သုညတဝဂ္ဂေါ

၃. သုညတဝဂ္ဂေါ

၁. စူဠသုညတသုတ္တံ

၁၇၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧကမိဒံ, ဘန္တေ, သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ နဂရကံ နာမ သက္ယာနံ နိဂမော။ တတ္ထ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘သုညတာဝိဟာရေနာဟံ, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ။ ကစ္စိ မေတံ, ဘန္တေ, သုဿုတံ သုဂ္ဂဟိတံ သုမနသိကတံ သူပဓါရိတ’’န္တိ? ‘‘တဂ္ဃ တေ ဧတံ, အာနန္ဒ, သုဿုတံ သုဂ္ဂဟိတံ သုမနသိကတံ သူပဓါရိတံ။ ပုဗ္ဗေပါဟံ [ပုဗ္ဗေစာဟံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], အာနန္ဒ, ဧတရဟိပိ [ဧတရဟိ စ (သဗ္ဗတ္ထ)] သုညတာဝိဟာရေန ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, အယံ မိဂါရမာတုပါသာဒေါ သုညော ဟတ္ထိဂဝဿဝဠဝေန, သုညော ဇာတရူပရဇတေန, သုညော ဣတ္ထိပုရိသသန္နိပါတေန အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ဘိက္ခုသသံဃံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တံ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတွာ ဂါမသညံ, အမနသိကရိတွာ မနုဿသညံ, အရညသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ ။ တဿ အရညသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အဿု ဒရထာ ဂါမသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ မနုဿသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝါယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – အရညသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ဂါမသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ မနုဿသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – အရညသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉှိ ခေါ တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပဿတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’’’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိဿ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓါ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။

၁၇၇. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတွာ မနုဿသညံ, အမနသိကရိတွာ အရညသညံ, ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တဿ ပထဝီသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, အာသဘစမ္မံ သင္ကုသတေန သုဝိဟတံ ဝိဂတဝလိကံ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ယံ ဣမိဿာ ပထဝိယာ ဥက္ကူလဝိက္ကူလံ နဒီဝိဒုဂ္ဂံ ခါဏုကဏ္ဋကဋ္ဌာနံ ပဗ္ဗတဝိသမံ တံ သဗ္ဗံ [သဗ္ဗံ (က.)] အမနသိကရိတွာ ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တဿ ပထဝီသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အဿု ဒရထာ မနုဿသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ အရညသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝါယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ မနုဿသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အရညသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉှိ ခေါ တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပဿတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိဿ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓါ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။

၁၇၈. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတွာ အရညသညံ, အမနသိကရိတွာ ပထဝီသညံ, အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တဿ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အဿု ဒရထာ အရညသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝါယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အရညသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ပထဝီသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉှိ ခေါ တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပဿတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိဿ ဧသာ, အာနန္ဒ , ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓါ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။

၁၇၉. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတွာ ပထဝီသညံ, အမနသိကရိတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တဿ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အဿု ဒရထာ ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝါယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ပထဝီသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉှိ ခေါ တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပဿတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိဿ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓါ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။

၁၈၀. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ, အမနသိကရိတွာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ, အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တဿ အာကိဉ္စညာယတနသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အဿု ဒရထာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝါယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉှိ ခေါ တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပဿတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိဿ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓါ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။

၁၈၁. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ ဘိက္ခု အမနသိကရိတွာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ, အမနသိကရိတွာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ, နေဝသညာနာသညာယတနသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တဿ နေဝသညာနာသညာယတနသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အဿု ဒရထာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝါယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – နေဝသညာနာသညာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အာကိဉ္စညာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – နေဝသညာနာသညာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ ။ ဣတိ ယဉှိ ခေါ တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပဿတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိဿ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓါ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။

၁၈၂. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတွာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ, အမနသိကရိတွာ နေဝသညာနာသညာယတနသညံ, အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တဿ အနိမိတ္တေ စေတောသမာဓိမှိ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အဿု ဒရထာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ နေဝသညာနာသညာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝါယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ သဠာယတနိကံ ဇီဝိတပစ္စယာ’တိ ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အာကိဉ္စညာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ နေဝသညာနာသညာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ သဠာယတနိကံ ဇီဝိတပစ္စယာ’တိ။ ဣတိ ယဉှိ ခေါ တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပဿတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိဿ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓါ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။

၁၈၃. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတွာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ, အမနသိကရိတွာ နေဝသညာနာသညာယတနသညံ, အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တဿ အနိမိတ္တေ စေတောသမာဓိမှိ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ အနိမိတ္တော စေတောသမာဓိ အဘိသင်္ခတော အဘိသဉ္စေတယိတော’။ ‘ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အဿု ဒရထာ ကာမာသဝံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ ဘဝါသဝံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အဿု ဒရထာ အဝိဇ္ဇာသဝံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝါယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ သဠာယတနိကံ ဇီဝိတပစ္စယာ’တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ကာမာသဝေနာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ဘဝါသဝေနာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အဝိဇ္ဇာသဝေနာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ သဠာယတနိကံ ဇီဝိတပစ္စယာ’တိ။ ဣတိ ယဉှိ ခေါ တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပဿတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိဿ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓါ ပရမာနုတ္တရာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။

၁၈၄. ‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံသု, သဗ္ဗေ တေ ဣမံယေဝ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံသု။ ယေပိ [ယေ (သီ. ဣ.)] ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမံယေဝ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿန္တိ။ ယေပိ [ယေ (သီ. ဣ.)] ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမံယေဝ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ တသ္မာတိဟ, အာနန္ဒ, ‘ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿာမာ’တိ [ဝိဟရိဿာမီတိ (ဣ. က.)] – ဧဝဉှိ ဝေါ [တေ (က.)], အာနန္ဒ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

စူဠသုညတသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂. မဟာသုညတသုတ္တံ

၁၈၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ကာဠခေမကဿ သက္ကဿ ဝိဟာရော တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကာဠခေမကဿ သက္ကဿ ဝိဟာရေ သမ္ဗဟုလာနိ သေနာသနာနိ ပညတ္တာနိ ဟောန္တိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ ကာဠခေမကဿ သက္ကဿ ဝိဟာရေ သမ္ဗဟုလာနိ သေနာသနာနိ ပညတ္တာနိ။ ဒိသွာန ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမ္ဗဟုလာနိ ခေါ ကာဠခေမကဿ သက္ကဿ ဝိဟာရေ သေနာသနာနိ ပညတ္တာနိ။ သမ္ဗဟုလာ နု ခေါ ဣဓ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တီ’’တိ။

၁၈၆. တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဃဋာယ သက္ကဿ ဝိဟာရေ စီဝရကမ္မံ ကရောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဃဋာယ သက္ကဿ ဝိဟာရော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘သမ္ဗဟုလာနိ ခေါ, အာနန္ဒ, ကာဠခေမကဿ သက္ကဿ ဝိဟာရေ သေနာသနာနိ ပညတ္တာနိ။ သမ္ဗဟုလာ နု ခေါ ဧတ္ထ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တီ’’တိ? ‘‘သမ္ဗဟုလာနိ, ဘန္တေ, ကာဠခေမကဿ သက္ကဿ ဝိဟာရေ သေနာသနာနိ ပညတ္တာနိ။ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဧတ္ထ ဝိဟရန္တိ။ စီဝရကာရသမယော နော, ဘန္တေ, ဝတ္တတီ’’တိ။

‘‘န ခေါ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု သောဘတိ သင်္ဂဏိကာရာမော သင်္ဂဏိကရတော သင်္ဂဏိကာရာမတံ အနုယုတ္တော ဂဏာရာမော ဂဏရတော ဂဏသမ္မုဒိတော။ သော ဝတာနန္ဒ, ဘိက္ခု သင်္ဂဏိကာရာမော သင်္ဂဏိကရတော သင်္ဂဏိကာရာမတံ အနုယုတ္တော ဂဏာရာမော ဂဏရတော ဂဏသမ္မုဒိတော ယံ တံ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓိသုခံ [သမ္ဗောဓသုခံ (သီ. ဣ.), သမ္ဗောဓသုခံ စိတ္တေကဂ္ဂတာသုခံ (က.) ဥပရိ အရဏဝိဘင်္ဂသုတ္တေ ပန သမ္ဗောဓိသုခန္တ္ဝေဝ ဒိဿတိ] တဿ သုခဿ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယော စ ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရတိ တဿေတံ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ ယံ တံ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓိသုခံ တဿ သုခဿ နိကာမလာဘီ ဘဝိဿတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘သော ဝတာနန္ဒ, ဘိက္ခု သင်္ဂဏိကာရာမော သင်္ဂဏိကရတော သင်္ဂဏိကာရာမတံ အနုယုတ္တော ဂဏာရာမော ဂဏရတော ဂဏသမ္မုဒိတော သာမာယိကံ ဝါ ကန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿတိ အသာမာယိကံ ဝါ အကုပ္ပန္တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယော စ ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရတိ တဿေတံ ဘိက္ခုနော ပါဋိကင်္ခံ သာမာယိကံ ဝါ ကန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿတိ အသာမာယိကံ ဝါ အကုပ္ပန္တိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘နာဟံ, အာနန္ဒ, ဧကံ ရူပမ္ပိ [ဧကရူပမ္ပိ (သီ.)] သမနုပဿာမိ ယတ္ထ ရတ္တဿ ယထာဘိရတဿ ရူပဿ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿူပါယာသာ။

၁၈၇. ‘‘အယံ ခေါ ပနာနန္ဒ, ဝိဟာရော တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ယဒိဒံ – သဗ္ဗနိမိတ္တာနံ အမနသိကာရာ အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ [ဝိဟရတံ (က. သီ.), ဝိဟရတိ (သျာ. ကံ. က.)]။ တတြ စေ, အာနန္ဒ, တထာဂတံ ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရန္တံ ဘဝန္တိ [ဘဂဝန္တံ (သီ. သျာ. ကံ. က.)] ဥပသင်္ကမိတာရော ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ရာဇာနော ရာဇမဟာမတ္တာ တိတ္ထိယာ တိတ္ထိယသာဝကာ။ တတြာနန္ဒ, တထာဂတော ဝိဝေကနိန္နေနေဝ စိတ္တေန ဝိဝေကပေါဏေန ဝိဝေကပဗ္ဘာရေန ဝူပကဋ္ဌေန နေက္ခမ္မာဘိရတေန ဗျန္တီဘူတေန သဗ္ဗသော အာသဝဋ္ဌာနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ အညဒတ္ထု ဥယျောဇနိကပဋိသံယုတ္တံယေဝ ကထံ ကတ္တာ ဟောတိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဘိက္ခု စေပိ အာကင်္ခေယျ – ‘အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ, တေနာနန္ဒ, ဘိက္ခုနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေတဗ္ဗံ သန္နိသာဒေတဗ္ဗံ ဧကောဒိ ကာတဗ္ဗံ သမာဒဟာတဗ္ဗံ။

၁၈၈. ‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ, ဘိက္ခု အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေတိ သန္နိသာဒေတိ ဧကောဒိံ ကရောတိ [ဧကောဒိကရောတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သမာဒဟတိ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေတိ သန္နိသာဒေတိ ဧကောဒိံ ကရောတိ သမာဒဟတိ။ သော အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ မနသိကရောတော သုညတာယ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတိ ။ ဧဝံ သန္တမေတံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ ခေါ မေ မနသိကရောတော အဇ္ဈတ္တံ သုညတာယ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ သော ဗဟိဒ္ဓါ သုညတံ မနသိ ကရောတိ။ပေ.။ သော အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ သုညတံ မနသိ ကရောတိ ။ပေ.။ သော အာနေဉ္ဇံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ အာနေဉ္ဇံ မနသိကရောတော အာနေဉ္ဇာယ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတိ။ ဧဝံ သန္တမေတံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အာနေဉ္ဇံ ခေါ မေ မနသိကရောတော အာနေဉ္ဇာယ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။

‘‘တေနာနန္ဒ, ဘိက္ခုနာ တသ္မိံယေဝ ပုရိမသ္မိံ သမာဓိနိမိတ္တေ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေတဗ္ဗံ သန္နိသာဒေတဗ္ဗံ ဧကောဒိ ကာတဗ္ဗံ သမာဒဟာတဗ္ဗံ။ သော အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ မနသိကရောတော အဇ္ဈတ္တံ သုညတာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ။ ဧဝံ သန္တမေတံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အဇ္ဈတ္တံ သုညတံ ခေါ မေ မနသိကရောတော အဇ္ဈတ္တံ သုညတာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ သော ဗဟိဒ္ဓါ သုညတံ မနသိ ကရောတိ။ပေ.။ သော အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ သုညတံ မနသိ ကရောတိ။ပေ.။ သော အာနေဉ္ဇံ မနသိ ကရောတိ။ တဿ အာနေဉ္ဇံ မနသိကရောတော အာနေဉ္ဇာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ။ ဧဝံ သန္တမေတံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အာနေဉ္ဇံ ခေါ မေ မနသိကရောတော အာနေဉ္ဇာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။

၁၈၉. ‘‘တဿ စေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရတော စင်္ကမာယ စိတ္တံ နမတိ, သော စင်္ကမတိ – ‘ဧဝံ မံ စင်္ကမန္တံ နာဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝိဿန္တီ’တိ ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ တဿ စေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရတော ဌာနာယ စိတ္တံ နမတိ, သော တိဋ္ဌတိ – ‘ဧဝံ မံ ဌိတံ နာဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝိဿန္တီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ တဿ စေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရတော နိသဇ္ဇာယ စိတ္တံ နမတိ, သော နိသီဒတိ – ‘ဧဝံ မံ နိသိန္နံ နာဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝိဿန္တီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ တဿ စေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရတော သယနာယ စိတ္တံ နမတိ , သော သယတိ – ‘ဧဝံ မံ သယန္တံ နာဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝိဿန္တီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။

‘‘တဿ စေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရတော ကထာယ [ဘဿာယ (သီ.), ဘာသာယ (သျာ. ကံ. ဣ.)] စိတ္တံ နမတိ, သော – ‘ယာယံ ကထာ ဟီနာ ဂမ္မာ ပေါထုဇ္ဇနိကာ အနရိယာ အနတ္ထသံဟိတာ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထာ စောရကထာ မဟာမတ္တကထာ သေနာကထာ ဘယကထာ ယုဒ္ဓကထာ အန္နကထာ ပါနကထာ ဝတ္ထကထာ သယနကထာ မာလာကထာ ဂန္ဓကထာ ဉာတိကထာ ယာနကထာ ဂါမကထာ နိဂမကထာ နဂရကထာ ဇနပဒကထာ ဣတ္ထိကထာ သုရာကထာ ဝိသိခါကထာ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထာ ပုဗ္ဗပေတကထာ နာနတ္တကထာ လောကက္ခာယိကာ သမုဒ္ဒက္ခာယိကာ ဣတိဘဝါဘဝကထာ ဣတိ ဝါ ဣတိ – ဧဝရူပိံ ကထံ န ကထေဿာမီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ ယာ စ ခေါ အယံ, အာနန္ဒ, ကထာ အဘိသလ္လေခိကာ စေတောဝိနီဝရဏသပ္ပါယာ [စေတောဝိစာရဏသပ္ပါယာ (သီ. သျာ. ကံ.), စေတောဝိဝရဏသပ္ပါယာ (ဣ.)] ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, သေယျထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထာ သန္တုဋ္ဌိကထာ ပဝိဝေကကထာ အသံသဂ္ဂကထာ ဝီရိယာရမ္ဘကထာ သီလကထာ သမာဓိကထာ ပညာကထာ ဝိမုတ္တိကထာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာ ဣတိ – ‘ဧဝရူပိံ ကထံ ကထေဿာမီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။

‘‘တဿ စေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခုနော ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရတော ဝိတက္ကာယ စိတ္တံ နမတိ, သော – ‘ယေ တေ ဝိတက္ကာ ဟီနာ ဂမ္မာ ပေါထုဇ္ဇနိကာ အနရိယာ အနတ္ထသံဟိတာ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ, သေယျထိဒံ – ကာမဝိတက္ကော ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဣတိ ဧဝရူပေ ဝိတက္ကေ [ဧဝရူပေန ဝိတက္ကေန (သီ. သျာ. ကံ. က.)] န ဝိတက္ကေဿာမီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ ယေ စ ခေါ ဣမေ, အာနန္ဒ, ဝိတက္ကာ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျန္တိ တက္ကရဿ သမ္မာဒုက္ခက္ခယာယ, သေယျထိဒံ – နေက္ခမ္မဝိတက္ကော အဗျာပါဒဝိတက္ကော အဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဣတိ – ‘ဧဝရူပေ ဝိတက္ကေ [ဧဝရူပေန ဝိတက္ကေန (က.)] ဝိတက္ကေဿာမီ’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။

၁၉၀. ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, အာနန္ဒ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ။ ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခေါ, အာနန္ဒ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ယတ္ထ ဘိက္ခုနာ အဘိက္ခဏံ သကံ စိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အတ္ထိ နု ခေါ မေ ဣမေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု အညတရသ္မိံ ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ အာယတနေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေတသော သမုဒါစာရော’တိ? သစေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အတ္ထိ ခေါ မေ ဣမေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု အညတရသ္မိံ ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ အာယတနေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေတသော သမုဒါစာရော’တိ, ဧဝံ သန္တမေတံ [ဧဝံ သန္တံ (အဋ္ဌ.)], အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယော ခေါ ဣမေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒရာဂေါ သော မေ နပ္ပဟီနော’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ သစေ ပနာနန္ဒ, ဘိက္ခု ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘နတ္ထိ ခေါ မေ ဣမေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု အညတရသ္မိံ ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ အာယတနေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေတသော သမုဒါစာရော’တိ, ဧဝံ သန္တမေတံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယော ခေါ ဣမေသု ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒရာဂေါ သော မေ ပဟီနော’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။

၁၉၁. ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, အာနန္ဒ, ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ယတ္ထ ဘိက္ခုနာ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿိနာ ဝိဟာတဗ္ဗံ – ‘ဣတိ ရူပံ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝေဒနာ။ ဣတိ သညာ။ ဣတိ သင်္ခါရာ။ ဣတိ ဝိညာဏံ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော’တိ။ တဿ ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿိနော ဝိဟရတော ယော ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု အသ္မိမာနော သော ပဟီယတိ။ ဧဝံ သန္တမေတံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယော ခေါ ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု အသ္မိမာနော သော မေ ပဟီနော’တိ။ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။ ဣမေ ခေါ တေ, အာနန္ဒ, ဓမ္မာ ဧကန္တကုသလာ ကုသလာယာတိကာ [ဓမ္မာ ဧကန္တကုသလာယတိကာ (သဗ္ဗတ္ထ) အဋ္ဌကထာဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] အရိယာ လောကုတ္တရာ အနဝက္ကန္တာ ပါပိမတာ။ တံ ကိံ မညသိ, အာနန္ဒ, ကံ အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော အရဟတိ သာဝကော သတ္ထာရံ အနုဗန္ဓိတုံ အပိ ပဏုဇ္ဇမာနော’’တိ [အပိ ပနုဇ္ဇမာနောဣတိ (က. သီ.), အပိ ပယုဇ္ဇမာနောတိ (သျာ. ကံ. ဣ.)]? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။

၁၉၂. ‘‘န ခေါ, အာနန္ဒ, အရဟတိ သာဝကော သတ္ထာရံ အနုဗန္ဓိတုံ, ယဒိဒံ သုတ္တံ ဂေယျံ ဝေယျာကရဏံ တဿ ဟေတု [ဝေယျာကရဏဿ ဟေတု (က.)]။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒီဃရတ္တဿ [ဒီဃရတ္တံ + အဿာတိ ပဒစ္ဆေဒေါ] ဟိ တေ, အာနန္ဒ, ဓမ္မာ သုတာ ဓါတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ ယာ စ ခေါ အယံ, အာနန္ဒ, ကထာ အဘိသလ္လေခိကာ စေတောဝိနီဝရဏသပ္ပါယာ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, သေယျထိဒံ – အပ္ပိစ္ဆကထာ သန္တုဋ္ဌိကထာ ပဝိဝေကကထာ အသံသဂ္ဂကထာ ဝီရိယာရမ္ဘကထာ သီလကထာ သမာဓိကထာ ပညာကထာ ဝိမုတ္တိကထာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာ – ဧဝရူပိယာ ခေါ, အာနန္ဒ, ကထာယ ဟေတု အရဟတိ သာဝကော သတ္ထာရံ အနုဗန္ဓိတုံ အပိ ပဏုဇ္ဇမာနော။

‘‘ဧဝံ သန္တေ ခေါ, အာနန္ဒ, အာစရိယူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ, ဧဝံ သန္တေ အန္တေဝါသူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ, ဧဝံ သန္တေ ဗြဟ္မစာရူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ။

၁၉၃. ‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ, အာစရိယူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ? ဣဓါနန္ဒ, ဧကစ္စော သတ္ထာ ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ တဿ တထာဝူပကဋ္ဌဿ ဝိဟရတော အနွာဝတ္တန္တိ [အနွာဝဋ္ဋန္တိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒါ စ။ သော အနွာဝတ္တန္တေသု ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ မုစ္ဆံ နိကာမယတိ [မုစ္ဆတိ ကာမယတိ (သီ. ဣ.) အဋ္ဌကထာယံ ပန န တထာ ဒိဿတိ], ဂေဓံ အာပဇ္ဇတိ, အာဝတ္တတိ ဗာဟုလ္လာယ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဥပဒ္ဒဝေါ [ဥပဒ္ဒုတော (သီ. ဣ.)] အာစရိယော။ အာစရိယူပဒ္ဒဝေန အဝဓိံသု နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ [ပေါနောဘဝိကာ (သီ. ဣ.)] သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, အာစရိယူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ။

၁၉၄. ‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ, အန္တေဝါသူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ? တဿေဝ ခေါ ပနာနန္ဒ, သတ္ထု သာဝကော တဿ သတ္ထု ဝိဝေကမနုဗြူဟယမာနော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ တဿ တထာဝူပကဋ္ဌဿ ဝိဟရတော အနွာဝတ္တန္တိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒါ စ။ သော အနွာဝတ္တန္တေသု ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ မုစ္ဆံ နိကာမယတိ, ဂေဓံ အာပဇ္ဇတိ, အာဝတ္တတိ ဗာဟုလ္လာယ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဥပဒ္ဒဝေါ အန္တေဝါသီ။ အန္တေဝါသူပဒ္ဒဝေန အဝဓိံသု နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, အန္တေဝါသူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ။

