ဣန္ဒြိယသံယုတ္တံ

၄. ဣန္ဒြိယသံယုတ္တံ

၁. သုဒ္ဓိကဝဂ္ဂေါ

၁. သုဒ္ဓိကသုတ္တံ

၄၇၁. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပဌမသောတာပန္နသုတ္တံ

၄၇၂. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဿာဒဉ္စ [သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ (သျာ. ကံ. ဣ. က.) သံ. နိ. ၂.၁၇၅] အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒုတိယသောတာပန္နသုတ္တံ

၄၇၃. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဌမအရဟန္တသုတ္တံ

၄၇၄. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဿာဒဉ္စ [သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ (သျာ. ကံ. ဣ. က.) သံ. နိ. ၂.၁၇၅] အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုတိယအရဟန္တသုတ္တံ

၄၇၅. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၄၇၆. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ [ယေ စ ခေါ တေ (သျာ. ကံ. က.) သံ. နိ. ၂.၁၇၄], ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ; တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၄၇၇. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ; ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ ။ပေ.။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ပညိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ပညိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ပညိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ; ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ; သတိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ, ပညိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ပညိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ပညိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ , တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒဋ္ဌဗ္ဗသုတ္တံ

၄၇၈. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ကတ္ထ စ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု သောတာပတ္တိယင်္ဂေသု – ဧတ္ထ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကတ္ထ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု သမ္မပ္ပဓါနေသု – ဧတ္ထ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကတ္ထ စ, ဘိက္ခဝေ, သတိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု – ဧတ္ထ သတိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကတ္ထ စ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု ဈာနေသု – ဧတ္ထ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကတ္ထ စ, ဘိက္ခဝေ, ပညိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ? စတူသု အရိယသစ္စေသု – ဧတ္ထ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၄၇၉. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သတိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သတိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘတိ သမာဓိံ, လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ပညိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ, သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၄၈၀. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ သော အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပါဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ; ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ; အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပါဒါယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ; ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ [သမာပတ္တိယာ (သျာ. ကံ. က.)] အသမ္မောသာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ပဒဟတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, သတိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ သော ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သတိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘတိ သမာဓိံ, လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ။ သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ပညိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ, သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ဒသမံ။

သုဒ္ဓိကဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သုဒ္ဓိကဉ္စေဝ ဒွေ သောတာ၊ အရဟန္တာ အပရေ ဒုဝေ။

သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဝိဘင်္ဂါ အပရေ ဒုဝေတိ။

၂. မုဒုတရဝဂ္ဂေါ

၁. ပဋိလာဘသုတ္တံ

၄၈၁. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနေ အာရဗ္ဘ ဝီရိယံ ပဋိလဘတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, သတိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ အာရဗ္ဘ သတိံ ပဋိလဘတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သတိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘတိ သမာဓိံ, လဘတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ပညိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပဌမသံခိတ္တသုတ္တံ

၄၈၂. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒုတိယသံခိတ္တသုတ္တံ

၄၈၃. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယဝေမတ္တတာ ဖလဝေမတ္တတာ ဟောတိ, ဖလဝေမတ္တတာ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. တတိယသံခိတ္တသုတ္တံ

၄၈၄. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိပူရံ ပရိပူရကာရီ အာရာဓေတိ, ပဒေသံ ပဒေသကာရီ အာရာဓေတိ။ ‘အဝဉ္ဈာနိ တွေဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’တိ ဝဒါမီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမဝိတ္ထာရသုတ္တံ

၄၈၅. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယဝိတ္ထာရသုတ္တံ

၄၈၆. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ , တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယဝေမတ္တတာ ဖလဝေမတ္တတာ ဟောတိ, ဖလဝေမတ္တတာ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. တတိယဝိတ္ထာရသုတ္တံ

၄၈၇. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိပူရံ ပရိပူရကာရီ အာရာဓေတိ, ပဒေသံ ပဒေသကာရီ အာရာဓေတိ။ ‘အဝဉ္ဈာနိ တွေဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’တိ ဝဒါမီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ပဋိပန္နသုတ္တံ

၄၈၈. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အရဟတ္တဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပန္နော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ယဿ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ နတ္ထိ, တမဟံ ‘ဗာဟိရော ပုထုဇ္ဇနပက္ခေ ဌိတော’တိ ဝဒါမီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. သမ္ပန္နသုတ္တံ

၄၈၉. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ဣန္ဒ္ရိယသမ္ပန္နော, ဣန္ဒ္ရိယသမ္ပန္နော’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဣန္ဒ္ရိယသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ , ဘိက္ခု, ဘိက္ခု သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ, သတိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ , သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခု ဣန္ဒ္ရိယသမ္ပန္နော ဟောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. အာသဝက္ခယသုတ္တံ

၄၉၀. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဒသမံ။

မုဒုတရဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပဋိလာဘော တယော သံခိတ္တာ၊ ဝိတ္ထာရာ အပရေ တယော။

ပဋိပန္နော စ သမ္ပန္နော [ပဋိပန္နော စူပသမော (သျာ. ကံ. ဣ. က.)]၊ ဒသမံ အာသဝက္ခယန္တိ။

၃. ဆဠိန္ဒ္ရိယဝဂ္ဂေါ

၁. ပုနဗ္ဘဝသုတ္တံ

၄၉၁. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ယာဝကီဝဉ္စာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နာဗ္ဘညာသိံ, နေဝ တာဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ [အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပစ္စညာသိံ (သီ. သျာ. ကံ.)]။ ယတော စ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အထာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ [စေတောဝိမုတ္တိ (သီ. ဣ. က.)], အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယသုတ္တံ

၄၉၂. ‘‘တီဏိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ဣတ္ထိန္ဒ္ရိယံ, ပုရိသိန္ဒ္ရိယံ, ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ဣန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. အညိန္ဒ္ရိယသုတ္တံ

၄၉၃. ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? အနညာတညဿာမီတိန္ဒ္ရိယံ , အညိန္ဒ္ရိယံ, အညာတာဝိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ဣန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဧကဗီဇီသုတ္တံ

၄၉၄. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမတ္တာ ပရိပူရတ္တာ အရဟံ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ, တတော မုဒုတရေဟိ သကဒါဂါမီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဧကဗီဇီ [ဧကဗီဇိ (က.)] ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ကောလံကောလော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သတ္တက္ခတ္တုပရမော ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ ဓမ္မာနုသာရီ ဟောတိ, တတော မုဒုတရေဟိ သဒ္ဓါနုသာရီ ဟောတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. သုဒ္ဓကသုတ္တံ

၄၉၅. ‘‘ဆယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ , ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဆ ဣန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သောတာပန္နသုတ္တံ

၄၉၆. ‘‘ဆယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ မနိန္ဒ္ရိယံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. အရဟန္တသုတ္တံ

၄၉၇. ‘‘ဆယိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. သမ္ဗုဒ္ဓသုတ္တံ

၄၉၈. ‘‘ဆယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယံ။ ယာဝကီဝဉ္စာဟံ , ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နာဗ္ဘညာသိံ, နေဝ တာဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿ မဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ယတော စ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အထာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ‘အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ’တိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ, အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၄၉၉. ‘‘ဆယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ’’။ ‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၀၀. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ, စက္ခုန္ဒ္ရိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, စက္ခုန္ဒ္ရိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, စက္ခုန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ; သောတိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ဃာနိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ကာယိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ မနိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ, မနိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ , မနိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, မနိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ။ န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ, စက္ခုန္ဒ္ရိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, စက္ခုန္ဒ္ရိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, စက္ခုန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, သောတိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ဃာနိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ကာယိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ မနိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ, မနိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, မနိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, မနိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဆဠိန္ဒ္ရိယဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပုနဗ္ဘဝေါ ဇီဝိတညာယ၊ ဧကဗီဇီ စ သုဒ္ဓကံ။

သောတော အရဟသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ဒွေ စ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ။

၄. သုခိန္ဒ္ရိယဝဂ္ဂေါ

၁. သုဒ္ဓိကသုတ္တံ

၅၀၁. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. သောတာပန္နသုတ္တံ

၅၀၂. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. အရဟန္တသုတ္တံ

၅၀၃. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ဝိဒိတွာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၀၄. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ , ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၀၅. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သုခိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သုခိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သုခိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သုခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ; ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ ။ပေ.။ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ; န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သုခိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ, သုခိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, သုခိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, သုခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ; ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ။ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ။ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ ပဇာနန္တိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, တေ စ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပဌမဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၅၀၆. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, သုခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ သုခံ , ကာယိကံ သာတံ, ကာယသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သုခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ ဒုက္ခံ, ကာယိကံ အသာတံ, ကာယသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စေတသိကံ သုခံ, စေတသိကံ သာတံ, မနောသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စေတသိကံ ဒုက္ခံ, စေတသိကံ အသာတံ, မနောသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ နေဝသာတံ နာသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဒုတိယဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၅၀၇. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, သုခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ သုခံ, ကာယိကံ သာတံ, ကာယသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သုခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ ဒုက္ခံ , ကာယိကံ အသာတံ, ကာယသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စေတသိကံ သုခံ, စေတသိကံ သာတံ, မနောသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စေတသိကံ ဒုက္ခံ, စေတသိကံ အသာတံ, မနောသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ နေဝသာတံ နာသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယဉ္စ သုခိန္ဒ္ရိယံ ယဉ္စ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, သုခါ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယဉ္စ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ ယဉ္စ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခာ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယဒိဒံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ, အဒုက္ခမသုခါ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. တတိယဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၅၀၈. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, သုခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ သုခံ , ကာယိကံ သာတံ, ကာယသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သုခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ ဒုက္ခံ, ကာယိကံ အသာတံ, ကာယသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စေတသိကံ သုခံ, စေတသိကံ သာတံ, မနောသမ္ဖဿဇံ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စေတသိကံ ဒုက္ခံ, စေတသိကံ အသာတံ, မနောသမ္ဖဿဇံ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ နေဝ သာတံ နာသာတံ ဝေဒယိတံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယဉ္စ သုခိန္ဒ္ရိယံ ယဉ္စ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, သုခါ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယဉ္စ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ ယဉ္စ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခာ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယဒိဒံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ, အဒုက္ခမသုခါ သာ ဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဟုတွာ တီဏိ ဟောန္တိ, တီဏိ ဟုတွာ ပဉ္စ ဟောန္တိ ပရိယာယေနာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ကဋ္ဌောပမသုတ္တံ

၅၀၉. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒ္ရိယံ။ သော သုခိတောဝ သမာနော ‘သုခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ သုခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဒုက္ခိတောဝ သမာနော ‘ဒုက္ခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ ဒုက္ခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘သောမနဿဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ။ သော သုမနောဝ သမာနော ‘သုမနောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ သောမနဿဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သောမနဿဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဒေါမနဿဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဒုမ္မနောဝ သမာနော ‘ဒုမ္မနောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ ဒေါမနဿဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒေါမနဿဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဥပေက္ခကောဝ သမာနော ‘ဥပေက္ခကောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ ဥပေက္ခာဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ကဋ္ဌာနံ သံဃဋ္ဋနသမောဓါနာ [သံဃဋ္ဋနာသမောဓါနာ (ဣ. က.), သံဃဋနသမောဓါနာ (သျာ. ကံ.)] ဥသ္မာ ဇာယတိ, တေဇော အဘိနိဗ္ဗတ္တတိ; တေသံယေဝ ကဋ္ဌာနံ နာနာဘာဝါဝိနိက္ခေပါ ယာ [နာနာဘာဝနိက္ခေပါ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] တဇ္ဇာ ဥသ္မာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒ္ရိယံ။ သော သုခိတောဝ သမာနော ‘သုခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ , တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ သောမနဿဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဒေါမနဿဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဥပေက္ခကောဝ သမာနော ‘ဥပေက္ခကောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တဿေဝ ဥပေက္ခာဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။ နဝမံ။

