ဘိက္ခုသံယုတ္တံ

၁၀. ဘိက္ခုသံယုတ္တံ

၁. ကောလိတသုတ္တံ

၂၃၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ပစ္စဿောသုံ။

အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မယှံ, အာဝုသော, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘အရိယော တုဏှီဘာဝေါ, အရိယော တုဏှီဘာဝေါတိ ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ အရိယော တုဏှီဘာဝေါ’တိ? တဿ မယှံ အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဓ ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ အရိယော တုဏှီဘာဝေါ’တိ။ သော ခွါဟံ, အာဝုသော, ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံ။ တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရတော ဝိတက္ကသဟဂတာ သညာ မနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ’’။

‘‘အထ ခေါ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘မောဂ္ဂလ္လာန, မောဂ္ဂလ္လာန, မာ, ဗြာဟ္မဏ, အရိယံ တုဏှီဘာဝံ ပမာဒေါ, အရိယေ တုဏှီဘာဝေ စိတ္တံ သဏ္ဌပေဟိ, အရိယေ တုဏှီဘာဝေ စိတ္တံ ဧကောဒိဘာဝံ ကရောဟိ, အရိယေ တုဏှီဘာဝေ စိတ္တံ သမာဒဟာ’တိ။ သော ခွါဟံ, အာဝုသော, အပရေန သမယေန ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ယဉှိ တံ, အာဝုသော , သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘သတ္ထာရာ အနုဂ္ဂဟိတော သာဝကော မဟာဘိညတံ ပတ္တော’တိ, မမံ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘သတ္ထာရာ အနုဂ္ဂဟိတော သာဝကော မဟာဘိညတံ ပတ္တော’’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဥပတိဿသုတ္တံ

၂၃၆. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ မယှံ, အာဝုသော, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘အတ္ထိ နု ခေါ တံ ကိဉ္စိ လောကသ္မိံ ယဿ မေ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’တိ? တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ‘နတ္ထိ ခေါ တံ ကိဉ္စိ လောကသ္မိံ ယဿ မေ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထုပိ ခေါ တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ နုပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ? ‘‘သတ္ထုပိ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ နုပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ, အပိ စ မေ ဧဝမဿ – ‘မဟေသက္ခော ဝတ, ဘော, သတ္ထာ အန္တရဟိတော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ။ သစေ ဟိ ဘဂဝါ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’န္တိ။ တထာ ဟိ ပနာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဒီဃရတ္တံ အဟင်္ကာရမမင်္ကာရမာနာနုသယာ သုသမူဟတာ။ တသ္မာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သတ္ထုပိ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ နုပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဃဋသုတ္တံ

၂၃၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ရာဇဂဟေ ဝိဟရန္တိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ ဧကဝိဟာရေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဝိပ္ပသန္နာနိ ခေါ တေ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန, ဣန္ဒ္ရိယာနိ; ပရိသုဒ္ဓေါ မုခဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော သန္တေန နူနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အဇ္ဇ ဝိဟာရေန ဝိဟာသီ’’တိ။ ‘‘ဩဠာရိကေန ခွါဟံ, အာဝုသော, အဇ္ဇ ဝိဟာရေန ဝိဟာသိံ။ အပိ စ, မေ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ။ ‘‘ကေန သဒ္ဓိံ ပနာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝတာ ခေါ မေ, အာဝုသော, သဒ္ဓိံ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ။ ‘‘ဒူရေ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဧတရဟိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ ကိံ နု ခေါ, အာယသ္မာ, မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝန္တံ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိ; ဥဒါဟု ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမီ’’တိ? ‘‘န ခွါဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝန္တံ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိံ; နပိ မံ ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိ။ အပိ စ, မေ ယာဝတာ ဘဂဝါ ဧတ္တာဝတာ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသုဇ္ဈိ ဒိဗ္ဗာ စ သောတဓါတု။ ဘဂဝတောပိ ယာဝတာဟံ ဧတ္တာဝတာ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသုဇ္ဈိ ဒိဗ္ဗာ စ သောတဓါတူ’’တိ။ ‘‘ယထာကထံ ပနာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ?

