နိဒါနသံယုတ္တံ

။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

သံယုတ္တနိကာယော

နိဒါနဝဂ္ဂေါ

၁. နိဒါနသံယုတ္တံ

၁. ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ

၁. ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒသုတ္တံ

၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ; တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ? အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ; ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ; နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ; သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော; ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ; တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ; ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ ; ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ; ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ; နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ; သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ; ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ; ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ; တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ; ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။ ပဌမံ။

၂. ဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ ဝိဘဇိဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ? အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ; ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ; နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ; သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော; ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ; တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ; ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ ; ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပါကော; အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓါနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ ( ) [(ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယဿ ဥပစ္ဆေဒေါ) (သျာ. ကံ.) ဧဝမုပရိပိ, အဋ္ဌကထာယံ ပန န ဒိဿတိ], ဣဒံ ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ, ဣဒဉ္စ မရဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ နိဗ္ဗတ္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ? တယော မေ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝါ – ကာမဘဝေါ, ရူပဘဝေါ, အရူပဘဝေါ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ? စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနာနိ – ကာမုပါဒါနံ, ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ, သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ, အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ? ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာကာယာ – ရူပတဏှာ, သဒ္ဒတဏှာ, ဂန္ဓတဏှာ, ရသတဏှာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ, ဓမ္မတဏှာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ? ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာကာယာ – စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, ဇိဝှာသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော? ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿကာယာ – စက္ခုသမ္ဖဿော, သောတသမ္ဖဿော, ဃာနသမ္ဖဿော, ဇိဝှာသမ္ဖဿော, ကာယသမ္ဖဿော, မနောသမ္ဖဿော။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ? စက္ခာယတနံ, သောတာယတနံ, ဃာနာယတနံ, ဇိဝှာယတနံ, ကာယာယတနံ, မနာယတနံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ? ဝေဒနာ, သညာ, စေတနာ, ဖဿော, မနသိကာရော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ နာမံ။ စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ, စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ရူပံ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ နာမံ, ဣဒဉ္စ ရူပံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ? ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏကာယာ – စက္ခုဝိညာဏံ, သောတဝိညာဏံ, ဃာနဝိညာဏံ, ဇိဝှာဝိညာဏံ, ကာယဝိညာဏံ, မနောဝိညာဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ? တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခေ အညာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပဋိပဒါသုတ္တံ

၃. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘မိစ္ဆာပဋိပဒဉ္စ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ သမ္မာပဋိပဒဉ္စ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာပဋိပဒါ? အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာပဋိပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာပဋိပဒါ? အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာပဋိပဒါ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဝိပဿီသုတ္တံ

၄. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဝိပဿိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ။ အထ စ ပနိမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏဿ။ ကုဒါဿု နာမ ဣမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ ပညာယိဿတိ ဇရာမရဏဿာ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇာတီ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဘဝေ ခေါ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဘဝေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဥပါဒါနေ ခေါ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ, ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဥပါဒါန’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘တဏှာယ ခေါ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ, တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ တဏှာ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ တဏှာ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝေဒနာယ ခေါ သတိ တဏှာ ဟောတိ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝေဒနာ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဖဿေ ခေါ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဖဿော ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဖဿော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သဠာယတနေ ခေါ သတိ ဖဿော ဟောတိ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ သဠာယတန’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခေါ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခေါ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ , ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝိညာဏ’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သင်္ခါရေသု ခေါ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိံပစ္စယာ သင်္ခါရာ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ ‘သမုဒယော, သမုဒယော’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ , ကိဿ နိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဘဝေ ခေါ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဘဝေါ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဥပါဒါနေ ခေါ အသတိ ဘဝေါ န ဟောတိ, ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဥပါဒါနံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘တဏှာယ ခေါ အသတိ ဥပါဒါနံ န ဟောတိ, တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝေဒနာယ ခေါ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ, ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဖဿေ ခေါ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဖဿော န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သဠာယတနေ ခေါ အသတိ ဖဿော န ဟောတိ, သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခေါ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခေါ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သင်္ခါရေသု ခေါ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, ကိဿ နိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’တိ ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီတိ။ ‘နိရောဓေါ, နိရောဓေါ’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ’’။ စတုတ္ထံ။

(သတ္တန္နမ္ပိ ဗုဒ္ဓါနံ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။

၅. သိခီသုတ္တံ

၅. သိခိဿ , ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ပေ.။။

၆. ဝေဿဘူသုတ္တံ

၆. ဝေဿဘုဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ပေ.။။

၇. ကကုသန္ဓသုတ္တံ

၇. ကကုသန္ဓဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ပေ.။။

၈. ကောဏာဂမနသုတ္တံ

၈. ကောဏာဂမနဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ပေ.။။

၉. ကဿပသုတ္တံ

၉. ကဿပဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ပေ.။။

၁၀. ဂေါတမသုတ္တံ

၁၀. ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ။ အထ စ ပနိမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏဿ။ ကုဒါဿု နာမ ဣမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ ပညာယိဿတိ ဇရာမရဏဿာ’’’တိ?

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇာတိ ဟောတိ။ပေ.။ ဘဝေါ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှာ။ ဝေဒနာ။ ဖဿော။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိံပစ္စယာ သင်္ခါရာ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ , ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ ‘သမုဒယော, သမုဒယော’တိ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ။ပေ.။ ဘဝေါ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှာ။ ဝေဒနာ။ ဖဿော။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, ကိဿ နိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။ ‘နိရောဓေါ, နိရောဓေါ’တိ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒီ’’တိ။ ဒသမော။

ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒေသနာ ဝိဘင်္ဂပဋိပဒါ စ၊

ဝိပဿီ သိခီ စ ဝေဿဘူ။

ကကုသန္ဓော ကောဏာဂမနော ကဿပေါ၊

မဟာသကျမုနိ စ ဂေါတမောတိ။

၂. အာဟာရဝဂ္ဂေါ

၁. အာဟာရသုတ္တံ

၁၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ပေ.။ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော [ကဗဠိံကာရော (သီ. ဣ.), ကဝဠီကာရော (သျာ. ကံ.)] အာဟာရော – ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ, ဖဿော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ’’။

‘‘ဣမေ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? ဣမေ စတ္တာရော အာဟာရာ တဏှာနိဒါနာ တဏှာသမုဒယာ တဏှာဇာတိကာ တဏှာပဘဝါ။ တဏှာ စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? တဏှာ ဝေဒနာနိဒါနာ ဝေဒနာသမုဒယာ ဝေဒနာဇာတိကာ ဝေဒနာပဘဝါ။ ဝေဒနာ စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? ဝေဒနာ ဖဿနိဒါနာ ဖဿသမုဒယာ ဖဿဇာတိကာ ဖဿပဘဝါ။ ဖဿော စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ? ဖဿော သဠာယတနနိဒါနော သဠာယတနသမုဒယော သဠာယတနဇာတိကော သဠာယတနပဘဝေါ။ သဠာယတနဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? သဠာယတနံ နာမရူပနိဒါနံ နာမရူပသမုဒယံ နာမရူပဇာတိကံ နာမရူပပဘဝံ။ နာမရူပဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? နာမရူပံ ဝိညာဏနိဒါနံ ဝိညာဏသမုဒယံ ဝိညာဏဇာတိကံ ဝိညာဏပဘဝံ။ ဝိညာဏဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? ဝိညာဏံ သင်္ခါရနိဒါနံ သင်္ခါရသမုဒယံ သင်္ခါရဇာတိကံ သင်္ခါရပဘဝံ။ သင်္ခါရာ စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာနိဒါနာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာဇာတိကာ အဝိဇ္ဇာပဘဝါ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. မောဠိယဖဂ္ဂုနသုတ္တံ

၁၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော – ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ, ဖဿော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝိညာဏာဟာရံ အာဟာရေတီ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘အာဟာရေတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘အာဟာရေတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉ္ဟော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, အာဟာရေတီ’တိ ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိဿ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝိညာဏာဟာရော’တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉ္ဟော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘ဝိညာဏာဟာရော အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ ပစ္စယော, တသ္မိံ ဘူတေ သတိ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’’တိ။

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဖုသတီ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘ဖုသတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘ဖုသတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉ္ဟော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဖုသတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိံပစ္စယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဖဿော’တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉ္ဟော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော, ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’’တိ။

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒယတီ’’တိ [ဝေဒိယတီတိ (သီ. ဣ. က.)]? ‘‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘ဝေဒယတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘ဝေဒယတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉ္ဟော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒယတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိံပစ္စယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒနာ’တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉ္ဟော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ’’’တိ။

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, တသတီ’’တိ [တဏှီယတီတိ (သီ. သျာ. ကံ.)]? ‘‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘တသတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ ။ ‘တသတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉ္ဟော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, တသတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိံပစ္စယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, တဏှာ’တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉ္ဟော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ, တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’’န္တိ။

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါဒိယတီ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘ဥပါဒိယတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘ဥပါဒိယတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉ္ဟော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါဒိယတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိံပစ္စယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါဒါန’န္တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉ္ဟော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’တိ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ဆန္နံ တွေဝ, ဖဂ္ဂုန, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ; ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ; ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ; တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ; ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၁၃. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ; ဇာတိံ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရေ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ , န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ; န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ [ဗြာဟ္မညတ္ထံ (သျာ. ကံ.) မောဂ္ဂလ္လာနဗျာကရဏံ ဩလောကေတဗ္ဗံ] ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ; ဇာတိံ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရေ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ; တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၁၄. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ, ကတမေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ’’?

‘‘ဇရာမရဏံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ; ဇာတိံ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရေ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ။ ဣမေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ။ န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေ ဓမ္မေ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, ကတမေ ဓမ္မေ ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ?

‘‘ဇရာမရဏံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ; ဇာတိံ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရေ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ။ ဣမေ ဓမ္မေ ပဇာနန္တိ , ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ။ တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ, ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ။ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ကစ္စာနဂေါတ္တသုတ္တံ

၁၅. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ကစ္စာနဂေါတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ကစ္စာနဂေါတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာဒိဋ္ဌီ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဒွယနိဿိတော ခွါယံ, ကစ္စာန, လောကော ယေဘုယျေန – အတ္ထိတဉ္စေဝ နတ္ထိတဉ္စ။ လောကသမုဒယံ ခေါ, ကစ္စာန, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ လောကေ နတ္ထိတာ သာ န ဟောတိ။ လောကနိရောဓံ ခေါ, ကစ္စာန, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ လောကေ အတ္ထိတာ သာ န ဟောတိ။ ဥပယုပါဒါနာဘိနိဝေသဝိနိဗန္ဓော [ဥပါယုပါဒါနာဘိနိဝေသဝိနိဗန္ဓော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ခွါယံ, ကစ္စာန, လောကော ယေဘုယျေန။ တဉ္စာယံ ဥပယုပါဒါနံ စေတသော အဓိဋ္ဌာနံ အဘိနိဝေသာနုသယံ န ဥပေတိ န ဥပါဒိယတိ နာဓိဋ္ဌာတိ – ‘အတ္တာ မေ’တိ။ ‘ဒုက္ခမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈမာနံ နိရုဇ္ဈတီ’တိ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အပရပစ္စယာ ဉာဏမေဝဿ ဧတ္ထ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ကစ္စာန, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။

‘‘‘သဗ္ဗံ အတ္ထီ’တိ ခေါ, ကစ္စာန, အယမေကော အန္တော။ ‘သဗ္ဗံ နတ္ထီ’တိ အယံ ဒုတိယော အန္တော။ ဧတေ တေ, ကစ္စာန, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဓမ္မကထိကသုတ္တံ

၁၆. သာဝတ္ထိယံ ။ပေ.။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ဓမ္မကထိကော ဓမ္မကထိကော’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဓမ္မကထိကော ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဇရာမရဏဿ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ‘ဓမ္မကထိကော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။ ဇရာမရဏဿ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ‘ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။ ဇရာမရဏဿ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ, ‘ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။

‘‘ဇာတိယာ စေ ဘိက္ခု။ပေ.။ ဘဝဿ စေ ဘိက္ခု။ ဥပါဒါနဿ စေ ဘိက္ခု။ တဏှာယ စေ ဘိက္ခု။ ဝေဒနာယ စေ ဘိက္ခု။ ဖဿဿ စေ ဘိက္ခု။ သဠာယတနဿ စေ ဘိက္ခု။ နာမရူပဿ စေ ဘိက္ခု။ ဝိညာဏဿ စေ ဘိက္ခု။ သင်္ခါရာနံ စေ ဘိက္ခု။ အဝိဇ္ဇာယ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ‘ဓမ္မကထိကော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ‘ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ, ‘ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

၇. အစေလကဿပသုတ္တံ

၁၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပုစ္ဆေယျာမ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ကဉ္စိဒေဝ [ကိဉ္စိဒေဝ (က.)] ဒေသံ, သစေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဩကာသံ ကရောတိ ပဉ္ဟဿ ဝေယျာကရဏာယာ’’တိ။

‘‘အကာလော ခေါ တာဝ, ကဿပ, ပဉ္ဟဿ; အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌမှာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ပုစ္ဆေယျာမ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ကဉ္စိဒေဝ ဒေသံ, သစေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဩကာသံ ကရောတိ ပဉ္ဟဿ ဝေယျာကရဏာယာ’’တိ။ ‘‘အကာလော ခေါ တာဝ, ကဿပ, ပဉ္ဟဿ; အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌမှာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အစေလော ကဿပေါ။ပေ.။ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌမှာတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ ပန မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဗဟုဒေဝ ပုစ္ဆိတုကာမာ’’တိ။ ‘‘ပုစ္ဆ, ကဿပ, ယဒါကင်္ခသီ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ‘သယံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ပရံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ ပန ဘော ဂေါတမ, အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, နတ္ထိ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘န ခေါ, ကဿပ, နတ္ထိ ဒုက္ခံ။ အတ္ထိ ခေါ, ကဿပ, ဒုက္ခ’န္တိ။ ‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော ဒုက္ခံ န ဇာနာတိ, န ပဿတီ’တိ။ ‘န ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခံ န ဇာနာမိ, န ပဿာမိ။ ဇာနာမိ ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခံ; ပဿာမိ ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခ’’’န္တိ။

‘‘ကိ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ‘သယံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ပရံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, နတ္ထိ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘န ခေါ, ကဿပ, နတ္ထိ ဒုက္ခံ , အတ္ထိ ခေါ, ကဿပ, ဒုက္ခ’န္တိ ဝဒေသိ။ ‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော ဒုက္ခံ န ဇာနာတိ န ပဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘န ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခံ န ဇာနာမိ န ပဿာမိ။ ဇာနာမိ ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခံ; ပဿာမိ ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခ’န္တိ ဝဒေသိ။ အာစိက္ခတု စ [အယံ စကာရော သီ. ပေါတ္ထကေ နတ္ထိ] မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒုက္ခံ။ ဒေသေတု စ [အယံ စကာရော သီ. ပေါတ္ထကေ နတ္ထိ] မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒုက္ခ’’န္တိ။

‘‘‘သော ကရောတိ သော ပဋိသံဝေဒယတီ’တိ [ပဋိသံဝေဒိယတီတိ (သီ. ဣ. က.)] ခေါ, ကဿပ, အာဒိတော သတော ‘သယံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ဝဒံ သဿတံ ဧတံ ပရေတိ။ ‘အညော ကရောတိ အညော ပဋိသံဝေဒယတီ’တိ ခေါ, ကဿပ, ဝေဒနာဘိတုန္နဿ သတော ‘ပရံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ဝဒံ ဥစ္ဆေဒံ ဧတံ ပရေတိ။ ဧတေ တေ, ကဿပ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ။ပေ.။ စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ လဘေယျာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။

‘‘ယော ခေါ, ကဿပ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင်္ခတိ ဥပသမ္ပဒံ, သော စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသတိ။ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန [အစ္စယေန ပရိဝုဋ္ဌပရိဝါသံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] (ပရိဝုတ္ထပရိဝါသံ) အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ [ဘိက္ခူ အာကင်္ခမာနာ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ။ အပိ စ မယာ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာ’’တိ။

‘‘သစေ , ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင်္ခတိ ဥပသမ္ပဒံ, စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသတိ။ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန [အစ္စယေန ပရိဝုဋ္ဌပရိဝါသံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] (ပရိဝုတ္ထပရိဝါသံ) အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ [ဘိက္ခူ အာကင်္ခမာနာ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ။ အဟံ စတ္တာရိ ဝဿာနိ ပရိဝသိဿာမိ , စတုန္နံ ဝဿာနံ အစ္စယေန [အစ္စယေန ပရိဝုဋ္ဌပရိဝါသံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] (ပရိဝုတ္ထပရိဝါသံ) အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တု ဥပသမ္ပာဒေန္တု ဘိက္ခုဘာဝါယာ’’တိ။

အလတ္ထ ခေါ အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော စ ပနာယသ္မာ ကဿပေါ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ကဿပေါ အရဟတံ အဟောသီတိ။ သတ္တမံ။