၁၉၅. ‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ, ဗြဟ္မစာရူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ? ဣဓါနန္ဒ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ တဿ တထာဝူပကဋ္ဌဿ ဝိဟရတော အနွာဝတ္တန္တိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒါ စ။ သော အနွာဝတ္တန္တေသု ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ န မုစ္ဆံ နိကာမယတိ, န ဂေဓံ အာပဇ္ဇတိ, န အာဝတ္တတိ ဗာဟုလ္လာယ။ တဿေဝ ခေါ ပနာနန္ဒ, သတ္ထု သာဝကော တဿ သတ္ထု ဝိဝေကမနုဗြူဟယမာနော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ တဿ တထာဝူပကဋ္ဌဿ ဝိဟရတော အနွာဝတ္တန္တိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမာ စေဝ ဇာနပဒါ စ။ သော အနွာဝတ္တန္တေသု ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမေသု စေဝ ဇာနပဒေသု စ မုစ္ဆံ နိကာမယတိ, ဂေဓံ အာပဇ္ဇတိ, အာဝတ္တတိ ဗာဟုလ္လာယ။ အယံ ဝုစ္စတာနန္ဒ, ဥပဒ္ဒဝေါ ဗြဟ္မစာရီ။ ဗြဟ္မစာရူပဒ္ဒဝေန အဝဓိံသု နံ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဗြဟ္မစာရူပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ယော စေဝါယံ အာစရိယူပဒ္ဒဝေါ, ယော စ အန္တေဝါသူပဒ္ဒဝေါ အယံ တေဟိ ဗြဟ္မစာရူပဒ္ဒဝေါ ဒုက္ခဝိပါကတရော စေဝ ကဋုကဝိပါကတရော စ, အပိ စ ဝိနိပါတာယ သံဝတ္တတိ။

၁၉၆. ‘‘တသ္မာတိဟ မံ, အာနန္ဒ, မိတ္တဝတာယ သမုဒါစရထ, မာ သပတ္တဝတာယ။ တံ ဝေါ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။

‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ , သတ္ထာရံ သာဝကာ သပတ္တဝတာယ သမုဒါစရန္တိ, နော မိတ္တဝတာယ? ဣဓါနန္ဒ, သတ္ထာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ အနုကမ္ပကော ဟိတေသီ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ – ‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ, ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’တိ။ တဿ သာဝကာ န သုဿူသန္တိ, န သောတံ ဩဒဟန္တိ, န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, ဝေါက္ကမ္မ စ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, သတ္ထာရံ သာဝကာ သပတ္တဝတာယ သမုဒါစရန္တိ, နော မိတ္တဝတာယ။

‘‘ကထဉ္စာနန္ဒ, သတ္ထာရံ သာဝကာ မိတ္တဝတာယ သမုဒါစရန္တိ, နော သပတ္တဝတာယ? ဣဓါနန္ဒ, သတ္ထာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ အနုကမ္ပကော ဟိတေသီ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ – ‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ, ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’တိ။ တဿ သာဝကာ သုဿူသန္တိ, သောတံ ဩဒဟန္တိ, အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, န စ ဝေါက္ကမ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ ဧဝံ ခေါ, အာနန္ဒ, သတ္ထာရံ သာဝကာ မိတ္တဝတာယ သမုဒါစရန္တိ, နော သပတ္တဝတာယ။

‘‘တသ္မာတိဟ မံ, အာနန္ဒ, မိတ္တဝတာယ သမုဒါစရထ, မာ သပတ္တဝတာယ။ တံ ဝေါ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ န ဝေါ အဟံ, အာနန္ဒ, တထာ ပရက္ကမိဿာမိ ယထာ ကုမ္ဘကာရော အာမကေ အာမကမတ္တေ။ နိဂ္ဂယှ နိဂ္ဂယ္ဟာဟံ, အာနန္ဒ, ဝက္ခာမိ; ပဝယှ ပဝယှ, အာနန္ဒ, ဝက္ခာမိ [ပဝယှ ပဝယှ (သီ. ဣ.), ပဂ္ဂယှ ပဂ္ဂယှ အာနန္ဒ ဝက္ခာမိ (က.)]။ ယော သာရော သော ဌဿတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

မဟာသုညတသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃. အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ္တံ

၁၉၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာနံ ဘိက္ခူနံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာနံ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော, တထာဂတဿ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ, ယတြ ဟိ နာမ တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာနိဿတိ [အနုဿရိဿတိ ဇာနိဿတိ (က.)] – ‘ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ, ‘ဧဝံနာမာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ, ‘ဧဝံဂေါတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ, ‘ဧဝံသီလာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ, ‘ဧဝံဓမ္မာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ, ‘ဧဝံပညာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ, ‘ဧဝံဝိဟာရီ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိပိ, ‘ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ’ ဣတိဣ’’တိ! ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယာ စေဝ, အာဝုသော, တထာဂတာ အစ္ဆရိယဓမ္မသမန္နာဂတာ စ; အဗ္ဘုတာ စေဝ, အာဝုသော, တထာဂတာ အဗ္ဘုတဓမ္မသမန္နာဂတာ စာ’’တိ။ အယဉ္စ ဟိဒံ တေသံ ဘိက္ခူနံ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ ဟောတိ။

၁၉၈. အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနုပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ, ကာ စ ပန ဝေါ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အမှာကံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာနံ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော, တထာဂတဿ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ, ယတြ ဟိ နာမ တထာဂတော အတီတေ ဗုဒ္ဓေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဆိန္နပပဉ္စေ ဆိန္နဝဋုမေ ပရိယာဒိန္နဝဋ္ဋေ သဗ္ဗဒုက္ခဝီတိဝတ္တေ ဇာနိဿတိ – ဧဝံဇစ္စာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိပိ, ဧဝံနာမာ။ ဧဝံဂေါတ္တာ။ ဧဝံသီလာ။ ဧဝံဓမ္မာ.. ဧဝံပညာ။ ဧဝံဝိဟာရီ။ ဧဝံဝိမုတ္တာ တေ ဘဂဝန္တော အဟေသုံ ဣတိဣ’တိ! ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော အမှေ ဧတဒဝေါစ – ‘အစ္ဆရိယာ စေဝ, အာဝုသော, တထာဂတာ အစ္ဆရိယဓမ္မသမန္နာဂတာ စ, အဗ္ဘုတာ စေဝ, အာဝုသော, တထာဂတာ အဗ္ဘုတဓမ္မသမန္နာဂတာ စာ’တိ။ အယံ ခေါ နော, ဘန္တေ, အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ; အထ ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။

၁၉၉. အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘တသ္မာတိဟ တံ, အာနန္ဒ, ဘိယျောသောမတ္တာယ ပဋိဘန္တု တထာဂတဿ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတဓမ္မာ’’တိ [အဗ္ဘုတာ ဓမ္မာတိ (?)]။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘သတော သမ္ပဇာနော, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပဇ္ဇီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, သတော သမ္ပဇာနော ဗောဓိသတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပဇ္ဇိ ဣဒံပါဟံ , ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘သတော သမ္ပဇာနော, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော တုသိတေ ကာယေ အဋ္ဌာသီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, သတော သမ္ပဇာနော ဗောဓိသတ္တော တုသိတေ ကာယေ အဋ္ဌာသိ ဣဒံပါဟံ [ဣဒံပဟံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

၂၀၀. ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယာဝတာယုကံ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော တုသိတေ ကာယေ အဋ္ဌာသီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ယာဝတာယုကံ ဗောဓိသတ္တော တုသိတေ ကာယေ အဋ္ဌာသိ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘သတော သမ္ပဇာနော, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော တုသိတာ, ကာယာ စဝိတွာ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ , သတော သမ္ပဇာနော ဗောဓိသတ္တော တုသိတာ ကာယာ စဝိတွာ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမိ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

၂၀၁. ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော တုသိတာ ကာယာ စဝိတွာ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ, အထ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပါတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝံ။ ယာပိ တာ လောကန္တရိကာ အဃာ အသံဝုတာ အန္ဓကာရာ အန္ဓကာရတိမိသာ, ယတ္ထပိမေ စန္ဒိမသူရိယာ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကာ ဧဝံမဟာနုဘာဝါ အာဘာယ နာနုဘောန္တိ တတ္ထပိ အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပါတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝံ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ တေနောဘာသေန အညမညံ သဉ္ဇာနန္တိ – အညေပိ ကိရ, ဘော, သန္တိ သတ္တာ ဣဓူပပန္နာတိ။ အယဉ္စ ဒသသဟဿီ လောကဓါတု သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ အပ္ပမာဏော စ ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပါတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝ’န္တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

၂၀၂. ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, စတ္တာရော ဒေဝပုတ္တာ စတုဒ္ဒိသံ အာရက္ခာယ ဥပဂစ္ဆန္တိ – မာ နံ ဗောဓိသတ္တံ ဝါ ဗောဓိသတ္တမာတရံ ဝါ မနုဿော ဝါ အမနုဿော ဝါ ကောစိ ဝါ ဝိဟေဌေသီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

၂၀၃. ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, ပကတိယာ သီလဝတီ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ ဝိရတာ ပါဏာတိပါတာ ဝိရတာ အဒိန္နာဒါနာ ဝိရတာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝိရတာ မုသာဝါဒါ ဝိရတာ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ , အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, န ဗောဓိသတ္တမာတု ပုရိသေသု မာနသံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဂုဏူပသံဟိတံ, အနတိက္ကမနီယာ စ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ ကေနစိ ပုရိသေန ရတ္တစိတ္တေနာ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, လာဘိနီ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ ပဉ္စန္နံ ကာမဂုဏာနံ။ သာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရေတီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

၂၀၄. ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ, န ဗောဓိသတ္တမာတု ကောစိဒေဝ အာဗာဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; သုခိနီ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ အကိလန္တကာယာ; ဗောဓိသတ္တဉ္စ ဗောဓိသတ္တမာတာ တိရောကုစ္ဆိဂတံ ပဿတိ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော။ တတြာဿ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝါ ဣတံ ဝါ လောဟိတံ ဝါ ဩဒါတံ ဝါ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝါ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဟတ္ထေ ကရိတွာ ပစ္စဝေက္ခေယျ – အယံ ခေါ မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော, တတ္ရိဒံ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝါ ဣတံ ဝါ လောဟိတံ ဝါ ဩဒါတံ ဝါ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝါတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ယဒါ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကန္တော ဟောတိ , န ဗောဓိသတ္တမာတု ကောစိဒေဝ အာဗာဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; သုခိနီ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဟောတိ အကိလန္တကာယာ; ဗောဓိသတ္တဉ္စ ဗောဓိသတ္တမာတာ တိရောကုစ္ဆိဂတံ ပဿတိ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂံ အဟီနိန္ဒ္ရိယ’န္တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

၂၀၅. ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘သတ္တာဟဇာတေ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တေ ဗောဓိသတ္တမာတာ ကာလံ ကရောတိ, တုသိတံ ကာယံ ဥပပဇ္ဇတီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယထာ ခေါ ပနာနန္ဒ, အညာ ဣတ္ထိကာ နဝ ဝါ ဒသ ဝါ မာသေ ဂဗ္ဘံ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရိတွာ ဝိဇာယန္တိ, န ဟေဝံ ဗောဓိသတ္တံ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဝိဇာယတိ။ ဒသေဝ မာသာနိ ဗောဓိသတ္တံ ဗောဓိသတ္တမာတာ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရိတွာ ဝိဇာယတီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယထာ ခေါ ပနာနန္ဒ, အညာ ဣတ္ထိကာ နိသိန္နာ ဝါ နိပန္နာ ဝါ ဝိဇာယန္တိ, န ဟေဝံ ဗောဓိသတ္တံ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဝိဇာယတိ။ ဌိတာဝ ဗောဓိသတ္တံ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဝိဇာယတီ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ , အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ, ဒေဝါ နံ ပဌမံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ ပစ္ဆာ မနုဿာ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

၂၀၆. ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ, အပ္ပတ္တောဝ ဗောဓိသတ္တော ပထဝိံ ဟောတိ, စတ္တာရော နံ ဒေဝပုတ္တာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ မာတု ပုရတော ဌပေန္တိ – အတ္တမနာ, ဒေဝိ, ဟောဟိ; မဟေသက္ခော တေ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ, ဝိသဒေါဝ နိက္ခမတိ အမက္ခိတော ဥဒေန [ဥဒ္ဒေန (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အမက္ခိတော သေမှေန အမက္ခိတော ရုဟိရေန အမက္ခိတော ကေနစိ အသုစိနာ သုဒ္ဓေါ ဝိသဒေါ [ဝိသုဒ္ဓေါ (သျာ.)]။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, မဏိရတနံ ကာသိကေ ဝတ္ထေ နိက္ခိတ္တံ နေဝ မဏိရတနံ ကာသိကံ ဝတ္ထံ မက္ခေတိ နာပိ ကာသိကံ ဝတ္ထံ မဏိရတနံ မက္ခေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဥဘိန္နံ သုဒ္ဓတ္တာ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ယဒါ ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ, ဝိသဒေါဝ နိက္ခမတိ အမက္ခိတော ဥဒေန အမက္ခိတော သေမှေန အမက္ခိတော ရုဟိရေန အမက္ခိတော ကေနစိ အသုစိနာ သုဒ္ဓေါ ဝိသဒေါ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ, ဒွေ ဥဒကဿ ဓါရာ အန္တလိက္ခာ ပါတုဘဝန္တိ – ဧကာ သီတဿ, ဧကာ ဥဏှဿ; ယေန ဗောဓိသတ္တဿ ဥဒကကိစ္စံ ကရောန္တိ မာတု စာ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

၂၀၇. ‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘သမ္ပတိဇာတော, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော သမေဟိ ပါဒေဟိ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌဟိတွာ ဥတ္တရာဘိမုခေါ သတ္တပဒဝီတိဟာရေန ဂစ္ဆတိ, သေတမှိ ဆတ္တေ အနုဓါရိယမာနေ, သဗ္ဗာ စ ဒိသာ ဝိလောကေတိ, အာသဘိဉ္စ ဝါစံ ဘာသတိ – အဂ္ဂေါဟမသ္မိ လောကဿ, ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ, သေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ။ အယမန္တိမာ ဇာတိ , နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမိ။

‘‘သမ္မုခါ မေတံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒါ, အာနန္ဒ, ဗောဓိသတ္တော မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမတိ, အထ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပါတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝံ။ ယာပိ တာ လောကန္တရိကာ အဃာ အသံဝုတာ အန္ဓကာရာ အန္ဓကာရတိမိသာ ယတ္ထပိမေ စန္ဒိမသူရိယာ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကာ ဧဝံမဟာနုဘာဝါ အာဘာယ နာနုဘောန္တိ တတ္ထပိ အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပါတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝံ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ တေနောဘာသေန အညမညံ သဉ္ဇာနန္တိ – အညေပိ ကိရ, ဘော, သန္တိ သတ္တာ ဣဓူပပန္နာတိ။ အယဉ္စ ဒသသဟဿီ လောကဓါတု သင်္ကမ္ပတိ သမ္ပကမ္ပတိ သမ္ပဝေဓတိ, အပ္ပမာဏော စ ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပါတုဘဝတိ အတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝ’န္တိ။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမီ’’တိ။

၂၀၈. ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ, အာနန္ဒ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေဟိ။ ဣဓါနန္ဒ, တထာဂတဿ ဝိဒိတာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; ဝိဒိတာ သညာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣဒမ္ပိ ခေါ, တွံ, အာနန္ဒ, တထာဂတဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေဟီ’’တိ။ ‘‘ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဝိဒိတာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ; ဝိဒိတာ သညာ။ ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣဒံပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ အာယသ္မာ အာနန္ဒော။ သမနုညော သတ္ထာ အဟောသိ; အတ္တမနာ စ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄. ဗာကုလသုတ္တံ

၂၀၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ ဗာကုလော [ဗက္ကုလော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ အစေလကဿပေါ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ ပုရာဏဂိဟိသဟာယော ယေနာယသ္မာ ဗာကုလော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ ဗာကုလေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အစေလကဿပေါ အာယသ္မန္တံ ဗာကုလံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကီဝစိရံ ပဗ္ဗဇိတောသိ, အာဝုသော ဗာကုလာ’’တိ? ‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော, ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿာ’’တိ။ ‘‘ဣမေဟိ ပန တေ, အာဝုသော ဗာကုလ, အသီတိယာ ဝဿေဟိ ကတိက္ခတ္တုံ မေထုနော ဓမ္မော ပဋိသေဝိတော’’တိ? ‘‘န ခေါ မံ, အာဝုသော ကဿပ, ဧဝံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ – ‘ဣမေဟိ ပန တေ, အာဝုသော ဗာကုလ, အသီတိယာ ဝဿေဟိ ကတိက္ခတ္တုံ မေထုနော ဓမ္မော ပဋိသေဝိတော’တိ။ ဧဝဉ္စ ခေါ မံ, အာဝုသော ကဿပ, ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ – ‘ဣမေဟိ ပန တေ, အာဝုသော ဗာကုလ, အသီတိယာ ဝဿေဟိ ကတိက္ခတ္တုံ ကာမသညာ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗာ’’’တိ? ( ) [(ဣမေဟိ ပန တေ အာဝုသော ဗက္ကုလ အသီတိယော ဝဿေဟိ ကတိက္ခတ္တုံ ကာမသညာ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗာတိ။) (သီ. ဣ.)]

၂၁၀. ‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော , ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿ နာဘိဇာနာမိ ကာမသညံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ။ ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော အသီတိယာ ဝဿေဟိ နာဘိဇာနာတိ ကာမသညံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမ။

‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော, ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿ နာဘိဇာနာမိ ဗျာပါဒသညံ။ပေ.။ ဝိဟိံသာသညံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ။ ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော အသီတိယာ ဝဿေဟိ နာဘိဇာနာတိ ဝိဟိံသာသညံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ, ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမ။

‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော, ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿ နာဘိဇာနာမိ ကာမဝိတက္ကံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ။ ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော အသီတိယာ ဝဿေဟိ နာဘိဇာနာတိ ကာမဝိတက္ကံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ, ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမ။

‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော, ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿ နာဘိဇာနာမိ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ။ပေ.။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ။ ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော အသီတိယာ ဝဿေဟိ နာဘိဇာနာတိ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ, ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမ။

၂၁၁. ‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော, ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿ နာဘိဇာနာမိ ဂဟပတိစီဝရံ သာဒိတာ။ ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော အသီတိယာ ဝဿေဟိ နာဘိဇာနာတိ ဂဟပတိစီဝရံ သာဒိတာ, ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမ။

‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော, ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿ နာဘိဇာနာမိ သတ္ထေန စီဝရံ ဆိန္ဒိတာ။ ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော အသီတိယာ ဝဿေဟိ နာဘိဇာနာတိ သတ္ထေန စီဝရံ ဆိန္ဒိတာ။ပေ.။ ဓါရေမ။

‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော, ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿ နာဘိဇာနာမိ သူစိယာ စီဝရံ သိဗ္ဗိတာ။ပေ.။ နာဘိဇာနာမိ ရဇနေန စီဝရံ ရဇိတာ။ နာဘိဇာနာမိ ကထိနေ [ကဌိနေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] စီဝရံ သိဗ္ဗိတာ။ နာဘိဇာနာမိ သဗြဟ္မစာရီနံ စီဝရကမ္မေ ဝိစာရိတာ [သဗြဟ္မစာရီ စီဝရကမ္မေ ဗျာပါရိတာ (သီ. ဣ.)] ။ နာဘိဇာနာမိ နိမန္တနံ သာဒိတာ။ နာဘိဇာနာမိ ဧဝရူပံ စိတ္တံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ – ‘အဟော ဝတ မံ ကောစိ နိမန္တေယျာ’တိ။ နာဘိဇာနာမိ အန္တရဃရေ နိသီဒိတာ။ နာဘိဇာနာမိ အန္တရဃရေ ဘုဉ္ဇိတာ။ နာဘိဇာနာမိ မာတုဂါမဿ အနုဗျဉ္ဇနသော နိမိတ္တံ ဂဟေတာ။ နာဘိဇာနာမိ မာတုဂါမဿ ဓမ္မံ ဒေသိတာ အန္တမသော စတုပ္ပဒမ္ပိ ဂါထံ။ နာဘိဇာနာမိ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတာ။ နာဘိဇာနာမိ ဘိက္ခုနိယာ ဓမ္မံ ဒေသိတာ။ နာဘိဇာနာမိ သိက္ခမာနာယ ဓမ္မံ ဒေသိတာ။ နာဘိဇာနာမိ သာမဏေရိယာ ဓမ္မံ ဒေသိတာ။ နာဘိဇာနာမိ ပဗ္ဗာဇေတာ။ နာဘိဇာနာမိ ဥပသမ္ပာဒေတာ။ နာဘိဇာနာမိ နိဿယံ ဒါတာ။ နာဘိဇာနာမိ သာမဏေရံ ဥပဋ္ဌာပေတာ။ နာဘိဇာနာမိ ဇန္တာဃရေ နှာယိတာ။ နာဘိဇာနာမိ စုဏ္ဏေန နှာယိတာ။ နာဘိဇာနာမိ သဗြဟ္မစာရီဂတ္တပရိကမ္မေ ဝိစာရိတာ [ဗျာပါရိတာ (သီ. ဣ.)] ။ နာဘိဇာနာမိ အာဗာဓံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗံ, အန္တမသော ဂဒ္ဒူဟနမတ္တမ္ပိ။ နာဘိဇာနာမိ ဘေသဇ္ဇံ ဥပဟရိတာ, အန္တမသော ဟရိတကိခဏ္ဍမ္ပိ။ နာဘိဇာနာမိ အပဿေနကံ အပဿယိတာ။ နာဘိဇာနာမိ သေယျံ ကပ္ပေတာ။ ယံပါယသ္မာ။ပေ.။ ဓါရေမ။

‘‘အသီတိ မေ, အာဝုသော, ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတဿ နာဘိဇာနာမိ ဂါမန္တသေနာသနေ ဝဿံ ဥပဂန္တာ ။ ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော အသီတိယာ ဝဿေဟိ နာဘိဇာနာတိ ဂါမန္တသေနာသနေ ဝဿံ ဥပဂန္တာ, ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမ။

‘‘သတ္တာဟမေဝ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, သရဏော ရဋ္ဌပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိံ; အထ အဋ္ဌမိယံ အညာ ဥဒပါဒိ။ ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော သတ္တာဟမေဝ သရဏော ရဋ္ဌပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိ; အထ အဋ္ဌမိယံ အညာ ဥဒပါဒိ ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမ။