‘‘ဣဓါဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘အာရဒ္ဓဝီရိယော အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟောတီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ – ကာမံ တစော စ နှာရု စ အဋ္ဌီ စ အဝသိဿတု, သရီရေ ဥပသုဿတု မံသလောဟိတံ, ယံ တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ န တံ အပါပုဏိတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ ဘဝိဿတီတိ။ ဧဝံ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟောတီ’တိ။ ဧဝံ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ပရိတ္တာ ပါသာဏသက္ခရာ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယ ; ဧဝမေဝ ခေါ မယံ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယ။ အာယသ္မာ ဟိ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ။

‘‘သေယျထာပိ , အာဝုသော, မဟတိယာ လောဏဃဋာယ ပရိတ္တာ လောဏသက္ခရာယ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယ; ဧဝမေဝ ခေါ မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယ။ အာယသ္မာ ဟိ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ထောမိတော ဝဏ္ဏိတော ပသတ္ထော –

‘‘သာရိပုတ္တောဝ ပညာယ၊ သီလေန ဥပသမေန စ။

ယောပိ ပါရင်္ဂတော ဘိက္ခု၊ ဧတာဝပရမော သိယာ’’တိ။

ဣတိဟ တေ ဥဘော မဟာနာဂါ အညမညဿ သုဘာသိတံ သုလပိတံ သမနုမောဒိံသူတိ။ တတိယံ။

၄. နဝသုတ္တံ

၂၃၈. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော နဝေါ ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ အပ္ပောဿုက္ကော တုဏှီဘူတော သင်္ကသာယတိ, န ဘိက္ခူနံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောတိ စီဝရကာရသမယေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ , ဘန္တေ, အညတရော နဝေါ ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ အပ္ပောဿုက္ကော တုဏှီဘူတော သင်္ကသာယတိ, န ဘိက္ခူနံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောတိ စီဝရကာရသမယေ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန တံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဘိက္ခုံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ အပ္ပောဿုက္ကော တုဏှီဘူတော သင်္ကသာယသိ, န ဘိက္ခူနံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောသိ စီဝရကာရသမယေ’’တိ? ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, သကံ ကိစ္စံ ကရောမီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿ ဘိက္ခုနော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဿ ဘိက္ခုနော ဥဇ္ဈာယိတ္ထ။ ဧသော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘နယိဒံ သိထိလမာရဗ္ဘ၊ နယိဒံ အပ္ပေန ထာမသာ။

နိဗ္ဗာနံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပမောစနံ။

‘‘အယဉ္စ ဒဟရော ဘိက္ခု၊ အယမုတ္တမပုရိသော။

ဓါရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. သုဇာတသုတ္တံ

၂၃၉. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သုဇာတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သုဇာတံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဥဘယေနေဝါယံ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော သောဘတိ – ယဉ္စ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော, ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇန္တိ တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ –

‘‘သောဘတိ ဝတာယံ ဘိက္ခု၊ ဥဇုဘူတေန စေတသာ။

ဝိပ္ပယုတ္တော ဝိသံယုတ္တော၊ အနုပါဒါယ နိဗ္ဗုတော။

ဓါရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယသုတ္တံ

၂၄၀. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဘိက္ခုံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ ဒုဒ္ဒသိကံ ဩကောဋိမကံ ဘိက္ခူနံ ပရိဘူတရူပ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧသော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ, န စ သာ သမာပတ္တိ သုလဘရူပါ ယာ တေန ဘိက္ခုနာ အသမာပန္နပုဗ္ဗာ။ ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ –

‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ၊ ဟတ္ထယော ပသဒါ မိဂါ။

သဗ္ဗေ သီဟဿ ဘာယန္တိ၊ နတ္ထိ ကာယသ္မိံ တုလ္ယတာ။

‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု၊ ဒဟရော စေပိ ပညဝါ။

သော ဟိ တတ္ထ မဟာ ဟောတိ၊ နေဝ ဗာလော သရီရဝါ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဝိသာခသုတ္တံ

