အာနာပါနသံယုတ္တံ

၁၀. အာနာပါနသံယုတ္တံ

၁. ဧကဓမ္မဝဂ္ဂေါ

၁. ဧကဓမ္မသုတ္တံ

၉၇၇. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ တတြ ခေါ။ပေ.။ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧကဓမ္မော, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ ကတမော ဧကဓမ္မော? အာနာပါနဿတိ [အာနာပါနသတိ (သီ. ဣ.)]။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ [သတော (ဗဟူသု) တတိယပါရာဇိကေပိ] ပဿသတိ။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဣတိပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဣတိပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင်္ခါရပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တသင်္ခါရပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ , ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘အနိစ္စာနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အနိစ္စာနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိရာဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိရာဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘နိရောဓါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘နိရောဓါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဗောဇ္ဈင်္ဂသုတ္တံ

၉၇၈. ‘‘အာနာပါနဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာနာပါနဿတိသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ, အာနာပါနဿတိသဟဂတံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ အာနာပါနဿတိသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သုဒ္ဓိကသုတ္တံ

၉၇၉. ‘‘အာနာပါနဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဌမဖလသုတ္တံ

၉၈၀. ‘‘အာနာပါနဿတိ , ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိယာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုတိယဖလသုတ္တံ

၉၈၁. ‘‘အာနာပါနဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိယာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။ ကတမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ? ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ; နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ။ အထ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ; နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ , နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ။ အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ – ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိယာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ ဣမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အရိဋ္ဌသုတ္တံ

၉၈၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘာဝေထ နော တုမှေ ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ’’န္တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အရိဋ္ဌော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ အာနာပါနဿတိ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, အရိဋ္ဌ, ဘာဝေသိ အာနာပါနဿတိ’’န္တိ? ‘‘အတီတေသု မေ, ဘန္တေ, ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီနော, အနာဂတေသု မေ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ဝိဂတော, အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ [အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] စ မေ ဓမ္မေသု ပဋိဃသညာ သုပ္ပဋိဝိနီတာ။ သော [သောဟံ (?)] သတောဝ အဿသိဿာမိ, သတောဝ ပဿသိဿာမိ။ ဧဝံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဘာဝေမိ အာနာပါနဿတိ’’န္တိ။

‘‘‘အတ္ထေသာ, အရိဋ္ဌ, အာနာပါနဿတိ, နေသာ နတ္ထီ’တိ ဝဒါမိ။ အပိ စ, အရိဋ္ဌ, ယထာ အာနာပါနဿတိ ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏာ ဟောတိ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အရိဋ္ဌော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကထဉ္စ, အရိဋ္ဌ, အာနာပါနဿတိ ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏာ ဟောတိ? ဣဓ, အရိဋ္ဌ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ခေါ, အရိဋ္ဌ, အာနာပါနဿတိ ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏာ ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. မဟာကပ္ပိနသုတ္တံ

၉၈၃. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာကပ္ပိနော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာကပ္ပိနံ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဿ ဘိက္ခုနော ကာယဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ’’တိ? ‘‘ယဒါပိ မယံ, ဘန္တေ, တံ အာယသ္မန္တံ ပဿာမ သံဃမဇ္ဈေ ဝါ နိသိန္နံ ဧကံ ဝါ ရဟော နိသိန္နံ, တဒါပိ မယံ တဿ အာယသ္မတော န ပဿာမ ကာယဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ’’တိ။

‘‘ယဿ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိဿ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ နေဝ ကာယဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ, န စိတ္တဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ, တဿ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမာဓိဿ နိကာမလာဘီ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။ ကတမဿ စ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိဿ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ နေဝ ကာယဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ, န စိတ္တဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ?

‘‘အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ နေဝ ကာယဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ, န စိတ္တဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ။ ကထံ ဘာဝိတေ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိမှိ ကထံ ဗဟုလီကတေ နေဝ ကာယဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ, န စိတ္တဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ?

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတေ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိမှိ ဧဝံ ဗဟုလီကတေ နေဝ ကာယဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ, န စိတ္တဿ ဣဉ္ဇိတတ္တံ ဝါ ဟောတိ ဖန္ဒိတတ္တံ ဝါ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ပဒီပေါပမသုတ္တံ

၉၈၄. ‘‘အာနာပါနဿတိသမာဓိ , ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။ ကထံ ဘာဝိတော စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော?

