ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၂-ဒုတိယပဏ္ဏာသကံ

(၆) ၁. ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမဒွေဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၂. အထ ခေါ ဒွေ ဗြာဟ္မဏာ ဇိဏ္ဏာ ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ဝီသဝဿသတိကာ ဇာတိယာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မယမဿု, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဇိဏ္ဏာ ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ဝီသဝဿသတိကာ ဇာတိယာ; တေ စမှာ အကတကလျာဏာ အကတကုသလာ အကတဘီရုတ္တာဏာ။ ဩဝဒတု နော ဘဝံ ဂေါတမော, အနုသာသတု နော ဘဝံ ဂေါတမော ယံ အမှာကံ အဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

‘‘တဂ္ဃ တုမှေ, ဗြာဟ္မဏာ, ဇိဏ္ဏာ ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ဝီသဝဿသတိကာ ဇာတိယာ; တေ စတ္ထ အကတကလျာဏာ အကတကုသလာ အကတဘီရုတ္တာဏာ။ ဥပနီယတိ ခေါ အယံ, ဗြာဟ္မဏာ, လောကော ဇရာယ ဗျာဓိနာ မရဏေန။ ဧဝံ ဥပနီယမာနေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏာ, လောကေ ဇရာယ ဗျာဓိနာ မရဏေန, ယော ဣဓ ကာယေန သံယမော ဝါစာယ သံယမော မနသာ သံယမော, တံ တဿ ပေတဿ တာဏဉ္စ လေဏဉ္စ ဒီပဉ္စ သရဏဉ္စ ပရာယဏဉ္စာ’’တိ။

‘‘ဥပနီယတိ ဇီဝိတမပ္ပမာယု၊

ဇရူပနီတဿ န သန္တိ တာဏာ။

ဧတံ ဘယံ မရဏေ ပေက္ခမာနော၊

ပုညာနိ ကယိရာထ သုခါဝဟာနိ။

‘‘ယောဓ ကာယေန သံယမော၊ ဝါစာယ ဥဒ စေတသာ။

တံ တဿ ပေတဿ သုခါယ ဟောတိ၊

ယံ ဇီဝမာနော ပကရောတိ ပုည’’န္တိ။ [သံ. နိ. ၁.၁၀၀] ပဌမံ။

၂. ဒုတိယဒွေဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၃. အထ ခေါ ဒွေ ဗြာဟ္မဏာ ဇိဏ္ဏာ ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ဝီသဝဿသတိကာ ဇာတိယာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မယမဿု, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဇိဏ္ဏာ ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ဝီသဝဿသတိကာ ဇာတိယာ; တေ စမှာ အကတကလျာဏာ အကတကုသလာ အကတဘီရုတ္တာဏာ။ ဩဝဒတု နော ဘဝံ ဂေါတမော, အနုသာသတု နော ဘဝံ ဂေါတမော ယံ အမှာကံ အဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

‘‘တဂ္ဃ တုမှေ, ဗြာဟ္မဏာ, ဇိဏ္ဏာ ဝုဒ္ဓါ မဟလ္လကာ အဒ္ဓဂတာ ဝယောအနုပ္ပတ္တာ ဝီသဝဿသတိကာ ဇာတိယာ; တေ စတ္ထ အကတကလျာဏာ အကတကုသလာ အကတဘီရုတ္တာဏာ။ အာဒိတ္တော ခေါ အယံ, ဗြာဟ္မဏာ, လောကော ဇရာယ ဗျာဓိနာ မရဏေန။ ဧဝံ အာဒိတ္တေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏာ, လောကေ ဇရာယ ဗျာဓိနာ မရဏေန, ယော ဣဓ ကာယေန သံယမော ဝါစာယ သံယမော မနသာ သံယမော, တံ တဿ ပေတဿ တာဏဉ္စ လေဏဉ္စ ဒီပဉ္စ သရဏဉ္စ ပရာယဏဉ္စာ’’တိ။

‘‘အာဒိတ္တသ္မိံ အဂါရသ္မိံ၊ ယံ နီဟရတိ ဘာဇနံ။

တံ တဿ ဟောတိ အတ္ထာယ၊ နော စ ယံ တတ္ထ ဍယှတိ။

‘‘ဧဝံ အာဒိတ္တော ခေါ [ဧဝံ အာဒီဝိတော (သီ. ဣ.)၊ ဧဝံ အာဒိတ္တကော (သျာ. ကံ.) သံ. နိ. ၁.၄၁] လောကော၊ ဇရာယ မရဏေန စ။

နီဟရေထေဝ ဒါနေန၊ ဒိန္နံ ဟောတိ သုနီဟတံ [သုနိဗ္ဘတံ (က.)]။

‘‘ယောဓ ကာယေန သံယမော၊ ဝါစာယ ဥဒ စေတသာ။

တံ တဿ ပေတဿ သုခါယ ဟောတိ၊

ယံ ဇီဝမာနော ပကရောတိ ပုည’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. အညတရဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၄. အထ ခေါ အညတရော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော’တိ, ဘော ဂေါတမ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော ဟောတိ အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော [ဩပနယိကော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.) ပဉ္စမသုတ္တဿ ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’’တိ?

