ဝေဒနာသံယုတ္တံ

၂. ဝေဒနာသံယုတ္တံ

၁. သဂါထာဝဂ္ဂေါ

၁. သမာဓိသုတ္တံ

၂၄၉. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဝေဒနာတိ။

‘‘သမာဟိတော သမ္ပဇာနော၊ သတော ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

ဝေဒနာ စ ပဇာနာတိ၊ ဝေဒနာနဉ္စ သမ္ဘဝံ။

‘‘ယတ္ထ စေတာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ မဂ္ဂဉ္စ ခယဂါမိနံ။

ဝေဒနာနံ ခယာ ဘိက္ခု၊ နိစ္ဆာတော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. သုခသုတ္တံ

၂၅၀. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဝေဒနာတိ။

‘‘သုခံ ဝါ ယဒိ ဝါ ဒုက္ခံ၊ အဒုက္ခမသုခံ သဟ။

အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ စ၊ ယံ ကိဉ္စိ အတ္ထိ ဝေဒိတံ။

‘‘ဧတံ ဒုက္ခန္တိ ဉတွာန၊ မောသဓမ္မံ ပလောကိနံ။

ဖုဿ ဖုဿ ဝယံ ပဿံ၊ ဧဝံ တတ္ထ ဝိရဇ္ဇတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဟာနသုတ္တံ

၂၅၁. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ သုခါယ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော ပဟာတဗ္ဗော, ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော ပဟာတဗ္ဗော, အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော ပဟာတဗ္ဗော။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သုခါယ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော ပဟီနော ဟောတိ, ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော ပဟီနော ဟောတိ, အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော ပဟီနော ဟောတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု နိရနုသယော သမ္မဒ္ဒသော အစ္ဆေစ္ဆိ [အစ္ဆေဇ္ဇိ (ဗဟူသု)] တဏှံ, ဝိဝတ္တယိ [ဝါဝတ္တယိ (သီ.)] သံယောဇနံ, သမ္မာ မာနာဘိသမယာ အန္တမကာသိ ဒုက္ခဿာ’’’တိ။

‘‘သုခံ ဝေဒယမာနဿ [ဝေဒိယမာနဿ (သီ. ဣ.)]၊ ဝေဒနံ အပ္ပဇာနတော။

သော ရာဂါနုသယော ဟောတိ၊ အနိဿရဏဒဿိနော။

‘‘ဒုက္ခံ ဝေဒယမာနဿ၊ ဝေဒနံ အပ္ပဇာနတော။

ပဋိဃာနုသယော ဟောတိ၊ အနိဿရဏဒဿိနော။

‘‘အဒုက္ခမသုခံ သန္တံ၊ ဘူရိပညေန ဒေသိတံ။

တဉ္စာပိ အဘိနန္ဒတိ၊ နေဝ ဒုက္ခာ ပမုစ္စတိ။

‘‘ယတော စ ဘိက္ခု အာတာဣ၊ သမ္ပဇညံ န ရိဉ္စတိ။

တတော သော ဝေဒနာ သဗ္ဗာ၊ ပရိဇာနာတိ ပဏ္ဍိတော။

‘‘သော ဝေဒနာ ပရိညာယ၊ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနာသဝေါ။

ကာယဿ ဘေဒါ ဓမ္မဋ္ဌော၊ သင္ခ္ယံ နောပေတိ ဝေဒဂူ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ပါတာလသုတ္တံ

၂၅၂. ‘‘အဿုတဝါ , ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနော ယံ ဝါစံ ဘာသတိ – ‘အတ္ထိ မဟာသမုဒ္ဒေ ပါတာလော’တိ။ တံ ခေါ ပနေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အသန္တံ အဝိဇ္ဇမာနံ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသတိ – ‘အတ္ထိ မဟာသမုဒ္ဒေ ပါတာလော’တိ။ သာရီရိကာနံ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခာနံ ဝေဒနာနံ အဓိဝစနံ ယဒိဒံ ‘ပါတာလော’တိ။ အဿုတဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနော သာရီရိကာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ပါတာလေ န ပစ္စုဋ္ဌာသိ, ဂါဓဉ္စ နာဇ္ဈဂါ’။ သုတဝါ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သာရီရိကာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သောစတိ, န ကိလမတိ, န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘သုတဝါ အရိယသာဝကော ပါတာလေ ပစ္စုဋ္ဌာသိ, ဂါဓဉ္စ အဇ္ဈဂါ’’’တိ။

‘‘ယော ဧတာ နာဓိဝါသေတိ၊ ဥပ္ပန္နာ ဝေဒနာ ဒုခါ။

သာရီရိကာ ပါဏဟရာ၊ ယာဟိ ဖုဋ္ဌော ပဝေဓတိ။

‘‘အက္ကန္ဒတိ ပရောဒတိ၊ ဒုဗ္ဗလော အပ္ပထာမကော။

န သော ပါတာလေ ပစ္စုဋ္ဌာသိ၊ အထော ဂါဓမ္ပိ နာဇ္ဈဂါ။

‘‘ယော စေတာ အဓိဝါသေတိ၊ ဥပ္ပန္နာ ဝေဒနာ ဒုခါ။

သာရီရိကာ ပါဏဟရာ၊ ယာဟိ ဖုဋ္ဌော န ဝေဓတိ။

သ ဝေ ပါတာလေ ပစ္စုဋ္ဌာသိ၊ အထော ဂါဓမ္ပိ အဇ္ဈဂါ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဒဋ္ဌဗ္ဗသုတ္တံ

