ဗောဇ္ဈင်ဂသံယုတ္တံ

၂. ဗောဇ္ဈင်ဂသံယုတ္တံ

၁. ပဗ္ဗတဝဂ္ဂေါ

၁. ဟိမဝန္တသုတ္တံ

၁၈၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ နိဿာယ နာဂါ ကာယံ ဝဍ္ဎေန္တိ, ဗလံ ဂါဟေန္တိ; တေ တတ္ထ ကာယံ ဝဍ္ဎေတွာ ဗလံ ဂါဟေတွာ ကုသောဗ္ဘေ ဩတရန္တိ, ကုသောဗ္ဘေ ဩတရိတွာ မဟာသောဗ္ဘေ ဩတရန္တိ, မဟာသောဗ္ဘေ ဩတရိတွာ ကုန္နဒိယော ဩတရန္တိ, ကုန္နဒိယော ဩတရိတွာ မဟာနဒိယော ဩတရန္တိ, မဟာနဒိယော ဩတရိတွာ မဟာသမုဒ္ဒသာဂရံ ဩတရန္တိ; တေ တတ္ထ မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ အာပဇ္ဇန္တိ ကာယေန; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသု။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသူတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ; ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော မဟန္တတ္တံ ဝေပုလ္လတ္တံ ပါပုဏာတိ ဓမ္မေသူ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ကာယသုတ္တံ

၁၈၃. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ, အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ နီဝရဏာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တိ, အနာဟာရာ နော တိဋ္ဌန္တိ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သုဘနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိဃနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ , ဘိက္ခဝေ, အရတိ တန္ဒိ ဝိဇမ္ဘိတာ ဘတ္တသမ္မဒေါ စေတသော စ လီနတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, စေတသော အဝူပသမော။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဝိစိကိစ္ဆာဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ, အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တိ, အနာဟာရာ နော တိဋ္ဌန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ, အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တိ, အနာဟာရာ နော တိဋ္ဌန္တိ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ, သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ, ဟီနပဏီတာ ဓမ္မာ, ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာရမ္ဘဓါတု [အာရဗ္ဘဓါတု (သျာ. က.)] နိက္ကမဓါတု ပရက္ကမဓါတု။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ , ကာယပဿဒ္ဓိ, စိတ္တပဿဒ္ဓိ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမထနိမိတ္တံ [သမာဓိနိမိတ္တံ (သျာ.)] အဗျဂ္ဂနိမိတ္တံ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ, အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တိ, အနာဟာရာ နော တိဋ္ဌန္တီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သီလသုတ္တံ

၁၈၄. ‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သီလသမ္ပန္နာ သမာဓိသမ္ပန္နာ ဉာဏသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နာ, ဒဿနမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ [ဗဟူပကာရံ (သျာ.)] ဝဒါမိ; သဝနမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ; ဥပသင်္ကမနမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ; ပယိရုပါသနမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ; အနုဿတိမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ; အနုပဗ္ဗဇ္ဇမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟုကာရံ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာရူပါနံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ သုတွာ ဒွယေန ဝူပကာသေန ဝူပကဋ္ဌော [ဒွယေန ဝူပကဋ္ဌော (သီ. သျာ.)] ဝိဟရတိ – ကာယဝူပကာသေန စ စိတ္တဝူပကာသေန စ။ သော တထာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ အနုဿရတိ အနုဝိတက္ကေတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ အနုဿရတိ အနုဝိတက္ကေတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ; သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ; သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ သော တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ; ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ; ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ တဿ တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစရတော ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစရတော ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ; ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ; ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ; ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ; ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ; ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ; ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ ; သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ; သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ; ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ; ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တသု သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။ ကတမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ? ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, အထ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ, အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပဋိကစ္စ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ မရဏကာလေ အညံ အာရာဓေတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ , နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, နော စေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ ဟောတိ, အထ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဥဒ္ဓံသောတော ဟောတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ။ ဧဝံ ဘာဝိတေသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဧဝံ ဗဟုလီကတေသု ဣမေ သတ္တ ဖလာ သတ္တာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဝတ္ထသုတ္တံ

၁၈၅. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော, ဘိက္ခဝေါ’’တိ! ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘သတ္တိမေ, အာဝုသော, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ဣမေသံ ခွါဟံ, အာဝုသော, သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ, တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရာမိ; ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ မဇ္ဈန္ဟိကံ သမယံ ဝိဟရိတုံ, တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန မဇ္ဈန္ဟိကံ သမယံ ဝိဟရာမိ; ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ, တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန သာယနှသမယံ ဝိဟရာမိ။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ, အာဝုသော, ဟောတိ, ‘အပ္ပမာဏော’တိ မေ ဟောတိ, ‘သုသမာရဒ္ဓေါ’တိ မေ ဟောတိ, တိဋ္ဌန္တဉ္စ နံ ‘တိဋ္ဌတီ’တိ ပဇာနာမိ။ သစေပိ မေ စဝတိ, ‘ဣဒပ္ပစ္စယာ မေ စဝတီ’တိ ပဇာနာမိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ, အာဝုသော, ဟောတိ, ‘အပ္ပမာဏော’တိ မေ ဟောတိ, ‘သုသမာရဒ္ဓေါ’တိ မေ ဟောတိ, တိဋ္ဌန္တဉ္စ နံ ‘တိဋ္ဌတီ’တိ ပဇာနာမိ။ သစေပိ မေ စဝတိ, ‘ဣဒပ္ပစ္စယာ မေ စဝတီ’တိ ပဇာနာမိ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ရညော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တဿ ဝါ နာနာရတ္တာနံ ဒုဿာနံ ဒုဿကရဏ္ဍကော ပူရော အဿ။ သော ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ပါရုပိတုံ, တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ပါရုပေယျ; ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ မဇ္ဈန္ဟိကံ သမယံ ပါရုပိတုံ, တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ မဇ္ဈန္ဟိကံ သမယံ ပါရုပေယျ; ယညဒေဝ ဒုဿယုဂံ အာကင်္ခေယျ သာယနှသမယံ ပါရုပိတုံ, တံ တဒေဝ ဒုဿယုဂံ သာယနှသမယံ ပါရုပေယျ။ ဧဝမေဝ ခွါဟံ, အာဝုသော, ဣမေသံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရိတုံ, တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဝိဟရာမိ; ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ မဇ္ဈန္ဟိကံ သမယံ ဝိဟရိတုံ, တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန မဇ္ဈန္ဟိကံ သမယံ ဝိဟရာမိ; ယေန ယေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန အာကင်္ခါမိ သာယနှသမယံ ဝိဟရိတုံ, တေန တေန ဗောဇ္ဈင်္ဂေန သာယနှသမယံ ဝိဟရာမိ။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ, အာဝုသော, ဟောတိ, ‘အပ္ပမာဏော’တိ မေ ဟောတိ, ‘သုသမာရဒ္ဓေါ’တိ မေ ဟောတိ, တိဋ္ဌန္တဉ္စ နံ ‘တိဋ္ဌတီ’တိ ပဇာနာမိ။ သစေပိ မေ စဝတိ, ‘ဣဒပ္ပစ္စယာ မေ စဝတီ’တိ ပဇာနာမိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဣတိ စေ မေ, အာဝုသော, ဟောတိ, ‘အပ္ပမာဏော’တိ မေ ဟောတိ, ‘သုသမာရဒ္ဓေါ’တိ မေ ဟောတိ, တိဋ္ဌန္တဉ္စ နံ ‘တိဋ္ဌတီ’တိ ပဇာနာမိ။ သစေပိ မေ စဝတိ, ‘ဣဒပ္ပစ္စယာ မေ စဝတီ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဘိက္ခုသုတ္တံ

၁၈၆. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စန္တိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ? ‘‘ဗောဓါယ သံဝတ္တန္တီတိ ခေါ, ဘိက္ခု, တသ္မာ ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣဓ, ဘိက္ခု, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ တဿိမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝယတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ , ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဗောဓါယ သံဝတ္တန္တီတိ, ဘိက္ခု, တသ္မာ ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ကုဏ္ဍလိယသုတ္တံ

၁၈၇. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာကေတေ ဝိဟရတိ အဉ္ဇနဝနေ မိဂဒါယေ။ အထ ခေါ ကုဏ္ဍလိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ကုဏ္ဍလိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမသ္မိ, ဘော ဂေါတမ, အာရာမနိဿယီ [အာရာမနိသာဒီ (သီ.), အာရာမနိယာဒီ (သျာ.)] ပရိသာဝစရော။ တဿ မယှံ, ဘော ဂေါတမ, ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပါတရာသဿ အယမာစာရော [အယမာဟာရော (သျာ. က.)] ဟောတိ – အာရာမေန အာရာမံ ဥယျာနေန ဥယျာနံ အနုစင်္ကမာမိ အနုဝိစရာမိ။ သော တတ္ထ ပဿာမိ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသဉ္စေဝ ကထံ ကထေန္တေ ဥပါရမ္ဘာနိသံသဉ္စ – ‘ဘဝံ ပန ဂေါတမော ကိမာနိသံသော ဝိဟရတီ’’’တိ? ‘‘ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလာနိသံသော ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, တထာဂတော ဝိဟရတီ’’တိ။