၁၀. ဥပ္ပဋိပါဋိကသုတ္တံ

၅၁၀. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ , ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, သုခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယဿ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’ ။ သော ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယဿ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ သုခိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ သုခိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော သုခိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, သုခိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, သုခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ သုခိန္ဒ္ရိယဿ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော သောမနဿိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ သောမနဿိန္ဒ္ရိယဿ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခေါ မေ ဣဒံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခေါ သနိမိတ္တံ သနိဒါနံ သသင်္ခါရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒါနံ အသင်္ခါရံ အပ္ပစ္စယံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယဿ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတီ’’’တိ။ ဒသမံ။

သုခိန္ဒ္ရိယဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သုဒ္ဓိကဉ္စ သောတော အရဟာ၊ ဒုဝေ သမဏဗြာဟ္မဏာ။

ဝိဘင်္ဂေန တယော ဝုတ္တာ၊ ကဋ္ဌော ဥပ္ပဋိပါဋိကန္တိ။

၅. ဇရာဝဂ္ဂေါ

၁. ဇရာဓမ္မသုတ္တံ

၅၁၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ပစ္ဆာတပေ နိသိန္နော ဟောတိ ပိဋ္ဌိံ ဩတာပယမာနော။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဘဂဝတော ဂတ္တာနိ ပါဏိနာ အနောမဇ္ဇန္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ , အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! န စေဝံ ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော တာဝ ပရိသုဒ္ဓေါ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော, သိထိလာနိ စ ဂတ္တာနိ သဗ္ဗာနိ ဝလိယဇာတာနိ, ပုရတော ပဗ္ဘာရော စ ကာယော, ဒိဿတိ စ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အညထတ္တံ – စက္ခုန္ဒ္ရိယဿ သောတိန္ဒ္ရိယဿ ဃာနိန္ဒ္ရိယဿ ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယဿ ကာယိန္ဒ္ရိယဿာ’’တိ။

‘‘ဧဝဉ္ဟေတံ , အာနန္ဒ, ဟောတိ – ဇရာဓမ္မော ယောဗ္ဗညေ, ဗျာဓိဓမ္မော အာရောဂ္ယေ, မရဏဓမ္မော ဇီဝိတေ။ န စေဝ တာဝ ပရိသုဒ္ဓေါ ဟောတိ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော, သိထိလာနိ စ ဟောန္တိ ဂတ္တာနိ သဗ္ဗာနိ ဝလိယဇာတာနိ, ပုရတော ပဗ္ဘာရော စ ကာယော, ဒိဿတိ စ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အညထတ္တံ – စက္ခုန္ဒ္ရိယဿ သောတိန္ဒ္ရိယဿ ဃာနိန္ဒ္ရိယဿ ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယဿ ကာယိန္ဒ္ရိယဿာ’’တိ။

‘‘ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာ စ သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ဓီ တံ ဇမ္မိ ဇရေ အတ္ထု၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏီ ဇရေ။

တာဝ မနောရမံ ဗိမ္ဗံ၊ ဇရာယ အဘိမဒ္ဒိတံ။

‘‘ယောပိ ဝဿသတံ ဇီဝေ၊ သောပိ မစ္စုပရာယဏော [သဗ္ဗေ မစ္စုပရာယနာ (သျာ. ကံ. က.)]။

န ကိဉ္စိ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ သဗ္ဗမေဝါဘိမဒ္ဒတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဥဏ္ဏာဘဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၅၁၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘော ဂေါတမ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ နာနာဝိသယာနိ နာနာဂေါစရာနိ, န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ ။ ဣမေသံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ နာနာဝိသယာနံ နာနာဂေါစရာနံ န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ ကိံ ပဋိသရဏံ, ကော စ နေသံ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောတီ’’တိ?

‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ နာနာဝိသယာနိ နာနာဂေါစရာနိ န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ , ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမေသံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ နာနာဝိသယာနံ နာနာဂေါစရာနံ န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ မနော ပဋိသရဏံ, မနောဝ နေသံ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောတီ’’တိ။

‘‘မနဿ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကိံ ပဋိသရဏ’’န္တိ? ‘‘မနဿ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သတိ ပဋိသရဏ’’န္တိ။ ‘‘သတိယာ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကိံ ပဋိသရဏ’’န္တိ? ‘‘သတိယာ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဝိမုတ္တိ ပဋိသရဏ’’န္တိ။ ‘‘ဝိမုတ္တိယာ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကိံ ပဋိသရဏ’’န္တိ? ‘‘ဝိမုတ္တိယာ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, နိဗ္ဗာနံ ပဋိသရဏ’’န္တိ။ ‘‘နိဗ္ဗာနဿ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကိံ ပဋိသရဏ’’န္တိ? ‘‘အစ္စယာသိ [အစ္စသရာ (သီ. သျာ. ကံ.), အဇ္ဈပရံ (ဣ. က.)], ဗြာဟ္မဏ, ပဉ္ဟံ, နာသက္ခိ ပဉ္ဟဿ ပရိယန္တံ ဂဟေတုံ။ နိဗ္ဗာနောဂဓဉှိ, ဗြာဟ္မဏ, ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ နိဗ္ဗာနပရာယဏံ နိဗ္ဗာနပရိယောသာန’’န္တိ။

အထ ခေါ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အစိရပက္ကန္တေ ဥဏ္ဏာဘေ ဗြာဟ္မဏေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကူဋာဂါရေ ဝါ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝါ [ရသ္မိယော (သျာ. က.)] ပါစီနဝါတပါနာ သူရိယေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ ဝါတပါနေန ရသ္မိ [ကူဋာဂါရံ ဝါ ကူဋာဂါရသာလံ ဝါ ဥတ္တရာယ (က. သီ.)] ပဝိသိတွာ က္ဝာဿ [ကာယ (သျာ. က.)] ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘ပစ္ဆိမာယံ, ဘန္တေ, ဘိတ္တိယ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥဏ္ဏာဘဿ ဗြာဟ္မဏဿ တထာဂတေ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌာ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ ဒဠ္ဟာ အသံဟာရိယာ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ဣမမှိ စေ, ဘိက္ခဝေ, သမယေ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ကာလင်္ကရေယျ, နတ္ထိ သံယောဇနံ ယေန သံယောဇနေန သံယုတ္တော ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော ပုန ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သာကေတသုတ္တံ

၅၁၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာကေတေ ဝိဟရတိ အဉ္ဇနဝနေ မိဂဒါယေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ယာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ တာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ ဟောန္တိ, ယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ တာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဟောန္တီ’’တိ?

‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ယာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ တာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ ဟောန္တိ, ယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ တာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဟောန္တိ’’။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ယာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ တာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ ဟောန္တိ, ယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ တာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဟောန္တိ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ တံ သဒ္ဓါဗလံ, ယံ သဒ္ဓါဗလံ တံ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ; ယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ တံ ဝီရိယဗလံ, ယံ ဝီရိယဗလံ တံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ; ယံ သတိန္ဒ္ရိယံ တံ သတိဗလံ, ယံ သတိဗလံ တံ သတိန္ဒ္ရိယံ; ယံ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ တံ သမာဓိဗလံ, ယံ သမာဓိဗလံ တံ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ; ယံ ပညိန္ဒ္ရိယံ တံ ပညာဗလံ, ယံ ပညာဗလံ တံ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ, တဿ မဇ္ဈေ ဒီပေါ။ အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဧကော သောတော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ [သင်္ခံ (သီ. သျာ. ကံ.)]။ အတ္ထိ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဒွေ သောတာနိ တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆန္တိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဧကော သောတော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ? ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ဒီပဿ ပုရိမန္တေ [ပုရတ္ထိမန္တေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဥဒကံ, ယဉ္စ ပစ္ဆိမန္တေ ဥဒကံ – အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဧကော သောတော တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဒွေ သောတာနိ တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆန္တိ? ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ဒီပဿ ဥတ္တရန္တေ ဥဒကံ, ယဉ္စ ဒက္ခိဏန္တေ ဥဒကံ – အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ တဿာ နဒိယာ ဒွေ သောတာနိ တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယံ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ တံ သဒ္ဓါဗလံ, ယံ သဒ္ဓါဗလံ တံ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ; ယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ တံ ဝီရိယဗလံ, ယံ ဝီရိယဗလံ တံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ; ယံ သတိန္ဒ္ရိယံ တံ သတိဗလံ , ယံ သတိဗလံ တံ သတိန္ဒ္ရိယံ; ယံ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ တံ သမာဓိဗလံ, ယံ သမာဓိဗလံ တံ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ; ယံ ပညိန္ဒ္ရိယံ တံ ပညာဗလံ, ယံ ပညာဗလံ တံ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ပဉ္စန္နံ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဘိက္ခု အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကသုတ္တံ

၅၁၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘သဒ္ဒဟသိ [သဒ္ဒဟာသိ (သီ. ဣ.)] တွံ, သာရိပုတ္တ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာန’’န္တိ?

‘‘န ခွါဟံ ဧတ္ထ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သဒ္ဓါယ ဂစ္ဆာမိ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ယေသဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, အညာတံ အဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ [အပဿိတံ (သီ. သျာ. ကံ. က.), အဖုသိတံ (ဣ.)] ပညာယ, တေ တတ္ထ ပရေသံ သဒ္ဓါယ ဂစ္ဆေယျုံ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ယေသဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘန္တေ, ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ, နိက္ကင်္ခါ တေ တတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ မယှဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘန္တေ, ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ။ နိက္ကင်္ခဝါဟံ တတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆော သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာန’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! ယေသဉ္ဟေတံ, သာရိပုတ္တ, အညာတံ အဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ, တေ တတ္ထ ပရေသံ သဒ္ဓါယ ဂစ္ဆေယျုံ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ယေသဉ္စ ခေါ ဧတံ, သာရိပုတ္တ, ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ, နိက္ကင်္ခါ တေ တတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာန’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမပုဗ္ဗာရာမသုတ္တံ

၅၁၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကတိနံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ?

ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ ‘‘ဧကဿ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယဿ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမဿ ဧကဿ ပညိန္ဒ္ရိယဿ ပညဝတော , ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ တဒန္ဝယာ သဒ္ဓါ သဏ္ဌာတိ, တဒန္ဝယံ ဝီရိယံ သဏ္ဌာတိ, တဒန္ဝယာ သတိ သဏ္ဌာတိ, တဒန္ဝယော သမာဓိ သဏ္ဌာတိ။ ဣမဿ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဿ ဣန္ဒ္ရိယဿ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယပုဗ္ဗာရာမသုတ္တံ

၅၁၆. တံယေဝ နိဒါနံ။ ‘‘ကတိနံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ ‘‘ဒွိန္နံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမေသံ ဒွိန္နံ? အရိယာယ စ ပညာယ, အရိယာယ စ ဝိမုတ္တိယာ။ ယာ ဟိဿ, ဘိက္ခဝေ, အရိယာ ပညာ တဒဿ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ယာ ဟိဿ, ဘိက္ခဝေ, အရိယာ ဝိမုတ္တိ တဒဿ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. တတိယပုဗ္ဗာရာမသုတ္တံ

၅၁၇. တံယေဝ နိဒါနံ။ ‘‘ကတိနံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ ‘‘စတုန္နံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဝီရိယိန္ဒ္ရိယဿ, သတိန္ဒ္ရိယဿ, သမာဓိန္ဒ္ရိယဿ, ပညိန္ဒ္ရိယဿ – ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. စတုတ္ထပုဗ္ဗာရာမသုတ္တံ

၅၁၈. တံယေဝ နိဒါနံ။ ‘‘ကတိနံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ ‘‘ပဉ္စန္နံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမေသံ ပဉ္စန္နံ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယဿ , ဝီရိယိန္ဒ္ရိယဿ, သတိန္ဒ္ရိယဿ, သမာဓိန္ဒ္ရိယဿ, ပညိန္ဒ္ရိယဿ – ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇသုတ္တံ

၅၁၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန အညာ ဗျာကတာ ဟောတိ – ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ , နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’’တိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘အာယသ္မတာ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကိံ နု ခေါ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနေန အာယသ္မတာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ?