‘‘ရတ္တော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ရာဂေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ (ရတ္တော ခေါ။ပေ.။ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။ ရာဂေ ပဟီနာ နေဝ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။ ရတ္တော ခေါ။ပေ.။ အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ရာဂေ ပဟီနေ အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ, ဣဓပိ ဒုဋ္ဌမူဠှဝါရေသု] ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော ဟောတိ။ပေ.။။

‘‘ဒုဋ္ဌော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဒေါသေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဒေါသေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကမ္ပိ [န စေတသိကံ (သီ. သျာ. က.)] ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော ဟောတိ။ပေ.။။

‘‘မူဠ္ဟော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မောဟေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ မောဟေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ ။ ဧဝံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော ဟောတိ အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’’တိ။

‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄. ပရိဗ္ဗာဇကသုတ္တံ

၅၅. အထ ခေါ အညတရော ဗြာဟ္မဏပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော’တိ, ဘော ဂေါတမ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော ဟောတိ အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’’တိ?

‘‘ရတ္တော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ရာဂေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘ရတ္တော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။ ရာဂေ ပဟီနေ နေဝ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။

‘‘ရတ္တော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ ရာဂေ ပဟီနေ အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ , ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော ဟောတိ။ပေ.။။

‘‘ဒုဋ္ဌော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဒေါသေန။ပေ.။ မူဠ္ဟော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မောဟေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ မောဟေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘မူဠ္ဟော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မောဟေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော, ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။ မောဟေ ပဟီနေ နေဝ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, န မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။

‘‘မူဠ္ဟော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မောဟေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ , ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ မောဟေ ပဟီနေ အတ္တတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ပရတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သန္ဒိဋ္ဌိကော ဓမ္မော ဟောတိ အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’’တိ။

‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. နိဗ္ဗုတသုတ္တံ

၅၆. အထ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သန္ဒိဋ္ဌိကံ နိဗ္ဗာနံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ နိဗ္ဗာန’န္တိ, ဘော ဂေါတမ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ နိဗ္ဗာနံ ဟောတိ အကာလိကံ ဧဟိပဿိကံ ဩပနေယျိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီ’’တိ?

‘‘ရတ္တော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ရာဂေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ နိဗ္ဗာနံ ဟောတိ။

‘‘ဒုဋ္ဌော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ။ပေ.။ မူဠ္ဟော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မောဟေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ မောဟေ ပဟီနေ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ စေတေတိ, န စေတသိကံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ နိဗ္ဗာနံ ဟောတိ။

‘‘ယတော ခေါ အယံ, ဗြာဟ္မဏ [ယတော စ ခေါ အယံ ဗြာဟ္မဏ (သီ.), ယတော ခေါ ဗြာဟ္မဏ အကာလိကံ ဧဟိပဿိကံ ဩပနေယျိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ (က.)], အနဝသေသံ ရာဂက္ခယံ ပဋိသံဝေဒေတိ, အနဝသေသံ ဒေါသက္ခယံ ပဋိသံဝေဒေတိ, အနဝသေသံ မောဟက္ခယံ ပဋိသံဝေဒေတိ; ဧဝံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ နိဗ္ဗာနံ ဟောတိ အကာလိကံ ဧဟိပဿိကံ ဩပနေယျိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီ’’တိ။ ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပလောကသုတ္တံ

၅၇. အထ ခေါ အညတရော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘော ဂေါတမ, ပုဗ္ဗကာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ပုဗ္ဗေ သုဒံ [ပုဗ္ဗဿုဒံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အယံ လောကော အဝီစိ မညေ ဖုဋော အဟောသိ မနုဿေဟိ, ကုက္ကုဋသံပါတိကာ ဂါမနိဂမရာဇဓါနိယော’တိ။ ကော နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဟေတု ကော ပစ္စယော ယေနေတရဟိ မနုဿာနံ ခယော ဟောတိ, တနုတ္တံ ပညာယတိ, ဂါမာပိ အဂါမာ ဟောန္တိ , နိဂမာပိ အနိဂမာ ဟောန္တိ, နဂရာပိ အနဂရာ ဟောန္တိ, ဇနပဒါပိ အဇနပဒါ ဟောန္တီ’’တိ?

