အာနန္ဒဝဂ္ဂေါ

(၈) ၃. အာနန္ဒဝဂ္ဂေါ

၁. ဆန္နသုတ္တံ

၇၂. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ဆန္နော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဆန္နော ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တုမှေပိ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ရာဂဿ ပဟာနံ ပညာပေထ, ဒေါသဿ ပဟာနံ ပညာပေထ, မောဟဿ ပဟာနံ ပညာပေထာတိ။ မယံ ခေါ, အာဝုသော, ရာဂဿ ပဟာနံ ပညာပေမ, ဒေါသဿ ပဟာနံ ပညာပေမ, မောဟဿ ပဟာနံ ပညပေမာ’’တိ။

‘‘ကိံ ပန တုမှေ, အာဝုသော, ရာဂေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ရာဂဿ ပဟာနံ ပညာပေထ, ကိံ ဒေါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဒေါသဿ ပဟာနံ ပညာပေထ, ကိံ မောဟေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ မောဟဿ ပဟာနံ ပညာပေထာ’’တိ?

‘‘ရတ္တော ခေါ, အာဝုသော, ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; ရာဂေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ရတ္တော ခေါ, အာဝုသော, ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ; ရာဂေ ပဟီနေ နေဝ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။ ရတ္တော ခေါ, အာဝုသော, ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ; ရာဂေ ပဟီနေ အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ရာဂေါ ခေါ, အာဝုသော, အန္ဓကရဏော အစက္ခုကရဏော အညာဏကရဏော ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။

‘‘ဒုဋ္ဌော ခေါ, အာဝုသော, ဒေါသေန။ပေ.။ မူဠ္ဟော ခေါ, အာဝုသော, မောဟေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; မောဟေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ မူဠ္ဟော ခေါ, အာဝုသော, မောဟေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ; မောဟေ ပဟီနေ နေဝ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။ မူဠ္ဟော ခေါ, အာဝုသော, မောဟေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ; မောဟေ ပဟီနေ အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ မောဟော ခေါ, အာဝုသော, အန္ဓကရဏော အစက္ခုကရဏော အညာဏကရဏော ပညာနိရောဓိကော ဝိဃာတပက္ခိကော အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ ဣဒံ ခေါ မယံ, အာဝုသော, ရာဂေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ရာဂဿ ပဟာနံ ပညာပေမ။ ဣဒံ ဒေါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဒေါသဿ ပဟာနံ ပညာပေမ။ ဣဒံ မောဟေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ မောဟဿ ပဟာနံ ပညာပေမာ’’တိ။

‘‘အတ္ထိ ပနာဝုသော, မဂ္ဂေါ အတ္ထိ ပဋိပဒါ ဧတဿ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ ပဟာနာယာ’’တိ? ‘‘အတ္ထာဝုသော, မဂ္ဂေါ အတ္ထိ ပဋိပဒါ ဧတဿ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ ပဟာနာယာ’’တိ။ ‘‘ကတမော ပနာဝုသော, မဂ္ဂေါ ကတမာ ပဋိပဒါ ဧတဿ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ ပဟာနာယာ’’တိ? ‘‘အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ခေါ, အာဝုသော, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ဧတဿ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ ပဟာနာယာ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒကော ခေါ, အာဝုသော, မဂ္ဂေါ ဘဒ္ဒိကာ ပဋိပဒါ ဧတဿ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ ပဟာနာယ။ အလဉ္စ ပနာဝုသော အာနန္ဒ, အပ္ပမာဒါယာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. အာဇီဝကသုတ္တံ

