သောတာပတ္တိသံယုတ္တံ

၁၁. သောတာပတ္တိသံယုတ္တံ

၁. ဝေဠုဒွါရဝဂ္ဂေါ

၁. စက္ကဝတ္တိရာဇသုတ္တံ

၉၉၇. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ [စက္ကဝတ္တိ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] စတုန္နံ ဒီပါနံ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ သဟဗျတံ, သော တတ္ထ နန္ဒနေ ဝနေ အစ္ဆရာသံဃပရိဝုတော ဒိဗ္ဗေဟိ စ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ, သော စတူဟိ ဓမ္မေဟိ အသမန္နာဂတော, အထ ခေါ သော အပရိမုတ္တောဝ [အပရိမုတ္တော စ (သျာ. ကံ. က.)] နိရယာ အပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ အပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ အပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။ ကိဉ္စာပိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပိဏ္ဍိယာလောပေန ယာပေတိ, နန္တကာနိ စ ဓါရေတိ, သော စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော, အထ ခေါ သော ပရိမုတ္တော [ပရိမုတ္တော စ (သျာ. ကံ. က.)] နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ’’။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ ။ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’တိ။ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ယဒိဒံ – စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ, ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသံဃော အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’တိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ အစ္ဆိဒ္ဒေဟိ အသဗလေဟိ အကမ္မာသေဟိ ဘုဇိဿေဟိ ဝိညုပ္ပသတ္ထေဟိ အပရာမဋ္ဌေဟိ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ယော စ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဒီပါနံ ပဋိလာဘော, ယော စတုန္နံ ဓမ္မာနံ ပဋိလာဘော စတုန္နံ ဒီပါနံ ပဋိလာဘော စတုန္နံ ဓမ္မာနံ ပဋိလာဘဿ ကလံ နာဂ္ဃတိ သောဠသိ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂. ဗြဟ္မစရိယောဂဓသုတ္တံ

၉၉၈. ‘‘စတူဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန [ဝတွာ (သီ. ဣ.) ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသု] သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ယေသံ သဒ္ဓါ စ သီလဉ္စ၊ ပသာဒေါ ဓမ္မဒဿနံ။

တေ ဝေ ကာလေန ပစ္စေန္တိ၊ ဗြဟ္မစရိယောဂဓံ သုခ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒီဃာဝုဥပါသကသုတ္တံ

၉၉၉. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒီဃာဝု ဥပါသကော အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ ဒီဃာဝု ဥပါသကော ပိတရံ ဇောတိကံ ဂဟပတိံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဂဟပတိ, ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒ – ‘ဒီဃာဝု, ဘန္တေ , ဥပါသကော အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယေန ဒီဃာဝုဿ ဥပါသကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, တာတာ’’တိ ခေါ ဇောတိကော ဂဟပတိ ဒီဃာဝုဿ ဥပါသကဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇောတိကော ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒီဃာဝု, ဘန္တေ, ဥပါသကော အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော ။ သော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယေန ဒီဃာဝုဿ ဥပါသကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။

အထ ခေါ ဘဂဝါ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဒီဃာဝုဿ ဥပါသကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဒီဃာဝုံ ဥပါသကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ တေ, ဒီဃာဝု, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ, နော အဘိက္ကမန္တိ; ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ, ဘန္တေ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ; အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော’’တိ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တေ, ဒီဃာဝု, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဘဝိဿာမိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဘဝိဿာမိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ’။ ဧဝဉှိ တေ, ဒီဃာဝု, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘ယာနိမာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ စတ္တာရိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ ဒေသိတာနိ, သံဝိဇ္ဇန္တေ တေ ဓမ္မာ မယိ, အဟဉ္စ တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမိ။ အဟဉှိ, ဘန္တေ, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟီ’’တိ ။ ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ, ဒီဃာဝု, ဣမေသု စတူသု သောတာပတ္တိယင်္ဂေသု ပတိဋ္ဌာယ ဆ ဝိဇ္ဇာဘာဂိယေ ဓမ္မေ ဥတ္တရိ ဘာဝေယျာသိ။ ဣဓ တွံ, ဒီဃာဝု, သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ, အနိစ္စေ ဒုက္ခသညီ, ဒုက္ခေ အနတ္တသညီ ပဟာနသညီ ဝိရာဂသညီ နိရောဓသညီတိ။ ဧဝဉှိ တေ, ဒီဃာဝု, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘ယေမေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဆ ဝိဇ္ဇာဘာဂိယာ ဓမ္မာ ဒေသိတာ, သံဝိဇ္ဇန္တေ တေ ဓမ္မာ မယိ, အဟဉ္စ တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမိ။ အဟဉှိ, ဘန္တေ, သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရာမိ, အနိစ္စေ ဒုက္ခသညီ, ဒုက္ခေ အနတ္တသညီ ပဟာနသညီ ဝိရာဂသညီ နိရောဓသညီ။ အပိ စ မေ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘မာ ဟေဝါယံ ဇောတိကော ဂဟပတိ မမစ္စယေန ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇီ’’’တိ [အာပဇ္ဇတိ (က.)]။ ‘‘မာ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဧဝံ မနသာကာသိ။ ဣင်္ဃ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ယဒေဝ တေ ဘဂဝါ အာဟ, တဒေဝ တွံ သာဓုကံ မနသိ ကရောဟီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဒီဃာဝုံ ဥပါသကံ ဣမိနာ ဩဝါဒေန ဩဝဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဒီဃာဝု ဥပါသကော အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ကာလမကာသိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ယော သော, ဘန္တေ, ဒီဃာဝု နာမ ဥပါသကော ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဩဝါဒေန ဩဝဒိတော သော ကာလင်္ကတော။ တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ? ‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ဥပါသကော, ပစ္စပါဒိ [အဟောသိ သစ္စဝါဒီ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ဓမ္မဿာနုဓမ္မံ, န စ မံ ဓမ္မာဓိကရဏံ [န စ ဓမ္မာဓိကရဏံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ဝိဟေသေသိ [ဝိဟေဌေသိ (ဣတိပိ အညတ္ထ)]။ ဒီဃာဝု, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသကော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဌမသာရိပုတ္တသုတ္တံ

၁၀၀၀. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိနံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မာနံ သမန္နာဂမနဟေတု ဧဝမယံ ပဇာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ ? ‘‘စတုန္နံ ခေါ, အာဝုသော, ဓမ္မာနံ သမန္နာဂမနဟေတု ဧဝမယံ ပဇာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓါဝုသော, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေသံ ခေါ, အာဝုသော, စတုန္နံ ဓမ္မာနံ သမန္နာဂမနဟေတု ဧဝမယံ ပဇာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုတိယသာရိပုတ္တသုတ္တံ

၁၀၀၁. အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သောတာပတ္တိယင်္ဂံ, သောတာပတ္တိယင်္ဂ’န္တိ ဟိဒံ, သာရိပုတ္တ, ဝုစ္စတိ။ ကတမံ နု ခေါ သာရိပုတ္တ, သောတာပတ္တိယင်္ဂ’’န္တိ? ‘‘သပ္ပုရိသသံသေဝေါ ဟိ, ဘန္တေ, သောတာပတ္တိယင်္ဂံ, သဒ္ဓမ္မဿဝနံ သောတာပတ္တိယင်္ဂံ, ယောနိသောမနသိကာရော သောတာပတ္တိယင်္ဂံ, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ သောတာပတ္တိယင်္ဂ’’န္တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! သပ္ပုရိသသံသေဝေါ ဟိ, သာရိပုတ္တ, သောတာပတ္တိယင်္ဂံ, သဒ္ဓမ္မဿဝနံ သောတာပတ္တိယင်္ဂံ, ယောနိသောမနသိကာရော သောတာပတ္တိယင်္ဂံ, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ သောတာပတ္တိယင်္ဂံ’’။

‘‘‘သောတော, သောတော’တိ ဟိဒံ, သာရိပုတ္တ, ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, သောတော’’တိ? ‘‘အယမေဝ ဟိ, ဘန္တေ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သောတော, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော, သမ္မာဝါစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝေါ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓီ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! အယမေဝ ဟိ, သာရိပုတ္တ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သောတော, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ’’။

‘‘‘သောတာပန္နော , သောတာပန္နော’တိ ဟိဒံ, သာရိပုတ္တ, ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, သောတာပန္နော’’တိ ? ‘‘ယော ဟိ, ဘန္တေ, ဣမိနာ အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန သမန္နာဂတော အယံ ဝုစ္စတိ သောတာပန္နော, သွာယံ အာယသ္မာ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! ယော ဟိ, သာရိပုတ္တ, ဣမိနာ အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန သမန္နာဂတော အယံ ဝုစ္စတိ သောတာပန္နော, သွာယံ အာယသ္မာ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ထပတိသုတ္တံ

၁၀၀၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော သာဓုကေ ပဋိဝသန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အဿောသုံ ခေါ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော – ‘‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’’တိ။

အထ ခေါ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော မဂ္ဂေ ပုရိသံ ဌပေသုံ – ‘‘ယဒါ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ပဿေယျာသိ ဘဂဝန္တံ အာဂစ္ဆန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ, အထ အမှာကံ အာရောစေယျာသီ’’တိ။ ဒွီဟတီဟံ ဌိတော ခေါ သော ပုရိသော အဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ယေန ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဣသိဒတ္တပုရာဏေ ထပတယော ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ သော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဂစ္ဆတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညထာ’’တိ။

အထ ခေါ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိံသု။ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ယေန အညတရံ ရုက္ခမူလံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ယဒါ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘သာဝတ္ထိယာ ကောသလေသု စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘သာဝတ္ထိယာ ကောသလေသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ , ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ကောသလေဟိ မလ္လေသု စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ , ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ကောသလေဟိ မလ္လေသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘မလ္လေဟိ ဝဇ္ဇီသု စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘မလ္လေဟိ ဝဇ္ဇီသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ဝဇ္ဇီဟိ ကာသီသု စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ဝဇ္ဇီဟိ ကာသီသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ကာသီဟိ မာဂဓေ စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ကာသီဟိ မာဂဓေ စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ အနပ္ပကာ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ အနပ္ပကံ ဒေါမနဿံ – ‘ဒူရေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘မာဂဓေဟိ ကာသီသု စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ , ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘မာဂဓေဟိ ကာသီသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ကာသီဟိ ဝဇ္ဇီသု စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ကာသီဟိ ဝဇ္ဇီသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ဝဇ္ဇီဟိ မလ္လေသု စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ဝဇ္ဇီဟိ မလ္လေသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘မလ္လေဟိ ကောသလေ စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘မလ္လေဟိ ကောသလေ စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘ကောသလေဟိ သာဝတ္ထိံ စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ ဘဝိဿတီ’တိ။ ယဒါ ပန မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သုဏာမ – ‘သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ’တိ, ဟောတိ အနပ္ပကာ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ အနပ္ပကံ သောမနဿံ – ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ထပတယော, သမ္ဗာဓေါ ဃရာဝါသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ အလဉ္စ ပန ဝေါ, ထပတယော, အပ္ပမာဒါယာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ နော, ဘန္တေ, ဧတမှာ သမ္ဗာဓါ အညော သမ္ဗာဓေါ သမ္ဗာဓတရော စေဝ သမ္ဗာဓသင်္ခါတတရော စာ’’တိ။ ‘‘ကတမော ပန ဝေါ, ထပတယော, ဧတမှာ သမ္ဗာဓါ အညော သမ္ဗာဓေါ သမ္ဗာဓတရော စေဝ သမ္ဗာဓသင်္ခါတတရော စာ’’တိ?