၂၁၂. ‘‘လဘေယျာဟံ, အာဝုသော ဗာကုလ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ အလတ္ထ ခေါ အစေလကဿပေါ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော ပနာယသ္မာ ကဿပေါ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော ခေါ ပနာယသ္မာ ကဿပေါ အရဟတံ အဟောသိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ ဗာကုလော အပရေန သမယေန အဝါပုရဏံ [အပါပုရဏံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အာဒါယ ဝိဟာရေန ဝိဟာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော, အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော။ အဇ္ဇ မေ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ‘‘ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော အဝါပုရဏံ အာဒါယ ဝိဟာရေန ဝိဟာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟ – ‘အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော, အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော; အဇ္ဇ မေ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဘဝိဿတီ’တိ, ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမ’’။

အာယသ္မာ ဗာကုလော မဇ္ဈေ ဘိက္ခုသံဃဿ နိသိန္နကောဝ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ ‘‘ယံပါယသ္မာ ဗာကုလော မဇ္ဈေ ဘိက္ခုသံဃဿ နိသိန္နကောဝ ပရိနိဗ္ဗာယိ, ဣဒမ္ပိ မယံ အာယသ္မတော ဗာကုလဿ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဓါရေမာ’’တိ။

ဗာကုလသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅. ဒန္တဘူမိသုတ္တံ

၂၁၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အစိရဝတော သမဏုဒ္ဒေသော အရညကုဋိကာယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန အစိရဝတော သမဏုဒ္ဒေသော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အစိရဝတေန သမဏုဒ္ဒေသေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော အစိရဝတံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သုတံ မေတံ, ဘော အဂ္ဂိဝေဿန – ‘ဣဓ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဖုသေယျ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတ’န္တိ။ ‘ဧဝမေတံ, ရာဇကုမာရ, ဧဝမေတံ, ရာဇကုမာရ။ ဣဓ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဖုသေယျ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတ’န္တိ။ ‘သာဓု မေ ဘဝံ အဂ္ဂိဝေဿနော ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဒေသေတူ’တိ။ ‘န ခေါ တေ အဟံ, ရာဇကုမာရ, သက္ကောမိ ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ။ အဟဉ္စ ဟိ တေ, ရာဇကုမာရ, ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ, တ္ဝဉ္စ မေ ဘာသိတဿ အတ္ထံ န အာဇာနေယျာသိ; သော မမဿ ကိလမထော, သာ မမဿ ဝိဟေသာ’တိ။ ‘ဒေသေတု မေ ဘဝံ အဂ္ဂိဝေဿနော ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ။ အပ္ပေဝနာမာဟံ ဘောတော အဂ္ဂိဝေဿနဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနေယျ’န္တိ။ ‘ဒေသေယျံ ခေါ တေ အဟံ, ရာဇကုမာရ, ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ။ သစေ မေ တွံ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနေယျာသိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ; နော စေ မေ တွံ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနေယျာသိ, ယထာသကေ တိဋ္ဌေယျာသိ, န မံ တတ္ထ ဥတ္တရိံ ပဋိပုစ္ဆေယျာသီ’တိ။ ‘ဒေသေတု မေ ဘဝံ အဂ္ဂိဝေဿနော ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ။ သစေ အဟံ ဘောတော အဂ္ဂိဝေဿနဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမိ [အာဇာနေယျာမိ (က.)], ဣစ္စေတံ ကုသလံ; နော စေ အဟံ ဘောတော အဂ္ဂိဝေဿနဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနိဿာမိ, ယထာသကေ တိဋ္ဌိဿာမိ [တိဋ္ဌေယျာမိ (က.)], နာဟံ တတ္ထ ဘဝန္တံ အဂ္ဂိဝေဿနံ ဥတ္တရိံ ပဋိပုစ္ဆိဿာမီ’’’တိ။

၂၁၄. အထ ခေါ အစိရဝတော သမဏုဒ္ဒေသော ဇယသေနဿ ရာဇကုမာရဿ ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇယသေနော ရာဇကုမာရော အစိရဝတံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ, ဘော အဂ္ဂိဝေဿန, အနဝကာသော ယံ ဘိက္ခု အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဖုသေယျ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော အစိရဝတဿ သမဏုဒ္ဒေသဿ အဋ္ဌာနတဉ္စ အနဝကာသတဉ္စ ပဝေဒေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ အစိရဝတော သမဏုဒ္ဒေသော အစိရပက္ကန္တေ ဇယသေနေ ရာဇကုမာရေ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အစိရဝတော သမဏုဒ္ဒေသော ယာဝတကော အဟောသိ ဇယသေနေန ရာဇကုမာရေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ အစိရဝတံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တံ ကုတေတ္ထ, အဂ္ဂိဝေဿန, လဗ္ဘာ။ ယံ တံ နေက္ခမ္မေန ဉာတဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန ဒဋ္ဌဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန ပတ္တဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ တံ ဝတ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော ကာမမဇ္ဈေ ဝသန္တော ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ကာမဝိတက္ကေဟိ ခဇ္ဇမာနော ကာမပရိဠာဟေန ပရိဍယှမာနော ကာမပရိယေသနာယ ဥဿုကော [ဥဿုက္ကော (သဗ္ဗတ္ထ)] ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီ’’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

၂၁၅. ‘‘သေယျထာပိဿု, အဂ္ဂိဝေဿန, ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ သုဒန္တာ သုဝိနီတာ, ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ အဒန္တာ အဝိနီတာ။ တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ယေ တေ ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ သုဒန္တာ သုဝိနီတာ, အပိ နု တေ ဒန္တာဝ ဒန္တကာရဏံ ဂစ္ဆေယျုံ, ဒန္တာဝ ဒန္တဘူမိံ သမ္ပာပုဏေယျု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယေ ပန တေ ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ အဒန္တာ အဝိနီတာ, အပိ နု တေ အဒန္တာဝ ဒန္တကာရဏံ ဂစ္ဆေယျုံ, အဒန္တာဝ ဒန္တဘူမိံ သမ္ပာပုဏေယျုံ, သေယျထာပိ တေ ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ သုဒန္တာ သုဝိနီတာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, ယံ တံ နေက္ခမ္မေန ဉာတဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန ဒဋ္ဌဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန ပတ္တဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ တံ ဝတ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော ကာမမဇ္ဈေ ဝသန္တော ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ကာမဝိတက္ကေဟိ ခဇ္ဇမာနော ကာမပရိဠာဟေန ပရိဍယှမာနော ကာမပရိယေသနာယ ဥဿုကော ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီ’’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

၂၁၆. ‘‘သေယျထာပိ , အဂ္ဂိဝေဿန, ဂါမဿ ဝါ နိဂမဿ ဝါ အဝိဒူရေ မဟာပဗ္ဗတော။ တမေနံ ဒွေ သဟာယကာ တမှာ ဂါမာ ဝါ နိဂမာ ဝါ နိက္ခမိတွာ ဟတ္ထဝိလင်္ဃကေန ယေန သော ပဗ္ဗတော တေနုပသင်္ကမေယျုံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကော သဟာယကော ဟေဋ္ဌာ ပဗ္ဗတပါဒေ တိဋ္ဌေယျ, ဧကော သဟာယကော ဥပရိပဗ္ဗတံ အာရောဟေယျ။ တမေနံ ဟေဋ္ဌာ ပဗ္ဗတပါဒေ ဌိတော သဟာယကော ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတံ သဟာယကံ ဧဝံ ဝေဒယျ – ‘ယံ, သမ္မ, ကိံ တွံ ပဿသိ ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတော’တိ? သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ပဿာမိ ခေါ အဟံ, သမ္မ, ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတော အာရာမရာမဏေယျကံ ဝနရာမဏေယျကံ ဘူမိရာမဏေယျကံ ပေါက္ခရဏီရာမဏေယျက’’’န္တိ။

‘‘သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, သမ္မ , အနဝကာသော ယံ တွံ ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတော ပဿေယျာသိ အာရာမရာမဏေယျကံ ဝနရာမဏေယျကံ ဘူမိရာမဏေယျကံ ပေါက္ခရဏီရာမဏေယျက’န္တိ။ တမေနံ ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတော သဟာယကော ဟေဋ္ဌိမပဗ္ဗတပါဒံ ဩရောဟိတွာ တံ သဟာယကံ ဗာဟာယံ ဂဟေတွာ ဥပရိပဗ္ဗတံ အာရောပေတွာ မုဟုတ္တံ အဿာသေတွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ယံ, သမ္မ, ကိံ တွံ ပဿသိ ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတော’တိ? သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ပဿာမိ ခေါ အဟံ, သမ္မ, ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတော အာရာမရာမဏေယျကံ ဝနရာမဏေယျကံ ဘူမိရာမဏေယျကံ ပေါက္ခရဏီရာမဏေယျက’’’န္တိ ။

‘‘သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဣဒါနေဝ ခေါ တေ, သမ္မ, ဘာသိတံ – မယံ ဧဝံ အာဇာနာမ – အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ သမ္မ, အနဝကာသော ယံ တွံ ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတော ပဿေယျာသိ အာရာမရာမဏေယျကံ ဝနရာမဏေယျကံ ဘူမိရာမဏေယျကံ ပေါက္ခရဏီရာမဏေယျက’န္တိ။ ဣဒါနေဝ စ ပန တေ ဘာသိတံ မယံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘ပဿာမိ ခေါ အဟံ, သမ္မ, ဥပရိပဗ္ဗတေ ဌိတော အာရာမရာမဏေယျကံ ဝနရာမဏေယျကံ ဘူမိရာမဏေယျကံ ပေါက္ခရဏီရာမဏေယျက’န္တိ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာ ဟိ ပနာဟံ, သမ္မ, ဣမိနာ မဟတာ ပဗ္ဗတေန အာဝုတော [အာဝဋော (သီ. အဋ္ဌ. ဣ.), အာဝုဋော (သျာ. ကံ. က.)] ဒဋ္ဌေယျံ နာဒ္ဒသ’’’န္တိ။

‘‘အတော မဟန္တတရေန, အဂ္ဂိဝေဿန, အဝိဇ္ဇာခန္ဓေန ဇယသေနော ရာဇကုမာရော အာဝုတော နိဝုတော [နိဝုဋော (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ဩဖုဋော [ဩဝုတော (သီ.), ဩဝုဋော (သျာ. ကံ. ဣ.)] ပရိယောနဒ္ဓေါ။ သော ဝတ ယံ တံ နေက္ခမ္မေန ဉာတဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန ဒဋ္ဌဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန ပတ္တဗ္ဗံ နေက္ခမ္မေန သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ တံ ဝတ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော ကာမမဇ္ဈေ ဝသန္တော ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ကာမဝိတက္ကေဟိ ခဇ္ဇမာနော ကာမပရိဠာဟေန ပရိဍယှမာနော ကာမပရိယေသနာယ ဥဿုကော ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ ။ သစေ ခေါ တံ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဇယသေနဿ ရာဇကုမာရဿ ဣမာ ဒွေ ဥပမာ ပဋိဘာယေယျုံ [ပဋိဘာသေယျုံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], အနစ္ဆရိယံ တေ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော ပသီဒေယျ, ပသန္နော စ တေ ပသန္နာကာရံ ကရေယျာ’’တိ။ ‘‘ကုတော ပန မံ, ဘန္တေ, ဇယသေနဿ ရာဇကုမာရဿ ဣမာ ဒွေ ဥပမာ ပဋိဘာယိဿန္တိ [ပဋိဘာသိဿန္တိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ, သေယျထာပိ ဘဂဝန္တ’’န္တိ?

၂၁၇. ‘‘သေယျထာပိ , အဂ္ဂိဝေဿန, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော နာဂဝနိကံ အာမန္တေတိ – ‘ဧဟိ တွံ, သမ္မ နာဂဝနိက, ရညော နာဂံ အဘိရုဟိတွာ နာဂဝနံ ပဝိသိတွာ အာရညကံ နာဂံ အတိပဿိတွာ ရညော နာဂဿ ဂီဝါယံ ဥပနိဗန္ဓာဟီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝါ’တိ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, နာဂဝနိကော ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ပဋိဿုတွာ ရညော နာဂံ အဘိရုဟိတွာ နာဂဝနံ ပဝိသိတွာ အာရညကံ နာဂံ အတိပဿိတွာ ရညော နာဂဿ ဂီဝါယံ ဥပနိဗန္ဓတိ။ တမေနံ ရညော နာဂေါ အဗ္ဘောကာသံ နီဟရတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အာရညကော နာဂေါ အဗ္ဘောကာသံ ဂတော ဟောတိ။ ဧတ္ထဂေဓါ [ဧတဂေဓါ (သီ. ဣ.)] ဟိ, အဂ္ဂိဝေဿန, အာရညကာ နာဂါ ယဒိဒံ – နာဂဝနံ။ တမေနံ နာဂဝနိကော ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ အာရောစေသိ – ‘အဗ္ဘောကာသဂတော ခေါ [ခေါ တေ (သျာ. ကံ. က.)], ဒေဝ, အာရညကော နာဂေါ’တိ။ အထ ခေါ အဂ္ဂိဝေဿန, တမေနံ ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော ဟတ္ထိဒမကံ အာမန္တေသိ – ‘ဧဟိ တွံ, သမ္မ ဟတ္ထိဒမက, အာရညကံ နာဂံ ဒမယာဟိ အာရညကာနဉ္စေဝ သီလာနံ အဘိနိမ္မဒနာယ အာရညကာနဉ္စေဝ သရသင်္ကပ္ပါနံ အဘိနိမ္မဒနာယ အာရညကာနဉ္စေဝ ဒရထကိလမထပရိဠာဟာနံ အဘိနိမ္မဒနာယ ဂါမန္တေ အဘိရမာပနာယ မနုဿကန္တေသု သီလေသု သမာဒပနာယာ’’’တိ [သမာဒါပနာယာတိ (?)]။

‘‘‘ဧဝံ , ဒေဝါ’တိ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဟတ္ထိဒမကော ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ပဋိဿုတွာ မဟန္တံ ထမ္ဘံ ပထဝိယံ နိခဏိတွာ အာရညကဿ နာဂဿ ဂီဝါယံ ဥပနိဗန္ဓတိ အာရညကာနဉ္စေဝ သီလာနံ အဘိနိမ္မဒနာယ အာရညကာနဉ္စေဝ သရသင်္ကပ္ပါနံ အဘိနိမ္မဒနာယ အာရညကာနဉ္စေဝ ဒရထကိလမထပရိဠာဟာနံ အဘိနိမ္မဒနာယ ဂါမန္တေ အဘိရမာပနာယ မနုဿကန္တေသု သီလေသု သမာဒပနာယ။ တမေနံ ဟတ္ထိဒမကော ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပါဟိ ဝါစာဟိ သမုဒါစရတိ။ ယတော ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အာရညကော နာဂေါ ဟတ္ထိဒမကဿ ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပါဟိ ဝါစာဟိ သမုဒါစရိယမာနော သုဿူသတိ, သောတံ ဩဒဟတိ, အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေတိ; တမေနံ ဟတ္ထိဒမကော ဥတ္တရိ တိဏဃာသောဒကံ အနုပ္ပဝေစ္ဆတိ။

‘‘ယတော ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အာရညကော နာဂေါ ဟတ္ထိဒမကဿ တိဏဃာသောဒကံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, တတြ ဟတ္ထိဒမကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဇီဝိဿတိ ခေါ [နု ခေါ (သီ. က.)] ဒါနိ အာရညကော [ရညော (သီ. ဣ.)] နာဂေါ’တိ။ တမေနံ ဟတ္ထိဒမကော ဥတ္တရိ ကာရဏံ ကာရေတိ – ‘အာဒိယ, ဘော, နိက္ခိပ, ဘော’တိ။ ယတော ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အာရညကော နာဂေါ ဟတ္ထိဒမကဿ အာဒါနနိက္ခေပေ ဝစနကရော ဟောတိ ဩဝါဒပ္ပဋိကရော, တမေနံ ဟတ္ထိဒမကော ဥတ္တရိ ကာရဏံ ကာရေတိ – ‘အဘိက္ကမ, ဘော, ပဋိက္ကမ, ဘော’တိ။ ယတော ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အာရညကော နာဂေါ ဟတ္ထိဒမကဿ အဘိက္ကမပဋိက္ကမဝစနကရော ဟောတိ ဩဝါဒပ္ပဋိကရော, တမေနံ ဟတ္ထိဒမကော ဥတ္တရိ ကာရဏံ ကာရေတိ – ‘ဥဋ္ဌဟ, ဘော, နိသီဒ, ဘော’တိ။ ယတော ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အာရညကော နာဂေါ ဟတ္ထိဒမကဿ ဥဋ္ဌာနနိသဇ္ဇာယ ဝစနကရော ဟောတိ ဩဝါဒပ္ပဋိကရော, တမေနံ ဟတ္ထိဒမကော ဥတ္တရိ အာနေဉ္ဇံ နာမ ကာရဏံ ကာရေတိ, မဟန္တဿ ဖလကံ သောဏ္ဍာယ ဥပနိဗန္ဓတိ, တောမရဟတ္ထော စ ပုရိသော ဥပရိဂီဝါယ နိသိန္နော ဟောတိ, သမန္တတော စ တောမရဟတ္ထာ ပုရိသာ ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ ဟောန္တိ, ဟတ္ထိဒမကော စ ဒီဃတောမရယဋ္ဌိံ ဂဟေတွာ ပုရတော ဌိတော ဟောတိ။ သော အာနေဉ္ဇံ ကာရဏံ ကာရိယမာနော နေဝ ပုရိမေ ပါဒေ စောပေတိ န ပစ္ဆိမေ ပါဒေ စောပေတိ, န ပုရိမကာယံ စောပေတိ န ပစ္ဆိမကာယံ စောပေတိ, န သီသံ စောပေတိ, န ကဏ္ဏေ စောပေတိ, န ဒန္တေ စောပေတိ , န နင်္ဂုဋ္ဌံ စောပေတိ, န သောဏ္ဍံ စောပေတိ။ သော ဟောတိ အာရညကော နာဂေါ ခမော သတ္တိပ္ပဟာရာနံ အသိပ္ပဟာရာနံ ဥသုပ္ပဟာရာနံ သရပတ္တပ္ပဟာရာနံ [ပရသတ္ထပ္ပဟာရာနံ (သီ.), ပရသတ္တုပ္ပဟာရာနံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘေရိပဏဝဝံသသင်္ခဍိဏ္ဍိမနိန္နာဒသဒ္ဒါနံ [ဘေရိပဏဝသင်္ခတိဏဝနိန္နာဒသဒ္ဒါနံ (ဣ.)] သဗ္ဗဝင်္ကဒေါသနိဟိတနိန္နီတကသာဝေါ ရာဇာရဟော ရာဇဘောဂ္ဂေါ ရညော အင်္ဂန္တေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

၂၁၈. ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဣဓ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတွာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓါပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓေါ ဃရာဝါသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ။

‘‘သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အပ္ပံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အရိယသာဝကော အဗ္ဘောကာသဂတော ဟောတိ။ ဧတ္ထဂေဓါ ဟိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဒေဝမနုဿာ ယဒိဒံ – ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ တမေနံ တထာဂတော ဥတ္တရိံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, သီလဝါ ဟောဟိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရာဟိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခဿု သိက္ခာပဒေသူ’’’တိ။

‘‘ယတော ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အရိယသာဝကော သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, တမေနံ တထာဂတော ဥတ္တရိံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောဟိ, စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ မာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ။ပေ.။ (ယထာ ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တန္တေ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာနိ။)

၂၁၉. ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ သေယျထာပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဟတ္ထိဒမကော မဟန္တံ ထမ္ဘံ ပထဝိယံ နိခဏိတွာ အာရညကဿ နာဂဿ ဂီဝါယံ ဥပနိဗန္ဓတိ အာရညကာနဉ္စေဝ သီလာနံ အဘိနိမ္မဒနာယ အာရညကာနဉ္စေဝ သရသင်္ကပ္ပါနံ အဘိနိမ္မဒနာယ အာရညကာနဉ္စေဝ ဒရထကိလမထပရိဠာဟာနံ အဘိနိမ္မဒနာယ ဂါမန္တေ အဘိရမာပနာယ မနုဿကန္တေသု သီလေသု သမာဒပနာယ; ဧဝမေဝ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, အရိယသာဝကဿ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စေတသော ဥပနိဗန္ဓနာ ဟောန္တိ ဂေဟသိတာနဉ္စေဝ သီလာနံ အဘိနိမ္မဒနာယ ဂေဟသိတာနဉ္စေဝ သရသင်္ကပ္ပါနံ အဘိနိမ္မဒနာယ ဂေဟသိတာနဉ္စေဝ ဒရထကိလမထပရိဠာဟာနံ အဘိနိမ္မဒနာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။

၂၂၀. ‘‘တမေနံ တထာဂတော ဥတ္တရိံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ , မာ စ ကာမူပသံဟိတံ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေသိ။ ဝေဒနာသု။ စိတ္တေ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရာဟိ, မာ စ ကာမူပသံဟိတံ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေသီ’’’တိ။

‘‘သော ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

၂၂၁. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘သော ဟောတိ ဘိက္ခု ခမော သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ, ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ သဗ္ဗရာဂဒေါသမောဟနိဟိတနိန္နီတကသာဝေါ အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။

၂၂၂. ‘‘မဟလ္လကော စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ရညော နာဂေါ အဒန္တော အဝိနီတော ကာလင်္ကရောတိ, ‘အဒန္တမရဏံ [အဒန္တံ မရဏံ (က.)] မဟလ္လကော ရညော နာဂေါ ကာလင်္ကတော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ; မဇ္ဈိမော စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ရညော နာဂေါ။ ဒဟရော စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ရညော နာဂေါ အဒန္တော အဝိနီတော ကာလင်္ကရောတိ , ‘အဒန္တမရဏံ ဒဟရော ရညော နာဂေါ ကာလင်္ကတော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, ထေရော စေပိ ဘိက္ခု အခီဏာသဝေါ ကာလင်္ကရောတိ, ‘အဒန္တမရဏံ ထေရော ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ; မဇ္ဈိမော စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဘိက္ခု။ နဝေါ စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဘိက္ခု အခီဏာသဝေါ ကာလင်္ကရောတိ, ‘အဒန္တမရဏံ နဝေါ ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘မဟလ္လကော စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ရညော နာဂေါ သုဒန္တော သုဝိနီတော ကာလင်္ကရောတိ, ‘ဒန္တမရဏံ မဟလ္လကော ရညော နာဂေါ ကာလင်္ကတော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ; မဇ္ဈိမော စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ရညော နာဂေါ။ ဒဟရော စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ရညော နာဂေါ သုဒန္တော သုဝိနီတော ကာလင်္ကရောတိ, ‘ဒန္တမရဏံ ဒဟရော ရညော နာဂေါ ကာလင်္ကတော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အဂ္ဂိဝေဿန, ထေရော စေပိ ဘိက္ခု ခီဏာသဝေါ ကာလင်္ကရောတိ, ‘ဒန္တမရဏံ ထေရော ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ; မဇ္ဈိမော စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဘိက္ခု။ နဝေါ စေပိ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဘိက္ခု ခီဏာသဝေါ ကာလင်္ကရောတိ, ‘ဒန္တမရဏံ နဝေါ ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော’တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အစိရဝတော သမဏုဒ္ဒေသော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