၇၃. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခေါ အညတရော အာဇီဝကသာဝကော ဂဟပတိ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော အာဇီဝကသာဝကော ဂဟပတိ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကေသံ နော, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဓမ္မော သွာက္ခာတော? ကေ လောကေ သုပ္ပဋိပန္နာ? ကေ လောကေ သုကတာ’’တိ [သုဂတာတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]? ‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတိ, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ, ယထာ တေ ခမေယျ တထာ နံ ဗျာကရေယျာသိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ယေ ရာဂဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, ဒေါသဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, မောဟဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, တေသံ ဓမ္မော သွာက္ခာတော နော ဝါ? ကထံ ဝါ တေ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယေ , ဘန္တေ, ရာဂဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, ဒေါသဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, မောဟဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, တေသံ ဓမ္မော သွာက္ခာတော။ ဧဝံ မေ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ယေ ရာဂဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, ဒေါသဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, မောဟဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, တေ လောကေ သုပ္ပဋိပန္နာ နော ဝါ? ကထံ ဝါ တေ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယေ, ဘန္တေ, ရာဂဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, ဒေါသဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, မောဟဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, တေ လောကေ သုပ္ပဋိပန္နာ။ ဧဝံ မေ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ယေသံ ရာဂေါ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, ယေသံ ဒေါသော ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, ယေသံ မောဟော ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, တေ လောကေ သုကတာ နော ဝါ? ကထံ ဝါ တေ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယေသံ, ဘန္တေ, ရာဂေါ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, ယေသံ ဒေါသော ပဟီနော။ပေ.။ ယေသံ မောဟော ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, တေ လောကေ သုကတာ။ ဧဝံ မေ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဂဟပတိ, တယာဝေတံ [တယာ စေတံ (သီ. ဣ. က.)] ဗျာကတံ – ‘ယေ, ဘန္တေ, ရာဂဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, ဒေါသဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, မောဟဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, တေသံ ဓမ္မော သွာက္ခာတော’တိ။ တယာဝေတံ ဗျာကတံ – ‘ယေ, ဘန္တေ, ရာဂဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, ဒေါသဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, မောဟဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, တေ လောကေ သုပ္ပဋိပန္နာ’တိ။ တယာဝေတံ ဗျာကတံ – ‘ယေသံ, ဘန္တေ, ရာဂေါ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, ယေသံ ဒေါသော ပဟီနော။ပေ.။ ယေသံ မောဟော ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, တေ လောကေ သုကတာ’’’တိ။

‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! န စေဝ နာမ သဓမ္မုက္ကံသနာ ဘဝိဿတိ, န စ ပရဓမ္မာပသာဒနာ [န ပရဓမ္မာပသာဒနာ (သီ. ဣ.), န ပရဓမ္မဝမ္ဘနာ (မ. နိ. ၂.၂၃၆)]။ အာယတနေဝ [အာယတနေ စ (မ. နိ. ၂.၂၃၆)] ဓမ္မဒေသနာ, အတ္ထော စ ဝုတ္တော, အတ္တာ စ အနုပနီတော။ တုမှေ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ရာဂဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေထ, ဒေါသဿ။ပေ.။ မောဟဿ ပဟနာယ ဓမ္မံ ဒေသေထ။ တုမှာကံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဓမ္မော သွာက္ခာတော။ တုမှေ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ရာဂဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ, ဒေါသဿ။ပေ.။ မောဟဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နာ။ တုမှေ, ဘန္တေ, လောကေ သုပ္ပဋိပန္နာ။ တုမှာကံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ရာဂေါ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော, တုမှာကံ ဒေါသော ပဟီနော။ပေ.။ တုမှာကံ မောဟော ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ တုမှေ လောကေ သုကတာ။

‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ; ဧဝမေဝံ အယျေန အာနန္ဒေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, တံ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ အယျော အာနန္ဒော ဓါရေတု, အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. မဟာနာမသက္ကသုတ္တံ

၇၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဂိလာနာဝုဋ္ဌိတော [ဂိလာနဝုဋ္ဌိတော (သဒ္ဒနီတိ)] ဟောတိ အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒီဃရတ္တာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘သမာဟိတဿ ဉာဏံ, နော အသမာဟိတဿာ’တိ။ သမာဓိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗေ, ပစ္ဆာ ဉာဏံ; ဥဒါဟု ဉာဏံ ပုဗ္ဗေ, ပစ္ဆာ သမာဓီ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဘဂဝါ ခေါ ဂိလာနဝုဋ္ဌိတော အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ ။ အယဉ္စ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ အတိဂမ္ဘီရံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ။ ယံနူနာဟံ မဟာနာမံ သက္ကံ ဧကမန္တံ အပနေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော မဟာနာမံ သက္ကံ ဗာဟာယံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ အပနေတွာ မဟာနာမံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေခမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, သီလံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ, အသေခမ္ပိ သီလံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ; သေခေါပိ သမာဓိ ဝုတ္တော ဘဂဝတာ , အသေခေါပိ သမာဓိ ဝုတ္တော ဘဂဝတာ; သေခါပိ ပညာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အသေခါပိ ပညာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ကတမဉ္စ, မဟာနာမ , သေခံ သီလံ? ဣဓ, မဟာနာမ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, သေခံ သီလံ’’။

