အနုပဒဝဂ္ဂေါ

၂. အနုပဒဝဂ္ဂေါ

၁. အနုပဒသုတ္တံ

၉၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော; မဟာပညော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော; ပုထုပညော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော; ဟာသပညော [ဟာသုပညော (သီ. ဣ.)], ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော; ဇဝနပညော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော; တိက္ခပညော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော; နိဗ္ဗေဓိကပညော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော; သာရိပုတ္တော, ဘိက္ခဝေ, အဍ္ဎမာသံ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနံ ဝိပဿတိ။ တတ္ရိဒံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တဿ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာယ ဟောတိ။

၉၄. ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယေ စ ပဌမေ ဈာနေ [ပဌမဇ္ဈာနေ (က. သီ. ဣ. က.)] ဓမ္မာ ဝိတက္ကော စ ဝိစာရော စ ဣတိ စ သုခဉ္စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ, ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တံ ဆန္ဒော အဓိမောက္ခော ဝီရိယံ သတိ ဥပေက္ခာ မနသိကာရော – တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ။ တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ [အပ္ပဋိဗန္ဓော (က.)] ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ [အတ္ထိတေဝဿ (သီ. ဣ.)] ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယေ စ ဒုတိယေ ဈာနေ ဓမ္မာ – အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒေါ စ ဣတိ စ သုခဉ္စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ, ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တံ ဆန္ဒော အဓိမောက္ခော ဝီရိယံ သတိ ဥပေက္ခာ မနသိကာရော – တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ။ တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ။ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယေ စ တတိယေ ဈာနေ ဓမ္မာ – သုခဉ္စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ, ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တံ ဆန္ဒော အဓိမောက္ခော ဝီရိယံ သတိ ဥပေက္ခာ မနသိကာရော – တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ, တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယေ စ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဓမ္မာ – ဥပေက္ခာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ ပဿဒ္ဓတ္တာ စေတသော အနာဘောဂေါ သတိပါရိသုဒ္ဓိ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ, ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တံ ဆန္ဒော အဓိမောက္ခော ဝီရိယံ သတိ ဥပေက္ခာ မနသိကာရော – တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ။ တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယာဧ အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယေ စ အာကာသာနဉ္စာယတနေ ဓမ္မာ – အာကာသာနဉ္စာယတနသညာ စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တံ ဆန္ဒော အဓိမောက္ခော ဝီရိယံ သတိ ဥပေက္ခာ မနသိကာရော – တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ။ တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယေ စ ဝိညာဏဉ္စာယတနေ ဓမ္မာ – ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာ စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ, ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တံ ဆန္ဒော အဓိမောက္ခော ဝီရိယံ သတိ ဥပေက္ခာ မနသိကာရော – တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ။ တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယေ စ အာကိဉ္စညာယတနေ ဓမ္မာ – အာကိဉ္စညာယတနသညာ စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ, ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တံ ဆန္ဒော အဓိမောက္ခော ဝီရိယံ သတိ ဥပေက္ခာ မနသိကာရော – တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ။ တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

၉၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော တာယ သမာပတ္တိယာ သတော ဝုဋ္ဌဟတိ။ သော တာယ သမာပတ္တိယာ သတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ယေ ဓမ္မာ [ယေ တေ ဓမ္မာ (သီ.)] အတီတာ နိရုဒ္ဓါ ဝိပရိဏတာ တေ ဓမ္မေ သမနုပဿတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘အတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ အတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

၉၆. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ သော တာယ သမာပတ္တိယာ သတော ဝုဋ္ဌဟတိ။ သော တာယ သမာပတ္တိယာ သတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ယေ ဓမ္မာ အတီတာ နိရုဒ္ဓါ ဝိပရိဏတာ တေ ဓမ္မေ သမနုပဿတိ – ‘ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ, ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီ’တိ။ သော တေသု ဓမ္မေသု အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သော ‘နတ္ထိ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တဗ္ဗဟုလီကာရာ နတ္ထိတွေဝဿ ဟောတိ။

၉၇. ‘‘ယံ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သီလသ္မိံ, ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သမာဓိသ္မိံ, ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ပညာယ , ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ဝိမုတ္တိယာ’တိ, သာရိပုတ္တမေဝ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သီလသ္မိံ, ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သမာဓိသ္မိံ, ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ပညာယ, ဝသိပ္ပတ္တော ပါရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ဝိမုတ္တိယာ’တိ။ ယံ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ , သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဘဂဝတော ပုတ္တော ဩရသော မုခတော ဇာတော ဓမ္မဇော ဓမ္မနိမ္မိတော ဓမ္မဒါယာဒေါ နော အာမိသဒါယာဒေါ’တိ, သာရိပုတ္တမေဝ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဘဂဝတော ပုတ္တော ဩရသော မုခတော ဇာတော ဓမ္မဇော ဓမ္မနိမ္မိတော ဓမ္မဒါယာဒေါ နော အာမိသဒါယာဒေါ’တိ။ သာရိပုတ္တော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတေန အနုတ္တရံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ သမ္မဒေဝ အနုပ္ပဝတ္တေတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

အနုပဒသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂. ဆဗ္ဗိသောဓနသုတ္တံ

၉၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အညံ ဗျာကရောတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ နပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ။ အနဘိနန္ဒိတွာ အပ္ပဋိက္ကောသိတွာ ပဉ္ဟော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော – ‘စတ္တာရောမေ, အာဝုသော, ဝေါဟာရာ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌဝါဒိတာ, သုတေ သုတဝါဒိတာ, မုတေ မုတဝါဒိတာ, ဝိညာတေ ဝိညာတဝါဒိတာ – ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, စတ္တာရော ဝေါဟာရာ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာ။ ကထံ ဇာနတော ပနာယသ္မတော, ကထံ ပဿတော ဣမေသု စတူသု ဝေါဟာရေသု အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’န္တိ? ခီဏာသဝဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဝုသိတဝတော ကတကရဏီယဿ ဩဟိတဘာရဿ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထဿ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနဿ သမ္မဒညာဝိမုတ္တဿ အယမနုဓမ္မော ဟောတိ ဝေယျာကရဏာယ – ‘ဒိဋ္ဌေ ခေါ အဟံ , အာဝုသော, အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရာမိ။ သုတေ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ပေ.။ မုတေ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ ဝိညာတေ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, အနုပါယော အနပါယော အနိဿိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓေါ ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသံယုတ္တော ဝိမရိယာဒီကတေန စေတသာ ဝိဟရာမိ။ ဧဝံ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ဣမေသု စတူသု ဝေါဟာရေသု အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အနုမောဒိတဗ္ဗံ။ ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။

၉၉. ‘‘‘ပဉ္စိမေ, အာဝုသော, ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာ။ ကတမေ ပဉ္စ? သေယျထိဒံ – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော, ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော, သညုပါဒါနက္ခန္ဓော, သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော, ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော – ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာ။ ကထံ ဇာနတော ပနာယသ္မတော, ကထံ ပဿတော ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’န္တိ? ခီဏာသဝဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဝုသိတဝတော ကတကရဏီယဿ ဩဟိတဘာရဿ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထဿ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနဿ သမ္မဒညာဝိမုတ္တဿ အယမနုဓမ္မော ဟောတိ ဝေယျာကရဏာယ – ‘ရူပံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, အဗလံ ဝိရာဂုနံ [ဝိရာဂံ (သီ. ဣ.), ဝိရာဂုတံ (ဋီကာ)] အနဿာသိကန္တိ ဝိဒိတွာ ယေ ရူပေ ဥပါယူပါဒါနာ [ဥပယူပါဒါနာ (က.)] စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ တေသံ ခယာ ဝိရာဂါ နိရောဓါ စာဂါ ပဋိနိဿဂ္ဂါ ဝိမုတ္တံ မေ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ။ ဝေဒနံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ပေ.။ သညံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ သင်္ခါရေ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ ဝိညာဏံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, အဗလံ ဝိရာဂုနံ အနဿာသိကန္တိ ဝိဒိတွာ ယေ ဝိညာဏေ ဥပါယူပါဒါနာ စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ တေသံ ခယာ ဝိရာဂါ နိရောဓါ စာဂါ ပဋိနိဿဂ္ဂါ ဝိမုတ္တံ မေ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ။ ဧဝံ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ, အနုမောဒိတဗ္ဗံ။ ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။

၁၀၀. ‘‘‘ဆယိမာ , အာဝုသော, ဓါတုယော တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာ။ ကတမာ ဆ? ပထဝီဓါတု, အာပေါဓါတု, တေဇောဓါတု, ဝါယောဓါတု, အာကာသဓါတု, ဝိညာဏဓါတု – ဣမာ ခေါ, အာဝုသော, ဆ ဓါတုယော တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာ။ ကထံ ဇာနတော ပနာယသ္မတော, ကထံ ပဿတော ဣမာသု ဆသု ဓါတူသု အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’န္တိ? ခီဏာသဝဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဝုသိတဝတော ကတကရဏီယဿ ဩဟိတဘာရဿ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထဿ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနဿ သမ္မဒညာဝိမုတ္တဿ အယမနုဓမ္မော ဟောတိ ဝေယျာကရဏာယ – ‘ပထဝီဓါတုံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, န အတ္တတော ဥပဂစ္ဆိံ, န စ ပထဝီဓါတုနိဿိတံ အတ္တာနံ။ ယေ စ ပထဝီဓါတုနိဿိတာ ဥပါယူပါဒါနာ စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ တေသံ ခယာ ဝိရာဂါ နိရောဓါ စာဂါ ပဋိနိဿဂ္ဂါ ဝိမုတ္တံ မေ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ။ အာပေါဓါတုံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ပေ.။ တေဇောဓါတုံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ ဝါယောဓါတုံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ အာကာသဓါတုံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော။ ဝိညာဏဓါတုံ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, န အတ္တတော ဥပဂစ္ဆိံ, န စ ဝိညာဏဓါတုနိဿိတံ အတ္တာနံ။ ယေ စ ဝိညာဏဓါတုနိဿိတာ ဥပါယူပါဒါနာ စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ တေသံ ခယာ ဝိရာဂါ နိရောဓါ စာဂါ ပဋိနိဿဂ္ဂါ ဝိမုတ္တံ မေ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ။ ဧဝံ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဇာနတော, ဧဝံ ပဿတော ဣမာသု ဆသု ဓါတူသု အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ, အနုမောဒိတဗ္ဗံ။ ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။

၁၀၁. ‘‘‘ဆ ခေါ ပနိမာနိ, အာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနိ [အဇ္ဈတ္တိကာနိ ဗာဟိရာနိ (သျာ. ကံ. ဣ.)] အာယတနာနိ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာနိ။ ကတမာနိ ဆ? စက္ခု စေဝ ရူပါ စ, သောတဉ္စ သဒ္ဒါ စ, ဃာနဉ္စ ဂန္ဓာ စ, ဇိဝှာ စ ရသာ စ, ကာယော စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ စ, မနော စ ဓမ္မာ စ – ဣမာနိ ခေါ, အာဝုသော, ဆ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္မဒက္ခာတာနိ။ ကထံ ဇာနတော ပနာယသ္မတော, ကထံ ပဿတော ဣမေသု ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’န္တိ? ခီဏာသဝဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဝုသိတဝတော ကတကရဏီယဿ ဩဟိတဘာရဿ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထဿ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနဿ သမ္မဒညာဝိမုတ္တဿ အယမနုဓမ္မော ဟောတိ ဝေယျာကရဏာယ – ‘စက္ခုသ္မိံ, အာဝုသော, ရူပေ စက္ခုဝိညာဏေ စက္ခုဝိညာဏဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ယော ဆန္ဒော ယော ရာဂေါ ယာ နန္ဒီ [နန္ဒိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ယာ တဏှာ ယေ စ ဥပါယူပါဒါနာ စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ တေသံ ခယာ ဝိရာဂါ နိရောဓါ စာဂါ ပဋိနိဿဂ္ဂါ ဝိမုတ္တံ မေ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ။ သောတသ္မိံ, အာဝုသော, သဒ္ဒေ သောတဝိညာဏေ။ပေ.။ ဃာနသ္မိံ, အာဝုသော, ဂန္ဓေ ဃာနဝိညာဏေ။ ဇိဝှာယ, အာဝုသော, ရသေ ဇိဝှာဝိညာဏေ။ ကာယသ္မိံ, အာဝုသော, ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ကာယဝိညာဏေ။ မနသ္မိံ, အာဝုသော, ဓမ္မေ မနောဝိညာဏေ မနောဝိညာဏဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ယော ဆန္ဒော ယော ရာဂေါ ယာ နန္ဒီ ယာ တဏှာ ယေ စ ဥပါယူပါဒါနာ စေတသော အဓိဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာ တေသံ ခယာ ဝိရာဂါ နိရောဓါ စာဂါ ပဋိနိဿဂ္ဂါ ဝိမုတ္တံ မေ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ။ ဧဝံ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ဣမေသု ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တ’န္တိ။ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အနုမောဒိတဗ္ဗံ။ ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။