ဒန္တဘူမိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆. ဘူမိဇသုတ္တံ

၂၂၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘူမိဇော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဇယသေနဿ ရာဇကုမာရဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော ယေနာယသ္မာ ဘူမိဇော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ ဘူမိဇေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော အာယသ္မန္တံ ဘူမိဇံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္တိ, ဘော ဘူမိဇ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ [စရတိ, အဘဗ္ဗော (သီ. ဣ.) ဧဝမုပရိပိ ဧကဝစနေနေဝ ဒိဿတိ] ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ [အာသဉ္စ အနာသဉ္စ စေပိ (အဋ္ဌ.)] ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယာ’တိ။ ဣဓ ဘောတော ဘူမိဇဿ သတ္ထာ ကိံဝါဒီ [ကိံဝါဒီ ကိံဒိဋ္ဌီ (သျာ. ကံ. က.)] ကိမက္ခာယီ’’တိ? ‘‘န ခေါ မေတံ, ရာဇကုမာရ, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဘဂဝါ ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယာ’တိ။ န ခေါ မေ တံ, ရာဇကုမာရ, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဘဂဝါ ဧဝံ ဗျာကရေယျာ’’တိ။ ‘‘သစေ ခေါ ဘောတော ဘူမိဇဿ သတ္ထာ ဧဝံဝါဒီ [ဧဝံဝါဒီ ဧဝံဒိဋ္ဌီ (သျာ. ကံ. က.)] ဧဝမက္ခာယီ, အဒ္ဓါ ဘောတော ဘူမိဇဿ သတ္ထာ သဗ္ဗေသံယေဝ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏာနံ မုဒ္ဓါနံ [ဗုဒ္ဓါနံ (က.) မုဒ္ဓါနန္တိမုဒ္ဓံ, မတ္ထကန္တိ အတ္ထော] မညေ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ ။ အထ ခေါ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော အာယသ္မန္တံ ဘူမိဇံ သကေနေဝ ထာလိပါကေန ပရိဝိသိ။

၂၂၄. အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘူမိဇော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဘူမိဇော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဇယသေနဿ ရာဇကုမာရဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိံ။ အထ ခေါ, ဘန္တေ, ဇယသေနော ရာဇကုမာရော ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မယာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ, ဘန္တေ, ဇယသေနော ရာဇကုမာရော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘သန္တိ, ဘော ဘူမိဇ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယာ’တိ။ ‘ဣဓ ဘောတော ဘူမိဇဿ သတ္ထာ ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ, ဘန္တေ, ဇယသေနံ ရာဇကုမာရံ ဧတဒဝေါစံ – ‘န ခေါ မေ တံ, ရာဇကုမာရ, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဘဂဝါ ဧဝံ ဗျာကရေယျ – အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ယောနိသော ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယာတိ။ န ခေါ မေ တံ, ရာဇကုမာရ, ဘဂဝတော သမ္မုခါ သုတံ, သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဘဂဝါ ဧဝံ ဗျာကရေယျာ’တိ။ ‘သစေ ဘောတော ဘူမိဇဿ သတ္ထာ ဧဝံဝါဒီ ဧဝမက္ခာယီ, အဒ္ဓါ ဘောတော ဘူမိဇဿ သတ္ထာ သဗ္ဗေသံယေဝ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏာနံ မုဒ္ဓါနံ မညေ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတီ’တိ။ ‘ကစ္စာဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရမာနော ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ ဘဂဝတော ဟောမိ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခာမိ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောမိ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတီ’’’တိ?

‘‘တဂ္ဃ တွံ, ဘူမိဇ, ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရမာနော ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ ဟောသိ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခသိ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောသိ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘူမိဇ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပါ မိစ္ဆာဝါစာ မိစ္ဆာကမ္မန္တာ မိစ္ဆာအာဇီဝါ မိစ္ဆာဝါယာမာ မိစ္ဆာသတီ မိစ္ဆာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

၂၂၅. ‘‘သေယျထာပိ, ဘူမိဇ, ပုရိသော တေလတ္ထိကော တေလဂဝေသီ တေလပရိယေသနံ စရမာနော ဝါလိကံ ဒေါဏိယာ အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ ဣဠေယျ။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဝါလိကံ ဒေါဏိယာ အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ ဣဠေယျ, အဘဗ္ဗော တေလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဝါလိကံ ဒေါဏိယာ အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ ဣဠေယျ, အဘဗ္ဗော တေလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဝါလိကံ ဒေါဏိယာ အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ ဣဠေယျ, အဘဗ္ဗော တေလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဝါလိကံ ဒေါဏိယာ အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ ဣဠေယျ, အဘဗ္ဗော တေလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, တေလဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘူမိဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပါ မိစ္ဆာဝါစာ မိစ္ဆာကမ္မန္တာ မိစ္ဆာအာဇီဝါ မိစ္ဆာဝါယာမာ မိစ္ဆာသတီ မိစ္ဆာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘူမိဇ, ပုရိသော ခီရတ္ထိကော ခီရဂဝေသီ ခီရပရိယေသနံ စရမာနော ဂါဝိံ တရုဏဝစ္ဆံ ဝိသာဏတော အာဝိဉ္ဆေယျ [အာဝိဉ္ဇေယျ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဂါဝိံ တရုဏဝစ္ဆံ ဝိသာဏတော အာဝိဉ္ဆေယျ, အဘဗ္ဗော ခီရဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဂါဝိံ တရုဏဝစ္ဆံ ဝိသာဏတော အာဝိဉ္ဆေယျ, အဘဗ္ဗော ခီရဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ခီရဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘူမိဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနော။ပေ.။ မိစ္ဆာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

၂၂၆. ‘‘သေယျထာပိ, ဘူမိဇ, ပုရိသော နဝနီတတ္ထိကော နဝနီတဂဝေသီ နဝနီတပရိယေသနံ စရမာနော ဥဒကံ ကလသေ အာသိဉ္စိတွာ မတ္ထေန [မန္ထေန (သီ.), မတ္တေန (က.)] အာဝိဉ္ဆေယျ။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဥဒကံ ကလသေ အာသိဉ္စိတွာ မတ္ထေန အာဝိဉ္ဆေယျ, အဘဗ္ဗော နဝနီတဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဥဒကံ ကလသေ အာသိဉ္စိတွာ မတ္ထေန အာဝိဉ္ဆေယျ, အဘဗ္ဗော နဝနီတဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, နဝနီတဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘူမိဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနော။ပေ.။ မိစ္ဆာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘူမိဇ, ပုရိသော အဂ္ဂိတ္ထိကော [အဂ္ဂတ္ထိကော (သီ.)] အဂ္ဂိဂဝေသီ အဂ္ဂိပရိယေသနံ စရမာနော အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေယျ [အဘိမတ္ထေယျ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)]။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေယျ, အဘဗ္ဗော အဂ္ဂိဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေယျ, အဘဗ္ဗော အဂ္ဂိဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, အဂ္ဂိဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘူမိဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနော။ပေ.။ မိစ္ဆာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘူမိဇ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိနော သမ္မာသင်္ကပ္ပါ သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တာ သမ္မာအာဇီဝါ သမ္မာဝါယာမာ သမ္မာသတီ သမ္မာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

၂၂၇. ‘‘သေယျထာပိ, ဘူမိဇ, ပုရိသော တေလတ္ထိကော တေလဂဝေသီ တေလပရိယေသနံ စရမာနော တိလပိဋ္ဌံ ဒေါဏိယာ အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ ဣဠေယျ။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ တိလပိဋ္ဌံ ဒေါဏိယာ အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ ဣဠေယျ, ဘဗ္ဗော တေလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ တိလပိဋ္ဌံ ဒေါဏိယာ အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ ဣဠေယျ, ဘဗ္ဗော တေလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, တေလဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘူမိဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိနော။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘူမိဇ, ပုရိသော ခီရတ္ထိကော ခီရဂဝေသီ ခီရပရိယေသနံ စရမာနော ဂါဝိံ တရုဏဝစ္ဆံ ထနတော အာဝိဉ္ဆေယျ။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဂါဝိံ တရုဏဝစ္ဆံ ထနတော အာဝိဉ္ဆေယျ, ဘဗ္ဗော ခီရဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဂါဝိံ တရုဏဝစ္ဆံ ထနတော အာဝိဉ္ဆေယျ, ဘဗ္ဗော ခီရဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ခီရဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘူမိဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိနော။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ပေ.။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

၂၂၈. ‘‘သေယျထာပိ, ဘူမိဇ, ပုရိသော နဝနီတတ္ထိကော နဝနီတဂဝေသီ နဝနီတပရိယေသနံ စရမာနော ဒဓိံ ကလသေ အာသိဉ္စိတွာ မတ္ထေန အာဝိဉ္ဆေယျ။ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဒဓိံ ကလသေ အာသိဉ္စိတွာ မတ္ထေန အာဝိဉ္ဆေယျ, ဘဗ္ဗော နဝနီတဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဒဓိံ ကလသေ အာသိဉ္စိတွာ မတ္ထေန အာဝိဉ္ဆေယျ, ဘဗ္ဗော နဝနီတဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, နဝနီတဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘူမိဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိနော။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘူမိဇ, ပုရိသော အဂ္ဂိတ္ထိကော အဂ္ဂိဂဝေသီ အဂ္ဂိပရိယေသနံ စရမာနော သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေယျ; ( ) [(ဘဗ္ဗော အဂ္ဂိဿ အဓိဂမာယ) (သဗ္ဗတ္ထ)] အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ.. အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ။ နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ သုက္ခ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေယျ, ဘဗ္ဗော အဂ္ဂိဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, အဂ္ဂိဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘူမိဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိနော။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိနော တေ အာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; အာသဉ္စ အနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ; နေဝါသံ နာနာသဉ္စေပိ ကရိတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ, ဘဗ္ဗာ ဖလဿ အဓိဂမာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယောနိ ဟေသာ, ဘူမိဇ, ဖလဿ အဓိဂမာယ။

‘‘သစေ ခေါ တံ, ဘူမိဇ, ဇယသေနဿ ရာဇကုမာရဿ ဣမာ စတဿော ဥပမာ ပဋိဘာယေယျုံ အနစ္ဆရိယံ တေ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော ပသီဒေယျ, ပသန္နော စ တေ ပသန္နာကာရံ ကရေယျာ’’တိ။ ‘‘ကုတော ပန မံ, ဘန္တေ, ဇယသေနဿ ရာဇကုမာရဿ ဣမာ စတဿော ဥပမာ ပဋိဘာယိဿန္တိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ, သေယျထာပိ ဘဂဝန္တ’’န္တိ?

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ ဘူမိဇော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

ဘူမိဇသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇. အနုရုဒ္ဓသုတ္တံ

၂၂၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ယေနာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ [ဝန္ဒာဟိ, ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ (သီ. ဣ.)] – ‘ပဉ္စကင်္ဂေါ, ဘန္တေ, ထပတိ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ; ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ [ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ (သီ. ဣ.)] – ‘အဓိဝါသေတု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ပဉ္စကင်္ဂဿ ထပတိဿ သွာတနာယ အတ္တစတုတ္ထော ဘတ္တံ; ယေန စ ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ပဂေဝတရံ အာဂစ္ဆေယျ; ပဉ္စကင်္ဂေါ, ဘန္တေ, ထပတိ [ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ (သီ. ဣ.)] ဗဟုကိစ္စော ဗဟုကရဏီယော ရာဇကရဏီယေနာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ပုရိသော ပဉ္စကင်္ဂဿ ထပတိဿ ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ပုရိသော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဉ္စကင်္ဂေါ, ဘန္တေ, ထပတိ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘အဓိဝါသေတု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ပဉ္စကင်္ဂဿ ထပတိဿ သွာတနာယ အတ္တစတုတ္ထော ဘတ္တံ; ယေန စ ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ပဂေဝတရံ အာဂစ္ဆေယျ; ပဉ္စကင်္ဂေါ, ဘန္တေ, ထပတိ ဗဟုကိစ္စော ဗဟုကရဏီယော ရာဇကရဏီယေနာ’’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တုဏှီဘာဝေန။

၂၃၀. အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ပဉ္စကင်္ဂဿ ထပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။ အထ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ မံ, ဘန္တေ, ထေရာ ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘အပ္ပမာဏံ, ဂဟပတိ, စေတောဝိမုတ္တိံ ဘာဝေဟီ’တိ [အပ္ပမာဏာ ဂဟပတိ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝေတဗ္ဗာတိ (က.)]။ ဧကစ္စေ ထေရာ ဧဝမာဟံသု – ‘မဟဂ္ဂတံ, ဂဟပတိ, စေတောဝိမုတ္တိံ ဘာဝေဟီ’တိ။ ယာ စာယံ, ဘန္တေ, အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိ ယာ စ မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ – ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ, ဥဒါဟု ဧကတ္ထာ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိ? ‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတိ, တံ ယေဝေတ္ထ ပဋိဘာတု။ အပဏ္ဏကန္တေ ဣတော ဘဝိဿတီ’’တိ။ ‘‘မယှံ ခေါ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယာ စာယံ အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိ ယာ စ မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ ဣမေ ဓမ္မာ ဧကတ္ထာ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’’န္တိ။ ‘‘ယာ စာယံ, ဂဟပတိ, အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိ ယာ စ မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ ။ တဒမိနာပေတံ, ဂဟပတိ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ’’။

‘‘ကတမာ စ, ဂဟပတိ, အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိ? ဣဓ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ တထာ တတိယံ တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ တထာ တတိယံ တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတိ, အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိ။

၂၃၁. ‘‘ကတမာ စ, ဂဟပတိ, မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ? ဣဓ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ ရုက္ခမူလံ မဟဂ္ဂတန္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတိ, မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ရုက္ခမူလာနိ မဟဂ္ဂတန္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ [အယံ (သျာ. ကံ. က.)] ဝုစ္စတိ, ဂဟပတိ, မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ ဂါမက္ခေတ္တံ မဟဂ္ဂတန္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတိ, မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ , ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဂါမက္ခေတ္တာနိ မဟဂ္ဂတန္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတိ, မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ မဟာရဇ္ဇံ မဟဂ္ဂတန္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတိ, မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ မဟာရဇ္ဇာနိ မဟဂ္ဂတန္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတိ, မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ယာဝတာ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ မဟဂ္ဂတန္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတိ, မဟဂ္ဂတာ စေတောဝိမုတ္တိ။ ဣမိနာ ခေါ ဧတံ, ဂဟပတိ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ။

၂၃၂. ‘‘စတဿော ခေါ ဣမာ ဂဟပတိ, ဘဝူပပတ္တိယော။ ကတမာ စတဿော? ဣဓ, ဂဟပတိ, ဧကစ္စော ‘ပရိတ္တာဘာ’တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပရိတ္တာဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ, ဧကစ္စော ‘အပ္ပမာဏာဘာ’တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပ္ပမာဏာဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ, ဧကစ္စော ‘သံကိလိဋ္ဌာဘာ’တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သံကိလိဋ္ဌာဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဓ ပန, ဂဟပတိ, ဧကစ္စော ‘ပရိသုဒ္ဓါဘာ’တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပရိသုဒ္ဓါဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣမာ ခေါ, ဂဟပတိ, စတဿော ဘဝူပပတ္တိယော။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, ဂဟပတိ, သမယော, ယာ တာ ဒေဝတာ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတန္တိ, တာသံ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိတာနံ ဝဏ္ဏနာနတ္တဉှိ ခေါ ပညာယတိ နော စ အာဘာနာနတ္တံ ။ သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ပုရိသော သမ္ဗဟုလာနိ တေလပ္ပဒီပါနိ ဧကံ ဃရံ ပဝေသေယျ။ တေသံ ဧကံ ဃရံ ပဝေသိတာနံ အစ္စိနာနတ္တဉှိ ခေါ ပညာယေထ, နော စ အာဘာနာနတ္တံ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, ဟောတိ ခေါ သော သမယော, ယာ တာ ဒေဝတာ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတန္တိ တာသံ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိတာနံ ဝဏ္ဏနာနတ္တဉှိ ခေါ ပညာယတိ, နော စ အာဘာနာနတ္တံ။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, ဂဟပတိ, သမယော, ယာ တာ ဒေဝတာ တတော ဝိပက္ကမန္တိ, တာသံ တတော ဝိပက္ကမန္တီနံ ဝဏ္ဏနာနတ္တဉ္စေဝ ပညာယတိ အာဘာနာနတ္တဉ္စ။ သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ပုရိသော တာနိ သမ္ဗဟုလာနိ တေလပ္ပဒီပါနိ တမှာ ဃရာ နီဟရေယျ။ တေသံ တတော နီဟတာနံ [နီဟရန္တာနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အစ္စိနာနတ္တဉ္စေဝ ပညာယေထ အာဘာနာနတ္တဉ္စ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, ဟောတိ ခေါ သော သမယော, ယာ တာ ဒေဝတာ တတော ဝိပက္ကမန္တိ, တာသံ တတော ဝိပက္ကမန္တီနံ ဝဏ္ဏနာနတ္တဉ္စေဝ ပညာယတိ အာဘာနာနတ္တဉ္စ။

‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, တာသံ ဒေဝတာနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဣဒံ အမှာကံ နိစ္စန္တိ ဝါ ဓုဝန္တိ ဝါ သဿတ’န္တိ ဝါ, အပိ စ ယတ္ထ ယတ္ထေဝ တာ [ယာ (က.)] ဒေဝတာ အဘိနိဝိသန္တိ တတ္ထ တတ္ထေဝ တာ ဒေဝတာ အဘိရမန္တိ။ သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, မက္ခိကာနံ ကာဇေန ဝါ ပိဋကေန ဝါ ဟရီယမာနာနံ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဣဒံ အမှာကံ နိစ္စန္တိ ဝါ ဓုဝန္တိ ဝါ သဿတ’န္တိ ဝါ, အပိ စ ယတ္ထ ယတ္ထေဝ တာ [ယာ (က.)] မက္ခိကာ အဘိနိဝိသန္တိ တတ္ထ တတ္ထေဝ တာ မက္ခိကာ အဘိရမန္တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, တာသံ ဒေဝတာနံ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဣဒံ အမှာကံ နိစ္စန္တိ ဝါ ဓုဝန္တိ ဝါ သဿတ’န္တိ ဝါ, အပိ စ ယတ္ထ ယတ္ထေဝ တာ ဒေဝတာ အဘိနိဝိသန္တိ တတ္ထ တတ္ထေဝ တာ ဒေဝတာ အဘိရမန္တီ’’တိ။

၂၃၃. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ သဘိယော ကစ္စာနော [ကစ္စာယနော (သီ.)] အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ! အတ္ထိ စ မေ ဧတ္ထ ဥတ္တရိံ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ယာ တာ, ဘန္တေ, ဒေဝတာ အာဘာ သဗ္ဗာ တာ ပရိတ္တာဘာ ဥဒါဟု သန္တေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ အပ္ပမာဏာဘာ’’တိ? ‘‘တဒင်္ဂေန ခေါ, အာဝုသော ကစ္စာန, သန္တေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ပရိတ္တာဘာ, သန္တိ ပနေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ အပ္ပမာဏာဘာ’’တိ။ ‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ, ဟေတု ကော ပစ္စယော ယေန တာသံ ဒေဝတာနံ ဧကံ ဒေဝနိကာယံ ဥပပန္နာနံ သန္တေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ပရိတ္တာဘာ, သန္တိ ပနေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ အပ္ပမာဏာဘာ’’တိ?

‘‘တေန ဟာဝုသော ကစ္စာန, တံယေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ။ ယထာ တေ ခမေယျ တထာ နံ ဗျာကရေယျာသိ။ တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ကစ္စာန , ယွာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ ရုက္ခမူလံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ, ယောစာယံ [ယောပါယံ (က.)] ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ရုက္ခမူလာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ ကတမာ စိတ္တဘာဝနာ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ? ‘‘ယွာယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ရုက္ခမူလာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – အယံ ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ကစ္စာန, ယွာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ရုက္ခမူလာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ, ယောစာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ ဂါမက္ခေတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ ကတမာ စိတ္တဘာဝနာ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ? ‘‘ယွာယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ ဂါမက္ခေတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – အယံ ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ကစ္စာန, ယွာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ ဂါမက္ခေတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ, ယောစာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဂါမက္ခေတ္တာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ ကတမာ စိတ္တဘာဝနာ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ? ‘‘ယွာယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဂါမက္ခေတ္တာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – အယံ ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ကစ္စာန, ယွာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဂါမက္ခေတ္တာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ, ယောစာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ မဟာရဇ္ဇံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ ကတမာ စိတ္တဘာဝနာ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ? ‘‘ယွာယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ မဟာရဇ္ဇံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – အယံ ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ကစ္စာန, ယွာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဧကံ မဟာရဇ္ဇံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ, ယောစာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ မဟာရဇ္ဇာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ ကတမာ စိတ္တဘာဝနာ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ? ‘‘ယွာယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ မဟာရဇ္ဇာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – အယံ ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော ကစ္စာန, ယွာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ မဟာရဇ္ဇာနိ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ, ယောစာယံ ဘိက္ခု ယာဝတာ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ ကတမာ စိတ္တဘာဝနာ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ? ‘‘ယွာယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ယာဝတာ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ ‘မဟဂ္ဂတ’န္တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ – အယံ ဣမာသံ ဥဘိန္နံ စိတ္တဘာဝနာနံ မဟဂ္ဂတတရာ’’တိ? ‘‘အယံ ခေါ, အာဝုသော ကစ္စာန, ဟေတု အယံ ပစ္စယော, ယေန တာသံ ဒေဝတာနံ ဧကံ ဒေဝနိကာယံ ဥပပန္နာနံ သန္တေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ပရိတ္တာဘာ, သန္တိ ပနေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ အပ္ပမာဏာဘာ’’တိ။

၂၃၄. ‘‘သာဓု, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ! အတ္ထိ စ မေ ဧတ္ထ ဥတ္တရိံ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ယာဝတာ [ယာ တာ (က.)], ဘန္တေ, ဒေဝတာ အာဘာ သဗ္ဗာ တာ သံကိလိဋ္ဌာဘာ ဥဒါဟု သန္တေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ပရိသုဒ္ဓါဘာ’’တိ? ‘‘တဒင်္ဂေန ခေါ, အာဝုသော ကစ္စာန, သန္တေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ သံကိလိဋ္ဌာဘာ, သန္တိ ပနေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ပရိသုဒ္ဓါဘာ’’တိ။ ‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, အနုရုဒ္ဓ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေန တာသံ ဒေဝတာနံ ဧကံ ဒေဝနိကာယံ ဥပပန္နာနံ သန္တေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ သံကိလိဋ္ဌာဘာ, သန္တိ ပနေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ပရိသုဒ္ဓါဘာ’’တိ?