‘‘ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဧဝံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော။

‘‘အဟမ္ပိ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဗောဓိသတ္တောဝ သမာနော ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဗဟုလံ ဝိဟရတော နေဝ ကာယော ကိလမတိ န စက္ခူနိ; အနုပါဒါယ စ မေ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘နေဝ မေ ကာယော ကိလမေယျ န စက္ခူနိ, အနုပါဒါယ စ မေ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စေယျာ’တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘ယေ မေ ဂေဟသိတာ သရသင်္ကပ္ပါ တေ ပဟီယေယျု’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရေယျံ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေယျံ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီတိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ အနန္တော အာကာသောတိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ အနန္တံ ဝိညာဏန္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အယမေဝ အာနာပါနဿတိသမာဓိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိမှိ ဧဝံ ဗဟုလီကတေ, သုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ ‘အနိစ္စာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဇ္ဈောသိတာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဘိနန္ဒိတာ’တိ ပဇာနာတိ; ဒုက္ခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ‘သာ အနိစ္စာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဇ္ဈောသိတာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဘိနန္ဒိတာ’တိ ပဇာနာတိ; အဒုက္ခမသုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ‘သာ အနိစ္စာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဇ္ဈောသိတာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဘိနန္ဒိတာ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘သုခံ [သော သုခံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.) မ. နိ. ၃.၃၆၄ အဋ္ဌကထာဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒယတိ; ဒုက္ခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒယတိ; အဒုက္ခမသုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ သော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ‘ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ, ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ, တဿေဝ တေလဿ စ ဝဋ္ဋိယာ စ ပရိယာဒါနာ အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ‘ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တီ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဝေသာလီသုတ္တံ

၉၈၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ အနေကပရိယာယေန အသုဘကထံ ကထေတိ, အသုဘာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, အသုဘဘာဝနာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဍ္ဎမာသံ ပဋိသလ္လီယိတုံ။ နာမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော, အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေနာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နာဿုဓ ကောစိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမတိ, အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေန။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝါ အနေကပရိယာယေန အသုဘကထံ ကထေတိ, အသုဘာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ , အသုဘဘာဝနာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီ’’တိ အနေကာကာရဝေါကာရံ အသုဘဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ တေ ဣမိနာ ကာယေန အဋ္ဋီယမာနာ [အဋ္ဋိယမာနာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ဟရာယမာနာ ဇိဂုစ္ဆမာနာ သတ္ထဟာရကံ ပရိယေသန္တိ။ ဒသပိ ဘိက္ခူ ဧကာဟေန သတ္ထံ အာဟရန္တိ, ဝီသမ္ပိ။ပေ.။ တိံသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဧကာဟေန သတ္ထံ အာဟရန္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿ အဍ္ဎမာသဿ အစ္စယေန ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာနန္ဒ, တနုဘူတော ဝိယ ဘိက္ခုသံဃော’’တိ? ‘‘တထာ ဟိ ပန, ဘန္တေ, ‘ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ အနေကပရိယာယေန အသုဘကထံ ကထေတိ, အသုဘာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ , အသုဘဘာဝနာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီ’တိ အနေကာကာရဝေါကာရံ အသုဘဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ တေ ဣမိနာ ကာယေန အဋ္ဋီယမာနာ ဟရာယမာနာ ဇိဂုစ္ဆမာနာ သတ္ထဟာရကံ ပရိယေသန္တိ။ ဒသပိ ဘိက္ခူ ဧကာဟေန သတ္ထံ အာဟရန္တိ, ဝီသမ္ပိ ဘိက္ခူ။ တိံသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဧကာဟေန သတ္ထံ အာဟရန္တိ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အညံ ပရိယာယံ အာစိက္ခတု ယထာယံ ဘိက္ခုသံဃော အညာယ သဏ္ဌဟေယျာ’’တိ။