‘‘ဧတရဟိ, ဗြာဟ္မဏ, မနုဿာ အဓမ္မရာဂရတ္တာ ဝိသမလောဘာဘိဘူတာ မိစ္ဆာဓမ္မပရေတာ။ တေ အဓမ္မရာဂရတ္တာ ဝိသမလောဘာဘိဘူတာ မိစ္ဆာဓမ္မပရေတာ တိဏှာနိ သတ္ထာနိ ဂဟေတွာ အညမညံ [အညမညဿ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဇီဝိတာ ဝေါရောပေန္တိ, တေန ဗဟူ မနုဿာ ကာလံ ကရောန္တိ။ အယမ္ပိ ခေါ , ဗြာဟ္မဏ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနေတရဟိ မနုဿာနံ ခယော ဟောတိ, တနုတ္တံ ပညာယတိ, ဂါမာပိ အဂါမာ ဟောန္တိ, နိဂမာပိ အနိဂမာ ဟောန္တိ, နဂရာပိ အနဂရာ ဟောန္တိ, ဇနပဒါပိ အဇနပဒါ ဟောန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဧတရဟိ မနုဿာ အဓမ္မရာဂရတ္တာ ဝိသမလောဘာဘိဘူတာ မိစ္ဆာဓမ္မပရေတာ။ တေသံ အဓမ္မရာဂရတ္တာနံ ဝိသမလောဘာဘိဘူတာနံ မိစ္ဆာဓမ္မပရေတာနံ ဒေဝေါ န သမ္မာဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆတိ။ တေန ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ ဒုဿဿံ သေတဋ္ဌိကံ သလာကာဝုတ္တံ။ တေန ဗဟူ မနုဿာ ကာလံ ကရောန္တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနေတရဟိ မနုဿာနံ ခယော ဟောတိ, တနုတ္တံ ပညာယတိ, ဂါမာပိ အဂါမာ ဟောန္တိ, နိဂမာပိ အနိဂမာ ဟောန္တိ, နဂရာပိ အနဂရာ ဟောန္တိ, ဇနပဒါပိ အဇနပဒါ ဟောန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဧတရဟိ မနုဿာ အဓမ္မရာဂရတ္တာ ဝိသမလောဘာဘိဘူတာ မိစ္ဆာဓမ္မပရေတာ။ တေသံ အဓမ္မရာဂရတ္တာနံ ဝိသမလောဘာဘိဘူတာနံ မိစ္ဆာဓမ္မပရေတာနံ ယက္ခာ ဝါဠေ အမနုဿေ ဩဿဇ္ဇန္တိ [ဩဿဇန္တိ (သီ.)], တေန ဗဟူ မနုဿာ ကာလံ ကရောန္တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနေတရဟိ မနုဿာနံ ခယော ဟောတိ, တနုတ္တံ ပညာယတိ, ဂါမာပိ အဂါမာ ဟောန္တိ, နိဂမာပိ အနိဂမာ ဟောန္တိ, နဂရာပိ အနဂရာ ဟောန္တိ, ဇနပဒါပိ အဇနပဒါ ဟောန္တီ’’တိ။

‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဝစ္ဆဂေါတ္တသုတ္တံ

၅၈. အထ ခေါ ဝစ္ဆဂေါတ္တော [ဝစ္ဆပုတ္တော (က.)] ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝစ္ဆဂေါတ္တော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘော ဂေါတမ, သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ – ‘မယှမေဝ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ , နာညေသံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ; မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ, နာညေသံ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ; မယှမေဝ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, နာညေသံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ; မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, နာညေသံ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’န္တိ။ ယေ တေ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝမာဟံသု ‘သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ မယှမေဝ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ, နာညေသံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ။ မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ, နာညေသံ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ။ မယှမေဝ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, နာညေသံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။ မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, နာညေသံ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’န္တိ။ ကစ္စိ တေ ဘောတော ဂေါတမဿ ဝုတ္တဝါဒိနော စ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောန္တိ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော [ဝါဒါနုဝါဒေါ (က.)] ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ? အနဗ္ဘက္ခာတုကာမာ ဟိ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမ’’န္တိ။

‘‘ယေ တေ, ဝစ္ဆ, ဧဝမာဟံသု – ‘သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ – မယှမေဝ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ။ပေ.။ နာညေသံ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’န္တိ န မေ တေ ဝုတ္တဝါဒိနော။ အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ စ ပန မံ [စ ပန မံ တေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အသတာ အဘူတေန။ ယော ခေါ, ဝစ္ဆ, ပရံ ဒါနံ ဒဒန္တံ ဝါရေတိ သော တိဏ္ဏံ အန္တရာယကရော ဟောတိ, တိဏ္ဏံ ပါရိပန္ထိကော။ ကတမေသံ တိဏ္ဏံ? ဒါယကဿ ပုညန္တရာယကရော ဟောတိ, ပဋိဂ္ဂါဟကာနံ လာဘန္တရာယကရော ဟောတိ, ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ အတ္တာ ခတော စ ဟောတိ ဥပဟတော စ။ ယော ခေါ, ဝစ္ဆ, ပရံ ဒါနံ ဒဒန္တံ ဝါရေတိ သော ဣမေသံ တိဏ္ဏံ အန္တရာယကရော ဟောတိ, တိဏ္ဏံ ပါရိပန္ထိကော။