၁၀၂. ‘‘‘ကထံ ဇာနတော ပနာယသ္မတော, ကထံ ပဿတော ဣမသ္မိဉ္စ သဝိညာဏကေ ကာယေ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေသု အဟံကာရမမံကာရမာနာနုသယာ သမူဟတာ’တိ [သုသမူဟတာတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]? ခီဏာသဝဿ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဝုသိတဝတော ကတကရဏီယဿ ဩဟိတဘာရဿ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထဿ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနဿ သမ္မဒညာဝိမုတ္တဿ အယမနုဓမ္မော ဟောတိ ဝေယျာကရဏာယ – ‘ပုဗ္ဗေ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, အဂါရိယဘူတော သမာနော အဝိဒ္ဒသု အဟောသိံ။ တဿ မေ တထာဂတော ဝါ တထာဂတသာဝကော ဝါ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တာဟံ ဓမ္မံ သုတွာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘိံ။ သော တေန သဒ္ဓါပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိံ – သမ္ဗာဓေါ ဃရာဝါသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’’’န္တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, အာဝုသော, အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, အပ္ပံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိံ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော, လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟာသိံ။ အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ ဒိန္နာဒါယီ ဒိန္နပါဋိကင္ခီ, အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟာသိံ။ အဗြဟ္မစရိယံ ပဟာယ ဗြဟ္မစာရီ အဟောသိံ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂါမဓမ္မာ။ မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿ။ ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ; ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ အဟောသိံ။ ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ; ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ အဟောသိံ။ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ; ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ နိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ အဟောသိံ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။

‘‘သော ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, ဧကဘတ္တိကော အဟောသိံ ရတ္တူပရတော ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ။ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ။ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓါရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ။ ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ။ ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ; ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ , ဟတ္ထိဂဝဿဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ။ ဒူတေယျပဟိဏဂမနာနုယောဂါ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂါ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ, ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော အဟောသိံ။

‘‘သော သန္တုဋ္ဌော အဟောသိံ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန, ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ [ယေန ယေန စ (က.)] ပက္ကမိံ သမာဒါယေဝ ပက္ကမိံ။ သေယျထာပိ နာမ ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ; ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ, အာဝုသော; သန္တုဋ္ဌော အဟောသိံ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန, ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမိံ သမာဒါယေဝ ပက္ကမိံ။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေသိံ။

၁၀၃. ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ အဟောသိံ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ; ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇိံ ; ရက္ခိံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇိံ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ အဟောသိံ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ; ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇိံ; ရက္ခိံ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇိံ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗျာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေသိံ။

‘‘သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ အဟောသိံ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ အဟောသိံ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ အဟောသိံ, သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ အဟောသိံ, အသိတေ ဣတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ အဟောသိံ, ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ အဟောသိံ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ အဟောသိံ။

‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော, (ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော,) [ပဿ မ. နိ. ၁.၂၉၆ စူဠဟတ္ထိပဒေါပမေ] ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇိံ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော နိသီဒိံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။

‘‘သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟာသိံ, အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေသိံ။ ဗျာပါဒပဒေါသံ ပဟာယ အဗျာပန္နစိတ္တော ဝိဟာသိံ သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ, ဗျာပါဒပဒေါသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေသိံ။ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓေါ ဝိဟာသိံ အာလောကသညီ သတော သမ္ပဇာနော, ထိနမိဒ္ဓါ စိတ္တံ ပရိသောဓေသိံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟာသိံ အဇ္ဈတ္တံ, ဝူပသန္တစိတ္တော, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေသိံ။ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟာသိံ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေသိံ။

၁၀၄. ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါတိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ; ဣမေ အာသဝါတိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အယံ အာသဝသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အယံ အာသဝနိရောဓေါတိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဿ မေ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထः ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ အဟောသိ။ ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ အဗ္ဘညာသိံ။ ဧဝံ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ဣမသ္မိဉ္စ သဝိညာဏကေ ကာယေ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေသု အဟံကာရမမံကာရမာနာနုသယာ သမူဟတာ’’တိ ။ ‘‘တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ အနုမောဒိတဗ္ဗံ။ ‘သာဓူ’တိ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘လာဘာ နော, အာဝုသော, သုလဒ္ဓံ နော, အာဝုသော, ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ တာဒိသံ သဗြဟ္မစာရိံ သမနုပဿာမာ’’’တိ [ပဿာမာတိ (သီ.)]။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဆဗ္ဗိသောဓနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃. သပ္ပုရိသသုတ္တံ

၁၀၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သပ္ပုရိသဓမ္မဉ္စ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ အသပ္ပုရိသဓမ္မဉ္စ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ဥစ္စာကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဥစ္စာကုလာ ပဗ္ဗဇိတော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ဥစ္စာကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ’တိ။ သော တာယ ဥစ္စာကုလီနတာယ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယံ [အယမ္ပိ (သီ. ဣ.)], ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ဥစ္စာကုလီနတာယ လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ , မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ဥစ္စာကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ , သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တာယ ဥစ္စာကုလီနတာယ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော မဟာကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ။ပေ.။ [ယထာ ဥစ္စာကုလဝါရေ တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ] မဟာဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ။ပေ.။ ဥဠာရဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဥဠာရဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ဥဠာရဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ’တိ။ သော တာယ ဥဠာရဘောဂတာယ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ဥဠာရဘောဂတာယ လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ဥဠာရဘောဂကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တာယ ဥဠာရဘောဂတာယ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

၁၀၆. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ဉာတော ဟောတိ ယသဿီ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဉာတော ယသဿီ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အပ္ပညာတာ အပ္ပေသက္ခာ’တိ။ သော တေန ဉတ္တေန [ဉာတေန (သီ. က.), ဉာတတ္တေန (သျာ. ကံ. ဣ.)] အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ဉတ္တေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ဉာတော ဟောတိ ယသဿီ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော , သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန ဉတ္တေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော လာဘီ ဟောတိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န လာဘိနော စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’န္တိ။ သော တေန လာဘေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ လာဘေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ လာဘီ ဟောတိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန လာဘေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ဗဟုဿုတော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဗဟုဿုတော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ဗဟုဿုတာ’တိ။ သော တေန ဗာဟုသစ္စေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ဗာဟုသစ္စေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ , ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ဗဟုဿုတော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန ဗာဟုသစ္စေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ဝိနယဓရော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဝိနယဓရော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ဝိနယဓရာ’တိ။ သော တေန ဝိနယဓရတ္တေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ဝိနယဓရတ္တေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ဝိနယဓရော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန ဝိနယဓရတ္တေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ဓမ္မကထိကော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဓမ္မကထိကော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ဓမ္မကထိကာ’တိ။ သော တေန ဓမ္မကထိကတ္တေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ဓမ္မကထိကတ္တေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ဓမ္မကထိကော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန ဓမ္မကထိကတ္တေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

၁၀၇. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော အာရညိကော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ အာရညိကော ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န အာရညိကာ’တိ။ သော တေန အာရညိကတ္တေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ အာရညိကတ္တေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ အာရညိကော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန အာရညိကတ္တေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ပံသုကူလိကော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ပံသုကူလိကော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ပံသုကူလိကာ’တိ။ သော တေန ပံသုကူလိကတ္တေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ပံသုကူလိကတ္တေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ပံသုကူလိကော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန ပံသုကူလိကတ္တေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ပိဏ္ဍပါတိကော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ပိဏ္ဍပါတိကာ’တိ။ သော တေန ပိဏ္ဍပါတိကတ္တေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ပိဏ္ဍပါတိကတ္တေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန ပိဏ္ဍပါတိကတ္တေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ရုက္ခမူလိကော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ရုက္ခမူလိကော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ရုက္ခမူလိကာ’တိ။ သော တေန ရုက္ခမူလိကတ္တေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ရုက္ခမူလိကတ္တေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ရုက္ခမူလိကော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန ရုက္ခမူလိကတ္တေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော သောသာနိကော ဟောတိ။ပေ.။ အဗ္ဘောကာသိကော ဟောတိ။ နေသဇ္ဇိကော ဟောတိ။ ယထာသန္ထတိကော ဟောတိ။ ဧကာသနိကော ဟောတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဧကာသနိကော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ဧကာသနိကာ’တိ။ သော တေန ဧကာသနိကတ္တေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခေါ ဧကာသနိကတ္တေန လောဘဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, ဒေါသဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, မောဟဓမ္မာ ဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ နော စေပိ ဧကာသနိကော ဟောတိ; သော စ ဟောတိ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော အနုဓမ္မစာရီ, သော တတ္ထ ပုဇ္ဇော, သော တတ္ထ ပါသံသော’တိ။ သော ပဋိပဒံယေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တေန ဧကာသနိကတ္တေန နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

၁၀၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ လာဘီ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ န လာဘိနော’တိ။ သော တာယ ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာပိ ခေါ အတမ္မယတာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ တတော တံ ဟောတိ အညထာ’တိ။ သော အတမ္မယတညေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တာယ ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ လာဘီ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ န လာဘိနော’တိ။ သော တာယ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ , ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာပိ ခေါ အတမ္မယတာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ တတော တံ ဟောတိ အညထာ’တိ။ သော အတမ္မယတညေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တာယ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ န လာဘိနော’တိ။ သော တာယ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာပိ ခေါ အတမ္မယတာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ တတော တံ ဟောတိ အညထာ’တိ။ သော အတမ္မယတညေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တာယ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ န လာဘိနော’တိ။ သော တာယ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာပိ ခေါ အတမ္မယတာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ တတော တံ ဟောတိ အညထာ’တိ။ သော အတမ္မယတညေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တာယ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ န လာဘိနော’တိ။ သော တာယ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာပိ ခေါ အတမ္မယတာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ တတော တံ ဟောတိ အညထာ’တိ။ သော အတမ္မယတညေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တာယ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသော သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဟံ ခေါမှိ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ လာဘီ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ န လာဘိနော’တိ။ သော တာယ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ , ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော။ သပ္ပုရိသော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာပိ ခေါ အတမ္မယတာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယေန ယေန ဟိ မညန္တိ တတော တံ ဟောတိ အညထာ’တိ။ သော အတမ္မယတညေဝ အန္တရံ ကရိတွာ တာယ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသဓမ္မော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပုရိသော သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ [ဧကစ္စေ အာသဝါ (က.)] ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ [အယံ ခေါ (သျာ. ကံ.)], ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ကိဉ္စိ မညတိ, န ကုဟိဉ္စိ မညတိ, န ကေနစိ မညတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

သပ္ပုရိသသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄. သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗသုတ္တံ

၁၀၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကာယသမာစာရံပါဟံ [ပဟံ (သဗ္ဗတ္ထ)], ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ကာယသမာစာရံ။ ဝစီသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ဝစီသမာစာရံ။ မနောသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ မနောသမာစာရံ။ စိတ္တုပ္ပါဒံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ စိတ္တုပ္ပါဒံ။ သညာပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ , အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ သညာပဋိလာဘံ။ ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံ။ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။

၁၁၀. ‘‘‘ကာယသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ကာယသမာစာရ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပေါ ကာယသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဧဝရူပေါ ကာယသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။

၁၁၁. ‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ လုဒ္ဒေါ လောဟိတပါဏိ ဟတပ္ပဟတေ နိဝိဋ္ဌော အဒယာပန္နော ပါဏဘူတေသု; အဒိန္နာဒါယီ ခေါ ပန ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ ဂါမဂတံ ဝါ အရညဂတံ ဝါ တံ အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒါတာ ဟောတိ; ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ခေါ ပန ဟောတိ, ယာ တာ မာတုရက္ခိတာ ပိတုရက္ခိတာ မာတာပိတုရက္ခိတာ ဘာတုရက္ခိတာ ဘဂိနိရက္ခိတာ ဉာတိရက္ခိတာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ သဿာမိကာ သပရိဒဏ္ဍာ အန္တမသော မာလာဂုဠပရိက္ခိတ္တာပိ တထာရူပါသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတာ ဟောတိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။

‘‘ကထံရူပံ , ဘန္တေ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော, လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ; အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ ဂါမဂတံ ဝါ အရညဂတံ ဝါ တံ နာဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒါတာ ဟောတိ; ကာမေသုမိစ္ဆာစာရံ ပဟာယ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ယာ တာ မာတုရက္ခိတာ ပိတုရက္ခိတာ မာတာပိတုရက္ခိတာ ဘာတုရက္ခိတာ ဘဂိနိရက္ခိတာ ဉာတိရက္ခိတာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ သဿာမိကာ သပရိဒဏ္ဍာ အန္တမသော မာလာဂုဠပရိက္ခိတ္တာပိ တထာရူပါသု န စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတာ ဟောတိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘ကာယသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ကာယသမာစာရ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘ဝစီသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ဝစီသမာစာရ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, ဝစီသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပေါ ဝစီသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, ဝစီသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပေါ ဝစီသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။

