သစ္စသံယုတ္တံ

၁၂. သစ္စသံယုတ္တံ

၁. သမာဓိဝဂ္ဂေါ

၁. သမာဓိသုတ္တံ

၁၀၇၁. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘သမာဓိံ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝေထ။ သမာဟိတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ကိဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ? ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ သမာဓိံ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝေထ။ သမာဟိတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပဋိသလ္လာနသုတ္တံ

၁၀၇၂. ‘‘ပဋိသလ္လာနေ, ဘိက္ခဝေ, ယောဂမာပဇ္ဇထ။ ပဋိသလ္လီနော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ကိဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ? ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ပဋိသလ္လာနေ , ဘိက္ခဝေ, ယောဂမာပဇ္ဇထ။ ပဋိသလ္လီနော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမကုလပုတ္တသုတ္တံ

၁၀၇၃. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ ကုလပုတ္တာ သမ္မာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိံသု, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမယာယ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ ကုလပုတ္တာ သမ္မာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမယာယ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကုလပုတ္တာ သမ္မာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမယာယ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ ဒုက္ခသမုဒယဿ အရိယသစ္စဿ ဒုက္ခနိရောဓဿ အရိယသစ္စဿ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ ကုလပုတ္တာ သမ္မာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိံသု။ပေ.။ ပဗ္ဗဇိဿန္တိ။ပေ.။ ပဗ္ဗဇန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမယာယ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယကုလပုတ္တသုတ္တံ

၁၀၇၄. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ ကုလပုတ္တာ သမ္မာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ ယထာဘူတံ အဘိသမေသုံ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမေသုံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ ကုလပုတ္တာ သမ္မာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ ယထာဘူတံ အဘိသမေဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမေဿန္တိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကုလပုတ္တာ သမ္မာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ ယထာဘူတံ အဘိသမေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမေန္တိ။

‘‘ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ ကုလပုတ္တာ သမ္မာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ ယထာဘူတံ အဘိသမေသုံ ။ပေ.။ အဘိသမေဿန္တိ။ပေ.။ အဘိသမေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမေန္တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၁၀၇၅. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈိံသု, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈိံသု။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈိဿန္တိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈန္တိ။

‘‘ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈိံသု။ပေ.။ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈိဿန္တိ။ပေ.။ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗောဇ္ဈန္တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၁၀၇၆. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေသုံ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေသုံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေဿန္တိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေန္တိ။

‘‘ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေသုံ။ပေ.။ ပကာသေဿန္တိ။ပေ.။ ပကာသေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ ပကာသေန္တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဝိတက္ကသုတ္တံ

၁၀၇၇. ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, ပါပကေ အကုသလေ ဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေယျာထ [ဝိတက္ကေထ (သီ. သျာ. ကံ.)], သေယျထိဒံ – ကာမဝိတက္ကံ, ဗျာပါဒဝိတက္ကံ, ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နေတေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိတက္ကာ အတ္ထသံဟိတာ နာဒိဗြဟ္မစရိယကာ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ဝိတက္ကေန္တာ စ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ဝိတက္ကေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ဝိတက္ကေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ဝိတက္ကေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ဝိတက္ကေယျာထ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိတက္ကာ အတ္ထသံဟိတာ ဧတေ အာဒိဗြဟ္မစရိယကာ ဧတေ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. စိန္တသုတ္တံ

၁၀၇၈. ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, ပါပကံ အကုသလံ စိတ္တံ စိန္တေယျာထ [စိန္တေထ (သီ. သျာ. ကံ.)] – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝါ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နေသာ, ဘိက္ခဝေ, စိန္တာ အတ္ထသံဟိတာ နာဒိဗြဟ္မစရိယကာ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘စိန္တေန္တာ စ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ စိန္တေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ စိန္တေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ စိန္တေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ စိန္တေယျာထ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, စိန္တာ အတ္ထသံဟိတာ, ဧသာ အာဒိဗြဟ္မစရိယကာ, ဧသာ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဝိဂ္ဂါဟိကကထာသုတ္တံ

၁၀၇၉. ‘‘မာ , ဘိက္ခဝေ, ဝိဂ္ဂါဟိကကထံ ကထေယျာထ [ကထေထ (သီ. သျာ. ကံ.)] – ‘န တွံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသိ, အဟံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာမိ။ ကိံ တွံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနိဿသိ! မိစ္ဆာပဋိပန္နော တ္ဝမသိ, အဟမသ္မိ သမ္မာပဋိပန္နော။ သဟိတံ မေ, အသဟိတံ တေ။ ပုရေဝစနီယံ ပစ္ဆာ အဝစ, ပစ္ဆာဝစနီယံ ပုရေ အဝစ။ အဓိစိဏ္ဏံ [အစိဏ္ဏံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] တေ ဝိပရာဝတ္တံ။ အာရောပိတော တေ ဝါဒေါ, စရ ဝါဒပ္ပမောက္ခာယ။ နိဂ္ဂဟိတောသိ, နိဗ္ဗေဌေဟိ ဝါ သစေ ပဟောသီ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နေသာ, ဘိက္ခဝေ, ကထာ အတ္ထသံဟိတာ နာဒိဗြဟ္မစရိယကာ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ကထေန္တာ စ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ကထေယျာထ , ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ကထေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ကထေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ကထေယျာထ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. တိရစ္ဆာနကထာသုတ္တံ

၁၀၈၀. ‘‘မာ , ဘိက္ခဝေ, အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေယျာထ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ မဟာမတ္တကထံ သေနာကထံ, ဘယကထံ ယုဒ္ဓကထံ, အန္နကထံ ပါနကထံ ဝတ္ထကထံ သယနကထံ မာလာကထံ ဂန္ဓကထံ, ဉာတိကထံ ယာနကထံ ဂါမကထံ နိဂမကထံ နဂရကထံ ဇနပဒကထံ ဣတ္ထိကထံ [ဣတ္ထိကထံ ပုရိသကထံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] သူရကထံ ဝိသိခါကထံ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထံ, ပုဗ္ဗပေတကထံ နာနတ္တကထံ, လောကက္ခာယိကံ သမုဒ္ဒက္ခာယိကံ ဣတိဘဝါဘဝကထံ ဣတိ ဝါ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နေသာ, ဘိက္ခဝေ, ကထာ အတ္ထသံဟိတာ နာဒိဗြဟ္မစရိယကာ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ကထေန္တာ စ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ကထေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ကထေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ကထေယျာထ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ကထေယျာထ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ကထာ အတ္ထသံဟိတာ, ဧသာ အာဒိဗြဟ္မစရိယကာ, ဧသာ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒသမံ။

သမာဓိဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သမာဓိ ပဋိသလ္လာနာ၊ ကုလပုတ္တာ အပရေ ဒုဝေ။

သမဏဗြာဟ္မဏာ ဝိတက္ကံ၊ စိန္တာ ဝိဂ္ဂါဟိကာ ကထာတိ။

၂. ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနဝဂ္ဂေါ

၁. ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနသုတ္တံ

၁၀၈၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရတိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဒွေမေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တာ ပဗ္ဗဇိတေန န သေဝိတဗ္ဗာ။ ကတမေ ဒွေ? ယော စာယံ ကာမေသု ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေါ ဟီနော ဂမ္မော ပေါထုဇ္ဇနိကော အနရိယော အနတ္ထသံဟိတော, ယော စာယံ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါ ဒုက္ခော အနရိယော အနတ္ထသံဟိတော။ ဧတေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ’’။

‘‘ကတမာ စ သာ, ဘိက္ခဝေ, မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ခေါ သာ, ဘိက္ခဝေ, မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ဣဒံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ – ဇာတိပိ ဒုက္ခာ, ဇရာပိ ဒုက္ခာ, ဗျာဓိပိ ဒုက္ခော, မရဏမ္ပိ ဒုက္ခံ, အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော, ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော, ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ – သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ [ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာပိ (ဣ. က.)] ဒုက္ခာ။ ဣဒံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ – ယာယံ တဏှာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ [ပေါနောဘဝိကာ (သီ. ဣ.)] နန္ဒိရာဂသဟဂတာ တတြတတြာဘိနန္ဒိနီ, သေယျထိဒံ [သေယျထီဒံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] – ကာမတဏှာ, ဘဝတဏှာ, ဝိဘဝတဏှာ။ ဣဒံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ – ယော တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓေါ စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော။ ဣဒံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ – အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။

‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပရိညေယျ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ။ပေ.။ ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပရိညာတ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ပဟာတဗ္ဗ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ။ပေ.။ ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ပဟီန’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ။ပေ.။ ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ သစ္ဆိကတ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ ဘာဝေတဗ္ဗ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ။ပေ.။ ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ ဘာဝိတ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘ယာဝကီဝဉ္စ မေ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသု စတူသု အရိယသစ္စေသု ဧဝံ တိပရိဝဋ္ဋံ ဒွါဒသာကာရံ ယထာဘူတံ ဉာဏဒဿနံ န သုဝိသုဒ္ဓံ အဟောသိ, နေဝ တာဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ , သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ [အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပစ္စညာသိံ (သီ. သျာ. ကံ.)]။