၂၅၃. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ သုခါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ ဒုက္ခတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သလ္လတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ အနိစ္စတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သုခါ ဝေဒနာ ဒုက္ခတော ဒိဋ္ဌာ ဟောတိ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သလ္လတော ဒိဋ္ဌာ ဟောတိ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ အနိစ္စတော ဒိဋ္ဌာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု သမ္မဒ္ဒသော အစ္ဆေစ္ဆိ တဏှံ, ဝိဝတ္တယိ သံယောဇနံ, သမ္မာ မာနာဘိသမယာ အန္တမကာသိ ဒုက္ခဿာ’’’တိ။

‘‘ယော သုခံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒ၊ ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ သလ္လတော။

အဒုက္ခမသုခံ သန္တံ၊ အဒ္ဒက္ခိ နံ အနိစ္စတော။

‘‘သ ဝေ သမ္မဒ္ဒသော ဘိက္ခု၊ ပရိဇာနာတိ ဝေဒနာ။

သော ဝေဒနာ ပရိညာယ၊ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနာသဝေါ။

ကာယဿ ဘေဒါ ဓမ္မဋ္ဌော၊ သင္ခ္ယံ နောပေတိ ဝေဒဂူ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သလ္လသုတ္တံ

၂၅၄. ‘‘အဿုတဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနော သုခမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ [ဝေဒိယတိ (သီ. ဣ.)], ဒုက္ခမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, အဒုက္ခမသုခမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ။ သုတဝါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သုခမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ , ဒုက္ခမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, အဒုက္ခမသုခမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ကော ဝိသေသော ကော အဓိပ္ပယာသော [အဓိပ္ပါယော (သီ. က.), အဓိပ္ပါယသော (သျာ. ကံ.), အဓိပ္ပါယောသော (ဣ.)] ကိံ နာနာကရဏံ သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အဿုတဝတာ ပုထုဇ္ဇနေနာ’’တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။ အဿုတဝါ။ ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဒွေ ဝေဒနာ ဝေဒယတိ – ကာယိကဉ္စ, စေတသိကဉ္စ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသံ သလ္လေန ဝိဇ္ဈေယျ [သလ္လေန အနုဝိဇ္ဈေယျုံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ တမေနံ ဒုတိယေန သလ္လေန အနုဝေဓံ ဝိဇ္ဈေယျ [သလ္လေန အနုဝိဇ္ဈေယျုံ (သီ.), သလ္လေန အနုဝေဓံ ဝိဇ္ဈေယျုံ (သျာ. ကံ.), သလ္လေန ဝိဇ္ဈေယျုံ (ဣ.)]။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဒွိသလ္လေန ဝေဒနံ ဝေဒယတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဒွေ ဝေဒနာ ဝေဒယတိ – ကာယိကဉ္စ, စေတသိကဉ္စ။ တဿာယေဝ ခေါ ပန ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော ပဋိဃဝါ ဟောတိ။ တမေနံ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃဝန္တံ, ယော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော, သော အနုသေတိ။ သော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော ကာမသုခံ အဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? န ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, ပဇာနာတိ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အညတြ ကာမသုခါ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ နိဿရဏံ, တဿ ကာမသုခဉ္စ အဘိနန္ဒတော, ယော သုခါယ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော, သော အနုသေတိ။ သော တာသံ ဝေဒနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တဿ တာသံ ဝေဒနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနတော, ယော အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော, သော အနုသေတိ။ သော သုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ ဒုက္ခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ အဒုက္ခမသုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော သညုတ္တော ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, သညုတ္တော ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘သုတဝါ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော န သောစတိ, န ကိလမတိ, န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဧကံ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ – ကာယိကံ, န စေတသိကံ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသံ သလ္လေန ဝိဇ္ဈေယျ။ တမေနံ ဒုတိယေန သလ္လေန အနုဝေဓံ န ဝိဇ္ဈေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဧကသလ္လေန ဝေဒနံ ဝေဒယတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော န သောစတိ, န ကိလမတိ, န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဧကံ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ – ကာယိကံ, န စေတသိကံ။ တဿာယေဝ ခေါ ပန ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော ပဋိဃဝါ န ဟောတိ။ တမေနံ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ အပ္ပဋိဃဝန္တံ, ယော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော, သော နာနုသေတိ။ သော ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော ကာမသုခံ နာဘိနန္ဒတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပဇာနာတိ ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော အညတြ ကာမသုခါ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ နိဿရဏံ။ တဿ ကာမသုခံ နာဘိနန္ဒတော ယော သုခါယ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော, သော နာနုသေတိ။ သော တာသံ ဝေဒနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝံ စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ တာသံ ဝေဒနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနတော, ယော အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော, သော နာနုသေတိ။ သော သုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ ဒုက္ခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ , ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ အဒုက္ခမသုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘သုတဝါ အရိယသာဝကော ဝိသညုတ္တော ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ , ဝိသညုတ္တော ဒုက္ခသ္မာ’တိ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိသေသော, အယံ အဓိပ္ပယာသော, ဣဒံ နာနာကရဏံ သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အဿုတဝတာ ပုထုဇ္ဇနေနာ’’တိ။

‘‘န ဝေဒနံ ဝေဒယတိ သပညော၊

သုခမ္ပိ ဒုက္ခမ္ပိ ဗဟုဿုတောပိ။

အယဉ္စ ဓီရဿ ပုထုဇ္ဇနေန၊

မဟာ [အယံ (သျာ. ကံ. က.)] ဝိသေသော ကုသလဿ ဟောတိ။

‘‘သင်္ခါတဓမ္မဿ ဗဟုဿုတဿ၊

ဝိပဿတော [သမ္ပဿတော (သီ. ဣ.)] လောကမိမံ ပရဉ္စ။

ဣဋ္ဌဿ ဓမ္မာ န မထေန္တိ စိတ္တံ၊

အနိဋ္ဌတော နော ပဋိဃာတမေတိ။

‘‘တဿာနုရောဓါ အထဝါ ဝိရောဓါ၊

ဝိဓူပိတာ အတ္ထဂတာ န သန္တိ။

ပဒဉ္စ ဉတွာ ဝိရဇံ အသောကံ၊

သမ္မာ ပဇာနာတိ ဘဝဿ ပါရဂူ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမဂေလညသုတ္တံ

