ဗြာဟ္မဏသံယုတ္တံ

၇. ဗြာဟ္မဏသံယုတ္တံ

၁. အရဟန္တဝဂ္ဂေါ

၁. ဓနဉ္ဇာနီသုတ္တံ

၁၈၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဓနဉ္ဇာနီ [ဓါနဉ္ဇာနီ (ဣ. သီ. အဋ္ဌ.)] နာမ ဗြာဟ္မဏီ အဘိပ္ပသန္နာ ဟောတိ ဗုဒ္ဓေ စ ဓမ္မေ စ သံဃေ စ။ အထ ခေါ ဓနဉ္ဇာနီ ဗြာဟ္မဏီ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဘတ္တံ ဥပသံဟရန္တီ ဥပက္ခလိတွာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ဓနဉ္ဇာနိံ ဗြာဟ္မဏိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဝမေဝံ ပနာယံ ဝသလီ ယသ္မိံ ဝါ တသ္မိံ ဝါ တဿ မုဏ္ဍကဿ သမဏဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဣဒါနိ တျာဟံ, ဝသလိ, တဿ သတ္ထုနော ဝါဒံ အာရောပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘န ခွါဟံ တံ, ဗြာဟ္မဏ, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ, ယော တဿ ဘဂဝတော ဝါဒံ အာရောပေယျ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ အပိ စ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ဂစ္ဆ, ဂန္တွာ ဝိဇာနိဿသီ’’တိ [ဂန္တွာပိ ဇာနိဿသီတိ (သျာ. ကံ.)]။

အထ ခေါ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ကုပိတော အနတ္တမနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ကိံသု ဆေတွာ သုခံ သေတိ၊ ကိံသု ဆေတွာ န သောစတိ။

ကိဿဿု ဧကဓမ္မဿ၊ ဝဓံ ရောစေသိ ဂေါတမာ’’တိ။

‘‘ကောဓံ ဆေတွာ သုခံ သေတိ၊ ကောဓံ ဆေတွာ န သောစတိ။

ကောဓဿ ဝိသမူလဿ၊ မဓုရဂ္ဂဿ ဗြာဟ္မဏ။

ဝဓံ အရိယာ ပသံသန္တိ၊ တဉှိ ဆေတွာ န သောစတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ လဘေယျာဟံ ဘောတော ဂေါတမဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။

အလတ္ထ ခေါ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော ခေါ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီတိ။

၂. အက္ကောသသုတ္တံ

၁၈၈. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အဿောသိ ခေါ အက္ကောသကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော – ‘‘ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ကိရ ဗြာဟ္မဏော သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ကုပိတော အနတ္တမနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ အက္ကောသကဘာရဒွါဇံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, အပိ နု ခေါ တေ အာဂစ္ဆန္တိ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ အတိထိယော [အတိထယော (?)]’’တိ? ‘‘အပ္ပေကဒါ မေ, ဘော ဂေါတမ, အာဂစ္ဆန္တိ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ အတိထိယော’’တိ။ ‘‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, အပိ နု တေသံ အနုပ္ပဒေသိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သာယနီယံ ဝါ’’’တိ? ‘‘‘အပ္ပေကဒါ နေသာဟံ, ဘော ဂေါတမ, အနုပ္ပဒေမိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သာယနီယံ ဝါ’’’တိ။ ‘‘‘သစေ ခေါ ပန တေ, ဗြာဟ္မဏ, နပ္ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ , ကဿ တံ ဟောတီ’’’တိ? ‘‘‘သစေ တေ, ဘော ဂေါတမ, နပ္ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ, အမှာကမေဝ တံ ဟောတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ယံ တွံ အမှေ အနက္ကောသန္တေ အက္ကောသသိ, အရောသေန္တေ ရောသေသိ, အဘဏ္ဍန္တေ ဘဏ္ဍသိ, တံ တေ မယံ နပ္ပဋိဂ္ဂဏှာမ။ တဝေဝေတံ, ဗြာဟ္မဏ, ဟောတိ; တဝေဝေတံ, ဗြာဟ္မဏ, ဟောတိ’’။

‘‘ယော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အက္ကောသန္တံ ပစ္စက္ကောသတိ, ရောသေန္တံ ပဋိရောသေတိ, ဘဏ္ဍန္တံ ပဋိဘဏ္ဍတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, သမ္ဘုဉ္ဇတိ ဝီတိဟရတီတိ။ တေ မယံ တယာ နေဝ သမ္ဘုဉ္ဇာမ န ဝီတိဟရာမ။ တဝေဝေတံ, ဗြာဟ္မဏ, ဟောတိ; တဝေဝေတံ, ဗြာဟ္မဏ, ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဘဝန္တံ ခေါ ဂေါတမံ သရာဇိကာ ပရိသာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အရဟံ သမဏော ဂေါတမော’တိ။ အထ စ ပန ဘဝံ ဂေါတမော ကုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘အက္ကောဓဿ ကုတော ကောဓေါ၊ ဒန္တဿ သမဇီဝိနော။

သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တဿ၊ ဥပသန္တဿ တာဒိနော။

‘‘တဿေဝ တေန ပါပိယော၊ ယော ကုဒ္ဓံ ပဋိကုဇ္ဈတိ။

ကုဒ္ဓံ အပ္ပဋိကုဇ္ဈန္တော၊ သင်္ဂါမံ ဇေတိ ဒုဇ္ဇယံ။

‘‘ဥဘိန္နမတ္ထံ စရတိ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ။

ပရံ သင္ကုပိတံ ဉတွာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတိ။

‘‘ဥဘိန္နံ တိကိစ္ဆန္တာနံ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ။

ဇနာ မညန္တိ ဗာလောတိ၊ ယေ ဓမ္မဿ အကောဝိဒါ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အက္ကောသကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ လဘေယျာဟံ, ဘန္တေ, ဘောတော ဂေါတမဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။

အလတ္ထ ခေါ အက္ကောသကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော ခေါ ပနာယသ္မာ အက္ကောသကဘာရဒွါဇော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီတိ။

၃. အသုရိန္ဒကသုတ္တံ

၁၈၉. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အဿောသိ ခေါ အသုရိန္ဒကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော – ‘‘ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ကိရ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ကုပိတော အနတ္တမနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အသဗ္ဘာဟိ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ တုဏှီ အဟောသိ။ အထ ခေါ အသုရိန္ဒကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဇိတောသိ, သမဏ, ဇိတောသိ, သမဏာ’’တိ။