‘‘အဟံ ခေါ ပန, ဝစ္ဆ, ဧဝံ ဝဒါမိ – ယေ ဟိ တေ စန္ဒနိကာယ ဝါ ဩလိဂလ္လေ ဝါ ပါဏာ, တတြပိ ယော ထာလိဓေါဝနံ [ထာလကဓေါဝနံ (က.)] ဝါ သရာဝဓေါဝနံ ဝါ ဆဍ္ဍေတိ – ယေ တတ္ထ ပါဏာ တေ တေန ယာပေန္တူတိ, တတော နိဒါနမ္ပာဟံ, ဝစ္ဆ, ပုညဿ အာဂမံ ဝဒါမိ။ ကော ပန ဝါဒေါ မနုဿဘူတေ! အပိ စာဟံ, ဝစ္ဆ, သီလဝတော ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဝဒါမိ, နော တထာ ဒုဿီလဿ, သော စ ဟောတိ ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနော ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော။

‘‘ကတမာနိ ပဉ္စင်္ဂါနိ ပဟီနာနိ ဟောန္တိ? ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီနော ဟောတိ, ဗျာပါဒေါ ပဟီနော ဟောတိ , ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ။ ဣမာနိ ပဉ္စင်္ဂါနိ ဝိပ္ပဟီနာနိ ဟောန္တိ။

‘‘ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ? အသေက္ခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေက္ခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေက္ခေန ပညာက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ; ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဣတိ ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနေ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလန္တိ ဝဒါမီ’’တိ။

‘‘ဣတိ ကဏှာသု သေတာသု၊ ရောဟိဏီသု ဟရီသု ဝါ။

ကမ္မာသာသု သရူပါသု၊ ဂေါသု ပါရေဝတာသု ဝါ။

‘‘ယာသု ကာသုစိ ဧတာသု၊ ဒန္တော ဇာယတိ ပုင်္ဂဝေါ။

ဓေါရယ္ဟော ဗလသမ္ပန္နော၊ ကလျာဏဇဝနိက္ကမော။

တမေဝ ဘာရေ ယုဉ္ဇန္တိ၊ နာဿ ဝဏ္ဏံ ပရိက္ခရေ။

‘‘ဧဝမေဝံ မနုဿေသု၊ ယသ္မိံ ကသ္မိဉ္စိ ဇာတိယေ။

ခတ္တိယေ ဗြာဟ္မဏေ ဝေဿေ၊ သုဒ္ဒေ စဏ္ဍာလပုက္ကုသေ။

‘‘ယာသု ကာသုစိ ဧတာသု၊ ဒန္တော ဇာယတိ သုဗ္ဗတော။

ဓမ္မဋ္ဌော သီလသမ္ပန္နော၊ သစ္စဝါဒီ ဟိရီမနော။

‘‘ပဟီနဇာတိမရဏော၊ ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလီ။

ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော၊ ကတကိစ္စော အနာသဝေါ။

‘‘ပါရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အနုပါဒါယ နိဗ္ဗုတော။

တသ္မိံယေဝ [တသ္မိံ ဝေ (သျာ. ကံ.)] ဝိရဇေ ခေတ္တေ၊ ဝိပုလာ ဟောတိ ဒက္ခိဏာ။

‘‘ဗာလာ စ အဝိဇာနန္တာ၊ ဒုမ္မေဓါ အဿုတာဝိနော။

ဗဟိဒ္ဓါ ဒေန္တိ ဒါနာနိ၊ န ဟိ သန္တေ ဥပါသရေ။

‘‘ယေ စ သန္တေ ဥပါသန္တိ၊ သပ္ပညေ ဓီရသမ္မတေ။

သဒ္ဓါ စ နေသံ သုဂတေ၊ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ။

‘‘ဒေဝလောကဉ္စ တေ ယန္တိ၊ ကုလေ ဝါ ဣဓ ဇာယရေ။

အနုပုဗ္ဗေန နိဗ္ဗာနံ၊ အဓိဂစ္ဆန္တိ ပဏ္ဍိတာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. တိကဏ္ဏသုတ္တံ

၅၉. အထ ခေါ တိကဏ္ဏော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ တိကဏ္ဏော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော သမ္မုခါ တေဝိဇ္ဇာနံ သုဒံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ – ‘‘ဧဝမ္ပိ တေဝိဇ္ဇာ ဗြာဟ္မဏာ, ဣတိပိ တေဝိဇ္ဇာ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏံ တေဝိဇ္ဇံ ပညာပေန္တီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော ဥဘတော သုဇာတော ဟောတိ မာတိတော စ ပိတိတော စ, သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ, အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန, အဇ္ဈာယကော, မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ တေဝိဇ္ဇံ ပညာပေန္တီ’’တိ။

‘‘အညထာ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏံ တေဝိဇ္ဇံ ပညပေန္တိ, အညထာ စ ပန အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ? သာဓု မေ ဘဝံ ဂေါတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယထာ အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ တိကဏ္ဏော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ , ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာရီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ, အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ။ တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ အယမဿ ပဌမာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ။ပေ.။ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ, ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ, မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ အယမဿ ဒုတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ; ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယမဿ တတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော’’တိ။