‘‘ယတော စ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသု စတူသု အရိယသစ္စေသု ဧဝံ တိပရိဝဋ္ဋံ ဒွါဒသာကာရံ ယထာဘူတံ ဉာဏဒဿနံ သုဝိသုဒ္ဓံ အဟောသိ, အထာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ [စေတောဝိမုတ္တိ (သီ. ဣ.)], အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဣမသ္မိဉ္စ ပန ဝေယျာကရဏသ္မိံ ဘညမာနေ အာယသ္မတော ကောဏ္ဍညဿ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။

ပဝတ္တိတေ စ ပန ဘဂဝတာ ဓမ္မစက္ကေ ဘုမ္မာ ဒေဝါ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုံ – ‘‘ဧတံ ဘဂဝတာ ဗာရာဏသိယံ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။ ဘုမ္မာနံ ဒေဝါနံ သဒ္ဒံ သုတွာ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုံ – ‘‘ဧတံ ဘဂဝတာ ဗာရာဏသိယံ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ, အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝါနံ သဒ္ဒံ သုတွာ တာဝတိံသာ ဒေဝါ။ပေ.။ ယာမာ ဒေဝါ။ပေ.။ တုသိတာ ဒေဝါ။ပေ.။ နိမ္မာနရတီ ဒေဝါ။ပေ.။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝါ။ပေ.။ ဗြဟ္မကာယိကာ ဒေဝါ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုံ – ‘‘ဧတံ ဘဂဝတာ ဗာရာဏသိယံ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိ’’န္တိ။

ဣတိဟ တေန ခဏေန (တေန လယေန) [( ) နတ္ထိ (သီ. သျာ. ကံ.)] တေန မုဟုတ္တေန ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိ။ အယဉ္စ ဒသသဟဿိလောကဓါတု သင်္ကမ္ပိ သမ္ပကမ္ပိ သမ္ပဝေဓိ, အပ္ပမာဏော စ ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပါတုရဟောသိ အတိက္ကမ္မ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝန္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘‘အညာသိ ဝတ, ဘော, ကောဏ္ဍညော, အညာသိ ဝတ, ဘော, ကောဏ္ဍညော’’တိ! ဣတိ ဟိဒံ အာယသ္မတော ကောဏ္ဍညဿ ‘အညာသိကောဏ္ဍညော’ တွေဝ နာမံ အဟောသီတိ။ ပဌမံ။

၂. တထာဂတသုတ္တံ

၁၀၈၂. ‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပရိညေယျ’န္တိ ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ။ပေ.။ ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပရိညာတ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စ’န္တိ ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ပဟာတဗ္ဗ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ။ပေ.။ ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ပဟီန’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ။ပေ. ။ ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ သစ္ဆိကတ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ ဘာဝေတဗ္ဗ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ။ပေ.။ ဥဒပါဒိ။ ‘တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ ဘာဝိတ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာနံ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ခန္ဓသုတ္တံ

၁၀၈၃. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ [ဒုက္ခသမုဒယော အရိယသစ္စံ ဒုက္ခနိရောဓေါ အရိယသစ္စံ (သျာ.)] ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ? ‘ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ’ တိဿ ဝစနီယံ, သေယျထိဒံ [ကတမေ ပဉ္စ (သီ. သျာ. ကံ.)] – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော။ပေ.။ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ? ယာယံ တဏှာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ နန္ဒိရာဂသဟဂတာ တတြတတြာဘိနန္ဒိနီ, သေယျထိဒံ – ကာမတဏှာ, ဘဝတဏှာ, ဝိဘဝတဏှာ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ? ယော တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓေါ စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ တတိယံ။

၄. အဇ္ဈတ္တိကာယတနသုတ္တံ

၁၀၈၄. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ? ‘ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနီ’ တိဿ ဝစနီယံ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခာယတနံ။ပေ.။ မနာယတနံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ? ယာယံ တဏှာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ နန္ဒိရာဂသဟဂတာ တတြတတြာဘိနန္ဒိနီ, သေယျထိဒံ – ကာမတဏှာ, ဘဝတဏှာ, ဝိဘဝတဏှာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ? ယော တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓေါ စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမဓါရဏသုတ္တံ

၁၀၈၅. ‘‘ဓါရေထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, ဓါရေမိ ဘဂဝတာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဓါရေသိ မယာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ; ဒုက္ခသမုဒယံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဒုတိယံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ; ဒုက္ခနိရောဓံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ တတိယံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ; ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ။ ဧဝံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဓါရေမိ ဘဂဝတာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! သာဓု ခေါ တွံ, ဘိက္ခု, ဓါရေသိ မယာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီတိ။ ဒုက္ခံ ခေါ, ဘိက္ခု, မယာ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ, တထာ နံ ဓါရေဟိ; ဒုက္ခသမုဒယံ [ဒုက္ခသမုဒယော (သျာ. ကံ.)] ခေါ, ဘိက္ခု, မယာ ဒုတိယံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ, တထာ နံ ဓါရေဟိ; ဒုက္ခနိရောဓံ [ဒုက္ခနိရောဓေါ (သျာ. ကံ.)] ခေါ, ဘိက္ခု, မယာ တတိယံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ, တထာ နံ ဓါရေဟိ; ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ [ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိပဋိပဒံ (ဣ.), ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ (က.)] ခေါ, ဘိက္ခု, မယာ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ, တထာ နံ ဓါရေဟိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဓါရေဟိ မယာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခု, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယဓါရဏသုတ္တံ

၁၀၈၆. ‘‘ဓါရေထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, ဓါရေမိ ဘဂဝတာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, ဓါရေသိ မယာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ။ ယော ဟိ ကောစိ, ဘန္တေ, သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နေတံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ယံ သမဏေန ဂေါတမေန ဒေသိတံ။ အဟမေတံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ပစ္စက္ခာယ အညံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ပညပေဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဒုက္ခသမုဒယံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ။ ယော ဟိ ကောစိ, ဘန္တေ, သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နေတံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ယံ သမဏေန ဂေါတမေန ဒေသိတံ။ အဟမေတံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ပစ္စက္ခာယ အညံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ပညပေဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဓါရေမိ ဘဂဝတာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! သာဓု ခေါ တွံ, ဘိက္ခု, ဓါရေသိ မယာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီတိ။ ဒုက္ခံ ခေါ, ဘိက္ခု, မယာ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ, တထာ နံ ဓါရေဟိ။ ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခု, သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နေတံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ယံ သမဏေန ဂေါတမေန ဒေသိတံ။ အဟမေတံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ပစ္စက္ခာယ အညံ ဒုက္ခံ ပဌမံ အရိယသစ္စံ ပညပေဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဒုက္ခသမုဒယံ ခေါ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓံ ခေါ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ ခေါ, ဘိက္ခု, မယာ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ဒေသိတံ, တထာ နံ ဓါရေဟိ။ ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခု, သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နေတံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ယံ သမဏေန ဂေါတမေန ဒေသိတံ ။ အဟမေတံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ပစ္စက္ခာယ အညံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ စတုတ္ထံ အရိယသစ္စံ ပညပေဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ တွံ, ဘိက္ခု, ဓါရေဟိ မယာ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဒေသိတာနီတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခု, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. အဝိဇ္ဇာသုတ္တံ

၁၀၈၇. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘အဝိဇ္ဇာ, အဝိဇ္ဇာ’တိ ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, အဝိဇ္ဇာ; ကိတ္တာဝတာ စ အဝိဇ္ဇာဂတော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဒုက္ခေ အညာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု, အဝိဇ္ဇာ; ဧတ္တာဝတာ စ အဝိဇ္ဇာဂတော ဟောတီ’’တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခု, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဝိဇ္ဇာသုတ္တံ

၁၀၈၈. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ဝိဇ္ဇာ, ဝိဇ္ဇာ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝိဇ္ဇာ; ကိတ္တာဝတာ စ ဝိဇ္ဇာဂတော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဒုက္ခေ ဉာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု, ဝိဇ္ဇာ; ဧတ္တာဝတာ စ ဝိဇ္ဇာဂတော ဟောတီ’’တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခု, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. သင်္ကာသနသုတ္တံ

၁၀၈၉. ‘‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စ’န္တိ ဘိက္ခဝေ, မယာ ပညတ္တံ။ တတ္ထ အပရိမာဏာ ဝဏ္ဏာ အပရိမာဏာ ဗျဉ္ဇနာ အပရိမာဏာ သင်္ကာသနာ – ‘ဣတိပိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စ’န္တိ ; ဣဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ။ပေ.။ ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ။ပေ.။ ‘ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ပညတ္တံ။ တတ္ထ အပရိမာဏာ ဝဏ္ဏာ အပရိမာဏာ ဗျဉ္ဇနာ အပရိမာဏာ သင်္ကာသနာ – ‘ဣတိပိဒံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စ’န္တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. တထသုတ္တံ

၁၀၉၀. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, တထာနိ အဝိတထာနိ အနညထာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, တထမေတံ အဝိတထမေတံ အနညထမေတံ ; ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ တထမေတံ အဝိတထမေတံ အနညထမေတံ; ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ တထမေတံ အဝိတထမေတံ အနညထမေတံ; ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ တထမေတံ အဝိတထမေတံ အနညထမေတံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ တထာနိ အဝိတထာနိ အနညထာနိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒသမံ။

ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဓမ္မစက္ကံ တထာဂတံ၊ ခန္ဓာ အာယတနေန စ။

