ဣဒ္ဓိပါဒသံယုတ္တံ

၇. ဣဒ္ဓိပါဒသံယုတ္တံ

၁. စာပါလဝဂ္ဂေါ

၁. အပါရသုတ္တံ

၈၁၃. ‘‘စတ္တာရောမေ ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, စိတ္တသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဝိရဒ္ဓသုတ္တံ

၈၁၄. ‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဝိရဒ္ဓါ, ဝိရဒ္ဓေါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ အာရဒ္ဓါ, အာရဒ္ဓေါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဝိရဒ္ဓါ, ဝိရဒ္ဓေါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ အာရဒ္ဓါ, အာရဒ္ဓေါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. အရိယသုတ္တံ

၈၁၅. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. နိဗ္ဗိဒါသုတ္တံ

၈၁၆. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဣဒ္ဓိပဒေသသုတ္တံ

၈၁၇. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣဒ္ဓိပဒေသံ အဘိနိပ္ဖာဒေသုံ သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ , ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣဒ္ဓိပဒေသံ အဘိနိပ္ဖာဒေဿန္တိ သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣဒ္ဓိပဒေသံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တိ သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣဒ္ဓိပဒေသံ အဘိနိပ္ဖာဒေသုံ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣဒ္ဓိပဒေသံ အဘိနိပ္ဖာဒေဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣဒ္ဓိပဒေသံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သမတ္တသုတ္တံ

၈၁၈. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမတ္တံ ဣဒ္ဓိံ အဘိနိပ္ဖာဒေသုံ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမတ္တံ ဣဒ္ဓိံ အဘိနိပ္ဖာဒေဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမတ္တံ ဣဒ္ဓိံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တိ , သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမတ္တံ ဣဒ္ဓိံ အဘိနိပ္ဖာဒေသုံ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမတ္တံ ဣဒ္ဓိံ အဘိနိပ္ဖာဒေဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမတ္တံ ဣဒ္ဓိံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဘိက္ခုသုတ္တံ

၈၁၉. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ ဘိက္ခူ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံသု, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ ဘိက္ခူ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ ဘိက္ခူ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံသု သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ ဘိက္ခူ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဗုဒ္ဓသုတ္တံ

၈၂၀. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတော ‘အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဉာဏသုတ္တံ

၈၂၁. ‘‘‘အယံ ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’တိ မေ ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘သော ခေါ ပနာယံ ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ‘ဘာဝိတော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘အယံ ဝီရိယသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘သော ခေါ ပနာယံ ဝီရိယသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ‘ဘာဝိတော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘အယံ စိတ္တသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘သော ခေါ ပနာယံ စိတ္တသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ‘ဘာဝိတော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘‘အယံ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘သော ခေါ ပနာယံ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ ဘာဝေတဗ္ဗော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ‘ဘာဝိတော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. စေတိယသုတ္တံ

၈၂၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ဝေသာလိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂဏှာဟိ, အာနန္ဒ, နိသီဒနံ။ ယေန စာပါလံ စေတိယံ [ပါဝါလစေတိယံ (သျာ. ကံ.)] တေနုပသင်္ကမိဿာမ ဒိဝါဝိဟာရာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နိသီဒနံ အာဒါယ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန စာပါလံ စေတိယံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဂေါတမကံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တံ စေတိယံ [ဗဟုပုတ္တကစေတိယံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)], ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ [အာနန္ဒစေတိယံ (က.), သာနန္ဒရံ (က.)], ရမဏီယံ စာပါလံ စေတိယံ။ ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ။ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ။ အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ’’တိ။

ဧဝမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတာ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ; န ဘဂဝန္တံ ယာစိ – ‘‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ [သုဂတော ကပ္ပါဝသေသံ (ဣ. က.) ဒီ. နိ. ၂.၁၆၇] ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော။

ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ရမဏီယာ, အာနန္ဒ, ဝေသာလီ, ရမဏီယံ ဥဒေနံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဂေါတမကံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သတ္တမ္ဗံ စေတိယံ, ရမဏီယံ ဗဟုပုတ္တံ စေတိယံ, ရမဏီယံ သာရန္ဒဒံ စေတိယံ, ရမဏီယံ စာပါလံ စေတိယံ။ ယဿ ကဿစိ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, သော အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ။ တထာဂတဿ ခေါ, အာနန္ဒ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ။ အာကင်္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော ကပ္ပံ ဝါ တိဋ္ဌေယျ ကပ္ပါဝသေသံ ဝါ’’တိ။

ဧဝမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတာ ဩဠာရိကေ နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ဩဠာရိကေ ဩဘာသေ ကယိရမာနေ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ; န ဘဂဝန္တံ ယာစိ – ‘‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကပ္ပံ, တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပံ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ ခေါ တွံ, အာနန္ဒ, ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ မာရော ပါပိမာ, အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ, ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ သုဂတော [ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော (သီ. သျာ. ကံ.) ဧဝမုပရိပိ]! ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။ ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ – ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ , ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ ယာဝ မေ ဘိက္ခူ န သာဝကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ [ဥတ္တာနိံ ကရိဿန္တိ (က.), ဥတ္တာနိကရိဿန္တိ (ဣ.)], ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ’’’တိ။

သန္တိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော သာဝကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, သုဂတော! ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။

‘‘ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ – ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ ယာဝ မေ ဘိက္ခုနိယော န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ’’’တိ။

‘‘သန္တိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခုနိယော ဘဂဝတော သာဝိကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, သုဂတော! ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။

‘‘ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ – ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ ယာဝ မေ ဥပါသကာ။ပေ.။ ယာဝ မေ ဥပါသိကာ န သာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော, သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခိဿန္တိ ဒေသေဿန္တိ ပညပေဿန္တိ ပဋ္ဌပေဿန္တိ ဝိဝရိဿန္တိ ဝိဘဇိဿန္တိ ဥတ္တာနီကရိဿန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ’’’တိ။

‘‘သန္တိ ခေါ ပန, ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဥပါသကာ။ပေ.။ ဥပါသိကာ ဘဂဝတော သာဝိကာ ဝိယတ္တာ ဝိနီတာ ဝိသာရဒါ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာ အနုဓမ္မစာရိနိယော , သကံ အာစရိယကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစိက္ခန္တိ ဒေသေန္တိ ပညပေန္တိ ပဋ္ဌပေန္တိ ဝိဝရန္တိ ဝိဘဇန္တိ ဥတ္တာနီကရောန္တိ, ဥပ္ပန္နံ ပရပ္ပဝါဒံ သဟဓမ္မေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပါဋိဟာရိယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, သုဂတော! ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော။

‘‘ဘာသိတာ ခေါ ပနေသာ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဝါစာ – ‘န တာဝါဟံ, ပါပိမ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ ယာဝ မေ ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယံ န ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဘဝိဿတိ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိတံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတ’န္တိ။ တယိဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဗြဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိတံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတံ။ ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, ပရိနိဗ္ဗာတု ဒါနိ သုဂတော။ ပရိနိဗ္ဗာနကာလော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝါ မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အပ္ပောဿုက္ကော တွံ, ပါပိမ, ဟောဟိ။ န စိရံ [နစိရဿေဝ (က.)] တထာဂတဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတိ။ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန တထာဂတော ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ စာပါလေ စေတိယေ သတော သမ္ပဇာနော အာယုသင်္ခါရံ ဩဿဇိ။ ဩဿဋ္ဌေ စ [ဩသဇ္ဇေ ပန (က.)] ဘဂဝတာ အာယုသင်္ခါရေ မဟာဘူမိစာလော အဟောသိ ဘိံသနကော လောမဟံသော, ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော [ဒေဝဒုဒြဘိယော (က.)] စ ဖလိံသု။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘တုလမတုလဉ္စ သမ္ဘဝံ၊ ဘဝသင်္ခါရမဝဿဇိ မုနိ။

အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတော၊ အဘိန္ဒိ ကဝစမိဝတ္တသမ္ဘဝ’’န္တိ။ ဒသမံ။

စာပါလဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အပါရာပိ ဝိရဒ္ဓေါ စ၊ အရိယာ နိဗ္ဗိဒါပိ စ။

ပဒေသံ သမတ္တံ ဘိက္ခု၊ ဗုဒ္ဓံ ဉာဏဉ္စ စေတိယန္တိ။

၂. ပါသာဒကမ္ပနဝဂ္ဂေါ

၁. ပုဗ္ဗသုတ္တံ

၈၂၃. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ ဟေတု, ကော ပစ္စယော ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာယာ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဓ ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣတိ မေ ဆန္ဒော န စ အတိလီနော ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တော ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တော ဘဝိဿတိ။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ’’’။