‘‘အနုစ္စာဝစသီလဿ၊ နိပကဿ စ ဈာယိနော။

စိတ္တံ ယဿ ဝသီဘူတံ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။

‘‘တံ ဝေ တမောနုဒံ ဓီရံ၊ တေဝိဇ္ဇံ မစ္စုဟာယိနံ။

ဟိတံ ဒေဝမနုဿာနံ၊ အာဟု သဗ္ဗပ္ပဟာယိနံ။

‘‘တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သမ္ပန္နံ၊ အသမ္မူဠှဝိဟာရိနံ။

ဗုဒ္ဓံ အန္တိမဒေဟိနံ [အန္တိမသာရီရံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]၊ တံ နမဿန္တိ ဂေါတမံ။

[ဓ. ပ. ၄၂၃; ဣတိဝု. ၉၉] ‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယော ဝေဒီ၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ အဘိညာဝေါသိတော မုနိ။

‘‘ဧတာဟိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ၊ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

တမဟံ ဝဒါမိ တေဝိဇ္ဇံ၊ နာညံ လပိတလာပန’’န္တိ။

‘‘ဧဝံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတီ’’တိ။ ‘‘အညထာ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာနံ တေဝိဇ္ဇော, အညထာ စ ပန အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ။ ဣမဿ စ ပန, ဘော ဂေါတမ, အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇဿ ဗြာဟ္မဏာနံ တေဝိဇ္ဇော ကလံ နာဂ္ဃတိ သောဠသိံ’’။

‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဇာဏုဿောဏိသုတ္တံ

၆၀. အထ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယဿဿု, ဘော ဂေါတမ, ယညော ဝါ သဒ္ဓံ ဝါ ထာလိပါကော ဝါ ဒေယျဓမ္မံ ဝါ, တေဝိဇ္ဇေသု ဗြာဟ္မဏေသု ဒါနံ ဒဒေယျာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဗြာဟ္မဏာ တေဝိဇ္ဇံ ပညပေန္တီ’’တိ? ‘‘ဣဓ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော ဥဘတော သုဇာတော ဟောတိ မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန, အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ တေဝိဇ္ဇံ ပညပေန္တီ’’တိ။

‘‘အညထာ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏံ တေဝိဇ္ဇံ ပညပေန္တိ, အညထာ စ ပန အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ? သာဓု မေ ဘဝံ ဂေါတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယထာ အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတီ’’တိ ။ ‘‘တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, သုဏာဟိ , သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ အယမဿ ပဌမာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ အယမဿ ဒုတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ; ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယမဿ တတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ ဟောတိ; အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော , အာလောကော ဥပ္ပန္နော ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော’’တိ။

‘‘ယော သီလဗ္ဗတသမ္ပန္နော၊ ပဟိတတ္တော သမာဟိတော။

စိတ္တံ ယဿ ဝသီဘူတံ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။

[ဓ. ပ. ၄၂၃; ဣတိဝု. ၉၉] ‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယော ဝေဒီ၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ အဘိညာဝေါသိတော မုနိ။

‘‘ဧတာဟိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ၊ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

တမဟံ ဝဒါမိ တေဝိဇ္ဇံ၊ နာညံ လပိတလာပန’’န္တိ။

‘‘ဧဝံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတီ’’တိ။ ‘‘အညထာ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာနံ တေဝိဇ္ဇော, အညထာ စ ပန အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ။ ဣမဿ စ, ဘော ဂေါတမ, အရိယဿ ဝိနယေ တေဝိဇ္ဇဿ ဗြာဟ္မဏာနံ တေဝိဇ္ဇော ကလံ နာဂ္ဃတိ သောဠသိံ’’။

‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀. သင်္ဂါရဝသုတ္တံ

၆၁. အထ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယမဿု, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ နာမ။ ယညံ ယဇာမပိ ယဇာပေမပိ။ တတြ, ဘော ဂေါတမ, ယော စေဝ ယဇတိ [ယော စေဝ ယညံ ယဇတိ (သျာ. ကံ.)] ယော စ ယဇာပေတိ သဗ္ဗေ တေ အနေကသာရီရိကံ ပုညပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ ဟောန္တိ, ယဒိဒံ ယညာဓိကရဏံ။ ယော ပနာယံ, ဘော ဂေါတမ, ယဿ ဝါ တဿ ဝါ ကုလာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဧကမတ္တာနံ ဒမေတိ, ဧကမတ္တာနံ သမေတိ, ဧကမတ္တာနံ ပရိနိဗ္ဗာပေတိ, ဧဝမဿာယံ ဧကသာရီရိကံ ပုညပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ယဒိဒံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဓိကရဏ’’န္တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ။ ယထာ တေ ခမေယျ တထာ နံ ဗျာကရေယျာသိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဧဝမာဟ – ‘ဧထာယံ မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ယထာပဋိပန္နော အဟံ အနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယောဂဓံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေမိ; ဧထ [ဧတံ (က.)], တုမှေပိ တထာ ပဋိပဇ္ဇထ, ယထာပဋိပန္နာ တုမှေပိ အနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယောဂဓံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿထာ’တိ။ ဣတိ အယဉ္စေဝ [သယံ စေဝ (က.)] သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ပရေ စ တထတ္ထာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, တာနိ ခေါ ပန ဟောန္တိ အနေကာနိပိ သတာနိ အနေကာနိပိ သဟဿာနိ အနေကာနိပိ သတသဟဿာနိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣစ္စာယံ ဧဝံ သန္တေ ဧကသာရီရိကာ ဝါ ပုညပ္ပဋိပဒါ ဟောတိ အနေကသာရီရိကာ ဝါ, ယဒိဒံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဓိကရဏ’’န္တိ? ‘‘ဣစ္စာယမ္ပိ [ဣစ္စာယန္တေ (က.)], ဘော ဂေါတမ, ဧဝံ သန္တေ အနေကသာရီရိကာ ပုညပ္ပဋိပဒါ ဟောတိ, ယဒိဒံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဓိကရဏ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သင်္ဂါရဝံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမာသံ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဒွိန္နံ ပဋိပဒါနံ ကတမာ ပဋိပဒါ ခမတိ အပ္ပတ္ထတရာ စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရာ စ မဟပ္ဖလတရာ စ မဟာနိသံသတရာ စာ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဘဝံ စာနန္ဒော။ ဧတေ မေ ပုဇ္ဇာ, ဧတေ မေ ပါသံသာ’’တိ။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သင်္ဂါရဝံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ တျာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝံ ပုစ္ဆာမိ – ‘ကေ ဝါ တေ ပုဇ္ဇာ ကေ ဝါ တေ ပါသံသာ’တိ? ဧဝံ ခေါ တျာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ပုစ္ဆာမိ – ‘ဣမာသံ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဒွိန္နံ ပဋိပဒါနံ ကတမာ ပဋိပဒါ ခမတိ အပ္ပတ္ထတရာ စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရာ စ မဟပ္ဖလတရာ စ မဟာနိသံသတရာ စာ’’’တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဘဝံ စာနန္ဒော။ ဧတေ မေ ပုဇ္ဇာ, ဧတေ မေ ပါသံသာ’’တိ။

တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သင်္ဂါရဝံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ တျာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝံ ပုစ္ဆာမိ – ‘ကေ ဝါ တေ ပုဇ္ဇာ ကေ ဝါ တေ ပါသံသာ’တိ? ဧဝံ ခေါ တျာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ပုစ္ဆာမိ – ‘ဣမာသံ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဒွိန္နံ ပဋိပဒါနံ ကတမာ ပဋိပဒါ ခမတိ အပ္ပတ္ထတရာ စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရာ စ မဟပ္ဖလတရာ စ မဟာနိသံသတရာ စာ’’’တိ? တတိယမ္ပိ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဘဝံ စာနန္ဒော။ ဧတေ မေ ပုဇ္ဇာ, ဧတေ မေ ပါသံသာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယာဝ တတိယမ္ပိ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒေန သဟဓမ္မိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သံသာဒေတိ [မ. နိ. ၁.၃၃၇] နော ဝိဿဇ္ဇေတိ။ ယံနူနာဟံ ပရိမောစေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သင်္ဂါရဝံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကာ န္ဝဇ္ဇ, ဗြာဟ္မဏ, ရာဇန္တေပုရေ ရာဇပုရိသာနံ [ရာဇပရိသာယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အန္တရာကထာ ဥဒပါဒီ’’တိ? ‘‘အယံ ခွဇ္ဇ, ဘော ဂေါတမ, ရာဇန္တေပုရေ ရာဇပုရိသာနံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘ပုဗ္ဗေ သုဒံ အပ္ပတရာ စေဝ ဘိက္ခူ အဟေသုံ ဗဟုတရာ စ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿေသုံ; ဧတရဟိ ပန ဗဟုတရာ စေဝ ဘိက္ခူ အပ္ပတရာ စ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿေန္တီ’တိ။ အယံ ခွဇ္ဇ, ဘော ဂေါတမ, ရာဇန္တေပုရေ ရာဇပုရိသာနံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အန္တရာကထာ ဥဒပါဒီ’’တိ။

[ပဋိ. မ. ၃.၃၀; ဒီ. နိ. ၁.၄၈၃] ‘‘တီဏိ ခေါ ဣမာနိ, ဗြာဟ္မဏ, ပါဋိဟာရိယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ, အာဒေသနာပါဋိဟာရိယံ , အနုသာသနီပါဋိဟာရိယံ။ ကတမဉ္စ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ‘ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ; တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတိ, သေယျထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောတိ, သေယျထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆတိ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမတိ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသတိ [ပရာမသတိ (ဒီ. နိ. ၁.၄၈၄; ပဋိ. မ. ၁.၁၀၂] ပရိမဇ္ဇတိ, ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ’။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဗြာဟ္မဏ, အာဒေသနာပါဋိဟာရိယံ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော နိမိတ္တေန အာဒိသတိ – ‘ဧဝမ္ပိ တေ မနော, ဣတ္ထမ္ပိ တေ မနော, ဣတိပိ တေ စိတ္တ’န္တိ။ သော ဗဟုံ စေပိ အာဒိသတိ တထေဝ တံ ဟောတိ, နော အညထာ။

‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော န ဟေဝ ခေါ နိမိတ္တေန အာဒိသတိ , အပိ စ ခေါ မနုဿာနံ ဝါ အမနုဿာနံ ဝါ ဒေဝတာနံ ဝါ သဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ – ‘ဧဝမ္ပိ တေ မနော, ဣတ္ထမ္ပိ တေ မနော, ဣတိပိ တေ စိတ္တ’န္တိ။ သော ဗဟုံ စေပိ အာဒိသတိ တထေဝ တံ ဟောတိ, နော အညထာ။

‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော န ဟေဝ ခေါ နိမိတ္တေန အာဒိသတိ နပိ မနုဿာနံ ဝါ အမနုဿာနံ ဝါ ဒေဝတာနံ ဝါ သဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ, အပိ စ ခေါ ဝိတက္ကယတော ဝိစာရယတော ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရသဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ – ‘ဧဝမ္ပိ တေ မနော, ဣတ္ထမ္ပိ တေ မနော, ဣတိပိ တေ စိတ္တ’န္တိ။ သော ဗဟုံ စေပိ အာဒိသတိ တထေဝ တံ ဟောတိ, နော အညထာ။

‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော န ဟေဝ ခေါ နိမိတ္တေန အာဒိသတိ, နပိ မနုဿာနံ ဝါ အမနုဿာနံ ဝါ ဒေဝတာနံ ဝါ သဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ, နပိ ဝိတက္ကယတော ဝိစာရယတော ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရသဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ, အပိ စ ခေါ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိံ သမာပန္နဿ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ – ‘ယထာ ဣမဿ ဘောတော မနောသင်္ခါရာ ပဏိဟိတာ ဣမဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ အမုံ နာမ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဿတီ’တိ။ သော ဗဟုံ စေပိ အာဒိသတိ တထေဝ တံ ဟောတိ, နော အညထာ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, အာဒေသနာပါဋိဟာရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဗြာဟ္မဏ, အနုသာသနီပါဋိဟာရိယံ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ , ဧကစ္စော ဧဝမနုသာသတိ – ‘ဧဝံ ဝိတက္ကေထ, မာ ဧဝံ ဝိတက္ကယိတ္ထ; ဧဝံ မနသိ ကရောထ, မာ ဧဝံ မနသာကတ္ထ; ဣဒံ ပဇဟထ, ဣဒံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’တိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, အနုသာသနီပါဋိဟာရိယံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, တီဏိ ပါဋိဟာရိယာနိ။ ဣမေသံ တေ, ဗြာဟ္မဏ, တိဏ္ဏံ ပါဋိဟာရိယာနံ ကတမံ ပါဋိဟာရိယံ ခမတိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စာ’’တိ?

‘‘တတြ, ဘော ဂေါတမ, ယဒိဒံ [ယမိဒံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ပါဋိဟာရိယံ ဣဓေကစ္စော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြာဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ, ဣဒံ, ဘော ဂေါတမ, ပါဋိဟာရိယံ ယောဝ [ယော စ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] နံ ကရောတိ သောဝ [သောစ စ (သျာ. ကံ ဣ. က.)] နံ ပဋိသံဝေဒေတိ, ယောဝ [ယော စ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] နံ ကရောတိ တဿေဝ [တဿမေဝ (သီ. က.), တဿ စေဝ (သျာ. ကံ. ဣ.)] တံ ဟောတိ။ ဣဒံ မေ, ဘော ဂေါတမ, ပါဋိဟာရိယံ မာယာသဟဓမ္မရူပံ ဝိယ ခါယတိ။