၁၁၂. ‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, ဝစီသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော မုသာဝါဒီ ဟောတိ, သဘာဂတော [သဘဂ္ဂတော (ဗဟူသု)] ဝါ ပရိသာဂတော [ပရိသဂ္ဂတော (ဗဟူသု)] ဝါ ဉာတိမဇ္ဈဂတော ဝါ ပူဂမဇ္ဈဂတော ဝါ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတော ဝါ အဘိနီတော သက္ခိပုဋ္ဌော – ‘ဧဟမ္ဘော ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝဒေဟီ’တိ သော အဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘ဇာနာမီ’တိ, ဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘န ဇာနာမီ’တိ; အပဿံ ဝါ အာဟ – ‘ပဿာမီ’တိ, ပဿံ ဝါ အာဟ – ‘န ပဿာမီ’တိ – ဣတိ [ပဿ မ. နိ. ၁.၄၄၀ သာလေယျကသုတ္တေ] အတ္တဟေတု ဝါ ပရဟေတု ဝါ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု [ကိဉ္စက္ခဟေတု (သီ.)] ဝါ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ; ပိသုဏဝါစော ခေါ ပန ဟောတိ, ဣတော သုတွာ အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ – ဣတိ သမဂ္ဂါနံ ဝါ ဘေတ္တာ, ဘိန္နာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ, ဝဂ္ဂါရာမော, ဝဂ္ဂရတော, ဝဂ္ဂနန္ဒီ, ဝဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ; ဖရုသဝါစော ခေါ ပန ဟောတိ, ယာ သာ ဝါစာ ကဏ္ဍကာ ကက္ကသာ ဖရုသာ ပရကဋုကာ ပရာဘိသဇ္ဇနီ ကောဓသာမန္တာ အသမာဓိသံဝတ္တနိကာ, တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ; သမ္ဖပ္ပလာဣ ခေါ ပန ဟောတိ အကာလဝါဒီ အဘူတဝါဒီ အနတ္ထဝါဒီ အဓမ္မဝါဒီ အဝိနယဝါဒီ, အနိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ အကာလေန အနပဒေသံ အပရိယန္တဝတိံ အနတ္ထသံဟိတံ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, ဝစီသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, ဝစီသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ , ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ သဘာဂတော ဝါ ပရိသာဂတော ဝါ ဉာတိမဇ္ဈဂတော ဝါ ပူဂမဇ္ဈဂတော ဝါ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတော ဝါ အဘိနီတော သက္ခိပုဋ္ဌော – ‘ဧဟမ္ဘော ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝဒေဟီ’တိ သော အဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘န ဇာနာမီ’တိ, ဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘ဇာနာမီ’တိ, အပဿံ ဝါ အာဟ – ‘န ပဿာမီ’တိ, ပဿံ ဝါ အာဟ – ‘ပဿာမီ’တိ – ဣတိ အတ္တဟေတု ဝါ ပရဟေတု ဝါ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝါ န သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ; ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ – ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ; ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ; သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ, နိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, ဝစီသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘ဝစီသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ဝစီသမာစာရ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘‘မနောသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ မနောသမာစာရ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, မနောသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ မနောသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, မနောသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပေါ မနောသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။

၁၁၃. ‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, မနောသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ တံ အဘိဇ္ဈာတာ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတ ယံ ပရဿ တံ မမဿာ’တိ; ဗျာပန္နစိတ္တော ခေါ ပန ဟောတိ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော – ‘ဣမေ သတ္တာ ဟညန္တု ဝါ ဝဇ္ဈန္တု ဝါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တု ဝါ ဝိနဿန္တု ဝါ မာ ဝါ အဟေသု’န္တိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, မနောသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, မနောသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ တံ နာဘိဇ္ဈာတာ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတ ယံ ပရဿ တံ မမဿာ’တိ; အဗျာပန္နစိတ္တော ခေါ ပန ဟောတိ အပ္ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော – ‘ဣမေ သတ္တာ အဝေရာ အဗျာဗဇ္ဈာ [အဗျာပဇ္ဈာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ. က.)] အနီဃာ သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တူ’တိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, မနောသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘မနောသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ မနောသမာစာရ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၁၁၄. ‘‘‘စိတ္တုပ္ပါဒံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ စိတ္တုပ္ပါဒ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, စိတ္တုပ္ပါဒံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ စိတ္တုပ္ပါဒေါ န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, စိတ္တုပ္ပါဒံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပေါ စိတ္တုပ္ပါဒေါ သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, စိတ္တုပ္ပါဒံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဘိဇ္ဈာသဟဂတေန စေတသာ ဝိဟရတိ; ဗျာပါဒဝါ ဟောတိ, ဗျာပါဒသဟဂတေန စေတသာ ဝိဟရတိ; ဝိဟေသဝါ ဟောတိ, ဝိဟေသာသဟဂတေန စေတသာ ဝိဟရတိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, စိတ္တုပ္ပါဒံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, စိတ္တုပ္ပါဒံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ , ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာသဟဂတေန စေတသာ ဝိဟရတိ; အဗျာပါဒဝါ ဟောတိ, အဗျာပါဒသဟဂတေန စေတသာ ဝိဟရတိ; အဝိဟေသဝါ ဟောတိ, အဝိဟေသာသဟဂတေန စေတသာ ဝိဟရတိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, စိတ္တုပ္ပါဒံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘စိတ္တုပ္ပါဒံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ စိတ္တုပ္ပါဒ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၁၁၅. ‘‘‘သညာပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ သညာပဋိလာဘ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, သညာပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ သညာပဋိလာဘော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, သညာပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပေါ သညာပဋိလာဘော သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, သညာပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဘိဇ္ဈာသဟဂတာယ သညာယ ဝိဟရတိ; ဗျာပါဒဝါ ဟောတိ, ဗျာပါဒသဟဂတာယ သညာယ ဝိဟရတိ; ဝိဟေသဝါ ဟောတိ, ဝိဟေသာသဟဂတာယ သညာယ ဝိဟရတိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, သညာပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, သညာပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာသဟဂတာယ သညာယ ဝိဟရတိ; အဗျာပါဒဝါ ဟောတိ, အဗျာပါဒသဟဂတာယ သညာယ ဝိဟရတိ; အဝိဟေသဝါ ဟောတိ, အဝိဟေသာသဟဂတာယ သညာယ ဝိဟရတိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, သညာပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘သညာပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ သညာပဋိလာဘ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၁၁၆. ‘‘‘ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံပါဟံ , ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ – ဧဝရူပေါ ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘော သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော ဧဝံဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ , နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ? ဣဓ, ဘန္တေ, ဧကစ္စော ဧဝံဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ – ‘အတ္ထိ ဒိန္နံ, အတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, အတ္ထိ ဟုတံ, အတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, အတ္ထိ အယံ လောကော, အတ္ထိ ပရော လောကော, အတ္ထိ မာတာ, အတ္ထိ ပိတာ, အတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, အတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ – ဧဝရူပံ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၁၁၇. ‘‘‘အတ္တဘာဝပဋိလာဘံပါဟံ , ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ – ဧဝရူပေါ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ – ဧဝရူပေါ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘ကထံရူပံ, ဘန္တေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? သဗျာဗဇ္ဈံ [သဗျာပဇ္ဈံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ. က.)], ဘန္တေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အဘိနိဗ္ဗတ္တယတော အပရိနိဋ္ဌိတဘာဝါယ အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ; အဗျာဗဇ္ဈံ, ဘန္တေ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အဘိနိဗ္ဗတ္တယတော ပရိနိဋ္ဌိတဘာဝါယ အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘အတ္တဘာဝပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ , အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမီ’’တိ။

၁၁၈. ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! သာဓု ခေါ တွံ, သာရိပုတ္တ, ဣမဿ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာသိ။

‘‘‘ကာယသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ကာယသမာစာရ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, သာရိပုတ္တ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ ကာယသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ – ဧဝရူပေါ ကာယသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘ကထံရူပံ , သာရိပုတ္တ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? ဣဓ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ လုဒ္ဒေါ လောဟိတပါဏိ ဟတပ္ပဟတေ နိဝိဋ္ဌော အဒယာပန္နော ပါဏဘူတေသု; အဒိန္နာဒါယီ ခေါ ပန ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ ဂါမဂတံ ဝါ အရညဂတံ ဝါ တံ အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒါတာ ဟောတိ; ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ခေါ ပန ဟောတိ, ယာ တာ မာတုရက္ခိတာ ပိတုရက္ခိတာ မာတာပိတုရက္ခိတာ ဘာတုရက္ခိတာ ဘဂိနိရက္ခိတာ ဉာတိရက္ခိတာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ သဿာမိကာ သပရိဒဏ္ဍာ အန္တမသော မာလာဂုဠပရိက္ခိတ္တာပိ တထာရူပါသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတာ ဟောတိ – ဧဝရူပံ, သာရိပုတ္တ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။

‘‘ကထံရူပံ, သာရိပုတ္တ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ? ဣဓ, သာရိပုတ္တ, ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော, လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ; အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ ဂါမဂတံ ဝါ အရညဂတံ ဝါ တံ နာဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒါတာ ဟောတိ; ကာမေသုမိစ္ဆာစာရံ ပဟာယ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ယာ တာ မာတုရက္ခိတာ ပိတုရက္ခိတာ မာတာပိတုရက္ခိတာ ဘာတုရက္ခိတာ ဘဂိနိရက္ခိတာ ဉာတိရက္ခိတာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ သဿာမိကာ သပရိဒဏ္ဍာ အန္တမသော မာလာဂုဠပရိက္ခိတ္တာပိ တထာရူပါသု န စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတာ ဟောတိ – ဧဝရူပံ, သာရိပုတ္တ, ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘ကာယသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ ကာယသမာစာရ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ မယာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘ဝစီသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ ။ပေ.။ မနောသမာစာရံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ။ပေ.။ စိတ္တုပ္ပါဒံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ။ပေ.။ သညာပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ။ပေ.။။

‘‘‘အတ္တဘာဝပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘ’န္တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, သာရိပုတ္တ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, သာရိပုတ္တ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ – ဧဝရူပေါ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘ကထံရူပံ, သာရိပုတ္တ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ? သဗျာဗဇ္ဈံ, သာရိပုတ္တ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အဘိနိဗ္ဗတ္တယတော အပရိနိဋ္ဌိတဘာဝါယ အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ; အဗျာဗဇ္ဈံ, သာရိပုတ္တ, အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ အဘိနိဗ္ဗတ္တယတော ပရိနိဋ္ဌိတဘာဝါယ အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ ‘အတ္တဘာဝပဋိလာဘံပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ , အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; တဉ္စ အညမညံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ မယာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ဣမဿ ခေါ, သာရိပုတ္တ, မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၁၁၉. ‘‘စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; သောတဝိညေယျံ သဒ္ဒံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; ဃာနဝိညေယျံ ဂန္ဓံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; ဇိဝှာဝိညေယျံ ရသံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; ကာယဝိညေယျံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ; မနောဝိညေယျံ ဓမ္မံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ ‘စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပံ စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပံ စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ‘စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘သောတဝိညေယျံ သဒ္ဒံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ပေ.။ ဧဝရူပေါ သောတဝိညေယျော သဒ္ဒေါ န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ သောတဝိညေယျော သဒ္ဒေါ သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဃာနဝိညေယျော ဂန္ဓော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဃာနဝိညေယျော ဂန္ဓော သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဇိဝှာဝိညေယျော ရသော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဇိဝှာဝိညေယျော ရသော သေဝိတဗ္ဗော။ ကာယဝိညေယျံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံပါဟံ, သာရိပုတ္တ ။ ဧဝရူပေါ ကာယဝိညေယျော ဖောဋ္ဌဗ္ဗော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ကာယဝိညေယျော ဖောဋ္ဌဗ္ဗော သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘‘မနောဝိညေယျံ ဓမ္မံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, မနောဝိညေယျံ ဓမ္မံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ မနောဝိညေယျော ဓမ္မော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, မနောဝိညေယျံ ဓမ္မံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပေါ မနောဝိညေယျော ဓမ္မော သေဝိတဗ္ဗော။ ‘မနောဝိညေယျံ ဓမ္မံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမီ’’တိ။

၁၂၀. ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! သာဓု ခေါ တွံ, သာရိပုတ္တ, ဣမဿ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာသိ။ ‘စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, သာရိပုတ္တ, စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပံ စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, သာရိပုတ္တ, စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပံ စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ‘စက္ခုဝိညေယျံ ရူပံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ မယာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘သောတဝိညေယျံ သဒ္ဒံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ပေ.။ ဧဝရူပေါ သောတဝိညေယျော သဒ္ဒေါ န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ သောတဝိညေယျော သဒ္ဒေါ သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဃာနဝိညေယျော ဂန္ဓော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဃာနဝိညေယျော ဂန္ဓော သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဇိဝှာဝိညေယျော ရသော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဇိဝှာဝိညေယျော ရသော သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ကာယဝိညေယျော ဖောဋ္ဌဗ္ဗော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ကာယဝိညေယျော ဖောဋ္ဌဗ္ဗော သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘မနောဝိညေယျံ ဓမ္မံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ပေ.။ ဧဝရူပေါ မနောဝိညေယျော ဓမ္မော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ မနောဝိညေယျော ဓမ္မော သေဝိတဗ္ဗော။ ‘မနောဝိညေယျံ ဓမ္မံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ မယာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ဣမဿ ခေါ, သာရိပုတ္တ, မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၁၂၁. ‘‘စီဝရံပါဟံ , သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ပေ.။ ပိဏ္ဍပါတံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ သေနာသနံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ ဂါမံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ နိဂမံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ နဂရံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ ဇနပဒံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ ပုဂ္ဂလံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ ‘စီဝရံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, စီဝရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပံ စီဝရံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, စီဝရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပံ စီဝရံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ‘စီဝရံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