‘‘တေန , ဟာဝုသော ကစ္စာန, ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ။ ဥပမာယပိဓေကစ္စေ [ဥပမာယမိဓေကစ္စေ (က.)] ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနန္တိ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော ကစ္စာန, တေလပ္ပဒီပဿ ဈာယတော တေလမ္ပိ အပရိသုဒ္ဓံ ဝဋ္ဋိပိ အပရိသုဒ္ဓါ။ သော တေလဿပိ အပရိသုဒ္ဓတ္တာ ဝဋ္ဋိယာပိ အပရိသုဒ္ဓတ္တာ အန္ဓန္ဓံ ဝိယ ဈာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော ကစ္စာန, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ‘သံကိလိဋ္ဌာဘာ’တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ, တဿ ကာယဒုဋ္ဌုလ္လမ္ပိ န သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ ဟောတိ, ထိနမိဒ္ဓမ္ပိ န သုသမူဟတံ ဟောတိ , ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စမ္ပိ န သုပ္ပဋိဝိနီတံ ဟောတိ။ သော ကာယဒုဋ္ဌုလ္လဿပိ န သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ ထိနမိဒ္ဓဿပိ န သုသမူဟတတ္တာ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿပိ န သုပ္ပဋိဝိနီတတ္တာ အန္ဓန္ဓံ ဝိယ ဈာယတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သံကိလိဋ္ဌာဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော ကစ္စာန, တေလပ္ပဒီပဿ ဈာယတော တေလမ္ပိ ပရိသုဒ္ဓံ ဝဋ္ဋိပိ ပရိသုဒ္ဓါ။ သော တေလဿပိ ပရိသုဒ္ဓတ္တာ ဝဋ္ဋိယာပိ ပရိသုဒ္ဓတ္တာ န အန္ဓန္ဓံ ဝိယ ဈာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော ကစ္စာန, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ‘ပရိသုဒ္ဓါဘာ’တိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ တဿ ကာယဒုဋ္ဌုလ္လမ္ပိ သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ ဟောတိ, ထိနမိဒ္ဓမ္ပိ သုသမူဟတံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စမ္ပိ သုပ္ပဋိဝိနီတံ ဟောတိ။ သော ကာယဒုဋ္ဌုလ္လဿပိ သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ ထိနမိဒ္ဓဿပိ သုသမူဟတတ္တာ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿပိ သုပ္ပဋိဝိနီတတ္တာ န အန္ဓန္ဓံ ဝိယ ဈာယတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပရိသုဒ္ဓါဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ အယံ ခေါ, အာဝုသော ကစ္စာန, ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေန တာသံ ဒေဝတာနံ ဧကံ ဒေဝနိကာယံ ဥပပန္နာနံ သန္တေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ သံကိလိဋ္ဌာဘာ, သန္တိ ပနေတ္ထ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ပရိသုဒ္ဓါဘာ’’တိ။

၂၃၅. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ သဘိယော ကစ္စာနော အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ! န, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဧဝမာဟ – ‘ဧဝံ မေ သုတ’န္တိ ဝါ ‘ဧဝံ အရဟတိ ဘဝိတု’န္တိ ဝါ; အထ စ ပန, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ‘ဧဝမ္ပိ တာ ဒေဝတာ , ဣတိပိ တာ ဒေဝတာ’တွေဝ ဘာသတိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဒ္ဓါ အာယသ္မတာ အနုရုဒ္ဓေန တာဟိ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္နိဝုတ္ထပုဗ္ဗဉ္စေဝ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ သာကစ္ဆာ စ သမာပဇ္ဇိတပုဗ္ဗာ’’’တိ။ ‘‘အဒ္ဓါ ခေါ အယံ, အာဝုသော ကစ္စာန, အာသဇ္ဇ ဥပနီယ ဝါစာ ဘာသိတာ, အပိ စ တေ အဟံ ဗျာကရိဿာမိ – ‘ဒီဃရတ္တံ ခေါ မေ, အာဝုသော ကစ္စာန, တာဟိ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ သန္နိဝုတ္ထပုဗ္ဗဉ္စေဝ သလ္လပိတပုဗ္ဗဉ္စ သာကစ္ဆာ စ သမာပဇ္ဇိတပုဗ္ဗာ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ သဘိယော ကစ္စာနော ပဉ္စကင်္ဂံ ထပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘လာဘာ တေ, ဂဟပတိ, သုလဒ္ဓံ တေ, ဂဟပတိ, ယံ တ္ဝဉ္စေဝ တံ ကင်္ခါဓမ္မံ ပဟာသိ [ပဇဟသိ (က.)], မယဉ္စိမံ [ယမ္ပိမံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဓမ္မပရိယာယံ အလတ္ထမှာ သဝနာယာ’’တိ။

အနုရုဒ္ဓသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈. ဥပက္ကိလေသသုတ္တံ

၂၃၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကောသမ္ဗိယံ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရန္တိ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, ကောသမ္ဗိယံ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရန္တိ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘဏ္ဍနံ, မာ ကလဟံ, မာ ဝိဂ္ဂဟံ, မာ ဝိဝါဒ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေတု, ဘန္တေ! ဘဂဝါ ဓမ္မဿာမီ; အပ္ပောဿုက္ကော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတု; မယမေတေန ဘဏ္ဍနေန ကလဟေန ဝိဂ္ဂဟေန ဝိဝါဒေန ပညာယိဿာမာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘဏ္ဍနံ, မာ ကလဟံ, မာ ဝိဂ္ဂဟံ, မာ ဝိဝါဒ’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေတု, ဘန္တေ! ဘဂဝါ ဓမ္မဿာမီ; အပ္ပောဿုက္ကော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတု; မယမေတေန ဘဏ္ဍနေန ကလဟေန ဝိဂ္ဂဟေန ဝိဝါဒေန ပညာယိဿာမာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘဏ္ဍနံ, မာ ကလဟံ, မာ ဝိဂ္ဂဟံ, မာ ဝိဝါဒ’’န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓမ္မဿာမီ; အပ္ပောဿုက္ကော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတု; မယမေတေန ဘဏ္ဍနေန ကလဟေန ဝိဂ္ဂဟေန ဝိဝါဒေန ပညာယိဿာမာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကောသမ္ဗိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ကောသမ္ဗိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဌိတကောဝ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၃၇.

‘‘ပုထုသဒ္ဒေါ သမဇနော၊ န ဗာလော ကောစိ မညထ။

သံဃသ္မိံ ဘိဇ္ဇမာနသ္မိံ၊ နာညံ ဘိယျော အမညရုံ။

‘‘ပရိမုဋ္ဌာ ပဏ္ဍိတာဘာသာ၊ ဝါစာဂေါစရဘာဏိနော။

ယာဝိစ္ဆန္တိ မုခါယာမံ၊ ယေန နီတာ န တံ ဝိဒူ။

‘‘အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိ မံ၊ အဇိနိ မံ အဟာသိ မေ။

ယေ စ တံ ဥပနယှန္တိ၊ ဝေရံ တေသံ န သမ္မတိ။

‘‘အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိ မံ၊ အဇိနိ မံ အဟာသိ မေ။

ယေ စ တံ နုပနယှန္တိ၊ ဝေရံ တေသူပသမ္မတိ။

‘‘န ဟိ ဝေရေန ဝေရာနိ၊ သမ္မန္တီဓ ကုဒါစနံ။

အဝေရေန စ သမ္မန္တိ၊ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော။

‘‘ပရေ စ န ဝိဇာနန္တိ၊ မယမေတ္ထ ယမာမသေ။

ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တိ၊ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါ။

‘‘အဋ္ဌိစ္ဆိန္နာ ပါဏဟရာ၊ ဂဝဿဓနဟာရိနော။

ရဋ္ဌံ ဝိလုမ္ပမာနာနံ၊ တေသမ္ပိ ဟောတိ သင်္ဂတိ။

ကသ္မာ တုမှာကံ နော သိယာ။

‘‘သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊

သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ၊

စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ။

‘‘နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊

သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ၊

ဧကော စရေ မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ။

‘‘ဧကဿ စရိတံ သေယျော၊ နတ္ထိ ဗာလေ သဟာယတာ။

ဧကော စရေ န စ ပါပါနိ ကယိရာ၊

အပ္ပောဿုက္ကော မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ’’တိ။

၂၃၈. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဌိတကောဝ ဣမာ ဂါထာ ဘာသိတွာ ယေန ဗာလကလောဏကာရဂါမော [ဗာလကလောဏကဂါမော (က.), တထာ ဝိနယေပိ] တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဘဂု ဗာလကလောဏကာရဂါမေ ဝိဟရတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ ဘဂု ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန အာသနံ ပညပေသိ ဥဒကဉ္စ ပါဒါနံ ဓေါဝနံ [ဥဒကဉ္စ ပါဒါနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ နိသဇ္ဇ ပါဒေ ပက္ခာလေသိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ ဘဂု ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ဘဂုံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ, ဘိက္ခု, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမသီ’’တိ? ‘‘ခမနီယံ ဘဂဝါ, ယာပနီယံ ဘဂဝါ, န စာဟံ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန ကိလမာမီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဘဂုံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ပါစီနဝံသဒါယော တေနုပသင်္ကမိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓေါ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော [ဘဒ္ဒိယော (မ. နိ. ၂.၁၆၆ နဠကပါနေ] အာယသ္မာ စ ကိမိလော [ကိမ္ဗိလော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပါစီနဝံသဒါယေ ဝိဟရန္တိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဒါယပါလော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ, မဟာသမဏ, ဧတံ ဒါယံ ပါဝိသိ။ သန္တေတ္ထ တယော ကုလပုတ္တာ အတ္တကာမရူပါ ဝိဟရန္တိ။ မာ တေသံ အဖာသုမကာသီ’’တိ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဒါယပါလဿ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ မန္တယမာနဿ။ သုတွာန ဒါယပါလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ, အာဝုသော ဒါယပါလ, ဘဂဝန္တံ ဝါရေသိ။ သတ္ထာ နော ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။

၂၃၉. အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ယေနာယသ္မာ စ နန္ဒိယော ယေနာယသ္မာ စ ကိမိလော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တဉ္စ နန္ဒိယံ အာယသ္မန္တဉ္စ ကိမိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော, အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော, သတ္ထာ နော ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓေါ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော ဘဂဝန္တံ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဧကော ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ, ဧကော အာသနံ ပညပေသိ, ဧကော ပါဒေါဒကံ ဥပဋ္ဌပေသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ နိသဇ္ဇ ပါဒေ ပက္ခာလေသိ။ တေပိ ခေါ အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ ဝေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမထာ’’တိ? ‘‘ခမနီယံ ဘဂဝါ, ယာပနီယံ ဘဂဝါ, န စ မယံ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန ကိလမာမာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပန ဝေါ, အနုရုဒ္ဓါ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ, ဘန္တေ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမှေ, အနုရုဒ္ဓါ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ ယောဟံ ဧဝရူပေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရာမီ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဣမေသု အာယသ္မန္တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ တဿ, မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံနူနာဟံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တာမိ။ နာနာ ဟိ ခေါ နော, ဘန္တေ, ကာယာ, ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တ’’န္တိ။

အာယသ္မာပိ ခေါ နန္ဒိယော။ပေ.။ အာယသ္မာပိ ခေါ ကိမိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယှမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ ယောဟံ ဧဝရူပေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရာမီ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဣမေသု အာယသ္မန္တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ, မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံနူနာဟံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တာမိ။ နာနာ ဟိ ခေါ နော, ဘန္တေ, ကာယာ, ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တန္တိ။ ဧဝံ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။

၂၄၀. ‘‘သာဓု, သာဓု, အနုရုဒ္ဓါ! ကစ္စိ ပန ဝေါ, အနုရုဒ္ဓါ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ, ဘန္တေ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမှေ, အနုရုဒ္ဓါ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အမှာကံ ယော ပဌမံ ဂါမတော ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတိ, သော အာသနာနိ ပညပေတိ, ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတိ, အဝက္ကာရပါတိံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ယော ပစ္ဆာ ဂါမတော ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတိ – သစေ ဟောတိ ဘုတ္တာဝသေသော, သစေ အာကင်္ခတိ, ဘုဉ္ဇတိ; နော စေ အာကင်္ခတိ, အပ္ပဟရိတေ ဝါ ဆဍ္ဍေတိ အပါဏကေ ဝါ ဥဒကေ ဩပိလာပေတိ – သော အာသနာနိ ပဋိသာမေတိ, ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ပဋိသာမေတိ, အဝက္ကာရပါတိံ ဓေါဝိတွာ ပဋိသာမေတိ, ဘတ္တဂ္ဂံ သမ္မဇ္ဇတိ။ ယော ပဿတိ ပါနီယဃဋံ ဝါ ပရိဘောဇနီယဃဋံ ဝါ ဝစ္စဃဋံ ဝါ ရိတ္တံ တုစ္ဆံ သော ဥပဋ္ဌာပေတိ။ သစဿ ဟောတိ အဝိသယှံ, ဟတ္ထဝိကာရေန ဒုတိယံ အာမန္တေတွာ ဟတ္ထဝိလင်္ဃကေန ဥပဋ္ဌာပေမ [ဥပဋ္ဌပေတိ (သီ.)], န တွေဝ မယံ, ဘန္တေ, တပ္ပစ္စယာ ဝါစံ ဘိန္ဒာမ။ ပဉ္စာဟိကံ ခေါ ပန မယံ, ဘန္တေ, သဗ္ဗရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္နိသီဒါမ။ ဧဝံ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။

၂၄၁. ‘‘သာဓု, သာဓု, အနုရုဒ္ဓါ! အတ္ထိ ပန ဝေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧဝံ အပ္ပမတ္တာနံ အာတာဣနံ ပဟိတတ္တာနံ ဝိဟရတံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော အဓိဂတော ဖာသုဝိဟာရော’’တိ? ‘‘ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရန္တာ ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သော ခေါ ပန နော ဩဘာသော နစိရဿေဝ အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ; တဉ္စ နိမိတ္တံ နပ္ပဋိဝိဇ္ဈာမာ’’တိ။

‘‘တံ ခေါ ပန ဝေါ, အနုရုဒ္ဓါ, နိမိတ္တံ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗံ။ အဟမ္ပိ သုဒံ, အနုရုဒ္ဓါ, ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဗောဓိသတ္တောဝ သမာနော ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သော ခေါ ပန မေ ဩဘာသော နစိရဿေဝ အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ ဟေတု ကော ပစ္စယော ယေန မေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါန’န္တိ? တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ဝိစိကိစ္ဆာ ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, ဝိစိကိစ္ဆာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ, အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သော ခေါ ပန မေ ဩဘာသော နစိရဿေဝ အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ ဟေတု ကော ပစ္စယော ယေန မေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါန’န္တိ? တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘အမနသိကာရော ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, အမနသိကာရာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ န အမနသိကာရော’’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ။ပေ.။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ထိနမိဒ္ဓံ ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, ထိနမိဒ္ဓါဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ န အမနသိကာရော န ထိနမိဒ္ဓ’’’န္တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ။ပေ.။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ဆမ္ဘိတတ္တံ ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, ဆမ္ဘိတတ္တာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သေယျထာပိ, အနုရုဒ္ဓါ, ပုရိသော အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော, တဿ ဥဘတောပဿေ ဝဋ္ဋကာ [ဝဓကာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဥပ္ပတေယျုံ, တဿ တတောနိဒါနံ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ မေ, အနုရုဒ္ဓါ, ဆမ္ဘိတတ္တံ ဥဒပါဒိ, ဆမ္ဘိတတ္တာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ န အမနသိကာရော န ထိနမိဒ္ဓံ န ဆမ္ဘိတတ္တ’’’န္တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ။ပေ.။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ဥပ္ပိလံ [ဥဗ္ဗိလ္လံ (သီ. ဣ.), ဥဗ္ဗိလံ (သျာ. ကံ.)] ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, ဥပ္ပိလာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ ။ သေယျထာပိ, အနုရုဒ္ဓါ, ပုရိသော ဧကံ နိဓိမုခံ ဂဝေသန္တော သကိဒေဝ ပဉ္စနိဓိမုခါနိ အဓိဂစ္ဆေယျ, တဿ တတောနိဒါနံ ဥပ္ပိလံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ မေ, အနုရုဒ္ဓါ, ဥပ္ပိလံ ဥဒပါဒိ, ဥပ္ပိလာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, န အမနသိကာရော, န ထိနမိဒ္ဓံ, န ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဥပ္ပိလ’’’န္တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ။ပေ.။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ဒုဋ္ဌုလ္လံ ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, ဒုဋ္ဌုလ္လာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, န အမနသိကာရော, န ထိနမိဒ္ဓံ, န ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဥပ္ပိလံ, န ဒုဋ္ဌုလ္လ’’’န္တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ။ပေ.။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သေယျထာပိ, အနုရုဒ္ဓါ, ပုရိသော ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဝဋ္ဋကံ ဂါဠှံ ဂဏှေယျ, သော တတ္ထေဝ ပတမေယျ [မတမေယျ (ဗဟူသု) ပ + တံ + ဧယျ = ပတမေယျ-ဣတိ ပဒဝိဘာဂေါ]; ဧဝမေဝ ခေါ မေ, အနုရုဒ္ဓါ, အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ ဥဒပါဒိ, အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, န အမနသိကာရော, န ထိနမိဒ္ဓံ, န ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဥပ္ပိလံ, န ဒုဋ္ဌုလ္လံ, န အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယ’’’န္တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ။ပေ.။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘အတိလီနဝီရိယံ ခေါ မေ ဥဒပါဒိ , အတိလီနဝီရိယာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သေယျထာပိ, အနုရုဒ္ဓါ, ပုရိသော ဝဋ္ဋကံ သိထိလံ ဂဏှေယျ, သော တဿ ဟတ္ထတော ဥပ္ပတေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ မေ, အနုရုဒ္ဓါ, အတိလီနဝီရိယံ ဥဒပါဒိ, အတိလီနဝီရိယာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, န အမနသိကာရော, န ထိနမိဒ္ဓံ, န ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဥပ္ပိလံ, န ဒုဋ္ဌုလ္လံ, န အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ, န အတိလီနဝီရိယ’’’န္တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ။ပေ.။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘အဘိဇပ္ပါ ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, အဘိဇပ္ပါဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, န အမနသိကာရော, န ထိနမိဒ္ဓံ, န ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဥပ္ပိလံ, န ဒုဋ္ဌုလ္လံ, န အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ, န အတိလီနဝီရိယံ, န အဘိဇပ္ပါ’’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ။ပေ.။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘နာနတ္တသညာ ခေါ မေ ဥဒပါဒိ, နာနတ္တသညာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, န အမနသိကာရော, န ထိနမိဒ္ဓံ, န ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဥပ္ပိလံ, န ဒုဋ္ဌုလ္လံ, န အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ, န အတိလီနဝီရိယံ, န အဘိဇပ္ပါ, န နာနတ္တသညာ’’’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ, အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဩဘာသဉ္စေဝ သဉ္ဇာနာမိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သော ခေါ ပန မေ ဩဘာသော နစိရဿေဝ အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ တဿ မယှံ အနုရုဒ္ဓါ ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ ဟေတု ကော ပစ္စယော ယေန မေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါန’န္တိ။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ ခေါ မေ ရူပါနံ ဥဒပါဒိ, အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တာဓိကရဏဉ္စ ပန မေ ရူပါနံ သမာဓိ စဝိ။ သမာဓိမှိ စုတေ ဩဘာသော အန္တရဓါယတိ ဒဿနဉ္စ ရူပါနံ။ သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ ယထာ မေ ပုန န ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, န အမနသိကာရော, န ထိနမိဒ္ဓံ, န ဆမ္ဘိတတ္တံ, န ဥပ္ပိလံ, န ဒုဋ္ဌုလ္လံ, န အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ, န အတိလီနဝီရိယံ, န အဘိဇပ္ပါ, န နာနတ္တသညာ, န အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ ရူပါန’’’န္တိ။

၂၄၂. ‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ, ‘ဝိစိကိစ္ဆာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဝိစိကိစ္ဆံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘အမနသိကာရော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အမနသိကာရံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘ထိနမိဒ္ဓံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ထိနမိဒ္ဓံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘ဥပ္ပိလံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဥပ္ပိလံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘ဒုဋ္ဌုလ္လံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဒုဋ္ဌုလ္လံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘အတိလီနဝီရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အတိလီနဝီရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘အဘိဇပ္ပါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အဘိဇပ္ပံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘နာနတ္တသညာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ နာနတ္တသညံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ, ‘အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ ရူပါနံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ ရူပါနံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသံ ပဇဟိံ။