‘‘ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ယဒါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥယျာနဘူမိံ နိယျာတုကာမော ဟောတိ, ယေ တေ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ နာဂါ ဩပဝယ္ဟာ တေ ကပ္ပေတွာ, ယာ တာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ပဇာပတိယော ပိယာ မနာပါ တာ ဧကံ ပုရတော ဧကံ ပစ္ဆတော နိသီဒါပေမ။ တာသံ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဘဂိနီနံ ဧဝရူပေါ ဂန္ဓော ဟောတိ, သေယျထာပိ နာမ ဂန္ဓကရဏ္ဍကဿ တာဝဒေဝ ဝိဝရိယမာနဿ, ယထာ တံ ရာဇကညာနံ ဂန္ဓေန ဝိဘူသိတာနံ။ တာသံ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဘဂိနီနံ ဧဝရူပေါ ကာယသမ္ဖဿော ဟောတိ, သေယျထာပိ နာမ တူလပိစုနော ဝါ ကပ္ပါသပိစုနော ဝါ, ယထာ တံ ရာဇကညာနံ သုခေဓိတာနံ။ တသ္မိံ ခေါ ပန, ဘန္တေ, သမယေ နာဂေါပိ ရက္ခိတဗ္ဗော ဟောတိ, တာပိ ဘဂိနိယော ရက္ခိတဗ္ဗာ ဟောန္တိ, အတ္တာပိ ရက္ခိတဗ္ဗော ဟောတိ။ န ခေါ ပန မယံ, ဘန္တေ, အဘိဇာနာမ တာသု ဘဂိနီသု ပါပကံ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတာ။ အယံ ခေါ နော, ဘန္တေ, ဧတမှာ သမ္ဗာဓါ အညော သမ္ဗာဓေါ သမ္ဗာဓတရော စေဝ သမ္ဗာဓသင်္ခါတတရော စာ’’တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ထပတယော, သမ္ဗာဓေါ ဃရာဝါသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ အလဉ္စ ပန ဝေါ, ထပတယော, အပ္ပမာဒါယ။ စတူဟိ ခေါ, ထပတယော, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ထပတယော, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဇ္ဈာဂါရံ ဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော။ ဣမေဟိ ခေါ, ထပတယော, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

‘‘တုမှေ ခေါ, ထပတယော, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ ကုလေ ဒေယျဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ အပ္ပဋိဝိဘတ္တံ သီလဝန္တေဟိ ကလျာဏဓမ္မေဟိ။ တံ ကိံ မညထ, ထပတယော, ကတိဝိဓါ တေ ကောသလေသု မနုဿာ ယေ တုမှာကံ သမသမာ, ယဒိဒံ – ဒါနသံဝိဘာဂေ’’တိ? ‘‘လာဘာ နော, ဘန္တေ, သုလဒ္ဓံ နော, ဘန္တေ! ယေသံ နော ဘဂဝါ ဧဝံ ပဇာနာတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဝေဠုဒွါရေယျသုတ္တံ

၁၀၀၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဝေဠုဒွါရံ နာမ ကောသလာနံ ဗြာဟ္မဏဂါမော တဒဝသရိ။ အဿောသုံ ခေါ တေ ဝေဠုဒွါရေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ဝေဠုဒွါရံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ [ဘဂဝါတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ’။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဝေဠုဒွါရေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု; သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတော သန္တိကေ နာမဂေါတ္တံ သာဝေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ တုဏှီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဝေဠုဒွါရေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မယံ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝံကာမာ ဧဝံဆန္ဒာ ဧဝံအဓိပ္ပါယာ – ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသေယျာမ, ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘဝေယျာမ, မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓါရေယျာမ, ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယေယျာမ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျာမ။ တေသံ နော ဘဝံ ဂေါတမော အမှာကံ ဧဝံကာမာနံ ဧဝံဆန္ဒာနံ ဧဝံအဓိပ္ပါယာနံ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယထာ မယံ ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသေယျာမ။ပေ.။ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျာမာ’’တိ။

‘‘အတ္တူပနာယိကံ ဝေါ, ဂဟပတယော, ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ တေ ဝေဠုဒွါရေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဂဟပတယော, အတ္တုပနာယိကော ဓမ္မပရိယာယော? ဣဓ, ဂဟပတယော, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါသ္မိ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ ယော ခေါ မံ ဇီဝိတုကာမံ အမရိတုကာမံ သုခကာမံ ဒုက္ခပ္ပဋိကူလံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ, န မေတံ အဿ ပိယံ မနာပံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ပရံ ဇီဝိတုကာမံ အမရိတုကာမံ သုခကာမံ ဒုက္ခပ္ပဋိကူလံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျံ, ပရဿပိ တံ အဿ အပ္ပိယံ အမနာပံ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ပရဿ ပေသော ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ကထာဟံ ပရံ တေန သံယောဇေယျ’န္တိ! သော ဣတိ ပဋိသင်္ခါယ အတ္တနာ စ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပရဉ္စ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိယာ သမာဒပေတိ, ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိယာ စ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဧဝမဿာယံ ကာယသမာစာရော တိကောဋိပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယော ခေါ မေ အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒိယေယျ, န မေတံ အဿ ပိယံ မနာပံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ပရဿ အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒိယေယျံ, ပရဿပိ တံ အဿ အပ္ပိယံ အမနာပံ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ပရဿ ပေသော ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ကထာဟံ ပရံ တေန သံယောဇေယျ’န္တိ ! သော ဣတိ ပဋိသင်္ခါယ အတ္တနာ စ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပရဉ္စ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏိယာ သမာဒပေတိ, အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏိယာ စ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဧဝမဿာယံ ကာယသမာစာရော တိကောဋိပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယော ခေါ မေ ဒါရေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျ, န မေတံ အဿ ပိယံ မနာပံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ပရဿ ဒါရေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျံ, ပရဿပိ တံ အဿ အပ္ပိယံ အမနာပံ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ပရဿ ပေသော ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ကထာဟံ ပရံ တေန သံယောဇေယျ’န္တိ! သော ဣတိ ပဋိသင်္ခါယ အတ္တနာ စ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပရဉ္စ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏိယာ သမာဒပေတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏိယာ စ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဧဝမဿာယံ ကာယသမာစာရော တိကောဋိပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယော ခေါ မေ မုသာဝါဒေန အတ္ထံ ဘဉ္ဇေယျ, န မေတံ အဿ ပိယံ မနာပံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ပရဿ မုသာဝါဒေန အတ္ထံ ဘဉ္ဇေယျံ, ပရဿပိ တံ အဿ အပ္ပိယံ အမနာပံ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ပရဿ ပေသော ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ကထာဟံ ပရံ တေန သံယောဇေယျ’န္တိ! သော ဣတိ ပဋိသင်္ခါယ အတ္တနာ စ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပရဉ္စ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏိယာ သမာဒပေတိ, မုသာဝါဒါ ဝေရမဏိယာ စ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဧဝမဿာယံ ဝစီသမာစာရော တိကောဋိပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ယော ခေါ မံ ပိသုဏာယ ဝါစာယ မိတ္တေ ဘိန္ဒေယျ [မိတ္တေဟိ ဘေဒေယျ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)], န မေတံ အဿ ပိယံ မနာပံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ပရံ ပိသုဏာယ ဝါစာယ မိတ္တေ ဘိန္ဒေယျံ, ပရဿပိ တံ အဿ အပ္ပိယံ အမနာပံ။ပေ.။ ဧဝမဿာယံ ဝစီသမာစာရော တိကောဋိပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ယော ခေါ မံ ဖရုသာယ ဝါစာယ သမုဒါစရေယျ, န မေတံ အဿ ပိယံ မနာပံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ပရံ ဖရုသာယ ဝါစာယ သမုဒါစရေယျံ, ပရဿပိ တံ အဿ အပ္ပိယံ အမနာပံ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော။ပေ.။ ဧဝမဿာယံ ဝစီသမာစာရော တိကောဋိပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယော ခေါ မံ သမ္ဖဘာသေန သမ္ဖပ္ပလာပဘာသေန သမုဒါစရေယျ, န မေတံ အဿ ပိယံ မနာပံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ပရံ သမ္ဖဘာသေန သမ္ဖပ္ပလာပဘာသေန သမုဒါစရေယျံ, ပရဿပိ တံ အဿ အပ္ပိယံ အမနာပံ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ပရဿ ပေသော ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ။ ယော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော အပ္ပိယော အမနာပေါ, ကထာဟံ ပရံ တေန သံယောဇေယျ’န္တိ! သော ဣတိ ပဋိသင်္ခါယ အတ္တနာ စ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ , ပရဉ္စ သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏိယာ သမာဒပေတိ, သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏိယာ စ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဧဝမဿာယံ ဝစီသမာစာရော တိကောဋိပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ။

‘‘သော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ; ဓမ္မေ ။ပေ.။ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ယတော ခေါ, ဂဟပတယော, အရိယသာဝကော ဣမေဟိ သတ္တဟိ သဒ္ဓမ္မေဟိ [ဓမ္မေဟိ (သီ.)] သမန္နာဂတော ဟောတိ ဣမေဟိ စတူဟိ အာကင္ခိယေဟိ ဌာနေဟိ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ [ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိယော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.), ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိကော (က.)] ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဝေဠုဒွါရေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဧတေ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတေ [ပါဏုပေတံ (က.)] သရဏံ ဂတေ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ပဌမဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ္တံ

၁၀၀၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဉာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သာဠ္ဟော နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော; တဿ ကာ ဂတိ ကော အဘိသမ္ပရာယော? နန္ဒာ နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနီ ကာလင်္ကတာ; တဿာ ကာ ဂတိ ကော အဘိသမ္ပရာယော? သုဒတ္တော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော ကာလင်္ကတော; တဿ ကာ ဂတိ ကော အဘိသမ္ပရာယော? သုဇာတာ နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသိကာ ကာလင်္ကတာ; တဿာ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ?

‘‘သာဠ္ဟော , အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ နန္ဒာ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနီ ကာလင်္ကတာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနီ အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ သုဒတ္တော, အာနန္ဒ, ဥပါသကော ကာလင်္ကတော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမီ; သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတိ။ သုဇာတာ, အာနန္ဒ, ဥပါသိကာ ကာလင်္ကတာ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ။

‘‘အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပနေတံ, အာနန္ဒ, ယံ မနုဿဘူတော ကာလံ ကရေယျ; တသ္မိံ တသ္မိံ စေ မံ ကာလင်္ကတေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိဿထ။ ဝိဟေသာ ပေသာ, အာနန္ဒ, အဿ တထာဂတဿ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ , ဓမ္မာဒါသံ နာမ ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေဿာမိ; ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’။

‘‘ကတမော စ သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသော ဓမ္မပရိယာယော; ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’?

‘‘ဣဓ, အာနန္ဒ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အယံ ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသော ဓမ္မပရိယာယော; ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

(တီဏိပိ သုတ္တန္တာနိ ဧကနိဒါနာနိ)။

၉. ဒုတိယဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ္တံ

၁၀၀၅. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အသောကော နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော; တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? အသောကာ နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနီ ကာလင်္ကတာ။ပေ.။ အသောကော နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသကော ကာလင်္ကတော။ပေ.။ အသောကာ နာမ, ဘန္တေ, ဥပါသိကာ ကာလင်္ကတာ; တဿာ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ?

‘‘အသောကော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ပေ.။ (ပုရိမဝေယျာကရဏေန ဧကနိဒါနံ)။

‘‘အယံ ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသော ဓမ္မပရိယာယော; ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. တတိယဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ္တံ

၁၀၀၆. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကက္ကဋော နာမ, ဘန္တေ, ဉာတိကေ ဥပါသကော ကာလင်္ကတော; တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော? ကဠိဘော နာမ, ဘန္တေ, ဉာတိကေ ဥပါသကော။ပေ.။ နိကတော နာမ, ဘန္တေ, ဉာတိကေ ဥပါသကော။ပေ.။ ကဋိဿဟော နာမ, ဘန္တေ, ဉာတိကေ ဥပါသကော။ပေ.။ တုဋ္ဌော နာမ, ဘန္တေ, ဉာတိကေ ဥပါသကော။ပေ.။ သန္တုဋ္ဌော နာမ, ဘန္တေ, ဉာတိကေ ဥပါသကော။ပေ.။ ဘဒ္ဒေါ နာမ, ဘန္တေ, ဉာတိကေ ဥပါသကော။ပေ.။ သုဘဒ္ဒေါ နာမ, ဘန္တေ, ဉာတိကေ ဥပါသကော ကာလင်္ကတော; တဿ ကာ ဂတိ ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ?

‘‘ကက္ကဋော , အာနန္ဒ, ဥပါသကော ကာလင်္ကတော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ ကဠိဘော, အာနန္ဒ ။ပေ.။ နိကတော, အာနန္ဒ။ပေ.။ ကဋိဿဟော, အာနန္ဒ ။ပေ.။ တုဋ္ဌော, အာနန္ဒ။ပေ.။ သန္တုဋ္ဌော, အာနန္ဒ။ပေ.။ ဘဒ္ဒေါ, အာနန္ဒ။ပေ.။ သုဘဒ္ဒေါ, အာနန္ဒ, ဥပါသကော ကာလင်္ကတော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ (သဗ္ဗေ ဧကဂတိကာ ကာတဗ္ဗာ)။

‘‘ပရောပညာသ, အာနန္ဒ, ဉာတိကေ ဥပါသကာ ကာလင်္ကတာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ သာဓိကနဝုတိ, အာနန္ဒ, ဉာတိကေ ဥပါသကာ ကာလင်္ကတာ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနော; သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ။ ဆာတိရေကာနိ ခေါ, အာနန္ဒ, ပဉ္စသတာနိ ဉာတိကေ ဥပါသကာ ကာလင်္ကတာ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ။

‘‘အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပနေတံ, အာနန္ဒ, ယံ မနုဿဘူတော ကာလံ ကရေယျ; တသ္မိံ တသ္မိံ စေ မံ ကာလင်္ကတေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိဿထ။ ဝိဟေသာ ပေသာ, အာနန္ဒ, အဿ တထာဂတဿ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသံ နာမ ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေဿာမိ; ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’။

‘‘ကတမော စ သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသော ဓမ္မပရိယာယော; ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’။

‘‘ဣဓါနန္ဒ , အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အယံ ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဓမ္မာဒါသော ဓမ္မပရိယာယော; ယေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’တိ။ ဒသမံ။

ဝေဠုဒွါရဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ရာဇာ ဩဂဓဒီဃာဝု၊ သာရိပုတ္တာပရေ ဒုဝေ။