‘‘ပိဏ္ဍပါတံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ပေ.။ ဧဝရူပေါ ပိဏ္ဍပါတော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ပိဏ္ဍပါတော သေဝိတဗ္ဗော။ သေနာသနံပါဟံ, သာရိပုတ္တ။ပေ.။ ဧဝရူပံ သေနာသနံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ ဧဝရူပံ သေနာသနံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ဂါမံပါဟံ, သာရိပုတ္တ ။ပေ.။ ဧဝရူပေါ ဂါမော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဂါမော သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ နိဂမော န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ နိဂမော သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပံ နဂရံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ ဧဝရူပံ နဂရံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ဧဝရူပေါ ဇနပဒေါ န သေဝိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပေါ ဇနပဒေါ သေဝိတဗ္ဗော။

‘‘‘ပုဂ္ဂလံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော။ ‘ပုဂ္ဂလံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တန္တိ။ ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမီ’’တိ။

၁၂၂. ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ! သာဓု ခေါ တွံ, သာရိပုတ္တ, ဣမဿ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာသိ။ ‘စီဝရံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ , အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, သာရိပုတ္တ, စီဝရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပံ စီဝရံ န သေဝိတဗ္ဗံ; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, သာရိပုတ္တ, စီဝရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပံ စီဝရံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ‘စီဝရံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ မယာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ (ယထာ ပဌမံ တထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ) ဧဝရူပေါ ပိဏ္ဍပါတော။ ဧဝရူပံ သေနာသနံ။ ဧဝရူပေါ ဂါမော။ ဧဝရူပေါ နိဂမော။ ဧဝရူပံ နဂရံ။ ဧဝရူပေါ ဇနပဒေါ။

‘‘‘ပုဂ္ဂလံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယထာရူပံ, သာရိပုတ္တ, ပုဂ္ဂလံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော န သေဝိတဗ္ဗော; ယထာရူပဉ္စ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ပုဂ္ဂလံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော။ ‘ပုဂ္ဂလံပါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဒုဝိဓေန ဝဒါမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ မယာ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ဣမဿ ခေါ, သာရိပုတ္တ, မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၁၂၃. ‘‘သဗ္ဗေပိ စေ, သာရိပုတ္တ, ခတ္တိယာ ဣမဿ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျုံ, သဗ္ဗေသာနမ္ပိဿ ခတ္တိယာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ သဗ္ဗေပိ စေ , သာရိပုတ္တ, ဗြာဟ္မဏာ။ပေ.။ သဗ္ဗေပိ စေ, သာရိပုတ္တ, ဝေဿာ။ သဗ္ဗေပိ စေ, သာရိပုတ္တ, သုဒ္ဒါ ဣမဿ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျုံ, သဗ္ဗေသာနမ္ပိဿ သုဒ္ဒါနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ သဒေဝကောပိ စေ, သာရိပုတ္တ, လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ ဣမဿ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျ, သဒေဝကဿပိဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅. ဗဟုဓါတုကသုတ္တံ

၁၂၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယာနိ ကာနိစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘယာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဗာလတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နော ပဏ္ဍိတတော; ယေ ကေစိ ဥပဒ္ဒဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သဗ္ဗေ တေ ဗာလတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နော ပဏ္ဍိတတော; ယေ ကေစိ ဥပသဂ္ဂါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သဗ္ဗေ တေ ဗာလတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နော ပဏ္ဍိတတော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ , နဠာဂါရာ ဝါ တိဏာဂါရာ ဝါ အဂ္ဂိ မုတ္တော [အဂ္ဂိမုက္ကော (သီ. ဣ.)] ကူဋာဂါရာနိပိ ဒဟတိ ဥလ္လိတ္တာဝလိတ္တာနိ နိဝါတာနိ ဖုသိတဂ္ဂဠာနိ ပိဟိတဝါတပါနာနိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ ဘယာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဗာလတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နော ပဏ္ဍိတတော; ယေ ကေစိ ဥပဒ္ဒဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သဗ္ဗေ တေ ဗာလတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နော ပဏ္ဍိတတော; ယေ ကေစိ ဥပသဂ္ဂါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သဗ္ဗေ တေ ဗာလတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, နော ပဏ္ဍိတတော။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သပ္ပဋိဘယော ဗာလော, အပ္ပဋိဘယော ပဏ္ဍိတော; သဥပဒ္ဒဝေါ ဗာလော, အနုပဒ္ဒဝေါ ပဏ္ဍိတော; သဥပသဂ္ဂေါ ဗာလော, အနုပသဂ္ဂေါ ပဏ္ဍိတော။ နတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတတော ဘယံ, နတ္ထိ ပဏ္ဍိတတော ဥပဒ္ဒဝေါ, နတ္ထိ ပဏ္ဍိတတော ဥပသဂ္ဂေါ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ပဏ္ဍိတာ ဘဝိဿာမ ဝီမံသကာ’တိ – ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ပဏ္ဍိတော ဘိက္ခု ‘ဝီမံသကော’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘ယတော ခေါ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဓါတုကုသလော စ ဟောတိ, အာယတနကုသလော စ ဟောတိ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒကုသလော စ ဟောတိ, ဌာနာဌာနကုသလော စ ဟောတိ – ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အာနန္ဒ, ပဏ္ဍိတော ဘိက္ခု ‘ဝီမံသကော’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

၁၂၅. ‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘အဋ္ဌာရသ ခေါ ဣမာ, အာနန္ဒ, ဓါတုယော – စက္ခုဓါတု, ရူပဓါတု, စက္ခုဝိညာဏဓါတု; သောတဓါတု, သဒ္ဒဓါတု, သောတဝိညာဏဓါတု; ဃာနဓါတု, ဂန္ဓဓါတု, ဃာနဝိညာဏဓါတု; ဇိဝှာဓါတု, ရသဓါတု, ဇိဝှာဝိညာဏဓါတု; ကာယဓါတု, ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓါတု, ကာယဝိညာဏဓါတု; မနောဓါတု, ဓမ္မဓါတု, မနောဝိညာဏဓါတု။ ဣမာ ခေါ, အာနန္ဒ, အဋ္ဌာရသ ဓါတုယော ယတော ဇာနာတိ ပဿတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, အညောပိ ပရိယာယော, ယထာ ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘သိယာ, အာနန္ဒ။ ဆယိမာ, အာနန္ဒ, ဓါတုယော – ပထဝီဓါတု, အာပေါဓါတု, တေဇောဓါတု, ဝါယောဓါတု, အာကာသဓါတု, ဝိညာဏဓါတု။ ဣမာ ခေါ, အာနန္ဒ, ဆ ဓါတုယော ယတော ဇာနာတိ ပဿတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, အညောပိ ပရိယာယော, ယထာ ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘သိယာ, အာနန္ဒ။ ဆယိမာ, အာနန္ဒ, ဓါတုယော – သုခဓါတု , ဒုက္ခဓါတု, သောမနဿဓါတု, ဒေါမနဿဓါတု, ဥပေက္ခာဓါတု, အဝိဇ္ဇာဓါတု။ ဣမာ ခေါ, အာနန္ဒ, ဆ ဓါတုယော ယတော ဇာနာတိ ပဿတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, အညောပိ ပရိယာယော, ယထာ ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘သိယာ, အာနန္ဒ။ ဆယိမာ, အာနန္ဒ, ဓါတုယော – ကာမဓါတု, နေက္ခမ္မဓါတု, ဗျာပါဒဓါတု, အဗျာပါဒဓါတု, ဝိဟိံသာဓါတု , အဝိဟိံသာဓါတု။ ဣမာ ခေါ, အာနန္ဒ, ဆ ဓါတုယော ယတော ဇာနာတိ ပဿတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, အညောပိ ပရိယာယော, ယထာ ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘သိယာ, အာနန္ဒ။ တိဿော ဣမာ, အာနန္ဒ, ဓါတုယော – ကာမဓါတု, ရူပဓါတု, အရူပဓါတု။ ဣမာ ခေါ, အာနန္ဒ, တိဿော ဓါတုယော ယတော ဇာနာတိ ပဿတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, အညောပိ ပရိယာယော, ယထာ ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘သိယာ, အာနန္ဒ။ ဒွေ ဣမာ, အာနန္ဒ, ဓါတုယော – သင်္ခတာဓါတု, အသင်္ခတာဓါတု။ ဣမာ ခေါ, အာနန္ဒ, ဒွေ ဓါတုယော ယတော ဇာနာတိ ပဿတိ – ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘ဓါတုကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

၁၂၆. ‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ‘အာယတနကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘ဆ ခေါ ပနိမာနိ, အာနန္ဒ, အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ – စက္ခုစေဝ ရူပါ စ သောတဉ္စ သဒ္ဒါ စ ဃာနဉ္စ ဂန္ဓာ စ ဇိဝှာ စ ရသာ စ ကာယော စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ စ မနော စ ဓမ္မာ စ။ ဣမာနိ ခေါ, အာနန္ဒ, ဆ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ ယတော ဇာနာတိ ပဿတိ – ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘အာယတနကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓါ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ, ယဒိဒံ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ, သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော, ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ, တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ, ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ , ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿူပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယတွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓါ သင်္ခါရနိရောဓေါ, သင်္ခါရနိရောဓါ ဝိညာဏနိရောဓေါ, ဝိညာဏနိရောဓါ နာမရူပနိရောဓေါ, နာမရူပနိရောဓါ သဠာယတနနိရောဓေါ, သဠာယတနနိရောဓါ ဖဿနိရောဓေါ, ဖဿနိရောဓါ ဝေဒနာနိရောဓေါ, ဝေဒနာနိရောဓါ တဏှာနိရောဓေါ, တဏှာနိရောဓါ ဥပါဒါနနိရောဓေါ, ဥပါဒါနနိရောဓါ ဘဝနိရောဓေါ, ဘဝနိရောဓါ ဇာတိနိရောဓေါ, ဇာတိနိရောဓါ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿူပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓေါ ဟောတိ’။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

၁၂၇. ‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘန္တေ, ‘ဌာနာဌာနကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ? ‘‘ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ [ကိဉ္စိ (သျာ. ကံ. က.)] သင်္ခါရံ နိစ္စတော ဥပဂစ္ဆေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ နိစ္စတော ဥပဂစ္ဆေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ သုခတော ဥပဂစ္ဆေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ သုခတော ဥပဂစ္ဆေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ ဓမ္မံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ, ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော ကဉ္စိ ဓမ္မံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။

၁၂၈. ‘‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော မာတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော မာတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ပိတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ။ပေ.။ အရဟန္တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ဒုဋ္ဌစိတ္တော တထာဂတဿ လောဟိတံ ဥပ္ပါဒေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော ဒုဋ္ဌစိတ္တော တထာဂတဿ လောဟိတံ ဥပ္ပါဒေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သသံဃံ ဘိန္ဒေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော သသံဃံ ဘိန္ဒေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။

၁၂၉. ‘‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဒွေ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဧကော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဒွေ ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဧကော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။

၁၃၀. ‘‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဣတ္ထီ အရဟံ အဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ , နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုရိသော အရဟံ အဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဣတ္ထီ ရာဇာ အဿ စက္ကဝတ္တီ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုရိသော ရာဇာ အဿ စက္ကဝတ္တီ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဣတ္ထီ သက္ကတ္တံ ကရေယျ ။ မာရတ္တံ ကရေယျ။ ဗြဟ္မတ္တံ ကရေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုရိသော သက္ကတ္တံ ကရေယျ။ မာရတ္တံ ကရေယျ။ ဗြဟ္မတ္တံ ကရေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။

၁၃၁. ‘‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ကာယဒုစ္စရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ကာယဒုစ္စရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဝစီဒုစ္စရိတဿ။ပေ.။ ယံ မနောဒုစ္စရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဝစီဒုစ္စရိတဿ။ပေ.။ ယံ မနောဒုစ္စရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီတိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ကာယသုစရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ကာယသုစရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဝစီသုစရိတဿ။ပေ.။ ယံ မနောသုစရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဝစီသုစရိတဿ။ပေ.။ ယံ မနောသုစရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ကာယဒုစ္စရိတသမင္ဂီ တံနိဒါနာ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ကာယဒုစ္စရိတသမင္ဂီ တံနိဒါနာ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဝစီဒုစ္စရိတသမင္ဂီ။ပေ.။ ယံ မနောဒုစ္စရိတသမင္ဂီ တံနိဒါနာ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဝစီဒုစ္စရိတသမင္ဂီ။ပေ.။ ယံ မနောဒုစ္စရိတသမင္ဂီ တံနိဒါနာ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ကာယသုစရိတသမင္ဂီ တံနိဒါနာ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ကာယသုစရိတသမင္ဂီ တံနိဒါနာ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဝစီသုစရိတသမင္ဂီ။ပေ.။ ယံ မနောသုစရိတသမင္ဂီ တံနိဒါနာ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဝစီသုစရိတသမင္ဂီ။ပေ.။ ယံ မနောသုစရိတသမင္ဂီ တံနိဒါနာ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အာနန္ဒ, ‘ဌာနာဌာနကုသလော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