၈. တိမ္ဗရုကသုတ္တံ

၁၈. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ တိမ္ဗရုကော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ တိမ္ဗရုကော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ပရံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, နတ္ထိ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘န ခေါ, တိမ္ဗရုက, နတ္ထိ သုခဒုက္ခံ; အတ္ထိ ခေါ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခ’န္တိ။ ‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော သုခဒုက္ခံ န ဇာနာတိ, န ပဿတီ’တိ? ‘န ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခံ န ဇာနာမိ, န ပဿာမိ။ ဇာနာမိ ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခံ; ပဿာမိ ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခ’’’န္တိ။

‘‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ပရံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, နတ္ထိ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘န ခေါ, တိမ္ဗရုက, နတ္ထိ သုခဒုက္ခံ; အတ္ထိ ခေါ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခ’န္တိ ဝဒေသိ။ ‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော သုခဒုက္ခံ န ဇာနာတိ, န ပဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘န ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခံ န ဇာနာမိ, န ပဿာမိ။ ဇာနာမိ ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခံ; ပဿာမိ ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခ’န္တိ ဝဒေသိ။ အာစိက္ခတု စ မေ ဘဝံ ဂေါတမော သုခဒုက္ခံ။ ဒေသေတု စ မေ ဘဝံ ဂေါတမော သုခဒုက္ခ’’န္တိ။

‘‘‘သာ ဝေဒနာ, သော ဝေဒယတီ’တိ ခေါ, တိမ္ဗရုက, အာဒိတော သတော ‘သယံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဧဝမ္ပာဟံ န ဝဒါမိ။ ‘အညာ ဝေဒနာ, အညော ဝေဒယတီ’တိ ခေါ, တိမ္ဗရုက, ဝေဒနာဘိတုန္နဿ သတော ‘ပရံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဧဝမ္ပာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧတေ တေ, တိမ္ဗရုက, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, တိမ္ဗရုကော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဗာလပဏ္ဍိတသုတ္တံ

၁၉. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏဿ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလဿ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ ဧဝမယံ ကာယော သမုဒါဂတော။ ဣတိ အယဉ္စေဝ ကာယော ဗဟိဒ္ဓါ စ နာမရူပံ, ဣတ္ထေတံ ဒွယံ , ဒွယံ ပဋိစ္စ ဖဿော သဠေဝါယတနာနိ [သဠာယတနာနိ (က.)], ယေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗာလော သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒယတိ ဧတေသံ ဝါ အညတရေန’’။

‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏဿ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတဿ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ ဧဝမယံ ကာယော သမုဒါဂတော။ ဣတိ အယဉ္စေဝ ကာယော ဗဟိဒ္ဓါ စ နာမရူပံ, ဣတ္ထေတံ ဒွယံ, ဒွယံ ပဋိစ္စ ဖဿော သဠေဝါယတနာနိ, ယေဟိ ဖုဋ္ဌော ပဏ္ဍိတော သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒယတိ ဧတေသံ ဝါ အညတရေန’’။

‘‘တတြ , ဘိက္ခဝေ, ကော ဝိသေသော ကော အဓိပ္ပယာသော [အဓိပ္ပါယော (သီ. ဣ. က.), အဓိပ္ပါယသော (သျာ. ကံ.) အဓိ + ပ + ယသု + ဏ + သီ = အဓိပ္ပယာသော] ကိံ နာနာကရဏံ ပဏ္ဍိတဿ ဗာလေနာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ, ဘဂဝံနေတ္တိကာ, ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယာယ စ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတဿ ဗာလဿ ယာယ စ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ အယံ ကာယော သမုဒါဂတော, သာ စေဝ အဝိဇ္ဇာ ဗာလဿ အပ္ပဟီနာ သာ စ တဏှာ အပရိက္ခီဏာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? န, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော အစရိ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ တသ္မာ ဗာလော ကာယဿ ဘေဒါ ကာယူပဂေါ ဟောတိ, သော ကာယူပဂေါ သမာနော န ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာမရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ န ပရိမုစ္စတိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယာယ စ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတဿ ပဏ္ဍိတဿ ယာယ စ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ အယံ ကာယော သမုဒါဂတော, သာ စေဝ အဝိဇ္ဇာ ပဏ္ဍိတဿ ပဟီနာ, သာ စ တဏှာ ပရိက္ခီဏာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အစရိ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ တသ္မာ ပဏ္ဍိတော ကာယဿ ဘေဒါ န ကာယူပဂေါ ဟောတိ။ သော အကာယူပဂေါ သမာနော ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာမရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ပရိမုစ္စတိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ , ဘိက္ခဝေ, ဝိသေသော , အယံ အဓိပ္ပယာသော, ဣဒံ နာနာကရဏံ ပဏ္ဍိတဿ ဗာလေန ယဒိဒံ ဗြဟ္မစရိယဝါသော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ပစ္စယသုတ္တံ

၂၀. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒဉ္စ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေ စ ဓမ္မေ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ? ဇာတိပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။ ဥပ္ပါဒါ ဝါ တထာဂတာနံ အနုပ္ပါဒါ ဝါ တထာဂတာနံ, ဌိတာဝ သာ ဓါတု ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဓမ္မနိယာမတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တံ တထာဂတော အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ အဘိသမေတိ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတွာ အဘိသမေတွာ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညာပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ။ ‘ပဿထာ’တိ စာဟ – ‘ဇာတိပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ’’’။

‘‘ဘဝပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ။ပေ.။ ဥပါဒါနပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ။ တဏှာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ။ ဝေဒနာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ။ ဖဿပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ သဠာယတနပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော။ နာမရူပပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ။ ဝိညာဏပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ။ သင်္ခါရပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ ဥပ္ပါဒါ ဝါ တထာဂတာနံ အနုပ္ပါဒါ ဝါ တထာဂတာနံ, ဌိတာဝ သာ ဓါတု ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဓမ္မနိယာမတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တံ တထာဂတော အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ အဘိသမေတိ ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတွာ အဘိသမေတွာ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညာပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ။ ‘ပဿထာ’တိ စာဟ ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ’။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာ တတြ တထတာ အဝိတထတာ အနညထတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ? ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မံ။ ဇာတိ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ဘဝေါ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စော သင်္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော ခယဓမ္မော ဝယဓမ္မော ဝိရာဂဓမ္မော နိရောဓဓမ္မော။ ဥပါဒါနံ ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တဏှာ, ဘိက္ခဝေ။ ဝေဒနာ, ဘိက္ခဝေ။ ဖဿော, ဘိက္ခဝေ။ သဠာယတနံ, ဘိက္ခဝေ။ နာမရူပံ, ဘိက္ခဝေ။ ဝိညာဏံ , ဘိက္ခဝေ။ သင်္ခါရာ, ဘိက္ခဝေ။ အဝိဇ္ဇာ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ‘အယဉ္စ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ, ဣမေ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ’ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ, သော ဝတ ပုဗ္ဗန္တံ ဝါ ပဋိဓါဝိဿတိ – ‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ [နု ခွါဟံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] အတီတမဒ္ဓါနံ, နနု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ, ကိံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ, ကထံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ, ကိံ ဟုတွာ ကိံ အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါန’န္တိ; အပရန္တံ ဝါ ဥပဓါဝိဿတိ [အပဓါဝိဿတိ (က.)] – ‘ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, နနု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ , ကိံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ကထံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ကိံ ဟုတွာ ကိံ ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါန’န္တိ; ဧတရဟိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ ဘဝိဿတိ – ‘အဟံ နု ခေါသ္မိ, နော နု ခေါသ္မိ, ကိံ နု ခေါသ္မိ, ကထံ နု ခေါသ္မိ, အယံ နု ခေါ သတ္တော ကုတော အာဂတော, သော ကုဟိံ ဂမိဿတီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာဟိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ အယဉ္စ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဣမေ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ’’တိ။ ဒသမံ။

အာဟာရဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အာဟာရံ ဖဂ္ဂုနော စေဝ၊ ဒွေ စ သမဏဗြာဟ္မဏာ။

ကစ္စာနဂေါတ္တော ဓမ္မကထိကံ၊ အစေလံ တိမ္ဗရုကေန စ။

ဗာလပဏ္ဍိတတော စေဝ၊ ဒသမော ပစ္စယေန စာတိ။

၃. ဒသဗလဝဂ္ဂေါ

၁. ဒသဗလသုတ္တံ

၂၁. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဒသဗလသမန္နာဂတော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စတူဟိ စ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမန္နာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ – ဣတိ ရူပံ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝေဒနာ ဣတိ ဝေဒနာယ သမုဒယော ဣတိ ဝေဒနာယ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ သညာ ဣတိ သညာယ သမုဒယော ဣတိ သညာယ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ သင်္ခါရာ ဣတိ သင်္ခါရာနံ သမုဒယော ဣတိ သင်္ခါရာနံ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝိညာဏံ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယဒသဗလသုတ္တံ

၂၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဒသဗလသမန္နာဂတော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စတူဟိ စ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမန္နာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတ္တိ – ‘ဣတိ ရူပံ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝေဒနာ ဣတိ ဝေဒနာယ သမုဒယော ဣတိ ဝေဒနာယ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ သညာ ဣတိ သညာယ သမုဒယော ဣတိ သညာယ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ သင်္ခါရာ ဣတိ သင်္ခါရာနံ သမုဒယော ဣတိ သင်္ခါရာနံ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝိညာဏံ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ’’’။

‘‘ဧဝံ သွာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ အလမေဝ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတေန ကုလပုတ္တေန ဝီရိယံ အာရဘိတုံ – ‘ကာမံ တစော စ နှာရု [နဟာရု (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] စ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု, သရီရေ ဥပသုဿတု [အဝသုဿတု မ. နိ. ၂.၁၈၄] မံသလောဟိတံ။ ယံ တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ, န တံ အပါပုဏိတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ ဘဝိဿတီ’’’တိ။

‘‘ဒုက္ခံ , ဘိက္ခဝေ, ကုသီတော ဝိဟရတိ ဝေါကိဏ္ဏော ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, မဟန္တဉ္စ သဒတ္ထံ ပရိဟာပေတိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုခံ ဝိဟရတိ ပဝိဝိတ္တော ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, မဟန္တဉ္စ သဒတ္ထံ ပရိပူရေတိ။ န, ဘိက္ခဝေ, ဟီနေန အဂ္ဂဿ ပတ္တိ ဟောတိ။ အဂ္ဂေန စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဂ္ဂဿ ပတ္တိ ဟောတိ။ မဏ္ဍပေယျမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မစရိယံ, သတ္ထာ သမ္မုခီဘူတော။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယံ အာရဘထ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ‘ဧဝံ နော အယံ အမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အဝဉ္ဈာ ဘဝိဿတိ သဖလာ သဥဒြယာ။ ယေသဉ္စ [ယေသံ (သီ. သျာ. ကံ.), ယေသံ ဟိ (ဣ. က.)] မယံ ပရိဘုဉ္ဇာမ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတသေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ တေသံ တေ ကာရာ အမှေသု မဟပ္ဖလာ ဘဝိဿန္တိ မဟာနိသံသာ’တိ – ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။ အတ္တတ္ထံ ဝါ ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဿမာနေန အလမေဝ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေတုံ; ပရတ္ထံ ဝါ ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဿမာနေန အလမေဝ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေတုံ; ဥဘယတ္ထံ ဝါ ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဿမာနေန အလမေဝ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေတု’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဥပနိသသုတ္တံ

၂၃. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဇာနတော အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿတော အာသဝါနံ ခယံ ဝဒါမိ, နော အဇာနတော နော အပဿတော။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ကိံ ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ ? ဣတိ ရူပံ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ဣတိ သညာ။ ဣတိ သင်္ခါရာ။ ဣတိ ဝိညာဏံ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ’’။

‘‘ယမ္ပိဿ တံ, ဘိက္ခဝေ, ခယသ္မိံ ခယေညာဏံ, တမ္ပိ သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ခယေဉာဏဿ ဥပနိသာ? ‘ဝိမုတ္တီ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဝိမုတ္တိမ္ပာဟံ [ဝိမုတ္တိမ္ပဟံ (သီ. သျာ. ကံ.)], ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိမုတ္တိယာ ဥပနိသာ? ‘ဝိရာဂေါ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဝိရာဂမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိရာဂဿ ဥပနိသာ? ‘နိဗ္ဗိဒါ’တိဿ ဝစနီယံ။ နိဗ္ဗိဒမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိဗ္ဗိဒါယ ဥပနိသာ? ‘ယထာဘူတဉာဏဒဿန’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနဿ ဥပနိသာ? ‘သမာဓီ’တိဿ ဝစနီယံ။ သမာဓိမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။

‘‘ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိဿ ဥပနိသာ? ‘သုခ’န္တိဿ ဝစနီယံ။ သုခမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, သုခဿ ဥပနိသာ? ‘ပဿဒ္ဓီ’တိဿ ဝစနီယံ။ ပဿဒ္ဓိမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပဿဒ္ဓိယာ ဥပနိသာ? ‘ဣတီ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဣတိမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိယာ ဥပနိသာ? ‘ပါမောဇ္ဇ’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ပါမောဇ္ဇမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပါမောဇ္ဇဿ ဥပနိသာ? ‘သဒ္ဓါ’တိဿ ဝစနီယံ။ သဒ္ဓမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။

‘‘ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါယ ဥပနိသာ? ‘ဒုက္ခ’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ဒုက္ခမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ ဥပနိသာ? ‘ဇာတီ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဇာတိမ္ပာဟံ , ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိယာ ဥပနိသာ? ‘ဘဝေါ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဘဝမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ , နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝဿ ဥပနိသာ? ‘ဥပါဒါန’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ဥပါဒါနမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနဿ ဥပနိသာ? ‘တဏှာ’တိဿ ဝစနီယံ။ တဏှမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။

‘‘ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာယ ဥပနိသာ? ‘ဝေဒနာ’တိဿ ဝစနီယံ။ပေ.။ ‘ဖဿော’တိဿ ဝစနီယံ။ ‘သဠာယတန’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ‘နာမရူပ’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ‘ဝိညာဏ’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ‘သင်္ခါရာ’တိဿ ဝစနီယံ။ သင်္ခါရေပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသေ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသေ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာနံ ဥပနိသာ? ‘အဝိဇ္ဇာ’တိဿ ဝစနီယံ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇူပနိသာ သင်္ခါရာ, သင်္ခါရူပနိသံ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏူပနိသံ နာမရူပံ, နာမရူပူပနိသံ သဠာယတနံ, သဠာယတနူပနိသော ဖဿော, ဖဿူပနိသာ ဝေဒနာ, ဝေဒနူပနိသာ တဏှာ, တဏ္ဟူပနိသံ ဥပါဒါနံ, ဥပါဒါနူပနိသော ဘဝေါ, ဘဝူပနိသာ ဇာတိ, ဇာတူပနိသံ ဒုက္ခံ, ဒုက္ခူပနိသာ သဒ္ဓါ, သဒ္ဓူပနိသံ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇူပနိသာ ဣတိ, ဣတူပနိသာ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓူပနိသံ သုခံ, သုခူပနိသော သမာဓိ, သမာဓူပနိသံ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနူပနိသာ နိဗ္ဗိဒါ, နိဗ္ဗိဒူပနိသော ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂူပနိသာ ဝိမုတ္တိ, ဝိမုတ္တူပနိသံ ခယေဉာဏံ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပရိပဗ္ဗတေ ထုလ္လဖုသိတကေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ တံ ဥဒကံ ယထာနိန္နံ ပဝတ္တမာနံ ပဗ္ဗတကန္ဒရပဒရသာခါ ပရိပူရေတိ။ ပဗ္ဗတကန္ဒရပဒရသာခါပရိပူရာ ကုသောဗ္ဘေ [ကုဿုဗ္ဘေ (သီ. သျာ. ကံ.), ကုသုဗ္ဘေ (ဣ.) ဏ္ဝာဒိ ၁၂၉ သုတ္တံ ဩလောကေတဗ္ဗံ] ပရိပူရေန္တိ။ ကုသောဗ္ဘာ ပရိပူရာ မဟာသောဗ္ဘေ ပရိပူရေန္တိ။ မဟာသောဗ္ဘာ ပရိပူရာ ကုန္နဒိယော ပရိပူရေန္တိ။ ကုန္နဒိယော ပရိပူရာ မဟာနဒိယော ပရိပူရေန္တိ။ မဟာနဒိယော ပရိပူရာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇူပနိသာ သင်္ခါရာ, သင်္ခါရူပနိသံ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏူပနိသံ နာမရူပံ, နာမရူပူပနိသံ သဠာယတနံ, သဠာယတနူပနိသော ဖဿော, ဖဿူပနိသာ ဝေဒနာ, ဝေဒနူပနိသာ တဏှာ, တဏ္ဟူပနိသံ ဥပါဒါနံ, ဥပါဒါနူပနိသော ဘဝေါ, ဘဝူပနိသာ ဇာတိ, ဇာတူပနိသံ ဒုက္ခံ, ဒုက္ခူပနိသာ သဒ္ဓါ, သဒ္ဓူပနိသံ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇူပနိသာ ဣတိ, ဣတူပနိသာ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓူပနိသံ သုခံ, သုခူပနိသော သမာဓိ, သမာဓူပနိသံ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနူပနိသာ နိဗ္ဗိဒါ, နိဗ္ဗိဒူပနိသော ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂူပနိသာ ဝိမုတ္တိ, ဝိမုတ္တူပနိသံ ခယေဉာဏ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄. အညတိတ္ထိယသုတ္တံ

၂၄. ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သန္တာဝုသော, သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ ဣဓ, ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, သမဏော ဂေါတမော ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ? ကထံ ဗျာကရမာနာ စ မယံ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ သမဏဿ ဂေါတမဿ အဿာမ, န စ သမဏံ ဂေါတမံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျာမ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျာမ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော [ဝါဒါနုဝါဒေါ (က.) ဒီ. နိ. ၁.၃၈၁] ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ?

‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာဝုသော, ဒုက္ခံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ ဘဂဝတော အဿ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယာဝတကော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အာနန္ဒ, ယထာ တံ သာရိပုတ္တော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဒုက္ခံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ အဿ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြာနန္ဒ , ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ဧကမိဒါဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ ဣဓေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခွါဟံ, အာနန္ဒ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ တဿ မယှံ, အာနန္ဒ, ဧတဒဟောသိ – ‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခွါဟံ, အာနန္ဒ, ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ မံ, အာနန္ဒ, တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘သန္တာဝုသော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တာဝုသော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ ဣဓ နော အာယသ္မာ ဂေါတမော ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ? ကထံ ဗျာကရမာနာ စ မယံ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ အာယသ္မတော ဂေါတမဿ အဿာမ, န စ အာယသ္မန္တံ ဂေါတမံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျာမ , ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျာမ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’’တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တာဟံ, အာနန္ဒ, တေ အညတိတ္ထိယေ ပရိဗ္ဗာဇကေ ဧတဒဝေါစံ – ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာဝုသော, ဒုက္ခံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ အဿ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’’တိ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ ဘန္တေ ! ယတြ ဟိ နာမ ဧကေန ပဒေန သဗ္ဗော အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဝိဿတိ။ သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဧသေဝတ္ထော ဝိတ္ထာရေန ဝုစ္စမာနော ဂမ္ဘီရော စေဝ အဿ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စာ’’တိ?

‘‘တေန ဟာနန္ဒ, တညေဝေတ္ထ ပဋိဘာတူ’’တိ။ ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဇရာမရဏံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝ’န္တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဇရာမရဏံ ခေါ, အာဝုသော, ဇာတိနိဒါနံ ဇာတိသမုဒယံ ဇာတိဇာတိကံ ဇာတိပဘဝ’န္တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ။

‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဇာတိ ပနာဝုသော အာနန္ဒ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဇာတိ ခေါ, အာဝုသော, ဘဝနိဒါနာ ဘဝသမုဒယာ ဘဝဇာတိကာ ဘဝပ္ပဘဝါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ ။

‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဘဝေါ ပနာဝုသော အာနန္ဒ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဘဝေါ ခေါ, အာဝုသော, ဥပါဒါနနိဒါနော ဥပါဒါနသမုဒယော ဥပါဒါနဇာတိကော ဥပါဒါနပ္ပဘဝေါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ။

‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ဥပါဒါနံ ပနာဝုသော။ပေ.။ တဏှာ ပနာဝုသော။ပေ.။ ဝေဒနာ ပနာဝုသော။ပေ.။ သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဖဿော ပနာဝုသော အာနန္ဒ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဖဿော ခေါ, အာဝုသော, သဠာယတနနိဒါနော သဠာယတနသမုဒယော သဠာယတနဇာတိကော သဠာယတနပ္ပဘဝေါ’တိ။ ‘ဆန္နံတွေဝ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ; ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ; ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ; တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ; ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဘူမိဇသုတ္တံ

၂၅. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘူမိဇော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဘူမိဇော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သန္တာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ ဣဓ နော, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘဂဝါ ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ , ကထံ ဗျာကရမာနာ စ မယံ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ ဘဂဝတော အဿာမ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျာမ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျာမ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ?

‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာဝုသော, သုခဒုက္ခံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ ဘဂဝတော အဿ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ။ပေ. ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ အာယသ္မတာ ဘူမိဇေန သဒ္ဓိံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယာဝတကော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ အာယသ္မတာ ဘူမိဇေန သဒ္ဓိံ အဟောသိ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အာနန္ဒ, ယထာ တံ သာရိပုတ္တော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာနန္ဒ, သုခဒုက္ခံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ အဿ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြာနန္ဒ , ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာနန္ဒ , ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ကာယေ ဝါ ဟာနန္ဒ, သတိ ကာယသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ဝါစာယ ဝါ ဟာနန္ဒ, သတိ ဝစီသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ မနေ ဝါ ဟာနန္ဒ, သတိ မနောသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ စ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ [ယံပစ္စယာယ (သျာ. ကံ.), ယံပစ္စယာ ယံ (က.)] တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ပရေ ဝါ တံ [ပရေ ဝါဿ တံ (သီ. ဣ.), ပရေ ဝါယတံ (သျာ. ကံ.)], အာနန္ဒ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ပရေ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ။ပေ.။ အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ပရေ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ။ပေ.။ အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘ဣမေသု , အာနန္ဒ, ဓမ္မေသု အဝိဇ္ဇာ အနုပတိတာ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, အာနန္ဒ, အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သော ကာယော န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သာ ဝါစာ န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သော မနော န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ခေတ္တံ တံ န ဟောတိ။ပေ.။ ဝတ္ထု တံ န ဟောတိ။ပေ.။ အာယတနံ တံ န ဟောတိ။ပေ.။ အဓိကရဏံ တံ န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဥပဝါဏသုတ္တံ

၂၆. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သန္တိ, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပန, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပန, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပန, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ ဣဓ နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ ကထံ ဗျာကရမာနာ စ မယံ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ ဘဂဝတော အဿာမ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျာမ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျာမ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ?

‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, ဥပဝါဏ, ဒုက္ခံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ အဿ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြ, ဥပဝါဏ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြ , ဥပဝါဏ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အည ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ။ပေ.။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ပစ္စယသုတ္တံ

၂၇. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပါကော – အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓါနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ; ဣဒံ ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ ဣဒဉ္စ မရဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။ ဇာတိသမုဒယာ ဇရာမရဏသမုဒယော; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော, သမ္မာဝါစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝေါ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ။ပေ.။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ , ဖဿော။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ။?

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ? တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ သင်္ခါရသမုဒယော; အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ ပစ္စယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ပစ္စယသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ပစ္စယနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ပစ္စယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ, သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိဣ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ဘိက္ခုသုတ္တံ

၂၈. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘တတြ ခေါ။ပေ.။ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဇရာမရဏံ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ဇာတိံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ဘဝံ ပဇာနာတိ။ ဥပါဒါနံ ပဇာနာတိ။ တဏှံ ပဇာနာတိ။ ဝေဒနံ ပဇာနာတိ။ ဖဿံ ပဇာနာတိ။ သဠာယတနံ ပဇာနာတိ။ နာမရူပံ ပဇာနာတိ။ ဝိညာဏံ ပဇာနာတိ။ သင်္ခါရေ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနာတိ , သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပါကော – အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓါနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ; ဣဒံ ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယံ စ ဇရာ ဣဒဉ္စ မရဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။ ဇာတိသမုဒယာ ဇရာမရဏသမုဒယော; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ။ပေ.။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ။ ဝေဒနာ။ ဖဿော။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ? တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ သင်္ခါရသမုဒယော; အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇရာမရဏံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇာတိံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ ။ သင်္ခါရေ။ သင်္ခါရသမုဒယံ။ သင်္ခါရနိရောဓံ။ ဧဝံ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ, သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိဣ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. သမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၂၉. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘တတြ ခေါ။ပေ.။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ န ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ န ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ န ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ န ပရိဇာနန္တိ, ဇာတိံ န ပရိဇာနန္တိ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရေ။ သင်္ခါရသမုဒယံ။ သင်္ခါရနိရောဓံ။ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ န ပရိဇာနန္တိ။ န မေတေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ။ န စ ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပရိဇာနန္တိ, ဇာတိံ ပရိဇာနန္တိ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရေ ပရိဇာနန္တိ , သင်္ခါရသမုဒယံ ပရိဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပရိဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပရိဇာနန္တိ။ တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ။ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၃၀. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘တတြ ခေါ။ပေ.။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ တေ ဝတ ဇရာမရဏံ သမတိက္ကမ္မ ဌဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဇာတိံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရေ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ တေ ဝတ သင်္ခါရေ သမတိက္ကမ္မ ဌဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ တေ ဝတ ဇရာမရဏံ သမတိက္ကမ္မ ဌဿန္တီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဇာတိံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ဘဝံ။ ဥပါဒါနံ။ တဏှံ။ ဝေဒနံ။ ဖဿံ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရေ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ။ တေ ဝတ သင်္ခါရေ သမတိက္ကမ္မ ဌဿန္တီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဒသဗလဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ဒသဗလာ ဥပနိသာ စ၊ အညတိတ္ထိယဘူမိဇော။

ဥပဝါဏော ပစ္စယော ဘိက္ခု၊ ဒွေ စ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ။

၄. ကဠာရခတ္တိယဝဂ္ဂေါ

၁. ဘူတသုတ္တံ

၃၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဝုတ္တမိဒံ, သာရိပုတ္တ, ပါရာယနေ [ပါရာယဏေ (သီ.)] အဇိတပဉ္ဟေ –

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ၊ ယေ စ သေက္ခာ ပုထူ ဣဓ။

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ၊ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။

‘‘ဣမဿ နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ကထံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ။ပေ.။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဝုတ္တမိဒံ, သာရိပုတ္တ, ပါရာယနေ အဇိတပဉ္ဟေ –

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ၊ ယေ စ သေက္ခာ ပုထူ ဣဓ။

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ၊ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။

‘‘ဣမဿ နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ကထံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ? တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။

‘‘ဘူတမိဒန္တိ, သာရိပုတ္တ, ပဿသီ’’တိ? ဘူတမိဒန္တိ, ဘန္တေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဘူတမိဒန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဘူတဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာဟာရသမ္ဘဝဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ တဒါဟာရနိရောဓါ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရနိရောဓါ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ နိရောဓဓမ္မဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘန္တေ, သေက္ခော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘန္တေ, သင်္ခါတဓမ္မော ဟောတိ? ဘူတမိဒန္တိ, ဘန္တေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဘူတမိဒန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဘူတဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာဟာရသမ္ဘဝဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ တဒါဟာရနိရောဓါ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရနိရောဓါ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ နိရောဓဓမ္မဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘန္တေ, သင်္ခါတဓမ္မော ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘန္တေ, ယံ တံ ဝုတ္တံ ပါရာယနေ အဇိတပဉ္ဟေ –

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ၊ ယေ စ သေက္ခာ ပုထူ ဣဓ။

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ၊ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။

‘‘ဣမဿ ခွါဟံ, ဘန္တေ, သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ, ဘူတမိဒန္တိ, သာရိပုတ္တ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဘူတမိဒန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဘူတဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပ္ပန္နော ဟောတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာဟာရသမ္ဘဝဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ တဒါဟာရနိရောဓါ ယံ ဘူတံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရနိရောဓါ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ နိရောဓဓမ္မဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, သာရိပုတ္တ, သေက္ခော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, သာရိပုတ္တ, သင်္ခါတဓမ္မော ဟောတိ? ဘူတမိဒန္တိ, သာရိပုတ္တ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဘူတမိဒန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဘူတဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာဟာရသမ္ဘဝဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ တဒါဟာရနိရောဓါ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရနိရောဓါ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာ ဒိသွာ နိရောဓဓမ္မဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, သာရိပုတ္တ, သင်္ခါတဓမ္မော ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ယံ တံ ဝုတ္တံ ပါရာယနေ အဇိတပဉ္ဟေ –

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ၊ ယေ စ သေက္ခာ ပုထူ ဣဓ။

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ၊ ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။

‘‘ဣမဿ ခေါ သာရိပုတ္တ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ကဠာရသုတ္တံ

၃၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မောဠိယဖဂ္ဂုနော, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တောတိ။ န ဟိ နူန သော အာယသ္မာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဿာသမလတ္ထာတိ။ တေန ဟာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဿာသံ ပတ္တော’’တိ?

‘‘န ခွါဟံ, အာဝုသော, ကင်္ခါမီ’’တိ။ ‘‘အာယတိံ, ပနာဝုသော’’တိ?

‘‘န ခွါဟံ, အာဝုသော, ဝိစိကိစ္ဆာမီ’’တိ။

အထ ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယသ္မတာ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တေန အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန သာရိပုတ္တံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အာမန္တေတီ’’’တိ ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တယာ, သာရိပုတ္တ, အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ, ဧတေဟိ ပဒေဟိ ဧတေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော [အတ္ထော စ (သျာ. ကံ. က.)] ဝုတ္တော’’တိ။ ‘‘ယေန ကေနစိပိ, သာရိပုတ္တ, ပရိယာယေန ကုလပုတ္တော အညံ ဗျာကရောတိ, အထ ခေါ ဗျာကတံ ဗျာကတတော ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘နနု အဟမ္ပိ , ဘန္တေ, ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘န ခေါ, ဘန္တေ, ဧတေဟိ ပဒေဟိ ဧတေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော ဝုတ္တော’’’တိ။

‘‘သစေ တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဇာနတာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပဿတာ အညာ ဗျာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ?

‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဇာနတာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပဿတာ အညာ ဗျာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ; ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ [ပုဋ္ဌော အဟံ (သျာ. ကံ.), ပုဋ္ဌာဟံ (ဣ. က.)], ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ယံနိဒါနာ, အာဝုသော, ဇာတိ, တဿ နိဒါနဿ ခယာ ခီဏသ္မိံ ခီဏာမှီတိ ဝိဒိတံ။ ခီဏာမှီတိ ဝိဒိတွာ – ခီဏာဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဇာတိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဇာတိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဇာတိ ခေါ, အာဝုသော, ဘဝနိဒါနာ ဘဝသမုဒယာ ဘဝဇာတိကာ ဘဝပ္ပဘဝါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဘဝေါ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဘဝေါ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ’တိ ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဘဝေါ ခေါ, အာဝုသော, ဥပါဒါနနိဒါနော ဥပါဒါနသမုဒယော ဥပါဒါနဇာတိကော ဥပါဒါနပ္ပဘဝေါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဥပါဒါနံ ပနာဝုသော။ပေ.။ သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – တဏှာ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – တဏှာ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘တဏှာ ခေါ, အာဝုသော, ဝေဒနာနိဒါနာ ဝေဒနာသမုဒယာ ဝေဒနာဇာတိကာ ဝေဒနာပဘဝါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဇာနတော ပန တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပဿတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဇာနတော ပန တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပဿတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘တိဿော ခေါ ဣမာ, အာဝုသော, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ဣမာ ခေါ, အာဝုသော, တိဿော ဝေဒနာ အနိစ္စာ။ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခန္တိ ဝိဒိတံ [ဝိဒိတာ (ဋီကာ)], ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ။ ဧဝံ, ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ။ အယမ္ပိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ပရိယာယော, ဧတဿေဝ အတ္ထဿ သံခိတ္တေန ဝေယျာကရဏာယ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ တံ ဒုက္ခသ္မိ’’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဝိမောက္ခာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညာ ဗျာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဝိမောက္ခာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညာ ဗျာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘အဇ္ဈတ္တံ ဝိမောက္ခာ ခွါဟံ, အာဝုသော, သဗ္ဗုပါဒါနက္ခယာ တထာ သတော ဝိဟရာမိ ယထာ သတံ ဝိဟရန္တံ အာသဝါ နာနုဿဝန္တိ, အတ္တာနဉ္စ နာဝဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ။ အယမ္ပိ ခေါ သာရိပုတ္တ, ပရိယာယော ဧတဿေဝ အတ္ထဿ သံခိတ္တေန ဝေယျာကရဏာယ – ယေ အာသဝါ သမဏေန ဝုတ္တာ တေသွာဟံ န ကင်္ခါမိ, တေ မေ ပဟီနာတိ န ဝိစိကိစ္ဆာမီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာ သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပဌမံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ, တဿ မေ အဟောသိ ဒန္ဓာယိတတ္တံ။ ယတော စ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပဌမံ ပဉ္ဟံ အနုမောဒိ, တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ဒိဝသံ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိံ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ရတ္တိမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိန္ဒိဝံ [ရတ္တိဒိဝံ (က.)] စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ , ရတ္တိန္ဒိဝမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ။ပေ.။ ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ။ပေ.။ တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ။ပေ.။ တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ။ပေ.။ စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ။ပေ.။ စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ။ပေ.။ ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ။ပေ.။ ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ။ပေ.။ ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ။ပေ.။ ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ။ပေ.။ သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။