၂၅၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဂိလာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ကာလံ အာဂမေယျ။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ။ပေ.။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ဣတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ကာလံ အာဂမေယျ။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ။

‘‘တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံ သတဿ သမ္ပဇာနဿ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခါ ဝေဒနာ, သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခေါ မ္ယာယံ သုခါ ဝေဒနာ။ သာ စ ခေါ ပဋိစ္စ, နော အပ္ပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ။ အယံ ခေါ ပန ကာယော အနိစ္စော သင်္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော။ အနိစ္စံ ခေါ ပန သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ကာယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ ကုတော နိစ္စာ ဘဝိဿတီ’တိ! သော ကာယေ စ သုခါယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝယာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ, နိရောဓါနုပဿီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ။ တဿ ကာယေ စ သုခါယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပဿိနော ဝိဟရတော, ဝယာနုပဿိနော ဝိဟရတော, ဝိရာဂါနုပဿိနော ဝိဟရတော, နိရောဓါနုပဿိနော ဝိဟရတော, ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿိနော ဝိဟရတော, ယော ကာယေ စ သုခါယ စ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော, သော ပဟီယတိ။

‘‘တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံ သတဿ သမ္ပဇာနဿ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခေါ မ္ယာယံ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သာ စ ခေါ ပဋိစ္စ, နော အပ္ပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ။ အယံ ခေါ ပန ကာယော အနိစ္စော သင်္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော။ အနိစ္စံ ခေါ ပန သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ကာယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ကုတော နိစ္စာ ဘဝိဿတီ’တိ! သော ကာယေ စ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝယာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ, နိရောဓါနုပဿီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ။ တဿ ကာယေ စ ဒုက္ခာယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပဿိနော ဝိဟရတော။ပေ.။ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿိနော ဝိဟရတော, ယော ကာယေ စ ဒုက္ခာယ စ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော, သော ပဟီယတိ။

‘‘တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံ သတဿ သမ္ပဇာနဿ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ, သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခေါ မ္ယာယံ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ သာ စ ခေါ ပဋိစ္စ, နော အပ္ပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ။ အယံ ခေါ ပန ကာယော အနိစ္စော သင်္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော။ အနိစ္စံ ခေါ ပန သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ကာယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ ကုတော နိစ္စာ ဘဝိဿတီ’တိ! သော ကာယေ စ အဒုက္ခမသုခါယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝယာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ, နိရောဓါနုပဿီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ။ တဿ ကာယေ စ အဒုက္ခမသုခါယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပဿိနော ဝိဟရတော။ပေ.။ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿိနော ဝိဟရတော, ယော ကာယေ စ အဒုက္ခမသုခါယ စ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော, သော ပဟီယတိ။

‘‘သော သုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ; ဒုက္ခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ; အဒုက္ခမသုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ။ သော သုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ; ဒုက္ခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ; အဒုက္ခမသုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ သော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တီ’တိ [သီတိဘဝိဿန္တီတိ (သီ. ဣ. က.)] ပဇာနာတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ, တဿေဝ တေလဿ စ ဝဋ္ဋိယာ စ ပရိယာဒါနာ အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တီ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယဂေလညသုတ္တံ

၂၅၆. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဂိလာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘သတော , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ကာလံ အာဂမေယျ။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ပေ.။ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ကာလံ အာဂမေယျ။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီ။

‘‘တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံ သတဿ သမ္ပဇာနဿ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခါ ဝေဒနာ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခေါ မ္ယာယံ သုခါ ဝေဒနာ; သာ စ ခေါ ပဋိစ္စ, နော အပ္ပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဣမမေဝ ဖဿံ ပဋိစ္စ။ အယံ ခေါ ပန ဖဿော အနိစ္စော သင်္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော။ အနိစ္စံ ခေါ ပန သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ ကုတော နိစ္စာ ဘဝိဿတီ’တိ! သော ဖဿေ စ သုခါယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝယာနုပဿီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ, နိရောဓါနုပဿီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ဝိဟရတိ။ တဿ ဖဿေ စ သုခါယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပဿိနော ဝိဟရတော, ဝယာနုပဿိနော ဝိဟရတော, ဝိရာဂါနုပဿိနော ဝိဟရတော, နိရောဓါနုပဿိနော ဝိဟရတော, ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿိနော ဝိဟရတော ယော ဖဿေ စ သုခါယ စ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော, သော ပဟီယတိ။

‘‘တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံ သတဿ။ပေ.။ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ပေ.။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခေါ မ္ယာယံ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ; သာ စ ခေါ ပဋိစ္စ, နော အပ္ပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဣမမေဝ ဖဿံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တီ’တိ ပဇာနာတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ , တဿေဝ တေလဿ စ ဝဋ္ဋိယာ စ ပရိယာဒါနာ အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တီ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. အနိစ္စသုတ္တံ

၂၅၇. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဝေဒနာ အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဖဿမူလကသုတ္တံ