‘‘ဇယံ ဝေ မညတိ ဗာလော၊ ဝါစာယ ဖရုသံ ဘဏံ။

ဇယဉ္စေဝဿ တံ ဟောတိ၊ ယာ တိတိက္ခာ ဝိဇာနတော။

‘‘တဿေဝ တေန ပါပိယော၊ ယော ကုဒ္ဓံ ပဋိကုဇ္ဈတိ။

ကုဒ္ဓံ အပ္ပဋိကုဇ္ဈန္တော၊ သင်္ဂါမံ ဇေတိ ဒုဇ္ဇယံ။

‘‘ဥဘိန္နမတ္ထံ စရတိ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ။

ပရံ သင္ကုပိတံ ဉတွာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတိ။

‘‘ဥဘိန္နံ တိကိစ္ဆန္တာနံ၊ အတ္တနော စ ပရဿ စ။

ဇနာ မညန္တိ ဗာလောတိ၊ ယေ ဓမ္မဿ အကောဝိဒါ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အသုရိန္ဒကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ။

၄. ဗိလင်္ဂိကသုတ္တံ

၁၉၀. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အဿောသိ ခေါ ဗိလင်္ဂိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော – ‘‘ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ကိရ ဗြာဟ္မဏော သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ကုပိတော အနတ္တမနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တုဏှီဘူတော ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဗိလင်္ဂိကဿ ဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ဗိလင်္ဂိကံ ဘာရဒွါဇံ ဗြာဟ္မဏံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ယော အပ္ပဒုဋ္ဌဿ နရဿ ဒုဿတိ၊

သုဒ္ဓဿ ပေါသဿ အနင်္ဂဏဿ။

တမေဝ ဗာလံ ပစ္စေတိ ပါပံ၊

သုခုမော ရဇော ပဋိဝါတံဝ ခိတ္တော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဝိလင်္ဂိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ။

၅. အဟိံသကသုတ္တံ

၁၉၁. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ အဟိံသကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အဟိံသကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟိံသကာဟံ, ဘော ဂေါတမ, အဟိံသကာဟံ, ဘော ဂေါတမာ’’တိ။

‘‘ယထာ နာမံ တထာ စဿ၊ သိယာ ခေါ တွံ အဟိံသကော။

ယော စ ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ စ န ဟိံသတိ။

သ ဝေ အဟိံသကော ဟောတိ၊ ယော ပရံ န ဝိဟိံသတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟိံသကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ အဟိံသကဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ။

၆. ဇဋာသုတ္တံ

၁၉၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ အထ ခေါ ဇဋာဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇဋာဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘အန္တောဇဋာ ဗဟိဇဋာ၊ ဇဋာယ ဇဋိတာ ပဇာ။

တံ တံ ဂေါတမ ပုစ္ဆာမိ၊ ကော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋ’’န္တိ။

‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပညော၊ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယံ။

အာတာဣ နိပကော ဘိက္ခု၊ သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋံ။

‘‘ယေသံ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ၊ အဝိဇ္ဇာ စ ဝိရာဇိတာ။

ခီဏာသဝါ အရဟန္တော၊ တေသံ ဝိဇဋိတာ ဇဋာ။

‘‘ယတ္ထ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ အသေသံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

ပဋိဃံ ရူပသညာ စ၊ ဧတ္ထေသာ ဆိဇ္ဇတေ ဇဋာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇဋာဘာရဒွါဇော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ။

၇. သုဒ္ဓိကသုတ္တံ

၁၉၃. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ အထ ခေါ သုဒ္ဓိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သုဒ္ဓိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမံ ဂါထံ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘န ဗြာဟ္မဏော [နာဗြာဟ္မဏော (?)] သုဇ္ဈတိ ကောစိ၊ လောကေ သီလဝါပိ တပေါကရံ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ သော သုဇ္ဈတိ န အညာ ဣတရာ ပဇာ’’တိ။

‘‘ဗဟုမ္ပိ ပလပံ ဇပ္ပံ၊ န ဇစ္စာ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

အန္တောကသမ္ဗု သင်္ကိလိဋ္ဌော၊ ကုဟနံ ဥပနိဿိတော။

‘‘ခတ္တိယော ဗြာဟ္မဏော ဝေဿော၊ သုဒ္ဒေါ စဏ္ဍာလပုက္ကုသော။

အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော၊ နိစ္စံ ဒဠှပရက္ကမော။

ပပ္ပောတိ ပရမံ သုဒ္ဓိံ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဒ္ဓိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ။

၈. အဂ္ဂိကသုတ္တံ

၁၉၄. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ သပ္ပိနာ ပါယသော သန္နိဟိတော ဟောတိ – ‘‘အဂ္ဂိံ ဇုဟိဿာမိ, အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရိဿာမီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ရာဇဂဟေ သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ယေန အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ပိဏ္ဍာယ ဌိတံ။ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သမ္ပန္နော၊ ဇာတိမာ သုတဝါ ဗဟူ။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ သောမံ ဘုဉ္ဇေယျ ပါယသ’’န္တိ။

‘‘ဗဟုမ္ပိ ပလပံ ဇပ္ပံ၊ န ဇစ္စာ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

အန္တောကသမ္ဗု သံကိလိဋ္ဌော၊ ကုဟနာပရိဝါရိတော။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယော ဝေဒီ၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ အဘိညာဝေါသိတော မုနိ။

‘‘ဧတာဟိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ၊ တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ သောမံ ဘုဉ္ဇေယျ ပါယသ’’န္တိ။