အထ ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယသ္မတာ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တေန သီဟနာဒေါ နဒိတော – ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပဌမံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ, တဿ မေ အဟောသိ ဒန္ဓာယိတတ္တံ။ ယတော စ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပဌမံ ပဉ္ဟံ အနုမောဒိ , တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ဒိဝသံ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ; ရတ္တိံ စေပိ။ပေ.။ ရတ္တိန္ဒိဝံ စေပိ မံ ဘဂဝါ။ပေ.။ ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ။ပေ.။ တီဏိ။ စတ္တာရိ။ ပဉ္စ။ ဆ။ သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။

‘‘သာ ဟိ, ဘိက္ခု, သာရိပုတ္တဿ ဓမ္မဓါတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ, ယဿာ ဓမ္မဓါတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဒိဝသံ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိံ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ရတ္တိမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ။ပေ.။ ရတ္တိန္ဒိဝံ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, ရတ္တိန္ဒိဝမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ။ ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ။ တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ။ စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ။ ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ။ ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ။ သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဉာဏဝတ္ထုသုတ္တံ

၃၃. သာဝတ္ထိယံ။ပေ.။ ‘‘စတုစတ္တာရီသံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဉာဏဝတ္ထူနိ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမာနိ [ကတမာနိ စ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)], ဘိက္ခဝေ, စတုစတ္တာရီသံ ဉာဏဝတ္ထူနိ? ဇရာမရဏေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏသမုဒယေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏနိရောဓေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ; ဇာတိယာ ဉာဏံ, ဇာတိသမုဒယေ ဉာဏံ, ဇာတိနိရောဓေ ဉာဏံ, ဇာတိနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ; ဘဝေ ဉာဏံ, ဘဝသမုဒယေ ဉာဏံ, ဘဝနိရောဓေ ဉာဏံ, ဘဝနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ; ဥပါဒါနေ ဉာဏံ, ဥပါဒါနသမုဒယေ ဉာဏံ, ဥပါဒါနနိရောဓေ ဉာဏံ, ဥပါဒါနနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ; တဏှာယ ဉာဏံ, တဏှာသမုဒယေ ဉာဏံ, တဏှာနိရောဓေ ဉာဏံ, တဏှာနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ; ဝေဒနာယ ဉာဏံ, ဝေဒနာသမုဒယေ ဉာဏံ, ဝေဒနာနိရောဓေ ဉာဏံ, ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ; ဖဿေ ဉာဏံ။ပေ.။ သဠာယတနေ ဉာဏံ။ နာမရူပေ ဉာဏံ။ ဝိညာဏေ ဉာဏံ။ သင်္ခါရေသု ဉာဏံ, သင်္ခါရသမုဒယေ ဉာဏံ, သင်္ခါရနိရောဓေ ဉာဏံ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ။ ဣမာနိ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, စတုစတ္တာရီသံ ဉာဏဝတ္ထူနိ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပါကော, အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓါနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ, ဣဒဉ္စ မရဏံ; ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။

‘‘ဇာတိသမုဒယာ ဇရာမရဏသမုဒယော; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ; အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ ဇရာမရဏံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ဣဒမဿ ဓမ္မေ ဉာဏံ ။ သော ဣမိနာ ဓမ္မေန ဒိဋ္ဌေန ဝိဒိတေန အကာလိကေန ပတ္တေန ပရိယောဂါဠ္ဟေန အတီတာနာဂတေန ယံ နေတိ။

‘‘ယေ ခေါ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ အဗ္ဘညံသု, ဇရာမရဏသမုဒယံ အဗ္ဘညံသု, ဇရာမရဏနိရောဓံ အဗ္ဘညံသု, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညံသု, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝ အဗ္ဘညံသု, သေယျထာပါဟံ ဧတရဟိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဘိဇာနိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝ အဘိဇာနိဿန္တိ, သေယျထာပါဟံ ဧတရဟီတိ။ ဣဒမဿ အန္ဝယေ ဉာဏံ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ဒွေ ဉာဏာနိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ဟောန္တိ ပရိယောဒါတာနိ – ဓမ္မေ ဉာဏဉ္စ အန္ဝယေ ဉာဏဉ္စ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ, သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိဣတိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ။ပေ.။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ တဏှာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ , သဠာယတနံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ? တယောမေ, ဘိက္ခဝေ , သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရောတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။

‘‘အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ သင်္ခါရသမုဒယော; အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ သင်္ခါရေ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနာတိ , ဧဝံ သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ဣဒမဿ ဓမ္မေ ဉာဏံ။ သော ဣမိနာ ဓမ္မေန ဒိဋ္ဌေန ဝိဒိတေန အကာလိကေန ပတ္တေန ပရိယောဂါဠ္ဟေန အတီတာနာဂတေန ယံ နေတိ။

‘‘ယေ ခေါ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သင်္ခါရေ အဗ္ဘညံသု, သင်္ခါရသမုဒယံ အဗ္ဘညံသု, သင်္ခါရနိရောဓံ အဗ္ဘညံသု, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညံသု, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝ အဗ္ဘညံသု, သေယျထာပါဟံ ဧတရဟိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သင်္ခါရေ အဘိဇာနိဿန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ အဘိဇာနိဿန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ အဘိဇာနိဿန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဘိဇာနိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝ အဘိဇာနိဿန္တိ, သေယျထာပါဟံ ဧတရဟိ။ ဣဒမဿ အန္ဝယေ ဉာဏံ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ဒွေ ဉာဏာနိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ဟောန္တိ ပရိယောဒါတာနိ – ဓမ္မေ ဉာဏဉ္စ အန္ဝယေ ဉာဏဉ္စ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ, သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိဣ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယဉာဏဝတ္ထုသုတ္တံ

၃၄. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘သတ္တသတ္တရိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဉာဏဝတ္ထူနိ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမာနိ , ဘိက္ခဝေ, သတ္တသတ္တရိ ဉာဏဝတ္ထူနိ? ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ ; အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ; အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ; အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ; ယမ္ပိဿ တံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ တမ္ပိ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဉာဏံ။

‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိ ဉာဏံ။ပေ.။ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါတိ ဉာဏံ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ ဉာဏံ။ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ ဉာဏံ။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ ဉာဏံ။ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ ဉာဏံ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ ဉာဏံ။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဉာဏံ။ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဉာဏံ; အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ; အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ; အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ; ယမ္ပိဿ တံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ တမ္ပိ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဉာဏံ။ ဣမာနိ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တသတ္တရိ ဉာဏဝတ္ထူနီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. အဝိဇ္ဇာပစ္စယသုတ္တံ

၃၅. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ကတမံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ? ‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ, ‘ကတမံ ဇရာမရဏံ , ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ‘အညံ ဇရာမရဏံ အညဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ, ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု , ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခု, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဇာတိ, ကဿ စ ပနာယံ ဇာတီ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ, ‘‘‘ကတမာ ဇာတိ, ကဿ စ ပနာယံ ဇာတီ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ‘အညာ ဇာတိ အညဿ စ ပနာယံ ဇာတီ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခု, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘဝေါ, ကဿ စ ပနာယံ ဘဝေါ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ, ‘‘‘ကတမော ဘဝေါ, ကဿ စ ပနာယံ ဘဝေါ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ‘အညော ဘဝေါ အညဿ စ ပနာယံ ဘဝေါ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ; အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခု, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’တိ။ပေ.။ ‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ။ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ။ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ။ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။

‘‘ကတမေ နု ခေါ, ဘန္တေ, သင်္ခါရာ, ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉ္ဟော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ, ‘‘‘ကတမေ သင်္ခါရာ ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ‘အညေ သင်္ခါရာ အညဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ; အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခု, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခု, အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ‘ကတမံ ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇရာမရဏံ, အညဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏံ’ ဣတိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခု, အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ‘ကတမာ ဇာတိ, ကဿ စ ပနာယံ ဇာတိ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညာ ဇာတိ, အညဿ စ ပနာယံ ဇာတိ’ ဣတိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခု, အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ကတမော ဘဝေါ။ပေ.။ ကတမံ ဥပါဒါနံ။ ကတမာ တဏှာ။ ကတမာ ဝေဒနာ။ ကတမော ဖဿော။ ကတမံ သဠာယတနံ။ ကတမံ နာမရူပံ။ ကတမံ ဝိညာဏံ။ပေ.။။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခု, အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ‘ကတမေ သင်္ခါရာ, ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညေ သင်္ခါရာ, အညဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’ ဣတိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ, အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယအဝိဇ္ဇာပစ္စယသုတ္တံ

၃၆. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘‘ကတမံ ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ , ယော ဝဒေယျ, ‘အညံ ဇရာမရဏံ, အညဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘ကတမာ ဇာတိ။ပေ.။ ကတမော ဘဝေါ။ ကတမံ ဥပါဒါနံ။ ကတမာ တဏှာ။ ကတမာ ဝေဒနာ။ ကတမော ဖဿော။ ကတမံ သဠာယတနံ။ ကတမံ နာမရူပံ။ ကတမံ ဝိညာဏံ။ ကတမေ သင်္ခါရာ, ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာတိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဝဒေယျ, ‘အညေ သင်္ခါရာ အညဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခဝေ, အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ‘ကတမံ ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇရာမရဏံ, အညဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏံ’ ဣတိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ, အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခဝေ, အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ကတမာ ဇာတိ။ပေ.။ ကတမော ဘဝေါ။ ကတမံ ဥပါဒါနံ။ ကတမာ တဏှာ။ ကတမာ ဝေဒနာ။ ကတမော ဖဿော။ ကတမံ သဠာယတနံ။ ကတမံ နာမရူပံ။ ကတမံ ဝိညာဏံ။ ‘ကတမေ သင်္ခါရာ, ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညေ သင်္ခါရာ, အညဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’ ဣတိ ဝါ; ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. နတုမှသုတ္တံ

၃၇. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘နာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကာယော တုမှာကံ နပိ အညေသံ။ ပုရာဏမိဒံ , ဘိက္ခဝေ, ကမ္မံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ ဝေဒနိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’’။

‘‘တတြ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒညေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ, ယဒိဒံ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. စေတနာသုတ္တံ

၃၈. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ ‘‘ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ ယဉ္စ ပကပ္ပေတိ ယဉ္စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ [အာရမဏမေတံ (?)] ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠ္ဟေ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ သတိ အာယတိံ ဇာတိ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘နော စေ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ နော စေ ပကပ္ပေတိ, အထ စေ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠ္ဟေ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ သတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နော စေဝ စေတေတိ နော စ ပကပ္ပေတိ နော စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ ။ အာရမ္မဏေ အသတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ န ဟောတိ။ တဒပ္ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ အဝိရူဠ္ဟေ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ န ဟောတိ။ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ အသတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဒုတိယစေတနာသုတ္တံ

၃၉. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ ယဉ္စ ပကပ္ပေတိ ယဉ္စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠ္ဟေ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ; သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော; ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ။ပေ.။ တဏှာ။ ဥပါဒါနံ။ ဘဝေါ။ ဇာတိ။ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘နော စေ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ နော စေ ပကပ္ပေတိ, အထ စေ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠ္ဟေ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နော စေဝ စေတေတိ နော စ ပကပ္ပေတိ နော စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ အသတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ န ဟောတိ။ တဒပ္ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ အဝိရူဠ္ဟေ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. တတိယစေတနာသုတ္တံ

၄၀. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ယဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ ယဉ္စ ပကပ္ပေတိ ယဉ္စ အနုသေတိ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠ္ဟေ နတိ ဟောတိ။ နတိယာ သတိ အာဂတိဂတိ ဟောတိ။ အာဂတိဂတိယာ သတိ စုတူပပါတော ဟောတိ။ စုတူပပါတေ သတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘နော စေ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ နော စေ ပကပ္ပေတိ အထ စေ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠ္ဟေ နတိ ဟောတိ။ နတိယာ သတိ အာဂတိဂတိ ဟောတိ။ အာဂတိဂတိယာ သတိ စုတူပပါတော ဟောတိ။ စုတူပပါတေ သတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နော စေဝ စေတေတိ နော စ ပကပ္ပေတိ နော စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ အသတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ န ဟောတိ။ တဒပ္ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ အဝိရူဠ္ဟေ နတိ န ဟောတိ။ နတိယာ အသတိ အာဂတိဂတိ န ဟောတိ။ အာဂတိဂတိယာ အသတိ စုတူပပါတော န ဟောတိ။ စုတူပပါတေ အသတိ အာယတိံ ဇာတိ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ကဠာရခတ္တိယဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဘူတမိဒံ ကဠာရဉ္စ၊ ဒုဝေ စ ဉာဏဝတ္ထူနိ။

အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ စ ဒွေ၊ နတုမှာ စေတနာ တယောတိ။

၅. ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ

၁. ပဉ္စဝေရဘယသုတ္တံ

၄၁. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယတော ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကဿ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, စတူဟိ စ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အရိယော စဿ ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’’တိ။

‘‘ကတမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ? ယံ, ဂဟပတိ, ပါဏာတိပါတီ ပါဏာတိပါတပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။

‘‘ယံ, ဂဟပတိ, အဒိန္နာဒါယီ အဒိန္နာဒါနပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။

‘‘ယံ , ဂဟပတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။

‘‘ယံ, ဂဟပတိ, မုသာဝါဒီ မုသာဝါဒပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။

‘‘ယံ, ဂဟပတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာယီ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’’’တိ။

‘‘သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော , ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ, ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသံဃော အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’’တိ။

‘‘အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ အစ္ဆိဒ္ဒေဟိ အသဗလေဟိ အကမ္မာသေဟိ ဘုဇိဿေဟိ ဝိညုပ္ပသတ္ထေဟိ အပရာမဋ္ဌေဟိ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘ကတမော စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒညေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ; ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။ အယမဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ။

‘‘ယတော ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အယဉ္စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’’တိ။

၂. ဒုတိယပဉ္စဝေရဘယသုတ္တံ

၄၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, စတူဟိ စ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အရိယော စဿ ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’’တိ။

‘‘ကတမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, ပါဏာတိပါတီ ။ပေ.။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, အဒိန္နာဒါယီ။ပေ.။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, မုသာဝါဒီ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာယီ။ပေ.။ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ။ပေ.။ ဓမ္မေ။ သံဃေ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘ကတမော စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒညေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ။ပေ.။ အယမဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, ဣမေဟိ စ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အယဉ္စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ဒုက္ခသုတ္တံ

၄၃. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဒုက္ခဿ , ဘိက္ခဝေ, သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ သမုဒယော? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ သမုဒယော။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏံ။ပေ.။ ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ။ပေ.။ ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ။ပေ.။ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ သမုဒယော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ အတ္ထင်္ဂမော? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ; ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ အတ္ထင်္ဂမော။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏံ။ပေ.။ ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ။ပေ.။ ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ။ပေ.။ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ; ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ အတ္ထင်္ဂမော’’တိ။ တတိယံ။

၄. လောကသုတ္တံ

၄၄. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘လောကဿ, ဘိက္ခဝေ, သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ သမုဒယော? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ; တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ; ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ; ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ သမုဒယော။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ။ပေ.။ ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ။ ဇိဝ္ဟဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ။ ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ။ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ။ပေ.။ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ သမုဒယော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ အတ္ထင်္ဂမော? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ အတ္ထင်္ဂမော။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ။ပေ.။ ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ။ ဇိဝ္ဟဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ။ ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ။ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ အတ္ထင်္ဂမော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. ဉာတိကသုတ္တံ

၄၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဉာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရဟောဂတော ပဋိသလ္လာနော ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ အဘာသိ –

‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ; တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ။ပေ.။ ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ။ ဇိဝ္ဟဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ။ ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ။ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ; တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ။ပေ.။ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ; ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ဥပဿုတိ [ဥပဿုတိံ (သီ. ဣ.)] ဌိတော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဘိက္ခုံ ဥပဿုတိ ဌိတံ။ ဒိသွာန တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဿောသိ နော တွံ, ဘိက္ခု, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဥဂ္ဂဏှာဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ; ပရိယာပုဏာဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ; ဓါရေဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ။ အတ္ထသံဟိတော အယံ [အတ္ထသံဟိတောယံ (သီ. သျာ. ကံ.), အတ္ထသံဟိတာယံ (ဣ. က.)], ဘိက္ခု, ဓမ္မပရိယာယော အာဒိဗြဟ္မစရိယကော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. အညတရဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

၄၆. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အညတရော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သော ကရောတိ သော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိ? ‘‘‘သော ကရောတိ သော ပဋိသံဝေဒယတီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အယမေကော အန္တော’’။

‘‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အညော ကရောတိ, အညော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိ? ‘‘‘အညော ကရောတိ, အညော ပဋိသံဝေဒယတီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အယံ ဒုတိယော အန္တော။ ဧတေ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ,။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဇာဏုဿောဏိသုတ္တံ

၄၇. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော, ဂေါတမ, သဗ္ဗမတ္ထီ’’တိ? ‘‘‘သဗ္ဗမတ္ထီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အယမေကော အန္တော’’။

‘‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗံ နတ္ထီ’’တိ? ‘‘‘သဗ္ဗံ နတ္ထီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အယံ ဒုတိယော အန္တော။ ဧတေ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈. လောကာယတိကသုတ္တံ

၄၈. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ လောကာယတိကော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ။ပေ.။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ လောကာယတိကော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗမတ္ထီ’’တိ? ‘‘‘သဗ္ဗမတ္ထီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဇေဋ္ဌမေတံ လောကာယတံ’’။

‘‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗံ နတ္ထီ’’တိ? ‘‘‘သဗ္ဗံ နတ္ထီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဒုတိယမေတံ လောကာယတံ’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗမေကတ္တ’’န္တိ? ‘‘‘သဗ္ဗမေကတ္တ’န္တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, တတိယမေတံ လောကာယတံ’’။

‘‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗံ ပုထုတ္တ’’န္တိ? ‘‘‘သဗ္ဗံ ပုထုတ္တ’န္တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, စတုတ္ထမေတံ လောကာယတံ’’။

‘‘ဧတေ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, လောကာယတိကော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. အရိယသာဝကသုတ္တံ

၄၉. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘န , ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ကိသ္မိံ သတိ ကိံ ဟောတိ, ကိဿုပ္ပါဒါ ကိံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? (ကိသ္မိံ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ,) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌာ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿန္တီတိ သီ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု ဒဿိတာ။ တထာ သတိ အနန္တရသုတ္တဋီကာယ သမေတိ] ကိသ္မိံ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဖဿော ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ တဏှာ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အပရပ္ပစ္စယာ ဉာဏမေဝေတ္ထ ဟောတိ – ‘ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ (အဝိဇ္ဇာယ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ; သင်္ခါရေသု သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ;) [( ) ဧတ္ထကေသု ပါဌာ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿန္တီတိ သီ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု ဒဿိတာ။ တထာ သတိ အနန္တရသုတ္တဋီကာယ သမေတိ] ဝိညာဏေ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ; နာမရူပေ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ ; သဠာယတနေ သတိ ဖဿော ဟောတိ; ဖဿေ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ; ဝေဒနာယ သတိ တဏှာ ဟောတိ; တဏှာယ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ; ဥပါဒါနေ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ; ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ; ဇာတိယာ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတီ’တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝမယံ လောကော သမုဒယတီ’’’တိ။

‘‘န , ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ကိသ္မိံ အသတိ ကိံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ကိံ နိရုဇ္ဈတိ? (ကိသ္မိံ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ,) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌာပိ တတ္ထ တထေဝ ဒဿိတာ] ကိသ္မိံ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဖဿော န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဥပါဒါနံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဘဝေါ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အပရပ္ပစ္စယာ ဉာဏမေဝေတ္ထ ဟောတိ – ‘ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ (အဝိဇ္ဇာယ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ; သင်္ခါရေသု အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ;) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌာပိ တတ္ထ တထေဝ ဒဿိတာ] ဝိညာဏေ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ; နာမရူပေ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ။ပေ.။ ဘဝေါ န ဟောတိ။ ဇာတိ န ဟောတိ။ ဇာတိယာ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝမယံ လောကော နိရုဇ္ဈတီ’’’တိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ လောကဿ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ။ပေ.။ အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိဣ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. ဒုတိယအရိယသာဝကသုတ္တံ

၅၀. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ကိသ္မိံ သတိ ကိံ ဟောတိ, ကိဿုပ္ပါဒါ ကိံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ကိသ္မိံ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဖဿော ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ တဏှာ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အပရပ္ပစ္စယာ ဉာဏမေဝေတ္ထ ဟောတိ – ‘ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အဝိဇ္ဇာယ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ; သင်္ခါရေသု သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ; ဝိညာဏေ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ; နာမရူပေ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ; သဠာယတနေ သတိ ဖဿော ဟောတိ; ဖဿေ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ ; ဝေဒနာယ သတိ တဏှာ ဟောတိ; တဏှာယ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ; ဥပါဒါနေ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ; ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ; ဇာတိယာ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတီ’တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝမယံ လောကော သမုဒယတီ’’’တိ။

‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ကိသ္မိံ အသတိ ကိံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓါ ကိံ နိရုဇ္ဈတိ? ကိသ္မိံ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဖဿော န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ။ပေ.။ ဥပါဒါနံ။ ဘဝေါ။ ဇာတိ။ ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အပရပ္ပစ္စယာ ဉာဏမေဝေတ္ထ ဟောတိ – ‘ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ အဝိဇ္ဇာယ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ; သင်္ခါရေသု အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ; ဝိညာဏေ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ; နာမရူပေ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ။ပေ.။ ဇာတိယာ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝမယံ လောကော နိရုဇ္ဈတီ’’’တိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ လောကဿ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ , သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိဣ’’တိ။ ဒသမံ။

ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ပဉ္စဝေရဘယာ ဝုတ္တာ၊ ဒုက္ခံ လောကော စ ဉာတိကံ။

အညတရံ ဇာဏုဿောဏိ စ၊ လောကာယတိကေန အဋ္ဌမံ။

ဒွေ အရိယသာဝကာ ဝုတ္တာ၊ ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

၆. ဒုက္ခဝဂ္ဂေါ

၁. ပရိဝီမံသနသုတ္တံ

၅၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ပရိဝီမံသမာနော ပရိဝီမံသေယျ သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပရိဝီမံသမာနော ပရိဝီမံသတိ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ; ဣဒံ နု ခေါ ဒုက္ခံ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ? သော ပရိဝီမံသမာနော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ, ဣဒံ ခေါ ဒုက္ခံ ဇာတိနိဒါနံ ဇာတိသမုဒယံ ဇာတိဇာတိကံ ဇာတိပ္ပဘဝံ။ ဇာတိယာ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိယာ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’’’တိ။

‘‘သော ဇရာမရဏဉ္စ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယာ စ ဇရာမရဏနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ, တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ; အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဇရာမရဏနိရောဓါယ။

‘‘အထာပရံ ပရိဝီမံသမာနော ပရိဝီမံသတိ – ‘ဇာတိ ပနာယံ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ, ကိသ္မိံ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇာတိ န ဟောတီ’တိ? သော ပရိဝီမံသမာနော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဇာတိ ဘဝနိဒါနာ ဘဝသမုဒယာ ဘဝဇာတိကာ ဘဝပ္ပဘဝါ; ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ဘဝေ အသတိ ဇာတိ န ဟောတီ’’’တိ။

‘‘သော ဇာတိဉ္စ ပဇာနာတိ, ဇာတိသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဇာတိနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယာ စ ဇာတိနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ, တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ; အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဇာတိနိရောဓါယ။

‘‘အထာပရံ ပရိဝီမံသမာနော ပရိဝီမံသတိ – ‘ဘဝေါ ပနာယံ ကိံနိဒါနော။ပေ.။ ဥပါဒါနံ ပနိဒံ ကိံနိဒါနံ။ တဏှာ ပနာယံ ကိံနိဒါနာ။ ဝေဒနာ။ ဖဿော။ သဠာယတနံ ပနိဒံ ကိံနိဒါနံ။ နာမရူပံ ပနိဒံ။ ဝိညာဏံ ပနိဒံ။ သင်္ခါရာ ပနိမေ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ; ကိသ္မိံ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တီ’တိ? သော ပရိဝီမံသမာနော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာနိဒါနာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာဇာတိကာ အဝိဇ္ဇာပဘဝါ; အဝိဇ္ဇာယ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာယ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တီ’’’တိ။

‘‘သော သင်္ခါရေ စ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယာ စ သင်္ခါရနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ, တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ ; အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော သင်္ခါရနိရောဓါယ။

‘‘အဝိဇ္ဇာဂတော ယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသပုဂ္ဂလော ပုညံ စေ သင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ပုညူပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏံ။ အပုညံ စေ သင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, အပုညူပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏံ။ အာနေဉ္ဇံ စေ သင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ အာနေဉ္ဇူပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာ ပဟီနာ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ, သော အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ဝိဇ္ဇုပ္ပါဒါ နေဝ ပုညာဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ န အပုညာဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ န အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ။ အနဘိသင်္ခရောန္တော အနဘိသဉ္စေတယန္တော န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ; အနုပါဒိယံ န ပရိတဿတိ, အပရိတဿံ ပစ္စတ္တညေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘သော သုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ။ ဒုက္ခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ။ အဒုက္ခမသုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ။ သော သုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ ဒုက္ခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ [တံ ဝေဒနံ (သီ. ဣ.), ဝေဒနံ (က.)] ဝေဒယတိ။ အဒုက္ခမသုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။

‘‘သော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ။ ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တိ, သရီရာနိ အဝသိဿန္တီတိ ပဇာနာတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ကုမ္ဘကာရပါကာ ဥဏှံ ကုမ္ဘံ ဥဒ္ဓရိတွာ သမေ ဘူမိဘာဂေ ပဋိသိဿေယျ [ပဋိဝိသေယျ (သီ.), ပတိဋ္ဌပေယျ (သျာ. ကံ. ဣ.), ပဋိသေဝေယျ (ဋီကာ)]။ တတြ ယာယံ ဥသ္မာ သာ တတ္ထေဝ ဝူပသမေယျ, ကပလ္လာနိ အဝသိဿေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ။ ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တိ, သရီရာနိ အဝသိဿန္တီတိ ပဇာနာတိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု ခေါ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု ပုညာဘိသင်္ခါရံ ဝါ အဘိသင်္ခရေယျ အပုညာဘိသင်္ခါရံ ဝါ အဘိသင်္ခရေယျ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရံ ဝါ အဘိသင်္ခရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန သင်္ခါရေသု အသတိ, သင်္ခါရနိရောဓါ အပိ နု ခေါ ဝိညာဏံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဝိညာဏေ အသတိ, ဝိညာဏနိရောဓါ အပိ နု ခေါ နာမရူပံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန နာမရူပေ အသတိ, နာမရူပနိရောဓါ အပိ နု ခေါ သဠာယတနံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန သဠာယတနေ အသတိ, သဠာယတနနိရောဓါ အပိ နု ခေါ ဖဿော ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဖဿေ အသတိ, ဖဿနိရောဓါ အပိ နု ခေါ ဝေဒနာ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဝေဒနာယ အသတိ, ဝေဒနာနိရောဓါ အပိ နု ခေါ တဏှာ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန တဏှာယ အသတိ, တဏှာနိရောဓါ အပိ နု ခေါ ဥပါဒါနံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဥပါဒါနေ အသတိ, ဥပါဒါနနိရောဓါ အပိ နု ခေါ ဘဝေါ ပညာယေထာ’’တိ။ ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဘဝေ အသတိ, ဘဝနိရောဓါ အပိ နု ခေါ ဇာတိ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဇာတိယာ အသတိ, ဇာတိနိရောဓါ အပိ နု ခေါ ဇရာမရဏံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဧဝမေတံ, ဘိက္ခဝေ, နေတံ အညထာ။ သဒ္ဒဟထ မေ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဓိမုစ္စထ, နိက္ကင်္ခါ ဧတ္ထ ဟောထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ။ ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဥပါဒါနသုတ္တံ

၅၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဥပါဒါနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ; ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ; ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဒသန္နံ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ ဝီသာယ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ တိံသာယ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ စတ္တာရီသာယ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဇလေယျ။ တတြ ပုရိသော ကာလေန ကာလံ သုက္ခာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ, သုက္ခာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ, သုက္ခာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ဇလေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ဥပါဒါနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ; ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒသန္နံ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ ဝီသာယ ဝါ တိံသာယ ဝါ စတ္တာရီသာယ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဇလေယျ; တတြ ပုရိသော န ကာလေန ကာလံ သုက္ခာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ, န သုက္ခာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ, န သုက္ခာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ပုရိမဿ စ ဥပါဒါနဿ ပရိယာဒါနာ အညဿ စ အနုပဟာရာ [အနုပါဟာရာ (ဣ.)] အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ, တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. သံယောဇနသုတ္တံ

၅၃. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ။ပေ.။ ‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ; ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ; ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ။ တတြ ပုရိသော ကာလေန ကာလံ တေလံ အာသိဉ္စေယျ ဝဋ္ဋိံ ဥပသံဟရေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တေလပ္ပဒီပေါ တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ဇလေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ; ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ ; ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ; ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ။ တတြ ပုရိသော န ကာလေန ကာလံ တေလံ အာသိဉ္စေယျ န ဝဋ္ဋိံ ဥပသံဟရေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တေလပ္ပဒီပေါ ပုရိမဿ စ ဥပါဒါနဿ ပရိယာဒါနာ အညဿ စ အနုပဟာရာ အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. ဒုတိယသံယောဇနသုတ္တံ

၅၄. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ။ပေ.။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ။ တတြ ပုရိသော ကာလေန ကာလံ တေလံ အာသိဉ္စေယျ ဝဋ္ဋိံ ဥပသံဟရေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တေလပ္ပဒီပေါ တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ဇလေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ။ တတြ ပုရိသော န ကာလေန ကာလံ တေလံ အာသိဉ္စေယျ န ဝဋ္ဋိံ ဥပသံဟရေယျ ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တေလပ္ပဒီပေါ ပုရိမဿ စ ဥပါဒါနဿ ပရိယာဒါနာ အညဿ စ အနုပဟာရာ အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. မဟာရုက္ခသုတ္တံ

၅၅. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဥပါဒါနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓေါဂမာနိ, ယာနိ စ တိရိယင်္ဂမာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ဥပါဒါနိယေသု , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ [ကုဒါလပိဋကံ (အညတ္ထ)] အာဒါယ။ သော တံ ရုက္ခံ မူလေ ဆိန္ဒေယျ, မူလံ ဆိန္ဒိတွာ ပလိခဏေယျ [ပလိံခဏေယျ (ဣ. က.)], ပလိခဏိတွာ မူလာနိ ဥဒ္ဓရေယျ အန္တမသော ဥသီရနာဠိမတ္တာနိပိ။ သော တံ ရုက္ခံ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒေယျ, ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတွာ ဖာလေယျ, ဖာလေတွာ သကလိကံ သကလိကံ ကရေယျ, သကလိကံ သကလိကံ ကရိတွာ ဝါတာတပေ ဝိသောသေယျ; ဝါတာတပေ ဝိသောသေတွာ အဂ္ဂိနာ ဍဟေယျ, အဂ္ဂိနာ ဍဟေတွာ မသိံ ကရေယျ, မသိံ ကရိတွာ မဟာဝါတေ ဝါ ဩဖုဏေယျ [ဩပုနေယျ (သီ. ဣ.), ဩဖုနေယျ (သျာ. ကံ. က.)] နဒိယာ ဝါ သီဃသောတာယ ပဝါဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော ဥစ္ဆိန္နမူလော အဿ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော [အနဘာဝကတော (သီ.), အနဘာဝင်္ဂတော (သျာ. ကံ.)] အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. ဒုတိယမဟာရုက္ခသုတ္တံ

၅၆. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓေါဂမာနိ, ယာနိ စ တိရိယင်္ဂမာနိ , သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ။ သော တံ ရုက္ခံ မူလေ ဆိန္ဒေယျ, မူလေ ဆေတွာ ပလိခဏေယျ, ပလိခဏိတွာ မူလာနိ ဥဒ္ဓရေယျ။ပေ.။ နဒိယာ ဝါ သီဃသောတာယ ပဝါဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော ဥစ္ဆိန္နမူလော အဿ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. တရုဏရုက္ခသုတ္တံ

၅၇. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တရုဏော ရုက္ခော။ တဿ ပုရိသော ကာလေန ကာလံ မူလာနိ ပလိမဇ္ဇေယျ [ပလိသန္နေယျ (သီ.), ပလိသဇ္ဇေယျ (သျာ. ကံ. ဣ.), ပလိပဋ္ဌေယျ (က.), ပလိသန္ဒေယျ, ပလိဗန္ဓေယျ (ဋီကာနုရူပံ)] ကာလေန ကာလံ ပံသုံ ဒဒေယျ, ကာလေန ကာလံ ဥဒကံ ဒဒေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တရုဏော ရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, တရုဏော ရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ။ပေ.။ နဒိယာ ဝါ သီဃသောတာယ ပဝါဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တရုဏော ရုက္ခော ဥစ္ဆိန္နမူလော အဿ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. နာမရူပသုတ္တံ

၅၈. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓေါဂမာနိ, ယာနိ စ တိရိယင်္ဂမာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ပေ.။။

‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ။ပေ.။ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဝိညာဏသုတ္တံ

၅၉. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝိညာဏဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ ။ပေ.။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝိညာဏဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ပေ.။။

‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝိညာဏဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ။ပေ.။ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝိညာဏဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ ဝိညာဏဿ နိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. နိဒါနသုတ္တံ

၆၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကုရူသု ဝိဟရတိ ကမ္မာသဓမ္မံ နာမ ကုရူနံ နိဂမော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝ ဂမ္ဘီရော စာယံ, ဘန္တေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စ, အထ စ ပန မေ ဥတ္တာနကုတ္တာနကော ဝိယ ခါယတီ’’တိ။