၂၅၈. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ ဖဿဇာ ဖဿမူလကာ ဖဿနိဒါနာ ဖဿပစ္စယာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ သုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခါ ဝေဒနာ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ, ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခါ ဝေဒနာ, သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတိ။ ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ တဿေဝ ဒုက္ခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ, ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတိ။ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ တဿေဝ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ, ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ, သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတိ။ သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ကဋ္ဌာနံ သံဃဋ္ဋနသမောဓါနာ [သင်္ခတ္တာ တဿ သမောဓါနာ (သျာ. ကံ.) သံဃတ္တာ တဿ သမောဓါနာ (က.) သံ. နိ. ၂.၆၂ ပဿိတဗ္ဗံ] ဥသ္မာ ဇာယတိ, တေဇော အဘိနိဗ္ဗတ္တတိ။ တေသံယေဝ ကဋ္ဌာနံ နာနာဘာဝါ ဝိနိက္ခေပါ, ယာ တဇ္ဇာ ဥသ္မာ, သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာ တိဿော ဝေဒနာ ဖဿဇာ ဖဿမူလကာ ဖဿနိဒါနာ ဖဿပစ္စယာ။ တဇ္ဇံ ဖဿံ ပဋိစ္စ တဇ္ဇာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တဇ္ဇဿ ဖဿဿ နိရောဓါ တဇ္ဇာ ဝေဒနာ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

သဂါထာဝဂ္ဂေါ ပဌမော ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သမာဓိ သုခံ ပဟာနေန၊ ပါတာလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗေန စ။

သလ္လေန စေဝ ဂေလညာ၊ အနိစ္စ ဖဿမူလကာတိ။

၂. ရဟောဂတဝဂ္ဂေါ

၁. ရဟောဂတသုတ္တံ

၂၅၉. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ ဘဂဝတာ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ တံ ဒုက္ခသ္မိ’န္တိ။ ကိံ နု ခေါ ဧတံ ဘဂဝတာ သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ တံ ဒုက္ခသ္မိ’’’န္တိ?

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခု! တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခု, ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ။ သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ။ ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ, ဘိက္ခု, မယာ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ, တံ ဒုက္ခသ္မိ’န္တိ။ တံ ခေါ ပနေတံ, ဘိက္ခု, မယာ သင်္ခါရာနံယေဝ အနိစ္စတံ သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ တံ ဒုက္ခသ္မိ’န္တိ ။ တံ ခေါ ပနေတံ, ဘိက္ခု, မယာ သင်္ခါရာနံယေဝ ခယဓမ္မတံ။ပေ.။ ဝယဓမ္မတံ။ပေ.။ ဝိရာဂဓမ္မတံ ။ပေ.။ နိရောဓဓမ္မတံ။ပေ.။ ဝိပရိဏာမဓမ္မတံ သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ တံ ဒုက္ခသ္မိ’န္တိ။ အထ ခေါ ပန, ဘိက္ခု, မယာ အနုပုဗ္ဗသင်္ခါရာနံ နိရောဓေါ အက္ခာတော။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ နိရုဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝိတက္ကဝိစာရာ နိရုဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ တတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဣတိ နိရုဒ္ဓါ ဟောတိ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပန္နဿ အဿာသပဿာသာ နိရုဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပန္နဿ ရူပသညာ နိရုဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပန္နဿ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာ နိရုဒ္ဓါ ဟောတိ။ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပန္နဿ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာ နိရုဒ္ဓါ ဟောတိ။ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပန္နဿ အာကိဉ္စညာယတနသညာ နိရုဒ္ဓါ ဟောတိ။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ သညာ စ ဝေဒနာ စ နိရုဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဒေါသော နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ, မောဟော နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခု, မယာ အနုပုဗ္ဗသင်္ခါရာနံ ဝူပသမော အက္ခာတော။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ ဝူပသန္တာ ဟောတိ။ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝူပသန္တာ ဟောန္တိ။ပေ.။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ သညာ စ ဝေဒနာ စ ဝူပသန္တာ ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ ဝူပသန္တော ဟောတိ, ဒေါသော ဝူပသန္တော ဟောတိ, မောဟော ဝူပသန္တော ဟောတိ။ ဆယိမာ, ဘိက္ခု, ပဿဒ္ဓိယော။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝိတက္ကဝိစာရာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ တတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဣတိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပန္နဿ အဿာသပဿာသာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ ။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ သညာ စ ဝေဒနာ စ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဒေါသော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, မောဟော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ပဌမအာကာသသုတ္တံ

၂၆၀. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာကာသေ ဝိဝိဓါ ဝါတာ ဝါယန္တိ။ ပုရတ္ထိမာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, ပစ္ဆိမာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, ဥတ္တရာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, ဒက္ခိဏာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, သရဇာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, အရဇာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, သီတာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, ဥဏှာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, ပရိတ္တာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ, အဓိမတ္တာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ ကာယသ္မိံ ဝိဝိဓါ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, သုခါပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒုက္ခာပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အဒုက္ခမသုခါပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘ယထာပိ ဝါတာ အာကာသေ၊ ဝါယန္တိ ဝိဝိဓါ ပုထူ။

ပုရတ္ထိမာ ပစ္ဆိမာ စာပိ၊ ဥတ္တရာ အထ ဒက္ခိဏာ။

‘‘သရဇာ အရဇာ စပိ၊ သီတာ ဥဏှာ စ ဧကဒါ။

အဓိမတ္တာ ပရိတ္တာ စ၊ ပုထူ ဝါယန္တိ မာလုတာ။

‘‘တထေဝိမသ္မိံ ကာယသ္မိံ၊ သမုပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝေဒနာ။

သုခဒုက္ခသမုပ္ပတ္တိ၊ အဒုက္ခမသုခါ စ ယာ။

‘‘ယတော စ ဘိက္ခု အာတာဣ၊ သမ္ပဇညံ န ရိဉ္စတိ [သမ္ပဇာနော နိရူပဓိ (က.)]။

တတော သော ဝေဒနာ သဗ္ဗာ၊ ပရိဇာနာတိ ပဏ္ဍိတော။

‘‘သော ဝေဒနာ ပရိညာယ၊ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနာသဝေါ။

ကာယဿ ဘေဒါ ဓမ္မဋ္ဌော၊ သင္ခ္ယံ နောပေတိ ဝေဒဂူ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒုတိယအာကာသသုတ္တံ

၂၆၁. ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, အာကာသေ ဝိဝိဓါ ဝါတာ ဝါယန္တိ။ ပုရတ္ထိမာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ။ပေ.။ အဓိမတ္တာပိ ဝါတာ ဝါယန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ ကာယသ္မိံ ဝိဝိဓါ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, သုခါပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒုက္ခာပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အဒုက္ခမသုခါပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. အဂါရသုတ္တံ

၂၆၂. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာဂန္တုကာဂါရံ။ တတ္ထ ပုရတ္ထိမာယပိ ဒိသာယ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ, ပစ္ဆိမာယပိ ဒိသာယ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ, ဥတ္တရာယပိ ဒိသာယ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ, ဒက္ခိဏာယပိ ဒိသာယ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ။ ခတ္တိယာပိ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ, ဗြာဟ္မဏာပိ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ, ဝေဿာပိ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ, သုဒ္ဒါပိ အာဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ ကာယသ္မိံ ဝိဝိဓါ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သုခါပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒုက္ခာပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အဒုက္ခမသုခါပိ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သာမိသာပိ သုခါ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သာမိသာပိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သာမိသာပိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ နိရာမိသာပိ သုခါ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, နိရာမိသာပိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, နိရာမိသာပိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ပဌမအာနန္ဒသုတ္တံ

၂၆၃. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ , ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒနာ, ကတမော ဝေဒနာသမုဒယော, ကတမော ဝေဒနာနိရောဓေါ, ကတမာ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကော ဝေဒနာယ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏန္တိ? တိဿော ဣမာ, အာနန္ဒ, ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, အာနန္ဒ, ဝေဒနာ။ ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော; ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။ ယံ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, အယံ ဝေဒနာယ အဿာဒေါ။ ယာ ဝေဒနာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ, အယံ ဝေဒနာယ အာဒီနဝေါ။ ယော ဝေဒနာယ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ, ဣဒံ ဝေဒနာယ နိဿရဏံ။ အထ ခေါ ပနာနန္ဒ, မယာ အနုပုဗ္ဗသင်္ခါရာနံ နိရောဓေါ အက္ခာတော။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ နိရုဒ္ဓါ ဟောတိ။ပေ.။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ သညာ စ ဝေဒနာ စ နိရုဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဒေါသော နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ, မောဟော နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ။ အထ ခေါ ပနာနန္ဒ, မယာ အနုပုဗ္ဗသင်္ခါရာနံ ဝူပသမော အက္ခာတော။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ ဝူပသန္တာ ဟောတိ။ပေ.။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ သညာ စ ဝေဒနာ စ ဝူပသန္တာ ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ ဝူပသန္တော ဟောတိ, ဒေါသော ဝူပသန္တော ဟောတိ, မောဟော ဝူပသန္တော ဟောတိ။ အထ ခေါ ပနာနန္ဒ, မယာ အနုပုဗ္ဗသင်္ခါရာနံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ အက္ခာတာ။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ပေ.။ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပန္နဿ ရူပသညာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပန္နဿ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပန္နဿ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပန္နဿ အာကိဉ္စညာယတနသညာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ သညာ စ ဝေဒနာ စ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဒေါသော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, မောဟော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယအာနန္ဒသုတ္တံ

၂၆၄. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, အာနန္ဒ, ဝေဒနာ, ကတမော ဝေဒနာသမုဒယော, ကတမော ဝေဒနာနိရောဓေါ , ကတမာ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကော ဝေဒနာယ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏ’’န္တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝန္နေတ္တိကာ ဘဂဝမ္ပဋိသရဏာ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တညေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, အာနန္ဒ, သုဏောဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တိဿော ဣမာ, အာနန္ဒ, ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, အာနန္ဒ, ဝေဒနာ။ပေ.။ ဖဿသမုဒယာ။ပေ.။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဒေါသော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, မောဟော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမသမ္ဗဟုလသုတ္တံ

၂၆၅. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒနာ, ကတမော ဝေဒနာသမုဒယော, ကတမော ဝေဒနာနိရောဓေါ, ကတမာ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကော ဝေဒနာယ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏ’’န္တိ? ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော; ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။ ယံ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, အယံ ဝေဒနာယ အဿာဒေါ။ ယာ ဝေဒနာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ, အယံ ဝေဒနာယ အာဒီနဝေါ။ ယော ဝေဒနာယ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ, ဣဒံ ဝေဒနာယ နိဿရဏံ။

‘‘အထ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မယာ အနုပုဗ္ဗသင်္ခါရာနံ နိရောဓေါ အက္ခာတော။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ နိရုဒ္ဓါ ဟောတိ။ပေ.။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဒေါသော နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ, မောဟော နိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ။ အထ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မယာ အနုပုဗ္ဗသင်္ခါရာနံ ဝူပသမော အက္ခာတော။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ ဝူပသန္တာ ဟောတိ။ပေ.။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ ဝူပသန္တော ဟောတိ, ဒေါသော ဝူပသန္တော ဟောတိ, မောဟော ဝူပသန္တော ဟောတိ။ ဆယိမာ, ဘိက္ခဝေ, ပဿဒ္ဓိယော။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝါစာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဝိတက္ကဝိစာရာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ တတိယံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဣတိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပန္နဿ အဿာသပဿာသာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ သညာ စ ဝေဒနာ စ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဒေါသော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, မောဟော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ ဟောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယသမ္ဗဟုလသုတ္တံ