ထပတီ ဝေဠုဒွါရေယျာ၊ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ တယောတိ။

၂. ရာဇကာရာမဝဂ္ဂေါ

၁. သဟဿဘိက္ခုနိသံဃသုတ္တံ

၁၀၀၇. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ရာဇကာရာမေ။ အထ ခေါ သဟဿဘိက္ခုနိသံဃော [သဟဿော ဘိက္ခုနိသံဃော (သီ.)] ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘စတူဟိ ခေါ, ဘိက္ခုနိယော, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခုနိယော, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခုနိယော, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၁၀၀၈. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏာ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒယဂါမိနိံ နာမ ပဋိပဒံ ပညပေန္တိ။ တေ သာဝကံ ဧဝံ သမာဒပေန္တိ – ‘ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ကာလဿေဝ ဥဋ္ဌာယ ပါစီနမုခေါ ယာဟိ။ သော တွံ မာ သောဗ္ဘံ ပရိဝဇ္ဇေဟိ, မာ ပပါတံ, မာ ခါဏုံ, မာ ကဏ္ဍကဌာနံ [ကဏ္ဍကံ ဌာနံ (ဣ. က.)], မာ စန္ဒနိယံ, မာ ဩဠိဂလ္လံ။ ယတ္ထ [ယတ္ထေဝ (သျာ. ကံ.), ယာနိ ဝါ (သီ.)] ပပတေယျာသိ တတ္ထေဝ မရဏံ အာဂမေယျာသိ။ ဧဝံ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿသီ’’’တိ။

‘‘တံ ခေါ ပနေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြာဟ္မဏာနံ ဗာလဂမနမေတံ [ဗာလာနံ ဂမနမေတံ (သီ.)] မူဠှဂမနမေတံ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ အဟဉ္စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယဿ ဝိနယေ ဥဒယဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပညပေမိ; ယာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ကတမာ စ သာ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ; ယာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ။ပေ.။ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ; ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အယံ ခေါ သာ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ။ပေ.။ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. အာနန္ဒတ္ထေရသုတ္တံ

၁၀၀၉. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိနံ ခေါ, အာဝုသော အာနန္ဒ , ဓမ္မာနံ ပဟာနာ, ကတိနံ ဓမ္မာနံ သမန္နာဂမနဟေတု, ဧဝမယံ ပဇာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ? ‘‘စတုန္နံ ခေါ, အာဝုသော, ဓမ္မာနံ ပဟာနာ, စတုန္နံ ဓမ္မာနံ သမန္နာဂမနဟေတု, ဧဝမယံ ပဇာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ယထာရူပေန ခေါ, အာဝုသော, ဗုဒ္ဓေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပဿ ဗုဒ္ဓေ အပ္ပသာဒေါ န ဟောတိ။ ယထာရူပေန စ ခေါ, အာဝုသော, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော သုတဝါ အရိယသာဝကော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပဿ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’’တိ။

‘‘ယထာရူပေန စ ခေါ, အာဝုသော, ဓမ္မေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပဿ ဓမ္မေ အပ္ပသာဒေါ န ဟောတိ။ ယထာရူပေန စ ခေါ, အာဝုသော, ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော သုတဝါ အရိယသာဝကော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပဿ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ ဟောတိ – သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော။ပေ.။ ဝိညူဟီတိ။

‘‘ယထာရူပေန စ ခေါ, အာဝုသော, သံဃေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပဿ သံဃေ အပ္ပသာဒေါ န ဟောတိ။ ယထာရူပေန စ ခေါ, အာဝုသော, သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော သုတဝါ အရိယသာဝကော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပဿ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ ဟောတိ – သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။

‘‘ယထာရူပေန စ ခေါ, အာဝုသော, ဒုဿီလ္ယေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပဿ ဒုဿီလ္ယံ န ဟောတိ။ ယထာရူပေဟိ စ ခေါ, အာဝုသော, အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော သုတဝါ အရိယသာဝကော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပါနိ အရိယကန္တာနိ သီလာနိ ဟောန္တိ အခဏ္ဍာနိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, အာဝုသော, စတုန္နံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာ ဣမေသံ စတုန္နံ ဓမ္မာနံ သမန္နာဂမနဟေတု ဧဝမယံ ပဇာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုဂ္ဂတိဘယသုတ္တံ

၁၀၁၀. ‘‘စတူဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သဗ္ဗဒုဂ္ဂတိဘယံ သမတိက္ကန္တော ဟောတိ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သဗ္ဗဒုဂ္ဂတိဘယံ သမတိက္ကန္တော ဟောတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတဘယသုတ္တံ

၁၀၁၁. ‘‘စတူဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သဗ္ဗဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတဘယံ သမတိက္ကန္တော ဟောတိ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သဗ္ဗဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတဘယံ သမတိက္ကန္တော ဟောတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပဌမမိတ္တာမစ္စသုတ္တံ

၁၀၁၂. ‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, အနုကမ္ပေယျာထ, ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ – မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ – တေ, ဘိက္ခဝေ, စတူသု သောတာပတ္တိယင်္ဂေသု သမာဒပေတဗ္ဗာ , နိဝေသေတဗ္ဗာ, ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။ ကတမေသု စတူသု? ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေ သမာဒပေတဗ္ဗာ, နိဝေသေတဗ္ဗာ, ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေသု သီလေသု သမာဒပေတဗ္ဗာ, နိဝေသေတဗ္ဗာ, ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ အခဏ္ဍေသု။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေသု။ ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, အနုကမ္ပေယျာထ , ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ – မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ – တေ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသု စတူသု သောတာပတ္တိယင်္ဂေသု သမာဒပေတဗ္ဗာ, နိဝေသေတဗ္ဗာ, ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဒုတိယမိတ္တာမစ္စသုတ္တံ

၁၀၁၃. ‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, အနုကမ္ပေယျာထ, ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ – မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ – တေ, ဘိက္ခဝေ, စတူသု သောတာပတ္တိယင်္ဂေသု သမာဒပေတဗ္ဗာ, နိဝေသေတဗ္ဗာ, ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။ ကတမေသု စတူသု? ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေ သမာဒပေတဗ္ဗာ, နိဝေသေတဗ္ဗာ, ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’’တိ။

‘‘သိယာ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ အညထတ္တံ – ပထဝီဓါတုယာ, အာပေါဓါတုယာ, တေဇောဓါတုယာ, ဝါယောဓါတုယာ – န တွေဝ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ သိယာ အညထတ္တံ။ တတ္ရိဒံ အညထတ္တံ – သော ဝတ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ ပေတ္တိဝိသယံ ဝါ ဥပပဇ္ဇိဿတီ’’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ‘‘ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေသု သီလေသု သမာဒပေတဗ္ဗာ, နိဝေသေတဗ္ဗာ, ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ အခဏ္ဍေသု။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေသု။ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ အညထတ္တံ – ပထဝီဓါတုယာ, အာပေါဓါတုယာ, တေဇောဓါတုယာ, ဝါယောဓါတုယာ – န တွေဝ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ သိယာ အညထတ္တံ။ တတ္ရိဒံ အညထတ္တံ – သော ဝတ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ ပေတ္တိဝိသယံ ဝါ ဥပပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, အနုကမ္ပေယျာထ, ယေ စ သောတဗ္ဗံ မညေယျုံ – မိတ္တာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ ဉာတီ ဝါ သာလောဟိတာ ဝါ – တေ, ဘိက္ခဝေ , ဣမေသု စတူသု သောတာပတ္တိယင်္ဂေသု သမာဒပေတဗ္ဗာ, နိဝေသေတဗ္ဗာ, ပတိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ပဌမဒေဝစာရိကသုတ္တံ

၁၀၁၄. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ – ဇေတဝနေ အန္တရဟိတော ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ တာဝတိံသကာယိကာ ဒေဝတာယော ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ တာ ဒေဝတာယော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧတဒဝေါစ –

‘‘သာဓု ခေါ, အာဝုသော, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနံ ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, အာဝုသော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ သာဓု ခေါ, အာဝုသော, ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ သာဓု ခေါ, အာဝုသော, အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနံ ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, အာဝုသော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘သာဓု ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနံ ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ သာဓု ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနံ ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဒုတိယဒေဝစာရိကသုတ္တံ

၁၀၁၅. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ – ဇေတဝနေ အန္တရဟိတော ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ တာဝတိံသကာယိကာ ဒေဝတာယော ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ တာ ဒေဝတာယော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧတဒဝေါစ –

‘‘သာဓု ခေါ, အာဝုသော, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနံ ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, အာဝုသော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ။ သာဓု ခေါ, အာဝုသော, ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနံ ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, အာဝုသော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’’တိ။

‘‘သာဓု ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနံ ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ။ သာဓု ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနံ ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. တတိယဒေဝစာရိကသုတ္တံ

၁၀၁၆. အထ ခေါ ဘဂဝါ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ – ဇေတဝနေ အန္တရဟိတော ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ တာဝတိံသကာယိကာ ဒေဝတာယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ တာ ဒေဝတာယော ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သာဓု ခေါ, အာဝုသော, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနံ ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, အာဝုသော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ။ သာဓု ခေါ, အာဝုသော , ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနံ ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, အာဝုသော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ။

‘‘သာဓု ခေါ, မာရိသ, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနံ ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, မာရိသ, ဧဝမယံ ပဇာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ။ သာဓု ခေါ, မာရိသ, ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနံ ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂမနဟေတု ခေါ, မာရိသ, ဧဝမယံ ပဇာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ။ ဒသမံ။

ရာဇကာရာမဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သဟဿဗြာဟ္မဏာနန္ဒ ၊ ဒုဂ္ဂတိ အပရေ ဒုဝေ။

မိတ္တာမစ္စာ ဒုဝေ ဝုတ္တာ၊ တယော စ ဒေဝစာရိကာတိ။

၃. သရဏာနိဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမမဟာနာမသုတ္တံ

၁၀၁၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ကပိလဝတ္ထု ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဗာဟုဇညံ အာကိဏ္ဏမနုဿံ သမ္ဗာဓဗ္ယူဟံ။ သော ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ဝါ ပယိရုပါသိတွာ မနောဘာဝနီယေ ဝါ ဘိက္ခူ သာယနှသမယံ ကပိလဝတ္ထုံ ပဝိသန္တော; ဘန္တေနပိ [ဝိဗ္ဘန္တေနပိ (သီ.), ဘမန္တေနပိ (က.)] ဟတ္ထိနာ သမာဂစ္ဆာမိ ; ဘန္တေနပိ အဿေန သမာဂစ္ဆာမိ; ဘန္တေနပိ ရထေန သမာဂစ္ဆာမိ; ဘန္တေနပိ သကဋေန သမာဂစ္ဆာမိ; ဘန္တေနပိ ပုရိသေန သမာဂစ္ဆာမိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, တသ္မိံ သမယေ မုဿတေဝ [မုသတေဝ (?)] ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ သတိ, မုဿတိ [မုသတိ (?)] ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ သတိ, မုဿတိ သသံဃံ အာရဗ္ဘ သတိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဣမမှိ စာဟံ သမယေ ကာလံ ကရေယျံ, ကာ မယှံ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’’တိ?

‘‘မာ ဘာယိ, မဟာနာမ, မာ ဘာယိ, မဟာနာမ! အပါပကံ တေ မရဏံ ဘဝိဿတိ အပါပိကာ ကာလံကိရိယာ [ကာလကိရိယာ (သီ. သျာ. ကံ.)]။ ယဿ ကဿစိ, မဟာနာမ, ဒီဃရတ္တံ သဒ္ဓါပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သီလပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ သုတပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ စာဂပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ, တဿ ယော ဟိ ခွါယံ ကာယော ရူဣ စာတုမဟာဘူတိကော [စာတုမ္မဟာဘူတိကော (သီ. သျာ. ကံ.)] မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝေါ ဩဒနကုမ္မာသူပစယော အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော။ တံ ဣဓေဝ ကာကာ ဝါ ခါဒန္တိ ဂိဇ္ဈာ ဝါ ခါဒန္တိ ကုလလာ ဝါ ခါဒန္တိ သုနခါ ဝါ ခါဒန္တိ သိင်္ဂါလာ [သိဂါလာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ ခါဒန္တိ ဝိဝိဓါ ဝါ ပါဏကဇာတာ ခါဒန္တိ; ယဉ္စ ခွဿ စိတ္တံ ဒီဃရတ္တံ သဒ္ဓါပရိဘာဝိတံ။ပေ.။ ပညာပရိဘာဝိတံ တံ ဥဒ္ဓဂါမိ ဟောတိ ဝိသေသဂါမိ။