‘‘မာ ဟေဝံ, အာနန္ဒ, မာ ဟေဝံ, အာနန္ဒ [မာ ဟေဝံ အာနန္ဒ အဝစ မာ ဟေဝံ အာနန္ဒ အဝစ (ဒီ. နိ. ၂ မဟာနိဒါနသုတ္တေ)]! ဂမ္ဘီရော စာယံ, အာနန္ဒ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စ။ ဧတဿ, အာနန္ဒ, ဓမ္မဿ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ ဧဝမယံ ပဇာ တန္တာကုလကဇာတာ ကုလဂဏ္ဌိကဇာတာ [ဂုဠာဂုဏ္ဌိကဇာတာ (သီ.), ဂုဠီဂုဏ္ဌိကဇာတာ (သျာ. ကံ.)] မုဉ္ဇပဗ္ဗဇဘူတာ [မုဉ္ဇဗဗ္ဗဇဘူတာ (သီ.)] အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

‘‘ဥပါဒါနိယေသု, အာနန္ဒ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ; ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ; ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓေါဂမာနိ, ယာနိ စ တိရိယင်္ဂမာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝဉှိ သော, အာနန္ဒ, မဟာရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ ; ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ဥပါဒါနိယေသု, အာနန္ဒ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ , အာနန္ဒ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ။ သော တံ ရုက္ခံ မူလေ ဆိန္ဒေယျ, မူလေ ဆေတွာ ပလိခဏေယျ, ပလိခဏိတွာ မူလာနိ ဥဒ္ဓရေယျ အန္တမသော ဥသီရနာဠိမတ္တာနိပိ။ သော တံ ရုက္ခံ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒေယျ။ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတွာ ဖာလေယျ; ဖာလေတွာ သကလိကံ သကလိကံ ကရေယျ, သကလိကံ သကလိကံ ကရိတွာ ဝါတာတပေ ဝိသောသေယျ, ဝါတာတပေ ဝိသောသေတွာ အဂ္ဂိနာ ဍဟေယျ, အဂ္ဂိနာ ဍဟေတွာ မသိံ ကရေယျ, မသိံ ကရိတွာ မဟာဝါတေ ဝါ ဩဖုဏေယျ, နဒိယာ ဝါ သီဃသောတာယ ပဝါဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, အာနန္ဒ, မဟာရုက္ခော ဥစ္ဆိန္နမူလော အဿ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ; ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ; ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဒုက္ခဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပရိဝီမံသနုပါဒါနံ၊ ဒွေ စ သံယောဇနာနိ စ။

မဟာရုက္ခေန ဒွေ ဝုတ္တာ၊ တရုဏေန စ သတ္တမံ။

နာမရူပဉ္စ ဝိညာဏံ၊ နိဒါနေန စ တေ ဒသာတိ။

၇. မဟာဝဂ္ဂေါ

၁. အဿုတဝါသုတ္တံ

၆၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ပေ.။ ‘‘အဿုတဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနော ဣမသ္မိံ စာတုမဟာဘူတိကသ္မိံ ကာယသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒေယျပိ ဝိရဇ္ဇေယျပိ ဝိမုစ္စေယျပိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? [စာတုမ္မဟာဘူတိကသ္မိံ (သီ. သျာ. ကံ.)] ဒိဿတိ, ဘိက္ခဝေ [ဒိဿတိ ဟိ ဘိက္ခဝေ (သီ. သျာ. ကံ.)], ဣမဿ စာတုမဟာဘူတိကဿ ကာယဿ အာစယောပိ အပစယောပိ အာဒါနမ္ပိ နိက္ခေပနမ္ပိ။ တသ္မာ တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နိဗ္ဗိန္ဒေယျပိ ဝိရဇ္ဇေယျပိ ဝိမုစ္စေယျပိ’’။

‘‘ယဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နာလံ နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ နာလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ နာလံ ဝိမုစ္စိတုံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒီဃရတ္တဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ အဇ္ဈောသိတံ မမာယိတံ ပရာမဋ္ဌံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ။ တသ္မာ တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နာလံ နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ နာလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ နာလံ ဝိမုစ္စိတုံ။

‘‘ဝရံ , ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဣမံ စာတုမဟာဘူတိကံ ကာယံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆေယျ, န တွေဝ စိတ္တံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒိဿတာယံ, ဘိက္ခဝေ, စာတုမဟာဘူတိကော ကာယော ဧကမ္ပိ ဝဿံ တိဋ္ဌမာနော ဒွေပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော တီဏိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော စတ္တာရိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ပဉ္စပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဒသပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဝီသတိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော တိံသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော စတ္တာရီသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ပညာသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဝဿသတမ္ပိ တိဋ္ဌမာနော, ဘိယျောပိ တိဋ္ဌမာနော။

‘‘ယဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တံ ရတ္တိယာ စ ဒိဝသဿ စ အညဒေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အညံ နိရုဇ္ဈတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မက္ကဋော အရညေ ပဝနေ စရမာနော သာခံ ဂဏှတိ, တံ မုဉ္စိတွာ အညံ ဂဏှတိ, တံ မုဉ္စိတွာ အညံ ဂဏှတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တံ ရတ္တိယာ စ ဒိဝသဿ စ အညဒေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အညံ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံယေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ – ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ; သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ; သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’’တိ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သင်္ခါရေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ; နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ, ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂. ဒုတိယအဿုတဝါသုတ္တံ

၆၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘အဿုတဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနော ဣမသ္မိံ စာတုမဟာဘူတိကသ္မိံ ကာယသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒေယျပိ ဝိရဇ္ဇေယျပိ ဝိမုစ္စေယျပိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒိဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ စာတုမဟာဘူတိကဿ ကာယဿ အာစယောပိ အပစယောပိ အာဒါနမ္ပိ နိက္ခေပနမ္ပိ ။ တသ္မာ တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နိဗ္ဗိန္ဒေယျပိ ဝိရဇ္ဇေယျပိ ဝိမုစ္စေယျပိ။ ယဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နာလံ နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ နာလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ နာလံ ဝိမုစ္စိတုံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒီဃရတ္တဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ အဇ္ဈောသိတံ မမာယိတံ ပရာမဋ္ဌံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ။ တသ္မာ တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နာလံ နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ နာလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ နာလံ ဝိမုစ္စိတုံ’’။

‘‘ဝရံ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဣမံ စာတုမဟာဘူတိကံ ကာယံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆေယျ, န တွေဝ စိတ္တံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒိဿတာယံ, ဘိက္ခဝေ, စာတုမဟာဘူတိကော ကာယော ဧကမ္ပိ ဝဿံ တိဋ္ဌမာနော ဒွေပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော တီဏိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော စတ္တာရိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ပဉ္စပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဒသပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဝီသတိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော တိံသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော စတ္တာရီသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ပညာသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဝဿသတမ္ပိ တိဋ္ဌမာနော, ဘိယျောပိ တိဋ္ဌမာနော။ ယဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တံ ရတ္တိယာ စ ဒိဝသဿ စ အညဒေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အညံ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘တတြ , ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံယေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတီ’တိ။ သုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခဝေဒနာ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။ ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခဝေဒနာ။ တဿေဝ ဒုက္ခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ။ တဿေဝ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ကဋ္ဌာနံ သံဃဋ္ဋနသမောဓါနာ ဥသ္မာ ဇာယတိ တေဇော အဘိနိဗ္ဗတ္တတိ။ တေသံယေဝ ဒွိန္နံ ကဋ္ဌာနံ နာနာကတဝိနိဗ္ဘောဂါ [နာနာဘာဝါဝိနိက္ခေပါ (သီ. ဣ.) မ. နိ. ၃.၃၅၇] ယာ တဇ္ဇာ ဥသ္မာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခဝေဒနာ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။ပေ.။ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ။ တဿေဝ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓါ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ဖဿေပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သင်္ခါရေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ; နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ, ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃. ပုတ္တမံသူပမသုတ္တံ

၆၃. သာဝတ္ထိယံ ။ပေ.။ ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ, ဖဿော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွေ ဇာယမ္ပတိကာ [ဇယမ္ပတိကာ (သီ. ဣ.) ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ပရိတ္တံ သမ္ဗလံ အာဒါယ ကန္တာရမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယျုံ။ တေသမဿ ဧကပုတ္တကော ပိယော မနာပေါ။ အထ ခေါ တေသံ, ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ဇာယမ္ပတိကာနံ ကန္တာရဂတာနံ ယာ ပရိတ္တာ သမ္ဗလမတ္တာ, သာ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ။ သိယာ စ နေသံ ကန္တာရာဝသေသော အနတိဏ္ဏော။ အထ ခေါ တေသံ, ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ဇာယမ္ပတိကာနံ ဧဝမဿ – ‘အမှာကံ ခေါ ယာ ပရိတ္တာ သမ္ဗလမတ္တာ သာ ပရိက္ခီဏာ ပရိယာဒိဏ္ဏာ [ပရိယာဒိန္နာ (သျာ. ကံ.)]။ အတ္ထိ စာယံ ကန္တာရာဝသေသော အနိတ္တိဏ္ဏော [အနိတ္ထိဏ္ဏော (သျာ. ကံ.), အနတိဏ္ဏော (က.)]။ ယံနူန မယံ ဣမံ ဧကပုတ္တကံ ပိယံ မနာပံ ဝဓိတွာ ဝလ္လူရဉ္စ သောဏ္ဍိကဉ္စ ကရိတွာ ပုတ္တမံသာနိ ခါဒန္တာ ဧဝံ တံ ကန္တာရာဝသေသံ နိတ္ထရေယျာမ, မာ သဗ္ဗေဝ တယော ဝိနဿိမှာ’တိ။ အထ ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဒွေ ဇာယမ္ပတိကာ တံ ဧကပုတ္တကံ ပိယံ မနာပံ ဝဓိတွာ ဝလ္လူရဉ္စ သောဏ္ဍိကဉ္စ ကရိတွာ ပုတ္တမံသာနိ ခါဒန္တာ ဧဝံ တံ ကန္တာရာဝသေသံ နိတ္ထရေယျုံ။ တေ ပုတ္တမံသာနိ စေဝ ခါဒေယျုံ, ဥရေ စ ပဋိပိသေယျုံ – ‘ကဟံ, ဧကပုတ္တက, ကဟံ, ဧကပုတ္တကာ’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု တေ ဒဝါယ ဝါ အာဟာရံ အာဟာရေယျုံ, မဒါယ ဝါ အာဟာရံ အာဟာရေယျုံ, မဏ္ဍနာယ ဝါ အာဟာရံ အာဟာရေယျုံ, ဝိဘူသနာယ ဝါ အာဟာရံ အာဟာရေယျု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘နနု တေ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ ကန္တာရဿ နိတ္ထရဏတ္ထာယ အာဟာရံ အာဟာရေယျု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ဝဒါမိ။ ကဗဠီကာရေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ ပဉ္စကာမဂုဏိကော ရာဂေါ ပရိညာတော ဟောတိ။ ပဉ္စကာမဂုဏိကေ ရာဂေ ပရိညာတေ နတ္ထိ တံ သံယောဇနံ ယေန သံယောဇနေန သံယုတ္တော အရိယသာဝကော ပုန ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂါဝီ နိစ္စမ္မာ ကုဋ္ဋံ စေ [ကုဍ္ဍဉ္စေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ။ ယေ ကုဋ္ဋနိဿိတာ ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ ရုက္ခံ စေ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ, ယေ ရုက္ခနိဿိတာ ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ ဥဒကံ စေ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ, ယေ ဥဒကနိဿိတာ ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ အာကာသံ စေ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ, ယေ အာကာသနိဿိတာ ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ ယံ ယဒေဝ ဟိ သာ, ဘိက္ခဝေ, ဂါဝီ နိစ္စမ္မာ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ, ယေ တန္နိဿိတာ [ယေ တန္နိဿိတာ တန္နိဿိတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ‘‘ဖဿာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ဝဒါမိ။ ဖဿေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ တိဿော ဝေဒနာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ တီသု ဝေဒနာသု ပရိညာတာသု အရိယသာဝကဿ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ [ဥတ္တရိံကရဏီယန္တိ (သီ. ဣ.)] ဝဒါမိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, မနောသဉ္စေတနာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂါရကာသု သာဓိကပေါရိသာ ပုဏ္ဏာ အင်္ဂါရာနံ ဝီတစ္စိကာနံ ဝီတဓူမာနံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ တမေနံ ဒွေ ဗလဝန္တော ပုရိသာ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ တံ အင်္ဂါရကာသုံ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ အာရကာဝဿ စေတနာ အာရကာ ပတ္ထနာ အာရကာ ပဏိဓိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ ဟောတိ – ‘ဣမံ စာဟံ အင်္ဂါရကာသုံ ပပတိဿာမိ, တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆာမိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ‘မနောသဉ္စေတနာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ ဝဒါမိ။ မနောသဉ္စေတနာယ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ တိဿော တဏှာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ တီသု တဏှာသု ပရိညာတာသု အရိယသာဝကဿ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေယျုံ – ‘အယံ တေ, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ, ဣမဿ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, ဣမံ ပုရိသံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ အထ ရာဇာ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အမ္ဘော, ကထံ သော ပုရိသော’တိ? ‘တထေဝ, ဒေဝ, ဇီဝတီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, တံ ပုရိသံ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ အထ ရာဇာ သာယနှသမယံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အမ္ဘော, ကထံ သော ပုရိသော’တိ? ‘တထေဝ, ဒေဝ, ဇီဝတီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, တံ ပုရိသံ သာယနှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ သာယနှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ တံ ကိံ မညထ , ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဒိဝသံ တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထာ’’တိ? ‘‘ဧကိဿာပိ, ဘန္တေ, သတ္တိယာ ဟညမာနော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထ; ကော ပန ဝါဒေါ တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော’’တိ! ‘‘ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ ဝဒါမိ။ ဝိညာဏေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ နာမရူပံ ပရိညာတံ ဟောတိ, နာမရူပေ ပရိညာတေ အရိယသာဝကဿ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒါမီ’’တိ။ တတိယံ။

၄. အတ္ထိရာဂသုတ္တံ

၆၄. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ, ဖဿော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ’’။

‘‘ကဗဠီကာရေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂေါ အတ္ထိ နန္ဒီ အတ္ထိ တဏှာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဖဿေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ပေ.။ မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂေါ အတ္ထိ နန္ဒီ အတ္ထိ တဏှာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ရဇကော ဝါ စိတ္တကာရကော ဝါ သတိ ရဇနာယ ဝါ လာခါယ ဝါ ဟလိဒ္ဒိယာ ဝါ နီလိယာ ဝါ မဉ္ဇိဋ္ဌာယ ဝါ သုပရိမဋ္ဌေ ဝါ ဖလကေ ဘိတ္တိယာ ဝါ ဒုဿပဋ္ဋေ ဝါ ဣတ္ထိရူပံ ဝါ ပုရိသရူပံ ဝါ အဘိနိမ္မိနေယျ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂံ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရေ စေ အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂေါ အတ္ထိ နန္ဒီ အတ္ထိ တဏှာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဖဿေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ပေ.။ မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂေါ အတ္ထိ နန္ဒီ အတ္ထိ တဏှာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ကဗဠီကာရေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏှာ, အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ, နတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, အသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဒရံ အနုပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဖဿေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ပေ.။ မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏှာ, အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ, နတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ။ ယတ္ထ နတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, အသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဒရံ အနုပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကူဋာဂါရံ ဝါ ကူဋာဂါရသာလံ ဝါ ဥတ္တရာယ ဝါ ဒက္ခိဏာယ ဝါ ပါစီနာယ ဝါ ဝါတပါနာ သူရိယေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ ဝါတပါနေန ရသ္မိ ပဝိသိတွာ က္ဝာဿ ပတိဋ္ဌိတာ’’ [ကတ္ထ ပတိဋ္ဌိတာ (က.)] တိ? ‘‘ပစ္ဆိမာယံ, ဘန္တေ, ဘိတ္တိယ’’န္တိ။ ‘‘ပစ္ဆိမာ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိတ္တိ နာဿ က္ဝာဿ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘ပထဝိယံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ပထဝီ စေ, ဘိက္ခဝေ , နာဿ က္ဝာဿ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘အာပသ္မိံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အာပေါ စေ, ဘိက္ခဝေ, နာဿ က္ဝာဿ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘အပ္ပတိဋ္ဌိတာ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရေ စေ အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏှာ။ပေ.။။

‘‘ဖဿေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏှာ, အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ, နတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ အသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဒရံ အနုပါယာသန္တိ ဝဒါမီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅. နဂရသုတ္တံ