ဓါရဏာ စ ဒွေ အဝိဇ္ဇာ၊ ဝိဇ္ဇာ သင်္ကာသနာ တထာတိ။

၃. ကောဋိဂါမဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမကောဋိဂါမသုတ္တံ

၁၀၉၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝဇ္ဇီသု ဝိဟရတိ ကောဋိဂါမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘စတုန္နံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနံ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စဿ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ။ ဒုက္ခသမုဒယဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ။ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ; ဥစ္ဆိန္နာ ဘဝတဏှာ, ခီဏာ ဘဝနေတ္တိ; နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ၊ ယထာဘူတံ အဒဿနာ။

သံသိတံ [သံသရိတံ (သျာ. ကံ. က.) ဒီ. နိ. ၂.၁၅၅] ဒီဃမဒ္ဓါနံ၊ တာသု တာသွေဝ ဇာတိသု။

‘‘တာနိ [ယာနိ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ဧတာနိ ဒိဋ္ဌာနိ၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။

ဥစ္ဆိန္နံ မူလံ ဒုက္ခဿ၊ နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယကောဋိဂါမသုတ္တံ

၁၀၉၂. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ယေ ဒုက္ခံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ အထော ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ။

ယတ္ထ စ သဗ္ဗသော ဒုက္ခံ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

‘‘တဉ္စ မဂ္ဂံ န ဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

စေတောဝိမုတ္တိဟီနာ တေ၊ အထော ပညာဝိမုတ္တိယာ။

အဘဗ္ဗာ တေ အန္တကိရိယာယ၊ တေ ဝေ ဇာတိဇရူပဂါ။

‘‘ယေ စ ဒုက္ခံ ပဇာနန္တိ၊ အထော ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ။

ယတ္ထ စ သဗ္ဗသော ဒုက္ခံ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

‘‘တဉ္စ မဂ္ဂံ ပဇာနန္တိ၊ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

စေတောဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ၊ အထော ပညာဝိမုတ္တိယာ။

သဗ္ဗာ တေ အန္တကိရိယာယ၊ န တေ ဇာတိဇရူပဂါ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသုတ္တံ

၁၀၉၃. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ တထာဂတော ‘အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ တတိယံ။

၄. အရဟန္တသုတ္တံ

၁၀၉၄. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိံသု, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိံသု။ ယေ ဟိ [ယေပိ ဟိ (ဗဟူသု)] ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိဿန္တိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈန္တိ။

‘‘ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။ ယေ ဟိ, ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိံသု။ပေ.။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိဿန္တိ။ပေ.။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈန္တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. အာသဝက္ခယသုတ္တံ

၁၀၉၅. ‘‘ဇာနတောဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿတော အာသဝါနံ ခယံ ဝဒါမိ, နော အဇာနတော အပဿတော။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ? ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ဇာနတော ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. မိတ္တသုတ္တံ

၁၀၉၆. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနုကမ္ပေယျာထ, ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ – မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ – တေ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမယာယ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ, ဒုက္ခသမုဒယဿ အရိယသစ္စဿ, ဒုက္ခနိရောဓဿ အရိယသစ္စဿ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနုကမ္ပေယျာထ, ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ – မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ တေ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမယာယ သမာဒပေတဗ္ဗာ နိဝေသေတဗ္ဗာ ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. တထသုတ္တံ

၁၀၉၇. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ တထာနိ အဝိတထာနိ အနညထာနိ; တသ္မာ ‘အရိယသစ္စာနီ’တိ ဝုစ္စန္တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. လောကသုတ္တံ

၁၀၉၈. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ။ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ တထာဂတော အရိယော; တသ္မာ ‘အရိယသစ္စာနီ’တိ ဝုစ္စန္တိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပရိညေယျသုတ္တံ

၁၀၉၉. ‘‘စတ္တာရိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အတ္ထိ အရိယသစ္စံ ပရိညေယျံ, အတ္ထိ အရိယသစ္စံ ပဟာတဗ္ဗံ, အတ္ထိ အရိယသစ္စံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ, အတ္ထိ အရိယသစ္စံ ဘာဝေတဗ္ဗံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စံ ပရိညေယျံ? ဒုက္ခံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စံ ပရိညေယျံ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ပဟာတဗ္ဗံ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ ဘာဝေတဗ္ဗံ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဂဝမ္ပတိသုတ္တံ

၁၁၀၀. ဧကံ သမယံ သမ္ဗဟုလာ ထေရာ ဘိက္ခူ စေတေသု [စေတိယေသု (သျာ.)] ဝိဟရန္တိ သဟဉ္စနိကေ [သဟဇနိယေ (သီ. သျာ. ကံ.)]။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာနံ ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာနံ မဏ္ဍလမာဠေ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယော နု ခေါ, အာဝုသော, ဒုက္ခံ ပဿတိ ဒုက္ခသမုဒယမ္ပိ သော ပဿတိ, ဒုက္ခနိရောဓမ္ပိ ပဿတိ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒမ္ပိ ပဿတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ဂဝမ္ပတိ ထေရော [ဂဝမ္ပတိတ္ထေရော (သျာ. ကံ.)] ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယော , ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ ပဿတိ ဒုက္ခသမုဒယမ္ပိ သော ပဿတိ, ဒုက္ခနိရောဓမ္ပိ ပဿတိ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒမ္ပိ ပဿတိ။ ယော ဒုက္ခသမုဒယံ ပဿတိ ဒုက္ခမ္ပိ သော ပဿတိ, ဒုက္ခနိရောဓမ္ပိ ပဿတိ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒမ္ပိ ပဿတိ။ ယော ဒုက္ခနိရောဓံ ပဿတိ ဒုက္ခမ္ပိ သော ပဿတိ, ဒုက္ခသမုဒယမ္ပိ ပဿတိ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒမ္ပိ ပဿတိ။ ယော ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဿတိ ဒုက္ခမ္ပိ သော ပဿတိ, ဒုက္ခသမုဒယမ္ပိ ပဿတိ, ဒုက္ခနိရောဓမ္ပိ ပဿတီ’’’တိ။ ဒသမံ။

ကောဋိဂါမဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ဝဇ္ဇီ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ အရဟံ အာသဝက္ခယော။

မိတ္တံ တထာ စ လောကော စ၊ ပရိညေယျံ ဂဝမ္ပတီတိ။

၄. သီသပါဝနဝဂ္ဂေါ

၁. သီသပါဝနသုတ္တံ

၁၁၀၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ သီသပါဝနေ [သိံသပါဝနေ (သီ. ဣ.)]။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တာနိ သီသပါပဏ္ဏာနိ ပါဏိနာ ဂဟေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယာနိ ဝါ မယာ ပရိတ္တာနိ သီသပါပဏ္ဏာနိ ပါဏိနာ ဂဟိတာနိ ယဒိဒံ ဥပရိ သီသပါဝနေ’’တိ? ‘‘အပ္ပမတ္တကာနိ , ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ပရိတ္တာနိ သီသပါပဏ္ဏာနိ ပါဏိနာ ဂဟိတာနိ; အထ ခေါ ဧတာနေဝ ဗဟုတရာနိ ယဒိဒံ ဥပရိ သီသပါဝနေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒေဝ ဗဟုတရံ ယံ ဝေါ မယာ အဘိညာယ အနက္ခာတံ။ ကသ္မာ စေတံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ အနက္ခာတံ? န ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထသံဟိတံ နာဒိဗြဟ္မစရိယကံ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ; တသ္မာ တံ မယာ အနက္ခာတံ’’။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, မယာ အက္ခာတံ? ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ အက္ခာတံ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ မယာ အက္ခာတံ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ မယာ အက္ခာတံ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ မယာ အက္ခာတံ’’။

‘‘ကသ္မာ စေတံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ အက္ခာတံ? ဧတဉှိ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထသံဟိတံ ဧတံ အာဒိဗြဟ္မစရိယကံ ဧတံ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ; တသ္မာ တံ မယာ အက္ခာတံ ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ခဒိရပတ္တသုတ္တံ

၁၁၀၂. ‘‘ယော, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ခဒိရပတ္တာနံ ဝါ သရလပတ္တာနံ [ပလာသပတ္တာနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ အာမလကပတ္တာနံ ဝါ ပုဋံ ကရိတွာ ဥဒကံ ဝါ တာလပတ္တံ ဝါ အာဟရိဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’တိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ပဒုမပတ္တာနံ ဝါ ပလာသပတ္တာနံ ဝါ မာလုဝပတ္တာနံ ဝါ ပုဋံ ကရိတွာ ဥဒကံ ဝါ တာလပတ္တံ ဝါ အာဟရိဿာမီ’တိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’တိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒဏ္ဍသုတ္တံ

၁၁၀၃. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒဏ္ဍော ဥပရိဝေဟာသံ ခိတ္တော သကိမ္ပိ မူလေန နိပတတိ, သကိမ္ပိ အဂ္ဂေန နိပတတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာ သတ္တာ တဏှာသံယောဇနာ သန္ဓာဝန္တာ သံသရန္တာ [တဏှာသံယောဇနဗန္ဓာ သန္ဓာဝတာ (က.)] သကိမ္ပိ အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ ဂစ္ဆန္တိ, သကိမ္ပိ ပရသ္မာ လောကာ ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒိဋ္ဌတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ တတိယံ။

၄. စေလသုတ္တံ

၁၁၀၄. ‘‘အာဒိတ္တေ , ဘိက္ခဝေ, စေလေ ဝါ သီသေ ဝါ ကိမဿ ကရဏီယ’’န္တိ? ‘‘အာဒိတ္တေ, ဘန္တေ, စေလေ ဝါ သီသေ ဝါ, တဿေဝ စေလဿ ဝါ သီသဿ ဝါ နိဗ္ဗာပနာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယ’’န္တိ။