‘‘တေနဟာနန္ဒ, ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တိ တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပါတေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တိ တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပါတေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္နိပတိတော [သန္နိပါတိတော (သီ.)], ဘန္တေ, ဘိက္ခုသံဃော။ ယဿ ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကာလံ မညတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ဥပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ ပဏီတော စ အသေစနကော စ သုခေါ စ ဝိဟာရော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ စ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓါပေတိ ဝူပသမေတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ ဦဟတံ ရဇောဇလ္လံ, တမေနံ မဟာအကာလမေဃော ဌာနသော အန္တရဓါပေတိ ဝူပသမေတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ ပဏီတော စ အသေစနကော စ သုခေါ စ ဝိဟာရော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ စ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓါပေတိ ဝူပသမေတိ။ ကထံ ဘာဝိတော စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ ပဏီတော စ အသေစနကော စ သုခေါ စ ဝိဟာရော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ စ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓါပေတိ ဝူပသမေတိ?

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဧဝံ ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ ပဏီတော စ အသေစနကော စ သုခေါ စ ဝိဟာရော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ စ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓါပေတိ ဝူပသမေတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ကိမိလသုတ္တံ

၉၈၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကိမိလာယံ [ကိမ္ဗိလာယံ (သီ. ဣ.)] ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ကိမိလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတော နု ခေါ, ကိမိလ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော’’တိ?

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ကိမိလော တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ကိမိလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတော နု ခေါ, ကိမိလ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော’’တိ? တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ ကိမိလော တုဏှီ အဟောသိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတဿ, ဘဂဝါ, ကာလော; ဧတဿ, သုဂတ, ကာလော! ယံ ဘဂဝါ အာနာပါနဿတိသမာဓိံ ဘာသေယျ ။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတော စ, အာနန္ဒ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ, အာနန္ဒ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဧဝံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော’’။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ကာယေ ကာယာနုပဿီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ကာယညတရာဟံ, အာနန္ဒ, ဧတံ ဝဒါမိ ယဒိဒံ – အဿာသပဿာသံ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘ဣတိပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဣတိပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင်္ခါရပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တသင်္ခါရပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဝေဒနာညတရာဟံ, အာနန္ဒ, ဧတံ ဝဒါမိ, ယဒိဒံ – အဿာသပဿာသာနံ [အဿာသပဿာသံ (ဣ. က.) မ. နိ. ၃.၁၄၅] သာဓုကံ မနသိကာရံ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ။ပေ.။ သမာဒဟံ စိတ္တံ။ပေ.။ ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နာဟံ, အာနန္ဒ, မုဋ္ဌဿတိဿ အသမ္ပဇာနဿ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနံ ဝဒါမိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘အနိစ္စာနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ပေ.။ ဝိရာဂါနုပဿီ။ပေ.။ နိရောဓါနုပဿီ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ သော ယံ တံ ဟောတိ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာနံ ပဟာနံ တံ ပညာယ ဒိသွာ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘သေယျထာပိ , အာနန္ဒ, စတုမဟာပထေ [စာတုမ္မဟာပထေ (သီ. သျာ. ကံ.)] မဟာပံသုပုဉ္ဇော။ ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယံ အာဂစ္ဆေယျ သကဋံ ဝါ ရထော ဝါ, ဥပဟနတေဝ တံ ပံသုပုဉ္ဇံ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ။ပေ.။ ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယျ သကဋံ ဝါ ရထော ဝါ, ဥပဟနတေဝ တံ ပံသုပုဉ္ဇံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရန္တောပိ ဥပဟနတေဝ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ; ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရန္တောပိ ဥပဟနတေဝ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ’’တိ။ ဒသမံ။

ဧကဓမ္မဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဧကဓမ္မော စ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ သုဒ္ဓိကဉ္စ ဒုဝေ ဖလာ။

အရိဋ္ဌော ကပ္ပိနော ဒီပေါ၊ ဝေသာလီ ကိမိလေန စာတိ။

၂. ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁. ဣစ္ဆာနင်္ဂလသုတ္တံ

၉၈၇. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေမာသံ ပဋိသလ္လီယိတုံ။ နာမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော, အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေနာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နာဿုဓ ကောစိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမတိ, အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေန။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿ တေမာသဿ အစ္စယေန ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သစေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကတမေနာဝုသော, ဝိဟာရေန သမဏော ဂေါတမော ဝဿာဝါသံ ဗဟုလံ ဝိဟာသီ’တိ, ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – ‘အာနာပါနဿတိသမာဓိနာ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဝဿာဝါသံ ဗဟုလံ ဝိဟာသီ’တိ။ ဣဓါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သတော အဿသာမိ, သတော ပဿသာမိ။ ဒီဃံ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာမိ, ဒီဃံ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာမိ; ရဿံ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာမိ, ရဿံ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာမိ; ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ ပဇာနာမိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ ပဇာနာမိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ ပဇာနာမိ’’။