‘‘ယမ္ပိဒံ , ဘော ဂေါတမ, ပါဋိဟာရိယံ ဣဓေကစ္စော နိမိတ္တေန အာဒိသတိ – ‘ဧဝမ္ပိ တေ မနော, ဣတ္ထမ္ပိ တေ မနော, ဣတိပိ တေ စိတ္တ’န္တိ, သော ဗဟုံ စေပိ အာဒိသတိ တထေဝ တံ ဟောတိ, နော အညထာ။ ဣဓ ပန, ဘော ဂေါတမ, ဧကစ္စော န ဟေဝ ခေါ နိမိတ္တေန အာဒိသတိ, အပိ စ ခေါ မနုဿာနံ ဝါ အမနုဿာနံ ဝါ ဒေဝတာနံ ဝါ သဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ။ပေ.။ နပိ မနုဿာနံ ဝါ အမနုဿာနံ ဝါ ဒေဝတာနံ ဝါ သဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ, အပိ စ ခေါ ဝိတက္ကယတော ဝိစာရယတော ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရသဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ။ပေ.။ နပိ ဝိတက္ကယတော ဝိစာရယတော ဝိတက္ကဝိပ္ဖာရသဒ္ဒံ သုတွာ အာဒိသတိ, အပိ စ ခေါ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိံ သမာပန္နဿ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ – ‘ယထာ ဣမဿ ဘောတော မနောသင်္ခါရာ ပဏိဟိတာ ဣမဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ အမ္ဟံ နာမ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဿတီ’တိ, သော ဗဟုံ စေပိ အာဒိသတိ တထေဝ တံ ဟောတိ, နော အညထာ။ ဣဒမ္ပိ, ဘော ဂေါတမ, ပါဋိဟာရိယံ ယောဝ နံ ကရောတိ သောဝ နံ ပဋိသံဝေဒေတိ, ယောဝ နံ ကရောတိ တဿေဝ တံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိ မေ, ဘော ဂေါတမ, ပါဋိဟာရိယံ မာယာသဟဓမ္မရူပံ ဝိယ ခါယတိ။

‘‘ယဉ္စ ခေါ ဣဒံ, ဘော ဂေါတမ, ပါဋိဟာရိယံ ဣဓေကစ္စော ဧဝံ အနုသာသတိ – ‘ဧဝံ ဝိတက္ကေထ , မာ ဧဝံ ဝိတက္ကယိတ္ထ; ဧဝံ မနသိ ကရောထ, မာ ဧဝံ မနသာကတ္ထ; ဣဒံ ပဇဟထ, ဣဒံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’တိ။ ဣဒမေဝ, ဘော ဂေါတမ, ပါဋိဟာရိယံ ခမတိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ပါဋိဟာရိယာနံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘော ဂေါတမ, အဗ္ဘုတံ, ဘော ဂေါတမ! ယာဝသုဘာသိတမိဒံ ဘောတာ ဂေါတမေန ဣမေဟိ စ မယံ တီဟိ ပါဋိဟာရိယေဟိ သမန္နာဂတံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဓါရေမ။ ဘဝဉှိ ဂေါတမော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ, ဘဝဉှိ ဂေါတမော အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိံ သမာပန္နဿ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ – ‘ယထာ ဣမဿ ဘောတော မနောသင်္ခါရာ ပဏိဟိတာ ဣမဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ အမုံ နာမ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဿတီ’တိ။ ဘဝဉှိ ဂေါတမော ဧဝမနုသာသတိ – ‘ဧဝံ ဝိတက္ကေထ, မာ ဧဝံ ဝိတက္ကယိတ္ထ; ဧဝံ မနသိ ကရောထ, မာ ဧဝံ မနသာကတ္ထ; ဣဒံ ပဇဟထ, ဣဒံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’’’တိ။

‘‘အဒ္ဓါ ခေါ တျာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, အာသဇ္ဇ ဥပနီယ ဝါစာ ဘာသိတာ; အပိ စ တျာဟံ ဗျာကရိဿာမိ။ အဟဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောမိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေမိ။ အဟဉှိ , ဗြာဟ္မဏ, အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိံ သမာပန္နဿ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘ယထာ ဣမဿ ဘောတော မနောသင်္ခါရာ ပဏိဟိတာ, ဣမဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ အမုံ နာမ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေဿတီ’တိ။ အဟဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝမနုသာသာမိ – ‘ဧဝံ ဝိတက္ကေထ, မာ ဧဝံ ဝိတက္ကယိတ္ထ; ဧဝံ မနသိ ကရောထ, မာ ဧဝံ မနသာကတ္ထ; ဣဒံ ပဇဟထ, ဣဒံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’’’တိ။

‘‘အတ္ထိ ပန, ဘော ဂေါတမ, အညော ဧကဘိက္ခုပိ ယော ဣမေဟိ တီဟိ ပါဋိဟာရိယေဟိ သမန္နာဂတော, အညတြ ဘောတာ ဂေါတမေနာ’’တိ? ‘‘န ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကံယေဝ သတံ န ဒွေ သတာနိ န တီဏိ သတာနိ န စတ္တာရိ သတာနိ န ပဉ္စ သတာနိ, အထ ခေါ ဘိယျောဝ, ယေ [တေ (က.) ပဿ မ. နိ. ၂.၁၉၅] ဘိက္ခူ ဣမေဟိ တီဟိ ပါဋိဟာရိယေဟိ သမန္နာဂတာ’’တိ။ ‘‘ကဟံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ဧတရဟိ တေ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တီ’’တိ? ‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခုသံဃေ’’တိ။

‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ, ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ဒသမံ။

ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ဗြာဟ္မဏာ စညတရော၊ ပရိဗ္ဗာဇကေန နိဗ္ဗုတံ။

ပလောကဝစ္ဆော တိကဏ္ဏော၊ သောဏိ သင်္ဂါရဝေန စာတိ။