‘‘ကတမေ ပန, ဘော ဂေါတမ, ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘သတ္တ ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ‘‘ကတမေ ပန, ဘော ဂေါတမ, ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘စတ္တာရော ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ ။ ‘‘ကတမေ ပန, ဘော ဂေါတမ, ဓမ္မာ ဘာဝိတာ, ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘တီဏိ ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, သုစရိတာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။ ‘‘ကတမေ ပန, ဘော ဂေါတမ, ဓမ္မာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေန္တီ’’တိ? ‘‘ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေတီ’’တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတော စ, ကုဏ္ဍလိယ, ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော ကထံ ဗဟုလီကတော တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေတီတိ? ဣဓ, ကုဏ္ဍလိယ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ မနာပံ နာဘိဇ္ဈတိ နာဘိဟံသတိ, န ရာဂံ ဇနေတိ။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ, ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ စက္ခုနာ ခေါ ပနေဝ ရူပံ ဒိသွာ အမနာပံ န မင္ကု ဟောတိ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော အဒီနမာနသော အဗျာပန္နစေတသော။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။

‘‘ပုန စပရံ, ကုဏ္ဍလိယ, ဘိက္ခု သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မနာပံ နာဘိဇ္ဈတိ နာဘိဟံသတိ, န ရာဂံ ဇနေတိ။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ, ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ မနသာ ခေါ ပနေဝ ဓမ္မံ ဝိညာယ အမနာပံ န မင္ကု ဟောတိ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော အဒီနမာနသော အဗျာပန္နစေတသော။ တဿ ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ, ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။

‘‘ယတော ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, ဘိက္ခုနော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ မနာပါမနာပေသု ရူပေသု ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ, ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မနာပါမနာပေသု ဓမ္မေသု ဌိတော စ ကာယော ဟောတိ, ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ ။ ဧဝံ ဘာဝိတော ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော ဧဝံ ဗဟုလီကတော တီဏိ သုစရိတာနိ ပရိပူရေတိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာနိ စ, ကုဏ္ဍလိယ, တီဏိ သုစရိတာနိ ကထံ ဗဟုလီကတာနိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေန္တိ? ဣဓ, ကုဏ္ဍလိယ, ဘိက္ခု ကာယဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ကာယသုစရိတံ ဘာဝေတိ, ဝစီဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ဝစီသုစရိတံ ဘာဝေတိ, မနောဒုစ္စရိတံ ပဟာယ မနောသုစရိတံ ဘာဝေတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာနိ ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, တီဏိ သုစရိတာနိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာနိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ကုဏ္ဍလိယ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ကထံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ? ဣဓ, ကုဏ္ဍလိယ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; ဝေဒနာသု။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ကုဏ္ဍလိယ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ? ဣဓ, ကုဏ္ဍလိယ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ကုဏ္ဍလိယ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ကုဏ္ဍလိယော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ, စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ကူဋာဂါရသုတ္တံ

၁၈၈. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ကူဋာဂါရဿ ယာ ကာစိ ဂေါပါနသိယော, သဗ္ဗာ တာ ကူဋနိန္နာ ကူဋပေါဏာ ကူဋပဗ္ဘာရာ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဥပဝါနသုတ္တံ

၁၈၉. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ ဥပဝါနော အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရန္တိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ ဥပဝါနော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ ဥပဝါနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ဥပဝါနံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဇာနေယျ နု ခေါ, အာဝုသော ဥပဝါန, ဘိက္ခု ‘ပစ္စတ္တံ ယောနိသောမနသိကာရာ ဧဝံ သုသမာရဒ္ဓါ မေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တန္တီ’’’တိ? ‘‘ဇာနေယျ ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ , ဘိက္ခု ‘ပစ္စတ္တံ ယောနိသောမနသိကာရာ ဧဝံ သုသမာရဒ္ဓါ မေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တန္တီ’’’တိ။

‘‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခု အာရဗ္ဘမာနော ပဇာနာတိ ‘စိတ္တဉ္စ မေ သုဝိမုတ္တံ, ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ သုသမူဟတံ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဉ္စ မေ သုပ္ပဋိဝိနီတံ, အာရဒ္ဓဉ္စ မေ ဝီရိယံ, အဋ္ဌိံကတွာ မနသိ ကရောမိ, နော စ လီန’န္တိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ အာဝုသော, ဘိက္ခု အာရဗ္ဘမာနော ပဇာနာတိ ‘စိတ္တဉ္စ မေ သုဝိမုတ္တံ, ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ သုသမူဟတံ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဉ္စ မေ သုပ္ပဋိဝိနီတံ, အာရဒ္ဓဉ္စ မေ ဝီရိယံ, အဋ္ဌိံကတွာ မနသိ ကရောမိ, နော စ လီန’န္တိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု ဇာနေယျ ‘ပစ္စတ္တံ ယောနိသောမနသိကာရာ ဧဝံ သုသမာရဒ္ဓါ မေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ပဌမဥပ္ပန္နသုတ္တံ

၁၉၀. ‘‘သတ္တိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နာညတြ တထာဂတဿ ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယဥပ္ပန္နသုတ္တံ

၁၉၁. ‘‘သတ္တိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နာညတြ သုဂတဝိနယာ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နာညတြ သုဂတဝိနယာ’’တိ။ ဒသမံ။

ပဗ္ဗတဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဟိမဝန္တံ ကာယံ သီလံ၊ ဝတ္ထံ ဘိက္ခု စ ကုဏ္ဍလိ။

ကူဋဉ္စ ဥပဝါနဉ္စ၊ ဥပ္ပန္နာ အပရေ ဒုဝေတိ။

၂. ဂိလာနဝဂ္ဂေါ

၁. ပါဏသုတ္တံ

၁၉၂. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ပါဏာ စတ္တာရော ဣရိယာပထေ ကပ္ပေန္တိ – ကာလေန ဂမနံ, ကာလေန ဌာနံ, ကာလေန နိသဇ္ဇံ, ကာလေန သေယျံ, သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဧဝမေတေ စတ္တာရော ဣရိယာပထေ ကပ္ပေန္တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပဌမသူရိယူပမသုတ္တံ

၁၉၃. ‘‘သူရိယဿ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ, ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပါဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ, ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒုတိယသူရိယူပမသုတ္တံ

၁၉၄. ‘‘သူရိယဿ , ဘိက္ခဝေ, ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ, ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပါဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ, ယဒိဒံ – ယောနိသောမနသိကာရော။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပဌမဂိလာနသုတ္တံ

၁၉၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ပိပ္ပလိဂုဟာယံ [ဝိပ္ဖလိဂုဟာယံ (သီ.)] ဝိဟရတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကစ္စိ တေ, ကဿပ, ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ, နော အဘိက္ကမန္တိ; ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ, ဘန္တေ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ; အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော’’တိ။

‘‘သတ္တိမေ, ကဿပ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ, ကဿပ, မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ, ကဿပ, မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ, ကဿပ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ, ဘဂဝါ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ; တဂ္ဃ, သုဂတ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ။ ဝုဋ္ဌဟိ စာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တမှာ အာဗာဓါ။ တထာပဟီနော စာယသ္မတော မဟာကဿပဿ သော အာဗာဓေါ အဟောသီတိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒုတိယဂိလာနသုတ္တံ

၁၉၆. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ဝိဟရတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကစ္စိ တေ, မောဂ္ဂလ္လာန, ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ, နော အဘိက္ကမန္တိ; ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ, ဘန္တေ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ; အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော’’တိ။

‘‘သတ္တိမေ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ , ဘဂဝါ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ; တဂ္ဃ, သုဂတ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ။ ဝုဋ္ဌဟိ စာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တမှာ အာဗာဓါ။ တထာပဟီနော စာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ သော အာဗာဓေါ အဟောသီတိ။ ပဉ္စမံ။

၆. တတိယဂိလာနသုတ္တံ

၁၉၇. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ အာဗာဓိကော ဟောတိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ မဟာစုန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိဘန္တု တံ, စုန္ဒ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

‘‘သတ္တိမေ, ဘန္တေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘဂဝတာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘဂဝတာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ , စုန္ဒ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ; တဂ္ဃ, စုန္ဒ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစာယသ္မာ စုန္ဒော။ သမနုညော သတ္ထာ အဟောသိ။ ဝုဋ္ဌဟိ စ ဘဂဝါ တမှာ အာဗာဓါ။ တထာပဟီနော စ ဘဂဝတော သော အာဗာဓေါ အဟောသီတိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပါရင်္ဂမသုတ္တံ