‘‘သေယျထာပိ, မဟာနာမ, ပုရိသော သပ္ပိကုမ္ဘံ ဝါ တေလကုမ္ဘံ ဝါ ဂမ္ဘီရံ ဥဒကရဟဒံ ဩဂါဟိတွာ ဘိန္ဒေယျ။ တတြ ယာ အဿ သက္ခရာ ဝါ ကဌလာ [ကထလာ (ဣ. က.)] ဝါ သာ အဓေါဂါမီ အဿ, ယဉ္စ ခွဿ တတြ သပ္ပိ ဝါ တေလံ ဝါ တံ ဥဒ္ဓဂါမိ အဿ ဝိသေသဂါမိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာနာမ, ယဿ ကဿစိ ဒီဃရတ္တံ သဒ္ဓါပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ။ပေ.။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ တဿ ယော ဟိ ခွါယံ ကာယော ရူဣ စာတုမဟာဘူတိကော မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝေါ ဩဒနကုမ္မာသူပစယော အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော တံ ဣဓေဝ ကာကာ ဝါ ခါဒန္တိ ဂိဇ္ဈာ ဝါ ခါဒန္တိ ကုလလာ ဝါ ခါဒန္တိ သုနခါ ဝါ ခါဒန္တိ သိင်္ဂါလာ ဝါ ခါဒန္တိ ဝိဝိဓါ ဝါ ပါဏကဇာတာ ခါဒန္တိ; ယဉ္စ ခွဿ စိတ္တံ ဒီဃရတ္တံ သဒ္ဓါပရိဘာဝိတံ။ပေ.။ ပညာပရိဘာဝိတံ တံ ဥဒ္ဓဂါမိ ဟောတိ ဝိသေသဂါမိ။ တုယှံ ခေါ ပန, မဟာနာမ, ဒီဃရတ္တံ သဒ္ဓါပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ။ပေ.။ ပညာပရိဘာဝိတံ စိတ္တံ ။ မာ ဘာယိ, မဟာနာမ , မာ ဘာယိ, မဟာနာမ! အပါပကံ တေ မရဏံ ဘဝိဿတိ, အပါပိကာ ကာလံကိရိယာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယမဟာနာမသုတ္တံ

၁၀၁၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ကပိလဝတ္ထု ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဗာဟုဇညံ အာကိဏ္ဏမနုဿံ သမ္ဗာဓဗ္ယူဟံ။ သော ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ဝါ ပယိရုပါသိတွာ မနောဘာဝနီယေ ဝါ ဘိက္ခူ သာယနှသမယံ ကပိလဝတ္ထုံ ပဝိသန္တော; ဘန္တေနပိ ဟတ္ထိနာ သမာဂစ္ဆာမိ; ဘန္တေနပိ အဿေန သမာဂစ္ဆာမိ; ဘန္တေနပိ ရထေန သမာဂစ္ဆာမိ; ဘန္တေ, နပိ သကဋေန သမာဂစ္ဆာမိ; ဘန္တေ, နပိ ပုရိသေန သမာဂစ္ဆာမိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, တသ္မိံ သမယေ မုဿတေဝ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ သတိ, မုဿတိ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ သတိ, မုဿတိ သသံဃံ အာရဗ္ဘ သတိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဣမမှိ စာဟံ သမယေ ကာလံ ကရေယျံ, ကာ မယှံ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’’တိ?

‘‘မာ ဘာယိ, မဟာနာမ, မာ ဘာယိ, မဟာနာမ! အပါပကံ တေ မရဏံ ဘဝိဿတိ အပါပိကာ ကာလံကိရိယာ။ စတူဟိ ခေါ, မဟာနာမ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။

‘‘သေယျထာပိ , မဟာနာမ, ရုက္ခော ပါစီနနိန္နော ပါစီနပေါဏော ပါစီနပဗ္ဘာရော, သော မူလစ္ဆိန္နော ကတမေန ပပတေယျာ’’တိ? ‘‘ယေန, ဘန္တေ, နိန္နော ယေန ပေါဏော ယေန ပဗ္ဘာရော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာနာမ, ဣမေဟိ စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဂေါဓသက္ကသုတ္တံ

၁၀၁၉. ကပိလဝတ္ထုနိဒါနံ ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဂေါဓါ သက္ကော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဂေါဓံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိဟိ [ကတီဟိ (ဣ. က.) ရူပသိဒ္ဓိ ဩလောကေတဗ္ဗာ] တွံ, ဂေါဓေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာသိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏ’’န္တိ?

‘‘တီဟိ ခွါဟံ, မဟာနာမ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာမိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏံ။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။ ဣမေဟိ ခွါဟံ, မဟာနာမ, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာမိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏံ။

‘‘တွံ ပန, မဟာနာမ, ကတိဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာသိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏ’’န္တိ? ‘‘စတူဟိ ခွါဟံ, ဂေါဓေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာမိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏံ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဂေါဓေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခွါဟံ, ဂေါဓေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာမိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏ’’န္တိ။

‘‘အာဂမေဟိ တွံ, မဟာနာမ, အာဂမေဟိ တွံ, မဟာနာမ! ဘဂဝါဝ ဧတံ ဇာနေယျ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဝါ အသမန္နာဂတံ ဝါ’’တိ။ ‘‘အာယာမ, ဂေါဓေ, ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမေယျာမ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဂေါဓါ စ သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓါဟံ , ဘန္တေ, ယေန ဂေါဓါ သက္ကော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဂေါဓံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကတိဟိ တွံ, ဂေါဓေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာသိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏံ’? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ဂေါဓါ သက္ကော မံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘တီဟိ ခွါဟံ, မဟာနာမ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာမိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏံ။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။ ဣမေဟိ ခွါဟံ, မဟာနာမ, တီဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာမိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏံ။ တွံ ပန, မဟာနာမ, ကတမေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာသိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏ’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တာဟံ, ဘန္တေ, ဂေါဓံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစံ – ‘စတူဟိ ခွါဟံ, ဂေါဓေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာမိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏံ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဂေါဓေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခွါဟံ, ဂေါဓေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ သောတာပန္နပုဂ္ဂလံ အာဇာနာမိ အဝိနိပါတဓမ္မံ နိယတံ သမ္ဗောဓိပရာယဏ’’’န္တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ဂေါဓါ သက္ကော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘အာဂမေဟိ တွံ, မဟာနာမ, အာဂမေဟိ တွံ, မဟာနာမ! ဘဂဝါဝ ဧတံ ဇာနေယျ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဝါ အသမန္နာဂတံ ဝါ’’’တိ။ ‘‘ဣဓ , ဘန္တေ, ကောစိဒေဝ ဓမ္မော သမုပ္ပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဧကတော အဿ ဘဂဝါ ဧကတော ဘိက္ခုသံဃော စ။ ယေနေဝ ဘဂဝါ တေနေဝါဟံ အဿံ။ ဧဝံ ပသန္နံ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓါရေတု။ ဣဓ, ဘန္တေ, ကောစိဒေဝ ဓမ္မော သမုပ္ပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဧကတော အဿ ဘဂဝါ ဧကတော ဘိက္ခုသံဃော ဘိက္ခုနိသံဃော စ။ ယေနေဝ ဘဂဝါ တေနေဝါဟံ အဿံ။ ဧဝံ ပသန္နံ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓါရေတု။ ဣဓ, ဘန္တေ, ကောစိဒေဝ ဓမ္မော သမုပ္ပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဧကတော အဿ ဘဂဝါ ဧကတော ဘိက္ခုသံဃော ဘိက္ခုနိသံဃော စ ဥပါသကာ စ။ ယေနေဝ ဘဂဝါ တေနေဝါဟံ အဿံ။ ဧဝံ ပသန္နံ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓါရေတု။ ဣဓ, ဘန္တေ, ကောစိဒေဝ ဓမ္မော သမုပ္ပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဧကတော အဿ ဘဂဝါ ဧကတော ဘိက္ခုသံဃော ဘိက္ခုနိသံဃော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော စ။ ယေနေဝ ဘဂဝါ တေနေဝါဟံ အဿံ။ ဧဝံ ပသန္နံ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓါရေတု။ ဣဓ, ဘန္တေ, ကောစိဒေဝ ဓမ္မော သမုပ္ပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဧကတော အဿ ဘဂဝါ ဧကတော ဘိက္ခုသံဃော ဘိက္ခုနိသံဃော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော သဒေဝကော စ လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ။ ယေနေဝ ဘဂဝါ တေနေဝါဟံ အဿံ။ ဧဝံ ပသန္နံ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓါရေတူ’’တိ။ ‘‘ဧဝံဝါဒီ တွံ, ဂေါဓေ, မဟာနာမံ သက္ကံ ကိံ ဝဒေသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံဝါဒါဟံ, ဘန္တေ, မဟာနာမံ သက္ကံ န ကိဉ္စိ ဝဒါမိ, အညတြ ကလျာဏာ အညတြ ကုသလာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဌမသရဏာနိသက္ကသုတ္တံ

၁၀၂၀. ကပိလဝတ္ထုနိဒါနံ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သရဏာနိ [သရကာနိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သက္ကော ကာလင်္ကတော ဟောတိ။ သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘‘သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ တတြ သုဒံ သမ္ဗဟုလာ သက္ကာ သင်္ဂမ္မ သမာဂမ္မ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခီယန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! ဧတ္ထ ဒါနိ ကော န သောတာပန္နော ဘဝိဿတိ! ယတြ ဟိ နာမ သရဏာနိ သက္ကော ကာလင်္ကတော; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ။ သရဏာနိ သက္ကော သိက္ခာဒုဗ္ဗလ္ယမာပါဒိ, မဇ္ဇပါနံ အပါယီ’’တိ။

အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, သရဏာနိ သက္ကော ကာလင်္ကတော။ သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ။ တတြ သုဒံ, ဘန္တေ, သမ္ဗဟုလာ သက္ကာ သင်္ဂမ္မ သမာဂမ္မ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခီယန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! ဧတ္ထ ဒါနိ ကော န သောတပန္နော ဘဝိဿတိ! ယတြ ဟိ နာမ သရဏာနိ သက္ကော ကာလင်္ကတော; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ။ သရဏာနိ သက္ကော သိက္ခာဒုဗ္ဗလ္ယမာပါဒိ, မဇ္ဇပါနံ အပါယီ’’တိ။

‘‘ယော သော, မဟာနာမ, ဒီဃရတ္တံ ဥပါသကော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော သသံဃံ သရဏံ ဂတော, သော ကထံ ဝိနိပါတံ ဂစ္ဆေယျ! ယဉှိ တံ, မဟာနာမ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဒီဃရတ္တံ ဥပါသကော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော သသံဃံ သရဏံ ဂတော’တိ, သရဏာနိ သက္ကံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ သရဏာနိ , မဟာနာမ, သက္ကော ဒီဃရတ္တံ ဥပါသကော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော သသံဃံ သရဏံ ဂတော။ သော ကထံ ဝိနိပါတံ ဂစ္ဆေယျ!

‘‘ဣဓ, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ ဟာသပညော ဇဝနပညော ဝိမုတ္တိယာ စ သမန္နာဂတော။ သော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော ပရိမုတ္တော နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ ဟာသပညော ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ သော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ [အသ္မာ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော ပရိမုတ္တော နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ န ဟာသပညော န ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ သော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရောတိ ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော ပရိမုတ္တော နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ; ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ န ဟာသပညော န ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ သော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏောတိ ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော ပရိမုတ္တော နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော န ဟေဝ ခေါ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ န ဓမ္မေ။ပေ.။ န သံဃေ။ပေ.။ န ဟာသပညော န ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ အပိ စဿ ဣမေ ဓမ္မာ ဟောန္တိ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ တထာဂတပ္ပဝေဒိတာ စဿ ဓမ္မာ ပညာယ မတ္တသော နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော အဂန္တာ နိရယံ အဂန္တာ တိရစ္ဆာနယောနိံ အဂန္တာ ပေတ္တိဝိသယံ အဂန္တာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော န ဟေဝ ခေါ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ န ဓမ္မေ။ပေ.။ န သံဃေ။ပေ.။ န ဟာသပညော န ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော, အပိ စဿ ဣမေ ဓမ္မာ ဟောန္တိ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ တထာဂတေ စဿ သဒ္ဓါမတ္တံ ဟောတိ ပေမမတ္တံ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော အဂန္တာ နိရယံ အဂန္တာ တိရစ္ဆာနယောနိံ အဂန္တာ ပေတ္တိဝိသယံ အဂန္တာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ။ ဣမေ စေပိ, မဟာနာမ, မဟာသာလာ သုဘာသိတံ ဒုဗ္ဘာသိတံ အာဇာနေယျုံ, ဣမေ စာဟံ [ဣမေဝါဟံ (သျာ. ကံ.), ဣမေသာဟံ (က.)] မဟာသာလေ ဗျာကရေယျံ – ‘သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’တိ; ကိမင်္ဂံ [ကိမင်္ဂ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပန သရဏာနိံ သက္ကံ။ သရဏာနိ, မဟာနာမ, သက္ကော မရဏကာလေ သိက္ခံ သမာဒိယီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုတိယသရဏာနိသက္ကသုတ္တံ

၁၀၂၁. ကပိလဝတ္ထုနိဒါနံ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သရဏာနိ သက္ကော ကာလင်္ကတော ဟောတိ။ သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘‘သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ တတြ သုဒံ သမ္ဗဟုလာ သက္ကာ သင်္ဂမ္မ သမာဂမ္မ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခီယန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! ဧတ္ထ ဒါနိ ကော န သောတာပန္နော ဘဝိဿတိ! ယတြ ဟိ နာမ သရဏာနိ သက္ကော ကာလင်္ကတော။ သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ။ သရဏာနိ သက္ကော သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ အဟောသီ’’တိ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, သရဏာနိ သက္ကော ကာလင်္ကတော။ သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ‘သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ။ တတြ သုဒံ, ဘန္တေ, သမ္ဗဟုလာ သက္ကာ သင်္ဂမ္မ သမာဂမ္မ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခီယန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! ဧတ္ထ ဒါနိ ကော န သောတာပန္နော ဘဝိဿတိ! ယတြ ဟိ နာမ သရဏာနိ သက္ကော ကာလင်္ကတော။ သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏောတိ။ သရဏာနိ သက္ကော သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ အဟောသီ’’’တိ။

‘‘ယော သော, မဟာနာမ, ဒီဃရတ္တံ ဥပါသကော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော သသံဃံ သရဏံ ဂတော, သော ကထံ ဝိနိပါတံ ဂစ္ဆေယျ! ယဉှိ တံ, မဟာနာမ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဒီဃရတ္တံ ဥပါသကော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော သသံဃံ သရဏံ ဂတော’, သရဏာနိံ သက္ကံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ။ သရဏာနိ, မဟာနာမ, သက္ကော ဒီဃရတ္တံ ဥပါသကော ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော သသံဃံ သရဏံ ဂတော, သော ကထံ ဝိနိပါတံ ဂစ္ဆေယျ!

