ဟောတိ။ တဿ ရက္ခိတကာယကမ္မန္တဿ ရက္ခိတဝစီကမ္မန္တဿ ရက္ခိတမနောကမ္မန္တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ အနဝဿုတံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အနဝဿုတံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အနဝဿုတံ ဟောတိ။ တဿ အနဝဿုတကာယကမ္မန္တဿ အနဝဿုတဝစီကမ္မန္တဿ အနဝဿုတမနောကမ္မန္တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ အပူတိကံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အပူတိကံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အပူတိကံ ဟောတိ။ တဿ အပူတိကာယကမ္မန္တဿ အပူတိဝစီကမ္မန္တဿ အပူတိမနောကမ္မန္တဿ ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ, ဘဒ္ဒိကာ ကာလင်္ကိရိယာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဗျာပန္နသုတ္တံ

၁၁၁. ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စိတ္တေ, ဂဟပတိ, ဗျာပန္နေ ကာယကမ္မမ္ပိ ဗျာပန္နံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ ဗျာပန္နံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ ဗျာပန္နံ ဟောတိ။ တဿ ဗျာပန္နကာယကမ္မန္တဿ ဗျာပန္နဝစီကမ္မန္တဿ ဗျာပန္နမနောကမ္မန္တဿ န ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ, န ဘဒ္ဒိကာ ကာလင်္ကိရိယာ။ သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ကူဋာဂါရေ ဒုစ္ဆန္နေ ကူဋမ္ပိ ဗျာပန္နံ ဟောတိ, ဂေါပါနသိယောပိ ဗျာပန္နာ ဟောန္တိ, ဘိတ္တိပိ ဗျာပန္နာ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဂဟပတိ, စိတ္တေ ဗျာပန္နေ ကာယကမ္မမ္ပိ ဗျာပန္နံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ ဗျာပန္နံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ ဗျာပန္နံ ဟောတိ။ တဿ ဗျာပန္နကာယကမ္မန္တဿ ဗျာပန္နဝစီကမ္မန္တဿ ဗျာပန္နမနောကမ္မန္တဿ န ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ, န ဘဒ္ဒိကာ ကာလင်္ကိရိယာ။

‘‘စိတ္တေ , ဂဟပတိ, အဗျာပန္နေ ကာယကမ္မမ္ပိ အဗျာပန္နံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အဗျာပန္နံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အဗျာပန္နံ ဟောတိ။ တဿ အဗျာပန္နကာယကမ္မန္တဿ အဗျာပန္နဝစီကမ္မန္တဿ အဗျာပန္နမနောကမ္မန္တဿ ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ, ဘဒ္ဒိကာ ကာလင်္ကိရိယာ။ သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ကူဋာဂါရေ သုစ္ဆန္နေ ကူဋမ္ပိ အဗျာပန္နံ ဟောတိ, ဂေါပါနသိယောပိ အဗျာပန္နာ ဟောန္တိ, ဘိတ္တိပိ အဗျာပန္နာ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဂဟပတိ, စိတ္တေ အဗျာပန္နေ ကာယကမ္မမ္ပိ အဗျာပန္နံ ဟောတိ, ဝစီကမ္မမ္ပိ အဗျာပန္နံ ဟောတိ, မနောကမ္မမ္ပိ အဗျာပန္နံ ဟောတိ။ တဿ အဗျာပန္နကာယကမ္မန္တဿ။ပေ.။ အဗျာပန္နမနောကမ္မန္တဿ ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ, ဘဒ္ဒိကာ ကာလင်္ကိရိယာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမနိဒါနသုတ္တံ

၁၁၂. ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။ ကတမာနိ တီဏိ? လောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ, ဒေါသော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ, မောဟော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, လောဘပကတံ ကမ္မံ လောဘဇံ လောဘနိဒါနံ လောဘသမုဒယံ, တံ ကမ္မံ အကုသလံ တံ ကမ္မံ သာဝဇ္ဇံ တံ ကမ္မံ ဒုက္ခဝိပါကံ, တံ ကမ္မံ ကမ္မသမုဒယာယ သံဝတ္တတိ, န တံ ကမ္မံ ကမ္မနိရောဓါယ သံဝတ္တတိ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေါသပကတံ ကမ္မံ ဒေါသဇံ ဒေါသနိဒါနံ ဒေါသသမုဒယံ, တံ ကမ္မံ အကုသလံ တံ ကမ္မံ သာဝဇ္ဇံ တံ ကမ္မံ ဒုက္ခဝိပါကံ, တံ ကမ္မံ ကမ္မသမုဒယာယ သံဝတ္တတိ, န တံ ကမ္မံ ကမ္မနိရောဓါယ သံဝတ္တတိ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, မောဟပကတံ ကမ္မံ မောဟဇံ မောဟနိဒါနံ မောဟသမုဒယံ, တံ ကမ္မံ အကုသလံ တံ ကမ္မံ သာဝဇ္ဇံ တံ ကမ္မံ ဒုက္ခဝိပါကံ, တံ ကမ္မံ ကမ္မသမုဒယာယ သံဝတ္တတိ, န တံ ကမ္မံ ကမ္မနိရောဓါယ သံဝတ္တတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။ ကတမာနိ တီဏိ? အလောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ, အဒေါသော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ, အမောဟော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, အလောဘပကတံ ကမ္မံ အလောဘဇံ အလောဘနိဒါနံ အလောဘသမုဒယံ, တံ ကမ္မံ ကုသလံ တံ ကမ္မံ အနဝဇ္ဇံ တံ ကမ္မံ သုခဝိပါကံ, တံ ကမ္မံ ကမ္မနိရောဓါယ သံဝတ္တတိ, န တံ ကမ္မံ ကမ္မသမုဒယာယ သံဝတ္တတိ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, အဒေါသပကတံ ကမ္မံ အဒေါသဇံ အဒေါသနိဒါနံ အဒေါသသမုဒယံ, တံ ကမ္မံ ကုသလံ တံ ကမ္မံ အနဝဇ္ဇံ တံ ကမ္မံ သုခဝိပါကံ, တံ ကမ္မံ ကမ္မနိရောဓါယ သံဝတ္တတိ, န တံ ကမ္မံ ကမ္မသမုဒယာယ သံဝတ္တတိ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, အမောဟပကတံ ကမ္မံ အမောဟဇံ အမောဟနိဒါနံ အမောဟသမုဒယံ, တံ ကမ္မံ ကုသလံ တံ ကမ္မံ အနဝဇ္ဇံ တံ ကမ္မံ သုခဝိပါကံ, တံ ကမ္မံ ကမ္မနိရောဓါယ သံဝတ္တတိ, န တံ ကမ္မံ ကမ္မသမုဒယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယနိဒါနသုတ္တံ