‘‘ဘုဉ္ဇတု ဘဝံ ဂေါတမော။ ဗြာဟ္မဏော ဘဝ’’န္တိ။

‘‘ဂါထာဘိဂီတံ မေ အဘောဇနေယျံ၊

သမ္ပဿတံ ဗြာဟ္မဏ နေသ ဓမ္မော။

ဂါထာဘိဂီတံ ပနုဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ၊

ဓမ္မေ သတိ ဗြာဟ္မဏ ဝုတ္တိရေသာ။

‘‘အညေန စ ကေဝလိနံ မဟေသိံ၊

ခီဏာသဝံ ကုက္ကုစ္စဝူပသန္တံ။

အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌဟဿု၊

ခေတ္တဉှိ တံ ပုညပေက္ခဿ ဟောတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ။

၉. သုန္ဒရိကသုတ္တံ

၁၉၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု ဝိဟရတိ သုန္ဒရိကာယ နဒိယာ တီရေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော သုန္ဒရိကာယ နဒိယာ တီရေ အဂ္ဂိံ ဇုဟတိ, အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရတိ။ အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂိံ ဇုဟိတွာ အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ သမန္တာ စတုဒ္ဒိသာ အနုဝိလောကေသိ – ‘‘ကော နု ခေါ ဣမံ ဟဗျသေသံ ဘုဉ္ဇေယျာ’’တိ? အဒ္ဒသာ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ သသီသံ ပါရုတံ နိသိန္နံ။ ဒိသွာန ဝါမေန ဟတ္ထေန ဟဗျသေသံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ကမဏ္ဍလုံ ဂဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဒသဒ္ဒေန သီသံ ဝိဝရိ။ အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ‘မုဏ္ဍော အယံ ဘဝံ, မုဏ္ဍကော အယံ ဘဝ’န္တိ တတောဝ ပုန နိဝတ္တိတုကာမော အဟောသိ။ အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘မုဏ္ဍာပိ ဟိ ဣဓေကစ္စေ ဗြာဟ္မဏာ ဘဝန္တိ; ယံနူနာဟံ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဇာတိံ ပုစ္ဆေယျ’န္တိ။

အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘ကိံဇစ္စော ဘဝ’န္တိ?

‘‘မာ ဇာတိံ ပုစ္ဆ စရဏဉ္စ ပုစ္ဆ၊

ကဋ္ဌာ ဟဝေ ဇာယတိ ဇာတဝေဒေါ။

နီစာကုလီနောပိ မုနိ ဓိတိမာ၊

အာဇာနီယော ဟောတိ ဟိရီနိသေဓေါ။

‘‘သစ္စေန ဒန္တော ဒမသာ ဥပေတော၊

ဝေဒန္တဂူ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယော။

ယညောပနီတော တမုပဝ္ဟယေထ၊

ကာလေန သော ဇုဟတိ ဒက္ခိဏေယျေ’’တိ။

‘‘အဒ္ဓါ သုယိဋ္ဌံ သုဟုတံ မမ ယိဒံ၊

ယံ တာဒိသံ ဝေဒဂုမဒ္ဒသာမိ။

တုမှာဒိသာနဉှိ အဒဿနေန၊

အညော ဇနော ဘုဉ္ဇတိ ဟဗျသေသ’’န္တိ။

‘‘ဘုဉ္ဇတု ဘဝံ ဂေါတမော။ ဗြာဟ္မဏော ဘဝ’’န္တိ။

‘‘ဂါထာဘိဂီတံ မေ အဘောဇနေယျံ၊

သမ္ပဿတံ ဗြာဟ္မဏ နေသ ဓမ္မော။

ဂါထာဘိဂီတံ ပနုဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ၊

ဓမ္မေ သတိ ဗြာဟ္မဏ ဝုတ္တိရေသာ။

‘‘အညေန စ ကေဝလိနံ မဟေသိံ၊

ခီဏာသဝံ ကုက္ကုစ္စဝူပသန္တံ။

အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌဟဿု၊

ခေတ္တဉှိ တံ ပုညပေက္ခဿ ဟောတီ’’တိ။

‘‘အထ ကဿ စာဟံ, ဘော ဂေါတမ, ဣမံ ဟဗျသေသံ ဒမ္မီ’’တိ? ‘‘န ခွါဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ယဿေသော ဟဗျသေသော ဘုတ္တော သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆေယျ အညတြ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတဿ ဝါ တထာဂတသာဝကဿ ဝါ။ တေန ဟိ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, တံ ဟဗျသေသံ အပ္ပဟရိတေ ဝါ ဆဍ္ဍေဟိ အပ္ပါဏကေ ဝါ ဥဒကေ ဩပိလာပေဟီ’’တိ။

အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော တံ ဟဗျသေသံ အပ္ပါဏကေ ဥဒကေ ဩပိလာပေသိ။ အထ ခေါ သော ဟဗျသေသော ဥဒကေ ပက္ခိတ္တော စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သန္ဓူပါယတိ သမ္ပဓူပါယတိ ။ သေယျထာပိ နာမ ဖာလော [လောဟော (က.)] ဒိဝသံသန္တတ္တော [ဒိဝသသန္တတ္တော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဥဒကေ ပက္ခိတ္တော စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သန္ဓူပါယတိ သမ္ပဓူပါယတိ; ဧဝမေဝ သော ဟဗျသေသော ဥဒကေ ပက္ခိတ္တော စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ သန္ဓူပါယတိ သမ္ပဓူပါယတိ။

အထ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇံ ဗြာဟ္မဏံ ဘဂဝါ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘မာ ဗြာဟ္မဏ ဒါရု သမာဒဟာနော၊

သုဒ္ဓိံ အမညိ ဗဟိဒ္ဓါ ဟိ ဧတံ။

န ဟိ တေန သုဒ္ဓိံ ကုသလာ ဝဒန္တိ၊

ယော ဗာဟိရေန ပရိသုဒ္ဓိမိစ္ဆေ။

‘‘ဟိတွာ အဟံ ဗြာဟ္မဏ ဒါရုဒါဟံ

အဇ္ဈတ္တမေဝုဇ္ဇလယာမိ [အဇ္ဈတ္တမေဝ ဇလယာမိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဇောတိံ။

နိစ္စဂ္ဂိနီ နိစ္စသမာဟိတတ္တော၊

အရဟံ အဟံ ဗြဟ္မစရိယံ စရာမိ။

‘‘မာနော ဟိ တေ ဗြာဟ္မဏ ခါရိဘာရော၊

ကောဓေါ ဓုမော ဘသ္မနိ မောသဝဇ္ဇံ။

ဇိဝှာ သုဇာ ဟဒယံ ဇောတိဌာနံ၊

အတ္တာ သုဒန္တော ပုရိသဿ ဇောတိ။

‘‘ဓမ္မော ရဟဒေါ ဗြာဟ္မဏ သီလတိတ္ထော၊

အနာဝိလော သဗ္ဘိ သတံ ပသတ္ထော။

ယတ္ထ ဟဝေ ဝေဒဂုနော သိနာတာ၊

အနလ္လဂတ္တာဝ [အနလ္လီနဂတ္တာဝ (သီ. ဣ. က.)] တရန္တိ ပါရံ။

‘‘သစ္စံ ဓမ္မော သံယမော ဗြဟ္မစရိယံ၊

မဇ္ဈေ သိတာ ဗြာဟ္မဏ ဗြဟ္မပတ္တိ။

သ တုဇ္ဇုဘူတေသု နမော ကရောဟိ၊

တမဟံ နရံ ဓမ္မသာရီတိ ဗြူမီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုန္ဒရိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီ’’တိ။