‘‘ယဉှိ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အရိယဝိဟာရော’ ဣတိပိ, ‘ဗြဟ္မဝိဟာရော’ ဣတိပိ, ‘တထာဂတဝိဟာရော’ ဣတိပိ။ အာနာပါနဿတိသမာဓိံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အရိယဝိဟာရော’ ဣတိပိ, ‘ဗြဟ္မဝိဟာရော’ ဣတိပိ, ‘တထာဂတဝိဟာရော’ ဣတိပိ။ ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သေခါ အပ္ပတ္တမာနသာ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ ပတ္ထယမာနာ ဝိဟရန္တိ တေသံ အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တတိ။ ယေ စ ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ တေသံ အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာယ စေဝ သံဝတ္တတိ သတိသမ္ပဇညာယ စ။

‘‘ယဉှိ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အရိယဝိဟာရော’ ဣတိပိ, ‘ဗြဟ္မဝိဟာရော’ ဣတိပိ, ‘တထာဂတဝိဟာရော’ ဣတိပိ။ အာနာပါနဿတိသမာဓိံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘အရိယဝိဟာရော’ ဣတိပိ, ‘ဗြဟ္မဝိဟာရော’ ဣတိပိ, ‘တထာဂတဝိဟာရော’ ဣတိဣ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ကင်္ခေယျသုတ္တံ

၉၈၈. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ လောမသကံဘိယော [လောမသဝင်္ဂိသော (သီ. ဣ.)] သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေနာယသ္မာ လောမသကံဘိယော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ လောမသကံဘိယံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော အာယသ္မန္တံ လောမသကံဘိယံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သော ဧဝ နု ခေါ, ဘန္တေ, သေခေါ ဝိဟာရော သော တထာဂတဝိဟာရော, ဥဒါဟု အညောဝ [အညော (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] သေခေါ ဝိဟာရော အညော တထာဂတဝိဟာရော’’တိ?

‘‘န ခေါ, အာဝုသော မဟာနာမ, သွေဝ သေခေါ ဝိဟာရော, သော တထာဂတဝိဟာရော။ အညော ခေါ, အာဝုသော မဟာနာမ, သေခေါ ဝိဟာရော, အညော တထာဂတဝိဟာရော။ ယေ တေ, အာဝုသော မဟာနာမ, ဘိက္ခူ သေခါ အပ္ပတ္တမာနသာ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ ပတ္ထယမာနာ ဝိဟရန္တိ, တေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ ဝိဟရန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ပဟာယ ဝိဟရန္တိ, ဗျာပါဒနီဝရဏံ။ပေ.။ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ။ပေ.။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ။ပေ.။ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ ပဟာယ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေပိ တေ, အာဝုသော မဟာနာမ, ဘိက္ခူ သေခါ အပ္ပတ္တမာနသာ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ ပတ္ထယမာနာ ဝိဟရန္တိ, တေ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ တေ, အာဝုသော မဟာနာမ, ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ, တေသံ ပဉ္စ နီဝရဏာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ [အနဘာဝကတာ (သီ. ဣ.)] အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ပဟီနံ ဥစ္ဆိန္နမူလံ တာလာဝတ္ထုကတံ အနဘာဝံကတံ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မံ; ဗျာပါဒနီဝရဏံ ပဟီနံ။ပေ.။ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ။ပေ.။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ။ပေ.။ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ ပဟီနံ ဥစ္ဆိန္နမူလံ တာလာဝတ္ထုကတံ အနဘာဝံကတံ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မံ။

‘‘ယေ တေ, အာဝုသော မဟာနာမ, ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ, တေသံ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ တဒမိနာပေတံ, အာဝုသော မဟာနာမ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ – အညောဝ သေခေါ ဝိဟာရော, အညော တထာဂတဝိဟာရော။