‘‘တိဏ္ဏန္နံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန ဘိက္ခုနာ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ကတမေသံ တိဏ္ဏန္နံ? သတိန္ဒ္ရိယဿ, သမာဓိန္ဒ္ရိယဿ, ပညိန္ဒ္ရိယဿ – ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဏ္ဏန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန ဘိက္ခုနာ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီတိ။ ဣမာနိ စ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိန္ဒ္ရိယာနိ ကိမန္တာနိ? ခယန္တာနိ။ ကိဿ ခယန္တာနိ? ဇာတိဇရာမရဏဿ။ ‘ဇာတိဇရာမရဏံ ခယ’န္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဿမာနေန ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇေန ဘိက္ခုနာ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. အာပဏသုတ္တံ

၅၂၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အင်္ဂေသု ဝိဟရတိ အာပဏံ နာမ အင်္ဂါနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယော သော, သာရိပုတ္တ, အရိယသာဝကော တထာဂတေ ဧကန္တဂတော [ဧကန္တိဂတော (သီ.)] အဘိပ္ပသန္နော, န သော တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ကင်္ခေယျ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆေယျ ဝါ’’တိ?

‘‘ယော သော, ဘန္တေ, အရိယသာဝကော တထာဂတေ ဧကန္တဂတော အဘိပ္ပသန္နော, န သော တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ကင်္ခေယျ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆေယျ ဝါ။ သဒ္ဓဿ ဟိ, ဘန္တေ, အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရိဿတိ – အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ယံ ဟိဿ, ဘန္တေ, ဝီရိယံ တဒဿ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ , ဘန္တေ, အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ သတိမာ ဘဝိဿတိ, ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ ယာ ဟိဿ, ဘန္တေ, သတိ တဒဿ သတိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ, ဘန္တေ, အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘိဿတိ သမာဓိံ, လဘိဿတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ။ ယော ဟိဿ, ဘန္တေ, သမာဓိ တဒဿ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ, ဘန္တေ, အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော သမာဟိတစိတ္တဿ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ ဧဝံ ပဇာနိဿတိ – အနမတဂ္ဂေါ ခေါ သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ တမောကာယဿ အသေသဝိရာဂနိရောဓေါ သန္တမေတံ ပဒံ ပဏီတမေတံ ပဒံ, ယဒိဒံ – သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ [နိဗ္ဗာနန္တိ (?)]။ ယာ ဟိဿ, ဘန္တေ, ပညာ တဒဿ ပညိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘သဒ္ဓေါ သော [သ ခေါ သော (သီ. သျာ. ကံ.)], ဘန္တေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ ပဒဟိတွာ ပဒဟိတွာ ဧဝံ သရိတွာ သရိတွာ ဧဝံ သမာဒဟိတွာ သမာဒဟိတွာ ဧဝံ ပဇာနိတွာ ပဇာနိတွာ ဧဝံ အဘိသဒ္ဒဟတိ – ‘ဣမေ ခေါ တေ ဓမ္မာ ယေ မေ ပုဗ္ဗေ သုတဝါ အဟေသုံ။ တေနာဟံ ဧတရဟိ ကာယေန စ ဖုသိတွာ ဝိဟရာမိ, ပညာယ စ အတိဝိဇ္ဈ [ပဋိဝိဇ္ဈ (သီ. က.) တဒဋ္ဌကထာသု ပန အတိဝိဇ္ဈိတွာတိ ဝဏ္ဏိတံ] ပဿာမီ’တိ။ ယာ ဟိဿ, ဘန္တေ, သဒ္ဓါ တဒဿ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယ’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! ယော သော, သာရိပုတ္တ, အရိယသာဝကော တထာဂတေ ဧကန္တဂတော အဘိပ္ပသန္နော, န သော တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ကင်္ခေယျ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆေယျ ဝါ။ သဒ္ဓဿ ဟိ, သာရိပုတ္တ, အရိယသာဝကဿ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရိဿတိ – အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ယံ ဟိဿ, သာရိပုတ္တ, ဝီရိယံ တဒဿ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ, သာရိပုတ္တ, အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ သတိမာ ဘဝိဿတိ, ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ ယာ ဟိဿ, သာရိပုတ္တ, သတိ တဒဿ သတိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ, သာရိပုတ္တ, အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ ဝေါဿဂ္ဂါရမ္မဏံ ကရိတွာ လဘိဿတိ သမာဓိံ, လဘိဿတိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ။ ယော ဟိဿ, သာရိပုတ္တ, သမာဓိ တဒဿ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘သဒ္ဓဿ ဟိ, သာရိပုတ္တ, အရိယသာဝကဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော သမာဟိတစိတ္တဿ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ ယံ ဧဝံ ပဇာနိဿတိ – အနမတဂ္ဂေါ ခေါ သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ တမောကာယဿ အသေသဝိရာဂနိရောဓေါ သန္တမေတံ ပဒံ ပဏီတမေတံ ပဒံ, ယဒိဒံ – သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ ယာ ဟိဿ, သာရိပုတ္တ, ပညာ တဒဿ ပညိန္ဒ္ရိယံ။

‘‘သဒ္ဓေါ သော [သ ခေါ သော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], သာရိပုတ္တ, အရိယသာဝကော ဧဝံ ပဒဟိတွာ ပဒဟိတွာ ဧဝံ သရိတွာ သရိတွာ ဧဝံ သမာဒဟိတွာ သမာဒဟိတွာ ဧဝံ ပဇာနိတွာ ပဇာနိတွာ ဧဝံ အဘိသဒ္ဒဟတိ – ‘ဣမေ ခေါ တေ ဓမ္မာ ယေ မေ ပုဗ္ဗေ သုတဝါ အဟေသုံ။ တေနာဟံ ဧတရဟိ ကာယေန စ ဖုသိတွာ ဝိဟရာမိ, ပညာယ စ အတိဝိဇ္ဈ [ပဋိဝိဇ္ဈ (က. သီ. က.)] ပဿာမီ’တိ။ ယာ ဟိဿ, သာရိပုတ္တ, သဒ္ဓါ တဒဿ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယ’’န္တိ။ ဒသမံ။

ဇရာဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဇရာ ဥဏ္ဏာဘော ဗြာဟ္မဏော၊ သာကေတော ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကော။

ပုဗ္ဗာရာမေ စ စတ္တာရိ၊ ပိဏ္ဍောလော အာပဏေန စာတိ [သဒ္ဓေန တေ ဒသာတိ (သျာ. ကံ. က.)]။

၆. သူကရခတဝဂ္ဂေါ

၁. သာလသုတ္တံ

၅၂၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု ဝိဟရတိ သာလာယ ဗြာဟ္မဏဂါမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ, သီဟော မိဂရာဇာ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ထာမေန ဇဝေန သူရေန [သူရိယေန (သီ. သျာ. ကံ.)]; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယ’’။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ; ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ; သတိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ; သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ; ပညိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ, သီဟော မိဂရာဇာ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ထာမေန ဇဝေန သူရေန; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. မလ္လိကသုတ္တံ

၅၂၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ မလ္လေသု [မလ္လကေသု (သီ. သျာ. ကံ.), မလ္လိကေသု (က.)] ဝိဟရတိ ဥရုဝေလကပ္ပံ နာမ မလ္လာနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ အရိယဉာဏံ န ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ နေဝ တာဝ စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သဏ္ဌိတိ ဟောတိ, နေဝ တာဝ စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဝဋ္ဌိတိ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ အရိယဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ, အထ စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သဏ္ဌိတိ ဟောတိ, အထ စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဝဋ္ဌိတိ ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝကီဝဉ္စ ကူဋာဂါရဿ ကူဋံ န ဥဿိတံ ဟောတိ, နေဝ တာဝ ဂေါပါနသီနံ သဏ္ဌိတိ ဟောတိ, နေဝ တာဝ ဂေါပါနသီနံ အဝဋ္ဌိတိ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကူဋာဂါရဿ ကူဋံ ဥဿိတံ ဟောတိ, အထ ဂေါပါနသီနံ သဏ္ဌိတိ ဟောတိ, အထ ဂေါပါနသီနံ အဝဋ္ဌိတိ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝကီဝဉ္စ အရိယသာဝကဿ အရိယဉာဏံ န ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ, နေဝ တာဝ စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သဏ္ဌိတိ ဟောတိ, နေဝ တာဝ စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဝဋ္ဌိတိ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ အရိယဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ, အထ စတုန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ။ပေ.။ အဝဋ္ဌိတိ ဟောတိ။

‘‘ကတမေသံ စတုန္နံ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယဿ , ဝီရိယိန္ဒ္ရိယဿ, သတိန္ဒ္ရိယဿ, သမာဓိန္ဒ္ရိယဿ။ ပညဝတော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ တဒန္ဝယာ သဒ္ဓါ သဏ္ဌာတိ, တဒန္ဝယံ ဝီရိယံ သဏ္ဌာတိ, တဒန္ဝယာ သတိ သဏ္ဌာတိ, တဒန္ဝယော သမာဓိ သဏ္ဌာတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သေခသုတ္တံ

၅၂၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သေခေါ ဘိက္ခု သေခဘူမိယံ ဌိတော ‘သေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနေယျ, အသေခေါ ဘိက္ခု အသေခဘူမိယံ ဌိတော ‘အသေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနေယျာ’’တိ?

ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သေခေါ ဘိက္ခု သေခဘူမိယံ ဌိတော ‘သေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနေယျ, အသေခေါ ဘိက္ခု အသေခဘူမိယံ ဌိတော ‘အသေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနေယျ’’။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သေခေါ ဘိက္ခု သေခဘူမိယံ ဌိတော ‘သေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သေခေါ ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သေခေါ ဘိက္ခု သေခဘူမိယံ ဌိတော ‘သေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သေခေါ ဘိက္ခု ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အတ္ထိ နု ခေါ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ယော ဧဝံ ဘူတံ တစ္ဆံ တထံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ယထာ ဘဂဝါ’တိ? သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘နတ္ထိ ခေါ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ယော ဧဝံ ဘူတံ တစ္ဆံ တထံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ယထာ ဘဂဝါ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သေခေါ ဘိက္ခု သေခဘူမိယံ ဌိတော ‘သေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သေခေါ ဘိက္ခု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဇာနာတိ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ – ယံဂတိကာနိ ယံပရမာနိ ယံဖလာနိ ယံပရိယောသာနာနိ။ န ဟေဝ ခေါ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ; ပညာယ စ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သေခေါ ဘိက္ခု သေခဘူမိယံ ဌိတော ‘သေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ အသေခေါ ဘိက္ခု အသေခဘူမိယံ ဌိတော ‘အသေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အသေခေါ ဘိက္ခု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဇာနာတိ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ – ယံဂတိကာနိ ယံပရမာနိ ယံဖလာနိ ယံပရိယောသာနာနိ။ ကာယေန စ ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ; ပညာယ စ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ အသေခေါ ဘိက္ခု အသေခဘူမိယံ ဌိတော ‘အသေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသေခေါ ဘိက္ခု ဆ ဣန္ဒ္ရိယာနိ ပဇာနာတိ။ ‘စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ ဆ ဣန္ဒ္ရိယာနိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈိဿန္တိ, အညာနိ စ ဆ ဣန္ဒ္ရိယာနိ န ကုဟိဉ္စိ ကိသ္မိဉ္စိ ဥပ္ပဇ္ဇိဿန္တီ’တိ ပဇာနာတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ အသေခေါ ဘိက္ခု အသေခဘူမိယံ ဌိတော ‘အသေခေါသ္မီ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဒသုတ္တံ