‘‘အာဒိတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, စေလံ ဝါ သီသံ ဝါ အဇ္ဈုပေက္ခိတွာ အမနသိကရိတွာ အနဘိသမေတာနံ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမယာယ အဓိမတ္တော ဆန္ဒော စ ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ဥဿောဠှီ စ အပ္ပဋိဝါနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ကရဏီယံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. သတ္တိသတသုတ္တံ

၁၁၀၅. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဝဿသတာယုကော ဝဿသတဇီဝီ။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဧဟမ္ဘော ပုရိသ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ တံ သတ္တိသတေန ဟနိဿန္တိ, မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနိဿန္တိ, သာယနှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနိဿန္တိ။ သော ခေါ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ဒိဝသေ ဒိဝသေ တီဟိ တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော ဝဿသတာယုကော ဝဿသတဇီဝီ ဝဿသတဿ အစ္စယေန အနဘိသမေတာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ အဘိသမေဿသီ’’’တိ။

‘‘အတ္ထဝသိကေန, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တေန အလံ ဥပဂန္တုံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော; ပုဗ္ဗာ ကောဋိ နပ္ပညာယတိ သတ္တိပ္ပဟာရာနံ အသိပ္ပဟာရာနံ ဥသုပ္ပဟာရာနံ ဖရသုပ္ပဟာရာနံ [အသိပ္ပဟာရာနံ ဖရသုပ္ပဟာရာနံ (က.)]။ ဧဝဉ္စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဿ။ န ခေါ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဟ ဒုက္ခေန, သဟ ဒေါမနဿေန စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အဘိသမယံ ဝဒါမိ; အပိ စာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဟာဝ သုခေန, သဟာဝ သောမနဿေန စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အဘိသမယံ ဝဒါမိ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပါဏသုတ္တံ

၁၁၀၆. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ယံ ဣမသ္မိံ ဇမ္ဗုဒီပေ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ တစ္ဆေတွာ ဧကဇ္ဈံ သံဟရေယျ; ဧကဇ္ဈံ သံဟရိတွာ သူလံ ကရေယျ။ သူလံ ကရိတွာ ယေ မဟာသမုဒ္ဒေ မဟန္တကာ ပါဏာ တေ မဟန္တကေသု သူလေသု အာဝုနေယျ, ယေ မဟာသမုဒ္ဒေ မဇ္ဈိမကာ ပါဏာ တေ မဇ္ဈိမကေသု သူလေသု အာဝုနေယျ, ယေ မဟာသမုဒ္ဒေ သုခုမကာ ပါဏာ တေ သုခုမကေသု သူလေသု အာဝုနေယျ။ အပရိယာဒိန္နာ စ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ ဩဠာရိကာ ပါဏာ အဿု။

‘‘အထ ဣမသ္မိံ ဇမ္ဗုဒီပေ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ။ ဣတော ဗဟုတရာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ သုခုမကာ ပါဏာ, ယေ န သုကရာ သူလေသု အာဝုနိတုံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုခုမတ္တာ , ဘိက္ခဝေ, အတ္တဘာဝဿ။ ဧဝံ မဟာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပါယော။ ဧဝံ မဟန္တသ္မာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပါယသ္မာ ပရိမုတ္တော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမသူရိယသုတ္တံ

၁၁၀၇. ‘‘သူရိယဿ [သုရိယဿ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], ဘိက္ခဝေ, ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ, ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဘိသမယာယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ, ယဒိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ တဿေတံ ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနိဿတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနိဿတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယသူရိယသုတ္တံ

၁၁၀၈. ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, စန္ဒိမသူရိယာ လောကေ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ, နေဝ တာဝ မဟတော အာလောကဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ မဟတော ဩဘာသဿ။ အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ အန္ဓကာရတိမိသာ ။ နေဝ တာဝ ရတ္တိန္ဒိဝါ [ရတ္တိဒိဝါ (က.)] ပညာယန္တိ, န မာသဒ္ဓမာသာ ပညာယန္တိ, န ဥတုသံဝစ္ဆရာ ပညာယန္တိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒိမသူရိယာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, အထ မဟတော အာလောကဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ မဟတော ဩဘာသဿ။ နေဝ အန္ဓကာရတမံ တဒါ ဟောတိ န အန္ဓကာရတိမိသာ။ အထ ရတ္တိန္ဒိဝါ ပညာယန္တိ, မာသဒ္ဓမာသာ ပညာယန္တိ, ဥတုသံဝစ္ဆရာ ပညာယန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝကီဝဉ္စ တထာဂတော လောကေ နုပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, နေဝ တာဝ မဟတော အာလောကဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ မဟတော ဩဘာသဿ။ အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ အန္ဓကာရတိမိသာ။ နေဝ တာဝ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အာစိက္ခဏာ ဟောတိ ဒေသနာ ပညာပနာ ပဋ္ဌပနာ ဝိဝရဏာ ဝိဘဇနာ ဥတ္တာနီကမ္မံ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, အထ မဟတော အာလောကဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ မဟတော ဩဘာသဿ။ နေဝ အန္ဓတမံ တဒါ ဟောတိ န အန္ဓကာရတိမိသာ။ အထ ခေါ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အာစိက္ခဏာ ဟောတိ ဒေသနာ ပညာပနာ ပဋ္ဌပနာ ဝိဝရဏာ ဝိဘဇနာ ဥတ္တာနီကမ္မံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဣန္ဒခီလသုတ္တံ

၁၁၀၉. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, တေ အညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ မုခံ ဥလ္လောကေန္တိ [ဩလောကေန္တိ (သီ. သျာ.)] – ‘အယံ နူန ဘဝံ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပဿံ ပဿတီ’’’တိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, တူလပိစု ဝါ ကပ္ပါသပိစု ဝါ လဟုကော ဝါတူပါဒါနော သမေ ဘူမိဘာဂေ နိက္ခိတ္တော။ တမေနံ ပုရတ္ထိမော ဝါတော ပစ္ဆိမေန သံဟရေယျ, ပစ္ဆိမော ဝါတော ပုရတ္ထိမေန သံဟရေယျ, ဥတ္တရော ဝါတော ဒက္ခိဏေန သံဟရေယျ, ဒက္ခိဏော ဝါတော ဥတ္တရေန သံဟရေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လဟုကတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, ကပ္ပါသပိစုနော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, တေ အညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ မုခံ ဥလ္လောကေန္တိ – ‘အယံ နူန ဘဝံ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပဿံ ပဿတီ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒိဋ္ဌတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ န အညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ မုခံ ဥလ္လောကေန္တိ – ‘အယံ နူန ဘဝံ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပဿံ ပဿတီ’’’တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အယောခီလော ဝါ ဣန္ဒခီလော ဝါ ဂမ္ဘီရနေမော သုနိခါတော အစလော အသမ္ပကမ္ပီ။ ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ ဘုသာ ဝါတဝုဋ္ဌိ, နေဝ သင်္ကမ္ပေယျ [နေဝ နံ သင်္ကမ္ပေယျ (သီ. ဣ.)] န သမ္ပကမ္ပေယျ န သမ္ပစာလေယျ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ ဘုသာ ဝါတဝုဋ္ဌိ, နေဝ သင်္ကမ္ပေယျ န သမ္ပကမ္ပေယျ န သမ္ပစာလေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဂမ္ဘီရတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, နေမဿ သုနိခါတတ္တာ ဣန္ဒခီလဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ စ ခေါ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ န အညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ မုခံ ဥလ္လောကေန္တိ – ‘အယံ နူန ဘဝံ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပဿံ ပဿတီ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုဒိဋ္ဌတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဝါဒတ္ထိကသုတ္တံ

၁၁၁၀. ‘‘ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝါဒတ္ထိကော ဝါဒဂဝေသီ – ‘ဝါဒမဿ အာရောပေဿာမီ’တိ, တံ ဝတ သဟဓမ္မေန သင်္ကမ္ပေဿတိ ဝါ သမ္ပကမ္ပေဿတိ ဝါ သမ္ပစာလေဿတိ ဝါတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝါဒတ္ထိကော ဝါဒဂဝေသီ – ‘ဝါဒမဿ အာရောပေဿာမီ’တိ, တံ ဝတ သဟဓမ္မေန သင်္ကမ္ပေဿတိ ဝါ သမ္ပကမ္ပေဿတိ ဝါ သမ္ပစာလေဿတိ ဝါတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သိလာယူပေါ သောဠသ ကုက္ကုကော။ တဿဿု အဋ္ဌ ကုက္ကု ဟေဋ္ဌာ နေမင်္ဂမာ, အဋ္ဌ ကုက္ကု ဥပရိနေမဿ။ ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ ဘုသာ ဝါတဝုဋ္ဌိ, နေဝ သင်္ကမ္ပေယျ န သမ္ပကမ္ပေယျ န သမ္ပစာလေယျ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ ဘုသာ ဝါတဝုဋ္ဌိ, နေဝ သင်္ကမ္ပေယျ န သမ္ပကမ္ပေယျ န သမ္ပစာလေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဂမ္ဘီရတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, နေမဿ သုနိခါတတ္တာ သိလာယူပဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဟိ ကောစိ ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝါဒတ္ထိကော ဝါဒဂဝေသီ ‘ဝါဒမဿ အာရောပေဿာမီ’တိ, တံ ဝတ သဟဓမ္မေန သင်္ကမ္ပေဿတိ ဝါ သမ္ပကမ္ပေဿတိ ဝါ သမ္ပစာလေဿတိ ဝါတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝါဒတ္ထိကော ဝါဒဂဝေသီ – ‘ဝါဒမဿ အာရောပေဿာမီ’တိ, တံ ဝတ သဟဓမ္မေန သင်္ကမ္ပေဿတိ ဝါ သမ္ပကမ္ပေဿတိ ဝါ သမ္ပစာလေဿတိ ဝါတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုဒိဋ္ဌတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒသမံ။

သီသပါဝနဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သီသပါ ခဒိရော ဒဏ္ဍော၊ စေလာ သတ္တိသတေန စ။

ပါဏာ သုရိယူပမာ ဒွေဓါ၊ ဣန္ဒခီလော စ ဝါဒိနောတိ။

၅. ပပါတဝဂ္ဂေါ

၁. လောကစိန္တာသုတ္တံ

၁၁၁၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, အညတရော ပုရိသော ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ ‘လောကစိန္တံ စိန္တေဿာမီ’တိ ယေန သုမာဂဓါ ပေါက္ခရဏီ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ သုမာဂဓါယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ နိသီဒိ လောကစိန္တံ စိန္တေန္တော။ အဒ္ဒသာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော သုမာဂဓါယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ [စတုရင်္ဂိနိသေနံ (က.)] ဘိသမုဠာလံ [ဘိသမူလာလံ (ဣ. က.)] ပဝိသန္တံ။ ဒိသွာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ဥမ္မတ္တောသ္မိ နာမာဟံ, ဝိစေတောသ္မိ နာမာဟံ! ယံ လောကေ နတ္ထိ တံ မယာ ဒိဋ္ဌ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော နဂရံ ပဝိသိတွာ မဟာဇနကာယဿ အာရောစေသိ – ‘ဥမ္မတ္တောသ္မိ နာမာဟံ, ဘန္တေ, ဝိစေတောသ္မိ နာမာဟံ, ဘန္တေ! ယံ လောကေ နတ္ထိ တံ မယာ ဒိဋ္ဌ’’’န္တိ။ ‘‘ကထံ ပန တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ဥမ္မတ္တော ကထံ ဝိစေတော? ကိဉ္စ လောကေ နတ္ထိ ယံ တယာ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ ‘လောကစိန္တံ စိန္တေဿာမီ’တိ ယေန သုမာဂဓါ ပေါက္ခရဏီ တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ သုမာဂဓါယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ နိသီဒိံ လောကစိန္တံ စိန္တေန္တော။ အဒ္ဒသံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, သုမာဂဓါယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ ဘိသမုဠာလံ ပဝိသန္တံ။ ဧဝံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဥမ္မတ္တော ဧဝံ ဝိစေတော။ ဣဒဉ္စ လောကေ နတ္ထိ ယံ မယာ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ။ ‘‘တဂ္ဃ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ဥမ္မတ္တော တဂ္ဃ ဝိစေတော။ ဣဒဉ္စ လောကေ နတ္ထိ ယံ တယာ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ။

‘‘တံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော ဘူတံယေဝ အဒ္ဒသ, နော အဘူတံ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝါသုရသင်္ဂါမော သမုပဗ္ယူဠ္ဟော အဟောသိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သင်္ဂါမေ ဒေဝါ ဇိနိံသု, အသုရာ ပရာဇိနိံသု။ ပရာဇိတာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အသုရာ ဘီတာ ဘိသမုဠာလေန အသုရပုရံ ပဝိသိံသု ဒေဝါနံယေဝ မောဟယမာနာ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, မာ လောကစိန္တံ စိန္တေထ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝါ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နေသာ, ဘိက္ခဝေ, စိန္တာ အတ္ထသံဟိတာ နာဒိဗြဟ္မစရိယကာ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘စိန္တေန္တာ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ စိန္တေယျာထ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ စိန္တေယျာထ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, စိန္တာ အတ္ထသံဟိတာ ဧသာ အာဒိဗြဟ္မစရိယကာ ဧသာ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပပါတသုတ္တံ

၁၁၁၂. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမ, ဘိက္ခဝေ, ယေန ပဋိဘာနကူဋော တေနုပသင်္ကမိဿာမ ဒိဝါဝိဟာရာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ပဋိဘာနကူဋော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ပဋိဘာနကူဋေ မဟန္တံ ပပါတံ။ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာ ဝတာယံ, ဘန္တေ, ပပါတော သုဘယာနကော, ဘန္တေ, ပပါတော။ အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဣမမှာ ပပါတာ အညော ပပါတော မဟန္တတရော စ ဘယာနကတရော စာ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဣမမှာ ပပါတာ အညော ပပါတော မဟန္တတရော စ ဘယာနကတရော စာ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဣမမှာ ပပါတာ အညော ပပါတော မဟန္တတရော စ ဘယာနကတရော စာ’’တိ? ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရမန္တိ, ဇရာသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရမန္တိ , မရဏသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရမန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရမန္တိ။ တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရတာ ဇရာသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရတာ မရဏသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရတာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရတာ ဇာတိသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရောန္တိ, ဇရာသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရောန္တိ, မရဏသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရောန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရောန္တိ။ တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရိတွာ ဇရာသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရိတွာ မရဏသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရိတွာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရိတွာ ဇာတိပပါတမ္ပိ ပပတန္တိ, ဇရာပပါတမ္ပိ ပပတန္တိ, မရဏပပါတမ္ပိ ပပတန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသပပါတမ္ပိ ပပတန္တိ။ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ‘န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု နာဘိရမန္တိ, ဇရာသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု နာဘိရမန္တိ, မရဏသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု နာဘိရမန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု နာဘိရမန္တိ။ တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အနဘိရတာ, ဇရာသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အနဘိရတာ, မရဏသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အနဘိရတာ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အနဘိရတာ, ဇာတိသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ နာဘိသင်္ခရောန္တိ, ဇရာသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ နာဘိသင်္ခရောန္တိ, မရဏသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ နာဘိသင်္ခရောန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ နာဘိသင်္ခရောန္တိ။ တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အနဘိသင်္ခရိတွာ, ဇရာသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အနဘိသင်္ခရိတွာ, မရဏသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အနဘိသင်္ခရိတွာ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသသံဝတ္တနိကေပိ သင်္ခါရေ အနဘိသင်္ခရိတွာ, ဇာတိပပါတမ္ပိ နပ္ပပတန္တိ, ဇရာပပါတမ္ပိ နပ္ပပတန္တိ, မရဏပပါတမ္ပိ နပ္ပပတန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသပပါတမ္ပိ နပ္ပပတန္တိ။ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ‘ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. မဟာပရိဠာဟသုတ္တံ

၁၁၁၃. ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပရိဠာဟော နာမ နိရယော။ တတ္ထ ယံ ကိဉ္စိ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ, အနိဋ္ဌရူပညေဝ ပဿတိ နော ဣဋ္ဌရူပံ; အကန္တရူပညေဝ ပဿတိ နော ကန္တရူပံ; အမနာပရူပညေဝ ပဿတိ နော မနာပရူပံ။ ယံ ကိဉ္စိ သောတေန သဒ္ဒံ သုဏာတိ။ပေ.။ ယံ ကိဉ္စိ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသတိ။ပေ.။ ယံ ကိဉ္စိ မနသာ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတိ, အနိဋ္ဌရူပညေဝ ဝိဇာနာတိ နော ဣဋ္ဌရူပံ; အကန္တရူပညေဝ ဝိဇာနာတိ နော ကန္တရူပံ; အမနာပရူပညေဝ ဝိဇာနာတိ နော မနာပရူပ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာ ဝတ သော, ဘန္တေ, ပရိဠာဟော, သုမဟာ ဝတ သော, ဘန္တေ, ပရိဠာဟော! အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဧတမှာ ပရိဠာဟာ အညော ပရိဠာဟော မဟန္တတရော စေဝ ဘယာနကတရော စာ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဧတမှာ ပရိဠာဟာ အညော ပရိဠာဟော မဟန္တတရော စ ဘယာနကတရော စာ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဧတမှာ ပရိဠာဟာ အညော ပရိဠာဟော မဟန္တတရော စ ဘယာနကတရော စာ’’တိ? ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရမန္တိ။ပေ.။ အဘိရတာ။ပေ.။ အဘိသင်္ခရောန္တိ။ပေ.။ အဘိသင်္ခရိတွာ ဇာတိပရိဠာဟေနပိ ပရိဍယှန္တိ, ဇရာပရိဠာဟေနပိ ပရိဍယှန္တိ, မရဏပရိဠာဟေနပိ ပရိဍယှန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသပရိဠာဟေနပိ ပရိဍယှန္တိ ။ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ‘န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ။ တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု နာဘိရမန္တိ။ပေ.။ အနဘိရတာ။ပေ.။ နာဘိသင်္ခရောန္တိ။ပေ.။ အနဘိသင်္ခရိတွာ ဇာတိပရိဠာဟေနပိ န ပရိဍယှန္တိ, ဇရာပရိဠာဟေနပိ န ပရိဍယှန္တိ, မရဏပရိဠာဟေနပိ န ပရိဍယှန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသပရိဠာဟေနပိ န ပရိဍယှန္တိ။ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ‘ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ တတိယံ။