‘‘ဧကမိဒံ, အာဝုသော မဟာနာမ, သမယံ ဘဂဝါ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တတြ ခေါ, အာဝုသော မဟာနာမ, ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေမာသံ ပဋိသလ္လီယိတုံ။ နာမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော, အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေနာ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဘန္တေ’တိ ခေါ, အာဝုသော မဟာနာမ, တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နာဿုဓ ကောစိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမတိ, အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေန။

‘‘အထ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ တဿ တေမာသဿ အစ္စယေန ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘သစေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ကတမေနာဝုသော, ဝိဟာရေန သမဏော ဂေါတမော ဝဿာဝါသံ ဗဟုလံ ဝိဟာသီတိ, ဧဝံ ပုဋ္ဌာ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဧဝံ ဗျာကရေယျာထ – အာနာပါနဿတိသမာဓိနာ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဝဿာဝါသံ ဗဟုလံ ဝိဟာသီတိ။ ဣဓါဟံ, ဘိက္ခဝေ , သတော အဿသာမိ, သတော ပဿသာမိ။ ဒီဃံ အဿသန္တော ဒီဃံ အဿသာမီတိ ပဇာနာမိ, ဒီဃံ ပဿသန္တော ဒီဃံ ပဿသာမီတိ ပဇာနာမိ။ပေ.။ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီတိ ပဇာနာမိ, ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ ပဇာနာမိ’’။

‘‘ယဉှိ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အရိယဝိဟာရော ဣတိပိ, ဗြဟ္မဝိဟာရော ဣတိပိ, တထာဂတဝိဟာရော ဣတိပိ။ အာနာပါနဿတိသမာဓိံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အရိယဝိဟာရော ဣတိပိ, ဗြဟ္မဝိဟာရော ဣတိပိ, တထာဂတဝိဟာရော ဣတိပိ။

‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သေခါ အပ္ပတ္တမာနသာ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ ပတ္ထယမာနာ ဝိဟရန္တိ, တေသံ အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ယေ စ ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ, တေသံ အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သုခဝိဟာရာယ စေဝ သံဝတ္တတိ သတိသမ္ပဇညာယ စ။

‘‘ယဉှိ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အရိယဝိဟာရော ဣတိပိ, ဗြဟ္မဝိဟာရော ဣတိပိ, တထာဂတဝိဟာရော ဣတိပိ။ အာနာပါနဿတိသမာဓိံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အရိယဝိဟာရော ဣတိပိ, ဗြဟ္မဝိဟာရော ဣတိပိ, တထာဂတဝိဟာရော ဣတိဣ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာ ခေါ ဧတံ, အာဝုသော မဟာနာမ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ, ယထာ – အညောဝ သေခေါ ဝိဟာရော, အညော တထာဂတဝိဟာရော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဌမအာနန္ဒသုတ္တံ

၉၈၉. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ , ဧကဓမ္မော [ဧကော ဓမ္မော (သီ.)] ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ?

‘‘အတ္ထိ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဧကဓမ္မော [ဧကော ဓမ္မော (သီ.)] ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘အာနာပါနဿတိသမာဓိ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ’’။

‘‘ကထံ ဘာဝိတော, အာနန္ဒ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ’’။ ‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရဿံ ဝါ။ပေ.။ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ကာယေ ကာယာနုပဿီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ကာယညတရာဟံ, အာနန္ဒ, ဧတံ ဝဒါမိ, ယဒိဒံ – အဿာသပဿာသံ ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ’’။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘ဣတိပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ ။ပေ.။ သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ စိတ္တသင်္ခါရပ္ပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဝေဒနာညတရာဟံ, အာနန္ဒ, ဧတံ ဝဒါမိ, ယဒိဒံ – အဿာသပဿာသာနံ သာဓုကံ မနသိကာရံ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ။ပေ.။ သမာဒဟံ စိတ္တံ။ပေ.။ ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နာဟံ, အာနန္ဒ, မုဋ္ဌဿတိဿ အသမ္ပဇာနဿ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနံ ဝဒါမိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အနိစ္စာနုပဿီ။ပေ.။ ဝိရာဂါနုပဿီ။ပေ.။ နိရောဓါနုပဿီ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ သော ယံ တံ ဟောတိ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာနံ ပဟာနံ တံ ပညာယ ဒိသွာ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ, အာနန္ဒ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဧဝံ ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စာနန္ဒ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ကထံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ? ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ – ဥပဋ္ဌိတာဿ [ဥပဋ္ဌိတဿတိ (ဣ. က.)] တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော [တသ္မိံ သမယေ အာနန္ဒ ဘိက္ခုနော (ဣ. က.), တသ္မိံ သမယေ (မ. နိ. ၃.၁၄၉)] သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌိတာ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ – သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ – ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘တဿ တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစရတော ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစရတော ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ – ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ – ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ – ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ – သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ – ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ , ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ – ဥပဋ္ဌိတာဿ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌိတာ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ – သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ (ယထာ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