‘‘ကတမော စ, မဟာနာမ, သေခေါ သမာဓိ? ဣဓ, မဟာနာမ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, သေခေါ သမာဓိ။

‘‘ကတမာ စ, မဟာနာမ, သေခါ ပညာ? ဣဓ, မဟာနာမ, ဘိက္ခု ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, သေခါ ပညာ။

‘‘သ ခေါ သော, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော ဧဝံ သမာဓိသမ္ပန္နော ဧဝံ ပညာသမ္ပန္နော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, မဟာနာမ, သေခမ္ပိ သီလံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ, အသေခမ္ပိ သီလံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ; သေခေါပိ သမာဓိ ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, အသေခေါပိ သမာဓိ ဝုတ္တော ဘဂဝတာ; သေခါပိ ပညာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အသေခါပိ ပညာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. နိဂဏ္ဌသုတ္တံ

၇၅. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ အဘယော စ လိစ္ဆဝိ ပဏ္ဍိတကုမာရကော စ လိစ္ဆဝိ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အဘယော လိစ္ဆဝိ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နိဂဏ္ဌော, ဘန္တေ, နာဋပုတ္တော [နာထပုတ္တော (သီ. ဣ.)] သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒဿနံ ပဋိဇာနာတိ – ‘စရတော စ မေ တိဋ္ဌတော စ သုတ္တဿ စ ဇာဂရဿ စ သတတံ သမိတံ ဉာဏဒဿနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတ’န္တိ။ သော ပုရာဏာနံ ကမ္မာနံ တပသာ ဗျန္တီဘာဝံ ပညပေတိ နဝါနံ ကမ္မာနံ အကရဏာ သေတုဃာတံ ။ ဣတိ ကမ္မက္ခယာ ဒုက္ခက္ခယော, ဒုက္ခက္ခယာ ဝေဒနာက္ခယော, ဝေဒနာက္ခယာ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ နိဇ္ဇိဏ္ဏံ ဘဝိဿတိ – ဧဝမေတိဿာ သန္ဒိဋ္ဌိကာယ နိဇ္ဇရာယ ဝိသုဒ္ဓိယာ သမတိက္ကမော ဟောတိ။ ဣဓ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကိမာဟာ’’တိ?

‘‘တိဿော ခေါ ဣမာ, အဘယ, နိဇ္ဇရာ ဝိသုဒ္ဓိယော တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ကတမာ တိဿော? ဣဓ, အဘယ, ဘိက္ခု သီလဝါ ဟောတိ။ပေ.။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ သော နဝဉ္စ ကမ္မံ န ကရောတိ, ပုရာဏဉ္စ ကမ္မံ ဖုဿ ဖုဿ ဗျန္တီကရောတိ။ သန္ဒိဋ္ဌိကာ နိဇ္ဇရာ အကာလိကာ ဧဟိပဿိကာ ဩပနေယျိကာ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဝိညူဟီတိ။

‘‘သ ခေါ သော, အဘယ, ဘိက္ခု ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော နဝဉ္စ ကမ္မံ န ကရောတိ, ပုရာဏဉ္စ ကမ္မံ ဖုဿ ဖုဿ ဗျန္တီကရောတိ။ သန္ဒိဋ္ဌိကာ နိဇ္ဇရာ အကာလိကာ ဧဟိပဿိကာ ဩပနေယျိကာ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဝိညူဟီတိ။