၂၄၃. ‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ, အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ဩဘာသဉှိ ခေါ သဉ္ဇာနာမိ, န စ ရူပါနိ ပဿာမိ; ရူပါနိ ဟိ ခေါ ပဿာမိ, န စ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ – ‘ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိံ, ကေဝလမ္ပိ ဒိဝံ [ဒိဝသံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိန္ဒိဝံ’ [ရတ္တိဒိဝံ (က.)]။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ ဟေတု ကော ပစ္စယော ယွာဟံ ဩဘာသဉှိ ခေါ သဉ္ဇာနာမိ န စ ရူပါနိ ပဿာမိ; ရူပါနိ ဟိ ခေါ [ခေါ တသ္မိံ သမယေ (သီ. က.)] ပဿာမိ န စ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ – ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိံ, ကေဝလမ္ပိ ဒိဝံ, ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိန္ဒိဝ’န္တိ။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယသ္မိဉှိ ခေါ အဟံ သမယေ ရူပနိမိတ္တံ အမနသိကရိတွာ ဩဘာသနိမိတ္တံ မနသိ ကရောမိ, ဩဘာသဉှိ ခေါ တသ္မိံ သမယေ သဉ္ဇာနာမိ, န စ ရူပါနိ ပဿာမိ။ ယသ္မိံ ပနာဟံ သမယေ ဩဘာသနိမိတ္တံ အမနသိကရိတွာ ရူပနိမိတ္တံ မနသိ ကရောမိ, ရူပါနိ ဟိ ခေါ တသ္မိံ သမယေ ပဿာမိ န စ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ – ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိံ, ကေဝလမ္ပိ ဒိဝံ, ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိန္ဒိဝ’’’န္တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ, အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော ပရိတ္တဉ္စေဝ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ, ပရိတ္တာနိ စ ရူပါနိ ပဿာမိ; အပ္ပမာဏဉ္စေဝ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ, အပ္ပမာဏာနိ စ ရူပါနိ ပဿာမိ – ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိံ, ကေဝလမ္ပိ ဒိဝံ, ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိန္ဒိဝံ။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ ဟေတု ကော ပစ္စယော ယွာဟံ ပရိတ္တဉ္စေဝ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ, ပရိတ္တာနိ စ ရူပါနိ ပဿာမိ ; အပ္ပမာဏဉ္စေဝ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ, အပ္ပမာဏာနိ စ ရူပါနိ ပဿာမိ – ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိံ, ကေဝလမ္ပိ ဒိဝံ, ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိန္ဒိဝ’န္တိ။ တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယသ္မိံ ခေါ မေ သမယေ ပရိတ္တော သမာဓိ ဟောတိ, ပရိတ္တံ မေ တသ္မိံ သမယေ စက္ခု ဟောတိ။ သောဟံ ပရိတ္တေန စက္ခုနာ ပရိတ္တဉ္စေဝ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ, ပရိတ္တာနိ စ ရူပါနိ ပဿာမိ။ ယသ္မိံ ပန မေ သမယေ အပ္ပမာဏော သမာဓိ ဟောတိ, အပ္ပမာဏံ မေ တသ္မိံ သမယေ စက္ခု ဟောတိ။ သောဟံ အပ္ပမာဏေန စက္ခုနာ အပ္ပမာဏဉ္စေဝ ဩဘာသံ သဉ္ဇာနာမိ, အပ္ပမာဏာနိ စ ရူပါနိ ပဿာမိ – ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိံ, ကေဝလမ္ပိ ဒိဝံ, ကေဝလမ္ပိ ရတ္တိန္ဒိဝ’’’န္တိ။

၂၄၄. ယတော ခေါ မေ , အနုရုဒ္ဓါ, ‘ဝိစိကိစ္ဆာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဝိစိကိစ္ဆာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘အမနသိကာရော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အမနသိကာရော စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘ထိနမိဒ္ဓံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ထိနမိဒ္ဓံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘ဥပ္ပိလံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဥပ္ပိလံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘ဒုဋ္ဌုလ္လံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ ဒုဋ္ဌုလ္လံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘အတိလီနဝီရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အတိလီနဝီရိယံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘အဘိဇပ္ပါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အဘိဇပ္ပါ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘နာနတ္တသညာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ နာနတ္တသညာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ, ‘အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ ရူပါနံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော’တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ ရူပါနံ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော ပဟီနော အဟောသိ။

၂၄၅. ‘‘တဿ မယှံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ မေ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသာ တေ မေ ပဟီနာ။ ဟန္ဒ, ဒါနာဟံ တိဝိဓေန သမာဓိံ ဘာဝေမီ’တိ [ဘာဝေသိန္တိ (သီ. သျာ. ကံ.)]။ သော ခေါ အဟံ, အနုရုဒ္ဓါ, သဝိတက္ကမ္ပိ သဝိစာရံ သမာဓိံ ဘာဝေသိံ [ဘာဝေမိ (က.)], အဝိတက္ကမ္ပိ ဝိစာရမတ္တံ သမာဓိံ ဘာဝေသိံ, အဝိတက္ကမ္ပိ အဝိစာရံ သမာဓိံ ဘာဝေသိံ, သပ္ပီတိကမ္ပိ သမာဓိံ ဘာဝေသိံ, နိပ္ပီတိကမ္ပိ သမာဓိံ ဘာဝေသိံ, သာတသဟဂတမ္ပိ သမာဓိံ ဘာဝေသိံ, ဥပေက္ခာသဟဂတမ္ပိ သမာဓိံ ဘာဝေသိံ။ ယတော ခေါ မေ, အနုရုဒ္ဓါ, သဝိတက္ကောပိ သဝိစာရော သမာဓိ ဘာဝိတော အဟောသိ, အဝိတက္ကောပိ ဝိစာရမတ္တော သမာဓိ ဘာဝိတော အဟောသိ, အဝိတက္ကောပိ အဝိစာရော သမာဓိ ဘာဝိတော အဟောသိ, သပ္ပီတိကောပိ သမာဓိ ဘာဝိတော အဟောသိ, နိပ္ပီတိကောပိ သမာဓိ ဘာဝိတော အဟောသိ, သာတသဟဂတောပိ သမာဓိ ဘာဝိတော အဟောသိ, ဥပေက္ခာသဟဂတောပိ သမာဓိ ဘာဝိတော အဟောသိ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ, အကုပ္ပါ မေ စေတောဝိမုတ္တိ။ အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

ဥပက္ကိလေသသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉. ဗာလပဏ္ဍိတသုတ္တံ

၂၄၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလဿ ဗာလလက္ခဏာနိ ဗာလနိမိတ္တာနိ ဗာလာပဒါနာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဒုစ္စိန္တိတစိန္တီ စ ဟောတိ ဒုဗ္ဘာသိတဘာသီ စ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ စ။ နော စေတံ [နော စေဒံ (သံ. နိ. ၃.၂၇-၂၈)], ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဒုစ္စိန္တိတစိန္တီ စ အဘဝိဿ ဒုဗ္ဘာသိတဘာသီ စ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ စ ကေန နံ [န တေန နံ (က.), န နံ (?)] ပဏ္ဍိတာ ဇာနေယျုံ – ‘ဗာလော အယံ ဘဝံ အသပ္ပုရိသော’တိ? ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဒုစ္စိန္တိတစိန္တီ စ ဟောတိ ဒုဗ္ဘာသိတဘာသီ စ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ စ တသ္မာ နံ ပဏ္ဍိတာ ဇာနန္တိ – ‘ဗာလော အယံ ဘဝံ အသပ္ပုရိသော’တိ။ သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော တိဝိဓံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော သဘာယံ ဝါ နိသိန္နော ဟောတိ, ရထိကာယ [ရထိယာယ (ဗဟူသု)] ဝါ နိသိန္နော ဟောတိ, သိင္ဃာဋကေ ဝါ နိသိန္နော ဟောတိ; တတြ စေ ဇနော တဇ္ဇံ တဿာရုပ္ပံ ကထံ မန္တေတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ, အဒိန္နာဒါယီ ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ဟောတိ, မုသာဝါဒီ ဟောတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာယီ ဟောတိ, တတြ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံ ခေါ ဇနော တဇ္ဇံ တဿာရုပ္ပံ ကထံ မန္တေတိ, သံဝိဇ္ဇန္တေဝ တေ [သံဝိဇ္ဇန္တေ တေ စ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဓမ္မာ မယိ, အဟဉ္စ တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမီ’တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ပဌမံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

၂၄၇. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ပဿတိ ရာဇာနော စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တေ – ကသာဟိပိ တာဠေန္တေ ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တေ အဒ္ဓဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တေ ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ နာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ဗိလင်္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောန္တေ သင်္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောန္တေ ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောန္တေ ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တေ စီရကဝါသိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဧဏေယျကမ္ပိ ကရောန္တေ ဗဠိသမံသိကမ္ပိ ကရောန္တေ ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောန္တေ ခါရာပတစ္ဆိကမ္ပိ [ခါရာပဋိစ္ဆကမ္ပိ (က.)] ကရောန္တေ ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တေ ပလာလဣဌကမ္ပိ [ပလာလပိဋ္ဌကမ္ပိ (ဣ.)] ကရောန္တေ တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စန္တေ သုနခေဟိပိ ခါဒါပေန္တေ ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေန္တေ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တေ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယထာရူပါနံ ခေါ ပါပကာနံ ကမ္မာနံ ဟေတု ရာဇာနော စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တိ – ကသာဟိပိ တာဠေန္တိ။ပေ.။ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ; သံဝိဇ္ဇန္တေဝ တေ ဓမ္မာ မယိ, အဟဉ္စ တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမိ။ မံ စေပိ ရာဇာနော [သစေ မမ္ပိ (က.)] ဇာနေယျုံ, မမ္ပိ ရာဇာနော ဂဟေတွာ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကာရေယျုံ – ကသာဟိပိ တာဠေယျုံ။ပေ.။ ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေယျုံ, အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒေယျု’န္တိ။ ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဒုတိယံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

၂၄၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလံ ဣဌသမာရူဠှံ ဝါ မဉ္စသမာရူဠှံ ဝါ ဆမာယံ [ဆမာယ (သီ. ဣ.)] ဝါ သေမာနံ, ယာနိဿ ပုဗ္ဗေ ပါပကာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ကာယေန ဒုစ္စရိတာနိ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတာနိ မနသာ ဒုစ္စရိတာနိ တာနိဿ တမှိ သမယေ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟတံ ပဗ္ဗတကူဋာနံ ဆာယာ သာယနှသမယံ ပထဝိယာ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလံ ဣဌသမာရူဠှံ ဝါ မဉ္စသမာရူဠှံ ဝါ ဆမာယံ ဝါ သေမာနံ, ယာနိဿ ပုဗ္ဗေ ပါပကာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ကာယေန ဒုစ္စရိတာနိ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတာနိ မနသာ ဒုစ္စရိတာနိ တာနိဿ တမှိ သမယေ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အကတံ ဝတ မေ ကလျာဏံ, အကတံ ကုသလံ, အကတံ ဘီရုတ္တာဏံ; ကတံ ပါပံ, ကတံ လုဒ္ဒံ, ကတံ ကိဗ္ဗိသံ။ ယာဝတာ, ဘော, အကတကလျာဏာနံ အကတကုသလာနံ အကတဘီရုတ္တာဏာနံ ကတပါပါနံ ကတလုဒ္ဒါနံ ကတကိဗ္ဗိသာနံ ဂတိ တံ ဂတိံ ပေစ္စ ဂစ္ဆာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော တတိယံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယံ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဧကန္တံ အနိဋ္ဌံ ဧကန္တံ အကန္တံ ဧကန္တံ အမနာပ’န္တိ, နိရယမေဝ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဧကန္တံ အနိဋ္ဌံ ဧကန္တံ အကန္တံ ဧကန္တံ အမနာပ’န္တိ။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပမာပိ [ဥပမာဟိပိ (သီ.)] န သုကရာ ယာဝ ဒုက္ခာ နိရယာ’’တိ။

၂၄၉. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သက္ကာ ပန, ဘန္တေ, ဥပမံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေယျုံ – ‘အယံ ခေါ, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ, ဣမဿ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, ဣမံ ပုရိသံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ ။ တမေနံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ အထ ရာဇာ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ [မဇ္ဈန္တိကသမယံ (သီ. သျာ. ကံ. က.), မဇ္ဈန္တိကံ သမယံ (ဣ.)] ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အမ္ဘော, ကထံ သော ပုရိသော’တိ? ‘‘‘တထေဝ, ဒေဝ, ဇီဝတီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, တံ ပုရိသံ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ အထ ရာဇာ သာယနှသမယံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အမ္ဘော, ကထံ သော ပုရိသော’တိ? ‘တထေဝ, ဒေဝ, ဇီဝတီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, တံ ပုရိသံ သာယနှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ သာယနှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ တံ ကိံ မညထ , ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထာ’’တိ? ‘‘ဧကိဿာပိ, ဘန္တေ, သတ္တိယာ ဟညမာနော သော ပုရိသော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထ, ကော ပန ဝါဒေါ တီဟိ သတ္တိသတေဟီ’’တိ?

၂၅၀. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ ပါဏိမတ္တံ ပါသာဏံ ဂဟေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမော နု ခေါ မဟန္တတရော – ယော စာယံ မယာ ပရိတ္တော ပါဏိမတ္တော ပါသာဏော ဂဟိတော, ယော စ ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ’’တိ? ‘‘အပ္ပမတ္တကော အယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ပရိတ္တော ပါဏိမတ္တော ပါသာဏော ဂဟိတော, ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ ဥပနိဓါယ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ [ဥပနိဓိမ္ပိ (သီ. ဣ.)] န ဥပေတိ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယံ သော ပုရိသော တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ တံ နိရယကဿ ဒုက္ခဿ ဥပနိဓါယ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ, ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ, ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ’’။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနံ နာမ ကမ္မကာရဏံ ကရောန္တိ – တတ္တံ အယောခိလံ [အယောခီလံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဟတ္ထေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ဒုတိယေ ဟတ္ထေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ပါဒေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ဒုတိယေ ပါဒေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ မဇ္ဈေ ဥရသ္မိံ ဂမေန္တိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလံ ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ [ဗျန္တိဟောတိ (ဣ. က.)]။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ သံဝေသေတွာ ကုဌာရီဟိ [ကုဓါရီဟိ (က.)] တစ္ဆန္တိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ။ပေ.။ ဗျန္တီဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဓေါသိရံ ဂဟေတွာ ဝါသီဟိ တစ္ဆန္တိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ။ပေ.။ ဗျန္တီဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ရထေ ယောဇေတွာ အာဒိတ္တာယ ပထဝိယာ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ [သဉ္ဇောတိဘူတာယ (သျာ. ကံ. ဣ.)] သာရေန္တိပိ ပစ္စာသာရေန္တိပိ ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ။ပေ.။ ဗျန္တီဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ မဟန္တံ အင်္ဂါရပဗ္ဗတံ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ အာရောပေန္တိပိ ဩရောပေန္တိပိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလံ ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဓေါသိရံ ဂဟေတွာ တတ္တာယ လောဟကုမ္ဘိယာ ပက္ခိပန္တိ အာဒိတ္တာယ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ။ သော တတ္ထ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စတိ။ သော တတ္ထ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စမာနော သကိမ္ပိ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတိ, သကိမ္ပိ အဓေါ ဂစ္ဆတိ, သကိမ္ပိ တိရိယံ ဂစ္ဆတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ [နိရယပါလာ ပုနပ္ပုနံ (က.)] မဟာနိရယေ ပက္ခိပန္တိ။ သော ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မဟာနိရယော –

‘‘စတုက္ကဏ္ဏော စတုဒွါရော၊ ဝိဘတ္တော ဘာဂသော မိတော။

အယောပါကာရပရိယန္တော၊ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတော။

‘‘တဿ အယောမယာ ဘူမိ၊ ဇလိတာ တေဇသာ ယုတာ။

သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ သဗ္ဗဒါ’’။

‘‘အနေကပရိယာယေနပိ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယကထံ ကထေယျံ; ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, န သုကရာ အက္ခာနေန ပါပုဏိတုံ ယာဝ ဒုက္ခာ နိရယာ။

၂၅၁. ‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ တိဏဘက္ခာ။ တေ အလ္လာနိပိ တိဏာနိ သုက္ခာနိပိ တိဏာနိ ဒန္တုလ္လေဟကံ ခါဒန္တိ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ တိဏဘက္ခာ? ဟတ္ထီ အဿာ ဂေါဏာ ဂဒြဘာ အဇာ မိဂါ, ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ တိဏဘက္ခာ။ သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဣဓ ပုဗ္ဗေ ရသာဒေါ ဣဓ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တေသံ သတ္တာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ ယေ တေ သတ္တာ တိဏဘက္ခာ။

‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ ဂူထဘက္ခာ။ တေ ဒူရတောဝ ဂူထဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ဓါဝန္တိ – ‘ဧတ္ထ ဘုဉ္ဇိဿာမ, ဧတ္ထ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’တိ။ သေယျထာပိ နာမ ဗြာဟ္မဏာ အာဟုတိဂန္ဓေန ဓါဝန္တိ – ‘ဧတ္ထ ဘုဉ္ဇိဿာမ, ဧတ္ထ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ ဂူထဘက္ခာ, တေ ဒူရတောဝ ဂူထဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ဓါဝန္တိ – ‘ဧတ္ထ ဘုဉ္ဇိဿာမ, ဧတ္ထ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’တိ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ ဂူထဘက္ခာ? ကုက္ကုဋာ သူကရာ သောဏာ သိင်္ဂါလာ, ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ ဂူထဘက္ခာ။ သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဣဓ ပုဗ္ဗေ ရသာဒေါ ဣဓ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တေသံ သတ္တာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ ယေ တေ သတ္တာ ဂူထဘက္ခာ။

‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ အန္ဓကာရေ ဇာယန္တိ အန္ဓကာရေ ဇီယန္တိ [ဇိယျန္တိ (က.)] အန္ဓကာရေ မီယန္တိ [မိယျန္တိ (က.)]။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ အန္ဓကာရေ ဇာယန္တိ အန္ဓကာရေ ဇီယန္တိ အန္ဓကာရေ မီယန္တိ? ကီဋာ ပုဠဝါ [ပဋင်္ဂါ (သျာ. ကံ. က.)] ဂဏ္ဍုပ္ပါဒါ, ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ အန္ဓကာရေ ဇာယန္တိ အန္ဓကာရေ ဇီယန္တိ အန္ဓကာရေ မီယန္တိ။ သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဣဓ ပုဗ္ဗေ ရသာဒေါ, ဣဓ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တေသံ သတ္တာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ ယေ တေ သတ္တာ အန္ဓကာရေ ဇာယန္တိ အန္ဓကာရေ ဇီယန္တိ အန္ဓကာရေ မီယန္တိ။

‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ ဥဒကသ္မိံ ဇာယန္တိ ဥဒကသ္မိံ ဇီယန္တိ ဥဒကသ္မိံ မီယန္တိ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ ဥဒကသ္မိံ ဇာယန္တိ ဥဒကသ္မိံ ဇီယန္တိ ဥဒကသ္မိံ မီယန္တိ? မစ္ဆာ ကစ္ဆပါ သုသုမာရာ, ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ ဥဒကသ္မိံ ဇာယန္တိ ဥဒကသ္မိံ ဇီယန္တိ ဥဒကသ္မိံ မီယန္တိ။ သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဣဓ ပုဗ္ဗေ ရသာဒေါ ဣဓ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တေသံ သတ္တာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ ယေ တေ သတ္တာ ဥဒကသ္မိံ ဇာယန္တိ ဥဒကသ္မိံ ဇီယန္တိ ဥဒကသ္မိံ မီယန္တိ။

‘‘သန္တိ , ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ အသုစိသ္မိံ ဇာယန္တိ အသုစိသ္မိံ ဇီယန္တိ အသုစိသ္မိံ မီယန္တိ။ ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ အသုစိသ္မိံ ဇာယန္တိ အသုစိသ္မိံ ဇီယန္တိ အသုစိသ္မိံ မီယန္တိ? ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ပူတိမစ္ဆေ ဝါ ဇာယန္တိ ပူတိမစ္ဆေ ဝါ ဇီယန္တိ ပူတိမစ္ဆေ ဝါ မီယန္တိ ပူတိကုဏပေ ဝါ။ပေ.။ ပူတိကုမ္မာသေ ဝါ။ စန္ဒနိကာယ ဝါ။ ဩလိဂလ္လေ ဝါ ဇာယန္တိ, (ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ တိရစ္ဆာနဂတာ ပါဏာ အသုစိသ္မိံ ဇာယန္တိ အသုစိသ္မိံ ဇီယန္တိ အသုစိသ္မိံ မီယန္တိ။) [( ) နတ္ထိ သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု] သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော ဣဓ ပုဗ္ဗေ ရသာဒေါ ဣဓ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တေသံ သတ္တာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ ယေ တေ သတ္တာ အသုစိသ္မိံ ဇာယန္တိ အသုစိသ္မိံ ဇီယန္တိ အသုစိသ္မိံ မီယန္တိ။

‘‘အနေကပရိယာယေနပိ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနယောနိကထံ ကထေယျံ; ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, န သုကရံ အက္ခာနေန ပါပုဏိတုံ ယာဝ ဒုက္ခာ တိရစ္ဆာနယောနိ။

၂၅၂. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဧကစ္ဆိဂ္ဂလံ ယုဂံ မဟာသမုဒ္ဒေ ပက္ခိပေယျ။ တမေနံ ပုရတ္ထိမော ဝါတော ပစ္ဆိမေန သံဟရေယျ, ပစ္ဆိမော ဝါတော ပုရတ္ထိမေန သံဟရေယျ, ဥတ္တရော ဝါတော ဒက္ခိဏေန သံဟရေယျ, ဒက္ခိဏော ဝါတော ဥတ္တရေန သံဟရေယျ။ တတြာဿ ကာဏော ကစ္ဆပေါ, သော ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ [ဝဿသတဿ ဝဿသဟဿဿ ဝဿသတသဟဿဿ (သီ.), ဝဿသတဿ (သျာ. ကံ. ဣ.)] အစ္စယေန သကိံ ဥမ္မုဇ္ဇေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ကာဏော ကစ္ဆပေါ အမုသ္မိံ ဧကစ္ဆိဂ္ဂလေ ယုဂေ ဂီဝံ ပဝေသေယျာ’’တိ? (‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။) [( ) နတ္ထိ သီ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု] ‘‘ယဒိ ပန [ယဒိ နူန (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], ဘန္တေ, ကဒါစိ ကရဟစိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေနာ’’တိ။ ‘‘ခိပ္ပတရံ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ကာဏော ကစ္ဆပေါ အမုသ္မိံ ဧကစ္ဆိဂ္ဂလေ ယုဂေ ဂီဝံ ပဝေသေယျ, အတော ဒုလ္လဘတရာဟံ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿတ္တံ ဝဒါမိ သကိံ ဝိနိပါတဂတေန ဗာလေန။ တံ ကိဿ ဟေတု? န ဟေတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ ဓမ္မစရိယာ သမစရိယာ ကုသလကိရိယာ ပုညကိရိယာ။ အညမညခါဒိကာ ဧတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဝတ္တတိ ဒုဗ္ဗလခါဒိကာ’’။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော သစေ ကဒါစိ ကရဟစိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန မနုဿတ္တံ အာဂစ္ဆတိ, ယာနိ တာနိ နီစကုလာနိ – စဏ္ဍာလကုလံ ဝါ နေသာဒကုလံ ဝါ ဝေနကုလံ [ဝေဏကုလံ (သီ. ဣ.)] ဝါ ရထကာရကုလံ ဝါ ပုက္ကုသကုလံ ဝါ။ တထာရူပေ ကုလေ ပစ္စာဇာယတိ ဒလိဒ္ဒေ အပ္ပန္နပါနဘောဇနေ ကသိရဝုတ္တိကေ, ယတ္ထ ကသိရေန ဃာသစ္ဆာဒေါ လဗ္ဘတိ။ သော စ ဟောတိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဒုဒ္ဒသိကော ဩကောဋိမကော ဗဝှာဗာဓေါ [ဗဟ္ဝာဗာဓေါ (က.)] ကာဏော ဝါ ကုဏီ ဝါ ခုဇ္ဇော ဝါ ပက္ခဟတော ဝါ န လာဘီ အန္နဿ ပါနဿ ဝတ္ထဿ ယာနဿ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဿ သေယျာဝသထပဒီပေယျဿ။ သော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ။ သော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အက္ခဓုတ္တော ပဌမေနေဝ ကလိဂ္ဂဟေန ပုတ္တမ္ပိ ဇီယေထ, ဒါရမ္ပိ ဇီယေထ, သဗ္ဗံ သာပတေယျမ္ပိ ဇီယေထ, ဥတ္တရိပိ အဓိဗန္ဓံ [အနုဗန္ဓံ (သီ. ဣ.), အဒ္ဓုဗန္ဓံ (သျာ. ကံ.)] နိဂစ္ဆေယျ။ အပ္ပမတ္တကော သော, ဘိက္ခဝေ, ကလိဂ္ဂဟော ယံ သော အက္ခဓုတ္တော ပဌမေနေဝ ကလိဂ္ဂဟေန ပုတ္တမ္ပိ ဇီယေထ, ဒါရမ္ပိ ဇီယေထ, သဗ္ဗံ သာပတေယျမ္ပိ ဇီယေထ, ဥတ္တရိပိ အဓိဗန္ဓံ နိဂစ္ဆေယျ။ အထ ခေါ အယမေဝ တတော မဟန္တတရော ကလိဂ္ဂဟော ယံ သော ဗာလော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ကေဝလာ ပရိပူရာ [ကေဝလပရိပူရာ (သီ. ဣ.) မ. နိ. ၁.၂၄၄ ပါဠိယာ သံသန္ဒေတဗ္ဗာ] ဗာလဘူမီ’’တိ။