‘‘ဝီရိယသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣတိ မေ ဝီရိယံ န စ အတိလီနံ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတံ ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ ဘဝိဿတိ။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘စိတ္တသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣတိ မေ စိတ္တံ န စ အတိလီနံ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတံ ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ ဘဝိဿတိ။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣတိ မေ ဝီမံသာ န စ အတိလီနာ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတာ ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဘဝိဿတိ , န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဘဝိဿတိ။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခု, စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ; တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတိ, သေယျထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောတိ, သေယျထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ [အဘိဇ္ဇမာနော (သီ. ဣ. က.)] ဂစ္ဆတိ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမတိ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသတိ [ပရာမသတိ (သီ. သျာ. ကံ.)] ပရိမဇ္ဇတိ; ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခု, စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု ဒိဗ္ဗာယ သောတဓါတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတိ – ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ, ဒူရေ သန္တိကေ စာတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခု, စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ။ သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ‘သဒေါသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတဒေါသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ‘သမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝီတမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘သံခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ ‘အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ ‘သဥတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ ‘အနုတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ ‘သမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ ‘အသမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘ဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ; အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခု, စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ [ဥပ္ပါဒိံ (သီ.)]; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ ဘိက္ခု, စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ, ဘောန္တော, သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ; တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန, ဘောန္တော, သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ; တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခု, စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. မဟပ္ဖလသုတ္တံ

၈၂၄. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဆန္ဒော န စ အတိလီနော ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တော ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တော ဘဝိဿတိ’။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဝီမံသာ န စ အတိလီနာ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတာ ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဘဝိဿတိ’။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။ပေ.။။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဆန္ဒသမာဓိသုတ္တံ

၈၂၅. ‘‘ဆန္ဒံ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိဿာယ လဘတိ သမာဓိံ, လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ – အယံ ဝုစ္စတိ ဆန္ဒသမာဓိ။ သော အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပါဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပါဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ‘ပဓါနသင်္ခါရာ’တိ။ ဣတိ အယဉ္စ ဆန္ဒော, အယဉ္စ ဆန္ဒသမာဓိ, ဣမေ စ ပဓါနသင်္ခါရာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’’’။

‘‘ဝီရိယံ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိဿာယ လဘတိ သမာဓိံ, လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘ဝီရိယသမာဓိ’။ သော အနုပ္ပန္နာနံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ‘ပဓါနသင်္ခါရာ’တိ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ ဝီရိယံ, အယဉ္စ ဝီရိယသမာဓိ, ဣမေ စ ပဓါနသင်္ခါရာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဝီရိယသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’’’။

‘‘စိတ္တံ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိဿာယ လဘတိ သမာဓိံ, လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘စိတ္တသမာဓိ’။ သော အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ‘ပဓါနသင်္ခါရာ’တိ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ စိတ္တံ, အယဉ္စ စိတ္တသမာဓိ, ဣမေ စ ပဓါနသင်္ခါရာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘စိတ္တသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’’’။

‘‘ဝီမံသံ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိဿာယ လဘတိ သမာဓိံ, လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘ဝီမံသာသမာဓိ’။ သော အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပါဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ‘ပဓါနသင်္ခါရာ’တိ ။ ဣတိ အယဉ္စ ဝီမံသာ, အယဉ္စ ဝီမံသာသမာဓိ, ဣမေ စ ပဓါနသင်္ခါရာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’’’တိ။ တတိယံ။

၄. မောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တံ

၈၂၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဟေဋ္ဌာမိဂါရမာတုပါသာဒေ ဝိဟရန္တိ ဥဒ္ဓတာ ဥန္နဠာ စပလာ မုခရာ ဝိကိဏ္ဏဝါစာ မုဋ္ဌဿတိနော အသမ္ပဇာနာ အသမာဟိတာ ဘန္တစိတ္တာ [ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ (သီ. သျာ. ကံ.)] ပါကတိန္ဒ္ရိယာ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧတေ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, သဗြဟ္မစာရိနော ဟေဋ္ဌာမိဂါရမာတုပါသာဒေ ဝိဟရန္တိ ဥဒ္ဓတာ ဥန္နဠာ စပလာ မုခရာ ဝိကိဏ္ဏဝါစာ မုဋ္ဌဿတိနော အသမ္ပဇာနာ အသမာဟိတာ ဘန္တစိတ္တာ ပါကတိန္ဒ္ရိယာ။ ဂစ္ဆ, မောဂ္ဂလ္လာန, တေ ဘိက္ခူ သံဝေဇေဟီ’’တိ။

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါရေသိ [အဘိသင်္ခရေသိ (သျာ. ဣ. က.)] ယထာ ပါဒင်္ဂုဋ္ဌကေန မိဂါရမာတုပါသာဒံ သင်္ကမ္ပေသိ သမ္ပကမ္ပေသိ သမ္ပစာလေသိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သံဝိဂ္ဂါ လောမဟဋ္ဌဇာတာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! နိဝါတဉ္စ ဝတ အယဉ္စ မိဂါရမာတုပါသာဒေါ ဂမ္ဘီရနေမော သုနိခါတော အစလော အသမ္ပကမ္ပီ, အထ စ ပန သင်္ကမ္ပိတော သမ္ပကမ္ပိတော သမ္ပစာလိတော’’တိ!

အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သံဝိဂ္ဂါ လောမဟဋ္ဌဇာတာ ဧကမန္တံ ဌိတာ’’တိ? ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ ဘန္တေ! နိဝါတဉ္စ ဝတ အယဉ္စ မိဂါရမာတုပါသာဒေါ ဂမ္ဘီရနေမော သုနိခါတော အစလော အသမ္ပကမ္ပီ, အထ စ ပန သင်္ကမ္ပိတော သမ္ပကမ္ပိတော သမ္ပစာလိတော’’တိ! ‘‘တုမှေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံဝေဇေတုကာမေန မောဂ္ဂလ္လာနေန ဘိက္ခုနာ ပါဒင်္ဂုဋ္ဌကေန မိဂါရမာတုပါသာဒေါ, သင်္ကမ္ပိတော သမ္ပကမ္ပိတော သမ္ပစာလိတော။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’တိ ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ, ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ။ စတုန္နံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဝီမံသာ န စ အတိလီနာ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတာ ဘဝိဿတိ; န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဘဝိဿတိ’။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ။ ဣမေသဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။ပေ.။ ဣမေသဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဥဏ္ဏာဘဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၈၂၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခေါ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိမတ္ထိယံ နု ခေါ, ဘော အာနန္ဒ, သမဏေ ဂေါတမေ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ? ‘‘ဆန္ဒပ္ပဟာနတ္ထံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ။

‘‘အတ္ထိ ပန, ဘော အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ အတ္ထိ ပဋိပဒါ ဧတဿ ဆန္ဒဿ ပဟာနာယာ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မဂ္ဂေါ အတ္ထိ ပဋိပဒါ ဧတဿ ဆန္ဒဿ ပဟာနာယာ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘော အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ ကတမာ ပဋိပဒါ ဧတဿ ဆန္ဒဿ ပဟာနာယာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ဧတဿ ဆန္ဒဿ ပဟာနာယာ’’တိ။

‘‘ဧဝံ သန္တေ, ဘော အာနန္ဒ, သန္တကံ ဟောတိ နော အသန္တကံ။ ဆန္ဒေနေဝ ဆန္ဒံ ပဇဟိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’’။ ‘‘တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ။ ယထာ တေ ခမေယျ တထာ တံ ဗျာကရေယျာသိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, အဟောသိ တေ ပုဗ္ဗေ ဆန္ဒော ‘အာရာမံ ဂမိဿာမီ’တိ? တဿ တေ အာရာမဂတဿ ယော တဇ္ဇော ဆန္ဒော သော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ’’တိ? ‘‘ဧဝံ , ဘော’’။ ‘‘အဟောသိ တေ ပုဗ္ဗေ ဝီရိယံ ‘အာရာမံ ဂမိဿာမီ’တိ? တဿ တေ အာရာမဂတဿ ယံ တဇ္ဇံ ဝီရိယံ တံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘော’’။ ‘‘အဟောသိ တေ ပုဗ္ဗေ စိတ္တံ ‘အာရာမံ ဂမိဿာမီ’တိ? တဿ တေ အာရာမဂတဿ ယံ တဇ္ဇံ စိတ္တံ တံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘော’’။ ‘‘အဟောသိ တေ ပုဗ္ဗေ ဝီမံသာ ‘အာရာမံ ဂမိဿာမီ’တိ? တဿ တေ အာရာမဂတဿ ယာ တဇ္ဇာ ဝီမံသာ သာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘော’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယော သော ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော, တဿ ယော ပုဗ္ဗေ ဆန္ဒော အဟောသိ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ, အရဟတ္တပ္ပတ္တေ [အရဟတ္တေ ပတ္တေ (သီ. သျာ. ကံ.)] ယော တဇ္ဇော ဆန္ဒော သော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ; ယံ ပုဗ္ဗေ ဝီရိယံ အဟောသိ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ, အရဟတ္တပ္ပတ္တေ ယံ တဇ္ဇံ ဝီရိယံ တံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ; ယံ ပုဗ္ဗေ စိတ္တံ အဟောသိ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ, အရဟတ္တပ္ပတ္တေ ယံ တဇ္ဇံ စိတ္တံ တံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ; ယာ ပုဗ္ဗေ ဝီမံသာ အဟောသိ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ, အရဟတ္တပ္ပတ္တေ ယာ တဇ္ဇာ ဝီမံသာ သာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ။ တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣတိ ဧဝံ သန္တေ, သန္တကံ ဝါ ဟောတိ နော အသန္တကံ ဝါ’’တိ?