၁၀. ဗဟုဓီတရသုတ္တံ

၁၉၆. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု ဝိဟရတိ အညတရသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တဿ ဗြာဟ္မဏဿ စတုဒ္ဒသ ဗလီဗဒ္ဒါ နဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ အထ ခေါ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော တေ ဗလီဗဒ္ဒေ ဂဝေသန္တော ယေန သော ဝနသဏ္ဍော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ ဒိသွာန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –

‘‘န ဟိ နူနိမဿ [နဟနူနိမဿ (သီ. သျာ. ကံ.)] သမဏဿ၊ ဗလီဗဒ္ဒါ စတုဒ္ဒသ။

အဇ္ဇသဋ္ဌိံ န ဒိဿန္တိ၊ တေနာယံ သမဏော သုခီ။

‘‘န ဟိ နူနိမဿ သမဏဿ၊ တိလာခေတ္တသ္မိ ပါပကာ။

ဧကပဏ္ဏာ ဒုပဏ္ဏာ [ဒွိပဏ္ဏာ (သီ. ဣ.)] စ၊ တေနာယံ သမဏော သုခီ။

‘‘န ဟိ နူနိမဿ သမဏဿ၊ တုစ္ဆကောဋ္ဌသ္မိ မူသိကာ။

ဥဿောဠှိကာယ နစ္စန္တိ၊ တေနာယံ သမဏော သုခီ။

‘‘န ဟိ နူနိမဿ သမဏဿ၊ သန္ထာရော သတ္တမာသိကော။

ဥပ္ပါဋကေဟိ သဉ္ဆန္နော၊ တေနာယံ သမဏော သုခီ။

‘‘န ဟိ နူနိမဿ သမဏဿ၊ ဝိဓဝါ သတ္တ ဓီတရော။

ဧကပုတ္တာ ဒုပုတ္တာ [ဒွိပုတ္တာ (သီ. ဣ.)] စ၊ တေနာယံ သမဏော သုခီ။

‘‘န ဟိ နူနိမဿ သမဏဿ၊ ပိင်္ဂလာ တိလကာဟတာ။

သောတ္တံ ပါဒေန ဗောဓေတိ၊ တေနာယံ သမဏော သုခီ။

‘‘န ဟိ နူနိမဿ သမဏဿ၊ ပစ္စူသမှိ ဣဏာယိကာ။

ဒေထ ဒေထာတိ စောဒေန္တိ၊ တေနာယံ သမဏော သုခီ’’တိ။

‘‘န ဟိ မယှံ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗလီဗဒ္ဒါ စတုဒ္ဒသ။

အဇ္ဇသဋ္ဌိံ န ဒိဿန္တိ၊ တေနာဟံ ဗြာဟ္မဏာ သုခီ။

‘‘န ဟိ မယှံ ဗြာဟ္မဏ၊ တိလာခေတ္တသ္မိ ပါပကာ။

ဧကပဏ္ဏာ ဒုပဏ္ဏာ စ၊ တေနာဟံ ဗြာဟ္မဏာ သုခီ။

‘‘န ဟိ မယှံ ဗြာဟ္မဏ၊ တုစ္ဆကောဋ္ဌသ္မိ မူသိကာ။

ဥဿောဠှိကာယ နစ္စန္တိ၊ တေနာဟံ ဗြာဟ္မဏာ သုခီ။

‘‘န ဟိ မယှံ ဗြာဟ္မဏ၊ သန္ထာရော သတ္တမာသိကော။

ဥပ္ပါဋကေဟိ သဉ္ဆန္နော၊ တေနာဟံ ဗြာဟ္မဏာ သုခီ။

‘‘န ဟိ မယှံ ဗြာဟ္မဏ၊ ဝိဓဝါ သတ္တ ဓီတရော။

ဧကပုတ္တာ ဒုပုတ္တာ စ၊ တေနာဟံ ဗြာဟ္မဏာ သုခီ။

‘‘န ဟိ မယှံ ဗြာဟ္မဏ၊ ပိင်္ဂလာ တိလကာဟတာ။

သောတ္တံ ပါဒေန ဗောဓေတိ၊ တေနာဟံ ဗြာဟ္မဏာ သုခီ။

‘‘န ဟိ မယှံ ဗြာဟ္မဏ၊ ပစ္စူသမှိ ဣဏာယိကာ။

ဒေထ ဒေထာတိ စောဒေန္တိ၊ တေနာဟံ ဗြာဟ္မဏာ သုခီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ လဘေယျာဟံ ဘောတော ဂေါတမဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။

အလတ္ထ ခေါ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အရဟတံ အဟောသီတိ။

အရဟန္တဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဓနဉ္ဇာနီ စ အက္ကောသံ၊ အသုရိန္ဒံ ဗိလင်္ဂိကံ။

အဟိံသကံ ဇဋာ စေဝ၊ သုဒ္ဓိကဉ္စေဝ အဂ္ဂိကာ။

သုန္ဒရိကံ ဗဟုဓီတရေန စ တေ ဒသာတိ။

၂. ဥပါသကဝဂ္ဂေါ

၁. ကသိဘာရဒွါဇသုတ္တံ

၁၉၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ မဂဓေသု ဝိဟရတိ ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိံ ဧကနာဠာယံ ဗြာဟ္မဏဂါမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကသိဘာရဒွါဇဿ [ကသိကဘာရဒွါဇဿ (က.)] ဗြာဟ္မဏဿ ပဉ္စမတ္တာနိ နင်္ဂလသတာနိ ပယုတ္တာနိ ဟောန္တိ ဝပ္ပကာလေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ကသိဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ ကမ္မန္တော တေနုပသင်္ကမိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ကသိဘာရဒွါဇဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပရိဝေသနာ ဝတ္တတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ပရိဝေသနာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ကသိဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ပိဏ္ဍာယ ဌိတံ။ ဒိသွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, သမဏ, ကသာမိ စ ဝပါမိ စ, ကသိတွာ စ ဝပိတွာ စ ဘုဉ္ဇာမိ။ တ္ဝမ္ပိ, သမဏ, ကသဿု စ ဝပဿု စ, ကသိတွာ စ ဝပိတွာ စ ဘုဉ္ဇဿူ’’တိ။ ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ကသာမိ စ ဝပါမိ စ, ကသိတွာ စ ဝပိတွာ စ ဘုဉ္ဇာမီ’’တိ။ န ခေါ မယံ ပဿာမ ဘောတော ဂေါတမဿ ယုဂံ ဝါ နင်္ဂလံ ဝါ ဖာလံ ဝါ ပါစနံ ဝါ ဗလီဗဒ္ဒေ ဝါ, အထ စ ပန ဘဝံ ဂေါတမော ဧဝမာဟ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ကသာမိ စ ဝပါမိ စ, ကသိတွာ စ ဝပိတွာ စ ဘုဉ္ဇာမီ’’တိ ။ အထ ခေါ ကသိဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ကဿကော ပဋိဇာနာသိ၊ န စ ပဿာမိ တေ ကသိံ။