၂၅၃. ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတဿ ပဏ္ဍိတလက္ခဏာနိ ပဏ္ဍိတနိမိတ္တာနိ ပဏ္ဍိတာပဒါနာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော သုစိန္တိတစိန္တီ စ ဟောတိ သုဘာသိတဘာသီ စ သုကတကမ္မကာရီ စ။ နော စေတံ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော သုစိန္တိတစိန္တီ စ အဘဝိဿ သုဘာသိတဘာသီ စ သုကတကမ္မကာရီ စ, ကေန နံ [န တေန နံ (က.), န နံ (?)] ပဏ္ဍိတာ ဇာနေယျုံ – ‘ပဏ္ဍိတော အယံ ဘဝံ သပ္ပုရိသော’တိ? ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော သုစိန္တိတစိန္တီ စ ဟောတိ သုဘာသိတဘာသီ စ သုကတကမ္မကာရီ စ တသ္မာ နံ ပဏ္ဍိတာ ဇာနန္တိ – ‘ပဏ္ဍိတော အယံ ဘဝံ သပ္ပုရိသော’တိ။ သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော တိဝိဓံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော သဘာယံ ဝါ နိသိန္နော ဟောတိ, ရထိကာယ ဝါ နိသိန္နော ဟောတိ, သိင္ဃာဋကေ ဝါ နိသိန္နော ဟောတိ; တတြ စေ ဇနော တဇ္ဇံ တဿာရုပ္ပံ ကထံ မန္တေတိ ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; တတြ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံ ခေါ ဇနော တဇ္ဇံ တဿာရုပ္ပံ ကထံ မန္တေတိ; သံဝိဇ္ဇန္တေဝ တေ ဓမ္မာ မယိ, အဟဉ္စ တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမီ’တိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော ပဌမံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

၂၅၄. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော ပဿတိ ရာဇာနော စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တေ – ကသာဟိပိ တာဠေန္တေ ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တေ အဒ္ဓဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တေ ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ နာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ဗိလင်္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောန္တေ သင်္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောန္တေ ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောန္တေ ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တေ စီရကဝါသိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဧဏေယျကမ္ပိ ကရောန္တေ ဗလိသမံသိကမ္ပိ ကရောန္တေ ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောန္တေ ခါရာပတစ္ဆိကမ္ပိ ကရောန္တေ ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တေ ပလာလဣဌကမ္ပိ ကရောန္တေ တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စန္တေ သုနခေဟိပိ ခါဒါပေန္တေ ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေန္တေ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တေ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယထာရူပါနံ ခေါ ပါပကာနံ ကမ္မာနံ ဟေတု ရာဇာနော စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တိ ကသာဟိပိ တာဠေန္တိ, ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တိ, အဒ္ဓဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တိ, ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ , ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, နာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ဗိလင်္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောန္တိ, သင်္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောန္တိ, ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တိ, စီရကဝါသိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ဧဏေယျကမ္ပိ ကရောန္တိ, ဗလိသမံသိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ခါရာပတစ္ဆိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တိ, ပလာလဣဌကမ္ပိ ကရောန္တိ, တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စန္တိ, သုနခေဟိပိ ခါဒါပေန္တိ, ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေန္တိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ, န တေ ဓမ္မာ မယိ သံဝိဇ္ဇန္တိ, အဟဉ္စ န တေသု ဓမ္မေသု သန္ဒိဿာမီ’တိ။ ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော ဒုတိယံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

၂၅၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတံ ဣဌသမာရူဠှံ ဝါ မဉ္စသမာရူဠှံ ဝါ ဆမာယံ ဝါ သေမာနံ, ယာနိဿ ပုဗ္ဗေ ကလျာဏာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ကာယေန သုစရိတာနိ ဝါစာယ သုစရိတာနိ မနသာ သုစရိတာနိ တာနိဿ တမှိ သမယေ ဩလမ္ဗန္တိ။ပေ.။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟတံ ပဗ္ဗတကူဋာနံ ဆာယာ သာယနှသမယံ ပထဝိယာ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတံ ဣဌသမာရူဠှံ ဝါ မဉ္စသမာရူဠှံ ဝါ ဆမာယံ ဝါ သေမာနံ ယာနိဿ ပုဗ္ဗေ ကလျာဏာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ကာယေန သုစရိတာနိ ဝါစာယ သုစရိတာနိ မနသာ သုစရိတာနိ တာနိဿ တမှိ သမယေ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အကတံ ဝတ မေ ပါပံ, အကတံ လုဒ္ဒံ, အကတံ ကိဗ္ဗိသံ; ကတံ ကလျာဏံ, ကတံ ကုသလံ, ကတံ ဘီရုတ္တာဏံ။ ယာဝတာ, ဘော, အကတပါပါနံ အကတလုဒ္ဒါနံ အကတကိဗ္ဗိသာနံ ကတကလျာဏာနံ ကတကုသလာနံ ကတဘီရုတ္တာဏာနံ ဂတိ တံ ဂတိံ ပေစ္စ ဂစ္ဆာမီ’တိ။ သော န သောစတိ, န ကိလမတိ, န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော တတိယံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော ကာယေန သုစရိတံ စရိတွာ ဝါစာယ သုစရိတံ စရိတွာ မနသာ သုစရိတံ စရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယံ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဧကန္တံ ဣဋ္ဌံ ဧကန္တံ ကန္တံ ဧကန္တံ မနာပ’န္တိ, သဂ္ဂမေဝ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဧကန္တံ ဣဋ္ဌံ ဧကန္တံ ကန္တံ ဧကန္တံ မနာပ’န္တိ။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပမာပိ န သုကရာ ယာဝ သုခါ သဂ္ဂါ’’တိ။

၂၅၆. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သက္ကာ ပန, ဘန္တေ, ဥပမံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သတ္တဟိ ရတနေဟိ သမန္နာဂတော စတူဟိ စ ဣဒ္ဓီဟိ တတောနိဒါနံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ တဒဟုပေါသထေ ပန္နရသေ သီသံနှာတဿ ဥပေါသထိကဿ ဥပရိပါသာဒဝရဂတဿ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပါတုဘဝတိ သဟဿာရံ သနေမိကံ သနာဘိကံ သဗ္ဗာကာရပရိပူရံ။ တံ ဒိသွာန ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ ဧဝံ ဟောတိ [ဧတဒဟောသိ (သျာ. ကံ. က.)] – ‘သုတံ ခေါ ပန မေတံ ယဿ ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ တဒဟုပေါသထေ ပန္နရသေ သီသံနှာတဿ ဥပေါသထိကဿ ဥပရိပါသာဒဝရဂတဿ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပါတုဘဝတိ သဟဿာရံ သနေမိကံ သနာဘိကံ သဗ္ဗာကာရပရိပူရံ, သော ဟောတိ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီတိ။ အဿံ နု ခေါ အဟံ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော ဝါမေန ဟတ္ထေန ဘိင်္ကာရံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန စက္ကရတနံ အဗ္ဘုက္ကိရတိ – ‘ပဝတ္တတု ဘဝံ စက္ကရတနံ, အဘိဝိဇိနာတု ဘဝံ စက္ကရတန’န္တိ။ အထ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကရတနံ ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ပဝတ္တတိ။ အန္ဝဒေဝ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သဒ္ဓိံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယသ္မိံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပဒေသေ စက္ကရတနံ ပတိဋ္ဌာတိ တတ္ထ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဝါသံ ဥပေတိ သဒ္ဓိံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယေ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ , ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော တေ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဧဟိ ခေါ, မဟာရာဇ! သွာဂတံ တေ, မဟာရာဇ [သွာဂတံ မဟာရာဇ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]! သကံ တေ, မဟာရာဇ! အနုသာသ, မဟာရာဇာ’တိ ။ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဧဝမာဟ – ‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော, အဒိန္နံ နာဒါတဗ္ဗံ, ကာမေသုမိစ္ဆာ န စရိတဗ္ဗာ, မုသာ န ဘာသိတဗ္ဗာ, မဇ္ဇံ န ပါတဗ္ဗံ, ယထာဘုတ္တဉ္စ ဘုဉ္ဇထာ’တိ။ ယေ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော တေ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ အနုယန္တာ [အနုယုတ္တာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘဝန္တိ [အဟေသုံ (သျာ. ကံ. က.)]။

၂၅၇. ‘‘အထ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကရတနံ ပုရတ္ထိမံ သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ [အဇ္ဈောဂဟေတွာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပစ္စုတ္တရိတွာ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပဝတ္တတိ။ပေ.။ ဒက္ခိဏံ သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ပဝတ္တတိ။ ပစ္ဆိမံ သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ ဥတ္တရံ ဒိသံ ပဝတ္တတိ အန္ဝဒေဝ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သဒ္ဓိံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယသ္မိံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပဒေသေ စက္ကရတနံ ပတိဋ္ဌာတိ တတ္ထ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဝါသံ ဥပေတိ သဒ္ဓိံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ။

‘‘ယေ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော တေ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဧဟိ ခေါ, မဟာရာဇ! သွာဂတံ တေ, မဟာရာဇ! သကံ တေ, မဟာရာဇ! အနုသာသ, မဟာရာဇာ’တိ။ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဧဝမာဟ – ‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော, အဒိန္နံ နာဒါတဗ္ဗံ, ကာမေသုမိစ္ဆာ န စရိတဗ္ဗာ, မုသာ န ဘာသိတဗ္ဗာ, မဇ္ဇံ န ပါတဗ္ဗံ; ယထာဘုတ္တဉ္စ ဘုဉ္ဇထာ’တိ။ ယေ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော တေ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ အနုယန္တာ ဘဝန္တိ။

‘‘အထ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကရတနံ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ အဘိဝိဇိနိတွာ တမေဝ ရာဇဓါနိံ ပစ္စာဂန္တွာ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ အန္တေပုရဒွါရေ အက္ခာဟတံ မညေ တိဋ္ဌတိ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ အန္တေပုရဒွါရံ ဥပသောဘယမာနံ။ ရညော, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ဧဝရူပံ စက္ကရတနံ ပါတုဘဝတိ။

၂၅၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဟတ္ထိရတနံ ပါတုဘဝတိ – သဗ္ဗသေတော သတ္တပ္ပတိဋ္ဌော ဣဒ္ဓိမာ ဝေဟာသင်္ဂမော ဥပေါသထော နာမ နာဂရာဇာ။ တံ ဒိသွာန ရညော စက္ကဝတ္တိဿ စိတ္တံ ပသီဒတိ – ‘ဘဒ္ဒကံ ဝတ, ဘော, ဟတ္ထိယာနံ, သစေ ဒမထံ ဥပေယျာ’တိ။ အထ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထိရတနံ သေယျထာပိ နာမ ဘဒ္ဒေါ ဟတ္ထာဇာနီယော ဒီဃရတ္တံ သုပရိဒန္တော ဧဝမေဝ ဒမထံ ဥပေတိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တမေဝ ဟတ္ထိရတနံ ဝီမံသမာနော ပုဗ္ဗဏှသမယံ အဘိရုဟိတွာ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ အနုသံယာယိတွာ တမေဝ ရာဇဓါနိံ ပစ္စာဂန္တွာ ပါတရာသမကာသိ။ ရညော, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ဧဝရူပံ ဟတ္ထိရတနံ ပါတုဘဝတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ အဿရတနံ ပါတုဘဝတိ – သဗ္ဗသေတော ကာဠသီသော မုဉ္ဇကေသော ဣဒ္ဓိမာ ဝေဟာသင်္ဂမော ဝလာဟကော နာမ အဿရာဇာ။ တံ ဒိသွာန ရညော စက္ကဝတ္တိဿ စိတ္တံ ပသီဒတိ – ‘ဘဒ္ဒကံ ဝတ, ဘော, အဿယာနံ, သစေ ဒမထံ ဥပေယျာ’တိ။ အထ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဿရတနံ သေယျထာပိ နာမ ဘဒ္ဒေါ အဿာဇာနီယော ဒီဃရတ္တံ သုပရိဒန္တော ဧဝမေဝ ဒမထံ ဥပေတိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တမေဝ အဿရတနံ ဝီမံသမာနော ပုဗ္ဗဏှသမယံ အဘိရုဟိတွာ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ အနုသံယာယိတွာ တမေဝ ရာဇဓါနိံ ပစ္စာဂန္တွာ ပါတရာသမကာသိ။ ရညော, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ဧဝရူပံ အဿရတနံ ပါတုဘဝတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ မဏိရတနံ ပါတုဘဝတိ။ သော ဟောတိ မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော ။ တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မဏိရတနဿ အာဘာ သမန္တာ ယောဇနံ ဖုဋာ ဟောတိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တမေဝ မဏိရတနံ ဝီမံသမာနော စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ သန္နယှိတွာ မဏိံ ဓဇဂ္ဂံ အာရောပေတွာ ရတ္တန္ဓကာရတိမိသာယ ပါယာသိ။ ယေ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမန္တာ ဂါမာ အဟေသုံ တေ တေနောဘာသေန ကမ္မန္တေ ပယောဇေသုံ ‘ဒိဝါ’တိ မညမာနာ။ ရညော, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ဧဝရူပံ မဏိရတနံ ပါတုဘဝတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဣတ္ထိရတနံ ပါတုဘဝတိ။ သာ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတာ နာတိဒီဃာ နာတိရဿာ နာတိကိသာ နာတိထူလာ နာတိကာဠိကာ [နာတိကာဠီ (သီ. ဣ.)] နာစ္စောဒါတာ, အတိက္ကန္တာ မာနုသံ ဝဏ္ဏံ, အပ္ပတ္တာ ဒိဗ္ဗံ ဝဏ္ဏံ။ တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိရတနဿ ဧဝရူပေါ ကာယသမ္ဖဿော ဟောတိ သေယျထာပိ နာမ တူလပိစုနော ဝါ ကပ္ပါသပိစုနော ဝါ။ တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိရတနဿ သီတေ ဥဏှာနိ ဂတ္တာနိ ဟောန္တိ, ဥဏှေ သီတာနိ ဂတ္တာနိ ဟောန္တိ။ တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိရတနဿ ကာယတော စန္ဒနဂန္ဓော ဝါယတိ, မုခတော ဥပ္ပလဂန္ဓော ဝါယတိ။ တံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိရတနံ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိနီ ဟောတိ ပစ္ဆာနိပါတိနီ ကိံကာရပဋိဿာဝိနီ မနာပစာရိနီ ပိယဝါဒိနီ။ တံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိရတနံ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ မနသာပိ နော အတိစရတိ, ကုတော ပန ကာယေန? ရညော, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ဧဝရူပံ ဣတ္ထိရတနံ ပါတုဘဝတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဂဟပတိရတနံ ပါတုဘဝတိ။ တဿ ကမ္မဝိပါကဇံ ဒိဗ္ဗစက္ခု ပါတုဘဝတိ, ယေန နိဓိံ ပဿတိ သဿာမိကမ္ပိ အဿာမိကမ္ပိ။ သော ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟ – ‘အပ္ပောဿုက္ကော တွံ, ဒေဝ, ဟောဟိ။ အဟံ တေ ဓနေန ဓနကရဏီယံ [ဓနေန ကရဏီယံ (က.)] ကရိဿာမီ’တိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တမေဝ ဂဟပတိရတနံ ဝီမံသမာနော နာဝံ အဘိရုဟိတွာ မဇ္ဈေ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ သောတံ ဩဂါဟိတွာ [ဩဂဟေတွာ (သီ. ဣ.)] ဂဟပတိရတနံ ဧတဒဝေါစ – ‘အတ္ထော မေ, ဂဟပတိ, ဟိရညသုဝဏ္ဏေနာ’တိ။ ‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, ဧကံ တီရံ နာဝါ ဥပေတူ’တိ။ ‘ဣဓေဝ မေ, ဂဟပတိ, အတ္ထော ဟိရညသုဝဏ္ဏေနာ’တိ။ အထ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ဂဟပတိရတနံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဥဒကေ ဩမသိတွာ ပူရံ ဟိရညသုဝဏ္ဏဿ ကုမ္ဘိံ ဥဒ္ဓရိတွာ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဧတဒဝေါစ – ‘အလမေတ္တာဝတာ, မဟာရာဇ! ကတမေတ္တာဝတာ, မဟာရာဇ! ပူဇိတမေတ္တာဝတာ, မဟာရာဇာ’တိ။ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဧဝမာဟ – ‘အလမေတ္တာဝတာ, ဂဟပတိ! ကတမေတ္တာဝတာ, ဂဟပတိ! ပူဇိတမေတ္တာဝတာ, ဂဟပတီ’တိ ။ ရညော, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ဧဝရူပံ ဂဟပတိရတနံ ပါတုဘဝတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပရိဏာယကရတနံ ပါတုဘဝတိ – ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓါဝီ ပဋိဗလော ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပယာပေတဗ္ဗံ ဥပယာပေတုံ [ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗံ ဥပဋ္ဌပေတုံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အပယာပေတဗ္ဗံ အပယာပေတုံ ဌပေတဗ္ဗံ ဌပေတုံ။ သော ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟ – ‘အပ္ပောဿုက္ကော တွံ , ဒေဝ, ဟောဟိ။ အဟမနုသာသိဿာမီ’တိ။ ရညော, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ဧဝရူပံ ပရိဏာယကရတနံ ပါတုဘဝတိ။ ရာဇာ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တီ ဣမေဟိ သတ္တဟိ ရတနေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

၂၅၉. ‘‘ကတမာဟိ စတူဟိ ဣဒ္ဓီဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ အဘိရူပေါ ဟောတိ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော အတိဝိယ အညေဟိ မနုဿေဟိ။ ရာဇာ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တီ ဣမာယ ပဌမာယ ဣဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဒီဃာယုကော ဟောတိ စိရဋ္ဌိတိကော အတိဝိယ အညေဟိ မနုဿေဟိ။ ရာဇာ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တီ ဣမာယ ဒုတိယာယ ဣဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ အပ္ပါဗာဓေါ ဟောတိ အပ္ပါတင္ကော သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ အတိဝိယ အညေဟိ မနုဿေဟိ။ ရာဇာ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တီ ဣမာယ တတိယာယ ဣဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပိတာ ပုတ္တာနံ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ။ ရညောပိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တိဿ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ပိယာ ဟောန္တိ မနာပါ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပိတု ပုတ္တာ ပိယာ ဟောန္တိ မနာပါ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရညောပိ စက္ကဝတ္တိဿ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ပိယာ ဟောန္တိ မနာပါ။

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ , ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ဥယျာနဘူမိံ နိယျာသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘အတရမာနော, ဒေဝ, ယာဟိ ယထာ တံ မယံ စိရတရံ ပဿေယျာမာ’တိ။ ရာဇာပိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တီ သာရထိံ အာမန္တေသိ – ‘အတရမာနော , သာရထိ, ပေသေဟိ ယထာ မံ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ စိရတရံ ပဿေယျု’န္တိ။ ရာဇာ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တီ ဣမာယ စတုတ္ထာယ ဣဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ရာဇာ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကဝတ္တီ ဣမာဟိ စတူဟိ ဣဒ္ဓီဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု ခေါ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဣမေဟိ သတ္တဟိ ရတနေဟိ သမန္နာဂတော ဣမာဟိ စတူဟိ စ ဣဒ္ဓီဟိ တတောနိဒါနံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထာ’’တိ? ‘‘ဧကမေကေနပိ, ဘန္တေ, ရတနေန [တေန ရတနေန (သီ.)] သမန္နာဂတော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တတောနိဒါနံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထ, ကော ပန ဝါဒေါ သတ္တဟိ ရတနေဟိ စတူဟိ စ ဣဒ္ဓီဟီ’’တိ?