‘‘သ ခေါ သော, အဘယ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဓိသမ္ပန္နော [ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော ဧဝံ သမာဓိသမ္ပန္နော (သီ. သျာ. ကံ.)] အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော နဝဉ္စ ကမ္မံ န ကရောတိ, ပုရာဏဉ္စ ကမ္မံ ဖုဿ ဖုဿ ဗျန္တီကရောတိ။ သန္ဒိဋ္ဌိကာ နိဇ္ဇရာ အကာလိကာ ဧဟိပဿိကာ ဩပနေယျိကာ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဝိညူဟီတိ။ ဣမာ ခေါ, အဘယ, တိဿော နိဇ္ဇရာ ဝိသုဒ္ဓိယော တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ပဏ္ဍိတကုမာရကော လိစ္ဆဝိ အဘယံ လိစ္ဆဝိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ ပန တွံ, သမ္မ အဘယ, အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ သုဘာသိတံ သုဘာသိတတော နာဗ္ဘနုမောဒသီ’’တိ? ‘‘က္ယာဟံ, သမ္မ ပဏ္ဍိတကုမာရက, အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ သုဘာသိတံ သုဘာသိတတော နာဗ္ဘနုမောဒိဿာမိ! မုဒ္ဓါပိ တဿ ဝိပတေယျ ယော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ သုဘာသိတံ သုဘာသိတတော နာဗ္ဘနုမောဒေယျာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. နိဝေသကသုတ္တံ

၇၆. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယေ, အာနန္ဒ, အနုကမ္ပေယျာထ ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ တေ ဝေါ, အာနန္ဒ, တီသု ဌာနေသု သမာဒပေတဗ္ဗာ [သမာဒါပေတဗ္ဗာ (?)] နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။ ကတမေသု တီသု? ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ; သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ, ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ, ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’တိ, သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသံဃော အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’’တိ။

‘‘သိယာ, အာနန္ဒ, စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ အညထတ္တံ – ပထဝီဓါတုယာ အာပေါဓါတုယာ တေဇောဓါတုယာ ဝါယောဓါတုယာ, န တွေဝ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ သိယာ အညထတ္တံ တတ္ရိဒံ အညထတ္တံ။ သော ဝတာနန္ဒ, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ ပေတ္တိဝိသယံ ဝါ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သိယာ , အာနန္ဒ, စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ အညထတ္တံ – ပထဝီဓါတုယာ အာပေါဓါတုယာ တေဇောဓါတုယာ ဝါယောဓါတုယာ, န တွေဝ ဓမ္မေ။ပေ.။ န တွေဝ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ သိယာ အညထတ္တံ တတ္ရိဒံ အညထတ္တံ။ သော ဝတာနန္ဒ, သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ ပေတ္တိဝိသယံ ဝါ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယေ, အာနန္ဒ, အနုကမ္ပေယျာထ ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ တေ ဝေါ, အာနန္ဒ, ဣမေသု တီသု ဌာနေသု သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပဌမဘဝသုတ္တံ

၇၇. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဝေါ, ဘဝေါတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘဝေါ ဟောတီ’’တိ?

‘‘ကာမဓါတုဝေပက္ကဉ္စ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ နာဘဝိဿ, အပိ နု ခေါ ကာမဘဝေါ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ ခေတ္တံ, ဝိညာဏံ ဗီဇံ, တဏှာ သ္နေဟော [သိနေဟော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ ဟီနာယ ဓါတုယာ ဝိညာဏံ ပတိဋ္ဌိတံ ဧဝံ အာယတိံ [အာယတိ (သီ.)] ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ ( ) [(ဧဝံ ခေါ အာနန္ဒ ဘဝေါ ဟောတီတိ) (က.) ဒုတိယသုတ္တေ ပန ဣဒံ ပါဌနာနတ္တံ နတ္ထိ]

‘‘ရူပဓါတုဝေပက္ကဉ္စ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ နာဘဝိဿ, အပိ နု ခေါ ရူပဘဝေါ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ အာနန္ဒ, ကမ္မံ ခေတ္တံ, ဝိညာဏံ ဗီဇံ, တဏှာ သ္နေဟော။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ မဇ္ဈိမာယ ဓါတုယာ ဝိညာဏံ ပတိဋ္ဌိတံ ဧဝံ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ ( ) [(ဧဝံ ခေါ အာနန္ဒ ဘဝေါ ဟောတီတိ) (က.) ဒုတိယသုတ္တေ ပန ဣဒံ ပါဌနာနတ္တံ နတ္ထိ]

‘‘အရူပဓါတုဝေပက္ကဉ္စ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ နာဘဝိဿ, အပိ နု ခေါ အရူပဘဝေါ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ ခေတ္တံ, ဝိညာဏံ ဗီဇံ, တဏှာ သ္နေဟော။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ ပဏီတာယ ဓါတုယာ ဝိညာဏံ ပတိဋ္ဌိတံ ဧဝံ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဘဝေါ ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဒုတိယဘဝသုတ္တံ

၇၈. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ပေ.။ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဝေါ, ဘဝေါတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘဝေါ ဟောတီ’’တိ?