‘‘ဣဓ, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေ ဧကန္တဂတော ဟောတိ အဘိပ္ပသန္နော – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ ဟာသပညော ဇဝနပညော ဝိမုတ္တိယာ စ သမန္နာဂတော ။ သော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ , ပုဂ္ဂလော ပရိမုတ္တော နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေ ဧကန္တဂတော ဟောတိ အဘိပ္ပသန္နော – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ ဟာသပညော ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ သော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော ပရိမုတ္တော နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေ ဧကန္တဂတော ဟောတိ အဘိပ္ပသန္နော – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ န ဟာသပညော န ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ သော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရောတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ , ပုဂ္ဂလော ပရိမုတ္တော နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓေ ဧကန္တဂတော ဟောတိ အဘိပ္ပသန္နော – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ န ဟာသပညော န ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ သော တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော ပရိမုတ္တော နိရယာ ပရိမုတ္တော တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပရိမုတ္တော ပေတ္တိဝိသယာ ပရိမုတ္တော အပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတာ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော န ဟေဝ ခေါ ဗုဒ္ဓေ ဧကန္တဂတော ဟောတိ အဘိပ္ပသန္နော။ပေ.။ န ဓမ္မေ။ပေ.။ န သံဃေ။ပေ.။ န ဟာသပညော န ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော; အပိ စဿ ဣမေ ဓမ္မာ ဟောန္တိ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ တထာဂတပ္ပဝေဒိတာ စဿ ဓမ္မာ ပညာယ မတ္တသော နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော အဂန္တာ နိရယံ အဂန္တာ တိရစ္ဆာနယောနိံ အဂန္တာ ပေတ္တိဝိသယံ အဂန္တာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ။

‘‘ဣဓ ပန, မဟာနာမ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော န ဟေဝ ခေါ ဗုဒ္ဓေ ဧကန္တဂတော ဟောတိ အဘိပ္ပသန္နော။ န ဓမ္မေ။ပေ.။ န သံဃေ။ပေ.။ န ဟာသပညော န ဇဝနပညော န စ ဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော; အပိ စဿ ဣမေ ဓမ္မာ ဟောန္တိ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ တထာဂတေ စဿ သဒ္ဓါမတ္တံ ဟောတိ ပေမမတ္တံ။ အယမ္ပိ ခေါ, မဟာနာမ, ပုဂ္ဂလော အဂန္တာ နိရယံ အဂန္တာ တိရစ္ဆာနယောနိံ အဂန္တာ ပေတ္တိဝိသယံ အဂန္တာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ။

‘‘သေယျထာပိ, မဟာနာမ, ဒုက္ခေတ္တံ ဒုဗ္ဘူမံ အဝိဟတခါဏုကံ, ဗီဇာနိ စဿု ခဏ္ဍာနိ ပူတီနိ ဝါတာတပဟတာနိ အသာရာဒါနိ အသုခသယိတာနိ [အသုခါပဿယိတာနိ (က.)], ဒေဝေါ စ န သမ္မာ [ဒေဝေါ ပန သမ္မာ (သျာ. ကံ.), ဒေဝေါ န သမ္မာ (က.) ဒီ. နိ. ၂.၄၃၈] ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ အပိ နု တာနိ ဗီဇာနိ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာနာမ, ဣဓ ဓမ္မော ဒုရက္ခာတော [ဒွါက္ခာတော (ဣ. က.)] ဟောတိ ဒုပ္ပဝေဒိတော အနိယျာနိကော အနုပသမသံဝတ္တနိကော အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတော – ဣဒမဟံ ဒုက္ခေတ္တသ္မိံ ဝဒါမိ။ တသ္မိဉ္စ ဓမ္မေ သာဝကော ဝိဟရတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ – ဣဒမဟံ ဒုဗ္ဗီဇသ္မိံ ဝဒါမိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, မဟာနာမ, သုခေတ္တံ သုဘူမံ သုဝိဟတခါဏုကံ, ဗီဇာနိ စဿု အခဏ္ဍာနိ အပူတီနိ အဝါတာတပဟတာနိ သာရာဒါနိ သုခသယိတာနိ; ဒေဝေါ စ [ဒေဝေါ စဿ (သျာ. ကံ. က.)] သမ္မာ ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ။ အပိ နု တာနိ ဗီဇာနိ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာနာမ, ဣဓ ဓမ္မော သွာက္ခာတော ဟောတိ သုပ္ပဝေဒိတော နိယျာနိကော ဥပသမသံဝတ္တနိကော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတော – ဣဒမဟံ သုခေတ္တသ္မိံ ဝဒါမိ။ တသ္မိဉ္စ ဓမ္မေ သာဝကော ဝိဟရတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ – ဣဒမဟံ သုဗီဇသ္မိံ ဝဒါမိ။ ကိမင်္ဂံ ပန သရဏာနိံ သက္ကံ! သရဏာနိ, မဟာနာမ, သက္ကော မရဏကာလေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရီ အဟောသီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပဌမအနာထပိဏ္ဍိကသုတ္တံ

၁၀၂၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒ – ‘အနာထပိဏ္ဍိကော, ဘန္တေ, ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။

‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ပုရိသော အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ပုရိသော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အနာထပိဏ္ဍိကော, ဘန္တေ, ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒတိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏှီဘာဝေန။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ပစ္ဆာသမဏေန ယေန အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ တေ, ဂဟပတိ, ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ, နော အဘိက္ကမန္တိ; ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ, ဘန္တေ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ; အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော’’တိ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, ဗုဒ္ဓေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ တထာရူပေါ တေ ဗုဒ္ဓေ အပ္ပသာဒေါ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ တဉ္စ ပန တေ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, ဓမ္မေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပေါ တေ ဓမ္မေ အပ္ပသာဒေါ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ – သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော။ပေ.။ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီတိ။ တဉ္စ ပန တေ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, သံဃေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပေါ တေ သံဃေ အပ္ပသာဒေါ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ – သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။ တဉ္စ ပန တေ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, ဒုဿီလ္ယေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပံ တေ ဒုဿီလ္ယံ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, အရိယကန္တာနိ သီလာနိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ။ တာနိ စ ပန တေ အရိယကန္တာနိ သီလာနိ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပါယ ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပါ တေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ , တထာရူပေါ တေ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာသင်္ကပ္ပံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပါယ ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာဝါစာယ သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပါ တေ မိစ္ဆာဝါစာ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာဝါစာ။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာဝါစံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာကမ္မန္တေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပေါ တေ မိစ္ဆာကမ္မန္တော နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာကမ္မန္တော။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာကမ္မန္တံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာအာဇီဝေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပေါ တေ မိစ္ဆာအာဇီဝေါ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာအာဇီဝေါ။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာအာဇီဝံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာဝါယာမေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပေါ တေ မိစ္ဆာဝါယာမော နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာဝါယာမော။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာဝါယာမံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပါယ ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာသတိယာ သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပါ တေ မိစ္ဆာသတိ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာသတိ။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာသတိံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာသမာဓိနာ သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ , တထာရူပေါ တေ မိစ္ဆာသမာဓိ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာသမာဓိ။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာသမာဓိံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပေန ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာဉာဏေန သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပံ တေ မိစ္ဆာဉာဏံ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာဉာဏံ။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာဉာဏံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ။

‘‘ယထာရူပါယ ခေါ, ဂဟပတိ, မိစ္ဆာဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, တထာရူပါ တေ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ နတ္ထိ။ အတ္ထိ စ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, သမ္မာဝိမုတ္တိ။ တဉ္စ ပန တေ သမ္မာဝိမုတ္တိံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျာ’’တိ။

အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ ဌာနသော ဝေဒနာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘိံသု။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ အာယသ္မန္တဉ္စ သာရိပုတ္တံ အာယသ္မန္တဉ္စ အာနန္ဒံ သကေနေဝ ထာလိပါကေန ပရိဝိသိ။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိ –

‘‘ယဿ သဒ္ဓါ တထာဂတေ၊ အစလာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ။

သီလဉ္စ ယဿ ကလျာဏံ၊ အရိယကန္တံ ပသံသိတံ။

‘‘သံဃေ ပသာဒေါ ယဿတ္ထိ၊ ဥဇုဘူတဉ္စ ဒဿနံ။

အဒလိဒ္ဒေါတိ [အဒဠိဒ္ဒေါတိ (သီ. သျာ. ကံ.)] တံ အာဟု၊ အမောဃံ တဿ ဇီဝိတံ။

‘‘တသ္မာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ၊ ပသာဒံ ဓမ္မဒဿနံ။

အနုယုဉ္ဇေထ မေဓါဝီ၊ သရံ ဗုဒ္ဓါနသာသန’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒ! ကုတော နု တွံ, အာနန္ဒ, အာဂစ္ဆသိ ဒိဝါဒိဝဿာ’’တိ? ‘‘အာယသ္မတာ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တေန အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ ဩဝါဒေန ဩဝဒိတော’’တိ။ ‘‘ပဏ္ဍိတော, အာနန္ဒ, သာရိပုတ္တော; မဟာပညော, အာနန္ဒ, သာရိပုတ္တော, ယတြ ဟိ နာမ စတ္တာရိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ ဒသဟာကာရေဟိ ဝိဘဇိဿတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဒုတိယအနာထပိဏ္ဍိကသုတ္တံ

၁၀၂၃. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒ – ‘အနာထပိဏ္ဍိကော, ဘန္တေ, ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ပုရိသော အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ပုရိသော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အနာထပိဏ္ဍိကော, ဘန္တေ, ဂဟပတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒတိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော တုဏှီဘာဝေန။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ တေ, ဂဟပတိ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ, နော အဘိက္ကမန္တိ; ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ, ဘန္တေ, ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ; အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော’’တိ။

‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတဿ အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ ဟောတိ ဥတ္တာသော, ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဗုဒ္ဓေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဉ္စ ပနဿ ဗုဒ္ဓေ အပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဟောတိ ဥတ္တာသော, ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဓမ္မေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဉ္စ ပနဿ ဓမ္မေ အပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဟောတိ ဥတ္တာသော, ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော သံဃေ အပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဉ္စ ပနဿ သံဃေ အပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဟောတိ ဥတ္တာသော, ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဒုဿီလ္ယေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဉ္စ ပနဿ ဒုဿီလ္ယံ အတ္တနိ သမနုပဿတော ဟောတိ ဥတ္တာသော, ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတဿ အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ ဟောတိ ဥတ္တာသော, ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။

‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတဿ သုတဝတော အရိယသာဝကဿ န ဟောတိ ဥတ္တာသော, န ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဂဟပတိ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ တဉ္စ ပနဿ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော န ဟောတိ ဥတ္တာသော, န ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော။ပေ.။ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီတိ။ တဉ္စ ပနဿ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော န ဟောတိ ဥတ္တာသော, န ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, သုတဝါ အရိယသာဝကော သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။ တဉ္စ ပနဿ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒံ အတ္တနိ သမနုပဿတော န ဟောတိ ဥတ္တာသော, န ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, သုတဝါ အရိယသာဝကော အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ တာနိ စ ပနဿ အရိယကန္တာနိ သီလာနိ အတ္တနိ သမနုပဿတော န ဟောတိ ဥတ္တာသော, န ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယံ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတဿ သုတဝတော အရိယသာဝကဿ န ဟောတိ ဥတ္တာသော, န ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဟောတိ သမ္ပရာယိကံ မရဏဘယ’’န္တိ။