‘‘အဒ္ဓါ, ဘော အာနန္ဒ, ဧဝံ သန္တေ, သန္တကံ ဟောတိ နော အသန္တကံ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘော အာနန္ဒ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော အာနန္ဒ! သေယျထာပိ, ဘော အာနန္ဒ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ အာနန္ဒေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ အာနန္ဒော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၈၂၈. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မဟိဒ္ဓိကာ အဟေသုံ မဟာနုဘာဝါ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မဟိဒ္ဓိကာ ဘဝိဿန္တိ မဟာနုဘာဝါ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မဟိဒ္ဓိကာ မဟာနုဘာဝါ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မဟိဒ္ဓိကာ အဟေသုံ မဟာနုဘာဝါ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မဟိဒ္ဓိကာ ဘဝိဿန္တိ မဟာနုဘာဝါ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မဟိဒ္ဓိကာ မဟာနုဘာဝါ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၈၂၉. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောသုံ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ အဟေသုံ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော အဟေသုံ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ; တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနာ အဂမံသု, သေယျထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ အကံသု, သေယျထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ [အဘိဇ္ဇမာနာ (သီ. ဣ. က.)] အဂမံသု, သေယျထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမိံသု, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသိံသု [ပရာမသိံသု (သျာ. ကံ. က.)] ပရိမဇ္ဇိံသု; ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေသုံ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောဿန္တိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဘဝိဿန္တိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဘဝိဿန္တိ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ; တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနာ ဂမိဿန္တိ , သေယျထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂမိဿန္တိ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမိဿန္တိ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသိဿန္တိ ပရိမဇ္ဇိဿန္တိ; ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောန္တိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောန္တိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောန္တိ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ; တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနာ ဂစ္ဆန္တိ, သေယျထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောန္တိ, သေယျထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆန္တိ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမန္တိ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသန္တိ [ပရာမသန္တိ (သျာ. ကံ.)] ပရိမဇ္ဇန္တိ; ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာတိ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောသုံ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ အဟေသုံ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေသုံ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောဿန္တိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဘဝိဿန္တိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ ဘိက္ခဝေ ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောန္တိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောန္တိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဘိက္ခုသုတ္တံ

၈၃၀. ‘‘စတုန္နံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဣဒ္ဓါဒိဒေသနာသုတ္တံ