၁၉၈. ‘‘သတ္တိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။

‘‘အပ္ပကာ တေ မနုဿေသု၊ ယေ ဇနာ ပါရဂါမိနော။

အထာယံ ဣတရာ ပဇာ၊ တီရမေဝါနုဓါဝတိ။

‘‘ယေ စ ခေါ သမ္မဒက္ခာတေ၊ ဓမ္မေ ဓမ္မာနုဝတ္တိနော။

တေ ဇနာ ပါရမေဿန္တိ၊ မစ္စုဓေယျံ သုဒုတ္တရံ။

‘‘ကဏှံ ဓမ္မံ ဝိပ္ပဟာယ၊ သုက္ကံ ဘာဝေထ ပဏ္ဍိတော။

ဩကာ အနောကမာဂမ္မ၊ ဝိဝေကေ ယတ္ထ ဒူရမံ။

‘‘တတြာဘိရတိမိစ္ဆေယျ ၊ ဟိတွာ ကာမေ အကိဉ္စနော။

ပရိယောဒပေယျ အတ္တာနံ၊ စိတ္တက္လေသေဟိ ပဏ္ဍိတော။

‘‘ယေသံ သမ္ဗောဓိယင်္ဂေသု၊ သမ္မာ စိတ္တံ သုဘာဝိတံ။

အာဒါနပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ၊ အနုပါဒါယ ယေ ရတာ။

ခီဏာသဝါ ဇုတိမန္တော၊ တေ လောကေ ပရိနိဗ္ဗုတာ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဝိရဒ္ဓသုတ္တံ

၁၉၉. ‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဝိရဒ္ဓါ, ဝိရဒ္ဓေါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာရဒ္ဓါ, အာရဒ္ဓေါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ယေသံ ကေသဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဝိရဒ္ဓါ, ဝိရဒ္ဓေါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ။ ယေသံ ကေသဉ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အာရဒ္ဓါ, အာရဒ္ဓေါ တေသံ အရိယော မဂ္ဂေါ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. အရိယသုတ္တံ

၂၀၀. ‘‘သတ္တိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အရိယာ နိယျာနိကာ နီယန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အရိယာ နိယျာနိကာ နီယန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. နိဗ္ဗိဒါသုတ္တံ

၂၀၁. ‘‘သတ္တိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဂိလာနဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပါဏာ သူရိယူပမာ ဒွေ၊ ဂိလာနာ အပရေ တယော။

ပါရင်္ဂါမီ ဝိရဒ္ဓေါ စ၊ အရိယော နိဗ္ဗိဒါယ စာတိ။

၃. ဥဒါယိဝဂ္ဂေါ

၁. ဗောဓါယသုတ္တံ

၂၀၂. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စန္တိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ? ‘‘‘ဗောဓါယ သံဝတ္တန္တီ’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, တသ္မာ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣဓ, ဘိက္ခု, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ‘ဗောဓါယ သံဝတ္တန္တီ’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, တသ္မာ ‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဗောဇ္ဈင်္ဂဒေသနာသုတ္တံ

၂၀၃. ‘‘သတ္တ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဒေသေဿာမိ; တံ သုဏာထ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဌာနိယသုတ္တံ

၂၀၄. ‘‘ကာမရာဂဋ္ဌာနိယာနံ , [ကာမရာဂဋ္ဌာနီယာနံ (သီ.)] ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ကာမစ္ဆန္ဒော ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ။ ဗျာပါဒဋ္ဌာနိယာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဗျာပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ဗျာပါဒေါ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ။ ထိနမိဒ္ဓဋ္ဌာနိယာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယံ သံဝတ္တတိ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဋ္ဌာနိယာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ။ ဝိစိကိစ္ဆာဋ္ဌာနိယာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ။

‘‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနိယာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နော စေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနိယာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ မနသိကာရဗဟုလီကာရာ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. အယောနိသောမနသိကာရသုတ္တံ

၂၀၅. ‘‘အယောနိသော, ဘိက္ခဝေ, မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ကာမစ္ဆန္ဒော ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နော စေဝ ဗျာပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ဗျာပါဒေါ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နော စေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ နုပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ နိရုဇ္ဈတိ။ပေ.။ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ နုပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ နိရုဇ္ဈတိ။

ယောနိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော နုပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတိ; အနုပ္ပန္နော စေဝ ဗျာပါဒေါ နုပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ဗျာပါဒေါ ပဟီယတိ; အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ထိနမိဒ္ဓံ နုပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ; အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ နုပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီယတိ; အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ နုပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ။

‘‘အနုပ္ပန္နော စေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ပေ.။ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. အပရိဟာနိယသုတ္တံ

၂၀၆. ‘‘သတ္တ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, အပရိဟာနိယေ ဓမ္မေ ဒေသေဿာမိ; တံ သုဏာထ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ အပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. တဏှက္ခယသုတ္တံ

၂၀၇. ‘‘ယော, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ တဏှက္ခယာယ သံဝတ္တတိ, တံ မဂ္ဂံ တံ ပဋိပဒံ ဘာဝေထ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ ကတမာ စ ပဋိပဒါ တဏှက္ခယာယ သံဝတ္တတိ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, ကထံ ဗဟုလီကတာ တဏှက္ခယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ?

‘‘ဣဓ , ဥဒါယိ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ [အဗျာပဇ္ဈံ (သီ. သျာ. ဣ.)]။ တဿ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝယတော ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ တဏှာ ပဟီယတိ။ တဏှာယ ပဟာနာ ကမ္မံ ပဟီယတိ။ ကမ္မဿ ပဟာနာ ဒုက္ခံ ပဟီယတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ။ တဿ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝယတော ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ တဏှာ ပဟီယတိ တဏှာယ ပဟာနာ ကမ္မံ ပဟီယတိ ။ ကမ္မဿ ပဟာနာ ဒုက္ခံ ပဟီယတိ။ ဣတိ ခေါ, ဥဒါယိ, တဏှက္ခယာ ကမ္မက္ခယော, ကမ္မက္ခယာ ဒုက္ခက္ခယော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. တဏှာနိရောဓသုတ္တံ

၂၀၈. ‘‘ယော , ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ တဏှာနိရောဓါယ သံဝတ္တတိ, တံ မဂ္ဂံ တံ ပဋိပဒံ ဘာဝေထ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ ကတမာ စ ပဋိပဒါ တဏှာနိရောဓါယ သံဝတ္တတိ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ကထံ ဘာဝိတာ, စ ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ တဏှာနိရောဓါယ သံဝတ္တန္တိ?

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တဏှာနိရောဓါယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. နိဗ္ဗေဓဘာဂိယသုတ္တံ

၂၀၉. ‘‘နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂံ ဒေသေဿာမိ; တံ သုဏာထ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, နိဗ္ဗေဓဘာဂိယော မဂ္ဂေါ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ နိဗ္ဗေဓါယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ?

‘‘ဣဓ, ဥဒါယိ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ။ သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေန စိတ္တေန အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ လောဘက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ ; အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ ဒေါသက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ; အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ မောဟက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ဝိပုလံ မဟဂ္ဂတံ အပ္ပမာဏံ အဗျာပဇ္ဇံ။ သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေန စိတ္တေန အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ လောဘက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ; အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ ဒေါသက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ; အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ မောဟက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဥဒါယိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ နိဗ္ဗေဓါယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဧကဓမ္မသုတ္တံ

၂၁၀. ‘‘နာဟံ , ဘိက္ခဝေ, အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ, ယော ဧဝံ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော သံယောဇနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ သံဝတ္တတိ, ယထယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ သံယောဇနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ?