ကဿကော ပုစ္ဆိတော ဗြူဟိ၊ ကထံ ဇာနေမု တံ ကသိ’’န္တိ။

‘‘သဒ္ဓါ ဗီဇံ တပေါ ဝုဋ္ဌိ၊ ပညာ မေ ယုဂနင်္ဂလံ။

ဟိရီ ဤသာ မနော ယောတ္တံ၊ သတိ မေ ဖာလပါစနံ။

‘‘ကာယဂုတ္တော ဝစီဂုတ္တော၊ အာဟာရေ ဥဒရေ ယတော။

သစ္စံ ကရောမိ နိဒ္ဒါနံ၊ သောရစ္စံ မေ ပမောစနံ။

‘‘ဝီရိယံ မေ ဓုရဓေါရယှံ၊ ယောဂက္ခေမာဓိဝါဟနံ။

ဂစ္ဆတိ အနိဝတ္တန္တံ၊ ယတ္ထ ဂန္တွာ န သောစတိ။

‘‘ဧဝမေသာ ကသီ ကဋ္ဌာ၊ သာ ဟောတိ အမတပ္ဖလာ။

ဧတံ ကသိံ ကသိတွာန၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ။

‘‘ဘုဉ္ဇတု ဘဝံ ဂေါတမော။ ကဿကော ဘဝံ။ ယဉှိ ဘဝံ ဂေါတမော အမတပ္ဖလမ္ပိ ကသိံ ကသတီ’’တိ [ဘာသတီတိ (က.)]။

‘‘ဂါထာဘိဂီတံ မေ အဘောဇနေယျံ၊

သမ္ပဿတံ ဗြာဟ္မဏ နေသ ဓမ္မော။

ဂါထာဘိဂီတံ ပနုဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ၊

ဓမ္မေ သတိ ဗြာဟ္မဏ ဝုတ္တိရေသာ။

‘‘အညေန စ ကေဝလိနံ မဟေသိံ၊

ခီဏာသဝံ ကုက္ကုစ္စဝူပသန္တံ။

အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌဟဿု၊

ခေတ္တဉှိ တံ ပုညပေက္ခဿ ဟောတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ကသိဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၂. ဥဒယသုတ္တံ

၁၉၈. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဥဒယဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ ဥဒယော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ပတ္တံ ဩဒနေန ပူရေသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဥဒယဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဥဒယော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ပတ္တံ ဩဒနေန ပူရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပကဋ္ဌကောယံ သမဏော ဂေါတမော ပုနပ္ပုနံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ။

‘‘ပုနပ္ပုနဉ္စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဿတိ ဒေဝရာဇာ။

ပုနပ္ပုနံ ခေတ္တံ ကသန္တိ ကဿကာ၊ ပုနပ္ပုနံ ဓညမုပေတိ ရဋ္ဌံ။

‘‘ပုနပ္ပုနံ ယာစကာ ယာစယန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒါနပတီ ဒဒန္တိ။

ပုနပ္ပုနံ ဒါနပတီ ဒဒိတွာ၊ ပုနပ္ပုနံ သဂ္ဂမုပေန္တိ ဌာနံ။

‘‘ပုနပ္ပုနံ ခီရနိကာ ဒုဟန္တိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝစ္ဆော ဥပေတိ မာတရံ။

ပုနပ္ပုနံ ကိလမတိ ဖန္ဒတိ စ၊ ပုနပ္ပုနံ ဂဗ္ဘမုပေတိ မန္ဒော။

‘‘ပုနပ္ပုနံ ဇာယတိ မီယတိ စ၊ ပုနပ္ပုနံ သိဝထိကံ [သီဝထိကံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဟရန္တိ။

မဂ္ဂဉ္စ လဒ္ဓါ အပုနဗ္ဘဝါယ၊ န ပုနပ္ပုနံ ဇာယတိ ဘူရိပညော’’တိ [ပုနပ္ပုနံ ဇာယတိ ဘူရိပညောတိ (သျာ. ကံ. က.)]။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဥဒယော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၃. ဒေဝဟိတသုတ္တံ

၁၉၉. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဝါတေဟာဗာဓိကော ဟောတိ; အာယသ္မာ စ ဥပဝါဏော ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဥပဝါဏံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣင်္ဃ မေ တွံ, ဥပဝါဏ, ဥဏှောဒကံ ဇာနာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဒေဝဟိတဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တုဏှီဘူတော ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဒေဝဟိတော ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ ဥပဝါဏံ တုဏှီဘူတံ ဧကမန္တံ ဌိတံ။ ဒိသွာန အာယသ္မန္တံ ဥပဝါဏံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘တုဏှီဘူတော ဘဝံ တိဋ္ဌံ၊ မုဏ္ဍော သံဃာဋိပါရုတော။

ကိံ ပတ္ထယာနော ကိံ ဧသံ၊ ကိံ နု ယာစိတုမာဂတော’’တိ။

‘‘အရဟံ သုဂတော လောကေ၊ ဝါတေဟာဗာဓိကော မုနိ။

သစေ ဥဏှောဒကံ အတ္ထိ၊ မုနိနော ဒေဟိ ဗြာဟ္မဏ။

‘‘ပူဇိတော ပူဇနေယျာနံ၊ သက္ကရေယျာန သက္ကတော။

အပစိတော အပစေယျာနံ [အပစိနေယျာနံ (သီ. သျာ. ကံ.) ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ]၊ တဿ ဣစ္ဆာမိ ဟာတဝေ’’တိ။

အထ ခေါ ဒေဝဟိတော ဗြာဟ္မဏော ဥဏှောဒကဿ ကာဇံ ပုရိသေန ဂါဟာပေတွာ ဖာဏိတဿ စ ပုဋံ အာယသ္မတော ဥပဝါဏဿ ပါဒါသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဥဏှောဒကေန နှာပေတွာ [နဟာပေတွာ (သီ. ဣ.)] ဥဏှောဒကေန ဖာဏိတံ အာလောလေတွာ ဘဂဝတော ပါဒါသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော အာဗာဓေါ ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။