၈၃၁. ‘‘ဣဒ္ဓိံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ ဣဒ္ဓိပါဒဉ္စ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနဉ္စ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ။ တံ သုဏာထ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ? ယော သော, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ ဣဒ္ဓိလာဘာယ ဣဒ္ဓိပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော, သမ္မာဝါစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝေါ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၈၃၂. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ’’။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဆန္ဒော န စ အတိလီနော ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တော ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တော ဘဝိဿတိ’။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ‘ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ’။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဝီမံသာ န စ အတိလီနာ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတာ ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဘဝိဿတိ’။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ‘ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ’။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, အတိလီနော ဆန္ဒော? ယော, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒော ကောသဇ္ဇသဟဂတော ကောသဇ္ဇသမ္ပယုတ္တော – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတိလီနော ဆန္ဒော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, အတိပ္ပဂ္ဂဟိတော ဆန္ဒော? ယော, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒော ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတော ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တော – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတိပ္ပဂ္ဂဟိတော ဆန္ဒော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တော ဆန္ဒော? ယော, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒော ထိနမိဒ္ဓသဟဂတော ထိနမိဒ္ဓသမ္ပယုတ္တော – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တော ဆန္ဒော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တော ဆန္ဒော? ယော, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒော ဗဟိဒ္ဓါ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ အာရဗ္ဘ အနုဝိက္ခိတ္တော အနုဝိသဋော – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တော ဆန္ဒော။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပစ္ဆာပုရေသညာ သုဂ္ဂဟိတာ ဟောတိ သုမနသိကတာ သူပဓါရိတာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ ပညာယ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓေါ ကေသမတ္ထကာ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော မံသံ နှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ ပိတ္တံ သေမ္ဟံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တ’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ ဝိဟရတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေဟိ အာကာရေဟိ ယေဟိ လိင်္ဂေဟိ ယေဟိ နိမိတ္တေဟိ ဒိဝါ ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, သော တေဟိ အာကာရေဟိ တေဟိ လိင်္ဂေဟိ တေဟိ နိမိတ္တေဟိ ရတ္တိံ ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ; ယေဟိ ဝါ ပန အာကာရေဟိ ယေဟိ လိင်္ဂေဟိ ယေဟိ နိမိတ္တေဟိ ရတ္တိံ ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, သော တေဟိ အာကာရေဟိ တေဟိ လိင်္ဂေဟိ တေဟိ နိမိတ္တေဟိ ဒိဝါ ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ ဝိဟရတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာလောကသညာ သုဂ္ဂဟိတာ ဟောတိ ဒိဝါသညာ သွာဓိဋ္ဌိတာ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, အတိလီနံ ဝီရိယံ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယံ ကောသဇ္ဇသဟဂတံ ကောသဇ္ဇသမ္ပယုတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတိလီနံ ဝီရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတိပ္ပဂ္ဂဟိတံ ဝီရိယံ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယံ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတံ ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတိပ္ပဂ္ဂဟိတံ ဝီရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ ဝီရိယံ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယံ ထိနမိဒ္ဓသဟဂတံ ထိနမိဒ္ဓသမ္ပယုတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ ဝီရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ ဝီရိယံ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယံ ဗဟိဒ္ဓါ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ အာရဗ္ဘ အနုဝိက္ခိတ္တံ အနုဝိသဋံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ ဝီရိယံ။ပေ.။။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာလောကသညာ သုဂ္ဂဟိတာ ဟောတိ ဒိဝါသညာ သွာဓိဋ္ဌိတာ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတိလီနံ စိတ္တံ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ ကောသဇ္ဇသဟဂတံ ကောသဇ္ဇသမ္ပယုတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတိလီနံ စိတ္တံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အတိပ္ပဂ္ဂဟိတံ စိတ္တံ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတံ ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတိပ္ပဂ္ဂဟိတံ စိတ္တံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ စိတ္တံ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ ထိနမိဒ္ဓသဟဂတံ ထိနမိဒ္ဓသမ္ပယုတ္တံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ စိတ္တံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တံ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ ဗဟိဒ္ဓါ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ အာရဗ္ဘ အနုဝိက္ခိတ္တံ အနုဝိသဋံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တံ။ပေ.။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အတိလီနာ ဝီမံသာ? ယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝီမံသာ ကောသဇ္ဇသဟဂတာ ကောသဇ္ဇသမ္ပယုတ္တာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတိလီနာ ဝီမံသာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အတိပ္ပဂ္ဂဟိတာ ဝီမံသာ? ယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝီမံသာ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတာ ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတိပ္ပဂ္ဂဟိတာ ဝီမံသာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဝီမံသာ? ယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝီမံသာ ထိနမိဒ္ဓသဟဂတာ ထိနမိဒ္ဓသမ္ပယုတ္တာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဝီမံသာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဝီမံသာ? ယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝီမံသာ ဗဟိဒ္ဓါ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ အာရဗ္ဘ အနုဝိက္ခိတ္တာ အနုဝိသဋာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဝီမံသာ။ပေ.။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ မဟာနိသံသာ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ပါသာဒကမ္ပနဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပုဗ္ဗံ မဟပ္ဖလံ ဆန္ဒံ၊ မောဂ္ဂလ္လာနဉ္စ ဥဏ္ဏာဘံ။

ဒွေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဘိက္ခု၊ ဒေသနာ ဝိဘင်္ဂေန စာတိ။

၃. အယောဂုဠဝဂ္ဂေါ

၁. မဂ္ဂသုတ္တံ

၈၃၃. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ မဂ္ဂေါ, ကာ ပဋိပဒါ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာယာ’တိ ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဓ ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣတိ မေ ဆန္ဒော န စ အတိလီနော ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တော ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တော ဘဝိဿတိ။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ ။ ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣတိ မေ ဝီမံသာ န စ အတိလီနာ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတာ ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဘဝိဿတိ။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ’ – ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတူသု ဣဒ္ဓိပါဒေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ပဌမံ။

(ဆပိ အဘိညာယော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ)။

၂. အယောဂုဠသုတ္တံ

၈၃၄. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိဇာနာတိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိယာ မနောမယေန ကာယေန ဗြဟ္မလောကံ ဥပသင်္ကမိတာ’’တိ? ‘‘အဘိဇာနာမိ ခွါဟံ, အာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိယာ မနောမယေန ကာယေန ဗြဟ္မလောကံ ဥပသင်္ကမိတာ’’တိ။ ‘‘အဘိဇာနာတိ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣမိနာ စာတုမဟာဘူတိကေန ကာယေန ဣဒ္ဓိယာ ဗြဟ္မလောကံ ဥပသင်္ကမိတာ’’တိ ? ‘‘အဘိဇာနာမိ ခွါဟံ, အာနန္ဒ, ဣမိနာ စာတုမဟာဘူတိကေန [စာတုမ္မဟာဘူတိကေန (သီ. သျာ. ကံ.)] ကာယေန ဣဒ္ဓိယာ ဗြဟ္မလောကံ ဥပသင်္ကမိတာ’’တိ။