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ သံယောဇနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနီယာ ဓမ္မာ? စက္ခု, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနီယော ဓမ္မော။ ဧတ္ထေတေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သံယောဇနဝိနိဗန္ဓာ အဇ္ဈောသာနာ။ပေ.။ ဇိဝှာ သံယောဇနီယာ ဓမ္မာ။ ဧတ္ထေတေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သံယောဇနဝိနိဗန္ဓာ အဇ္ဈောသာနာ။ပေ.။ မနော သံယောဇနီယော ဓမ္မော။ ဧတ္ထေတေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သံယောဇနဝိနိဗန္ဓာ အဇ္ဈောသာနာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနီယာ ဓမ္မာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဥဒါယိသုတ္တံ

၂၁၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သုမ္ဘေသု ဝိဟရတိ သေတကံ နာမ သုမ္ဘာနံ နိဂမော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝ ဗဟုကတဉ္စ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝေါ စ ဟိရီ စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ။ အဟဉှိ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗေ အဂါရိကဘူတော သမာနော အဗဟုကတော အဟောသိံ ဓမ္မေန [ဓမ္မေ (?)] အဗဟုကတော သံဃေန။ သော ခွါဟံ ဘဂဝတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝဉ္စ ဟိရိဉ္စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ သမ္ပဿမာနော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ တဿ မေ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေသိ – ‘ဣတိ ရူပံ, ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော, ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော; ဣတိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ဣတိ သညာ။ ဣတိ သင်္ခါရာ။ ဣတိ ဝိညာဏံ, ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော, ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော’တိ။

‘‘သော ခွါဟံ, ဘန္တေ, သုညာဂါရဂတော ဣမေသံ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာနံ ဥက္ကုဇ္ဇာဝကုဇ္ဇံ သမ္ပရိဝတ္တေန္တော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ ဓမ္မော စ မေ, ဘန္တေ, အဘိသမိတော, မဂ္ဂေါ စ မေ ပဋိလဒ္ဓေါ; ယော မေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာဟံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿာမိ။

‘‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ မေ, ဘန္တေ, ပဋိလဒ္ဓေါ, ယော မေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာဟံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿာမိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ မေ, ဘန္တေ, ပဋိလဒ္ဓေါ, ယော မေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာဟံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿာမိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, မဂ္ဂေါ ပဋိလဒ္ဓေါ, ယော မေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာဟံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿာမီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဥဒါယိ! ဧသော ဟိ တေ, ဥဒါယိ, မဂ္ဂေါ ပဋိလဒ္ဓေါ, ယော တေ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော တထာ တထာ ဝိဟရန္တံ တထတ္တာယ ဥပနေဿတိ ယထာ တွံ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနိဿသီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဥဒါယိဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗောဓါယ ဒေသနာ ဌာနာ၊ အယောနိသော စာပရိဟာနီ။

ခယော နိရောဓေါ နိဗ္ဗေဓေါ၊ ဧကဓမ္မော ဥဒါယိနာတိ။

၄. နီဝရဏဝဂ္ဂေါ

၁. ပဌမကုသလသုတ္တံ

၂၁၂. ‘‘ယေ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကုသလာ ကုသလဘာဂိယာ ကုသလပက္ခိကာ, သဗ္ဗေ တေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ; အပ္ပမာဒေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ အပ္ပမတ္တဿေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယကုသလသုတ္တံ

၂၁၃. ‘‘ယေ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကုသလာ ကုသလဘာဂိယာ ကုသလပက္ခိကာ, သဗ္ဗေ တေ ယောနိသောမနသိကာရမူလကာ ယောနိသောမနသိကာရသမောသရဏာ; ယောနိသောမနသိကာရော တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဥပက္ကိလေသသုတ္တံ

၂၁၄. ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသာ, ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ, န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ, န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။ ကတမေ ပဉ္စ? အယော, ဘိက္ခဝေ, ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ, န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ, န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။ လောဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ။ပေ.။ တိပု, ဘိက္ခဝေ, ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော။ပေ.။ သီသံ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော။ပေ.။ သဇ္ဈု, ဘိက္ခဝေ, ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ, န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ, န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဇာတရူပဿ ဥပက္ကိလေသာ, ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဇာတရူပံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ, န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ, န စ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသာ, ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ စိတ္တံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ, န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ, န စ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒော, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ စိတ္တံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ, န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ, န စ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။ပေ.။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ စိတ္တဿ ဥပေက္ကိလေသာ, ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ စိတ္တံ န စေဝ မုဒု ဟောတိ န စ ကမ္မနိယံ, န စ ပဘဿရံ ပဘင်္ဂု စ, န စ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယာ’’တိ။ တတိယံ။

၄. အနုပက္ကိလေသသုတ္တံ

၂၁၅. ‘‘သတ္တိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဘိက္ခဝေ, အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဘိက္ခဝေ, အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. အယောနိသောမနသိကာရသုတ္တံ

၂၁၆. ‘‘အယောနိသော, ဘိက္ခဝေ, မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စေဝ ကာမစ္ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ကာမစ္ဆန္ဒော ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နော စေဝ ဗျာပါဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ဗျာပါဒေါ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နဉ္စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတိ; အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နာ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ယောနိသောမနသိကာရသုတ္တံ

၂၁၇. ‘‘ယောနိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စေဝ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ပေ.။ အနုပ္ပန္နော စေဝ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဗုဒ္ဓိသုတ္တံ

၂၁၈. ‘‘သတ္တိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဗုဒ္ဓိယာ အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဗုဒ္ဓိယာ အပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. အာဝရဏနီဝရဏသုတ္တံ

၂၁၉. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော ဥပက္ကိလေသာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒော, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော ဥပက္ကိလေသော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ဗျာပါဒေါ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော ဥပက္ကိလေသော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ထိနမိဒ္ဓံ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော ဥပက္ကိလေသံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ , ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော ဥပက္ကိလေသံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော ဥပက္ကိလေသာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော ဥပက္ကိလေသာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။

‘‘သတ္တိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဘိက္ခဝေ, အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဘိက္ခဝေ, အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီတိ။

‘‘ယသ္မိံ, ဘိက္ခဝေ, သမယေ အရိယသာဝကော အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကတွာ သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတိ, ဣမဿ ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ။ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။

‘‘ကတမေ ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ, ဗျာပါဒနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ, ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ တသ္မိံ သမယေ န ဟောတိ။ ဣမဿ ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ။

‘‘ကတမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယသ္မိံ , ဘိက္ခဝေ, သမယေ အရိယသာဝကော အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကတွာ သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတိ, ဣမဿ ပဉ္စ နီဝရဏာ တသ္မိံ သမယေ န ဟောန္တိ။ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ တသ္မိံ သမယေ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ရုက္ခသုတ္တံ

၂၂၀. ‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခာ အဏုဗီဇာ မဟာကာယာ ရုက္ခာနံ အဇ္ဈာရုဟာ, ယေဟိ ရုက္ခာ အဇ္ဈာရူဠ္ဟာ ဩဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂါ ဝိပတိတာ သေန္တိ။ ကတမေ စ တေ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခာ အဏုဗီဇာ မဟာကာယာ ရုက္ခာနံ အဇ္ဈာရုဟာ, ယေဟိ ရုက္ခာ အဇ္ဈာရူဠ္ဟာ ဩဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂါ ဝိပတိတာ သေန္တိ [သေန္တိ။ သေယျထိဒံ (ကတ္ထစိ)]? အဿတ္ထော, နိဂြောဓေါ, ပိလက္ခော, ဥဒုမ္ဗရော, ကစ္ဆကော, ကပိတ္ထနော – ဣမေ ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခာ အဏုဗီဇာ မဟာကာယာ ရုက္ခာနံ အဇ္ဈာရုဟာ, ယေဟိ ရုက္ခာ အဇ္ဈာရူဠ္ဟာ ဩဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂါ ဝိပတိတာ သေန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော ယာဒိသကေ ကာမေ ဩဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော တာဒိသကေဟိ ကာမေဟိ တတော ဝါ ပါပိဋ္ဌတရေဟိ ဩဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂေါ ဝိပတိတော သေတိ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒော, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော အဇ္ဈာရုဟော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ဗျာပါဒေါ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏော နီဝရဏော စေတသော အဇ္ဈာရုဟော ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏော။ ထိနမိဒ္ဓံ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော အဇ္ဈာရုဟံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏံ နီဝရဏံ စေတသော အဇ္ဈာရုဟံ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာ, ဘိက္ခဝေ, အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ပဉ္စ အာဝရဏာ နီဝရဏာ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။

‘‘သတ္တိမေ , ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနဇ္ဈာရုဟာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဘိက္ခဝေ, အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနဇ္ဈာရုဟော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဘိက္ခဝေ, အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနဇ္ဈာရုဟော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနဇ္ဈာရုဟာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. နီဝရဏသုတ္တံ

၂၂၁. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, နီဝရဏာ အန္ဓကရဏာ အစက္ခုကရဏာ အညာဏကရဏာ ပညာနိရောဓိကာ ဝိဃာတပက္ခိယာ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိယံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ ။ ဗျာပါဒနီဝရဏံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ, ဘိက္ခဝေ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ, ဘိက္ခဝေ။ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိယံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ နီဝရဏာ အန္ဓကရဏာ အစက္ခုကရဏာ အညာဏကရဏာ ပညာနိရောဓိကာ ဝိဃာတပက္ခိယာ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ။

‘‘သတ္တိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စက္ခုကရဏာ ဉာဏကရဏာ ပညာဗုဒ္ဓိယာ အဝိဃာတပက္ခိယာ နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဘိက္ခဝေ, စက္ခုကရဏော ဉာဏကရဏော ပညာဗုဒ္ဓိယော အဝိဃာတပက္ခိယော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ဘိက္ခဝေ, စက္ခုကရဏော ဉာဏကရဏော ပညာဗုဒ္ဓိယော အဝိဃာတပက္ခိယော နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စက္ခုကရဏာ ဉာဏကရဏာ ပညာဗုဒ္ဓိယာ အဝိဃာတပက္ခိယာ နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကာ’’တိ။ ဒသမံ။

နီဝရဏဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ကုသလာ ကိလေသာ စ၊ ဒွေ ယောနိသော စ ဗုဒ္ဓိ စ။

အာဝရဏာ နီဝရဏာ ရုက္ခံ၊ နီဝရဏဉ္စ တေ ဒသာတိ။

၅. စက္ကဝတ္တိဝဂ္ဂေါ

၁. ဝိဓါသုတ္တံ

၂၂၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ တိဿော ဝိဓါ ပဇဟိံသု, သဗ္ဗေ တေ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ တိဿော ဝိဓါ ပဇဟိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ တိဿော ဝိဓါ ပဇဟန္တိ, သဗ္ဗေ တေ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ တိဿော ဝိဓါ ပဇဟိံသု။ပေ.။ ပဇဟိဿန္တိ။ပေ.။ ပဇဟန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမေသံယေဝ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. စက္ကဝတ္တိသုတ္တံ

၂၂၃. ‘‘ရညော , ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ပါတုဘာဝါ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? စက္ကရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ, ဟတ္ထိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ, အဿရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ, မဏိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ, ဣတ္ထိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ, ဂဟပတိရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ, ပရိဏာယကရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ ။ ရညော, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ပါတုဘာဝါ ဣမေသံ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။

‘‘တထာဂတဿ, ဘိက္ခဝေ, ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ရတနဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ တထာဂတဿ, ဘိက္ခဝေ, ပါတုဘာဝါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဣမေသံ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂရတနာနံ ပါတုဘာဝေါ ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. မာရသုတ္တံ

၂၂၄. ‘‘မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂံ ဒေသေဿာမိ; တံ သုဏာထ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနော မဂ္ဂေါ? ယဒိဒံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ – အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနော မဂ္ဂေါ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုပ္ပညသုတ္တံ

၂၂၅. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ, ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ’တိ , ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ‘ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘သတ္တန္နံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ ‘ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ – ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခု , သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ ‘ဒုပ္ပညော ဧဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပညဝန္တသုတ္တံ

၂၂၆. ‘‘‘ပညဝါ အနေဠမူဂေါ, ပညဝါ အနေဠမူဂေါ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ‘ပညဝါ အနေဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘သတ္တန္နံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ‘ပညဝါ အနေဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ – ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခု, သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ‘ပညဝါ အနေဠမူဂေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒလိဒ္ဒသုတ္တံ

၂၂၇. ‘‘‘ဒလိဒ္ဒေါ, ဒလိဒ္ဒေါ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ‘ဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘သတ္တန္နံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ ‘ဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ – ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခု, သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ အဗဟုလီကတတ္တာ ‘ဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. အဒလိဒ္ဒသုတ္တံ

၂၂၈. ‘‘‘အဒလိဒ္ဒေါ , အဒလိဒ္ဒေါ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ‘အဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ‘‘သတ္တန္နံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ‘အဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေသံ သတ္တန္နံ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ – ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခု, သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ ‘အဒလိဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. အာဒိစ္စသုတ္တံ

၂၂၉. ‘‘အာဒိစ္စဿ , ဘိက္ခဝေ, ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ, ယဒိဒံ – အရုဏုဂ္ဂံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပါဒါယ ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ, ယဒိဒံ – ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. အဇ္ဈတ္တိကင်္ဂသုတ္တံ

၂၃၀. ‘‘အဇ္ဈတ္တိကံ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂန္တိ ကရိတွာ နာညံ ဧကင်္ဂမ္ပိ သမနုပဿာမိ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပါဒါယ, ယထယိဒံ – ဘိက္ခဝေ, ယောနိသောမနသိကာရော။ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နဿေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပန္နော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဗာဟိရင်္ဂသုတ္တံ

၂၃၁. ‘‘ဗာဟိရံ , ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂန္တိ ကရိတွာ နာညံ ဧကင်္ဂမ္ပိ သမနုပဿာမိ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပ္ပါဒါယ, ယထယိဒံ – ဘိက္ခဝေ, ကလျာဏမိတ္တတာ။ ကလျာဏမိတ္တဿေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေဿတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရိဿတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကလျာဏမိတ္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

စက္ကဝတ္တိဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဝိဓါ စက္ကဝတ္တိ မာရော၊ ဒုပ္ပညော ပညဝေန စ။

ဒလိဒ္ဒေါ အဒလိဒ္ဒေါ စ၊ အာဒိစ္စင်္ဂေန တေ ဒသာတိ။

၆. သာကစ္ဆဝဂ္ဂေါ

၁. အာဟာရသုတ္တံ

၂၃၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ပဉ္စန္နဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, နီဝရဏာနံ သတ္တန္နဉ္စ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အာဟာရဉ္စ အနာဟာရဉ္စ ဒေသေဿာမိ; တံ သုဏာထ။ ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ , သုဘနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိဃနိမိတ္တံ ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အရတိ တန္ဒိ ဝိဇမ္ဘိတာ ဘတ္တသမ္မဒေါ စေတသော စ လီနတ္တံ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, စေတသော အဝူပသမော။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဝိစိကိစ္ဆာဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ ဟီနပဏီတာ ဓမ္မာ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာရမ္ဘဓါတု နိက္ကမဓါတု ပရက္ကမဓါတု။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယပ္ပဿဒ္ဓိ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိ ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမထနိမိတ္တံ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တံ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အသုဘနိမိတ္တံ ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဗျာပါဒဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာရမ္ဘဓါတု နိက္ကမဓါတု ပရက္ကမဓါတု။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပါဒါယ , ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, စေတသော ဝူပသမော။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ ဟီနပဏီတာ ဓမ္မာ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ ယောနိသောမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နာယ ဝါ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဓမ္မာ ဟီနပဏီတာ ဓမ္မာ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂါ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာရမ္ဘဓါတု နိက္ကမဓါတု ပရက္ကမဓါတု။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယပ္ပဿဒ္ဓိ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမထနိမိတ္တံ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တံ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ။

‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, အနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ, ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထ အမနသိကာရဗဟုလီကာရော – အယမနာဟာရော အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပါဒါယ , ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပရိယာယသုတ္တံ

၂၃၃. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော, အာဝုသော, ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဧထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေထာ’တိ။ မယမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ, အာဝုသော, ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေထာ’တိ။ ဣဓ နော, အာဝုသော, ကော ဝိသေသော, ကော အဓိပ္ပယာသော, ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ, ယဒိဒံ – ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ, အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံသု နပ္ပဋိက္ကောသိံသု; အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံသု – ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိမှ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, အမှာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ, ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိမှ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိမှ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိမှ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ အမှေ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော, အာဝုသော, ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ‘ဧထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေထာ’တိ။ မယမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ, အာဝုသော, ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေထာ’တိ။ ဣဓ နော, အာဝုသော, ကော ဝိသေသော, ကော အဓိပ္ပယာသော, ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ, ယဒိဒံ – ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ, အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

‘‘အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိမှ နပ္ပဋိက္ကောသိမှ, အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိမှ – ‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’’တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒိနော , ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘အတ္ထိ ပနာဝုသော, ပရိယာယော, ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဒသ ဟောန္တိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စတုဒ္ဒသာ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တိ, ဥတ္တရိဉ္စ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယထာ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဝိသယသ္မိံ။ ‘‘နာဟံ တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ, ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ, အညတြ တထာဂတေန ဝါ တထာဂတသာဝကေန ဝါ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ’’။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော, ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဒသ ဟောန္တိ? ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ ကာမစ္ဆန္ဒော တဒပိ နီဝရဏံ, ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ကာမစ္ဆန္ဒော တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ ဗျာပါဒေါ တဒပိ နီဝရဏံ, ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဗျာပါဒေါ တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ဗျာပါဒနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, ထိနံ တဒပိ နီဝရဏံ, ယဒပိ မိဒ္ဓံ တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒ္ဓစ္စံ တဒပိ နီဝရဏံ, ယဒပိ ကုက္ကုစ္စံ တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ တဒပိ နီဝရဏံ, ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ တဒပိ နီဝရဏံ။ ‘ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏ’န္တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော, ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ပဉ္စ နီဝရဏာ ဒသ ဟောန္တိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော, ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စတုဒ္ဒသ ဟောန္တိ? ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု သတိ တဒပိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု သတိ တဒပိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ , ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု ပညာယ ပဝိစိနတိ [ပဝိစိနာတိ (က.)] ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ တဒပိ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစရတိ ပရိဝီမံသမာပဇ္ဇတိ တဒပိ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယိကံ ဝီရိယံ တဒပိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ယဒပိ စေတသိကံ ဝီရိယံ တဒပိ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ , ဘိက္ခဝေ, သဝိတက္ကသဝိစာရာ ဣတိ တဒပိ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ယဒပိ အဝိတက္ကအဝိစာရာ ဣတိ တဒပိ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယပ္ပဿဒ္ဓိ တဒပိ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ယဒပိ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓိ တဒပိ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, သဝိတက္ကော သဝိစာရော သမာဓိ တဒပိ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ယဒပိ အဝိတက္ကအဝိစာရော သမာဓိ တဒပိ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။