၁၃၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ကောနာမော အယံ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ, အာနန္ဒ, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ ‘ဗဟုဓါတုကော’တိပိ နံ ဓါရေဟိ, ‘စတုပရိဝဋ္ဋော’တိပိ နံ ဓါရေဟိ, ‘ဓမ္မာဒါသော’တိပိ နံ ဓါရေဟိ, ‘အမတဒုန္ဒုဘီ’တိပိ [ဒုဒြဘီတိပိ (က.)] နံ ဓါရေဟိ, ‘အနုတ္တရော သင်္ဂါမဝိဇယော’တိပိ နံ ဓါရေဟီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

ဗဟုဓါတုကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆. ဣသိဂိလိသုတ္တံ

၁၃၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဝေဘာရံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတဿပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဘာရဿ ပဗ္ဗတဿ အညာဝ သမညာ အဟောသိ အညာ ပညတ္တိ’’။

‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ပဏ္ဍဝံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတဿပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍဝဿ ပဗ္ဗတဿ အညာဝ သမညာ အဟောသိ အညာ ပညတ္တိ’’။

‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဝေပုလ္လံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတဿပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေပုလ္လဿ ပဗ္ဗတဿ အညာဝ သမညာ အဟောသိ အညာ ပညတ္တိ’’။

‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဂိဇ္ဈကူဋံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတဿပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဂိဇ္ဈကူဋဿ ပဗ္ဗတဿ အညာဝ သမညာ အဟောသိ အညာ ပညတ္တိ’’။

‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဣသိဂိလိံ ပဗ္ဗတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣမဿ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣသိဂိလိဿ ပဗ္ဗတဿ ဧသာဝ သမညာ အဟောသိ ဧသာ ပညတ္တိ’’။

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသတာနိ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသိနော အဟေသုံ။ တေ ဣမံ ပဗ္ဗတံ ပဝိသန္တာ ဒိဿန္တိ , ပဝိဋ္ဌာ န ဒိဿန္တိ။ တမေနံ မနုဿာ ဒိသွာ ဧဝမာဟံသု – ‘အယံ ပဗ္ဗတော ဣမေ ဣသီ [ဣသယော (က.)] ဂိလတီ’တိ; ‘ဣသိဂိလိ ဣသိဂိလိ’ တွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ။ အာစိက္ခိဿာမိ [အစိက္ခိဿာမိ ဝေါ (က.)], ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ နာမာနိ; ကိတ္တယိဿာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ နာမာနိ; ဒေသေဿာမိ, ဘိက္ခဝေ , ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ နာမာနိ ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၁၃၄. ‘‘အရိဋ္ဌော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ [ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ (က. သီ. ဣ.)] ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; ဥပရိဋ္ဌော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; တဂရသိခီ [တဂ္ဂရသိခီ (က.)] နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; ယသဿီ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; သုဒဿနော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; ပိယဒဿီ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; ဂန္ဓာရော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; ပိဏ္ဍောလော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; ဥပါသဘော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; နီတော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; တထော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ, သုတဝါ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ; ဘာဝိတတ္တော နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသီ အဟောသိ။

၁၃၅.

‘‘ယေ သတ္တသာရာ အနီဃာ နိရာသာ၊

ပစ္စေကမေဝဇ္ဈဂမံသု ဗောဓိံ [ပစ္စေကမေဝဇ္ဈဂမုံ သုဗောဓိံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။

တေသံ ဝိသလ္လာန နရုတ္တမာနံ၊

နာမာနိ မေ ကိတ္တယတော သုဏာထ။

‘‘အရိဋ္ဌော ဥပရိဋ္ဌော တဂရသိခီ ယသဿီ၊

သုဒဿနော ပိယဒဿီ စ သုသမ္ဗုဒ္ဓေါ [ဗုဒ္ဓေါ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။

ဂန္ဓာရော ပိဏ္ဍောလော ဥပါသဘော စ၊

နီတော တထော သုတဝါ ဘာဝိတတ္တော။

‘‘သုမ္ဘော သုဘော မတုလော [မေထုလော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အဋ္ဌမော စ၊

အထဿုမေဃော [အဋ္ဌသုမေဓေါ (က.)] အနီဃော သုဒါဌော။

ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘဝနေတ္တိခီဏာ၊

ဟိင္ဂူ စ ဟိင်္ဂေါ စ မဟာနုဘာဝါ။

‘‘ဒွေ ဇာလိနော မုနိနော အဋ္ဌကော စ၊

အထ ကောသလ္လော ဗုဒ္ဓေါ အထော သုဗာဟု။

ဥပနေမိသော နေမိသော သန္တစိတ္တော၊

သစ္စော တထော ဝိရဇော ပဏ္ဍိတော စ။

‘‘ကာဠူပကာဠာ ဝိဇိတော ဇိတော စ၊

အင်္ဂေါ စ ပင်္ဂေါ စ ဂုတ္တိဇိတော စ။

ပဿိ ဇဟိ ဥပဓိဒုက္ခမူလံ [ပဿီ ဇဟီ ဥပဓိံ ဒုက္ခမူလံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]၊

အပရာဇိတော မာရဗလံ အဇေသိ။

‘‘သတ္ထာ ပဝတ္တာ သရဘင်္ဂေါ လောမဟံသော၊

ဥစ္စင်္ဂမာယော အသိတော အနာသဝေါ။

မနောမယော မာနစ္ဆိဒေါ စ ဗန္ဓုမာ၊

တဒါဓိမုတ္တော ဝိမလော စ ကေတုမာ။

‘‘ကေတုမ္ဘရာဂေါ စ မာတင်္ဂေါ အရိယော၊

အထစ္စုတော အစ္စုတဂါမဗျာမကော။

သုမင်္ဂလော ဒဗ္ဗိလော သုပတိဋ္ဌိတော၊

အသယ္ဟော ခေမာဘိရတော စ သောရတော။

‘‘ဒုရန္နယော သံဃော အထောပိ ဥဇ္ဇယော၊

အပရော မုနိ သယ္ဟော အနောမနိက္ကမော။

အာနန္ဒော နန္ဒော ဥပနန္ဒော ဒွါဒသ၊

ဘာရဒွါဇော အန္တိမဒေဟဓါရီ [အန္တိမဒေဟဓါရိ (သီ.)]။

‘‘ဗောဓိ မဟာနာမော အထောပိ ဥတ္တရော၊

ကေသီ သိခီ သုန္ဒရော ဒွါရဘာဇော။

တိဿူပတိဿာ ဘဝဗန္ဓနစ္ဆိဒါ၊

ဥပသိခိ တဏှစ္ဆိဒေါ စ သိခရိ [ဥပသီဒရီ တဏှစ္ဆိဒေါ စ သီဒရီ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။

‘‘ဗုဒ္ဓေါ အဟု မင်္ဂလော ဝီတရာဂေါ၊

ဥသဘစ္ဆိဒါ ဇာလိနိံ ဒုက္ခမူလံ။

သန္တံ ပဒံ အဇ္ဈဂမောပနီတော၊

ဥပေါသထော သုန္ဒရော သစ္စနာမော။

‘‘ဇေတော ဇယန္တော ပဒုမော ဥပ္ပလော စ၊

ပဒုမုတ္တရော ရက္ခိတော ပဗ္ဗတော စ။

မာနတ္ထဒ္ဓေါ သောဘိတော ဝီတရာဂေါ၊

ကဏှော စ ဗုဒ္ဓေါ သုဝိမုတ္တစိတ္တော။

‘‘ဧတေ စ အညေ စ မဟာနုဘာဝါ၊

ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘဝနေတ္တိခီဏာ။

တေ သဗ္ဗသင်္ဂါတိဂတေ မဟေသီ၊

ပရိနိဗ္ဗုတေ ဝန္ဒထ အပ္ပမေယျေ’’တိ။

ဣသိဂိလိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇. မဟာစတ္တာရီသကသုတ္တံ

၁၃၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အရိယံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသမာဓိံ ဒေသေဿာမိ သဥပနိသံ သပရိက္ခာရံ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, အရိယော သမ္မာသမာဓိ သဥပနိသော သပရိက္ခာရော? သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော, သမ္မာဝါစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝေါ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ; ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေဟိ သတ္တဟင်္ဂေဟိ စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတာ ပရိက္ခတာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယော သမ္မာသမာဓိ သဥပနိသော ဣတိပိ, သပရိက္ခာရော ဣတိပိ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ? မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ’တိ ပဇာနာတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ‘သမ္မာဒိဋ္ဌီ’တိ ပဇာနာတိ – သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ? ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ? သမ္မာဒိဋ္ဌိံပဟံ [သမ္မာဒိဋ္ဌိမဟံ (က.) ဧဝံ သမ္မာသင်္ကပ္ပံပဟံက္ယာဒီသုပိ], ဘိက္ခဝေ, ဒွါယံ [ဒွယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.) ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဝဒါမိ – အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ ? ‘အတ္ထိ ဒိန္နံ, အတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, အတ္ထိ ဟုတံ, အတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, အတ္ထိ အယံ လောကော, အတ္ထိ ပရော လောကော, အတ္ထိ မာတာ, အတ္ထိ ပိတာ, အတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, အတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ? ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယစိတ္တဿ အနာသဝစိတ္တဿ အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိနော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝယတော ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သမ္မာဒိဋ္ဌိ မဂ္ဂင်္ဂံ [မဂ္ဂင်္ဂါ (သီ. ဣ.)] – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ။ သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ ပဟာနာယ ဝါယမတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ, ဥပသမ္ပဒါယ, သွာဿ [သွာယံ (က.)] ဟောတိ သမ္မာဝါယာမော။ သော သတော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ, သတော သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, သာဿ [သာယံ (က.)] ဟောတိ သမ္မာသတိ။ ဣတိယိမေ [ဣတိမေ (သီ.), ဣတိဿိမေ (သျာ. ကံ. ဣ.)] တယော ဓမ္မာ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ အနုပရိဓါဝန္တိ အနုပရိဝတ္တန္တိ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ။

၁၃၇. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ? မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပံ ‘မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော’တိ ပဇာနာတိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပံ ‘သမ္မာသင်္ကပ္ပော’တိ ပဇာနာတိ, သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော? ကာမသင်္ကပ္ပော, ဗျာပါဒသင်္ကပ္ပော, ဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပော – အယံ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော? သမ္မာသင်္ကပ္ပံပဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒွါယံ ဝဒါမိ – အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော? နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပော, အဗျာပါဒသင်္ကပ္ပော, အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပော – ‘အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော’’’။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ? ယော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယစိတ္တဿ အနာသဝစိတ္တဿ အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိနော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝယတော တက္ကော ဝိတက္ကော သင်္ကပ္ပော အပ္ပနာ ဗျပ္ပနာ စေတသော အဘိနိရောပနာ ဝစီသင်္ခါရော – အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ။ သော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဿ ပဟာနာယ ဝါယမတိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ ဥပသမ္ပဒါယ, သွာဿ ဟောတိ သမ္မာဝါယာမော။ သော သတော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပံ ပဇဟတိ, သတော သမ္မာသင်္ကပ္ပံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာသတိ။ ဣတိယိမေ တယော ဓမ္မာ သမ္မာသင်္ကပ္ပံ အနုပရိဓါဝန္တိ အနုပရိဝတ္တန္တိ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ။

၁၃၈. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ? မိစ္ဆာဝါစံ ‘မိစ္ဆာဝါစာ’တိ ပဇာနာတိ, သမ္မာဝါစံ ‘သမ္မာဝါစာ’တိ ပဇာနာတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာဝါစာ? မုသာဝါဒေါ, ပိသုဏာ ဝါစာ, ဖရုသာ ဝါစာ, သမ္ဖပ္ပလာပေါ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာဝါစာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဝါစာ? သမ္မာဝါစံပဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒွါယံ ဝဒါမိ – အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဝါစာ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ , သမ္မာဝါစာ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဝါစာ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ? မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ, ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီ, သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဝါစာ သာသဝါ ပုညဘာဂိယာ ဥပဓိဝေပက္ကာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဝါစာ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ? ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယစိတ္တဿ အနာသဝစိတ္တဿ အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိနော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝယတော စတူဟိ ဝစီဒုစ္စရိတေဟိ အာရတိ ဝိရတိ ပဋိဝိရတိ ဝေရမဏီ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဝါစာ အရိယာ အနာသဝါ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂင်္ဂါ။ သော မိစ္ဆာဝါစာယ ပဟာနာယ ဝါယမတိ, သမ္မာဝါစာယ ဥပသမ္ပဒါယ; သွာဿ ဟောတိ သမ္မာဝါယာမော။ သော သတော မိစ္ဆာဝါစံ ပဇဟတိ, သတော သမ္မာဝါစံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာသတိ။ ဣတိယိမေ တယော ဓမ္မာ သမ္မာဝါစံ အနုပရိဓါဝန္တိ အနုပရိဝတ္တန္တိ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ။