၂၆၆. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ, ကတမော ဝေဒနာသမုဒယော, ကတမော ဝေဒနာနိရောဓေါ, ကတမာ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကော ဝေဒနာယ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏ’’န္တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။’’ ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ပေ.။ ဖဿသမုဒယာ။ပေ.။။ (ယထာ ပုရိမသုတ္တန္တေ, တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။) အဋ္ဌမံ။

၉. ပဉ္စကင်္ဂသုတ္တံ

၂၆၇. အထ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ ယေနာယသ္မာ ဥဒါယီ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိ နု ခေါ, ဘန္တေ ဥဒါယိ, ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘တိဿော ခေါ, ထပတိ, ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ, ထပတိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ ဥဒါယိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ယာယံ, ဘန္တေ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ, သန္တသ္မိံ ဧသာ ပဏီတေ သုခေ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ပဉ္စကင်္ဂံ ထပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ထပတိ, ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ ဥဒါယိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ယာယံ, ဘန္တေ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ, သန္တသ္မိံ ဧသာ ပဏီတေ သုခေ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ပဉ္စကင်္ဂံ ထပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ထပတိ, ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ ဥဒါယိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ယာယံ, ဘန္တေ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ, သန္တသ္မိံ ဧသာ ပဏီတေ သုခေ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ နေဝ သက္ခိ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ပဉ္စကင်္ဂံ ထပတိံ သညာပေတုံ, န ပနာသက္ခိ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ သညာပေတုံ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မတော ဥဒါယိဿ ပဉ္စကင်္ဂေန ထပတိနာ သဒ္ဓိံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယာဝတကော အာယသ္မတော ဥဒါယိဿ ပဉ္စကင်္ဂေန ထပတိနာ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။

‘‘သန္တမေဝ, အာနန္ဒ, ပရိယာယံ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ ဥဒါယိဿ ဘိက္ခုနော နာဗ္ဘနုမောဒိ; သန္တဉ္စ ပနာနန္ဒ, ပရိယာယံ ဥဒါယီ ဘိက္ခု ပဉ္စကင်္ဂဿ ထပတိနော နာဗ္ဘနုမောဒိ။ ဒွေပိ မယာ, အာနန္ဒ, ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ တိဿောပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ ပဉ္စပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ ဆပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ အဋ္ဌာရသာပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ ဆတ္တိံသာပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ အဋ္ဌသတမ္ပ္မ္ပ္ပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတော ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မော။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတေ ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မေ ယေ အညမညဿ သုဘာသိတံ သုလပိတံ, န သမနုမညိဿန္တိ, န သမနုဇာနိဿန္တိ, န သမနုမောဒိဿန္တိ, တေသံ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ – ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရိဿန္တီတိ [ဝိဟရိဿန္တိ (သီ. ဣ. က.)]။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတော ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မော။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတေ ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မေ ယေ အညမညဿ သုဘာသိတံ သုလပိတံ သမနုမညိဿန္တိ သမနုဇာနိဿန္တိ သမနုမောဒိဿန္တိ, တေသံ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ – သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရိဿန္တီ’’တိ။

‘‘ပဉ္စိမေ, အာနန္ဒ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ပေ.။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, အာနန္ဒ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ။ ယံ ခေါ, အာနန္ဒ , ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု, ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ , ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ , ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ, ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ, နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ, ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ, ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ, ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ , ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ , ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ယေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘ဧတံပရမံ သန္တံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ – ဣဒံ နေသာဟံ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ, အာနန္ဒ, ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမဏော ဂေါတမော အာဟ, တဉ္စ သုခသ္မိံ ပညပေတိ။ တယိဒံ ကိံသု, တယိဒံ ကထံသူ’တိ? ဧဝံဝါဒိနော, အာနန္ဒ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘န ခေါ, အာဝုသော , ဘဂဝါ သုခညေဝ ဝေဒနံ သန္ဓာယ သုခသ္မိံ ပညပေတိ။ ယတ္ထ ယတ္ထ, အာဝုသော, သုခံ ဥပလဗ္ဘတိ, ယဟိံ ယဟိံ [ယံ ဟိယံ ဟိ သုခံ (သီ. ဣ.), ယဟိံ ယဟိံ သုခံ (သျာ. ကံ. က.) မ. နိ. ၂.၉၁], တံ တံ တထာဂတော သုခသ္မိံ ပညပေတီ’’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဘိက္ခုသုတ္တံ

၂၆၈. ‘‘ဒွေပိ မယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန, တိဿောပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန, ပဉ္စပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန, ဆပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန, အဋ္ဌာရသာပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန, ဆတ္တိံသာပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန, အဋ္ဌသတမ္ပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ယေ အညမညဿ သုဘာသိတံ သုလပိတံ န သမနုမညိဿန္တိ, န သမနုဇာနိဿန္တိ, န သမနုမောဒိဿန္တိ, တေသံ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ – ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရိဿန္တီတိ။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ယေ အညမညဿ သုဘာသိတံ သုလပိတံ သမနုမညိဿန္တိ သမနုဇာနိဿန္တိ သမနုမောဒိဿန္တိ, တေသံ ဧတံ ပါဋိကင်္ခံ – သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရိဿန္တီတိ။

‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ပေ.။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမဏော ဂေါတမော အာဟ, တဉ္စ သုခသ္မိံ ပညပေတိ။ တယိဒံ ကိံသု, တယိဒံ ကထံသူ’တိ? ဧဝံဝါဒိနော, ဘိက္ခဝေ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘န ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ သုခညေဝ ဝေဒနံ သန္ဓာယ သုခသ္မိံ ပညပေတိ။ ယတ္ထ ယတ္ထ, အာဝုသော, သုခံ ဥပလဗ္ဘတိ ယဟိံ ယဟိံ [ယံ ဟိ ယံ ဟိ (သီ. ဣ.)], တံ တံ တထာဂတော သုခသ္မိံ ပညပေတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ရဟောဂတဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ရဟောဂတံ ဒွေ အာကာသံ၊ အဂါရံ ဒွေ စ အာနန္ဒာ။

သမ္ဗဟုလာ ဒုဝေ ဝုတ္တာ၊ ပဉ္စကင်္ဂေါ စ ဘိက္ခုနာတိ။

၃. အဋ္ဌသတပရိယာယဝဂ္ဂေါ

၁. သီဝကသုတ္တံ

၂၆၉. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ မောဠိယသီဝကော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မောဠိယသီဝကော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္တိ, ဘော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ သဗ္ဗံ တံ ပုဗ္ဗေကတဟေတူ’တိ။ ဣဓ [ဣဓ ပန (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ’’တိ?