အထ ခေါ ဒေဝဟိတော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဒေဝဟိတော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ကတ္ထ ဒဇ္ဇာ ဒေယျဓမ္မံ၊ ကတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

ကထံဟိ ယဇမာနဿ၊ ကထံ ဣဇ္ဈတိ ဒက္ခိဏာ’’တိ။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယော ဝေဒီ၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ အဘိညာဝေါသိတော မုနိ။

‘‘ဧတ္ထ ဒဇ္ဇာ ဒေယျဓမ္မံ၊ ဧတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

ဧဝဉှိ ယဇမာနဿ၊ ဧဝံ ဣဇ္ဈတိ ဒက္ခိဏာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒေဝဟိတော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၄. မဟာသာလသုတ္တံ

၂၀၀. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ အထ ခေါ အညတရော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော လူခေါ လူခပါဝုရဏော [လူခပါပုရဏော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိန္နု တွံ, ဗြာဟ္မဏ, လူခေါ လူခပါဝုရဏော’’တိ? ‘‘ဣဓ မေ, ဘော ဂေါတမ, စတ္တာရော ပုတ္တာ။ တေ မံ ဒါရေဟိ သံပုစ္ဆ ဃရာ နိက္ခာမေန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမာ ဂါထာယော ပရိယာပုဏိတွာ သဘာယံ မဟာဇနကာယေ သန္နိပတိတေ ပုတ္တေသု စ သန္နိသိန္နေသု ဘာသဿု –

‘‘ယေဟိ ဇာတေဟိ နန္ဒိဿံ၊ ယေသဉ္စ ဘဝမိစ္ဆိသံ။

တေ မံ ဒါရေဟိ သံပုစ္ဆ၊ သာဝ ဝါရေန္တိ သူကရံ။

‘‘အသန္တာ ကိရ မံ ဇမ္မာ၊ တာတ တာတာတိ ဘာသရေ။

ရက္ခသာ ပုတ္တရူပေန၊ တေ ဇဟန္တိ ဝယောဂတံ။

‘‘အဿောဝ ဇိဏ္ဏော နိဗ္ဘောဂေါ၊ ခါဒနာ အပနီယတိ။

ဗာလကာနံ ပိတာ ထေရော၊ ပရာဂါရေသု ဘိက္ခတိ။

‘‘ဒဏ္ဍောဝ ကိရ မေ သေယျော၊ ယဉ္စေ ပုတ္တာ အနဿဝါ။

စဏ္ဍမ္ပိ ဂေါဏံ ဝါရေတိ၊ အထော စဏ္ဍမ္ပိ ကုက္ကုရံ။

‘‘အန္ဓကာရေ ပုရေ ဟောတိ၊ ဂမ္ဘီရေ ဂါဓမေဓတိ။

ဒဏ္ဍဿ အာနုဘာဝေန၊ ခလိတွာ ပတိတိဋ္ဌတီ’’တိ။

အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမာ ဂါထာယော ပရိယာပုဏိတွာ သဘာယံ မဟာဇနကာယေ သန္နိပတိတေ ပုတ္တေသု စ သန္နိသိန္နေသု အဘာသိ –

‘‘ယေဟိ ဇာတေဟိ နန္ဒိဿံ၊ ယေသဉ္စ ဘဝမိစ္ဆိသံ။

တေ မံ ဒါရေဟိ သံပုစ္ဆ၊ သာဝ ဝါရေန္တိ သူကရံ။

‘‘အသန္တာ ကိရ မံ ဇမ္မာ၊ တာတ တာတာတိ ဘာသရေ။

ရက္ခသာ ပုတ္တရူပေန၊ တေ ဇဟန္တိ ဝယောဂတံ။

‘‘အဿောဝ ဇိဏ္ဏော နိဗ္ဘောဂေါ၊ ခါဒနာ အပနီယတိ။

ဗာလကာနံ ပိတာ ထေရော၊ ပရာဂါရေသု ဘိက္ခတိ။

‘‘ဒဏ္ဍောဝ ကိရ မေ သေယျော၊ ယဉ္စေ ပုတ္တာ အနဿဝါ။

စဏ္ဍမ္ပိ ဂေါဏံ ဝါရေတိ၊ အထော စဏ္ဍမ္ပိ ကုက္ကုရံ။

‘‘အန္ဓကာရေ ပုရေ ဟောတိ၊ ဂမ္ဘီရေ ဂါဓမေဓတိ။

ဒဏ္ဍဿ အာနုဘာဝေန၊ ခလိတွာ ပတိတိဋ္ဌတီ’’တိ။

အထ ခေါ နံ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလံ ပုတ္တာ ဃရံ နေတွာ နှာပေတွာ ပစ္စေကံ ဒုဿယုဂေန အစ္ဆာဒေသုံ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော ဧကံ ဒုဿယုဂံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ နာမ အာစရိယဿ အာစရိယဓနံ ပရိယေသာမ။ ပဋိဂ္ဂဏှတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော အာစရိယဓန’’န္တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၅. မာနတ္ထဒ္ဓသုတ္တံ

၂၀၁. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မာနတ္ထဒ္ဓေါ နာမ ဗြာဟ္မဏော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ။ သော နေဝ မာတရံ အဘိဝါဒေတိ, န ပိတရံ အဘိဝါဒေတိ, န အာစရိယံ အဘိဝါဒေတိ, န ဇေဋ္ဌဘာတရံ အဘိဝါဒေတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ အထ ခေါ မာနတ္ထဒ္ဓဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ သမဏော ဂေါတမော မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ယံနူနာဟံ ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမေယျံ။ သစေ မံ သမဏော ဂေါတမော အာလပိဿတိ, အဟမ္ပိ တံ အာလပိဿာမိ။ နော စေ မံ သမဏော ဂေါတမော အာလပိဿတိ, အဟမ္ပိ နာလပိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တုဏှီဘူတော ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ နာလပိ။ အထ ခေါ မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဗြာဟ္မဏော – ‘နာယံ သမဏော ဂေါတမော ကိဉ္စိ ဇာနာတီ’တိ တတောဝ ပုန နိဝတ္တိတုကာမော အဟောသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ မာနတ္ထဒ္ဓဿ ဗြာဟ္မဏဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ မာနတ္ထဒ္ဓံ ဗြာဟ္မဏံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘န မာနံ ဗြာဟ္မဏ သာဓု၊ အတ္ထိကဿီဓ ဗြာဟ္မဏ။