‘‘ယဉ္စ ခေါ, ဩမာတိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိယာ မနောမယေန ကာယေန ဗြဟ္မလောကံ ဥပသင်္ကမိတုံ, ယဉ္စ ခေါ အဘိဇာနာတိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣမိနာ စာတုမဟာဘူတိကေန ကာယေန ဣဒ္ဓိယာ ဗြဟ္မလောကံ ဥပသင်္ကမိတာ , တယိဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယဉ္စေဝ အဗ္ဘုတဉ္စာ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယာ စေဝ, အာနန္ဒ, တထာဂတာ အစ္ဆရိယဓမ္မသမန္နာဂတာ စ, အဗ္ဘုတာ စေဝ, အာနန္ဒ, တထာဂတာ အဗ္ဘုတဓမ္မသမန္နာဂတာ စ’’။

‘‘ယသ္မိံ, အာနန္ဒ, သမယေ တထာဂတော ကာယမ္ပိ စိတ္တေ သမောဒဟတိ [သမာဒဟတိ (သီ. သျာ. ဣ.)] စိတ္တမ္ပိ ကာယေ သမောဒဟတိ, သုခသညဉ္စ လဟုသညဉ္စ ကာယေ ဩက္ကမိတွာ ဝိဟရတိ; တသ္မိံ, အာနန္ဒ, သမယေ တထာဂတဿ ကာယော လဟုတရော စေဝ ဟောတိ မုဒုတရော စ ကမ္မနိယတရော စ ပဘဿရတရော စ။

‘‘သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, အယောဂုဠော ဒိဝသံ သန္တတ္တော လဟုတရော စေဝ ဟောတိ မုဒုတရော စ ကမ္မနိယတရော စ ပဘဿရတရော စ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ယသ္မိံ သမယေ တထာဂတော ကာယမ္ပိ စိတ္တေ သမောဒဟတိ, စိတ္တမ္ပိ ကာယေ သမောဒဟတိ, သုခသညဉ္စ လဟုသညဉ္စ ကာယေ ဩက္ကမိတွာ ဝိဟရတိ; တသ္မိံ, အာနန္ဒ, သမယေ တထာဂတဿ ကာယော လဟုတရော စေဝ ဟောတိ မုဒုတရော စ ကမ္မနိယတရော စ ပဘဿရတရော စ။

‘‘ယသ္မိံ, အာနန္ဒ, သမယေ တထာဂတော ကာယမ္ပိ စိတ္တေ သမောဒဟတိ, စိတ္တမ္ပိ ကာယေ သမောဒဟတိ, သုခသညဉ္စ လဟုသညဉ္စ ကာယေ ဩက္ကမိတွာ ဝိဟရတိ; တသ္မိံ, အာနန္ဒ, သမယေ တထာဂတဿ ကာယော အပ္ပကသိရေနေဝ ပထဝိယာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ, သော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။

‘‘သေယျထာပိ , အာနန္ဒ, တူလပိစု ဝါ ကပ္ပါသပိစု ဝါ လဟုကော ဝါတူပါဒါနော အပ္ပကသိရေနေဝ ပထဝိယာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ယသ္မိံ သမယေ တထာဂတော ကာယမ္ပိ စိတ္တေ သမောဒဟတိ, စိတ္တမ္ပိ ကာယေ သမောဒဟတိ, သုခသညဉ္စ လဟုသညဉ္စ ကာယေ ဩက္ကမိတွာ ဝိဟရတိ; တသ္မိံ, အာနန္ဒ, သမယေ တထာဂတဿ ကာယော အပ္ပကသိရေနေဝ ပထဝိယာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ, သော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဘိက္ခုသုတ္တံ

၈၃၅. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. သုဒ္ဓိကသုတ္တံ

၈၃၆. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမဖလသုတ္တံ

၈၃၇. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဘိက္ခုနာ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယဖလသုတ္တံ

၈၃၈. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။

‘‘ကတမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ? ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ [ပဋိဂစ္စ (သီ.), ပဋိဟစ္စ (ဣ.)] အညံ အာရာဓေတိ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ; အထ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ; အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဣမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမအာနန္ဒသုတ္တံ

၈၃၉. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ , ဣဒ္ဓိ, ကတမော ဣဒ္ဓိပါဒေါ, ကတမာ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ, ကတမာ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ? ‘‘ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိ’’။

‘‘ကတမော စာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ? ယော, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ ဣဒ္ဓိလာဘာယ ဣဒ္ဓိပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယအာနန္ဒသုတ္တံ

၈၄၀. ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, အာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိ, ကတမော ဣဒ္ဓိပါဒေါ, ကတမာ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ, ကတမာ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ။ပေ.။။

‘‘ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိ။

‘‘ကတမော စာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ? ယော, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ ဣဒ္ဓိလာဘာယ ဣဒ္ဓိပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ။

‘‘ကတမာ စာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမဘိက္ခုသုတ္တံ

၈၄၁. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဣဒ္ဓိ, ကတမော ဣဒ္ဓိပါဒေါ, ကတမာ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ, ကတမာ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ?