‘‘ယဒပိ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မေသု ဥပေက္ခာ တဒပိ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ, ယဒပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေသု ဥပေက္ခာ တဒပိ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ‘ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ’တိ ဣတိ ဟိဒံ ဥဒ္ဒေသံ ဂစ္ဆတိ။ တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဒွယံ ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယာယော, ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စတုဒ္ဒသာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. အဂ္ဂိသုတ္တံ

၂၃၄. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု ။ (ပရိယာယသုတ္တသဒိသံ)။

‘‘ဧဝံဝါဒိနော, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ယသ္မိံ, အာဝုသော, သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ, ကတမေသံ တသ္မိံ သမယေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အကာလော ဘာဝနာယ, ကတမေသံ တသ္မိံ သမယေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ကာလော ဘာဝနာယ? ယသ္မိံ ပနာဝုသော, သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ, ကတမေသံ တသ္မိံ သမယေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အကာလော ဘာဝနာယ, ကတမေသံ တသ္မိံ သမယေ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ကာလော ဘာဝနာယာ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌာ , ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တိ, ဥတ္တရိဉ္စ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယထာ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဝိသယသ္မိံ။

‘‘နာဟံ တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ, အညတြ တထာဂတေန ဝါ တထာဂတသာဝကေန ဝါ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ။

‘‘ယသ္မိံ, ဘိက္ခဝေ, သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ, အကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, အကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, အကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လီနံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဒုဿမုဋ္ဌာပယံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလေတုကာမော အဿ။ သော တတ္ထ အလ္လာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ, အလ္လာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ, အလ္လာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ , ဥဒကဝါတဉ္စ ဒဒေယျ, ပံသုကေန စ ဩကိရေယျ; ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလိတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ, အကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, အကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, အကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လီနံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဒုဿမုဋ္ဌာပယံ ဟောတိ။

‘‘ယသ္မိဉ္စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ, ကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, ကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, ကာလော ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လီနံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သုသမုဋ္ဌာပယံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလေတုကာမော အဿ။ သော တတ္ထ သုက္ခာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ, သုက္ခာနိ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ, သုက္ခာနိ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ, မုခဝါတဉ္စ ဒဒေယျ, န စ ပံသုကေန ဩကိရေယျ; ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလိတု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ, ကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, ကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, ကာလော ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? လီနံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သုသမုဋ္ဌာပယံ ဟောတိ။

‘‘ယသ္မိံ , ဘိက္ခဝေ, သမယေ ဥဒ္ဓတ္တံ စိတ္တံ ဟောတိ, အကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, အကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, အကာလော ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဒ္ဓတံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဒုဝူပသမယံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတုကာမော အဿ။ သော တတ္ထ သုက္ခာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ, သုက္ခာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ, သုက္ခာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ, မုခဝါတဉ္စ ဒဒေယျ, န စ ပံသုကေန ဩကိရေယျ; ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ, အကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, အကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, အကာလော ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဒ္ဓတံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ ဒုဝူပသမယံ ဟောတိ။

‘‘ယသ္မိဉ္စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ, ကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, ကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, ကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဒ္ဓတံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သုဝူပသမယံ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတုကာမော အဿ။ သော တတ္ထ အလ္လာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ, အလ္လာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ, အလ္လာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ, ဥဒကဝါတဉ္စ ဒဒေယျ, ပံသုကေန စ ဩကိရေယျ; ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗာပေတု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ, ကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, ကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ, ကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဒ္ဓတံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ တံ ဧတေဟိ ဓမ္မေဟိ သုဝူပသမယံ ဟောတိ။ သတိဉ္စ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒါမီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. မေတ္တာသဟဂတသုတ္တံ

၂၃၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောလိယေသု ဝိဟရတိ ဟလိဒ္ဒဝသနံ နာမ ကောလိယာနံ နိဂမော။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဟလိဒ္ဒဝသနံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု ။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ဟလိဒ္ဒဝသနေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော, အာဝုသော, ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဧထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’’’တိ။

‘‘မယမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ, အာဝုသော, ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ပေ.။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’တိ။ ဣဓ နော, အာဝုသော, ကော ဝိသေသော, ကော အဓိပ္ပယာသော, ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ, ယဒိဒံ – ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ, အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံသု နပ္ပဋိက္ကောသိံသု။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံသု – ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဟလိဒ္ဒဝသနေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဟလိဒ္ဒဝသနေ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိမှ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, အမှာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ဟလိဒ္ဒဝသနေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျာမာ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိမှ, ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိမှ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိမှ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ အမှေ, ဘန္တေ, တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သမဏော, အာဝုသော, ဂေါတမော သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဧထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ပေ.။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’’’တိ။

‘‘မယမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေမ – ‘ဧထ တုမှေ, အာဝုသော, ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ပေ.။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာပဇ္ဇေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’တိ။ ဣဓ နော, အာဝုသော, ကော ဝိသေသော, ကော အဓိပ္ပယာသော, ကိံ နာနာကရဏံ သမဏဿ ဝါ ဂေါတမဿ အမှာကံ ဝါ, ယဒိဒံ, ဓမ္မဒေသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနံ, အနုသာသနိယာ ဝါ အနုသာသနိ’’န္တိ?

အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, တေသံ အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိမှ နပ္ပဋိက္ကောသိမှ, အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိမှ – ‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမာ’တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒိနော, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ကထံ ဘာဝိတာ ပနာဝုသော, မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ, ကိံဂတိကာ ဟောတိ, ကိံပရမာ, ကိံဖလာ, ကိံပရိယောသာနာ? ကထံ ဘာဝိတာ ပနာဝုသော, ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ, ကိံဂတိကာ ဟောတိ, ကိံပရမာ, ကိံဖလာ, ကိံပရိယောသာနာ? ကထံ ဘာဝိတာ ပနာဝုသော, မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိ, ကိံဂတိကာ ဟောတိ, ကိံပရမာ, ကိံဖလာ, ကိံပရိယောသာနာ? ကထံ ဘာဝိတာ ပနာဝုသော, ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ, ကိံဂတိကာ ဟောတိ, ကိံပရမာ, ကိံဖလာ, ကိံပရိယောသာနာ’’’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌာ, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ န စေဝ သမ္ပာယိဿန္တိ, ဥတ္တရိဉ္စ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယထာ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဝိသယသ္မိံ။ ‘‘နာဟံ တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ, ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ, အညတြ တထာဂတေန ဝါ တထာဂတသာဝကေန ဝါ ဣတော ဝါ ပန သုတွာ’’။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ, ကိံဂတိကာ ဟောတိ, ကိံပရမာ, ကိံဖလာ, ကိံပရိယောသာနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ မေတ္တာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အပ္ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အပ္ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ, ဥပေက္ခကော စ တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော, သုဘံ ဝါ ခေါ ပန ဝိမောက္ခံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုဘပရမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိံ ဝဒါမိ, ဣဓပညဿ ဘိက္ခုနော ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတော။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ, ကိံဂတိကာ ဟောတိ, ကိံပရမာ, ကိံဖလာ, ကိံပရိယောသာနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ကရုဏာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ ။ သော သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ပေ.။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ, ဥပေက္ခကော တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သဗ္ဗသော ဝါ ပန ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အာကာသာနဉ္စာယတနပရမာဟံ , ဘိက္ခဝေ, ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိံ ဝဒါမိ, ဣဓပညဿ ဘိက္ခုနော ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတော။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိ, ကိံဂတိကာ ဟောတိ, ကိံပရမာ, ကိံဖလာ, ကိံပရိယောသာနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မုဒိတာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ ။ပေ.။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ, ဥပေက္ခကော တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သဗ္ဗသော ဝါ ပန အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနပရမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တိံ ဝဒါမိ, ဣဓပညဿ ဘိက္ခုနော ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတော။

‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ, ကိံဂတိကာ ဟောတိ, ကိံပရမာ, ကိံဖလာ, ကိံပရိယောသာနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပေက္ခာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အပ္ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလေ စ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလေ စ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရေယျ’န္တိ, အပ္ပဋိကူလသညီ တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သစေ အာကင်္ခတိ ‘အပ္ပဋိကူလဉ္စ ပဋိကူလဉ္စ တဒုဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျံ သတော သမ္ပဇာနော’တိ, ဥပေက္ခကော တတ္ထ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အာကိဉ္စညာယတနပရမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိံ ဝဒါမိ, ဣဓပညဿ ဘိက္ခုနော ဥတ္တရိဝိမုတ္တိံ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈတော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. သင်္ဂါရဝသုတ္တံ

၂၃၆. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ အထ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကော နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ယေနေကဒါ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ? ကော ပန, ဘော ဂေါတမ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ယေနေကဒါ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ’’တိ?