၂၄၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဝိသာခေါ ပဉ္စာလပုတ္တော ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ, ပေါရိယာ ဝါစာယ ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ ပရိယာပန္နာယ အနိဿိတာယ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဥပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကော နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ ပေါရိယာ ဝါစာယ ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ ပရိယာပန္နာယ အနိဿိတာယာ’’တိ? ‘‘အာယသ္မာ, ဘန္တေ, ဝိသာခေါ ပဉ္စာလပုတ္တော ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ, ပေါရိယာ ဝါစာယ ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ ပရိယာပန္နာယ အနိဿိတာယာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဝိသာခံ ပဉ္စာလပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘သာဓု သာဓု, ဝိသာခ, သာဓု ခေါ တွံ, ဝိသာခ, ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ။ပေ.။ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ ပရိယာပန္နာယ အနိဿိတာယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘နာဘာသမာနံ ဇာနန္တိ၊ မိဿံ ဗာလေဟိ ပဏ္ဍိတံ။

ဘာသမာနဉ္စ ဇာနန္တိ၊ ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ။

‘‘ဘာသယေ ဇောတယေ ဓမ္မံ၊ ပဂ္ဂဏှေ ဣသိနံ ဓဇံ။

သုဘာသိတဓဇာ ဣသယော၊ ဓမ္မော ဟိ ဣသိနံ ဓဇော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. နန္ဒသုတ္တံ

၂၄၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ နန္ဒော ဘဂဝတော မာတုစ္ဆာပုတ္တော အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတာနိ စီဝရာနိ ပါရုပိတွာ အက္ခီနိ အဉ္ဇေတွာ အစ္ဆံ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ တေ တံ, နန္ဒ, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ, ယံ တွံ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတာနိ စီဝရာနိ ပါရုပေယျာသိ, အက္ခီနိ စ အဉ္ဇေယျာသိ, အစ္ဆဉ္စ ပတ္တံ ဓါရေယျာသိ။ ဧတံ ခေါ တေ, နန္ဒ, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ, ယံ တွံ အာရညိကော စ အဿသိ, ပိဏ္ဍပါတိကော စ ပံသုကုလိကော စ ကာမေသု စ အနပေက္ခော ဝိဟရေယျာသီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ပေ.။ သတ္ထာ –

‘‘ကဒါဟံ နန္ဒံ ပဿေယျံ၊ အာရညံ ပံသုကူလိကံ။

အညာတုဉ္ဆေန ယာပေန္တံ၊ ကာမေသု အနပေက္ခိန’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ နန္ဒော အပရေန သမယေန အာရညိကော စ ပိဏ္ဍပါတိကော စ ပံသုကူလိကော စ ကာမေသု စ အနပေက္ခော ဝိဟာသီတိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. တိဿသုတ္တံ

၂၄၃. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ တိဿော ဘဂဝတော ပိတုစ္ဆာပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော အဿူနိ ပဝတ္တယမာနော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ တိဿံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ တွံ, တိဿ, ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော အဿူနိ ပဝတ္တယမာနော’’တိ? ‘‘တထာ ဟိ ပန မံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ သမန္တာ ဝါစာသန္နိတောဒကေန [ဝါစာယ သန္နိတောဒကေန (က.)] သဉ္ဇမ္ဘရိမကံသူ’’တိ [သဉ္ဇဗ္ဘရိမကံသူတိ (?)]။ ‘‘တထာဟိ ပန တွံ, တိဿ, ဝတ္တာ နော စ ဝစနက္ခမော; န ခေါ တေ တံ, တိဿ, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ, ယံ တွံ ဝတ္တာ နော စ ဝစနက္ခမော။ ဧတံ ခေါ တေ, တိဿ, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ – ‘ယံ တွံ ဝတ္တာ စ အဿ ဝစနက္ခမော စာ’’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ကိံ နု ကုဇ္ဈသိ မာ ကုဇ္ဈိ၊ အက္ကောဓေါ တိဿ တေ ဝရံ။

ကောဓမာနမက္ခဝိနယတ္ထဉှိ၊ တိဿ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ထေရနာမကသုတ္တံ

၂၄၄. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ထေရနာမကော ဧကဝိဟာရီ စေဝ ဟောတိ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ သော ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ဧကော ပဋိက္ကမတိ ဧကော ရဟော နိသီဒတိ ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ထေရနာမကော ဧကဝိဟာရီ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန ထေရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ထေရ, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ ထေရော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ထေရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ထေရ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ထေရော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ထေရံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ထေရ, ဧကဝိဟာရီ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ထေရ, ဧကဝိဟာရီ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ? ‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသာမိ ဧကော ပဋိက္ကမာမိ ဧကော ရဟော နိသီဒါမိ ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာမိ။ ဧဝံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဧကဝိဟာရီ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ။