၄. ကူဋာဂါရသုတ္တံ

၁၁၁၄. ‘‘ယော ဟိ, ဘိက္ခဝေ [ယော စ ခေါ ဘိက္ခဝေ (သျာ. က.)], ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ကူဋာဂါရဿ ဟေဋ္ဌိမံ ဃရံ အကရိတွာ ဥပရိမံ ဃရံ အာရောပေဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’တိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ကူဋာဂါရဿ ဟေဋ္ဌိမံ ဃရံ ကရိတွာ ဥပရိမံ ဃရံ အာရောပေဿာမီ’တိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ; ဧဝမေဝ ခေါ , ဘိက္ခဝေ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’တိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဝါလသုတ္တံ

၁၁၁၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သမ္ဗဟုလေ လိစ္ဆဝိကုမာရကေ သန္ထာဂါရေ ဥပါသနံ ကရောန္တေ, ဒူရတောဝ သုခုမေန တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠေန အသနံ အတိပါတေန္တေ, ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ [ပေါခါနုပေါခံ (သျာ. ကံ.)] အဝိရာဓိတံ။ ဒိသွာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သိက္ခိတာ ဝတိမေ လိစ္ဆဝိကုမာရကာ, သုသိက္ခိတာ ဝတိမေ လိစ္ဆဝိကုမာရကာ; ယတြ ဟိ နာမ ဒူရတောဝ သုခုမေန တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠေန အသနံ အတိပါတေဿန္တိ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ အဝိရာဓိတ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ ။ အဒ္ဒသံ ခွါဟံ, ဘန္တေ သမ္ဗဟုလေ လိစ္ဆဝိကုမာရကေ သန္ထာဂါရေ ဥပါသနံ ကရောန္တေ ဒူရတောဝ သုခုမေန တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠေန အသနံ အတိပါတေန္တေ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ အဝိရာဓိတံ’။ ဒိသွာန မေ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သိက္ခိတာ ဝတိမေ လိစ္ဆဝိကုမာရကာ, သုသိက္ခိတာ ဝတိမေ လိစ္ဆဝိကုမာရကာ; ယတြ ဟိ နာမ ဒူရတောဝ သုခုမေန တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠေန အသနံ အတိပါတေဿန္တိ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ အဝိရာဓိတ’’န္တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာနန္ဒ, ကတမံ နု ခေါ ဒုက္ကရတရံ ဝါ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရံ ဝါ – ယော ဒူရတောဝ သုခုမေန တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠေန အသနံ အတိပါတေယျ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ အဝိရာဓိတံ, ယော ဝါ သတ္တဓါ ဘိန္နဿ ဝါလဿ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဒုက္ကရတရဉ္စေဝ ဒုရဘိသမ္ဘဝတရဉ္စ ယော ဝါ [ယော (သီ.)] သတ္တဓါ ဘိန္နဿ ဝါလဿ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာ’’တိ။ ‘‘အထ ခေါ [အထ ခေါ တေ (သျာ. ကံ.)], အာနန္ဒ, ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈတရံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ, ယေ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အန္ဓကာရသုတ္တံ

၁၁၁၆. ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, လောကန္တရိကာ အဃာ အသံဝုတာ အန္ဓကာရာ အန္ဓကာရတိမိသာ, ယတ္ထမိမေသံ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကာနံ ဧဝံ မဟာနုဘာဝါနံ အာဘာယ နာနုဘောန္တီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာ ဝတ သော, ဘန္တေ, အန္ဓကာရော, သုမဟာ ဝတ သော, ဘန္တေ, အန္ဓကာရော! အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဧတမှာ အန္ဓကာရာ အညော အန္ဓကာရော မဟန္တတရော စ ဘယာနကတရော စာ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဧတမှာ အန္ဓကာရာ အညော အန္ဓကာရော မဟန္တတရော စ ဘယာနကတရော စာ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဧတမှာ အန္ဓကာရာ အညော အန္ဓကာရော မဟန္တတရော စ ဘယာနကတရော စာ’’တိ? ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခု, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု အဘိရမန္တိ။ပေ.။ အဘိရတာ။ပေ.။ အဘိသင်္ခရောန္တိ။ပေ.။ အဘိသင်္ခရိတွာ ဇာတန္ဓကာရမ္ပိ ပပတန္တိ, ဇရန္ဓကာရမ္ပိ ပပတန္တိ, မရဏန္ဓကာရမ္ပိ ပပတန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသန္ဓကာရမ္ပိ ပပတန္တိ။ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ‘န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခု, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ ဇာတိသံဝတ္တနိကေသု သင်္ခါရေသု နာဘိရမန္တိ။ပေ.။ အနဘိရတာ။ပေ.။ နာဘိသင်္ခရောန္တိ။ပေ.။ အနဘိသင်္ခရိတွာ ဇာတန္ဓကာရမ္ပိ နပ္ပပတန္တိ , ဇရန္ဓကာရမ္ပိ နပ္ပပတန္တိ, မရဏန္ဓကာရမ္ပိ နပ္ပပတန္တိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသန္ဓကာရမ္ပိ နပ္ပပတန္တိ။ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ‘ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမဆိဂ္ဂဠယုဂသုတ္တံ

၁၁၁၇. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော မဟာသမုဒ္ဒေ ဧကစ္ဆိဂ္ဂဠံ ယုဂံ ပက္ခိပေယျ။ တတြာပိဿ ကာဏော ကစ္ဆပေါ။ သော ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန သကိံ သကိံ ဥမ္မုဇ္ဇေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု ခေါ ကာဏော ကစ္ဆပေါ ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန သကိံ သကိံ ဥမ္မုဇ္ဇန္တော အမုသ္မိံ ဧကစ္ဆိဂ္ဂဠေ ယုဂေ ဂီဝံ ပဝေသေယျာ’’တိ? ‘‘ယဒိ နူန, ဘန္တေ, ကဒါစိ ကရဟစိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေနာ’’တိ။

‘‘ခိပ္ပတရံ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ကာဏော ကစ္ဆပေါ ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန သကိံ သကိံ ဥမ္မုဇ္ဇန္တော အမုသ္မိံ ဧကစ္ဆိဂ္ဂဠေ ယုဂေ ဂီဝံ ပဝေသေယျ, န တွေဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သကိံ ဝိနိပါတဂတေန ဗာလေန [ဝိနီတဂတေန ဗဟုလေန (က.)] မနုဿတ္တံ ဝဒါမိ’’။

တံ ကိဿ ဟေတု? န ဟေတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ ဓမ္မစရိယာ, သမစရိယာ, ကုသလကိရိယာ, ပုညကိရိယာ။ အညမညခါဒိကာ ဧတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဝတ္တတိ ဒုဗ္ဗလခါဒိကာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒိဋ္ဌတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယဆိဂ္ဂဠယုဂသုတ္တံ

၁၁၁၈. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, အယံ မဟာပထဝီ ဧကောဒကာ အဿ။ တတြ ပုရိသော ဧကစ္ဆိဂ္ဂဠံ ယုဂံ ပက္ခိပေယျ။ တမေနံ ပုရတ္ထိမော ဝါတော ပစ္ဆိမေန သံဟရေယျ, ပစ္ဆိမော ဝါတော ပုရတ္ထိမေန သံဟရေယျ, ဥတ္တရော ဝါတော ဒက္ခိဏေန သံဟရေယျ, ဒက္ခိဏော ဝါတော ဥတ္တရေန သံဟရေယျ။ တတြဿ ကာဏော ကစ္ဆပေါ။ သော ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန သကိံ သကိံ ဥမ္မုဇ္ဇေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု ခေါ ကာဏော ကစ္ဆပေါ ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန သကိံ သကိံ ဥမ္မုဇ္ဇန္တော အမုသ္မိံ ဧကစ္ဆိဂ္ဂဠေ ယုဂေ ဂီဝံ ပဝေသေယျာ’’တိ? ‘‘အဓိစ္စမိဒံ, ဘန္တေ, ယံ သော ကာဏော ကစ္ဆပေါ ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန သကိံ သကိံ ဥမ္မုဇ္ဇန္တော အမုသ္မိံ ဧကစ္ဆိဂ္ဂဠေ ယုဂေ ဂီဝံ ပဝေသေယျာ’’တိ။

‘‘ဧဝံ အဓိစ္စမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ယံ မနုဿတ္တံ လဘတိ။ ဧဝံ အဓိစ္စမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ယံ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ ဧဝံ အဓိစ္စမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ယံ တထာဂတပ္ပဝေဒိတော ဓမ္မဝိနယော လောကေ ဒိဗ္ဗတိ။ တဿိဒံ [တယိဒံ (?)], ဘိက္ခဝေ, မနုဿတ္တံ လဒ္ဓံ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပန္နော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, တထာဂတပ္ပဝေဒိတော စ ဓမ္မဝိနယော လောကေ ဒိဗ္ဗတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမသိနေရုပဗ္ဗတရာဇသုတ္တံ

၁၁၁၉. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သိနေရုဿ ပဗ္ဗတရာဇဿ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိပေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ , ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယာ ဝါ [ယာ စ] သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ, ယော ဝါ [ယော စ (သျာ. ကံ. ဣ. က.) သံ. နိ. ၂.၈၄] သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာ; အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာနံ ဥပနိဓါယ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ အဘိသမေတာဝိနော ဧတဒေဝ ဗဟုတရံ ဒုက္ခံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တကံ အဝသိဋ္ဌံ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ, ပုရိမံ ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ ယဒိဒံ သတ္တက္ခတ္တုပရမတာ; ယော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယသိနေရုပဗ္ဗတရာဇသုတ္တံ