၁၃၉. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ? မိစ္ဆာကမ္မန္တံ ‘မိစ္ဆာကမ္မန္တော’တိ ပဇာနာတိ, သမ္မာကမ္မန္တံ ‘သမ္မာကမ္မန္တော’တိ ပဇာနာတိ ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာကမ္မန္တော? ပါဏာတိပါတော, အဒိန္နာဒါနံ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော – အယံ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာကမ္မန္တော။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာကမ္မန္တော? သမ္မာကမ္မန္တံပဟံ, ဘိက္ခဝေ , ဒွါယံ ဝဒါမိ – အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာကမ္မန္တော သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာကမ္မန္တော အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာကမ္မန္တော သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော? ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ, အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာကမ္မန္တော သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာကမ္မန္တော အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ? ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယစိတ္တဿ အနာသဝစိတ္တဿ အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိနော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝယတော တီဟိ ကာယဒုစ္စရိတေဟိ အာရတိ ဝိရတိ ပဋိဝိရတိ ဝေရမဏီ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာကမ္မန္တော အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ။ သော မိစ္ဆာကမ္မန္တဿ ပဟာနာယ ဝါယမတိ, သမ္မာကမ္မန္တဿ ဥပသမ္ပဒါယ; သွာဿ ဟောတိ သမ္မာဝါယာမော။ သော သတော မိစ္ဆာကမ္မန္တံ ပဇဟတိ, သတော သမ္မာကမ္မန္တံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာသတိ။ ဣတိယိမေ တယော ဓမ္မာ သမ္မာကမ္မန္တံ အနုပရိဓါဝန္တိ အနုပရိဝတ္တန္တိ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ။

၁၄၀. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ? မိစ္ဆာအာဇီဝံ ‘မိစ္ဆာအာဇီဝေါ’တိ ပဇာနာတိ, သမ္မာအာဇီဝံ ‘သမ္မာအာဇီဝေါ’တိ ပဇာနာတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာအာဇီဝေါ? ကုဟနာ, လပနာ, နေမိတ္တိကတာ, နိပ္ပေသိကတာ, လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာ [နိဇိဂိံ သနတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] – အယံ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာအာဇီဝေါ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာအာဇီဝေါ? သမ္မာအာဇီဝံပဟံ, ဘိက္ခဝေ , ဒွါယံ ဝဒါမိ – အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာအာဇီဝေါ သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာအာဇီဝေါ အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာအာဇီဝေါ သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော မိစ္ဆာအာဇီဝံ ပဟာယ သမ္မာအာဇီဝေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာအာဇီဝေါ သာသဝေါ ပုညဘာဂိယော ဥပဓိဝေပက္ကော။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာအာဇီဝေါ အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ? ယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယစိတ္တဿ အနာသဝစိတ္တဿ အရိယမဂ္ဂသမင်္ဂိနော အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝယတော မိစ္ဆာအာဇီဝါ အာရတိ ဝိရတိ ပဋိဝိရတိ ဝေရမဏီ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာအာဇီဝေါ အရိယော အနာသဝေါ လောကုတ္တရော မဂ္ဂင်္ဂေါ။ သော မိစ္ဆာအာဇီဝဿ ပဟာနာယ ဝါယမတိ, သမ္မာအာဇီဝဿ ဥပသမ္ပဒါယ ; သွာဿ ဟောတိ သမ္မာဝါယာမော။ သော သတော မိစ္ဆာအာဇီဝံ ပဇဟတိ, သတော သမ္မာအာဇီဝံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာသတိ။ ဣတိယိမေ တယော ဓမ္မာ သမ္မာအာဇီဝံ အနုပရိဓါဝန္တိ အနုပရိဝတ္တန္တိ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ။

၁၄၁. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ? သမ္မာဒိဋ္ဌိဿ , ဘိက္ခဝေ, သမ္မာသင်္ကပ္ပော ပဟောတိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ သမ္မာဝါစာ ပဟောတိ, သမ္မာဝါစဿ သမ္မာကမ္မန္တော ပဟောတိ, သမ္မာကမ္မန္တဿ သမ္မာအာဇီဝေါ ပဟောတိ, သမ္မာအာဇီဝဿ သမ္မာဝါယာမော ပဟောတိ, သမ္မာဝါယာမဿ သမ္မာသတိ ပဟောတိ, သမ္မာသတိဿ သမ္မာသမာဓိ ပဟောတိ, သမ္မာသမာဓိဿ သမ္မာဉာဏံ ပဟောတိ, သမ္မာဉာဏဿ သမ္မာဝိမုတ္တိ ပဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတော သေက္ခော [အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတာ သေခါ ပဋိပဒါ (သီ.), အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတော သေခေါ ပါဋိပဒေါ (ဣ. က.) ( ) နတ္ထိ သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု], ဒသင်္ဂသမန္နာဂတော အရဟာ ဟောတိ။ (တတြပိ သမ္မာဉာဏေန အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဝိဂတာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ)။

၁၄၂. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟောတိ? သမ္မာဒိဋ္ဌိဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဟောတိ။ ယေ စ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ တေ စဿ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဟောန္တိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။ သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော နိဇ္ဇိဏ္ဏော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဝါစဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာဝါစာ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဟောတိ။ သမ္မာကမ္မန္တဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာကမ္မန္တော နိဇ္ဇိဏ္ဏော ဟောတိ။ သမ္မာအာဇီဝဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာအာဇီဝေါ နိဇ္ဇိဏ္ဏော ဟောတိ။ သမ္မာဝါယာမဿ , ဘိက္ခဝေ , မိစ္ဆာဝါယာမော နိဇ္ဇိဏ္ဏော ဟောတိ။ သမ္မာသတိဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာသတိ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဟောတိ။ သမ္မာသမာဓိဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာသမာဓိ နိဇ္ဇိဏ္ဏော ဟောတိ။ သမ္မာဉာဏဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာဉာဏံ နိဇ္ဇိဏ္ဏံ ဟောတိ။ သမ္မာဝိမုတ္တဿ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဟောတိ။ ယေ စ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိပစ္စယာ အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ တေ စဿ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ ဟောန္တိ။ သမ္မာဝိမုတ္တိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝီသတိ ကုသလပက္ခာ, ဝီသတိ အကုသလပက္ခာ – မဟာစတ္တာရီသကော ဓမ္မပရိယာယော ပဝတ္တိတော အပ္ပဋိဝတ္တိယော သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။

၁၄၃. ‘‘ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမံ မဟာစတ္တာရီသကံ ဓမ္မပရိယာယံ ဂရဟိတဗ္ဗံ ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ မညေယျ တဿ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒသသဟဓမ္မိကာ ဝါဒါနုဝါဒါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တိ – သမ္မာဒိဋ္ဌိံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ, ယေ စ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ သမဏဗြာဟ္မဏာ တေ ဘောတော ပုဇ္ဇာ, တေ ဘောတော ပါသံသာ; သမ္မာသင်္ကပ္ပံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ , ယေ စ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပါ သမဏဗြာဟ္မဏာ တေ ဘောတော ပုဇ္ဇာ, တေ ဘောတော ပါသံသာ; သမ္မာဝါစံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ။ပေ.။ သမ္မာကမ္မန္တံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ။ သမ္မာအာဇီဝံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ။ သမ္မာဝါယာမံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ။ သမ္မာသတိံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ။ သမ္မာသမာဓိံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ။ သမ္မာဉာဏံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ ။ သမ္မာဝိမုတ္တိံ စေ ဘဝံ ဂရဟတိ, ယေ စ မိစ္ဆာဝိမုတ္တီ သမဏဗြာဟ္မဏာ တေ ဘောတော ပုဇ္ဇာ, တေ ဘောတော ပါသံသာ။ ယော ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမံ မဟာစတ္တာရီသကံ ဓမ္မပရိယာယံ ဂရဟိတဗ္ဗံ ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ မညေယျ တဿ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဣမေ ဒသသဟဓမ္မိကာ ဝါဒါနုဝါဒါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ယေပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, အဟေသုံ ဩက္ကလာ ဝဿဘညာ [ဝယဘိညာ (က.) သံ. နိ. ၃.၆၂; အ. နိ. ၄.၃၀ ပဿိတဗ္ဗံ] အဟေတုဝါဒါ အကိရိယဝါဒါ နတ္ထိကဝါဒါ တေပိ မဟာစတ္တာရီသကံ ဓမ္မပရိယာယံ န ဂရဟိတဗ္ဗံ နပဋိက္ကောသိတဗ္ဗံ အမညိံသု [မညေယျုံ (က.)]။ တံ ကိဿ ဟေတု? နိန္ဒာဗျာရောသဥပါရမ္ဘဘယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာစတ္တာရီသကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈. အာနာပါနဿတိသုတ္တံ

၁၄၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂါရမာတုပါသာဒေ သမ္ဗဟုလေဟိ အဘိညာတေဟိ အဘိညာတေဟိ ထေရေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ – အာယသ္မတာ စ သာရိပုတ္တေန အာယသ္မတာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန [မဟာမောဂ္ဂလာနေန (က.)] အာယသ္မတာ စ မဟာကဿပေန အာယသ္မတာ စ မဟာကစ္စာယနေန အာယသ္မတာ စ မဟာကောဋ္ဌိကေန အာယသ္မတာ စ မဟာကပ္ပိနေန အာယသ္မတာ စ မဟာစုန္ဒေန အာယသ္မတာ စ အနုရုဒ္ဓေန အာယသ္မတာ စ ရေဝတေန အာယသ္မတာ စ အာနန္ဒေန, အညေဟိ စ အဘိညာတေဟိ အဘိညာတေဟိ ထေရေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ထေရာ ဘိက္ခူ နဝေ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ။ အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဒသပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝီသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ တိံသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ စတ္တာရီသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ။ တေ စ နဝါ ဘိက္ခူ ထေရေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဩဝဒိယမာနာ အနုသာသိယမာနာ ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ ဇာနန္တိ [ပဇာနန္တိ (သျာ. ကံ.), သဉ္ဇာနန္တိ (က.)]။

၁၄၅. တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ တဒဟုပေါသထေ ပန္နရသေ ပဝါရဏာယ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တုဏှီဘူတံ တုဏှီဘူတံ ဘိက္ခုသသံဃံ အနုဝိလောကေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာရဒ္ဓေါသ္မိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာယ ပဋိပဒါယ; အာရဒ္ဓစိတ္တောသ္မိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာယ ပဋိပဒါယ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိယျောသောမတ္တာယ ဝီရိယံ အာရဘထ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ , အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဓေဝါဟံ သာဝတ္ထိယံ ကောမုဒိံ စာတုမာသိနိံ အာဂမေဿာမီ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဇာနပဒါ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ တတ္ထေဝ သာဝတ္ထိယံ ကောမုဒိံ စာတုမာသိနိံ အာဂမေဿတီ’’တိ။ တေ ဇာနပဒါ ဘိက္ခူ သာဝတ္ထိံ [သာဝတ္ထိယံ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ဩသရန္တိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ တေ စ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိယျောသောမတ္တာယ နဝေ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ။ အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဒသပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝီသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ , အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ တိံသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ စတ္တာရီသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ။ တေ စ နဝါ ဘိက္ခူ ထေရေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဩဝဒိယမာနာ အနုသာသိယမာနာ ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ ဇာနန္တိ။

၁၄၆. တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ တဒဟုပေါသထေ ပန္နရသေ ကောမုဒိယာ စာတုမာသိနိယာ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တုဏှီဘူတံ တုဏှီဘူတံ ဘိက္ခုသသံဃံ အနုဝိလောကေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အပလာပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ; နိပ္ပလာပါယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ; သုဒ္ဓါ သာရေ [သုဒ္ဓသာရေ ပတိဋ္ဌိတာ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ပတိဋ္ဌိတာ။ တထာရူပေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော; တထာရူပါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ယထာရူပါ ပရိသာ အာဟုနေယျာ ပါဟုနေယျာ ဒက္ခိဏေယျာ အဉ္ဇလိကရဏီယာ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ တထာရူပေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော; တထာရူပါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ယထာရူပါယ ပရိသာယ အပ္ပံ ဒိန္နံ ဗဟု ဟောတိ, ဗဟု ဒိန္နံ ဗဟုတရံ။ တထာရူပေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော; တထာရူပါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ယထာရူပါ ပရိသာ ဒုလ္လဘာ ဒဿနာယ လောကဿ။ တထာရူပေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသံဃော; တထာရူပါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ယထာရူပံ ပရိသံ အလံ ယောဇနဂဏနာနိ ဒဿနာယ ဂန္တုံ ပုဋောသေနာပိ’’ [ပုဋောသေနာပိ, တထာရူပေါ အယံ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခုသံဃော, တထာရူပါ အယံ ပရိသာ (သီ. ဣ. က.)]။