‘‘အတ္ထေသော, ထေရ, ဧကဝိဟာရော နေသော နတ္ထီတိ ဝဒါမိ။ အပိ စ, ထေရ, ယထာ ဧကဝိဟာရော ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ။ပေ.။။ ‘‘ကထဉ္စ , ထေရ, ဧကဝိဟာရော ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ။ ဣဓ, ထေရ, ယံ အတီတံ တံ ပဟီနံ, ယံ အနာဂတံ တံ ပဋိနိဿဋ္ဌံ, ပစ္စုပ္ပန္နေသု စ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေသု ဆန္ဒရာဂေါ သုပ္ပဋိဝိနီတော။ ဧဝံ ခေါ, ထေရ, ဧကဝိဟာရော ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏော ဟောတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘သဗ္ဗာဘိဘုံ သဗ္ဗဝိဒုံ သုမေဓံ၊

သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု အနူပလိတ္တံ။

သဗ္ဗဉ္ဇဟံ တဏှာက္ခယေ ဝိမုတ္တံ၊

တမဟံ နရံ ဧကဝိဟာရီတိ ဗြူမီ’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁. မဟာကပ္ပိနသုတ္တံ

၂၄၅. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကပ္ပိနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာကပ္ပိနံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ နော တုမှေ ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဘိက္ခုံ အာဂစ္ဆန္တံ ဩဒါတကံ တနုကံ တုင်္ဂနာသိက’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧသော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ။ န စ သာ သမာပတ္တိ သုလဘရူပါ ယာ တေန ဘိက္ခုနာ အသမာပန္နပုဗ္ဗာ။ ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊ ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ။

‘‘ဒိဝါ တပတိ အာဒိစ္စော၊ ရတ္တိမာဘာတိ စန္ဒိမာ။

သန္နဒ္ဓေါ ခတ္တိယော တပတိ၊ ဈာယီ တပတိ ဗြာဟ္မဏော။

အထ သဗ္ဗမဟောရတ္တိံ [အထ သဗ္ဗမဟောရတ္တံ (သီ. သျာ. ကံ.)]၊ ဗုဒ္ဓေါ တပတိ တေဇသာ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂. သဟာယကသုတ္တံ

၂၄၆. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ဒွေ ဘိက္ခူ သဟာယကာ အာယသ္မတော မဟာကပ္ပိနဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတေ ဘိက္ခူ သဟာယကေ အာဂစ္ဆန္တေ ကပ္ပိနဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိနော’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ မဟိဒ္ဓိကာ မဟာနုဘာဝါ။ န စ သာ သမာပတ္တိ သုလဘရူပါ, ယာ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ အသမာပန္နပုဗ္ဗာ။ ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘သဟာယာ ဝတိမေ ဘိက္ခူ၊ စိရရတ္တံ သမေတိကာ။

သမေတိ နေသံ သဒ္ဓမ္မော၊ ဓမ္မေ ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေ။

‘‘သုဝိနီတာ ကပ္ပိနေန၊ ဓမ္မေ အရိယပ္ပဝေဒိတေ။

ဓါရေန္တိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ။ ဒွါဒသမံ။

ဘိက္ခုသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကောလိတော ဥပတိဿော စ၊ ဃဋော စာပိ ပဝုစ္စတိ။

နဝေါ သုဇာတော ဘဒ္ဒိ စ၊ ဝိသာခေါ နန္ဒော တိဿော စ။

ထေရနာမော စ ကပ္ပိနော၊ သဟာယေန စ ဒွါဒသာတိ။

နိဒါနဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

နိဒါနာဘိသမယဓါတု၊ အနမတဂ္ဂေန ကဿပံ။

သက္ကာရရာဟုလလက္ခဏော၊ ဩပမ္မ-ဘိက္ခုနာ ဝဂ္ဂေါ။

ဒုတိယော တေန ပဝုစ္စတီတိ။

နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။