‘‘နာဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘာယာမိ။ က္ယာဟံ ဘာယိဿာမိ! အဟဉှိ, ဘန္တေ, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောမိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောမိ – သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။ ယာနိ စိမာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဂိဟိသာမီစိကာနိ သိက္ခာပဒါနိ ဒေသိတာနိ, နာဟံ တေသံ ကိဉ္စိ အတ္တနိ ခဏ္ဍံ သမနုပဿာမီ’’တိ ။ ‘‘လာဘာ တေ, ဂဟပတိ, သုလဒ္ဓံ တေ, ဂဟပတိ! သောတာပတ္တိဖလံ တယာ, ဂဟပတိ, ဗျာကတ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈. ပဌမဘယဝေရူပသန္တသုတ္တံ

၁၀၂၄. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယတော ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကဿ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ စ ဟောန္တိ, စတူဟိ စ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အရိယော စဿ ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ [ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိယော (သဗ္ဗတ္ထ)] ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော; သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’။

‘‘ကတမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ? ယံ, ဂဟပတိ, ပါဏာတိပါတီ ပါဏာတိပါတပ္ပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယတိ။ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။ ယံ, ဂဟပတိ, အဒိန္နာဒါယီ။ပေ.။ ယံ, ဂဟပတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ။ပေ.။ ယံ, ဂဟပတိ, မုသာဝါဒီ။ပေ.။ ယံ, ဂဟပတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာယီ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနပ္ပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယတိ။ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘ကတမော စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒညေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; ဣတိ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ; ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ, သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ။ပေ.။ ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ, ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။ အယမဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ။

‘‘ယတော ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အယဉ္စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ ။ သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော; သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဒုတိယဘယဝေရူပသန္တသုတ္တံ

၁၀၂၅. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ပေ.။ ‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အယဉ္စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ; သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော; သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. နန္ဒကလိစ္ဆဝိသုတ္တံ

၁၀၂၆. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ နန္ဒကော လိစ္ဆဝိမဟာမတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ နန္ဒကံ လိစ္ဆဝိမဟာမတ္တံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘စတူဟိ ခေါ, နန္ဒက, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, နန္ဒက, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, နန္ဒက, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

‘‘ဣမေဟိ စ ပန, နန္ဒက, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာယုနာ သံယုတ္တော ဟောတိ ဒိဗ္ဗေနပိ မာနုသေနပိ; ဝဏ္ဏေန သံယုတ္တော ဟောတိ ဒိဗ္ဗေနပိ မာနုသေနပိ; သုခေန သံယုတ္တော ဟောတိ ဒိဗ္ဗေနပိ မာနုသေနပိ; ယသေန သံယုတ္တော ဟောတိ ဒိဗ္ဗေနပိ မာနုသေနပိ; အာဓိပတေယျေန သံယုတ္တော ဟောတိ ဒိဗ္ဗေနပိ မာနုသေနပိ။ တံ ခေါ ပနာဟံ, နန္ဒက , နာညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ သုတွာ ဝဒါမိ။ အပိ စ ယဒေဝ မယာ သာမံ ဉာတံ သာမံ ဒိဋ္ဌံ သာမံ ဝိဒိတံ, တဒေဝါဟံ ဝဒါမီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော ပုရိသော နန္ဒကံ လိစ္ဆဝိမဟာမတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နဟာနကာလော, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အလံ ဒါနိ, ဘဏေ, ဧတေန ဗာဟိရေန နဟာနေန။ အလမိဒံ အဇ္ဈတ္တံ နဟာနံ ဘဝိဿတိ, ယဒိဒံ – ဘဂဝတိ ပသာဒေါ’’တိ။ ဒသမံ။

သရဏာနိဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မဟာနာမေန ဒွေ ဝုတ္တာ၊ ဂေါဓါ စ သရဏာ ဒုဝေ။

ဒုဝေ အနာထပိဏ္ဍိကာ၊ ဒုဝေ ဝေရဘယေန စ။

လိစ္ဆဝီ ဒသမော ဝုတ္တော၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

၄. ပုညာဘိသန္ဒဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမပုညာဘိသန္ဒသုတ္တံ

၁၀၂၇. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ အယံ ပဌမော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော။ပေ.။ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီတိ။ အယံ ဒုတိယော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ။ အယံ တတိယော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အယံ စတုတ္ထော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယပုညာဘိသန္ဒသုတ္တံ

၁၀၂၈. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ အယံ ပဌမော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော။ အယံ စတုတ္ထော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. တတိယပုညာဘိသန္ဒသုတ္တံ

၁၀၂၉. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ အယံ ပဌမော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ အယံ စတုတ္ထော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဌမဒေဝပဒသုတ္တံ

၁၀၃၀. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝါနံ ဒေဝပဒါနိ အဝိသုဒ္ဓါနံ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ အပရိယောဒါတာနံ သတ္တာနံ ပရိယောဒပနာယ။

ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဣဒံ ပဌမံ ဒေဝါနံ ဒေဝပဒံ အဝိသုဒ္ဓါနံ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ အပရိယောဒါတာနံ သတ္တာနံ ပရိယောဒပနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ ဒေဝါနံ ဒေဝပဒံ အဝိသုဒ္ဓါနံ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ အပရိယောဒါတာနံ သတ္တာနံ ပရိယောဒပနာယ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဒေဝါနံ ဒေဝပဒါနိ အဝိသုဒ္ဓါနံ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ အပရိယောဒါတာနံ သတ္တာနံ ပရိယောဒပနာယာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုတိယဒေဝပဒသုတ္တံ

၁၀၃၁. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝါနံ ဒေဝပဒါနိ အဝိသုဒ္ဓါနံ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ အပရိယောဒါတာနံ သတ္တာနံ ပရိယောဒပနာယ။

‘‘ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ဒေဝါနံ ဒေဝပဒ’န္တိ? သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အဗျာဗဇ္ဈပရမေ ခွါဟံ ဧတရဟိ ဒေဝေ သုဏာမိ။ န စ ခေါ ပနာဟံ ကိဉ္စိ ဗျာဗာဓေမိ တသံ ဝါ ထာဝရံ ဝါ။ အဒ္ဓါဟံ ဒေဝပဒဓမ္မသမန္နာဂတော ဝိဟရာမီ’’’တိ။ ဣဒံ ပဌမံ ဒေဝါနံ ဒေဝပဒံ အဝိသုဒ္ဓါနံ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ အပရိယောဒါတာနံ သတ္တာနံ ပရိယောဒပနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ဒေဝါနံ ဒေဝပဒ’န္တိ ? သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အဗျာဗဇ္ဈပရမေ ခွါဟံ ဧတရဟိ ဒေဝေ သုဏာမိ။ န ခေါ ပနာဟံ ကိဉ္စိ ဗျာဗာဓေမိ တသံ ဝါ ထာဝရံ ဝါ။ အဒ္ဓါဟံ ဒေဝပဒဓမ္မသမန္နာဂတော ဝိဟရာမီ’တိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ ဒေဝါနံ ဒေဝပဒံ အဝိသုဒ္ဓါနံ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ အပရိယောဒါတာနံ သတ္တာနံ ပရိယောဒပနာယ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဒေဝါနံ ဒေဝပဒါနိ အဝိသုဒ္ဓါနံ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ အပရိယောဒါတာနံ သတ္တာနံ ပရိယောဒပနာယာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒေဝသဘာဂသုတ္တံ

၁၀၃၂. ‘‘စတူဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ အတ္တမနာ ဒေဝါ သဘာဂတံ ကထေန္တိ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ယာ တာ ဒေဝတာ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ ဣတော စုတာ တတ္ရူပပန္နာ တာသံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယထာရူပေန ခေါ မယံ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ တတော စုတာ ဣဓူပပန္နာ, အရိယသာဝကောပိ တထာရူပေန ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဧဟီတိ ဒေဝါနံ သန္တိကေ’’’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ယာ တာ ဒေဝတာ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတာ ဣတော စုတာ တတ္ရူပပန္နာ တာသံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယထာရူပေဟိ ခေါ မယံ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတာ တတော စုတာ ဣဓူပပန္နာ, အရိယသာဝကောပိ တထာရူပေဟိ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဧဟီတိ ဒေဝါနံ သန္တိကေ’တိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ အတ္တမနာ ဒေဝါ သဘာဂတံ ကထေန္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. မဟာနာမသုတ္တံ

၁၀၃၃. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါသကော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, မဟာနာမ, ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ, သသံဃံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော သီလသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, – ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော သီလသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, မဟာနာမ, ဥပါသကော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော စာဂသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, မဟာနာမ, ဥပါသကော ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော – ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော စာဂသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ဥပါသကော ပညာသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, မဟာနာမ, ဥပါသကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ – ဧတ္တာဝတာ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကော ပညာသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဝဿသုတ္တံ

၁၀၃၄. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဥပရိပဗ္ဗတေ ထုလ္လဖုသိတကေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ တံ ဥဒကံ ယထာနိန္နံ ပဝတ္တမာနံ ပဗ္ဗတကန္ဒရပဒရသာခါ ပရိပူရေတိ, ပဗ္ဗတကန္ဒရပဒရသာခါ ပရိပူရာ ကုသောဗ္ဘေ ပရိပူရေန္တိ, ကုသောဗ္ဘာ ပရိပူရာ မဟာသောဗ္ဘေ ပရိပူရေန္တိ, မဟာသောဗ္ဘာ ပရိပူရာ ကုန္နဒိယော ပရိပူရေန္တိ, ကုန္နဒိယော ပရိပူရာ မဟာနဒိယော ပရိပူရေန္တိ, မဟာနဒိယော ပရိပူရာ မဟာသမုဒ္ဒံ [မဟာသမုဒ္ဒသာဂရံ (သဗ္ဗတ္ထ) သံ. နိ. ၄.၇၀] ပရိပူရေန္တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ယော စ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ, ယော စ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ, ယော စ သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ, ယာနိ စ အရိယကန္တာနိ သီလာနိ – ဣမေ ဓမ္မာ သန္ဒမာနာ ပါရံ ဂန္တွာ အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ကာဠိဂေါဓသုတ္တံ

၁၀၃၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ကာဠိဂေါဓါယ သာကိယာနိယာ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ကာဠိဂေါဓါ သာကိယာနီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ကာဠိဂေါဓံ သာကိယာနိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂေါဓေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ အရိယသာဝိကာ သောတာပန္နာ ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဂေါဓေ, အရိယသာဝိကာ ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂါ ပယတပါဏိနီ [ပယတပါဏီ (သဗ္ဗတ္ထ) ၃.၃၀ မောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တံ ဩလောကေတဗ္ဗံ] ဝေါဿဂ္ဂရတာ ယာစယောဂါ ဒါနသံဝိဘာဂရတာ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂေါဓေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ အရိယသာဝိကာ သောတာပန္နာ ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ။

‘‘ယာနိမာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ စတ္တာရိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ ဒေသိတာနိ, သံဝိဇ္ဇန္တေ တေ ဓမ္မာ မယိ, အဟဉ္စ တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမိ။ အဟဉှိ, ဘန္တေ, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ ကုလေ ဒေယျဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ အပ္ပဋိဝိဘတ္တံ သီလဝန္တေဟိ ကလျာဏဓမ္မေဟီ’’တိ။ ‘‘လာဘာ တေ, ဂေါဓေ, သုလဒ္ဓံ တေ, ဂေါဓေ! သောတာပတ္တိဖလံ တယာ, ဂေါဓေ, ဗျာကတ’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀. နန္ဒိယသက္ကသုတ္တံ

၁၀၃၆. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ နန္ဒိယော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ နန္ဒိယော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယဿေဝ နု ခေါ, ဘန္တေ, အရိယသာဝကဿ စတ္တာရိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ နတ္ထိ သွေဝ နု ခေါ, ဘန္တေ, အရိယသာဝကော ပမာဒဝိဟာရီ’’တိ။