‘‘သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ – ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ, အာနန္ဒ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, အာနန္ဒ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယအာနန္ဒသုတ္တံ

၉၉၀. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, အာနန္ဒ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ ‘‘အတ္ထာနန္ဒ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ကတမော စာနန္ဒ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ? အာနာပါနဿတိသမာဓိ, အာနန္ဒ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ‘‘ကထံ ဘာဝိတော စာနန္ဒ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ, ကထံ ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ။ပေ.။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, အာနန္ဒ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမဘိက္ခုသုတ္တံ

၉၉၁. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘အာနာပါနဿတိသမာဓိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတော စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ။ပေ.။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယဘိက္ခုသုတ္တံ

၉၉၂. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ’’။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒွေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တိ? အာနာပါနဿတိသမာဓိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီတိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတော စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ, သတောဝ ပဿသတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ’’။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ပေ.။ သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ကာယေ ကာယာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ကာယညတရာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဝဒါမိ, ယဒိဒံ – အဿာသပဿာသံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣတိပ္ပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ စိတ္တသင်္ခါရပ္ပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဝေဒနာညတရာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဝဒါမိ, ယဒိဒံ – အဿာသပဿာသာနံ သာဓုကံ မနသိကာရံ။ တသ္မာတိဟ , ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ။ပေ.။ ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, မုဋ္ဌဿတိဿ အသမ္ပဇာနဿ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနံ ဝဒါမိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ , စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနိစ္စာနုပဿီ။ပေ.။ ဝိရာဂါနုပဿီ။ပေ.။ နိရောဓါနုပဿီ။ပေ.။ ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ – ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ သော ယံ တံ ဟောတိ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာနံ ပဟာနံ တံ ပညာယ ဒိသွာ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဧဝံ ဗဟုလီကတော စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ကထံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ? ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ – ဥပဋ္ဌိတာဿ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌိတာ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ – သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ – ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘တဿ တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစရတော ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစရတော ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ – ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ – ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ – ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ – သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ – ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ – ဥပဋ္ဌိတာဿ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌိတာ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ – သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ – သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ပေ.။။

သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ – ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ; ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. သံယောဇနပ္ပဟာနသုတ္တံ

၉၉၃. အာနာပါနဿတိသမာဓိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော သံယောဇနပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။။ သတ္တမံ။

၈. အနုသယသမုဂ္ဃါတသုတ္တံ

၉၉၄. ။အနုသယသမုဂ္ဃါတာယ သံဝတ္တတိ။။ အဋ္ဌမံ။

၉. အဒ္ဓါနပရိညာသုတ္တံ

၉၉၅. ။အဒ္ဓါနပရိညာယ သံဝတ္တတိ။။ နဝမံ။

၁၀. အာသဝက္ခယသုတ္တံ

၉၉၆. အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတော စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော သံယောဇနပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တတိ။ အနုသယသမုဂ္ဃါတာယ သံဝတ္တတိ။ အဒ္ဓါနပရိညာယ သံဝတ္တတိ။ အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ။ပေ. ။ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ, ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဧဝံ ဗဟုလီကတော သံယောဇနပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ အနုသယသမုဂ္ဃါတာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ အဒ္ဓါနပရိညာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တတီတိ။ ဒသမံ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ ကင်္ခေယျံ၊ အာနန္ဒာ အပရေ ဒုဝေ။

ဘိက္ခူ သံယောဇနာနုသယာ၊ အဒ္ဓါနံ အာသဝက္ခယန္တိ။

အာနာပါနသံယုတ္တံ ဒသမံ။