‘‘ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာနိပိ ခေါ, သီဝက, ဣဓေကစ္စာနိ ဝေဒယိတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သာမမ္ပိ ခေါ ဧတံ, သီဝက, ဝေဒိတဗ္ဗံ [ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ (သျာ. ကံ. က.)] ယထာ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာနိပိ ဣဓေကစ္စာနိ ဝေဒယိတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ; လောကဿပိ ခေါ ဧတံ, သီဝက, သစ္စသမ္မတံ ယထာ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာနိပိ ဣဓေကစ္စာနိ ဝေဒယိတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတြ, သီဝက, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ သဗ္ဗံ တံ ပုဗ္ဗေကတဟေတူ’တိ။ ယဉ္စ သာမံ ဉာတံ တဉ္စ အတိဓါဝန္တိ, ယဉ္စ လောကေ သစ္စသမ္မတံ တဉ္စ အတိဓါဝန္တိ။ တသ္မာ တေသံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ မိစ္ဆာတိ ဝဒါမိ။

‘‘သေမှသမုဋ္ဌာနာနိပိ ခေါ, သီဝက။ပေ.။ ဝါတသမုဋ္ဌာနာနိပိ ခေါ, သီဝက။ပေ.။ သန္နိပါတိကာနိပိ ခေါ, သီဝက။ပေ.။ ဥတုပရိဏာမဇာနိပိ ခေါ, သီဝက။ပေ.။ ဝိသမပရိဟာရဇာနိပိ ခေါ, သီဝက။ပေ.။ ဩပက္ကမိကာနိပိ ခေါ, သီဝက။ပေ.။ ကမ္မဝိပါကဇာနိပိ ခေါ, သီဝက, ဣဓေကစ္စာနိ ဝေဒယိတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သာမမ္ပိ ခေါ ဧတံ, သီဝက, ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာ ကမ္မဝိပါကဇာနိပိ ဣဓေကစ္စာနိ ဝေဒယိတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ; လောကဿပိ ခေါ ဧတံ, သီဝက, သစ္စသမ္မတံ။ ယထာ ကမ္မဝိပါကဇာနိပိ ဣဓေကစ္စာနိ ဝေဒယိတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ; တတြ, သီဝက, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ သဗ္ဗံ တံ ပုဗ္ဗေကတဟေတူ’တိ။ ယဉ္စ သာမံ ဉာတံ တဉ္စ အတိဓါဝန္တိ ယဉ္စ လောကေ သစ္စသမ္မတံ တဉ္စ အတိဓါဝန္တိ။ တသ္မာ တေသံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ မိစ္ဆာတိ ဝဒါမီတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, မောဠိယသီဝကော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’’န္တိ။

‘‘ပိတ္တံ သေမှဉ္စ ဝါတော စ၊ သန္နိပါတာ ဥတူနိ စ။

ဝိသမံ ဩပက္ကမိကံ၊ ကမ္မဝိပါကေန အဋ္ဌမီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. အဋ္ဌသတသုတ္တံ

၂၇၀. ‘‘အဋ္ဌသတပရိယာယံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌသတပရိယာယော, ဓမ္မပရိယာယော? ဒွေပိ မယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန; တိဿောပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန; ပဉ္စပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန; ဆပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန; အဋ္ဌာရသာပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန; ဆတ္တိံသာပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန; အဋ္ဌသတမ္ပိ မယာ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ပရိယာယေန။ ‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဒွေ ဝေဒနာ? ကာယိကာ စ စေတသိကာ စ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွေ ဝေဒနာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဝေဒနာ? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဝေဒနာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဝေဒနာ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဒေါမနဿိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဝေဒနာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဆ ဝေဒနာ? စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ပေ.။ မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဆ ဝေဒနာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌာရသ ဝေဒနာ? ဆ သောမနဿူပဝိစာရာ, ဆ ဒေါမနဿူပဝိစာရာ, ဆ ဥပေက္ခူပဝိစာရာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌာရသ ဝေဒနာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဆတ္တိံသ ဝေဒနာ? ဆ ဂေဟသိတာနိ [ဂေဟဿိတာနိ (အဋ္ဌ.)] သောမနဿာနိ, ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ [နေက္ခမ္မဿိတာနိ (အဋ္ဌ.)] သောမနဿာနိ, ဆ ဂေဟသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ, ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ, ဆ ဂေဟသိတာ ဥပေက္ခာ , ဆ နေက္ခမ္မသိတာ ဥပေက္ခာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဆတ္တိံသ ဝေဒနာ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌသတံ ဝေဒနာ? အတီတာ ဆတ္တိံသ ဝေဒနာ, အနာဂတာ ဆတ္တိံသ ဝေဒနာ, ပစ္စုပ္ပန္နာ ဆတ္တိံသ ဝေဒနာ – ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌသတံ ဝေဒနာ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌသတပရိယာယော ဓမ္မပရိယာယော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. အညတရဘိက္ခုသုတ္တံ

၂၇၁. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒနာ, ကတမော ဝေဒနာသမုဒယော, ကတမာ ဝေဒနာသမုဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကတမော ဝေဒနာနိရောဓေါ, ကတမာ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကော ဝေဒနာယ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏ’’န္တိ?

‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခု, ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခု, ဝေဒနာ။ ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော။ တဏှာ ဝေဒနာသမုဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။ ယံ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, အယံ ဝေဒနာယ အဿာဒေါ; ယာ ဝေဒနာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ, အယံ ဝေဒနာယ အာဒီနဝေါ; ယော ဝေဒနာယ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ, ဣဒံ ဝေဒနာယ နိဿရဏ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄. ပုဗ္ဗသုတ္တံ

၂၇၂. ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကတမာ နု ခေါ ဝေဒနာ, ကတမော ဝေဒနာသမုဒယော, ကတမာ ဝေဒနာသမုဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ကတမော ဝေဒနာနိရောဓေါ, ကတမာ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကော ဝေဒနာယ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏ’န္တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘တိဿော ဣမာ ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ဣမာ ဝုစ္စန္တိ ဝေဒနာ။ ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော။ တဏှာ ဝေဒနာသမုဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ပေ.။ ယော ဝေဒနာယ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ။ ဣဒံ ဝေဒနာယ နိဿရဏ’’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဉာဏသုတ္တံ

၂၇၃. ‘‘‘ဣမာ ဝေဒနာ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘အယံ ဝေဒနာသမုဒယော’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ။ပေ.။ အာလောကော ဥဒပါဒိ။ ‘အယံ ဝေဒနာသမုဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ။ပေ.။ ‘အယံ ဝေဒနာနိရောဓေါ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ ။ပေ.။ ‘အယံ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ။ပေ.။ ‘အယံ ဝေဒနာယ အဿာဒေါ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု။ပေ.။ ‘အယံ ဝေဒနာယ အာဒီနဝေါ’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု။ပေ.။ ‘ဣဒံ ခေါ နိဿရဏ’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သမ္ဗဟုလဘိက္ခုသုတ္တံ

၂၇၄. အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒနာ, ကတမော ဝေဒနာသမုဒယော, ကတမာ ဝေဒနာသမုဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကတမော ဝေဒနာနိရောဓေါ, ကတမာ ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ကော ဝေဒနာယ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏ’’န္တိ? ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ဣမာ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော။ တဏှာ ဝေဒနာသမုဒယဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ ဖဿနိရောဓါ။ပေ.။ ယော ဝေဒနာယ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ။ ဣဒံ ဝေဒနာယ နိဿရဏ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပဌမသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၂၇၅. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမာသံ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမာသံ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝံ စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ။ တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ။ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ, ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၂၇၆. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမာသံ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. တတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၂၇၇. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဝေဒနံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဝေဒနာသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဝေဒနာနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. သုဒ္ဓိကသုတ္တံ

၂၇၈. ‘‘တိဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ဝေဒနာ’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁. နိရာမိသသုတ္တံ

၂၇၉. ‘‘အတ္ထိ , ဘိက္ခဝေ, သာမိသာ ဣတိ, အတ္ထိ နိရာမိသာ ဣတိ, အတ္ထိ နိရာမိသာ နိရာမိသတရာ ဣတိ; အတ္ထိ သာမိသံ သုခံ, အတ္ထိ နိရာမိသံ သုခံ, အတ္ထိ နိရာမိသာ နိရာမိသတရံ သုခံ; အတ္ထိ သာမိသာ ဥပေက္ခာ, အတ္ထိ နိရာမိသာ ဥပေက္ခာ, အတ္ထိ နိရာမိသာ နိရာမိသတရာ ဥပေက္ခာ; အတ္ထိ သာမိသော ဝိမောက္ခော, အတ္ထိ နိရာမိသော ဝိမောက္ခော, အတ္ထိ နိရာမိသာ နိရာမိသတရော ဝိမောက္ခော။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သာမိသာ ဣတိ? ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ပေ.။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သာမိသာ ဣတိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ ဣတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ ဣတိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ နိရာမိသတရာ ဣတိ? ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော, ဒေါသာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော, မောဟာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ နိရာမိသတရာ ဣတိ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, သာမိသံ သုခံ? ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ပေ.။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သာမိသံ သုခံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသံ သုခံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသံ သုခံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ နိရာမိသတရံ သုခံ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော, ဒေါသာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော , မောဟာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ နိရာမိသတရံ သုခံ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သာမိသာ ဥပေက္ခာ? ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ပေ.။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခာ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သာမိသာ ဥပေက္ခာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ ဥပေက္ခာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ, ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ, အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ ဥပေက္ခာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ နိရာမိသတရာ ဥပေက္ခာ? ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော, ဒေါသာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော, မောဟာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခာ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ နိရာမိသတရာ ဥပေက္ခာ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သာမိသော ဝိမောက္ခော? ရူပပ္ပဋိသံယုတ္တော ဝိမောက္ခော သာမိသော ဝိမောက္ခော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသော ဝိမောက္ခော? အရူပပ္ပဋိသံယုတ္တော ဝိမောက္ခော နိရာမိသော ဝိမောက္ခော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ နိရာမိသတရော ဝိမောက္ခော? ယော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ရာဂါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော, ဒေါသာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော, မောဟာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိမောက္ခော, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိရာမိသာ နိရာမိသတရော ဝိမောက္ခော’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

အဋ္ဌသတပရိယာယဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သီဝကအဋ္ဌသတံ ဘိက္ခု၊ ပုဗ္ဗေ ဉာဏဉ္စ ဘိက္ခုနာ။

သမဏဗြာဟ္မဏာ တီဏိ၊ သုဒ္ဓိကဉ္စ နိရာမိသန္တိ။

ဝေဒနာသံယုတ္တံ သမတ္တံ။