‘‘‘ယဿ ခေါ, နန္ဒိယ, စတ္တာရိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ နတ္ထိ တမဟံ ဗာဟိရော ပုထုဇ္ဇနပက္ခေ ဌိတော’တိ ဝဒါမိ။ အပိ စ, နန္ဒိယ, ယထာ အရိယသာဝကော ပမာဒဝိဟာရီ စေဝ ဟောတိ, အပ္ပမာဒဝိဟာရီ စ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခေါ နန္ဒိယော သက္ကော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကထဉ္စ, နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော ပမာဒဝိဟာရီ ဟောတိ? ဣဓ နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ သော တေန ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သန္တုဋ္ဌော န ဥတ္တရိ ဝါယမတိ ဒိဝါ ပဝိဝေကာယ, ရတ္တိံ ပဋိသလ္လာနာယ။ တဿ ဧဝံ ပမတ္တဿ ဝိဟရတော ပါမောဇ္ဇံ န ဟောတိ။ ပါမောဇ္ဇေ အသတိ, ဣတိ န ဟောတိ။ ဣတိယာ အသတိ, ပဿဒ္ဓိ န ဟောတိ။ ပဿဒ္ဓိယာ အသတိ, ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။ ဒုက္ခိနော စိတ္တံ န သမာဓိယတိ။ အသမာဟိတေ စိတ္တေ ဓမ္မာ န ပါတုဘဝန္တိ။ ဓမ္မာနံ အပါတုဘာဝါ ပမာဒဝိဟာရီ တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ပုန စပရံ, နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ သော တေဟိ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သန္တုဋ္ဌော န ဥတ္တရိ ဝါယမတိ ဒိဝါ ပဝိဝေကာယ ရတ္တိံ ပဋိသလ္လာနာယ။ တဿ ဧဝံ ပမတ္တဿ ဝိဟရတော ပါမောဇ္ဇံ န ဟောတိ။ ပါမောဇ္ဇေ အသတိ, ဣတိ န ဟောတိ။ ဣတိယာ အသတိ, ပဿဒ္ဓိ န ဟောတိ။ ပဿဒ္ဓိယာ အသတိ, ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။ ဒုက္ခိနော စိတ္တံ န သမာဓိယတိ ။ အသမာဟိတေ စိတ္တေ ဓမ္မာ န ပါတုဘဝန္တိ။ ဓမ္မာနံ အပါတုဘာဝါ ပမာဒဝိဟာရီ တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ခေါ, နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော ပမာဒဝိဟာရီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော အပ္ပမာဒဝိဟာရီ ဟောတိ? ဣဓ, နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ သော တေန ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန အသန္တုဋ္ဌော ဥတ္တရိ ဝါယမတိ ဒိဝါ ပဝိဝေကာယ ရတ္တိံ ပဋိသလ္လာနာယ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ ဝိဟရတော ပါမောဇ္ဇံ ဇာယတိ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ။ ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ။ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ။ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ သမာဟိတေ စိတ္တေ ဓမ္မာ ပါတုဘဝန္တိ။ ဓမ္မာနံ ပါတုဘာဝါ အပ္ပမာဒဝိဟာရီ တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ ။

‘‘ပုန စပရံ, နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ သော တေဟိ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ အသန္တုဋ္ဌော ဥတ္တရိ ဝါယမတိ ဒိဝါ ပဝိဝေကာယ ရတ္တိံ ပဋိသလ္လာနာယ ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ ဝိဟရတော ပါမောဇ္ဇံ ဇာယတိ။ ပမုဒိတဿ ဣတိ ဇာယတိ။ ဣတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ။ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယတိ။ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ သမာဟိတေ စိတ္တေ ဓမ္မာ ပါတုဘဝန္တိ။ ဓမ္မာနံ ပါတုဘာဝါ အပ္ပမာဒဝိဟာရီ တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ခေါ, နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော အပ္ပမာဒဝိဟာရီ ဟောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ပုညာဘိသန္ဒဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အဘိသန္ဒာ တယော ဝုတ္တာ၊ ဒုဝေ ဒေဝပဒါနိ စ။

သဘာဂတံ မဟာနာမော၊ ဝဿံ ကာဠီ စ နန္ဒိယာတိ။

၅. သဂါထကပုညာဘိသန္ဒဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမအဘိသန္ဒသုတ္တံ

၁၀၃၇. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ပုညာဘိသန္ဒာ, ကုသလာဘိသန္ဒာ, သုခဿာဟာရာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ အယံ ပဌမော ပုညာဘိသန္ဒော, ကုသလာဘိသန္ဒော, သုခဿာဟာရော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ အယံ စတုတ္ထော ပုညာဘိသန္ဒော, ကုသလာဘိသန္ဒော, သုခဿာဟာရော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , စတ္တာရော ပုညာဘိသန္ဒာ, ကုသလာဘိသန္ဒာ, သုခဿာဟာရာ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ပုညာဘိသန္ဒေဟိ ကုသလာဘိသန္ဒေဟိ သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ န သုကရံ ပုညဿ ပမာဏံ ဂဏေတုံ – ‘ဧတ္တကော ပုညာဘိသန္ဒော, ကုသလာဘိသန္ဒော, သုခဿာဟာရော’တိ။ အထ ခေါ အသင္ခ္ယေယျော အပ္ပမေယျော မဟာပုညက္ခန္ဓော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေ န သုကရံ ဥဒကဿ ပမာဏံ ဂဏေတုံ – ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသတာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသဟဿာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသတသဟဿာနီ’တိ ဝါတိ။ အထ ခေါ အသင္ခ္ယေယျော အပ္ပမေယျော မဟာဥဒကက္ခန္ဓော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေဟိ စတူဟိ ပုညာဘိသန္ဒေဟိ ကုသလာဘိသန္ဒေဟိ သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ န သုကရံ ပုညဿ ပမာဏံ ဂဏေတုံ – ‘ဧတ္တကော ပုညာဘိသန္ဒော, ကုသလာဘိသန္ဒော, သုခဿာဟာရော’တိ။ အထ ခေါ အသင္ခ္ယေယျော အပ္ပမေယျော မဟာပုညက္ခန္ဓော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘မဟောဒဓိံ အပရိမိတံ မဟာသရံ၊

ဗဟုဘေရဝံ ရတနဂဏာနမာလယံ။

နဇ္ဇော ယထာ နရဂဏသံဃသေဝိတာ၊

ပုထူ သဝန္တီ ဥပယန္တိ သာဂရံ။

‘‘ဧဝံ နရံ အန္နပါနဝတ္ထဒဒံ၊

သေယျာနိ ပစ္စတ္ထရဏဿ [သဇ္ဇတ္ထရဏဿ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဒါယကံ။

ပုညဿ ဓါရာ ဥပယန္တိ ပဏ္ဍိတံ၊

နဇ္ဇော ယထာ ဝါရိဝဟာဝ သာဂရ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယအဘိသန္ဒသုတ္တံ

၁၀၃၈. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ပုညာဘိသန္ဒာ, ကုသလာဘိသန္ဒာ, သုခဿာဟာရာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ အယံ ပဌမော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ မုတ္တစာဂေါ ပယတပါဏိ ဝေါဿဂ္ဂရတော ယာစယောဂေါ ဒါနသံဝိဘာဂရတော။ အယံ စတုတ္ထော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ပုညာဘိသန္ဒာ, ကုသလာဘိသန္ဒာ, သုခဿာဟာရာ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ပုညာဘိသန္ဒေဟိ ကုသလာဘိသန္ဒေဟိ သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ န သုကရံ ပုညဿ ပမာဏံ ဂဏေတုံ – ‘ဧတ္တကော ပုညာဘိသန္ဒော, ကုသလာဘိသန္ဒော , သုခဿာဟာရော’တိ။ အထ ခေါ အသင္ခ္ယေယျော အပ္ပမေယျော မဟာပုညက္ခန္ဓော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယတ္ထိမာ မဟာနဒိယော သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ, ယမုနာ, အစိရဝတီ, သရဘူ, မဟီ, တတ္ထ န သုကရံ ဥဒကဿ ပမာဏံ ဂဏေတုံ – ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသတာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသဟဿာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတ္တကာနိ ဥဒကာဠှကသတသဟဿာနီ’တိ ဝါတိ။ အထ ခေါ အသင္ခ္ယေယျော အပ္ပမေယျော မဟာဥဒကက္ခန္ဓော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေဟိ စတူဟိ ပုညာဘိသန္ဒေဟိ ကုသလာဘိသန္ဒေဟိ သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ န သုကရံ ပုညဿ ပမာဏံ ဂဏေတုံ – ‘ဧတ္တကော ပုညာဘိသန္ဒော, ကုသလာဘိသန္ဒော, သုခဿာဟာရော’တိ။ အထ ခေါ အသင္ခ္ယေယျော အပ္ပမေယျော မဟာပုညက္ခန္ဓော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ –

‘‘မဟောဒဓိံ အပရိမိတံ မဟာသရံ၊

ဗဟုဘေရဝံ ရတနဂဏာနမာလယံ။

နဇ္ဇော ယထာ နရဂဏသံဃသေဝိတာ၊

ပုထူ သဝန္တီ ဥပယန္တိ သာဂရံ။

‘‘ဧဝံ နရံ အန္နပါနဝတ္ထဒဒံ၊

သေယျာနိ ပစ္စတ္ထရဏဿ ဒါယကံ။

ပုညဿ ဓါရာ ဥပယန္တိ ပဏ္ဍိတံ၊

နဇ္ဇော ယထာ ဝါရိဝဟာဝ သာဂရ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. တတိယအဘိသန္ဒသုတ္တံ

၁၀၃၉. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ပုညာဘိသန္ဒာ, ကုသလာဘိသန္ဒာ, သုခဿာဟာရာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ အယံ ပဌမော ပုညာဘိသန္ဒော, ကုသလာဘိသန္ဒော, သုခဿာဟာရော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ အယံ စတုတ္ထော ပုညာဘိသန္ဒော ကုသလာဘိသန္ဒော သုခဿာဟာရော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ပုညာဘိသန္ဒာ ကုသလာဘိသန္ဒာ သုခဿာဟာရာ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ပုညာဘိသန္ဒေဟိ ကုသလာဘိသန္ဒေဟိ သမန္နာဂတဿ အရိယသာဝကဿ န သုကရံ ပုညဿ ပမာဏံ ဂဏေတုံ – ‘ဧတ္တကော ပုညာဘိသန္ဒော, ကုသလာဘိသန္ဒော, သုခဿာဟာရော’တိ။ အထ ခေါ အသင္ခ္ယေယျော အပ္ပမေယျော မဟာပုညက္ခန္ဓော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ –

‘‘ယော ပုညကာမော ကုသလေ ပတိဋ္ဌိတော၊

ဘာဝေတိ မဂ္ဂံ အမတဿ ပတ္တိယာ။

သော ဓမ္မသာရာဓိဂမော ခယေ ရတော၊

န ဝေဓတိ မစ္စုရာဇာဂမနသ္မိ’’န္တိ [မစ္စုရာဇာဂမိဿတီတိ (သီ. ဣ.)၊ မစ္စုဇရာကမ္ပိသ္မိန္တိ (က.)]။ တတိယံ။

၄. ပဌမမဟဒ္ဓနသုတ္တံ

၁၀၄၀. ‘‘စတူဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော ‘အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ’တိ [မဟာဘောဂေါ မဟာယသောတိ (သျာ. ဣ. က.)] ဝုစ္စတိ။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ; ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော ‘အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုတိယမဟဒ္ဓနသုတ္တံ

၁၀၄၁. ‘‘စတူဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော ‘အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ မဟာယသော’တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော ‘အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ မဟာယသော’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သုဒ္ဓကသုတ္တံ

၁၀၄၂. ‘‘စတူဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. နန္ဒိယသုတ္တံ

၁၀၄၃. ကပိလဝတ္ထုနိဒါနံ ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ နန္ဒိယံ သက္ကံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စတူဟိ ခေါ, နန္ဒိယ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, နန္ဒိယ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, နန္ဒိယ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဘဒ္ဒိယသုတ္တံ

၁၀၄၄. ကပိလဝတ္ထုနိဒါနံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဘဒ္ဒိယံ သက္ကံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဘဒ္ဒိယ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘဒ္ဒိယ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ။ပေ.။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘဒ္ဒိယ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. မဟာနာမသုတ္တံ

၁၀၄၅. ကပိလဝတ္ထုနိဒါနံ ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ မဟာနာမံ သက္ကံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စတူဟိ ခေါ, မဟာနာမ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ။ပေ.။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, မဟာနာမ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. အင်္ဂသုတ္တံ

၁၀၄၆. ‘‘စတ္တာရိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? သပ္ပုရိသသံသေဝေါ, သဒ္ဓမ္မဿဝနံ, ယောနိသောမနသိကာရော, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနီ’’တိ။ ဒသမံ။

သဂါထကပုညာဘိသန္ဒဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အဘိသန္ဒာ တယော ဝုတ္တာ၊ ဒုဝေ မဟဒ္ဓနေန စ။

သုဒ္ဓံ နန္ဒိယံ ဘဒ္ဒိယံ၊ မဟာနာမင်္ဂေန တေ ဒသာတိ။

၆. သပ္ပညဝဂ္ဂေါ

၁. သဂါထကသုတ္တံ

၁၀၄၇. ‘‘စတူဟိ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ယဿ သဒ္ဓါ တထာဂတေ၊ အစလာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ။

သီလဉ္စ ယဿ ကလျာဏံ၊ အရိယကန္တံ ပသံသိတံ။

‘‘သံဃေ ပသာဒေါ ယဿတ္ထိ၊ ဥဇုဘူတဉ္စ ဒဿနံ။

အဒလိဒ္ဒေါတိ တံ အာဟု၊ အမောဃံ တဿ ဇီဝိတံ။

‘‘တသ္မာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ၊ ပသာဒံ ဓမ္မဒဿနံ။

အနုယုဉ္ဇေထ မေဓါဝီ၊ သရံ ဗုဒ္ဓါနသာသန’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂. ဝဿံဝုတ္ထသုတ္တံ

၁၀၄၈. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု သာဝတ္ထိယံ ဝဿံဝုတ္ထော ကပိလဝတ္ထုံ အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အဿောသုံ ခေါ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ – ‘‘အညတရော ကိရ ဘိက္ခု သာဝတ္ထိယံ ဝဿံဝုတ္ထော ကပိလဝတ္ထုံ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။