၁၁၃. ‘‘တီဏိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။ ကတမာနိ တီဏိ? အတီတေ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ; အနာဂတေ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ; ပစ္စုပ္ပန္နေ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတီတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ? အတီတေ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ စေတသာ အနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ။ တဿ အတီတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ စေတသာ အနုဝိတက္ကယတော အနုဝိစာရယတော ဆန္ဒော ဇာယတိ။ ဆန္ဒဇာတော တေဟိ ဓမ္မေဟိ သံယုတ္တော ဟောတိ။ ဧတမဟံ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနံ ဝဒါမိ ယော စေတသော သာရာဂေါ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတီတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ? အနာဂတေ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ စေတသာ အနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ။ တဿ အနာဂတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ စေတသာ အနုဝိတက္ကယတော အနုဝိစာရယတော ဆန္ဒော ဇာယတိ။ ဆန္ဒဇာတော တေဟိ ဓမ္မေဟိ သံယုတ္တော ဟောတိ။ ဧတမဟံ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနံ ဝဒါမိ ယော စေတသော သာရာဂေါ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ? ပစ္စုပ္ပန္နေ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ စေတသာ အနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ။ တဿ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ စေတသာ အနုဝိတက္ကယတော အနုဝိစာရယတော ဆန္ဒော ဇာယတိ။ ဆန္ဒဇာတော တေဟိ ဓမ္မေဟိ သံယုတ္တော ဟောတိ။ ဧတမဟံ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနံ ဝဒါမိ ယော စေတသော သာရာဂေါ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော ဇာယတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။

‘‘တီဏိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယ။ ကတမာနိ တီဏိ? အတီတေ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ; အနာဂတေ ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ; ပစ္စုပ္ပန္နေ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတီတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ? အတီတာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယာနံ ဓမ္မာနံ အာယတိံ ဝိပါကံ ပဇာနာတိ။ အာယတိံ ဝိပါကံ ဝိဒိတွာ တဒဘိနိဝတ္တေတိ။ တဒဘိနိဝတ္တေတွာ [တဒဘိနိဝဇ္ဇေတိ, တဒဘိနိဝဇ္ဇေတွာ (သီ. သျာ. ကံ.)] စေတသာ အဘိနိဝိဇ္ဈိတွာ [အဘိဝိရာဇေတွာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပညာယ အတိဝိဇ္ဈ [အဘိနိဝိဇ္ဈ (က.)] ပဿတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတီတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ? အနာဂတာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယာနံ ဓမ္မာနံ အာယတိံ ဝိပါကံ ပဇာနာတိ။ အာယတိံ ဝိပါကံ ဝိဒိတွာ တဒဘိနိဝတ္တေတိ။ တဒဘိနိဝတ္တေတွာ စေတသာ အဘိနိဝိဇ္ဈိတွာ ပညာယ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ? ပစ္စုပ္ပန္နာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယာနံ ဓမ္မာနံ အာယတိံ ဝိပါကံ ပဇာနာတိ, အာယတိံ ဝိပါကံ ဝိဒိတွာ တဒဘိနိဝတ္တေတိ, တဒဘိနိဝတ္တေတွာ စေတသာ အဘိနိဝိဇ္ဈိတွာ ပညာယ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆန္ဒရာဂဋ္ဌာနိယေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒော န ဇာယတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ နိဒါနာနိ ကမ္မာနံ သမုဒယာယာ’’တိ။ ဒသမံ။

သမ္ဗောဓဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပုဗ္ဗေဝ ဒုဝေ အဿာဒါ၊ သမဏော ရုဏ္ဏပဉ္စမံ။

အတိတ္တိ ဒွေ စ ဝုတ္တာနိ၊ နိဒါနာနိ အပရေ ဒုဝေတိ။