၁၄၇. ‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာဝိမုတ္တာ – ဧဝရူပါပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ – ဧဝရူပါပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနော သကိဒေဝ [သကိံ ဒေဝ (က.)] ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ – ဧဝရူပါပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယနာ – ဧဝရူပါပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ။

‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ – ဧဝရူပါပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓါနာနံ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ပေ.။ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ။ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ။ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ။ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ – ဧဝရူပါပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ မေတ္တာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ ကရုဏာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ မုဒိတာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ ဥပေက္ခာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ အသုဘဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ အနိစ္စသညာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ – ဧဝရူပါပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ အာနာပါနဿတိဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ အာနာပါနဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ အာနာပါနဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ။ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ။ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ။

၁၄၈. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ သတောဝ [သတော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပဿသတိ။

‘‘ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘‘ဣတိပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဣတိပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သုခပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ ; ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘‘အနိစ္စာနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အနိစ္စာနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိရာဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိရာဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘နိရောဓါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘နိရောဓါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။

၁၄၉. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ? ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ကာယေ ကာယာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ကာယေသု ကာယညတရာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒါမိ ယဒိဒံ – အဿာသပဿာသာ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ကာယေ ကာယာနုပဿီ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ဣတိပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဣတိပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သုခပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာညတရာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒါမိ ယဒိဒံ – အဿာသပဿာသာနံ သာဓုကံ မနသိကာရံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, မုဋ္ဌဿတိဿ အသမ္ပဇာနဿ အာနာပါနဿတိံ ဝဒါမိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘အနိစ္စာနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အနိစ္စာနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိရာဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိရာဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘နိရောဓါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘နိရောဓါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ သော ယံ တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာနံ ပဟာနံ တံ ပညာယ ဒိသွာ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပါနဿတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ။

၁၅၀. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ကထံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ? ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ, ဥပဋ္ဌိတာဿ တသ္မိံ သမယေ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ [အပ္ပမ္မုဋ္ဌာ (သျာ. ကံ.)]။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌိတာ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော တထာသတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစယတိ [ပဝိစရတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစယတိ ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘တဿ တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစယတော ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစယတော ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

၁၅၁. ‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ, ဥပဋ္ဌိတာဿ တသ္မိံ သမယေ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌိတာ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော တထာသတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစယတိ ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစယတိ ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘တဿ တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစယတော ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစယတော ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဣတိ နိရာမိသာ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဣတိမနဿ ကာယောပိ ပဿမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ။

၁၅၂. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ကထံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဣတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိဿိတံ ဝိရာဂနိဿိတံ နိရောဓနိဿိတံ ဝေါဿဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

အာနာပါနဿတိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉. ကာယဂတာသတိသုတ္တံ

၁၅၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာနံ ဘိက္ခူနံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာနံ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော! ယာဝဉ္စိဒံ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကာယဂတာသတိ [ကာယဂတာ သတိ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဝုတ္တာ မဟာနိသံသာ’’တိ။ အယဉ္စ ဟိဒံ တေသံ ဘိက္ခူနံ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ ဟောတိ, အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဥပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ, ကာ စ ပန ဝေါ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ? ‘‘ဣဓ , ဘန္တေ, အမှာကံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာနံ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော! ယာဝဉ္စိဒံ တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဝုတ္တာ မဟာနိသံသာ’တိ။ အယံ ခေါ နော, ဘန္တေ, အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ, အထ ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။

၁၅၄. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, ကာယဂတာသတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ သတောဝ ပဿသတိ; ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ယေ ဂေဟသိတာ [ဂေဟဿိတာ (ဋီကာ)] သရသင်္ကပ္ပါ တေ ပဟီယန္တိ ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ [ဧကောဒီ ဟောတိ (သီ.), ဧကောဒိဘောတိ (သျာ. ကံ.)] သမာဓိယတိ။ ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ [ကာယဂတံ သတိံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂစ္ဆန္တော ဝါ ‘ဂစ္ဆာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဌိတော ဝါ ‘ဌိတောမှီ’တိ ပဇာနာတိ, နိသိန္နော ဝါ ‘နိသိန္နောမှီ’တိ ပဇာနာတိ, သယာနော ဝါ ‘သယာနောမှီ’တိ ပဇာနာတိ။ ယထာ ယထာ ဝါ ပနဿ ကာယော ပဏိဟိတော ဟောတိ, တထာ တထာ နံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ယေ ဂေဟသိတာ သရသင်္ကပ္ပါ တေ ပဟီယန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ဣတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ယေ ဂေဟသိတာ သရသင်္ကပ္ပါ တေ ပဟီယန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓေါ ကေသမတ္ထကာ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော မံသံ နှာရု [နဟာရု (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ ပိတ္တံ သေမ္ဟံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တ’န္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဘတောမုခါ ပုတောဠိ [မူတောဠီ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပူရာ နာနာဝိဟိတဿ ဓညဿ, သေယျထိဒံ – သာလီနံ ဝီဟီနံ မုဂ္ဂါနံ မာသာနံ တိလာနံ တဏ္ဍုလာနံ, တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော မုဉ္စိတွာ ပစ္စဝေက္ခေယျ – ‘ဣမေ သာလီ ဣမေ ဝီဟီ ဣမေ မုဂ္ဂါ ဣမေ မာသာ ဣမေ တိလာ ဣမေ တဏ္ဍုလာ’တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓေါ ကေသမတ္ထကာ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော မံသံ နှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ ပိတ္တံ သေမ္ဟံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တ’န္တိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ယေ ဂေဟသိတာ သရသင်္ကပ္ပါ တေ ပဟီယန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓါတုသော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓါတု အာပေါဓါတု တေဇောဓါတု ဝါယောဓါတူ’တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒက္ခော ဂေါဃာတကော ဝါ ဂေါဃာတကန္တေဝါသီ ဝါ ဂါဝိံ ဝဓိတွာ စတုမဟာပထေ [စာတုမ္မဟာပထေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဗိလသော ဝိဘဇိတွာ [ပဋိဝိဘဇိတွာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] နိသိန္နော အဿ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓါတုသော ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓါတု အာပေါဓါတု တေဇောဓါတု ဝါယောဓါတူ’တိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ယေ ဂေဟသိတာ သရသင်္ကပ္ပါ တေ ပဟီယန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ [သီဝထိကာယ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဆဍ္ဍိတံ ဧကာဟမတံ ဝါ ဒွီဟမတံ ဝါ တီဟမတံ ဝါ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဝိနီလကံ ဝိပုဗ္ဗကဇာတံ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ [ဧတံ အနတီတောတိ (သီ.)]။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ယေ ဂေဟသိတာ သရသင်္ကပ္ပါ တေ ပဟီယန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ ကာကေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ကုလလေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဂိဇ္ဈေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ကင်္ကေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ သုနခေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဗျဂ္ဃေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ ဒီဣဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ သိင်္ဂါလေဟိ ဝါ [ဂိဇ္ဈေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ သုဝါနေဟိ ဝါ ခဇ္ဇမာနံ သိဂါလေဟိ ဝါ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ခဇ္ဇမာနံ ဝိဝိဓေဟိ ဝါ ပါဏကဇာတေဟိ ခဇ္ဇမာနံ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ သမံသလောဟိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ နိမ္မံသလောဟိတမက္ခိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ အပဂတမံသလောဟိတံ နှာရုသမ္ဗန္ဓံ။ပေ.။ အဋ္ဌိကာနိ အပဂတသမ္ဗန္ဓာနိ [အပဂတနဟာရူသမ္ဗန္ဓာနိ (သျာ. ကံ.)] ဒိသာဝိဒိသာဝိက္ခိတ္တာနိ [ဒိသာဝိဒိသာသု ဝိက္ခိတာနိ (သီ. ဣ.)] အညေန ဟတ္ထဋ္ဌိကံ အညေန ပါဒဋ္ဌိကံ အညေန ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိကံ [အညေန ဂေါပ္ဖကဋ္ဌိကန္တိ ဣဒံ သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] အညေန ဇင်္ဃဋ္ဌိကံ အညေန ဦရုဋ္ဌိကံ အညေန ကဋိဋ္ဌိကံ [အညေန ကဋဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌိကဏ္ဍကံ အညေန သီသကဋာဟံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အညေန ဖာသုကဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌိဋ္ဌိကံ အညေန ခန္ဓဋ္ဌိကံ အညေန ဂီဝဋ္ဌိကံ အညေန ဟနုကဋ္ဌိကံ အညေန ဒန္တဋ္ဌိကံ အညေန သီသကဋာဟံ [အညေန ကဋဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌိကဏ္ဍကံ အညေန သီသကဋာဟံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ – အဋ္ဌိကာနိ သေတာနိ သင်္ခဝဏ္ဏပဋိဘာဂါနိ [သင်္ခဝဏ္ဏူပနိဘာနိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ။ပေ.။ အဋ္ဌိကာနိ ပုဉ္ဇကိတာနိ တေရောဝဿိကာနိ။ပေ.။ အဋ္ဌိကာနိ ပူတီနိ စုဏ္ဏကဇာတာနိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတော’တိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

၁၅၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ဣတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ဝိဝေကဇေန ဣတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒက္ခော နှာပကော [နဟာပကော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ နှာပကန္တေဝါသီ ဝါ ကံသထာလေ နှာနီယစုဏ္ဏာနိ [နဟာနီယစုဏ္ဏာနိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အာကိရိတွာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ သန္နေယျ, သာယံ နှာနီယပိဏ္ဍိ [သာဿ နဟာနီယပိဏ္ဍီ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သ္နေဟာနုဂတာ သ္နေဟပရေတာ သန္တရဗာဟိရာ ဖုဋာ သ္နေဟေန န စ ပဂ္ဃရိဏီ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ဣတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ; နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ဝိဝေကဇေန ဣတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ဣတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ; နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ သမာဓိဇေန ဣတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကရဟဒေါ ဂမ္ဘီရော ဥဗ္ဘိဒေါဒကော [ဥဗ္ဘိတောဒကော (သျာ. ကံ. က.)]။ တဿ နေဝဿ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဥဒကဿ အာယမုခံ န ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ဥဒကဿ အာယမုခံ န ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဥဒကဿ အာယမုခံ န ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဥဒကဿ အာယမုခံ; ဒေဝေါ စ န ကာလေန ကာလံ သမ္မာ ဓါရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယျ; အထ ခေါ တမှာဝ ဥဒကရဟဒါ သီတာ ဝါရိဓါရာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတွာ တမေဝ ဥဒကရဟဒံ သီတေန ဝါရိနာ အဘိသန္ဒေယျ ပရိသန္ဒေယျ ပရိပူရေယျ ပရိပ္ဖရေယျ, နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ဥဒကရဟဒဿ သီတေန ဝါရိနာ အပ္ဖုဋံ အဿ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ဣတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ သမာဓိဇေန ဣတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပလိနိယံ ဝါ ပဒုမိနိယံ ဝါ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝါ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပေါသီနိ , တာနိ ယာဝ စဂ္ဂါ ယာဝ စ မူလာ သီတေန ဝါရိနာ အဘိသန္နာနိ ပရိသန္နာနိ [အဘိသန္ဒာနိ ပရိသန္ဒာနိ (က.)] ပရိပူရာနိ ပရိပ္ဖုဋာနိ, နာဿ [န နေသံ (?)] ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတံ ဥပ္ပလာနံ ဝါ ပဒုမာနံ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနံ ဝါ သီတေန ဝါရိနာ အပ္ဖုဋံ အဿ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေန ဖရိတွာ နိသိန္နော ဟောတိ; နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ , ပုရိသော ဩဒါတေန ဝတ္ထေန သသီသံ ပါရုပိတွာ နိသိန္နော အဿ, နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ဩဒါတေန ဝတ္ထေန အပ္ဖုဋံ အဿ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေန ဖရိတွာ နိသိန္နော ဟောတိ, နာဿ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ယေ ဂေဟသိတာ သရသင်္ကပ္ပါ တေ ပဟီယန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ, သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ။ ဧဝမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတိ။

၁၅၆. ‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, အန္တောဂဓါဝါဿ [အန္တောဂဓါ တဿ (သီ. ဣ.)] ကုသလာ ဓမ္မာ ယေ ကေစိ ဝိဇ္ဇာဘာဂိယာ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ မဟာသမုဒ္ဒေါ စေတသာ ဖုဋော, အန္တောဂဓါဝါဿ ကုန္နဒိယော ယာ ကာစိ သမုဒ္ဒင်္ဂမာ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, အန္တောဂဓါဝါဿ ကုသလာ ဓမ္မာ ယေ ကေစိ ဝိဇ္ဇာဘာဂိယာ။

‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယဂတာသတိ အဘာဝိတာ အဗဟုလီကတာ, လဘတိ တဿ မာရော ဩတာရံ, လဘတိ တဿ မာရော အာရမ္မဏံ [အာရမဏံ (?)]။ သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဂရုကံ သိလာဂုဠံ အလ္လမတ္တိကာပုဉ္ဇေ ပက္ခိပေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု တံ ဂရုကံ သိလာဂုဠံ အလ္လမတ္တိကာပုဉ္ဇေ လဘေထ ဩတာရ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ , ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ အဘာဝိတာ အဗဟုလီကတာ, လဘတိ တဿ မာရော ဩတာရံ, လဘတိ တဿ မာရော အာရမ္မဏံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ [ကောဠာပံ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ (က.)]; အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ – ‘အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဿာမိ, တေဇော ပါတုကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေန္တော [အဘိမန္ထေန္တော (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, တေဇော ပါတုကရေယျာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ အဘာဝိတာ အဗဟုလီကတာ, လဘတိ တဿ မာရော ဩတာရံ, လဘတိ တဿ မာရော အာရမ္မဏံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကမဏိကော ရိတ္တော တုစ္ဆော အာဓါရေ ဌပိတော; အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥဒကဘာရံ အာဒါယ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော လဘေထ ဥဒကဿ နိက္ခေပန’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ အဘာဝိတာ အဗဟုလီကတာ, လဘတိ တဿ မာရော ဩတာရံ, လဘတိ တဿ မာရော အာရမ္မဏံ’’။

၁၅၇. ‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, န တဿ လဘတိ မာရော ဩတာရံ, န တဿ လဘတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော လဟုကံ သုတ္တဂုဠံ သဗ္ဗသာရမယေ အဂ္ဂဠဖလကေ ပက္ခိပေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော တံ လဟုကံ သုတ္တဂုဠံ သဗ္ဗသာရမယေ အဂ္ဂဠဖလကေ လဘေထ ဩတာရ’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, န တဿ လဘတိ မာရော ဩတာရံ, န တဿ လဘတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ [သသ္နေဟံ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ (က.)]; အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ – ‘အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဿာမိ, တေဇော ပါတုကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေန္တော အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, တေဇော ပါတုကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, န တဿ လဘတိ မာရော ဩတာရံ, န တဿ လဘတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကမဏိကော ပူရော ဥဒကဿ သမတိတ္တိကော ကာကပေယျော အာဓါရေ ဌပိတော; အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥဒကဘာရံ အာဒါယ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော လဘေထ ဥဒကဿ နိက္ခေပန’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, န တဿ လဘတိ မာရော ဩတာရံ, န တဿ လဘတိ မာရော အာရမ္မဏံ’’။

၁၅၈. ‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, သော ယဿ ယဿ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယဿ ဓမ္မဿ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ အဘိညာသစ္ဆိကိရိယာယ, တ တတ္ရေ သက္ခိဘဗ္ဗတံ ပါပုဏာတိ သတိ သတိအာယတနေ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကမဏိကော ပူရော ဥဒကဿ သမတိတ္တိကော ကာကပေယျော အာဓါရေ ဌပိတော။ တမေနံ ဗလဝါ ပုရိသော ယတော ယတော အာဝိဉ္ဆေယျ, အာဂစ္ဆေယျ ဥဒက’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သော, ယဿ ယဿ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယဿ ဓမ္မဿ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ အဘိညာသစ္ဆိကိရိယာယ, တတြ တတ္ရေဝ သက္ခိဘဗ္ဗတံ ပါပုဏာတိ သတိ သတိအာယတနေ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သမေ ဘူမိဘာဂေ စတုရဿာ ပေါက္ခရဏီ [ပေါက္ခရိဏီ (သီ.)] အဿ အာဠိဗန္ဓာ ပူရာ ဥဒကဿ သမတိတ္တိကာ ကာကပေယျာ။ တမေနံ ဗလဝါ ပုရိသော ယတော ယတော အာဠိံ မုဉ္စေယျ အာဂစ္ဆေယျ ဥဒက’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, သော ယဿ ယဿ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယဿ ဓမ္မဿ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ အဘိညာသစ္ဆိကိရိယာယ, တတြ တတ္ရေဝ သက္ခိဘဗ္ဗတံ ပါပုဏာတိ သတိ သတိအာယတနေ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သုဘူမိယံ စတုမဟာပထေ အာဇညရထော ယုတ္တော အဿ ဌိတော ဩဓသွာပတောဒေါ [ဩဘသွာပတောဒေါ (က.), ဥဘန္တရပဋောဒေါ (သျာ. ကံ.) အဝ + ဓံသု + တ = ဩဓသွာ-ဣတိပဒဝိဘာဂေါ]; တမေနံ ဒက္ခော ယောဂ္ဂါစရိယော အဿဒမ္မသာရထိ အဘိရုဟိတွာ ဝါမေန ဟတ္ထေန ရသ္မိယော ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ပတောဒံ ဂဟေတွာ ယေနိစ္ဆကံ ယဒိစ္ဆကံ သာရေယျာပိ ပစ္စာသာရေယျာပိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, သော ယဿ ယဿ အဘိညာသစ္ဆိကရဏီယဿ ဓမ္မဿ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ အဘိညာသစ္ဆိကိရိယာယ , တတြ တတ္ရေဝ သက္ခိဘဗ္ဗတံ ပါပုဏာတိ သတိ သတိအာယတနေ’’။

၁၅၉. ‘‘ကာယဂတာယ, ဘိက္ခဝေ, သတိယာ အာသေဝိတာယ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓါယ ဒသာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။ အရတိရတိသဟော ဟောတိ, န စ တံ အရတိ သဟတိ, ဥပ္ပန္နံ အရတိံ အဘိဘုယျ ဝိဟရတိ။

‘‘ဘယဘေရဝသဟော ဟောတိ, န စ တံ ဘယဘေရဝံ သဟတိ, ဥပ္ပန္နံ ဘယဘေရဝံ အဘိဘုယျ ဝိဟရတိ။

‘‘ခမော ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ, ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ။

‘‘စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။

‘‘သော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စာနုဘောတိ။ ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓါ ဟောတိ, ဗဟုဓါပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောတိ, အာဝိဘာဝံ။ပေ.။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။

‘‘ဒိဗ္ဗာယ သောတဓါတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတိ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ, ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စ။ပေ.။။

‘‘ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ။ သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ။ပေ.။ သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ။ ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ။ သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ။ ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ။ သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ။ ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ။ မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ။ အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ။ သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ။ အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ။ သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ။ အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ။ ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ။ အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။

‘‘သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

‘‘ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

‘‘အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘ကာယဂတာယ, ဘိက္ခဝေ, သတိယာ အာသေဝိတာယ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓါယ ဣမေ ဒသာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ကာယဂတာသတိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀. သင်္ခါရုပပတ္တိသုတ္တံ

၁၆၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သင်္ခါရုပပတ္တိံ [သင်္ခါရူပပတ္တိံ (သျာ. ကံ.), သင်္ခါရုပ္ပတ္တိံ (သီ. ဣ.)] ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၁၆၁. ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, သုတေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, စာဂေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ [ခတ္တိယမဟာသာလာနံ ဝါ (သျာ. ကံ. ဣ.)] သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ [ဝိဟာရော (သီ. ဣ.)] စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ [တတ္ရူပပတ္တိယာ (သျာ. ကံ.), တတ္ရုပ္ပတ္တိယာ (သီ. ဣ.)] သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၆၂. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, သုတေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, စာဂေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာနံ။ပေ.။ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ [ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာနံ ဝါ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ ဝါ (သျာ. ကံ. ဣ.)] သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၆၃. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, သုတေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, စာဂေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ‘စာတုမဟာရာဇိကာ [စာတုမ္မဟာရာဇိကာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာ’တိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၆၄. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, သုတေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, စာဂေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – တာဝတိံသာ ဒေဝါ။ပေ.။ ယာမာ ဒေဝါ။ တုသိတာ ဒေဝါ။ နိမ္မာနရတီ ဒေဝါ။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၆၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, သုတေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, စာဂေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ‘သဟဿော ဗြဟ္မာ ဒီဃာယုကော ဝဏ္ဏဝါ သုခဗဟုလော’တိ။ သဟဿော, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟဿိလောကဓါတုံ [သဟသ္သိံ လောကဓါတုံ (သီ.)] ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ [အဓိမုဉ္စိတွာ (က.)] ဝိဟရတိ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ခုမာ ပုရိသော ဧကံ အာမဏ္ဍံ ဟတ္ထေ ကရိတွာ ပစ္စဝေက္ခေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သဟဿော ဗြဟ္မာ သဟဿိလောကဓါတုံ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သဟဿဿ ဗြဟ္မုနော သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၆၆. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ဒွိသဟဿော ဗြဟ္မာ။ပေ.။ တိသဟဿော ဗြဟ္မာ။ စတုသဟဿော ဗြဟ္မာ။ ပဉ္စသဟဿော ဗြဟ္မာ ဒီဃာယုကော ဝဏ္ဏဝါ သုခဗဟုလောတိ။ ပဉ္စသဟဿော, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ ပဉ္စသဟဿိလောကဓါတုံ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ခုမာ ပုရိသော ပဉ္စ အာမဏ္ဍာနိ ဟတ္ထေ ကရိတွာ ပစ္စဝေက္ခေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စသဟဿော ဗြဟ္မာ ပဉ္စသဟဿိလောကဓါတုံ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပဉ္စသဟဿဿ ဗြဟ္မုနော သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၆၇. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ‘ဒသသဟဿော ဗြဟ္မာ ဒီဃာယုကော ဝဏ္ဏဝါ သုခဗဟုလော’တိ။ ဒသသဟဿော, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ ဒသသဟဿိလောကဓါတုံ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ နိက္ခိတ္တော ဘာသတေ စ တပတေ စ [ဘာသတိ စ တပတိ စ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝိရောစတိ စ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသသဟဿော ဗြဟ္မာ ဒသသဟဿိလောကဓါတုံ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒသသဟဿဿ ဗြဟ္မုနော သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၆၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ‘သတသဟဿော ဗြဟ္မာ ဒီဃာယုကော ဝဏ္ဏဝါ သုခဗဟုလော’တိ။ သတသဟဿော, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သတသဟဿိလောကဓါတုံ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, နိက္ခံ ဇမ္ဗောနဒံ [နေက္ခံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဒက္ခကမ္မာရပုတ္တဥက္ကာမုခသုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ နိက္ခိတ္တံ ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတိ စ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတသဟဿော ဗြဟ္မာ သတသဟဿိလောကဓါတုံ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ ယေပိ တတ္ထ သတ္တာ ဥပပန္နာ တေပိ ဖရိတွာ အဓိမုစ္စိတွာ ဝိဟရတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သတသဟဿဿ ဗြဟ္မုနော သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၆၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – အာဘာ ဒေဝါ။ပေ.။ ပရိတ္တာဘာ ဒေဝါ။ အပ္ပမာဏာဘာ ဒေဝါ။ အာဘဿရာ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အာဘဿရာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၇၀. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန ။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ပရိတ္တသုဘာ ဒေဝါ။ပေ.။ အပ္ပမာဏသုဘာ ဒေဝါ။ သုဘကိဏှာ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဘကိဏှာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၇၁. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ဝေဟပ္ဖလာ ဒေဝါ။ပေ.။ အဝိဟာ ဒေဝါ။ အတပ္ပါ ဒေဝါ။ သုဒဿာ ဒေဝါ။ သုဒဿီ ဒေဝါ။ အကနိဋ္ဌာ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အကနိဋ္ဌာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၇၂. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ‘အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂါ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ စိရဋ္ဌိတိကာ သုခဗဟုလာ’တိ ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၇၃. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – ‘ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂါ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ စိရဋ္ဌိတိကာ သုခဗဟုလာ’တိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၇၄. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ သုတံ ဟောတိ – အာကိဉ္စညာယတနူပဂါ ဒေဝါ။ပေ.။ နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ စိရဋ္ဌိတိကာ သုခဗဟုလာတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ တဿ တေ သင်္ခါရာ စ ဝိဟာရာ စ ဧဝံ ဘာဝိတာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တန္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တတ္ရုပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။

၁၇၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, သီလေန။ သုတေန။ စာဂေန။ ပညာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ။ သော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ကတ္ထစိ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ [န ကတ္ထစိ ဥပပဇ္ဇတိ, န ကုဟိဉ္စိ ဥပပဇ္ဇတီတိ (သီ. ဣ.), န ကတ္ထစိ ဥပပဇ္ဇတိ, န ကုဟိဉ္စိ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ။ (က.)]။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

သင်္ခါရုပပတ္တိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

အနုပဒဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အနုပါဒ-သောဓန-ပေါရိသဓမ္မော၊ သေဝိတဗ္ဗ-ဗဟုဓါတု-ဝိဘတ္တိ။

ဗုဒ္ဓဿ ကိတ္တိနာမ-စတ္တာရီသေန၊ အာနာပါနော ကာယဂတော ဥပပတ္တိ [ဣတော ပရံ သျာ. ကံ. က. ပေါတ္ထကေသု ဧဝမ္ပိ ဒိဿတိ –-§စန္ဒကေ ဝိမလေ ပရိသုဒ္ဓေ၊ ပုဏ္ဏသမ္မောဒိနိရောဓအတ္တနော။§ဒန္ဓာ ဗဟုဇနသေဝိတံ ဓမ္မဝရံ၊ ယံ အနုပဒံ ဝဂ္ဂဝရံ ဒုတိယာတိ]။