အထ ခေါ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကစ္စိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အရောဂေါ စေဝ ဗလဝါ စာ’’တိ? ‘‘အရောဂေါ စာဝုသော, ဘဂဝါ ဗလဝါ စာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပန, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ အရောဂါ စေဝ ဗလဝန္တော စာ’’တိ? ‘‘သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာပိ ခေါ, အာဝုသော, အရောဂါ စေဝ ဗလဝန္တော စာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပန, ဘန္တေ, ဘိက္ခုသံဃော အရောဂေါ စ ဗလဝါ စာ’’တိ။ ‘‘ဘိက္ခုသံဃောပိ ခေါ, အာဝုသော, အရောဂေါ စ ဗလဝါ စာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန တေ, ဘန္တေ, ကိဉ္စိ ဣမိနာ အန္တရဝဿေန ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတ’’န္တိ? ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘အပ္ပကာ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယေ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ ဘိက္ခူ ယေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ’’’တိ။

‘‘အပရမ္ပိ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘အပ္ပကာ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ ဘိက္ခူ ယေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနော, သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တီ’’’တိ။

‘‘အပရမ္ပိ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘အပ္ပကာ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ယေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနော, သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ။ အထ ခေါ ဧတေဝ ဗဟုတရာ ဘိက္ခူ ယေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဓမ္မဒိန္နသုတ္တံ

၁၀၄၉. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရတိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ အထ ခေါ ဓမ္မဒိန္နော ဥပါသကော ပဉ္စဟိ ဥပါသကသတေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဓမ္မဒိန္နော ဥပါသကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဩဝဒတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ; အနုသာသတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယံ အမှာကံ အဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ ဝေါ, ဓမ္မဒိန္နံ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယေ တေ သုတ္တန္တာ တထာဂတဘာသိတာ ဂမ္ဘီရာ ဂမ္ဘီရတ္ထာ လောကုတ္တရာ သုညတပဋိသံယုတ္တာ တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဓမ္မဒိန္န, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘န ခေါ နေတံ, ဘန္တေ, သုကရံ အမှေဟိ ပုတ္တသမ္ဗာဓသယနံ အဇ္ဈာဝသန္တေဟိ ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောန္တေဟိ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓါရယန္တေဟိ ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယန္တေဟိ – ယေ တေ သုတ္တန္တာ တထာဂတဘာသိတာ ဂမ္ဘီရာ ဂမ္ဘီရတ္ထာ လောကုတ္တရာ သုညတပဋိသံယုတ္တာ တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အမှာကံ ပဉ္စသု သိက္ခာပဒေသု ဌိတာနံ ဥတ္တရိဓမ္မံ ဒေသေတူ’’တိ။

‘‘တသ္မာတိဟ ဝေါ, ဓမ္မဒိန္န, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ ဘဝိဿာမ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတာ ဘဝိဿာမ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟီ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဓမ္မဒိန္န, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘ယာနိမာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ စတ္တာရိ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ ဒေသိတာနိ, သံဝိဇ္ဇန္တေ တေ ဓမ္မာ အမှေသု, မယဉ္စ တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမ။ မယဉှိ ဘန္တေ, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ – ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတာ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟီ’’တိ။ ‘‘လာဘာ ဝေါ , ဓမ္မဒိန္န, သုလဒ္ဓံ ဝေါ, ဓမ္မဒိန္န! သောတာပတ္တိဖလံ တုမှေဟိ ဗျာကတ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄. ဂိလာနသုတ္တံ

၁၀၅၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’တိ။ အဿောသိ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော – ‘‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – ‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’’တိ ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတမေတံ, ဘန္တေ – ‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’တိ။ န ခေါ နေတံ [န ခေါ တေ ဧတံ (သီ. ဣ.)], ဘန္တေ, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ သပ္ပညေန ဥပါသကေန သပ္ပညော ဥပါသကော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော ဩဝဒိတဗ္ဗော’’တိ။

‘‘သပ္ပညေန မဟာနာမ, ဥပါသကေန သပ္ပညော ဥပါသကော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော စတူဟိ အဿာသနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ အဿာသေတဗ္ဗော – ‘အဿာသတာယသ္မာ – အတ္ထာယသ္မတော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေါ ဣတိပိ သော ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ ။ အဿာသတာယသ္မာ – အတ္ထာယသ္မတော ဓမ္မေ။ပေ.။ သံဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တာနိ သီလာနိ အခဏ္ဍာနိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနီ’’’တိ။

‘‘သပ္ပညေန , မဟာနာမ, ဥပါသကေန သပ္ပညော ဥပါသကော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော ဣမေဟိ စတူဟိ အဿာသနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ အဿာသေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အတ္ထာယသ္မတော မာတာပိတူသု အပေက္ခာ’တိ? သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အတ္ထိ မေ မာတာပိတူသု အပေက္ခာ’တိ, သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အာယသ္မာ ခေါ မာရိသော မရဏဓမ္မော။ သစေ ပါယသ္မာ မာတာပိတူသု အပေက္ခံ ကရိဿတိ, မရိဿတေဝ; နော စေ ပါယသ္မာ မာတာပိတူသု အပေက္ခံ ကရိဿတိ, မရိဿတေဝ။ သာဓါယသ္မာ, ယာ တေ မာတာပိတူသု အပေက္ခာ တံ ပဇဟာ’’’တိ။

‘‘သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ယာ မေ မာတာပိတူသု အပေက္ခာ သာ ပဟီနာ’တိ, သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အတ္ထိ ပနာယသ္မတော ပုတ္တဒါရေသု အပေက္ခာ’တိ? သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အတ္ထိ မေ ပုတ္တဒါရေသု အပေက္ခာ’တိ, သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အာယသ္မာ ခေါ မာရိသော မရဏဓမ္မော။ သစေ ပါယသ္မာ ပုတ္တဒါရေသု အပေက္ခံ ကရိဿတိ, မရိဿတေဝ; နော စေ ပါယသ္မာ ပုတ္တဒါရေသု အပေက္ခံ ကရိဿတိ, မရိဿတေဝ။ သာဓါယသ္မာ, ယာ တေ ပုတ္တဒါရေသု အပေက္ခာ တံ ပဇဟာ’’’တိ။

‘‘သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ယာ မေ ပုတ္တဒါရေသု အပေက္ခာ သာ ပဟီနာ’တိ, သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အတ္ထိ ပနာယသ္မတော မာနုသကေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု အပေက္ခာ’တိ? သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အတ္ထိ မေ မာနုသကေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု အပေက္ခာ’တိ, သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘မာနုသကေဟိ ခေါ, အာဝုသော, ကာမေဟိ ဒိဗ္ဗာ ကာမာ အဘိက္ကန္တတရာ စ ပဏီတတရာ စ။ သာဓါယသ္မာ, မာနုသကေဟိ ကာမေဟိ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ စာတုမဟာရာဇိကေသု [စာတုမ္မဟာရာဇိကေသု (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဒေဝေသု စိတ္တံ အဓိမောစေဟီ’’’တိ။

‘‘သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘မာနုသကေဟိ မေ ကာမေဟိ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌိတံ, စာတုမဟာရာဇိကေသု ဒေဝေသု စိတ္တံ အဓိမောစိတ’န္တိ, သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘စာတုမဟာရာဇိကေဟိ ခေါ, အာဝုသော , ဒေဝေဟိ တာဝတိံသာ ဒေဝါ အဘိက္ကန္တတရာ စ ပဏီတတရာ စ။ သာဓါယသ္မာ, စာတုမဟာရာဇိကေဟိ ဒေဝေဟိ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု စိတ္တံ အဓိမောစေဟီ’’’တိ။

‘‘သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘စာတုမဟာရာဇိကေဟိ မေ ဒေဝေဟိ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌိတံ, တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု စိတ္တံ အဓိမောစိတ’န္တိ, သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘တာဝတိံသေဟိ ခေါ, အာဝုသော, ဒေဝေဟိ ယာမာ ဒေဝါ။ပေ.။ တုသိတာ ဒေဝါ။ပေ.။ နိမ္မာနရတီ ဒေဝါ။ပေ.။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝါ။ပေ.။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီဟိ ခေါ, အာဝုသော, ဒေဝေဟိ ဗြဟ္မလောကော အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စ။ သာဓါယသ္မာ, ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီဟိ ဒေဝေဟိ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဗြဟ္မလောကေ စိတ္တံ အဓိမောစေဟီ’တိ။ သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီဟိ မေ ဒေဝေဟိ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌိတံ, ဗြဟ္မလောကေ စိတ္တံ အဓိမောစိတ’န္တိ, သော ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘ဗြဟ္မလောကောပိ ခေါ, အာဝုသော, အနိစ္စော အဒ္ဓုဝေါ သက္ကာယပရိယာပန္နော။ သာဓါယသ္မာ, ဗြဟ္မလောကာ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ သက္ကာယနိရောဓေ စိတ္တံ ဥပသံဟရာဟီ’’’တိ။

‘‘သော စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဗြဟ္မလောကာ မေ စိတ္တံ ဝုဋ္ဌိတံ, သက္ကာယနိရောဓေ စိတ္တံ ဥပသံဟရာမီ’တိ; ဧဝံ ဝိမုတ္တစိတ္တဿ ခေါ, မဟာနာမ, ဥပါသကဿ အာသဝါ [ဝဿသတ (သီ. သျာ.)] ဝိမုတ္တစိတ္တေန ဘိက္ခုနာ န ကိဉ္စိ နာနာကရဏံ ဝဒါမိ, ယဒိဒံ – ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. သောတာပတ္တိဖလသုတ္တံ

၁၀၅၁. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? သပ္ပုရိသသံသေဝေါ , သဒ္ဓမ္မဿဝနံ , ယောနိသောမနသိကာရော, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သကဒါဂါမိဖလသုတ္တံ

၁၀၅၂. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သကဒါဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? ။ပေ.။ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. အနာဂါမိဖလသုတ္တံ

၁၀၅၃. ။ပေ.။ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ။ပေ.။ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. အရဟတ္တဖလသုတ္တံ

၁၀၅၄. ။ပေ.။ အရဟတ္တဖလသစ္ဆိကိရိယာယ။ပေ.။ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပညာပဋိလာဘသုတ္တံ

၁၀၅၅. ။ပေ.။ ပညာပဋိလာဘာယ။ပေ.။ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ပညာဝုဒ္ဓိသုတ္တံ

၁၀၅၆. ။ပေ.။ ပညာဝုဒ္ဓိယာ ။ပေ.။ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁. ပညာဝေပုလ္လသုတ္တံ

၁၀၅၇. ။ပေ.။။ ပညာဝေပုလ္လာယ။ပေ.။ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

သပ္ပညဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သဂါထကံ ဝဿံဝုတ္ထံ၊ ဓမ္မဒိန္နဉ္စ ဂိလာနံ။

စတုရော ဖလာ ပဋိလာဘော၊ ဝုဒ္ဓိ ဝေပုလ္လတာယ စာတိ။

၇. မဟာပညဝဂ္ဂေါ

၁. မဟာပညာသုတ္တံ

၁၀၅၈. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟာပညတာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? သပ္ပုရိသသံသေဝေါ, သဒ္ဓမ္မဿဝနံ, ယောနိသောမနသိကာရော, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟာပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပုထုပညာသုတ္တံ

၁၀၅၉. ။ ပုထုပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဝိပုလပညာသုတ္တံ

၁၀၆၀. ။ ဝိပုလပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဂမ္ဘီရပညာသုတ္တံ

၁၀၆၁. ။ ဂမ္ဘီရပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. အပ္ပမတ္တပညာသုတ္တံ

၁၀၆၂. ။ အပ္ပမတ္တပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဘူရိပညာသုတ္တံ

၁၀၆၃. ။ ဘူရိပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပညာဗာဟုလ္လသုတ္တံ

၁၀၆၄. ။ ပညာဗာဟုလ္လာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. သီဃပညာသုတ္တံ

၁၀၆၅. ။ သီဃပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. လဟုပညာသုတ္တံ

၁၀၆၆. ။ လဟုပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဟာသပညာသုတ္တံ

၁၀၆၇. ။ ဟာသပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁. ဇဝနပညာသုတ္တံ

၁၀၆၈. ။ ဇဝနပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂. တိက္ခပညာသုတ္တံ

၁၀၆၉. ။ တိက္ခပညတာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒွါဒသမံ။

၁၃. နိဗ္ဗေဓိကပညာသုတ္တံ

၁၀၇၀. ။ နိဗ္ဗေဓိကပညတာ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? သပ္ပုရိသသံသေဝေါ, သဒ္ဓမ္မဿဝနံ, ယောနိသောမနသိကာရော, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ နိဗ္ဗေဓိကပညတာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ တေရသမံ။

မဟာပညဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မဟာ ပုထု ဝိပုလ-ဂမ္ဘီရံ၊ အပ္ပမတ္တ-ဘူရိ-ဗာဟုလ္လံ။

သီဃ-လဟု-ဟာသ-ဇဝန၊ တိက္ခ-နိဗ္ဗေဓိကာယ စာတိ။

သောတာပတ္တိသံယုတ္တံ ဧကာဒသမံ။