၁၁၂၀. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာယံ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, ဌပေတွာ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယံ ဝါ သိနေရုဿ ပဗ္ဗတရာဇဿ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ, ယာ ဝါ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ သိနေရုဿ ပဗ္ဗတရာဇဿ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ သိနေရုဿ ပဗ္ဗတရာဇဿ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ အဘိသမေတာဝိနော ဧတဒေဝ ဗဟုတရံ ဒုက္ခံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တကံ အဝသိဋ္ဌံ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ, ပုရိမံ ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ ယဒိဒံ သတ္တက္ခတ္တုပရမတာ; ယော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒသမံ။

ပပါတဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

စိန္တာ ပပါတော ပရိဠာဟော၊ ကူဋံ ဝါလန္ဓကာရော စ။

ဆိဂ္ဂဠေန စ ဒွေ ဝုတ္တာ၊ သိနေရု အပရေ ဒုဝေတိ။

၆. အဘိသမယဝဂ္ဂေါ

၁. နခသိခသုတ္တံ

၁၁၂၁. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ နခသိခါယံ ပံသုံ အာရောပေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယော ဝါယံ မယာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော, အယံ ဝါ မဟာပထဝီ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ယဒိဒံ – မဟာပထဝီ; အပ္ပမတ္တကာယံ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ မဟာပထဝိံ ဥပနိဓါယ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ အဘိသမေတာဝိနော ဧတဒေဝ ဗဟုတရံ ဒုက္ခံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တကံ အဝသိဋ္ဌံ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ ပုရိမံ ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ ယဒိဒံ သတ္တက္ခတ္တုပရမတာ; ယော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပေါက္ခရဏီသုတ္တံ

၁၁၂၂. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပေါက္ခရဏီ ပညာသယောဇနာနိ အာယာမေန, ပညာသယောဇနာနိ ဝိတ္ထာရေန, ပညာသယောဇနာနိ ဥဗ္ဗေဓေန, ပုဏ္ဏာ ဥဒကဿ သမတိတ္တိကာ ကာကပေယျာ။ တတော ပုရိသော ကုသဂ္ဂေန ဥဒကံ ဥဒ္ဓရေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယံ ဝါ ကုသဂ္ဂေန ဥဗ္ဘတံ, ယံ ဝါ ပေါက္ခရဏိယာ ဥဒက’’န္တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – ပေါက္ခရဏိယာ ဥဒကံ; အပ္ပမတ္တကံ ကုသဂ္ဂေန ဥဒကံ ဥဗ္ဘတံ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ ပေါက္ခရဏိယာ ဥဒကံ ဥပနိဓါယ ကုသဂ္ဂေန ဥဒကံ ဥဗ္ဘတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမသံဘေဇ္ဇသုတ္တံ

၁၁၂၃. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယတ္ထိမာ မဟာနဒိယော သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ, ယမုနာ, အစိရဝတီ, သရဘူ, မဟီ, တတော ပုရိသော ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဒ္ဓရေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနိ, ယံ ဝါ သံဘေဇ္ဇဥဒက’’န္တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – သံဘေဇ္ဇဥဒကံ; အပ္ပမတ္တကာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနိ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ , ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ သံဘေဇ္ဇဥဒကံ ဥပနိဓါယ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယသံဘေဇ္ဇသုတ္တံ

၁၁၂၄. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယတ္ထိမာ မဟာနဒိယော သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ, ယမုနာ, အစိရဝတီ, သရဘူ, မဟီ, တံ ဥဒကံ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, ဌပေတွာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယံ ဝါ သံဘေဇ္ဇဥဒကံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ, ယာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနီ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ သံဘေဇ္ဇဥဒကံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တကာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနိ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ သံဘေဇ္ဇဥဒကံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမမဟာပထဝီသုတ္တံ

၁၁၂၅. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော မဟာပထဝိယာ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ ဥပနိက္ခိပေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယာ ဝါ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ ဥပနိက္ခိတ္တာ, အယံ ဝါ မဟာပထဝီ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – မဟာပထဝီ; အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ ဥပနိက္ခိတ္တာ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ မဟာပထဝိံ ဥပနိဓါယ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ ဥပနိက္ခိတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယမဟာပထဝီသုတ္တံ

၁၁၂၆. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, မဟာပထဝီ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ ဌပေတွာ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယံ ဝါ မဟာပထဝိယာ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ , ယာ ဝါ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ မဟာပထဝိယာ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ အဝသိဋ္ဌာ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ မဟာပထဝိယာ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမမဟာသမုဒ္ဒသုတ္တံ

၁၁၂၇. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော မဟာသမုဒ္ဒတော ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဒ္ဓရေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနိ, ယံ ဝါ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒက’’န္တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ; အပ္ပမတ္တကာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနိ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ဥပနိဓါယ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယမဟာသမုဒ္ဒသုတ္တံ

၁၁၂၈. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ပရိက္ခယံ [မဟာသမုဒ္ဒေါ ပရိက္ခယံ (သီ. သျာ. ကံ.) သံ. နိ. ၂.၈၁] ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ ဌပေတွာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယံ ဝါ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ, ယာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနီ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တကာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနိ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမပဗ္ဗတူပမသုတ္တံ

၁၁၂၉. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိပေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယာ ဝါ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ, အယံ ဝါ ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ; အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ ဥပနိဓါယ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယပဗ္ဗတူပမသုတ္တံ

၁၁၃၀. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, ဌပေတွာ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယံ ဝါ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ, ယာ ဝါ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေန္တိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေန္တိ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ အဘိသမေတာဝိနော ဧတဒေဝ ဗဟုတရံ ဒုက္ခံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ; အပ္ပမတ္တကံ အဝသိဋ္ဌံ။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ ပုရိမံ ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ဥပနိဓါယ ယဒိဒံ သတ္တက္ခတ္တုပရမတာ; ယော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဒသမံ။

အဘိသမယဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

နခသိခါ ပေါက္ခရဏီ၊ သံဘေဇ္ဇ အပရေ ဒုဝေ။

ပထဝီ ဒွေ သမုဒ္ဒါ ဒွေ၊ ဒွေမာ စ ပဗ္ဗတူပမာတိ။

၇. ပဌမအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁. အညတြသုတ္တံ

၁၁၃၁. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ နခသိခါယံ ပံသုံ အာရောပေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယော ဝါယံ မယာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော, အယံ ဝါ မဟာပထဝီ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ , ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – မဟာပထဝီ; အပ္ပမတ္တကာယံ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ မဟာပထဝိံ ဥပနိဓါယ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော’’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပမတ္တကာ တေ သတ္တာ ယေ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အညတြ မနုဿေဟိ [မနုဿေသု (ဣ. က.)] ပစ္စာဇာယန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒိဋ္ဌတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပစ္စန္တသုတ္တံ

၁၁၃၂. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ နခသိခါယံ ပံသုံ အာရောပေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယော ဝါယံ မယာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော, အယံ ဝါ မဟာပထဝီ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – မဟာပထဝီ; အပ္ပမတ္တကာယံ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ မဟာပထဝိံ ဥပနိဓါယ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော’’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပမတ္တကာ တေ သတ္တာ ယေ မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာယန္တိ အဝိညာတာရေသု မိလက္ခေသု [မိလက္ခူသု (သျာ. ကံ. က.)] ။ပေ.။။ ဒုတိယံ။

၃. ပညာသုတ္တံ

၁၁၃၃. ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ပန အရိယေန ပညာစက္ခုနာ သမန္နာဂတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အဝိဇ္ဇာဂတာ သမ္မုဠ္ဟာ။ပေ.။။ တတိယံ။

၄. သုရာမေရယသုတ္တံ

၁၁၃၄. ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ အပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ စတုတ္ထံ။

၅. ဩဒကသုတ္တံ

၁၁၃၅. ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ထလဇာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဥဒကဇာ။ တံ ကိဿ ဟေတု။ပေ.။။ ပဉ္စမံ။

၆. မတ္တေယျသုတ္တံ

၁၁၃၆. ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ မတ္တေယျာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အမတ္တေယျာ။ပေ.။။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပေတ္တေယျသုတ္တံ

၁၁၃၇. ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ပေတ္တေယျာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အပေတ္တေယျာ။ပေ.။။ သတ္တမံ။

၈. သာမညသုတ္တံ

၁၁၃၈. ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ သာမညာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အသာမညာ။ပေ.။။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဗြဟ္မညသုတ္တံ

၁၁၃၉. ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဗြဟ္မညာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အဗြဟ္မညာ။ပေ.။။ နဝမံ။

၁၀. ပစာယိကသုတ္တံ

၁၁၄၀. ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ကုလေ အဇေဋ္ဌာပစာယိနောတိ [အကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနောတိ (သျာ. ကံ.)] ။ပေ.။။ ဒသမံ။

ပဌမအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အညတြ ပစ္စန္တံ ပညာ၊ သုရာမေရယဩဒကာ။

မတ္တေယျ ပေတ္တေယျာ စာပိ၊ သာမညံ ဗြဟ္မပစာယိကန္တိ။

၈. ဒုတိယအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁. ပါဏာတိပါတသုတ္တံ

၁၁၄၁. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ပါဏာတိပါတာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ။ပေ.။။ ပဌမံ။

၂. အဒိန္နာဒါနသုတ္တံ

၁၁၄၂. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အဒိန္နာဒါနာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ဒုတိယံ။