‘‘ကာမဓါတုဝေပက္ကဉ္စ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ နာဘဝိဿ, အပိ နု ခေါ ကာမဘဝေါ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ ခေတ္တံ, ဝိညာဏံ ဗီဇံ, တဏှာ သ္နေဟော။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ ဟီနာယ ဓါတုယာ စေတနာ ပတိဋ္ဌိတာ ပတ္ထနာ ပတိဋ္ဌိတာ ဧဝံ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ’’။

‘‘ရူပဓါတုဝေပက္ကဉ္စ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ နာဘဝိဿ, အပိ နု ခေါ ရူပဘဝေါ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ ခေတ္တံ, ဝိညာဏံ ဗီဇံ, တဏှာ သ္နေဟော။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ မဇ္ဈိမာယ ဓါတုယာ စေတနာ ပတိဋ္ဌိတာ ပတ္ထနာ ပတိဋ္ဌိတာ ဧဝံ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ’’။

‘‘အရူပဓါတုဝေပက္ကဉ္စ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ နာဘဝိဿ, အပိ နု ခေါ အရူပဘဝေါ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကမ္မံ ခေတ္တံ, ဝိညာဏံ ဗီဇံ, တဏှာ သ္နေဟော။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ ပဏီတာယ ဓါတုယာ စေတနာ ပတိဋ္ဌိတာ ပတ္ထနာ ပတိဋ္ဌိတာ ဧဝံ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဘဝေါ ဟောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. သီလဗ္ဗတသုတ္တံ

၇၉. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သဗ္ဗံ နု ခေါ, အာနန္ဒ, သီလဗ္ဗတံ ဇီဝိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ဥပဋ္ဌာနသာရံ သဖလ’’န္တိ? ‘‘န ခ္ဝေတ္ထ, ဘန္တေ, ဧကံသေနာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟာနန္ဒ, ဝိဘဇဿူ’’တိ။

‘‘ယဉှိဿ [ယထာရူပံ ဟိဿ (?) သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗသုတ္တာနုရူပံ], ဘန္တေ, သီလဗ္ဗတံ ဇီဝိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ဥပဋ္ဌာနသာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပံ သီလဗ္ဗတံ ဇီဝိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ဥပဋ္ဌာနသာရံ အဖလံ။ ယဉ္စ ခွါဿ [ယဉှိဿ (က.), ယထာရူပဉ္စ ခွါဿ (?)], ဘန္တေ, သီလဗ္ဗတံ ဇီဝိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ဥပဋ္ဌာနသာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဧဝရူပံ သီလဗ္ဗတံ ဇီဝိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ဥပဋ္ဌာနသာရံ သဖလ’’န္တိ။ ဣဒမဝေါစ အာယသ္မာ အာနန္ဒော; သမနုညော သတ္ထာ အဟောသိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ‘‘သမနုညော မေ သတ္ထာ’’တိ, ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သေခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော; န စ ပနဿ သုလဘရူပေါ သမသမော ပညာယာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဂန္ဓဇာတသုတ္တံ

၈၀. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘန္တေ, ဂန္ဓဇာတာနိ, ယေသံ အနုဝါတံယေဝ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, နော ပဋိဝါတံ။ ကတမာနိ တီဏိ? မူလဂန္ဓော, သာရဂန္ဓော, ပုပ္ဖဂန္ဓော – ဣမာနိ ခေါ, ဘန္တေ, တီဏိ ဂန္ဓဇာတာနိ, ယေသံ အနုဝါတံယေဝ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, နော ပဋိဝါတံ။ အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ကိဉ္စိ ဂန္ဓဇာတံ ယဿ အနုဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, ပဋိဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, အနုဝါတပဋိဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတီ’’တိ?