‘‘ယသ္မိံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သမယေ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ကာမရာဂပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော သံသဋ္ဌော လာခါယ ဝါ ဟလိဒ္ဒိယာ ဝါ နီလိယာ ဝါ မဉ္ဇိဋ္ဌာယ ဝါ။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ကာမရာဂပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဗျာပါဒပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော အဂ္ဂိနာ သန္တတ္တော ပက္ကုထိတော [ပက္ကုဓိတော (က.), ဥက္ကဋ္ဌိတော (သီ.), ဥက္ကုဋ္ဌိတော (သျာ.)] ဥသ္မုဒကဇာတော [ဥဿဒကဇာတော (သီ.), ဥသ္မာဒကဇာတော (သျာ.)]။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဗျာပါဒပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ထိနမိဒ္ဓပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ထိနမိဒ္ဓဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော သေဝါလပဏကပရိယောနဒ္ဓေါ။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ထိနမိဒ္ဓပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ထိနမိဒ္ဓဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော ဝါတေရိတော စလိတော ဘန္တော ဦမိဇာတော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန, ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ။ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော အာဝိလော လုဠိတော ကလလီဘူတော အန္ဓကာရေ နိက္ခိတ္တော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန, ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနေကဒါ ဒီဃရတ္တံ သဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ နပ္ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ အသဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ယသ္မိဉ္စ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သမယေ န ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ကာမရာဂပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ , ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော အသံသဋ္ဌော လာခါယ ဝါ ဟလိဒ္ဒိယာ ဝါ နီလိယာ ဝါ မဉ္ဇိဋ္ဌာယ ဝါ။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ကာမရာဂပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဗျာပါဒပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ။ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော န အဂ္ဂိနာ သန္တတ္တော န ပက္ကုထိတော န ဥသ္မုဒကဇာတော, တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဗျာပါဒပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ။ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ထိနမိဒ္ဓပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ထိနမိဒ္ဓဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ ။ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော န သေဝါလပဏကပရိယောနဒ္ဓေါ။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ထိနမိဒ္ဓပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ထိနမိဒ္ဓဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ။ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ။ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော န ဝါတေရိတော န စလိတော န ဘန္တော န ဦမိဇာတော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ။ပေ.။ ဥဘယတ္ထမ္ပိ။ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန, ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ [ပဇာနာတိ ပဿတိ (သျာ.)], အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ; ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သေယျထာပိ , ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော အာလောကေ နိက္ခိတ္တော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယသ္မိံ သမယေ န ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန, ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အတ္တတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ပရတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ, ဥဘယတ္ထမ္ပိ တသ္မိံ သမယေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ; ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။ အယံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေနေကဒါ ဒီဃရတ္တံ အသဇ္ဈာယကတာပိ မန္တာ ပဋိဘန္တိ, ပဂေဝ သဇ္ဈာယကတာ။

‘‘သတ္တိမေ , ဗြာဟ္မဏ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အနာဝရဏော အနီဝရဏော စေတသော အနုပက္ကိလေသော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ အနာဝရဏာ အနီဝရဏာ စေတသော အနုပက္ကိလေသာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အဘယသုတ္တံ

၂၃၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ အထ ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပူရဏော, ဘန္တေ, ကဿပေါ ဧဝမာဟ – ‘နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ။ အဟေတု, အပ္ပစ္စယော [အပ္ပစ္စယာ (သီ.), အပ္ပစ္စယံ (?)] အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတိ။ နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ။ အဟေတု, အပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတီ’တိ။ ဣဓ ဘဂဝါ ကိမာဟာ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ, ရာဇကုမာရ, ဟေတု, အတ္ထိ ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ။ သဟေတု, သပ္ပစ္စယော [သပ္ပစ္စယာ (သီ.), သပ္ပစ္စယံ (?)] အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတိ။ အတ္ထိ , ရာဇကုမာရ, ဟေတု, အတ္ထိ ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ။ သဟေတု, သပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဟေတု, ကတမော ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ? ကထံ သဟေတု, သပ္ပစ္စယော အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ယသ္မိံ ခေါ, ရာဇကုမာရ, သမယေ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ကာမရာဂပရေတေန, ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ – အယမ္ပိ ခေါ, ရာဇကုမာရ, ဟေတု, အယံ ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ သဟေတု သပ္ပစ္စယော အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ရာဇကုမာရ, ယသ္မိံ သမယေ ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဗျာပါဒပရေတေန။ပေ.။ ထိနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတေန။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတေန။ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန, ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ န ဇာနာတိ န ပဿတိ – အယမ္ပိ ခေါ, ရာဇကုမာရ, ဟေတု, အယံ ပစ္စယော အညာဏာယ အဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ သဟေတု သပ္ပစ္စယော အညာဏံ အဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကော နာမာယံ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘နီဝရဏာ နာမေတေ, ရာဇကုမာရာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ, ဘဂဝါ, နီဝရဏာ; တဂ္ဃ, သုဂတ, နီဝရဏာ! ဧကမေကေနပိ ခေါ, ဘန္တေ, နီဝရဏေန အဘိဘူတော ယထာဘူတံ န ဇာနေယျ န ပဿေယျ, ကော ပန ဝါဒေါ ပဉ္စဟိ နီဝရဏေဟိ?

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, ဟေတု, ကတမော ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ? ကထံ သဟေတု, သပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ , ရာဇကုမာရ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေန စိတ္တေန ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ – အယမ္ပိ ခေါ, ရာဇကုမာရ, ဟေတု, အယံ ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ။ ဧဝမ္ပိ သဟေတု, သပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ရာဇကုမာရ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ သော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝိတေန စိတ္တေန ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ – အယမ္ပိ ခေါ, ရာဇကုမာရ, ဟေတု, အယံ ပစ္စယော ဉာဏာယ ဒဿနာယ။ ဧဝံ သဟေတု, သပ္ပစ္စယော ဉာဏံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကော နာမာယံ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂါ နာမေတေ, ရာဇကုမာရာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ, ဘဂဝါ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ; တဂ္ဃ, သုဂတ, ဗောဇ္ဈင်္ဂါ! ဧကမေကေနပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဗောဇ္ဈင်္ဂေန သမန္နာဂတော ယထာဘူတံ ဇာနေယျ ပဿေယျ, ကော ပန ဝါဒေါ သတ္တဟိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေဟိ? ယောပိ မေ, ဘန္တေ, ဂိဇ္ဈကူဋံ ပဗ္ဗတံ အာရောဟန္တဿ ကာယကိလမထော စိတ္တကိလမထော, သောပိ မေ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, ဓမ္မော စ မေ အဘိသမိတော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

သာကစ္ဆဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အာဟာရာ ပရိယာယမဂ္ဂိ၊ မေတ္တံ သင်္ဂါရဝေန စ။

အဘယော ပုစ္ဆိတော ပဉ္ဟံ၊ ဂိဇ္ဈကူဋမှိ ပဗ္ဗတေတိ။

၇. အာနာပါနဝဂ္ဂေါ

၁. အဋ္ဌိကမဟပ္ဖလသုတ္တံ

၂၃၈. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘အဋ္ဌိကသညာ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ’’တိ။

အညတရဖလသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာယ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။ ကထံ ဘာဝိတာယ စ ခေါ , ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာယ ကထံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာယ ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။

မဟတ္ထသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာ , ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

ယောဂက္ခေမသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

သံဝေဂသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာ , ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

ဖာသုဝိဟာရသုတ္တံ

‘‘အဋ္ဌိကသညာ , ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိကသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပုဠဝကသုတ္တံ

၂၃၉. ‘‘ပုဠဝကသညာ [ပုဠုဝကသညာ (က.)], ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ။ပေ.။ ဒုတိယံ။

၃. ဝိနီလကသုတ္တံ

၂၄၀. ‘‘ဝိနီလကသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တတိယံ။

၄. ဝိစ္ဆိဒ္ဒကသုတ္တံ

၂၄၁. ‘‘ဝိစ္ဆိဒ္ဒကသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ စတုတ္ထံ။

၅. ဥဒ္ဓုမာတကသုတ္တံ

၂၄၂. ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပဉ္စမံ။

၆. မေတ္တာသုတ္တံ

၂၄၃. ‘‘မေတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ။ပေ.။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ကရုဏာသုတ္တံ