ယေန အတ္ထေန အာဂစ္ဆိ၊ တမေဝမနုဗြူဟယေ’’တိ။

အထ ခေါ မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဗြာဟ္မဏော – ‘‘စိတ္တံ မေ သမဏော ဂေါတမော ဇာနာတီ’’တိ တတ္ထေဝ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝတော ပါဒါနိ မုခေန စ ပရိစုမ္ဗတိ ပါဏီဟိ စ ပရိသမ္ဗာဟတိ, နာမဉ္စ သာဝေတိ – ‘‘မာနတ္ထဒ္ဓါဟံ, ဘော ဂေါတမ, မာနတ္ထဒ္ဓါဟံ, ဘော ဂေါတမာ’’တိ။ အထ ခေါ သာ ပရိသာ အဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ [အဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.), အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ (က.)] အဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! အယဉှိ မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဗြာဟ္မဏော နေဝ မာတရံ အဘိဝါဒေတိ, န ပိတရံ အဘိဝါဒေတိ, န အာစရိယံ အဘိဝါဒေတိ, န ဇေဋ္ဌဘာတရံ အဘိဝါဒေတိ; အထ စ ပန သမဏေ ဂေါတမေ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောတီ’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ မာနတ္ထဒ္ဓံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဗြာဟ္မဏ , ဥဋ္ဌေဟိ, သကေ အာသနေ နိသီဒ။ ယတော တေ မယိ စိတ္တံ ပသန္န’’န္တိ။ အထ ခေါ မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဗြာဟ္မဏော သကေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ကေသု န မာနံ ကယိရာထ၊ ကေသု စဿ သဂါရဝေါ။

ကျဿ အပစိတာ အဿု၊ ကျဿု သာဓု သုပူဇိတာ’’တိ။

‘‘မာတရိ ပိတရိ စာပိ၊ အထော ဇေဋ္ဌမှိ ဘာတရိ။

အာစရိယေ စတုတ္ထမှိ၊

တေသု န မာနံ ကယိရာထ။

တေသု အဿ သဂါရဝေါ၊

တ္ယဿ အပစိတာ အဿု။

တ္ယဿု သာဓု သုပူဇိတာ။

‘‘အရဟန္တေ သီတီဘူတေ၊ ကတကိစ္စေ အနာသဝေ။

နိဟစ္စ မာနံ အထဒ္ဓေါ၊ တေ နမဿေ အနုတ္တရေ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၆. ပစ္စနီကသုတ္တံ

၂၀၂. သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ပစ္စနီကသာတော နာမ ဗြာဟ္မဏော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ။ အထ ခေါ ပစ္စနီကသာတဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမေယျံ။ ယံ ယဒေဝ သမဏော ဂေါတမော ဘာသိဿတိ တံ တဒေဝဿာဟံ [တဒေဝ သာဟံ (က.)] ပစ္စနီကာဿ’’န္တိ [ပစ္စနီကဿန္တိ (ဣ.), ပစ္စနီကသာတန္တိ (က.)]။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမတိ။ အထ ခေါ ပစ္စနီကသာတော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ စင်္ကမန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဘဏ သမဏဓမ္မ’န္တိ။

‘‘န ပစ္စနီကသာတေန၊ သုဝိဇာနံ သုဘာသိတံ။

ဥပက္ကိလိဋ္ဌစိတ္တေန၊ သာရမ္ဘဗဟုလေန စ။

‘‘ယော စ ဝိနေယျ သာရမ္ဘံ၊ အပ္ပသာဒဉ္စ စေတသော။

အာဃာတံ ပဋိနိဿဇ္ဇ၊ သ ဝေ [သစေ (သျာ. ကံ. က.)] ဇညာ သုဘာသိတ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပစ္စနီကသာတော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၇. နဝကမ္မိကသုတ္တံ

၂၀၃. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု ဝိဟရတိ အညတရသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန နဝကမ္မိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ကမ္မန္တံ ကာရာပေတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ နဝကမ္မိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ အညတရသ္မိံ သာလရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ ဒိသွာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခေါ ဣမသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ကမ္မန္တံ ကာရာပေန္တော ရမာမိ။ အယံ သမဏော ဂေါတမော ကိံ ကာရာပေန္တော ရမတီ’’တိ? အထ ခေါ နဝကမ္မိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ကေ နု ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ၊ ဘိက္ခု သာလဝနေ တဝ။

ယဒေကကော အရညသ္မိံ၊ ရတိံ ဝိန္ဒတိ ဂေါတမော’’တိ။

‘‘န မေ ဝနသ္မိံ ကရဏီယမတ္ထိ၊

ဥစ္ဆိန္နမူလံ မေ ဝနံ ဝိသူကံ။

သွာဟံ ဝနေ နိဗ္ဗနထော ဝိသလ္လော၊

ဧကော ရမေ အရတိံ ဝိပ္ပဟာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, နဝကမ္မိကဘာရဒွါဇော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၈. ကဋ္ဌဟာရသုတ္တံ

၂၀၄. ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု ဝိဟရတိ အညတရသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တဿ ဗြာဟ္မဏဿ သမ္ဗဟုလာ အန္တေဝါသိကာ ကဋ္ဌဟာရကာ မာဏဝကာ ယေန ဝနသဏ္ဍော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အဒ္ဒသံသု ဘဂဝန္တံ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ ဒိသွာန ယေန ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ယဂ္ဃေ, ဘဝံ ဇာနေယျာသိ! အသုကသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ သမဏော နိသိန္နော ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ’’။ အထ ခေါ ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော တေဟိ မာဏဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန သော ဝနသဏ္ဍော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝန္တံ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ ဒိသွာန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ဂမ္ဘီရရူပေ ဗဟုဘေရဝေ ဝနေ၊