၅၂၄. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ ဇင်္ဂလာနံ [ဇင်္ဂမာနံ (သီ. ဣ.)] ပါဏာနံ ပဒဇာတာနိ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဟတ္ထိပဒေ သမောဓါနံ ဂစ္ဆန္တိ, ဟတ္ထိပဒံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – မဟန္တတ္တေန; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ ပဒါနိ ဗောဓါယ သံဝတ္တန္တိ , ပညိန္ဒ္ရိယံ ပဒံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယ။ ကတမာနိ စ, ဘိက္ခဝေ, ပဒါနိ ဗောဓါယ သံဝတ္တန္တိ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဒံ, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ; ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ပဒံ, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ; သတိန္ဒ္ရိယံ ပဒံ, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ; သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ပဒံ, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ; ပညိန္ဒ္ရိယံ ပဒံ, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ ဇင်္ဂလာနံ ပါဏာနံ ပဒဇာတာနိ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဟတ္ထိပဒေ သမောဓါနံ ဂစ္ဆန္တိ, ဟတ္ထိပဒံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – မဟန္တတ္တေန; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ ပဒါနိ ဗောဓါယ သံဝတ္တန္တိ, ပညိန္ဒ္ရိယံ ပဒံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. သာရသုတ္တံ

၅၂၅. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ သာရဂန္ဓာ, လောဟိတစန္ဒနံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ , ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ ။ပေ.။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ သာရဂန္ဓာ, လောဟိတစန္ဒနံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ပတိဋ္ဌိတသုတ္တံ

၅၂၆. ‘‘ဧကဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဟောန္တိ သုဘာဝိတာနိ။ ကတမသ္မိံ ဧကဓမ္မေ? အပ္ပမာဒေ။ ကတမော စ ဘိက္ခဝေ, အပ္ပမာဒေါ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စိတ္တံ ရက္ခတိ အာသဝေသု စ သာသဝေသု စ ဓမ္မေသု။ တဿ စိတ္တံ ရက္ခတော အာသဝေသု စ သာသဝေသု စ ဓမ္မေသု သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယမ္ပိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယမ္ပိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ သတိန္ဒ္ရိယမ္ပိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ သမာဓိန္ဒ္ရိယမ္ပိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ပညိန္ဒ္ရိယမ္ပိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတဿ ဘိက္ခုနော ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဟောန္တိ သုဘာဝိတာနီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. သဟမ္ပတိဗြဟ္မသုတ္တံ

၅၂၇. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရတိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ အဇပါလနိဂြောဓေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အမတောဂဓါနိ ဟောန္တိ အမတပရာယဏာနိ အမတပရိယောသာနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အမတောဂဓါနိ ဟောန္တိ အမတပရာယဏာနိ အမတပရိယောသာနာနီ’’တိ။

အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဘဂဝတော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ; ဧဝမေဝ ဗြဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော ဘဂဝတော ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဝမေတံ, ဘဂဝါ, ဧဝမေတံ သုဂတ! ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အမတောဂဓါနိ ဟောန္တိ အမတပရာယဏာနိ အမတပရိယောသာနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ အမတောဂဓံ ဟောတိ အမတပရာယဏံ အမတပရိယောသာနံ။ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အမတောဂဓါနိ ဟောန္တိ အမတပရာယဏာနိ အမတပရိယောသာနာနိ’’။

‘‘ဘူတပုဗ္ဗာဟံ , ဘန္တေ, ကဿပေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဗြဟ္မစရိယံ အစရိံ။ တတြပိ မံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘သဟကော ဘိက္ခု, သဟကော ဘိက္ခူ’တိ။ သော ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဣမေသံယေဝ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိရာဇေတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ ဗြဟ္မလောကံ ဥပပန္နော။ တတြပိ မံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝမေတံ, ဘဂဝါ, ဧဝမေတံ သုဂတ! အဟမေတံ ဇာနာမိ, အဟမေတံ ပဿာမိ ယထာ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အမတောဂဓါနိ ဟောန္တိ အမတပရာယဏာနိ အမတပရိယောသာနာနီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. သူကရခတသုတ္တံ

၅၂၈. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ သူကရခတာယံ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ [ပဝတ္တေတီတိ (သီ.)]? ‘‘အနုတ္တရဉှိ , ဘန္တေ, ယောဂက္ခေမံ သမ္ပဿမာနော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! အနုတ္တရဉှိ, သာရိပုတ္တ, ယောဂက္ခေမံ သမ္ပဿမာနော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သာရိပုတ္တ, အနုတ္တရော ယောဂက္ခေမော ယံ သမ္ပဿမာနော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဥပသမဂါမိံ သမ္ဗောဓဂါမိံ။ အယံ ခေါ, ဘန္တေ, အနုတ္တရော ယောဂက္ခေမော ယံ သမ္ပဿမာနော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! ဧသော ဟိ, သာရိပုတ္တ, အနုတ္တရော ယောဂက္ခေမော ယံ သမ္ပဿမာနော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သာရိပုတ္တ, ပရမနိပစ္စကာရော ယံ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု သတ္ထရိ သဂါရဝေါ ဝိဟရတိ သပ္ပတိဿော [သပ္ပဋိဿော (သျာ. ကံ. က.)], ဓမ္မေ သဂါရဝေါ ဝိဟရတိ သပ္ပတိဿော, သံဃေ သဂါရဝေါ ဝိဟရတိ သပ္ပတိဿော, သိက္ခာယ သဂါရဝေါ ဝိဟရတိ သပ္ပတိဿော, သမာဓိသ္မိံ သဂါရဝေါ ဝိဟရတိ သပ္ပတိဿော။ အယံ ခေါ, ဘန္တေ, ပရမနိပစ္စကာရော ယံ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! ဧသော ဟိ , သာရိပုတ္တ, ပရမနိပစ္စကာရော ယံ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု တထာဂတေ ဝါ တထာဂတသာသနေ ဝါ ပရမနိပစ္စကာရံ ပဝတ္တမာနော ပဝတ္တတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမဥပ္ပါဒသုတ္တံ