၂၄၄. ‘‘ကရုဏာ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ။ပေ.။ သတ္တမံ။

၈. မုဒိတာသုတ္တံ

၂၄၅. ‘‘မုဒိတာ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ။ပေ.။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဥပေက္ခာသုတ္တံ

၂၄၆. ‘‘ဥပေက္ခာ , ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ။ပေ.။ နဝမံ။

၁၀. အာနာပါနသုတ္တံ

၂၄၇. ‘‘အာနာပါနဿတိ , ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ။ပေ.။ ဒသမံ။

အာနာပါနဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အဋ္ဌိကပုဠဝကံ ဝိနီလကံ၊ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ ဥဒ္ဓုမာတေန ပဉ္စမံ။

မေတ္တာ ကရုဏာ မုဒိတာ ဥပေက္ခာ၊ အာနာပါနေန တေ ဒသာတိ။

၈. နိရောဓဝဂ္ဂေါ

၁. အသုဘသုတ္တံ

၂၄၈. ‘‘အသုဘသညာ , ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပဌမံ။

၂. မရဏသုတ္တံ

၂၄၉. ‘‘မရဏသညာ , ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ဒုတိယံ။

၃. အာဟာရေပဋိကူလသုတ္တံ

၂၅၀. ‘‘အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တတိယံ။

၄. အနဘိရတိသုတ္တံ

၂၅၁. ‘‘သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ စတုတ္ထံ။

၅. အနိစ္စသုတ္တံ

၂၅၂. ‘‘အနိစ္စသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုက္ခသုတ္တံ

၂၅၃. ‘‘အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ဆဋ္ဌံ။

၇. အနတ္တသုတ္တံ

၂၅၄. ‘‘ဒုက္ခေ အနတ္တသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ သတ္တမံ။

၈. ပဟာနသုတ္တံ

၂၅၅. ‘‘ပဟာနသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဝိရာဂသုတ္တံ

၂၅၆. ‘‘ဝိရာဂသညာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ နဝမံ။

၁၀. နိရောဓသုတ္တံ

၂၅၇. ‘‘နိရောဓသညာ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိရောဓသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိရောဓသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ နိရောဓသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နိရောဓသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာတိ။

‘‘နိရောဓသညာယ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ။ ကထံ ဘာဝိတာယ, ဘိက္ခဝေ, နိရောဓသညာယ ကထံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိရောဓသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ နိရောဓသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နိရောဓသညာယ ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။

‘‘နိရောဓသညာ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ, မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ, မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ, မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိရောဓသညာ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ, မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ, မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ, မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခု နိရောဓသညာသဟဂတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ နိရောဓသညာသဟဂတံ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နိရောဓသညာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ, မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ, မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ, မဟတော ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။ ဒသမံ။

နိရောဓဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အသုဘမရဏအာဟာရေ၊ ပဋိကူလအနဘိရတေန [ပဋိကူလေန စ သဗ္ဗလောကေ (သျာ.)]။

အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တပဟာနံ၊ ဝိရာဂနိရောဓေန တေ ဒသာတိ။

၉. ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂. ဂင်္ဂါနဒီအာဒိသုတ္တံ

၂၅၈-၂၆၉. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂင်္ဂါ နဒီ ပါစီနနိန္နာ ပါစီနပေါဏာ ပါစီနပဗ္ဘာရာ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဗဟုလီကရောန္တော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပေါဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော’’တိ။ (ယာဝ ဧသနာ ပါဠိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ)။

ဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ နဝမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော။

ဒွေတေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

၁၀. အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀. တထာဂတာဒိသုတ္တံ

၂၇၀. ‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ ဝါတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ ။

အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ ဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

တထာဂတံ ပဒံ ကူဋံ၊ မူလံ သာရေန ဝဿိကံ။

ရာဇာ စန္ဒိမသူရိယာ စ၊ ဝတ္ထေန ဒသမံ ပဒန္တိ။

(အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဗောဇ္ဈင်္ဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ)။

၁၁. ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ

၁-၁၂. ဗလာဒိသုတ္တံ

၂၈၀. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ။ပေ.။ ။

ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ဧကာဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗလံ ဗီဇဉ္စ နာဂေါ စ၊ ရုက္ခော ကုမ္ဘေန သူကိယာ။

အာကာသေန စ ဒွေ မေဃာ၊ နာဝါ အာဂန္တုကာ နဒီတိ။

(ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဗောဇ္ဈင်္ဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ)။

၁၂. ဧသနာဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀. ဧသနာဒိသုတ္တံ

၂၉၂. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဧသနာ။ ကတမာ တိဿော? ကာမေသနာ, ဘဝေသနာ, ဗြဟ္မစရိယေသနာတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

ဧသနာဝဂ္ဂေါ ဒွါဒသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဧသနာ ဝိဓါ အာသဝေါ၊ ဘဝေါ စ ဒုက္ခတာ တိဿော။

ခိလံ မလဉ္စ နီဃော စ၊ ဝေဒနာ တဏှာ တသိနာယ စာတိ။

(ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဧသနာပေယျာလံ ဝိဝေကနိဿိတတော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

၁၃. ဩဃဝဂ္ဂေါ

၁-၈. ဩဃာဒိသုတ္တံ

၃၀၂. ‘‘စတ္တာရောမေ ဘိက္ခဝေ , ဩဃာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကာမောဃော, ဘဝေါဃော, ဒိဋ္ဌောဃော, အဝိဇ္ဇောဃောတိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

၁၀. ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသုတ္တံ

၃၁၁. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ရူပရာဂေါ, အရူပရာဂေါ, မာနော, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ ကတမေ သတ္တ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ရာဂဝိနယပရိယောသာနံ ဒေါသဝိနယပရိယောသာနံ မောဟဝိနယပရိယောသာနံ။ အမတောဂဓံ အမတပရာယနံ အမတပရိယောသာနံ။ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပေါဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အဘိညာယ ပရိညာယ ပရိက္ခယာယ ပဟာနာယ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ။ ဒသမံ။

ဩဃဝဂ္ဂေါ တေရသမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထာ အနုသယေန စ။

ကာမဂုဏာ နီဝရဏာ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနီတိ။

၁၄. ပုနဂင်္ဂါပေယျာလဝဂ္ဂေါ

၃၁၂-၃၂၃

ပုနဂင်္ဂါနဒီအာဒိသုတ္တံ

ဝဂ္ဂေါ စုဒ္ဒသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

ဆ ပါစီနတော နိန္နာ၊ ဆ နိန္နာ စ သမုဒ္ဒတော။

ဒွေတေ ဆ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

(ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဂင်္ဂါပေယျာလံ ရာဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

၁၅. ပုနအပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ

၃၂၄-၃၃၃

တထာဂတာဒိသုတ္တံ

ပန္နရသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

တထာဂတံ ပဒံ ကူဋံ၊ မူလံ သာရေန ဝဿိကံ။

ရာဇာ စန္ဒိမသူရိယာ စ၊ ဝတ္ထေန ဒသမံ ပဒန္တိ။

(အပ္ပမာဒဝဂ္ဂေါ ရာဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။

၁၆. ပုနဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ

၃၃၄-၃၄၅

ပုနဗလာဒိသုတ္တံ

သောဠသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

ဗလံ ဗီဇဉ္စ နာဂေါ စ၊ ရုက္ခော ကုမ္ဘေန သူကိယာ။

အာကာသေန စ ဒွေ မေဃာ၊ နာဝါ အာဂန္တုကာ နဒီတိ။

(ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တဿ ဗလကရဏီယဝဂ္ဂေါ ရာဂဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။

၁၇. ပုနဧသနာဝဂ္ဂေါ

၃၄၆-၃၅၆

ပုနဧသနာဒိသုတ္တံ

ပုနဧသနာဝဂ္ဂေါ သတ္တရသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

ဧသနာ ဝိဓါ အာသဝေါ၊ ဘဝေါ စ ဒုက္ခတာ တိဿော။

ခိလံ မလဉ္စ နီဃော စ၊ ဝေဒနာတဏှာ တသိနာယ စာတိ။

၁၈. ပုနဩဃဝဂ္ဂေါ

၃၅၇-၃၆၆

ပုနဩဃာဒိသုတ္တံ

ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတဿ ပုနဩဃဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌာရသမော။

ဥဒ္ဒါနံ –

ဩဃော ယောဂေါ ဥပါဒါနံ၊ ဂန္ထာ အနုသယေန စ။

ကာမဂုဏာ နီဝရဏာ၊ ခန္ဓာ ဩရုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနီတိ။

(ရာဂဝိနယပရိယောသာန-ဒေါသဝိနယပရိယောသာန-မောဟဝိနယပရိယောသာနဝဂ္ဂေါ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။ (ယဒပိ မဂ္ဂသံယုတ္တံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ, တဒပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တံ ဒုတိယံ။