၂၆၀. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ ပါဏိမတ္တံ ပါသာဏံ ဂဟေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမော နု ခေါ မဟန္တတရော – ယော စာယံ မယာ ပရိတ္တော ပါဏိမတ္တော ပါသာဏော ဂဟိတော ယော စ ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ’’တိ? ‘‘အပ္ပမတ္တကော အယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ပရိတ္တော ပါဏိမတ္တော ပါသာဏော ဂဟိတော; ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ ဥပနိဓါယ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ; ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ; ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သတ္တဟိ ရတနေဟိ သမန္နာဂတော စတူဟိ စ ဣဒ္ဓီဟိ တတောနိဒါနံ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ တံ ဒိဗ္ဗဿ သုခဿ ဥပနိဓါယ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ; ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ; ဥပနိဓမ္ပိ န ဥပေတိ’’။

‘‘သ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော သစေ ကဒါစိ ကရဟစိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန မနုဿတ္တံ အာဂစ္ဆတိ, ယာနိ တာနိ ဥစ္စာကုလာနိ – ခတ္တိယမဟာသာလကုလံ ဝါ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလံ ဝါ ဂဟပတိမဟာသာလကုလံ ဝါ တထာရူပေ ကုလေ ပစ္စာဇာယတိ အဍ္ဎေ မဟဒ္ဓနေ မဟာဘောဂေ ပဟူတဇာတရူပရဇတေ ပဟူတဝိတ္တူပကရဏေ ပဟူတဓနဓညေ။ သော စ ဟောတိ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော, လာဘီ အန္နဿ ပါနဿ ဝတ္ထဿ ယာနဿ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဿ သေယျာဝသထပဒီပေယျဿ။ သော ကာယေန သုစရိတံ စရတိ, ဝါစာယ သုစရိတံ စရတိ, မနသာ သုစရိတံ စရတိ။ သော ကာယေန သုစရိတံ စရိတွာ, ဝါစာယ သုစရိတံ စရိတွာ, မနသာ သုစရိတံ စရိတွာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အက္ခဓုတ္တော ပဌမေနေဝ ကဋဂ္ဂဟေန မဟန္တံ ဘောဂက္ခန္ဓံ အဓိဂစ္ဆေယျ; အပ္ပမတ္တကော သော, ဘိက္ခဝေ, ကဋဂ္ဂဟော ယံ သော အက္ခဓုတ္တော ပဌမေနေဝ ကဋဂ္ဂဟေန မဟန္တံ ဘောဂက္ခန္ဓံ အဓိဂစ္ဆေယျ။ အထ ခေါ အယမေဝ တတော မဟန္တတရော ကဋဂ္ဂဟော ယံ သော ပဏ္ဍိတော ကာယေန သုစရိတံ စရိတွာ, ဝါစာယ သုစရိတံ စရိတွာ, မနသာ သုစရိတံ စရိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ကေဝလာ ပရိပူရာ ပဏ္ဍိတဘူမီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဗာလပဏ္ဍိတသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀. ဒေဝဒူတသုတ္တံ

၂၆၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွေ အဂါရာ သဒွါရာ [သန္ဓိဒွါရာ (က.)], တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော မဇ္ဈေ ဌိတော ပဿေယျ မနုဿေ ဂေဟံ ပဝိသန္တေပိ နိက္ခမန္တေပိ အနုစင်္ကမန္တေပိ အနုဝိစရန္တေပိ; ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ; တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ; တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ မနုဿေသု ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ ; တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ; တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ; တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ’’’တိ။

၂၆၂. ‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ ယမဿ ရညော ဒဿေန္တိ – ‘အယံ, ဒေဝ, ပုရိသော အမတ္တေယျော အပေတ္တေယျော အသာမညော အဗြာဟ္မညော, န ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယီ။ ဣမဿ ဒေဝေါ ဒဏ္ဍံ ပဏေတူ’တိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ပဌမံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇတိ သမနုဂါဟတိ သမနုဘာသတိ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု ပဌမံ ဒေဝဒူတံ ပါတုဘူတ’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု ဒဟရံ ကုမာရံ မန္ဒံ ဥတ္တာနသေယျကံ သကေ မုတ္တကရီသေ ပလိပန္နံ သေမာန’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘အဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, တဿ တေ ဝိညုဿ သတော မဟလ္လကဿ န ဧတဒဟောသိ – အဟမ္ပိ ခေါမှိ ဇာတိဓမ္မော, ဇာတိံ အနတီတော။ ဟန္ဒာဟံ ကလျာဏံ ကရောမိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာသက္ခိဿံ, ဘန္တေ, ပမာဒဿံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ , ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ပမာဒဝတာယ န ကလျာဏမကာသိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ။ တဂ္ဃ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, တထာ ကရိဿန္တိ ယထာ တံ ပမတ္တံ။ တံ ခေါ ပန တေ ဧတံ ပါပကမ္မံ [ပါပံ ကမ္မံ (သီ. ဣ.)] နေဝ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ, တယာဝေတံ ပါပကမ္မံ [ပါပံ ကမ္မံ (သီ. ဣ.)] ကတံ, တ္ဝညေဝေတဿ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒိဿသီ’’’တိ။

၂၆၃. ‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ပဌမံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇိတွာ သမနုဂါဟိတွာ သမနုဘာသိတွာ ဒုတိယံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇတိ သမနုဂါဟတိ သမနုဘာသတိ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု ဒုတိယံ ဒေဝဒူတံ ပါတုဘူတ’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု ဣတ္ထိံ ဝါ ပုရိသံ ဝါ ( ) [(အာသီတိကံ ဝါ နာဝုတိကံ ဝါ ဝဿသတိကံ ဝါ ဇာတိယာ) (က. သီ. သျာ. ကံ. ဣ.) တိကင်္ဂုတ္တရေပိ] ဇိဏ္ဏံ ဂေါပါနသိဝင်္ကံ ဘောဂ္ဂံ ဒဏ္ဍပရာယနံ ပဝေဓမာနံ ဂစ္ဆန္တံ အာတုရံ ဂတယောဗ္ဗနံ ခဏ္ဍဒန္တံ ပလိတကေသံ ဝိလူနံ ခလိတသိရံ [ခလိတံသိရော (သီ.), ခလိတံသိရံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝလိနံ တိလကာဟတဂတ္တ’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘အဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ , ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, တဿ တေ ဝိညုဿ သတော မဟလ္လကဿ န ဧတဒဟောသိ – အဟမ္ပိ ခေါမှိ ဇရာဓမ္မော, ဇရံ အနတီတော။ ဟန္ဒာဟံ ကလျာဏံ ကရောမိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာသက္ခိဿံ, ဘန္တေ, ပမာဒဿံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ပမာဒဝတာယ န ကလျာဏမကာသိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ။ တဂ္ဃ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, တထာ ကရိဿန္တိ ယထာ တံ ပမတ္တံ။ တံ ခေါ ပန တေ ဧတံ ပါပကမ္မံ နေဝ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ, တယာဝေတံ ပါပကမ္မံ ကတံ, တ္ဝညေဝေတဿ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒိဿသီ’’’တိ။

၂၆၄. ‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဒုတိယံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇိတွာ သမနုဂါဟိတွာ သမနုဘာသိတွာ တတိယံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇတိ သမနုဂါဟတိ သမနုဘာသတိ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု တတိယံ ဒေဝဒူတံ ပါတုဘူတ’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု ဣတ္ထိံ ဝါ ပုရိသံ ဝါ အာဗာဓိကံ ဒုက္ခိတံ ဗာဠှဂိလာနံ သကေ မုတ္တကရီသေ ပလိပန္နံ သေမာနံ အညေဟိ ဝုဋ္ဌာပိယမာနံ အညေဟိ သံဝေသိယမာန’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘အဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, တဿ တေ ဝိညုဿ သတော မဟလ္လကဿ န ဧတဒဟောသိ – အဟမ္ပိ ခေါမှိ ဗျာဓိဓမ္မော , ဗျာဓိံ အနတီတော။ ဟန္ဒာဟံ ကလျာဏံ ကရောမိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာသက္ခိဿံ, ဘန္တေ, ပမာဒဿံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ပမာဒဝတာယ န ကလျာဏမကာသိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ။ တဂ္ဃ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, တထာ ကရိဿန္တိ ယထာ တံ ပမတ္တံ။ တံ ခေါ ပန တေ ဧတံ ပါပကမ္မံ နေဝ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ, တယာဝေတံ ပါပကမ္မံ ကတံ, တ္ဝညေဝေတဿ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒိဿသီ’’’တိ။

၂၆၅. ‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ တတိယံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇိတွာ သမနုဂါဟိတွာ သမနုဘာသိတွာ စတုတ္ထံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇတိ သမနုဂါဟတိ သမနုဘာသတိ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု စတုတ္ထံ ဒေဝဒူတံ ပါတုဘူတ’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု ရာဇာနော စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တေ – ကသာဟိပိ တာဠေန္တေ ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တေ အဒ္ဓဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တေ ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ နာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တေ ဗိလင်္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောန္တေ သင်္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောန္တေ ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောန္တေ ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တေ စီရကဝါသိကမ္ပိ ကရောန္တေ ဧဏေယျကမ္ပိ ကရောန္တေ ဗဠိသမံသိကမ္ပိ ကရောန္တေ ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောန္တေ ခါရာပတစ္ဆိကမ္ပိ ကရောန္တေ ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောန္တေ ပလာလဣဌကမ္ပိ ကရောန္တေ တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စန္တေ သုနခေဟိပိ ခါဒါပေန္တေ ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေန္တေ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တေ’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘အဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, တဿ တေ ဝိညုဿ သတော မဟလ္လကဿ န ဧတဒဟောသိ – ယေ ကိရ, ဘော, ပါပကာနိ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ တေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဧဝရူပါ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကရီယန္တိ, ကိမင်္ဂံ [ကိမင်္ဂ (သီ. ဣ.)] ပန ပရတ္ထ ! ဟန္ဒာဟံ ကလျာဏံ ကရောမိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာသက္ခိဿံ, ဘန္တေ, ပမာဒဿံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ပမာဒဝတာယ န ကလျာဏမကာသိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ။ တဂ္ဃ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, တထာ ကရိဿန္တိ ယထာ တံ ပမတ္တံ။ တံ ခေါ ပန တေ ဧတံ ပါပကမ္မံ နေဝ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ, တယာဝေတံ ပါပကမ္မံ ကတံ, တ္ဝညေဝေတဿ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒိဿသီ’’’တိ။

၂၆၆. ‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ စတုတ္ထံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇိတွာ သမနုဂါဟိတွာ သမနုဘာသိတွာ ပဉ္စမံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇတိ သမနုဂါဟတိ သမနုဘာသတိ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု ပဉ္စမံ ဒေဝဒူတံ ပါတုဘူတ’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, န တွံ အဒ္ဒသ မနုဿေသု ဣတ္ထိံ ဝါ ပုရိသံ ဝါ ဧကာဟမတံ ဝါ ဒွီဟမတံ ဝါ တီဟမတံ ဝါ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဝိနီလကံ ဝိပုဗ္ဗကဇာတ’န္တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘အဒ္ဒသံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ , ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, တဿ တေ ဝိညုဿ သတော မဟလ္လကဿ န ဧတဒဟောသိ – အဟမ္ပိ ခေါမှိ မရဏဓမ္မော, မရဏံ အနတီတော။ ဟန္ဒာဟံ ကလျာဏံ ကရောမိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘နာသက္ခိဿံ, ဘန္တေ, ပမာဒဿံ, ဘန္တေ’’’တိ။

‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ဧဝမာဟ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ပမာဒဝတာယ န ကလျာဏမကာသိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ။ တဂ္ဃ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, တထာ ကရိဿန္တိ ယထာ တံ ပမတ္တံ။ တံ ခေါ ပန တေ ဧတံ ပါပကမ္မံ နေဝ မာတရာ ကတံ န ပိတရာ ကတံ န ဘာတရာ ကတံ န ဘဂိနိယာ ကတံ န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ န သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ကတံ န ဒေဝတာဟိ ကတံ, တယာဝေတံ ပါပကမ္မံ ကတံ, တ္ဝညေဝေတဿ ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒိဿသီ’’’တိ။

၂၆၇. ‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, ယမော ရာဇာ ပဉ္စမံ ဒေဝဒူတံ သမနုယုဉ္ဇိတွာ သမနုဂါဟိတွာ သမနုဘာသိတွာ တုဏှီ ဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနံ နာမ ကမ္မကာရဏံ ကရောန္တိ – တတ္တံ အယောခိလံ ဟတ္ထေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ဒုတိယေ ဟတ္ထေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ပါဒေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ဒုတိယေ ပါဒေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ မဇ္ဈေဥရသ္မိံ ဂမေန္တိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလံ ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ သံဝေသေတွာ ကုဌာရီဟိ တစ္ဆန္တိ။ပေ.။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဓေါသိရံ ဂဟေတွာ ဝါသီဟိ တစ္ဆန္တိ။ပေ.။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ရထေ ယောဇေတွာ အာဒိတ္တာယ ပထဝိယာ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ သာရေန္တိပိ, ပစ္စာသာရေန္တိပိ။ပေ.။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ မဟန္တံ အင်္ဂါရပဗ္ဗတံ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ အာရောပေန္တိပိ ဩရောပေန္တိပိ။ပေ.။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဓေါသိရံ ဂဟေတွာ တတ္တာယ လောဟကုမ္ဘိယာ ပက္ခိပန္တိ အာဒိတ္တာယ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ။ သော တတ္ထ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စတိ။ သော တတ္ထ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စမာနော သကိမ္ပိ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတိ, သကိမ္ပိ အဓေါ ဂစ္ဆတိ, သကိမ္ပိ တိရိယံ ဂစ္ဆတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ မဟာနိရယေ ပက္ခိပန္တိ။ သော ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မဟာနိရယော –

‘‘စတုက္ကဏ္ဏော စတုဒွါရော၊ ဝိဘတ္တော ဘာဂသော မိတော။

အယောပါကာရပရိယန္တော၊ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတော။

‘‘တဿ အယောမယာ ဘူမိ၊ ဇလိတာ တေဇသာယုတာ။

သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ သဗ္ဗဒါ’’ ။

၂၆၈. ‘‘တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မဟာနိရယဿ ပုရတ္ထိမာယ ဘိတ္တိယာ အစ္စိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပစ္ဆိမာယ ဘိတ္တိယာ ပဋိဟညတိ, ပစ္ဆိမာယ ဘိတ္တိယာ အစ္စိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုရတ္ထိမာယ ဘိတ္တိယာ ပဋိဟညတိ, ဥတ္တရာယ ဘိတ္တိယာ အစ္စိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဒက္ခိဏာယ ဘိတ္တိယာ ပဋိဟညတိ, ဒက္ခိဏာယ ဘိတ္တိယာ အစ္စိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဥတ္တရာယ ဘိတ္တိယာ ပဋိဟညတိ, ဟေဋ္ဌာ အစ္စိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဥပရိ ပဋိဟညတိ, ဥပရိတော အစ္စိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဟေဋ္ဌာ ပဋိဟညတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, သမယော ယံ ကဒါစိ ကရဟစိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန တဿ မဟာနိရယဿ ပုရတ္ထိမံ ဒွါရံ အပါပုရီယတိ [အဝါပုရီယတိ (သီ.)]။ သော တတ္ထ သီဃေန ဇဝေန ဓါဝတိ။ တဿ သီဃေန ဇဝေန ဓါဝတော ဆဝိမ္ပိ ဍယှတိ, စမ္မမ္ပိ ဍယှတိ, မံသမ္ပိ ဍယှတိ, နှာရုမ္ပိ ဍယှတိ, အဋ္ဌီနိပိ သမ္ပဓူပါယန္တိ, ဥဗ္ဘတံ တာဒိသမေဝ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗဟုသမ္ပတ္တော ဟောတိ, အထ တံ ဒွါရံ ပိဓီယတိ [ပိထီယတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, သမယော ယံ ကဒါစိ ကရဟစိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန တဿ မဟာနိရယဿ ပစ္ဆိမံ ဒွါရံ အပါပုရီယတိ။ပေ.။ ဥတ္တရံ ဒွါရံ အပါပုရီယတိ။ပေ.။ ဒက္ခိဏံ ဒွါရံ အပါပုရီယတိ ။ သော တတ္ထ သီဃေန ဇဝေန ဓါဝတိ။ တဿ သီဃေန ဇဝေန ဓါဝတော ဆဝိမ္ပိ ဍယှတိ, စမ္မမ္ပိ ဍယှတိ, မံသမ္ပိ ဍယှတိ, နှာရုမ္ပိ ဍယှတိ, အဋ္ဌီနိပိ သမ္ပဓူပါယန္တိ, ဥဗ္ဘတံ တာဒိသမေဝ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဗဟုသမ္ပတ္တော ဟောတိ, အထ တံ ဒွါရံ ပိဓီယတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, သမယော ယံ ကဒါစိ ကရဟစိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန တဿ မဟာနိရယဿ ပုရတ္ထိမံ ဒွါရံ အပါပုရီယတိ။ သော တတ္ထ သီဃေန ဇဝေန ဓါဝတိ။ တဿ သီဃေန ဇဝေန ဓါဝတော ဆဝိမ္ပိ ဍယှတိ, စမ္မမ္ပိ ဍယှတိ, မံသမ္ပိ ဍယှတိ, နှာရုမ္ပိ ဍယှတိ, အဋ္ဌီနိပိ သမ္ပဓူပါယန္တိ, ဥဗ္ဘတံ တာဒိသမေဝ ဟောတိ။ သော တေန ဒွါရေန နိက္ခမတိ။

၂၆၉. ‘‘တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မဟာနိရယဿ သမနန္တရာ သဟိတမေဝ မဟန္တော ဂူထနိရယော။ သော တတ္ထ ပတတိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဂူထနိရယေ သူစိမုခါ ပါဏာ ဆဝိံ ဆိန္ဒန္တိ, ဆဝိံ ဆေတွာ စမ္မံ ဆိန္ဒန္တိ, စမ္မံ ဆေတွာ မံသံ ဆိန္ဒန္တိ, မံသံ ဆေတွာ နှာရုံ ဆိန္ဒန္တိ, နှာရုံ ဆေတွာ အဋ္ဌိံ ဆိန္ဒန္တိ, အဋ္ဌိံ ဆေတွာ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ခါဒန္တိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

‘‘တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဂူထနိရယဿ သမနန္တရာ သဟိတမေဝ မဟန္တော ကုက္ကုလနိရယော။ သော တတ္ထ ပတတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

‘‘တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ကုက္ကုလနိရယဿ သမနန္တရာ သဟိတမေဝ မဟန္တံ သိမ္ဗလိဝနံ ဥဒ္ဓံ [ဥစ္စံ (သျာ. ကံ.), ဥဗ္ဘတော (က.)] ယောဇနမုဂ္ဂတံ သောဠသင်္ဂုလကဏ္ဋကံ [သောဠသင်္ဂုလကဏ္ဍကံ (သီ.)] အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ။ တတ္ထ အာရောပေန္တိပိ ဩရောပေန္တိပိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

‘‘တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သိမ္ဗလိဝနဿ သမနန္တရာ သဟိတမေဝ မဟန္တံ အသိပတ္တဝနံ။ သော တတ္ထ ပဝိသတိ။ တဿ ဝါတေရိတာနိ ပတ္တာနိ ပတိတာနိ ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ဟတ္ထပါဒမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, နာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ, ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

‘‘တဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, အသိပတ္တဝနဿ သမနန္တရာ သဟိတမေဝ မဟတီ ခါရောဒကာ နဒီ [ခါရောဒိကာ နဒီ (သီ.)]။ သော တတ္ထ ပတတိ။ သော တတ္ထ အနုသောတမ္ပိ ဝုယှတိ , ပဋိသောတမ္ပိ ဝုယှတိ, အနုသောတပဋိသောတမ္ပိ ဝုယှတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

၂၇၀. ‘‘တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ဗလိသေန ဥဒ္ဓရိတွာ ထလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ကိံ ဣစ္ဆသီ’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘ဇိဃစ္ဆိတောသ္မိ, ဘန္တေ’တိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ တတ္တေန အယောသင္ကုနာ မုခံ ဝိဝရိတွာ အာဒိတ္တေန သမ္ပဇ္ဇလိတေန သဇောတိဘူတေန တတ္တံ လောဟဂုဠံ မုခေ ပက္ခိပန္တိ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ။ သော တဿ [တံ တဿ (က.), တဿ (သီ. ဣ.)] ဩဋ္ဌမ္ပိ ဒဟတိ [ဍယှတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], မုခမ္ပိ ဒဟတိ, ကဏ္ဌမ္ပိ ဒဟတိ, ဥရမ္ပိ [ဥဒရမ္ပိ (သီ. သျာ. ကံ.)] ဒဟတိ, အန္တမ္ပိ အန္တဂုဏမ္ပိ အာဒါယ အဓေါဘာဂါ နိက္ခမတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။

‘‘တမေနံ , ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ဧဝမာဟံသု – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ကိံ ဣစ္ဆသီ’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘ပိပါသိတောသ္မိ, ဘန္တေ’တိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ တတ္တေန အယောသင္ကုနာ မုခံ ဝိဝရိတွာ အာဒိတ္တေန သမ္ပဇ္ဇလိတေန သဇောတိဘူတေန တတ္တံ တမ္ဗလောဟံ မုခေ အာသိဉ္စန္တိ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ။ တံ တဿ [ဧတ္ထ ပန ပါဌဘေဒေါ နတ္ထိ] ဩဋ္ဌမ္ပိ ဒဟတိ, မုခမ္ပိ ဒဟတိ, ကဏ္ဌမ္ပိ ဒဟတိ, ဥရမ္ပိ ဒဟတိ, အန္တမ္ပိ အန္တဂုဏမ္ပိ အာဒါယ အဓေါဘာဂါ နိက္ခမတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ, န စ တာဝ ကာလင်္ကရောတိ, ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, နိရယပါလာ ပုန မဟာနိရယေ ပက္ခိပန္တိ။

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ယမဿ ရညော ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ကိရ , ဘော, လောကေ ပါပကာနိ အကုသလာနိ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ တေ ဧဝရူပါ ဝိဝိဓါ ကမ္မကာရဏာ ကရီယန္တိ။ အဟော ဝတာဟံ မနုဿတ္တံ လဘေယျံ။ တထာဂတော စ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ တဉ္စာဟံ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသေယျံ။ သော စ မေ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေယျ။ တဿ စာဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ အာဇာနေယျ’န္တိ။ တံ ခေါ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, နာညဿ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ သုတွာ ဝဒါမိ, အပိ စ ယဒေဝ သာမံ ဉာတံ သာမံ ဒိဋ္ဌံ သာမံ ဝိဒိတံ တဒေဝါဟံ ဝဒါမီ’’တိ။

၂၇၁. ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန [ဣဒံ ဝတွာ (သီ. ဣ.) ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသု] သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘စောဒိတာ ဒေဝဒူတေဟိ၊ ယေ ပမဇ္ဇန္တိ မာဏဝါ။

တေ ဒီဃရတ္တံ သောစန္တိ၊ ဟီနကာယူပဂါ နရာ။

‘‘ယေ စ ခေါ ဒေဝဒူတေဟိ၊ သန္တော သပ္ပုရိသာ ဣဓ။

စောဒိတာ နပ္ပမဇ္ဇန္တိ၊ အရိယဓမ္မေ ကုဒါစနံ။

‘‘ဥပါဒါနေ ဘယံ ဒိသွာ၊ ဇာတိမရဏသမ္ဘဝေ။

အနုပါဒါ ဝိမုစ္စန္တိ၊ ဇာတိမရဏသင်္ခယေ။

‘‘တေ ခေမပ္ပတ္တာ သုခိနော၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာ။

သဗ္ဗဝေရဘယာတီတာ၊ သဗ္ဗဒုက္ခံ [သဗ္ဗဒုက္ခာ (က.)] ဥပစ္စဂု’’န္တိ။

ဒေဝဒူတသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

သုညတဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွိဓါဝ သုညတာ ဟောတိ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မဗာကုလံ။

အစိရဝတဘူမိဇနာမော၊ အနုရုဒ္ဓုပက္ကိလေသံ။

ဗာလပဏ္ဍိတော ဒေဝဒူတဉ္စ တေ ဒသာတိ။