၅၂၉. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အနုပ္ပန္နာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အနုပ္ပန္နာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယဥပ္ပါဒသုတ္တံ

၅၃၀. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အနုပ္ပန္နာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နာညတြ သုဂတဝိနယာ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အနုပ္ပန္နာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နာညတြ သုဂတဝိနယာ’’တိ။ ဒသမံ။

သူကရခတဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သာလံ မလ္လိကံ သေခေါ စ၊ ပဒံ သာရံ ပတိဋ္ဌိတံ။

ဗြဟ္မသူကရခတာယော၊ ဥပ္ပါဒါ အပရေ ဒုဝေတိ။

၇. ဗောဓိပက္ခိယဝဂ္ဂေါ

၁. သံယောဇနသုတ္တံ

၅၃၁. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ သံယောဇနပ္ပဟာနာယ [သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ (သျာ. က.)] သံဝတ္တန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ သံယောဇနပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. အနုသယသုတ္တံ

၅၃၂. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အနုသယသမုဂ္ဃါတာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ , ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အနုသယသမုဂ္ဃါတာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပရိညာသုတ္တံ

၅၃၃. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အဒ္ဓါနပရိညာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အဒ္ဓါနပရိညာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. အာသဝက္ခယသုတ္တံ

၅၃၄. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။

‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ သံယောဇနပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ, အနုသယသမုဂ္ဃါတာယ သံဝတ္တန္တိ, အဒ္ဓါနပရိညာယ သံဝတ္တန္တိ, အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ သံယောဇနပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ, အနုသယသမုဂ္ဃါတာယ သံဝတ္တန္တိ, အဒ္ဓါနပရိညာယ သံဝတ္တန္တိ, အာသဝါနံ ခယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမဖလသုတ္တံ

၅၃၅. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယဖလသုတ္တံ

၅၃၆. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။ ကတမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ? ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, အထ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ, အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ဣမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမရုက္ခသုတ္တံ

၅၃၇. ‘‘သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဇမ္ဗုဒီပကာ ရုက္ခာ, ဇမ္ဗူ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဇမ္ဗုဒီပကာ ရုက္ခာ, ဇမ္ဗူ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယရုက္ခသုတ္တံ

၅၃၈. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ရုက္ခာ, ပါရိဆတ္တကော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ , ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ , ယေ ကေစိ ဒေဝါနံ တာဝတိံသာနံ ရုက္ခာ, ပါရိဆတ္တကော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. တတိယရုက္ခသုတ္တံ

၅၃၉. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ အသုရာနံ ရုက္ခာ, စိတ္တပါဋလိ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ အသုရာနံ ရုက္ခာ, စိတ္တပါဋလိ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. စတုတ္ထရုက္ခသုတ္တံ

၅၄၀. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ သုပဏ္ဏာနံ ရုက္ခာ, ကူဋသိမ္ဗလီ [ကောဋသိမ္ဗလိ (သျာ. ကံ.)] တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဗောဓိပက္ခိယော ဓမ္မော, တံ ဗောဓါယ သံဝတ္တတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ သုပဏ္ဏာနံ ရုက္ခာ, ကူဋသိမ္ဗလီ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗောဓိပက္ခိယာ ဓမ္မာ, ပညိန္ဒ္ရိယံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ – ဗောဓါယာ’’တိ။ ဒသမံ။

ဗောဓိပက္ခိယဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သံယောဇနာ အနုသယာ၊ ပရိညာ အာသဝက္ခယာ။

ဒွေ ဖလာ စတုရော ရုက္ခာ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

၈. ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂. ပါစီနာဒိသုတ္တဒွါဒသကံ

၅၄၁-၅၅၂. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေန္တော ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေန္တော ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေန္တော ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဒွါဒသမံ။

ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော။

ဒွေတေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

တထာဂတံ ပဒံ ကူဋံ၊ မူလံ သာရေန ဝဿိကံ။

ရာဇာ စန္ဒိမသူရိယာ၊ ဝတ္ထေန ဒသမံ ပဒန္တိ။

ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗလံ ဗီဇဉ္စ နာဂေါ စ၊ ရုက္ခော ကုမ္ဘေန သူကိယာ။

အာကာသေန စ ဒွေ မေဃာ၊ နာဝါ အာဂန္တုကာ နဒီတိ။

ဧသနာဝဂ္ဂေါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဧသနာ ဝိဓါ အာသဝေါ၊ ဘဝေါ စ ဒုက္ခတာ တိဿော။

ခိလံ မလဉ္စ နီဃော စ၊ ဝေဒနာ တဏှာ တသိနာ စာတိ။

၁၂. ဩဃဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀. ဩဃာဒိသုတ္တဒသကံ

၅၈၇-၅၉၆. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ရူပရာဂေါ, အရူပရာဂေါ, မာနော, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေတဗ္ဗာနီ’’တိ။ ဒသမံ။ (ယထာ မဂ္ဂသံယုတ္တံ, တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။)

ဩဃဝဂ္ဂေါ ဒွါဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထာ အနုသယေန စ။

ကာမဂုဏာ နီဝရဏာ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာတိ။

၁၃. ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂. ပါစီနာဒိသုတ္တဒွါဒသကံ

၅၉၇-၆၀၈. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေန္တော ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေန္တော ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ပေ.။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေန္တော ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ ဒွါဒသမံ။

ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ တေရသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော။

ဒွေတေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

အပ္ပမာဒဝဂ္ဂ-ဗလကရဏီယဝဂ္ဂ-ဧသနာဝဂ္ဂါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ။

၁၇. ဩဃဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀. ဩဃာဒိသုတ္တဒသကံ

၆၄၁-၆၅၀. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ရူပရာဂေါ, အရူပရာဂေါ, မာနော, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ။ပေ.။ သတိန္ဒ္ရိယံ။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝေတဗ္ဗာနီ’’တိ။

ဩဃဝဂ္ဂေါ သတ္တရသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထာ အနုသယေန စ။

ကာမဂုဏာ နီဝရဏာ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာတိ။

ဣန္ဒ္ရိယသံယုတ္တံ စတုတ္ထံ။