၆၅. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ပုဗ္ဗေ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကိစ္ဆာ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ။ အထ စ ပနိမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏဿ။ ကုဒါဿု နာမ ဣမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ ပညာယိဿတိ ဇရာမရဏဿာ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇာတိ ဟောတိ။ပေ.။ ဘဝေါ ဟောတိ။ ဥပါဒါနံ ဟောတိ။ တဏှာ ဟောတိ။ ဝေဒနာ ဟောတိ။ ဖဿော ဟောတိ။ သဠာယတနံ ဟောတိ။ နာမရူပံ ဟောတိ။ ကိံပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခေါ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝိညာဏ’န္တိ ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခေါ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ပစ္စုဒါဝတ္တတိ ခေါ ဣဒံ ဝိညာဏံ နာမရူပမှာ န ပရံ ဂစ္ဆတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဇာယေထ ဝါ ဇီယေထ ဝါ မီယေထ ဝါ စဝေထ ဝါ ဥပပဇ္ဇေထ ဝါ, ယဒိဒံ နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏံ; ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ; နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ; သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ ‘သမုဒယော, သမုဒယော’တိ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ ပညာ ဥဒပါဒိ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ, ဇရာမရဏံ န ဟောတိ; ကိဿ နိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ အသတိ, ဇရာမရဏံ န ဟောတိ; ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ။ပေ.။ ဘဝေါ န ဟောတိ။ ဥပါဒါနံ န ဟောတိ။ တဏှာ န ဟောတိ။ ဝေဒနာ န ဟောတိ။ ဖဿော န ဟောတိ။ သဠာယတနံ န ဟောတိ။ နာမရူပံ န ဟောတိ။ ကိဿ နိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခေါ အသတိ, နာမရူပံ န ဟောတိ; ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ’’’တိ ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ; ကိဿ နိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခေါ အသတိ, ဝိညာဏံ န ဟောတိ; နာမရူပနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – အဓိဂတော ခေါ မ္ယာယံ မဂ္ဂေါ ဗောဓါယ ယဒိဒံ – နာမရူပနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ; ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ; နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ; သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ။ ‘နိရောဓေါ, နိရောဓေါ’တိ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ ပညာ ဥဒပါဒိ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အရညေ ပဝနေ စရမာနော ပဿေယျ ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ မနုဿေဟိ အနုယာတံ။ သော တမနုဂစ္ဆေယျ ။ တမနုဂစ္ဆန္တော ပဿေယျ ပုရာဏံ နဂရံ ပုရာဏံ ရာဇဓါနိံ ပုဗ္ဗကေဟိ မနုဿေဟိ အဇ္ဈာဝုဋ္ဌံ [အဇ္ဈာဝုတ္ထံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အာရာမသမ္ပန္နံ ဝနသမ္ပန္နံ ပေါက္ခရဏီသမ္ပန္နံ ဥဒ္ဓါပဝန္တံ [ဥဒ္ဒါပဝန္တံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ရမဏီယံ။ အထ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ရညော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တဿ ဝါ အာရောစေယျ – ‘ယဂ္ဃေ, ဘန္တေ, ဇာနေယျာသိ – အဟံ အဒ္ဒသံ အရညေ ပဝနေ စရမာနော ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ မနုဿေဟိ အနုယာတံ တမနုဂစ္ဆိံ။ တမနုဂစ္ဆန္တော အဒ္ဒသံ ပုရာဏံ နဂရံ ပုရာဏံ ရာဇဓါနိံ ပုဗ္ဗကေဟိ မနုဿေဟိ အဇ္ဈာဝုဋ္ဌံ အာရာမသမ္ပန္နံ ဝနသမ္ပန္နံ ပေါက္ခရဏီသမ္ပန္နံ ဥဒ္ဓါပဝန္တံ ရမဏီယံ။ တံ, ဘန္တေ, နဂရံ မာပေဟီ’တိ။ အထ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တော ဝါ တံ နဂရံ မာပေယျ။ တဒဿ နဂရံ အပရေန သမယေန ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဗာဟုဇညံ အာကိဏ္ဏမနုဿံ ဝုဒ္ဓိဝေပုလ္လပ္ပတ္တံ။ ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဒသံ ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတံ။

‘‘ကတမော စ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏမဂ္ဂေါ ပုရာဏဉ္ဇသော ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတော ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏမဂ္ဂေါ ပုရာဏဉ္ဇသော ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတော, တမနုဂစ္ဆိံ; တမနုဂစ္ဆန္တော ဇရာမရဏံ အဗ္ဘညာသိံ; ဇရာမရဏသမုဒယံ အဗ္ဘညာသိံ; ဇရာမရဏနိရောဓံ အဗ္ဘညာသိံ; ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညာသိံ။ တမနုဂစ္ဆိံ; တမနုဂစ္ဆန္တော ဇာတိံ အဗ္ဘညာသိံ။ပေ.။ ဘဝံ အဗ္ဘညာသိံ။ ဥပါဒါနံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဏှံ အဗ္ဘညာသိံ။ ဝေဒနံ အဗ္ဘညာသိံ။ ဖဿံ အဗ္ဘညာသိံ။ သဠာယတနံ အဗ္ဘညာသိံ။ နာမရူပံ အဗ္ဘညာသိံ။ ဝိညာဏံ အဗ္ဘညာသိံ။ တမနုဂစ္ဆိံ; တမနုဂစ္ဆန္တော သင်္ခါရေ အဗ္ဘညာသိံ; သင်္ခါရသမုဒယံ အဗ္ဘညာသိံ; သင်္ခါရနိရောဓံ အဗ္ဘညာသိံ; သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဒဘိညာ အာစိက္ခိံ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ။ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ , ဗြဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆. သမ္မသသုတ္တံ

၆၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကုရူသု ဝိဟရတိ ကမ္မာသဓမ္မံ နာမ ကုရူနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမ္မသထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ [အန္တရာ သမ္မသနန္တိ (သီ.)]။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, သမ္မသာမိ အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, သမ္မသသိ အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ? အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဗျာကာသိ။ ယထာ သော ဘိက္ခု ဗျာကာသိ န သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော စိတ္တံ အာရာဓေသိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတဿ, ဘဂဝါ, ကာလော; ဧတဿ, သုဂတ, ကာလော; ယံ ဘဂဝါ အန္တရံ သမ္မသံ ဘာသေယျ။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ [သမ္မသနံ (သီ.)] – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ။ ဣဒံ ခေါ ဒုက္ခံ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ, ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ။ ဣဒံ ခေါ ဒုက္ခံ ဥပဓိနိဒါနံ ဥပဓိသမုဒယံ ဥပဓိဇာတိကံ ဥပဓိပဘဝံ, ဥပဓိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဥပဓိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ။ သော ဇရာမရဏဉ္စ ပဇာနာတိ ဇရာမရဏသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ ဇရာမရဏနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ ယာ စ ဇရာမရဏနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ တထာပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဇရာမရဏနိရောဓါယ။

‘‘အထာပရံ သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ – ‘ဥပဓိ ပနာယံ ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ, ကိသ္မိံ သတိ ဥပဓိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဥပဓိ န ဟောတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဥပဓိ တဏှာနိဒါနော တဏှာသမုဒယော တဏှာဇာတိကော တဏှာပဘဝေါ, တဏှာယ သတိ ဥပဓိ ဟောတိ, တဏှာယ အသတိ ဥပဓိ န ဟောတီ’တိ။ သော ဥပဓိဉ္စ ပဇာနာတိ ဥပဓိသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ ဥပဓိနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ ယာ စ ဥပဓိနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဥပဓိနိရောဓါယ။

‘‘အထာပရံ သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ – ‘တဏှာ ပနာယံ ကတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ကတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ယံ ခေါ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ ။ ကိဉ္စ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ? စက္ခုံ လောကေ ပိယရူပံ, သာတရူပံ။ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။ သောတံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ပေ.။ ဃာနံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ ဇိဝှာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ ကာယော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ မနော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ သုခတော အဒ္ဒက္ခုံ အတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ အာရောဂ္ယတော အဒ္ဒက္ခုံ ခေမတော အဒ္ဒက္ခုံ။ တေ တဏှံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ တဏှံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ န ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ဒက္ခိဿန္တိ [ဒက္ခိန္တိ (သီ.)] သုခတော ဒက္ခိဿန္တိ အတ္တတော ဒက္ခိဿန္တိ အာရောဂ္ယတော ဒက္ခိဿန္တိ ခေမတော ဒက္ခိဿန္တိ။ တေ တဏှံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ။ ယေ တဏှံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ တေ န ပရိမုစ္စိဿန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စိဿန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ပဿန္တိ သုခတော ပဿန္တိ အတ္တတော ပဿန္တိ အာရောဂ္ယတော ပဿန္တိ ခေမတော ပဿန္တိ။ တေ တဏှံ ဝဍ္ဎေန္တိ ။ ယေ တဏှံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အယံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော; သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ သစေ အာကင်္ခသိ ပိဝ။ ပိဝတော ဟိ ခေါ တံ ဆာဒေဿတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ သော တံ အာပါနီယကံသံ သဟသာ အပ္ပဋိသင်္ခါ ပိဝေယျ, နပ္ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ။ သော တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ။ပေ.။ အနာဂတမဒ္ဓါနံ။ပေ.။ ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ပဿန္တိ သုခတော ပဿန္တိ အတ္တတော ပဿန္တိ အာရောဂ္ယတော ပဿန္တိ ခေမတော ပဿန္တိ, တေ တဏှံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ တဏှံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒက္ခုံ အနတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ ရောဂတော အဒ္ဒက္ခုံ ဘယတော အဒ္ဒက္ခုံ, တေ တဏှံ ပဇဟိံသု။ ယေ တဏှံ ပဇဟိံသု တေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု တေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု တေ ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ဒက္ခိဿန္တိ ဒုက္ခတော ဒက္ခိဿန္တိ အနတ္တတော ဒက္ခိဿန္တိ ရောဂတော ဒက္ခိဿန္တိ ဘယတော ဒက္ခိဿန္တိ, တေ တဏှံ ပဇဟိဿန္တိ။ ယေ တဏှံ ပဇဟိဿန္တိ။ပေ.။ ပရိမုစ္စိဿန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ပဿန္တိ ဒုက္ခတော ပဿန္တိ အနတ္တတော ပဿန္တိ ရောဂတော ပဿန္တိ ဘယတော ပဿန္တိ, တေ တဏှံ ပဇဟန္တိ။ ယေ တဏှံ ပဇဟန္တိ တေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ တေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အယံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ သစေ အာကင်္ခသိ ပိဝ။ ပိဝတော ဟိ ခေါ တံ ဆာဒေဿတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ; ပိဝိတွာ စ ပန တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ ဧဝမဿ – ‘သက္ကာ ခေါ မေ အယံ သုရာပိပါသိတာ [သုရာပိပါသာ (?)] ပါနီယေန ဝါ ဝိနေတုံ ဒဓိမဏ္ဍကေန ဝါ ဝိနေတုံ ဘဋ္ဌလောဏိကာယ [မဋ္ဌလောဏိကာယ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ ဝိနေတုံ လောဏသောဝီရကေန ဝါ ဝိနေတုံ, န တွေဝါဟံ တံ ပိဝေယျံ, ယံ မမ အဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’တိ။ သော တံ အာပါနီယကံသံ ပဋိသင်္ခါ န ပိဝေယျ, ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ ။ သော တတောနိဒါနံ န မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒက္ခုံ အနတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ ရောဂတော အဒ္ဒက္ခုံ ဘယတော အဒ္ဒက္ခုံ, တေ တဏှံ ပဇဟိံသု။ ယေ တဏှံ ပဇဟိံသု တေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု တေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု တေ ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ။ပေ.။ ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ပဿန္တိ ဒုက္ခတော ပဿန္တိ အနတ္တတော ပဿန္တိ ရောဂတော ပဿန္တိ ဘယတော ပဿန္တိ, တေ တဏှံ ပဇဟန္တိ။ ယေ တဏှံ ပဇဟန္တိ တေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ တေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇. နဠကလာဣသုတ္တံ

၆၇. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာကောဋ္ဌိကော [မဟာကောဋ္ဌိတော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရန္တိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သယံကတံ ဇရာမရဏံ, ပရံကတံ ဇရာမရဏံ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဇရာမရဏံ, ဥဒါဟု အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဇရာမရဏ’’န္တိ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ ဇရာမရဏံ, န ပရံကတံ ဇရာမရဏံ, န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဇရာမရဏံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဇရာမရဏံ။ အပိ စ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သယံကတာ ဇာတိ, ပရံကတာ ဇာတိ, သယံကတာ စ ပရံကတာ စ ဇာတိ, ဥဒါဟု အသယံကာရာ အပရံကာရာ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဇာတီ’’တိ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတာ ဇာတိ, န ပရံကတာ ဇာတိ, န သယံကတာ စ ပရံကတာ စ ဇာတိ, နာပိ အသယံကာရာ အပရံကာရာ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဇာတိ။ အပိ စ, ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သယံကတော ဘဝေါ။ပေ.။ သယံကတံ ဥပါဒါနံ။ သယံကတာ တဏှာ။ သယံကတာ ဝေဒနာ။ သယံကတော ဖဿော။ သယံကတံ သဠာယတနံ။ သယံကတံ နာမရူပံ, ပရံကတံ နာမရူပံ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ နာမရူပံ, ဥဒါဟု အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ နာမရူပ’’န္တိ ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ နာမရူပံ, န ပရံကတံ နာမရူပံ, န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ နာမရူပံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ, အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ နာမရူပံ။ အပိ စ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သယင်္ကတံ ဝိညာဏံ, ပရင်္ကတံ ဝိညာဏံ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဝိညာဏံ, ဥဒါဟု အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ ဝိညာဏံ, န ပရံကတံ ဝိညာဏံ န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဝိညာဏံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ။ အပိ စ, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ။

‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘န ခွါဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ နာမရူပံ, န ပရံကတံ နာမရူပံ, န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ နာမရူပံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ နာမရူပံ။ အပိ စ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’’န္တိ။

‘‘ဣဒါနေဝ စ ပန မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘န ခွါဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ ဝိညာဏံ, န ပရံကတံ ဝိညာဏံ, န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဝိညာဏံ , နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ။ အပိ စ, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ? ‘‘တေနဟာဝုသော, ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ။ ဥပမာယပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနန္တိ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော, ဒွေ နဠကလာပိယော အညမညံ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏံ; ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ; နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ; သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ တာသံ စေ, အာဝုသော , နဠကလာဣနံ ဧကံ အာကဍ္ဎေယျ, ဧကာ ပပတေယျ; အပရံ စေ အာကဍ္ဎေယျ, အပရာ ပပတေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, နာမရူပနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ; ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ; နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ; သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ။ပေ.။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ , အာဝုသော သာရိပုတ္တ; အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ! ယာဝသုဘာသိတံ စိဒံ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန။ ဣဒဉ္စ ပန မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ ဣမေဟိ ဆတ္တိံသာယ ဝတ္ထူဟိ အနုမောဒါမ – ‘ဇရာမရဏဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဓမ္မကထိကော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ ဇရာမရဏဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ ဇရာမရဏဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ ဇာတိယာ စေ။ ဘဝဿ စေ။ ဥပါဒါနဿ စေ။ တဏှာယ စေ။ ဝေဒနာယ စေ။ ဖဿဿ စေ။ သဠာယတနဿ စေ။ နာမရူပဿ စေ။ ဝိညာဏဿ စေ။ သင်္ခါရာနံ စေ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဓမ္မကထိကော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓါ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယာ’’’တိ။ သတ္တမံ။

၈. ကောသမ္ဗိသုတ္တံ

၆၈. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ မုသိလော [မူသိလော (သီ.), မုသီလော (ဣ.)] အာယသ္မာ စ ပဝိဋ္ဌော [သဝိဋ္ဌော (သီ. ဣ.)] အာယသ္မာ စ နာရဒေါ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရန္တိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပဝိဋ္ဌော အာယသ္မန္တံ မုသိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘အညတ္ရေဝ , အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိ။ပေ.။ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ။ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ။ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ။ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’’တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အညတ္ရေဝ , အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါတိ။ပေ.။ ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါတိ။ ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါတိ။ ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါတိ။ သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါတိ။ နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါတိ။ ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါတိ ။ သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါတိ။ အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’’တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝနိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဘဝနိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ။

‘‘တေနဟာယသ္မာ မုသိလော အရဟံ ခီဏာသဝေါ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ မုသိလော တုဏှီ အဟောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ နာရဒေါ အာယသ္မန္တံ ပဝိဋ္ဌံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓါဝုသော ပဝိဋ္ဌ, အဟံ ဧတံ ပဉ္ဟံ လဘေယျံ။ မံ ဧတံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆ။ အဟံ တေ ဧတံ ပဉ္ဟံ ဗျာကရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘လဘတာယသ္မာ နာရဒေါ ဧတံ ပဉ္ဟံ။ ပုစ္ဆာမဟံ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧတံ ပဉ္ဟံ။ ဗျာကရောတု စ မေ အာယသ္မာ နာရဒေါ ဧတံ ပဉ္ဟံ’’။

‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘အညတ္ရေဝ , အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’’တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါတိ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’’တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ’’’တိ။

‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝနိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ? ‘‘အညတ္ရေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဘဝနိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ။

‘‘တေနဟာယသ္မာ နာရဒေါ အရဟံ ခီဏာသဝေါ’’တိ? ‘‘‘ဘဝနိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ ခေါ မေ, အာဝုသော, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ, န စမှိ အရဟံ ခီဏာသဝေါ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော, ကန္တာရမဂ္ဂေ ဥဒပါနော။ တတြ နေဝဿ ရဇ္ဇု န ဥဒကဝါရကော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော, သော တံ ဥဒပါနံ ဩလောကေယျ။ တဿ ‘ဥဒက’န္တိ ဟိ ခေါ ဉာဏံ အဿ, န စ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, ‘ဘဝနိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ, န စမှိ အရဟံ ခီဏာသဝေါ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ ပဝိဋ္ဌံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဝံဝါဒီ [ဧဝံဝါဒိံ (?)] တွံ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ကိံ ဝဒေသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံဝါဒါဟံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အာယသ္မန္တံ နာရဒံ န ကိဉ္စိ ဝဒါမိ အညတြ ကလျာဏာ အညတြ ကုသလာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉. ဥပယန္တိသုတ္တံ

၆၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ။ပေ.။ ‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပယန္တော မဟာနဒိယော ဥပယာပေတိ, မဟာနဒိယော ဥပယန္တိယော ကုန္နဒိယော ဥပယာပေန္တိ, ကုန္နဒိယော ဥပယန္တိယော မဟာသောဗ္ဘေ ဥပယာပေန္တိ, မဟာသောဗ္ဘာ ဥပယန္တာ ကုသောဗ္ဘေ ဥပယာပေန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာ ဥပယန္တီ သင်္ခါရေ ဥပယာပေတိ, သင်္ခါရာ ဥပယန္တာ ဝိညာဏံ ဥပယာပေန္တိ, ဝိညာဏံ ဥပယန္တံ နာမရူပံ ဥပယာပေတိ, နာမရူပံ ဥပယန္တံ သဠာယတနံ ဥပယာပေတိ, သဠာယတနံ ဥပယန္တံ ဖဿံ ဥပယာပေတိ, ဖဿော ဥပယန္တော ဝေဒနံ ဥပယာပေတိ, ဝေဒနာ ဥပယန္တီ တဏှံ ဥပယာပေတိ, တဏှာ ဥပယန္တီ ဥပါဒါနံ ဥပယာပေတိ, ဥပါဒါနံ ဥပယန္တံ ဘဝံ ဥပယာပေတိ, ဘဝေါ ဥပယန္တော ဇာတိံ ဥပယာပေတိ, ဇာတိ ဥပယန္တီ ဇရာမရဏံ ဥပယာပေတိ။

‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါ, ဘိက္ခဝေ, အပယန္တော မဟာနဒိယော အပယာပေတိ, မဟာနဒိယော အပယန္တိယော ကုန္နဒိယော အပယာပေန္တိ, ကုန္နဒိယော အပယန္တိယော မဟာသောဗ္ဘေ အပယာပေန္တိ, မဟာသောဗ္ဘာ အပယန္တာ ကုသောဗ္ဘေ အပယာပေန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာ အပယန္တီ သင်္ခါရေ အပယာပေတိ, သင်္ခါရာ အပယန္တာ ဝိညာဏံ အပယာပေန္တိ, ဝိညာဏံ အပယန္တံ နာမရူပံ အပယာပေတိ, နာမရူပံ အပယန္တံ သဠာယတနံ အပယာပေတိ, သဠာယတနံ အပယန္တံ ဖဿံ အပယာပေတိ, ဖဿော အပယန္တော ဝေဒနံ အပယာပေတိ, ဝေဒနာ အပယန္တီ တဏှံ အပယာပေတိ, တဏှာ အပယန္တီ ဥပါဒါနံ အပယာပေတိ, ဥပါဒါနံ အပယန္တံ ဘဝံ အပယာပေတိ, ဘဝေါ အပယန္တော ဇာတိံ အပယာပေတိ, ဇာတိ အပယန္တီ ဇရာမရဏံ အပယာပေတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀. သုသိမသုတ္တံ

၇၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ ဘိက္ခုသံဃောပိ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အညတိတ္ထိယာ ပန ပရိဗ္ဗာဇကာ အသက္ကတာ ဟောန္တိ အဂရုကတာ အမာနိတာ အပူဇိတာ အနပစိတာ, န လာဘိနော စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သုသိမော [သုသီမော (သီ. က.)] ပရိဗ္ဗာဇကော ရာဇဂဟေ ပဋိဝသတိ မဟတိယာ ပရိဗ္ဗာဇကပရိသာယ သဒ္ဓိံ။ အထ ခေါ သုသိမဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ပရိသာ သုသိမံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧဟိ တွံ, အာဝုသော သုသိမ, သမဏေ ဂေါတမေ ဗြဟ္မစရိယံ စရ။ တွံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ အမှေ ဝါစေယျာသိ [ဝါစေဿသိ (ဣ. က.)]။ တံ မယံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ ဂိဟီနံ ဘာသိဿာမ။ ဧဝံ မယမ္ပိ သက္ကတာ ဘဝိဿာမ ဂရုကတာ မာနိတာ ပူဇိတာ အပစိတာ လာဘိနော စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတသေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ သုသိမော ပရိဗ္ဗာဇကော သကာယ ပရိသာယ ပဋိဿုဏိတွာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သုသိမော ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သုသိမံ ပရိဗ္ဗာဇကံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, သုသိမော ပရိဗ္ဗာဇကော ဧဝမာဟ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’’န္တိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုသိမံ ပဗ္ဗာဇေထာ’’တိ ။ အလတ္ထ ခေါ သုသိမော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဘဂဝတော သန္တိကေ အညာ ဗျာကတာ ဟောတိ – ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမာ’’တိ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော – ‘‘သမ္ဗဟုလေဟိ ကိရ ဘိက္ခူဟိ ဘဂဝတော သန္တိကေ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရာယသ္မန္တေဟိ ဘဂဝတော သန္တိကေ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။

‘‘အပိ ပန [အပိ နု (သီ. သျာ. ကံ.) ဧဝမုပရိပိ] တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောထ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောထ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောထ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ, တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနာ ဂစ္ဆထ, သေယျထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောထ, သေယျထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆထ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမထ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသထ ပရိမဇ္ဇထ, ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓါတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာထ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာထ – သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ သဒေါသံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတဒေါသံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ သမောဟံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတမောဟံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ သံခိတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ မဟဂ္ဂတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ ; သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ သဥတ္တရံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ အနုတ္တရံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ သမာဟိတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ အသမာဟိတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ; ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ ; အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရထ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာရီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ, အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿထ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာထ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ, အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ, အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ, ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿထ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ, တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘ဧတ္ထ ဒါနိ အာယသ္မန္တော ဣဒဉ္စ ဝေယျာကရဏံ ဣမေသဉ္စ ဓမ္မာနံ အသမာပတ္တိ; ဣဒံ နော, အာဝုသော, ကထ’’န္တိ? ‘‘ပညာဝိမုတ္တာ ခေါ မယံ, အာဝုသော သုသိမာ’’တိ။

‘‘န ခွါဟံ ဣမဿ အာယသ္မန္တာနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ သာဓု မေ အာယသ္မန္တော တထာ ဘာသန္တု ယထာဟံ ဣမဿ အာယသ္မန္တာနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျ’’န္တိ။ ‘‘အာဇာနေယျာသိ ဝါ တွံ, အာဝုသော သုသိမ, န ဝါ တွံ အာဇာနေယျာသိ အထ ခေါ ပညာဝိမုတ္တာ မယ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော ယာဝတကော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေ ခေါ, သုသိမ, ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ, ပစ္ဆာ နိဗ္ဗာနေ ဉာဏ’’န္တိ။

‘‘န ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဣမဿ ဘဂဝတာ [ဘဂဝတော (ဣ.)] သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ တထာ ဘာသတု ယထာဟံ ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျ’’န္တိ။ ‘‘အာဇာနေယျာသိ ဝါ တွံ, သုသိမ, န ဝါ တွံ အာဇာနေယျာသိ, အထ ခေါ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ ပုဗ္ဗေ, ပစ္ဆာ နိဗ္ဗာနေ ဉာဏံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, သုသိမ, ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’ ။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ, ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သညာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’။ပေ.။ ‘‘သင်္ခါရာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ , ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, သုသိမ, ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ရူပံ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ; ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကာ ဝါ သုခုမာ ဝါ ဟီနာ ဝါ ပဏီတာ ဝါ ယာ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗာ ဝေဒနာ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ; ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ သညာ။ပေ.။ ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကာ ဝါ သုခုမာ ဝါ ဟီနာ ဝါ ပဏီတာ ဝါ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ; ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ; ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ, သုသိမ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သင်္ခါရေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ, ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’န္တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ။ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ။ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘‘ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏနိရောဓေါ’တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’ ။ ‘‘‘ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ’တိ သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါတိ။ တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါတိ။ ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါတိ။ ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါတိ။ သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါတိ။ နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါတိ။ ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါတိ။ သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါတိ။ အဝိဇ္ဇာနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါတိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောသိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောသိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောသိ; အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ, တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆသိ, သေယျထာပိ အာကာသေ; ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောသိ, သေယျထာပိ ဥဒကေ; ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆသိ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ; အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမသိ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော; ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသသိ ပရိမဇ္ဇသိ, ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော ဒိဗ္ဗာယ သောတဓါတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏသိ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာသိ – သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာသိ။ပေ.။ ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရသိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿသိ စဝမာနေ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ, အာရုပ္ပါ တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧတ္ထ ဒါနိ, သုသိမ, ဣဒဉ္စ ဝေယျာကရဏံ ဣမေသဉ္စ ဓမ္မာနံ အသမာပတ္တိ, ဣဒံ နော, သုသိမ, ကထ’’န္တိ?

အထ ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယွာဟံ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဓမ္မတ္ထေနကော ပဗ္ဗဇိတော။ တဿ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။

‘‘တဂ္ဃ တွံ, သုသိမ, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယော တွံ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဓမ္မတ္ထေနကော ပဗ္ဗဇိတော။ သေယျထာပိ , သုသိမ, စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေယျုံ – ‘အယံ တေ, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ, ဣမဿ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, ဣမံ ပုရိသံ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ခရဿရေန ပဏဝေန ရထိယာယ ရထိယံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေတွာ ဒက္ခိဏေန ဒွါရေန နိက္ခာမေတွာ ဒက္ခိဏတော နဂရဿ သီသံ ဆိန္ဒထာ’တိ ။ တမေနံ ရညော ပုရိသာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ခရဿရေန ပဏဝေန ရထိယာယ ရထိယံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေတွာ ဒက္ခိဏေန ဒွါရေန နိက္ခာမေတွာ ဒက္ခိဏတော နဂရဿ သီသံ ဆိန္ဒေယျုံ။ တံ ကိံ မညသိ, သုသိမ, အပိ နု သော ပုရိသော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ခေါ သော, သုသိမ, ပုရိသော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထ [ပဋိသံဝေဒိယေထ ဝါ, န ဝါ ပဋိသံဝေဒိယေထ (က.)]။ ယာ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဓမ္မတ္ထေနကဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, အယံ တတော ဒုက္ခဝိပါကတရာ စ ကဋုကဝိပါကတရာ စ, အပိ စ ဝိနိပါတာယ သံဝတ္တတိ။ ယတော စ ခေါ တွံ, သုသိမ, အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောသိ တံ တေ မယံ ပဋိဂ္ဂဏှာမ။ ဝုဒ္ဓိ ဟေသာ, သုသိမ, အရိယဿ ဝိနယေ ယော အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောတိ, အာယတိဉ္စ [အာယတိံ (သျာ. ကံ.)] သံဝရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဒသမံ။

မဟာဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ အဿုတဝတာ ဝုတ္တာ၊ ပုတ္တမံသေန စာပရံ။

အတ္ထိရာဂေါ စ နဂရံ၊ သမ္မသံ နဠကလာပိယံ။

ကောသမ္ဗီ ဥပယန္တိ စ၊ ဒသမော သုသိမေန စာတိ [ဒသမော ဝုတ္တော သုသီမေနာတိ (သီ.)]။

၈. သမဏဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၁. ဇရာမရဏသုတ္တံ

၇၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ , သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ (သုတ္တန္တော ဧကော)။ ပဌမံ။

၂-၁၁. ဇာတိသုတ္တာဒိဒသကံ

၇၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဇာတိံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၃) ဘဝံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၄) ဥပါဒါနံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၅) တဏှံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၆) ဝေဒနံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၇) ဖဿံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၈) သဠာယတနံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၉) နာမရူပံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၁၀) ဝိညာဏံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။။

(၁၁) ‘‘သင်္ခါရေ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ။ပေ.။ သင်္ခါရေ ပဇာနန္တိ။ပေ.။ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

သမဏဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပစ္စယေကာဒသ ဝုတ္တာ၊ စတုသစ္စဝိဘဇ္ဇနာ။

သမဏဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ၊ နိဒါနေ ဘဝတိ အဋ္ဌမော။

ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ –

ဗုဒ္ဓေါ အာဟာရော ဒသဗလော၊ ကဠာရော ဂဟပတိပဉ္စမော။

ဒုက္ခဝဂ္ဂေါ မဟာဝဂ္ဂေါ၊ အဋ္ဌမော သမဏဗြာဟ္မဏောတိ။

၉. အန္တရပေယျာလံ

၁. သတ္ထုသုတ္တံ

၇၃. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော; ဇရာမရဏသမုဒယံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏသမုဒယေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော; ဇရာမရဏနိရောဓံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏနိရောဓေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော; ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော’’တိ။ (သုတ္တန္တော ဧကော)။ ပဌမံ။

(သဗ္ဗေသံ ပေယျာလော ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)

၂-၁၁. ဒုတိယသတ္ထုသုတ္တာဒိဒသကံ

(၂) ဇာတိံ , ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၃) ဘဝံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၄) ဥပါဒါနံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၅) တဏှံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၆) ဝေဒနံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၇) ဖဿံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၈) သဠာယတနံ , ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၉) နာမရူပံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၁၀) ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ။ပေ.။။

(၁၁) ‘‘သင်္ခါရေ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ သင်္ခါရေသု ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော; သင်္ခါရသမုဒယံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ သင်္ခါရသမုဒယေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော; သင်္ခါရနိရောဓံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ သင်္ခါရနိရောဓေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော; သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

(သဗ္ဗေသံ စတုသစ္စိကံ ကာတဗ္ဗံ)။

၂-၁၂. သိက္ခာသုတ္တာဒိပေယျာလဧကာဒသကံ

(၂) ‘‘ဇရာမရဏံ , ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သိက္ခာ ကရဏီယာ။

(ပေယျာလော။ စတုသစ္စိကံ ကာတဗ္ဗံ)။

(၃) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ ယောဂေါ ကရဏီယော။ပေ.။။

(၄) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ ဆန္ဒော ကရဏီယော။ပေ.။။

(၅) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ ဥဿောဠှီ ကရဏီယာ။ပေ.။။

(၆) ဇရာမရဏံ , ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ အပ္ပဋိဝါနီ ကရဏီယာ။ပေ.။။

(၇) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ အာတပ္ပံ ကရဏီယံ။ပေ.။။

(၈) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ ဝီရိယံ ကရဏီယံ။ပေ.။။

(၉) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ သာတစ္စံ ကရဏီယံ။ပေ.။။

(၁၀) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ သတိ ကရဏီယာ။ပေ.။။

(၁၁) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ သမ္ပဇညံ ကရဏီယံ။ပေ.။။

(၁၂) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ။ပေ.။ အပ္ပမာဒေါ ကရဏီယော။ပေ.။။

အန္တရပေယျာလော နဝမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သတ္ထာ သိက္ခာ စ ယောဂေါ စ၊ ဆန္ဒော ဥဿောဠှိပဉ္စမီ။

အပ္ပဋိဝါနိ အာတပ္ပံ၊ ဝီရိယံ သာတစ္စမုစ္စတိ။

သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ၊ အပ္ပမာဒေန ဒွါဒသာတိ။

သုတ္တန္တာ အန္တရပေယျာလာ နိဋ္ဌိတာ။

ပရေ တေ ဒွါဒသ ဟောန္တိ၊ သုတ္တာ ဒွတ္တိံသ သတာနိ။

စတုသစ္စေန တေ ဝုတ္တာ၊ ပေယျာလအန္တရမှိ ယေတိ [ပေယျာလာ အန္တရမှိ ယေတိ (သီ. သျာ. ကံ.)]။

အန္တရပေယျာလေသု ဥဒ္ဒါနံ သမတ္တံ။

နိဒါနသံယုတ္တံ သမတ္တံ။