သုညံ အရညံ ဝိဇနံ ဝိဂါဟိယ။

အနိဉ္ဇမာနေန ဌိတေန ဝဂ္ဂုနာ၊

သုစာရုရူပံ ဝတ ဘိက္ခု ဈာယသိ။

‘‘န ယတ္ထ ဂီတံ နပိ ယတ္ထ ဝါဒိတံ၊

ဧကော အရညေ ဝနဝဿိတော မုနိ။

အစ္ဆေရရူပံ ပဋိဘာတိ မံ ဣဒံ၊

ယဒေကကော ဣတိမနော ဝနေ ဝသေ။

‘‘မညာမဟံ လောကာဓိပတိသဟဗျတံ၊

အာကင်္ခမာနော တိဒိဝံ အနုတ္တရံ။

ကသ္မာ ဘဝံ ဝိဇနမရညမဿိတော၊

တပေါ ဣဓ ကုဗ္ဗသိ ဗြဟ္မပတ္တိယာ’’တိ။

‘‘ယာ ကာစိ ကင်္ခါ အဘိနန္ဒနာ ဝါ၊

အနေကဓါတူသု ပုထူ သဒါသိတာ။

အညာဏမူလပ္ပဘဝါ ပဇပ္ပိတာ၊

သဗ္ဗာ မယာ ဗျန္တိကတာ သမူလိကာ။

‘‘သွာဟံ အကင္ခော အသိတော အနူပယော၊

သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ဝိသုဒ္ဓဒဿနော။

ပပ္ပုယျ သမ္ဗောဓိမနုတ္တရံ သိဝံ၊

ဈာယာမဟံ ဗြဟ္မ ရဟော ဝိသာရဒေါ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၉. မာတုပေါသကသုတ္တံ

၂၀၅. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ မာတုပေါသကော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မာတုပေါသကော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟဉှိ, ဘော ဂေါတမ, ဓမ္မေန ဘိက္ခံ ပရိယေသာမိ, ဓမ္မေန ဘိက္ခံ ပရိယေသိတွာ မာတာပိတရော ပေါသေမိ။ ကစ္စာဟံ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝံကာရီ ကိစ္စကာရီ ဟောမီ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝံကာရီ ကိစ္စကာရီ ဟောသိ။ ယော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မေန ဘိက္ခံ ပရိယေသတိ, ဓမ္မေန ဘိက္ခံ ပရိယေသိတွာ မာတာပိတရော ပေါသေတိ, ဗဟုံ သော ပုညံ ပသဝတီ’’တိ။

‘‘ယော မာတရံ ပိတရံ ဝါ၊ မစ္စော ဓမ္မေန ပေါသတိ။

တာယ နံ ပါရိစရိယာယ၊ မာတာပိတူသု ပဏ္ဍိတာ။

ဣဓေဝ နံ ပသံသန္တိ၊ ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, မာတုပေါသကော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၁၀. ဘိက္ခကသုတ္တံ

၂၀၆. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ အထ ခေါ ဘိက္ခကော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဘိက္ခကော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဘိက္ခကော, ဘဝမ္ပိ ဘိက္ခကော, ဣဓ နော ကိံ နာနာကရဏ’’န္တိ?

‘‘န တေန ဘိက္ခကော ဟောတိ၊ ယာဝတာ ဘိက္ခတေ ပရေ။

ဝိဿံ ဓမ္မံ သမာဒါယ၊ ဘိက္ခု ဟောတိ န တာဝတာ။

‘‘ယောဓ ပုညဉ္စ ပါပဉ္စ၊ ဗာဟိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ။

သင်္ခါယ လောကေ စရတိ၊ သ ဝေ ဘိက္ခူတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခကော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၁၁. သင်္ဂါရဝသုတ္တံ

၂၀၇. သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သင်္ဂါရဝေါ နာမ ဗြာဟ္မဏော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ ဥဒကသုဒ္ဓိကော, ဥဒကေန ပရိသုဒ္ဓိံ ပစ္စေတိ, သာယံ ပါတံ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, သင်္ဂါရဝေါ နာမ ဗြာဟ္မဏော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ ဥဒကသုဒ္ဓိကော , ဥဒကေန သုဒ္ဓိံ ပစ္စေတိ, သာယံ ပါတံ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယေန သင်္ဂါရဝဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သင်္ဂါရဝဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ သင်္ဂါရဝံ ဗြာဟ္မဏံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒကသုဒ္ဓိကော, ဥဒကေန သုဒ္ဓိံ ပစ္စေသိ, သာယံ ပါတံ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, ဗြာဟ္မဏ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဥဒကသုဒ္ဓိကော, ဥဒကသုဒ္ဓိံ ပစ္စေသိ, သာယံ ပါတံ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘ဣဓ မေ, ဘော ဂေါတမ [ဣဓ မေ ဘော ဂေါတမ အဟံ (ဣ. က.)], ယံ ဒိဝါ ပါပကမ္မံ ကတံ ဟောတိ, တံ သာယံ နှာနေန [နဟာနေန (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပဝါဟေမိ, ယံ ရတ္တိံ ပါပကမ္မံ ကတံ ဟောတိ တံ ပါတံ နှာနေန ပဝါဟေမိ။ ဣမံ ခွါဟံ, ဘော ဂေါတမ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဥဒကသုဒ္ဓိကော, ဥဒကေန သုဒ္ဓိံ ပစ္စေမိ, သာယံ ပါတံ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရာမီ’’တိ။

‘‘ဓမ္မော ရဟဒေါ ဗြာဟ္မဏ သီလတိတ္ထော၊

အနာဝိလော သဗ္ဘိ သတံ ပသတ္ထော။

ယတ္ထ ဟဝေ ဝေဒဂုနော သိနာတာ၊

အနလ္လဂတ္တာဝ [အနလ္လီနဂတ္တာဝ (က.)] တရန္တိ ပါရ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, သင်္ဂါရဝေါ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၁၂. ခေါမဒုဿသုတ္တံ

၂၀၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ခေါမဒုဿံ နာမံ သက္ယာနံ နိဂမော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ခေါမဒုဿံ နိဂမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ခေါမဒုဿကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ သဘာယံ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန, ဒေဝေါ စ ဧကမေကံ ဖုသာယတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန သာ သဘာ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါမဒုဿကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကေ စ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ, ကေ စ သဘာဓမ္မံ ဇာနိဿန္တီ’’တိ? အထ ခေါ ဘဂဝါ ခေါမဒုဿကေ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘နေသာ သဘာ ယတ္ထ န သန္တိ သန္တော၊

သန္တော န တေ ယေ န ဝဒန္တိ ဓမ္မံ။

ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊

ဓမ္မံ ဝဒန္တာ စ ဘဝန္တိ သန္တော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ခေါမဒုဿကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ; သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ, ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတေ သရဏံ ဂတေ’’တိ။

ဥပါသကဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကသိ ဥဒယော ဒေဝဟိတော၊ အညတရမဟာသာလံ။

မာနထဒ္ဓံ ပစ္စနီကံ၊ နဝကမ္မိကကဋ္ဌဟာရံ။

မာတုပေါသကံ ဘိက္ခကော၊ သင်္ဂါရဝေါ စ ခေါမဒုဿေန ဒွါဒသာတိ။

ဗြာဟ္မဏသံယုတ္တံ သမတ္တံ။