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ? ယော, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ, ယာ ပဋိပဒါ ဣဒ္ဓိလာဘာယ ဣဒ္ဓိပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယဘိက္ခုသုတ္တံ

၈၄၂. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိ, ကတမော ဣဒ္ဓိပါဒေါ, ကတမာ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ, ကတမာ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ။ပေ.။။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ? ယော, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ, ယာ ပဋိပဒါ ဣဒ္ဓိလာဘာယ ဣဒ္ဓိပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒေါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁. မောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တံ

၈၄၃. တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ။ပေ.။ ‘‘စတုန္နံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဆန္ဒော န စ အတိလီနော ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တော ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တော ဘဝိဿတိ’။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ‘ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ’။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဝီမံသာ န စ အတိလီနာ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတာ ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဘဝိဿတိ’။ပေ.။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ။

‘‘ဣမေသဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလာနော ဘိက္ခု ဧဝံ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။ ဣမေသဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ မောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂. တထာဂတသုတ္တံ

၈၄၄. တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတော ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ ‘‘စတုန္နံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတော ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ’’။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဆန္ဒော န စ အတိလီနော ဘဝိဿတိ, န စ အတိပ္ပဂ္ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တော ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တော ဘဝိဿတိ’။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ‘ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ’။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ – ‘ဣတိ မေ ဝီမံသာ န စ အတိလီနာ ဘဝိဿတိ, န စ အတိပဂ္ဂဟိတာ ဘဝိဿတိ, န စ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တာ ဘဝိဿတိ, န စ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တာ ဘဝိဿတိ’။ ပစ္ဆာပုရေသညီ စ ဝိဟရတိ – ‘ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ယထာ ပစ္ဆာ တထာ ပုရေ; ယထာ အဓေါ တထာ ဥဒ္ဓံ, ယထာ ဥဒ္ဓံ တထာ အဓေါ; ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါ’။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတော ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ။

‘‘ဣမေသဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။ ဣမေသဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ တထာဂတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဒွါဒသမံ။

(ဆပိ အဘိညာယော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ)။

အယောဂုဠဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မဂ္ဂေါ အယောဂုဠော ဘိက္ခု၊ သုဒ္ဓိကဉ္စာပိ ဒွေ ဖလာ။

ဒွေ စာနန္ဒာ ဒုဝေ ဘိက္ခူ၊ မောဂ္ဂလ္လာနော တထာဂတောတိ။

၄. ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂. ဂင်္ဂါနဒီအာဒိသုတ္တဒွါဒသကံ

၈၄၅-၈၅၆. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ဘာဝေန္တော စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ဘာဝေန္တော စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။

‘‘ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ဘာဝေန္တော စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဒွါဒသမံ။

ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော။

ဒွေတေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

တထာဂတံ ပဒံ ကူဋံ၊ မူလံ သာရော စ ဝဿိကံ။

ရာဇာ စန္ဒိမသူရိယာ၊ ဝတ္ထေန ဒသမံ ပဒန္တိ။

ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗလံ ဗီဇဉ္စ နာဂေါ စ၊ ရုက္ခော ကုမ္ဘေန သူကိယာ။

အာကာသေန စ ဒွေ မေဃာ၊ နာဝါ အာဂန္တုကာ နဒီတိ။

ဧသနာဝဂ္ဂေါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဧသနာ ဝိဓါ အာသဝေါ၊ ဘဝေါ စ ဒုက္ခတာ တိဿော။

ခိလံ မလဉ္စ နီဃော စ၊ ဝေဒနာ တဏှာ တသိနာ စာတိ။

၈. ဩဃဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀. ဩဃာဒိသုတ္တဒသကံ

၈၈၉-၈၉၈. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ ? ရူပရာဂေါ, အရူပရာဂေါ, မာနော, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပ္ပဓါနသင်္ခါရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ ဣမေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ။

(ယထာ မဂ္ဂသံယုတ္တံ တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

ဩဃဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထာ အနုသယေန စ။

ကာမဂုဏာ နီဝရဏာ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာတိ။

ဣဒ္ဓိပါဒသံယုတ္တံ သတ္တမံ။