၃. ကာမေသုမိစ္ဆာစာရသုတ္တံ

၁၁၄၃. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ တတိယံ။

၄. မုသာဝါဒသုတ္တံ

၁၁၄၄. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ မုသာဝါဒါ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ စတုတ္ထံ။

၅. ပေသုညသုတ္တံ

၁၁၄၅. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ပိသုဏာယ ဝါစာယ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ပဉ္စမံ။

၆. ဖရုသဝါစာသုတ္တံ

၁၁၄၆. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဖရုသာယ ဝါစာယ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ဆဋ္ဌံ။

၇. သမ္ဖပ္ပလာပသုတ္တံ

၁၁၄၇. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ သမ္ဖပ္ပလာပါ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ သတ္တမံ။

၈. ဗီဇဂါမသုတ္တံ

၁၁၄၈. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ [ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရဗ္ဘာ (က.)] ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဝိကာလဘောဇနသုတ္တံ

၁၁၄၉. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဝိကာလဘောဇနာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဝိကာလဘောဇနာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ နဝမံ။

၁၀. ဂန္ဓဝိလေပနသုတ္တံ

၁၁၅၀. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓါရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓါရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ဒသမံ။

ဒုတိယအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပါဏံ အဒိန္နံ ကာမေသု၊ မုသာဝါဒဉ္စ ပေသုညံ။

ဖရုသံ သမ္ဖပ္ပလာပံ၊ ဗီဇဉ္စ ဝိကာလံ ဂန္ဓန္တိ။

၉. တတိယအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁. နစ္စဂီတသုတ္တံ

၁၁၅၁. ။ပေ.။ ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ တံ ကိဿ ဟေတု။ပေ.။။ ပဌမံ။

၂. ဥစ္စာသယနသုတ္တံ

၁၁၅၂. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ဒုတိယံ။

၃. ဇာတရူပရဇတသုတ္တံ

၁၁၅၃. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ တတိယံ။

၄. အာမကဓညသုတ္တံ

၁၁၅၄. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ စတုတ္ထံ။

၅. အာမကမံသသုတ္တံ

၁၁၅၅. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ပဉ္စမံ။

၆. ကုမာရိကသုတ္တံ

၁၁၅၆. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ [ဣတ္ထိကုမာရိကာပဋိဂ္ဂဟဏာ (က.)] ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဒါသိဒါသသုတ္တံ

၁၁၅၇. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာ [ဒါသီဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ သတ္တမံ။

၈. အဇေဠကသုတ္တံ

၁၁၅၈. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ အဋ္ဌမံ။

၉. ကုက္ကုဋသူကရသုတ္တံ

၁၁၅၉. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ နဝမံ။

၁၀. ဟတ္ထိဂဝဿသုတ္တံ

၁၁၆၀. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဟတ္ထိဂဝဿဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ [ဟတ္ထိဂဝဿဝဠဝါပဋိဂ္ဂဟဏာ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဟတ္ထိဂဝဿဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ဒသမံ။

တတိယအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ နဝမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

နစ္စံ သယနံ ရဇတံ၊ ဓညံ မံသံ ကုမာရိကာ။

ဒါသီ အဇေဠကဉ္စေဝ၊ ကုက္ကုဋသူကရဟတ္ထီတိ။

၁၀. စတုတ္ထအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁. ခေတ္တဝတ္ထုသုတ္တံ

၁၁၆၁. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ပဌမံ။

၂. ကယဝိက္ကယသုတ္တံ

၁၁၆၂. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ကယဝိက္ကယာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ဒုတိယံ။

၃. ဒူတေယျသုတ္တံ

၁၁၆၃. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဒူတေယျပဟိနဂမနာနုယောဂါ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဒူတေယျပဟိနဂမနာနုယောဂါ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ တတိယံ။

၄. တုလာကူဋသုတ္တံ

၁၁၆၄. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ စတုတ္ထံ။

၅. ဥက္ကောဋနသုတ္တံ

၁၁၆၅. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂါ [ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာဝိယောဂါ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ပဋိဝိရတာ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂါ အပ္ပဋိဝိရတာ။ပေ.။။ ပဉ္စမံ။

၆-၁၁. ဆေဒနာဒိသုတ္တံ

၁၁၆၆-၁၁၇၁. ။ပေ.။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ [သာဟသာကာရာ (က.)] ပဋိဝိရတာ ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ အပ္ပဋိဝိရတာ ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒိဋ္ဌတ္တာ ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

စတုတ္ထအာမကဓညပေယျာလဝဂ္ဂေါ ဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ခေတ္တံ ကာယံ ဒူတေယျဉ္စ၊ တုလာကူဋံ ဥက္ကောဋနံ။

ဆေဒနံ ဝဓဗန္ဓနံ၊ ဝိပရာလောပံ သာဟသန္တိ။

၁၁. ပဉ္စဂတိပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁. မနုဿစုတိနိရယသုတ္တံ

၁၁၇၂. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ နခသိခါယံ ပံသုံ အာရောပေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ – ယော ဝါယံ မယာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော, အယံ ဝါ မဟာပထဝီ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ – မဟာပထဝီ; အပ္ပမတ္တကာယံ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ မဟာပထဝိံ ဥပနိဓါယ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော’’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ မနုဿာ စုတာ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ မနုဿာ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ ပဌမံ။

၂. မနုဿစုတိတိရစ္ဆာနသုတ္တံ

၁၁၇၃. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ မနုဿာ စုတာ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ မနုဿာ စုတာ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ ဒုတိယံ။

၃. မနုဿစုတိပေတ္တိဝိသယသုတ္တံ

၁၁၇၄. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ မနုဿာ စုတာ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ မနုဿာ စုတာ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ တတိယံ။

၄-၅-၆. မနုဿစုတိဒေဝနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၇၅-၁၁၇၇. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ မနုဿာ စုတာ ဒေဝေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ မနုဿာ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ ဆဋ္ဌံ။

၇-၉. ဒေဝစုတိနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၇၈-၁၁၈၀. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဒေဝါ စုတာ ဒေဝေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဒေဝါ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ နဝမံ။

၁၀-၁၂. ဒေဝမနုဿနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၈၁-၁၁၈၃. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ဒေဝါ စုတာ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ဒေဝါ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ ဒွါဒသမံ။

၁၃-၁၅. နိရယမနုဿနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၈၄-၁၁၈၆. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ နိရယာ စုတာ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ နိရယာ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ ပန္နရသမံ။

၁၆-၁၈. နိရယဒေဝနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၈၇-၁၁၈၉. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ နိရယာ စုတာ ဒေဝေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ နိရယာ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ အဋ္ဌာရသမံ။

၁၉-၂၁. တိရစ္ဆာနမနုဿနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၉၀-၁၁၉၂. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ တိရစ္ဆာနယောနိယာ စုတာ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ တိရစ္ဆာနယောနိယာ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ ဧကဝီသတိမံ။

၂၂-၂၄. တိရစ္ဆာနဒေဝနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၉၃-၁၁၉၅. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ တိရစ္ဆာနယောနိယာ စုတာ ဒေဝေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ တိရစ္ဆာနယောနိယာ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ စတုဝီသတိမံ။

၂၅-၂၇. ပေတ္တိမနုဿနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၉၆-၁၁၉၈. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ပေတ္တိဝိသယာ စုတာ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ပေတ္တိဝိသယာ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ သတ္တဝီသတိမံ။

၂၈-၂၉. ပေတ္တိဒေဝနိရယာဒိသုတ္တံ

၁၁၉၉-၁၂၀၀. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ပေတ္တိဝိသယာ စုတာ ဒေဝေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ပေတ္တိဝိသယာ စုတာ နိရယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ပေတ္တိဝိသယာ စုတာ ဒေဝေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ပေတ္တိဝိသယာ စုတာ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပစ္စာဇာယန္တိ။ပေ.။။ ဧကူနတိံသတိမံ။

၃၀. ပေတ္တိဒေဝပေတ္တိဝိသယသုတ္တံ

၁၂၀၁. ။ပေ.။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ ပေတ္တိဝိသယာ စုတာ ဒေဝေသု ပစ္စာဇာယန္တိ; အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ ပေတ္တိဝိသယာ စုတာ ပေတ္တိဝိသယေ ပစ္စာဇာယန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒိဋ္ဌတ္တာ ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ။ ကတမေသံ စတုန္နံ ? ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ, ဒုက္ခသမုဒယဿ အရိယသစ္စဿ, ဒုက္ခနိရောဓဿ အရိယသစ္စဿ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။ တိံသတိမံ။

ပဉ္စဂတိပေယျာလဝဂ္ဂေါ ဧကာဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မနုဿတော စုတာ ဆာပိ၊ ဒေဝါ စုတာ နိရယတော။

တိရစ္ဆာနပေတ္တိဝိသယာ၊ တိံသမတ္တော ဂတိဝဂ္ဂေါတိ။

သစ္စသံယုတ္တံ ဒွါဒသမံ။

မဟာဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မဂ္ဂဗောဇ္ဈင်္ဂံ သတိယာ၊ ဣန္ဒ္ရိယံ သမ္မပ္ပဓါနံ။

ဗလိဒ္ဓိပါဒါနုရုဒ္ဓါ၊ ဈာနာနာပါနသံယုတံ။

သောတာပတ္တိ သစ္စဉ္စာတိ၊ မဟာဝဂ္ဂေါတိ ဝုစ္စတီတိ။

မဟာဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။