‘‘အတ္ထာနန္ဒ, ကိဉ္စိ ဂန္ဓဇာတံ [အတ္ထာနန္ဒ ဂန္ဓဇာတံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ယဿ အနုဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ , ပဋိဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, အနုဝါတပဋိဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘ကတမဉ္စ ပန, ဘန္တေ, ဂန္ဓဇာတံ ယဿ အနုဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, ပဋိဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, အနုဝါတပဋိဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတီ’’တိ?

‘‘ဣဓါနန္ဒ , ယသ္မိံ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, သသံဃံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ , သီလဝါ ဟောတိ ကလျာဏဓမ္မော, ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော။

‘‘တဿ ဒိသာသု သမဏဗြာဟ္မဏာ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ – ‘အမုကသ္မိံ [အသုကသ္မိံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] နာမ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, သသံဃံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သီလဝါ ဟောတိ ကလျာဏဓမ္မော, ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော’’’တိ။

‘‘ဒေဝတာပိဿ [ဒေဝတာပိဿ အမနုဿာ (သီ. ဣ.), ဒေဝတာပိဿ အမနုဿာပိ (က.), ဒေဝတာပိဿ။ပေ.။ မနုဿာပိဿ (?)] ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ – ‘အမုကသ္မိံ နာမ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, သသံဃံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သီလဝါ ဟောတိ ကလျာဏဓမ္မော, ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော’တိ။ ဣဒံ ခေါ တံ, အာနန္ဒ, ဂန္ဓဇာတံ ယဿ အနုဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, ပဋိဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတိ, အနုဝါတပဋိဝါတမ္ပိ ဂန္ဓော ဂစ္ဆတီ’’တိ။

‘‘န ပုပ္ဖဂန္ဓော ပဋိဝါတမေတိ၊

န စန္ဒနံ တဂရမလ္လိကာ [တဂ္ဂရမလ္လိကာ (ဣ.)] ဝါ။

သတဉ္စ ဂန္ဓော ပဋိဝါတမေတိ၊

သဗ္ဗာ ဒိသာ သပ္ပုရိသော ပဝါယတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. စူဠနိကာသုတ္တံ

၈၁. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမ္မုခါမေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ဘဂဝတော, အာနန္ဒ, သိခိဿ အဘိဘူ နာမ သာဝကော ဗြဟ္မလောကေ ဌိတော သဟဿိလောကဓါတုံ [သဟဿီလောကဓါတုံ (ဣ.) သံ. နိ. ၁.၁၈၅ ဝိတ္ထာရော] သရေန ဝိညာပေသီ’တိ။ ဘဂဝါ ပန, ဘန္တေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ကီဝတကံ ပဟောတိ သရေန ဝိညာပေတု’’န္တိ? ‘‘သာဝကော သော, အာနန္ဒ, အပ္ပမေယျာ တထာဂတာ’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ဘဂဝတော, အာနန္ဒ, သိခိဿ အဘိဘူ နာမ သာဝကော ဗြဟ္မလောကေ ဌိတော သဟဿိလောကဓါတုံ သရေန ဝိညာပေသီ’တိ။ ဘဂဝါ ပန, ဘန္တေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ကီဝတကံ ပဟောတိ သရေန ဝိညာပေတု’’န္တိ? ‘‘သာဝကော သော, အာနန္ဒ, အပ္ပမေယျာ တထာဂတာ’’တိ။

တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမ္မုခါမေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ဘဂဝတော, အာနန္ဒ, သိခိဿ အဘိဘူ နာမ သာဝကော ဗြဟ္မလောကေ ဌိတော သဟဿိလောကဓါတုံ သရေန ဝိညာပေသီ’တိ။ ဘဂဝါ ပန, ဘန္တေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ကီဝတကံ ပဟောတိ သရေန ဝိညာပေတု’’န္တိ? ‘‘သုတာ တေ, အာနန္ဒ, သဟဿီ စူဠနိကာ လောကဓါတူ’’တိ? ‘‘ဧတဿ, ဘဂဝါ, ကာလော; ဧတဿ, သုဂတ, ကာလော! ယံ ဘဂဝါ ဘာသေယျ။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုဏာဟိ သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယာဝတာ, အာနန္ဒ, စန္ဒိမသူရိယာ [စန္ဒိမသုရိယာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပရိဟရန္တိ, ဒိသာ ဘန္တိ ဝိရောစနာ, တာဝ သဟဿဓါ လောကော။ တသ္မိံ သဟဿဓါ လောကေ သဟဿံ [တသ္မိံ သဟဿံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] စန္ဒာနံ, သဟဿံ သူရိယာနံ, သဟဿံ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာနံ, သဟဿံ ဇမ္ဗုဒီပါနံ, သဟဿံ အပရဂေါယာနာနံ, သဟဿံ ဥတ္တရကုရူနံ, သဟဿံ ပုဗ္ဗဝိဒေဟာနံ, စတ္တာရိ မဟာသမုဒ္ဒသဟဿာနိ, စတ္တာရိ မဟာရာဇသဟဿာနိ, သဟဿံ စာတုမဟာရာဇိကာနံ, သဟဿံ တာဝတိံသာနံ , သဟဿံ ယာမာနံ , သဟဿံ တုသိတာနံ, သဟဿံ နိမ္မာနရတီနံ, သဟဿံ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ, သဟဿံ ဗြဟ္မလောကာနံ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, သဟဿီ စူဠနိကာ လောကဓါတု။

‘‘ယာဝတာနန္ဒ , သဟဿီ စူဠနိကာ လောကဓါတု တာဝ သဟဿဓါ လောကော။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဒွိသဟဿီ မဇ္ဈိမိကာ လောကဓါတု။

‘‘ယာဝတာနန္ဒ, ဒွိသဟဿီ မဇ္ဈိမိကာ လောကဓါတု တာဝ သဟဿဓါ လောကော။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, တိသဟဿီ မဟာသဟဿီ လောကဓါတု။

‘‘အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော တိသဟဿိမဟာသဟဿိလောကဓါတုံ [တိသဟဿိ မဟာသဟသ္သိံ လောကဓါတုံ (သျာ. ကံ.), တိသဟဿီမဟာသဟဿီလောကဓါတုံ (ဣ.)] သရေန ဝိညာပေယျ, ယာဝတာ ပန အာကင်္ခေယျာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝါ တိသဟဿိမဟာသဟဿိလောကဓါတုံ သရေန ဝိညာပေယျ, ယာဝတာ ပန အာကင်္ခေယျာ’’တိ? ‘‘ဣဓါနန္ဒ, တထာဂတော တိသဟဿိမဟာသဟဿိလောကဓါတုံ ဩဘာသေန ဖရေယျ။ ယဒါ တေ သတ္တာ တံ အာလောကံ သဉ္ဇာနေယျုံ, အထ တထာဂတော ဃောသံ ကရေယျ သဒ္ဒမနုဿာဝေယျ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, တထာဂတော တိသဟဿိမဟာသဟဿိလောကဓါတုံ သရေန ဝိညာပေယျ, ယာဝတာ ပန အာကင်္ခေယျာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော (အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ) [(ဘဂဝန္တံ) (သီ.), ( ) နတ္ထိ သျာ. ကံ. ပေါတ္ထကေသု။ အဋ္ဌကထာယ သမေတိ] ဧတဒဝေါစ – ‘‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယဿ မေ သတ္ထာ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ဥဒါယီ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ တုယ္ဟေတ္ထ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ယဒိ တေ သတ္ထာ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ဟေဝံ, ဥဒါယိ, မာ ဟေဝံ, ဥဒါယိ။ သစေ, ဥဒါယိ, အာနန္ဒော အဝီတရာဂေါ ကာလံ ကရေယျ, တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန သတ္တက္ခတ္တုံ ဒေဝေသု ဒေဝရဇ္ဇံ ကာရေယျ, သတ္တက္ခတ္တုံ ဣမသ္မိံယေဝ ဇမ္ဗုဒီပေ မဟာရဇ္ဇံ ကာရေယျ။ အပိ စ, ဥဒါယိ, အာနန္ဒော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ’’တိ။ ဒသမံ။

အာနန္ဒဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆန္နော အာဇီဝကော သက္ကော၊ နိဂဏ္ဌော စ နိဝေသကော။

ဒုဝေ ဘဝါ သီလဗ္ဗတံ၊ ဂန္ဓဇာတဉ္စ စူဠနီတိ။