ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၅. ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၁. ဗြဟ္မာယုသုတ္တံ

၃၈၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝိဒေဟေသု စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော မိထိလာယံ ပဋိဝသတိ ဇိဏ္ဏော ဝုဍ္ဎော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ဝီသဝဿသတိကော ဇာတိယာ, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ [ဗေဒါနံ (က.)] ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ အဿောသိ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော – ‘‘သမဏော ခလု ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဝိဒေဟေသု စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’’တိ။

၃၈၄. တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြဟ္မာယုဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဥတ္တရော နာမ မာဏဝေါ အန္တေဝါသီ ဟောတိ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဥတ္တရံ မာဏဝံ အာမန္တေသိ – ‘‘အယံ, တာတ ဥတ္တရ, သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဝိဒေဟေသု စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ပေ.။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’တိ။ ဧဟိ တွံ, တာတ ဥတ္တရ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဇာနာဟိ ယဒိ ဝါ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာ သန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော, ယဒိ ဝါ နော တထာ; ယဒိ ဝါ သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော, ယဒိ ဝါ န တာဒိသော။ တထာ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဝေဒိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပနာဟံ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဇာနိဿာမိ ယဒိ ဝါ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာ သန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော, ယဒိ ဝါ နော တထာ; ယဒိ ဝါ သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော, ယဒိ ဝါ န တာဒိသော’’တိ။ ‘‘အာဂတာနိ ခေါ, တာတ ဥတ္တရ, အမှာကံ မန္တေသု ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတဿ မဟာပုရိသဿ ဒွေယေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ ။ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တဿိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ, သေယျထိဒံ – စက္ကရတနံ, ဟတ္ထိရတနံ, အဿရတနံ, မဏိရတနံ, ဣတ္ထိရတနံ, ဂဟပတိရတနံ, ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန [ဓမ္မေန သမေန (က.)] အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ။ အဟံ ခေါ ပန, တာတ ဥတ္တရ, မန္တာနံ ဒါတာ; တွံ မန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟေတာ’’တိ။

၃၈၅. ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ဥတ္တရော မာဏဝေါ ဗြဟ္မာယုဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဗြဟ္မာယုံ ဗြာဟ္မဏံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဝိဒေဟေသု ယေန ဘဂဝါ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဥတ္တရော မာဏဝေါ ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဥတ္တရော မာဏဝေါ ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဘုယျေန ထပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပဿတိ ခေါ မေ အယံ ဥတ္တရော မာဏဝေါ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ , ယေဘုယျေန ထပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ ယထာ အဒ္ဒသ ဥတ္တရော မာဏဝေါ ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ [ပရိမသိ (သီ. က.)]; ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ [နာသိကာသောတာနိ (သီ.)] အနုမသိ ပဋိမသိ; ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝှာယ ဆာဒေသိ။ အထ ခေါ ဥတ္တရဿ မာဏဝဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမန္နာဂတော ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ။ ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂေါတမံ အနုဗန္ဓေယျံ, ဣရိယာပထမဿ ပဿေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဥတ္တရော မာဏဝေါ သတ္တမာသာနိ ဘဂဝန္တံ အနုဗန္ဓိ ဆာယာဝ အနပါယိနီ [အနုပါယိနီ (သျာ. ကံ. က.)]။

၃၈၆. အထ ခေါ ဥတ္တရော မာဏဝေါ သတ္တန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန ဝိဒေဟေသု ယေန မိထိလာ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန မိထိလာ ယေန ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဗြဟ္မာယုံ ဗြာဟ္မဏံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဥတ္တရံ မာဏဝံ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ, တာတ ဥတ္တရ, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာ သန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော , နော အညထာ? ကစ္စိ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော, နော အညာဒိသော’’တိ? ‘‘တထာ သန္တံယေဝ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော, နော အညထာ; တာဒိသောဝ [တာဒိသောဝ ဘော (သီ. ဣ.), တာဒိသော စ ခေါ (သျာ. ကံ. က.)] သော ဘဝံ ဂေါတမော, နော အညာဒိသော။ သမန္နာဂတော စ [သမန္နာဂတော စ ဘော (သဗ္ဗတ္ထ)] သော ဘဝံ ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ။

‘‘သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒေါ ခေါ ပန ဘဝံ ဂေါတမော; ဣဒမ္ပိ တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ။

‘‘ဟေဋ္ဌာ ခေါ ပန တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ ပါဒတလေသု စက္ကာနိ ဇာတာနိ သဟဿာရာနိ သနေမိကာနိ သနာဘိကာနိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရာနိ။

‘‘အာယတပဏှိ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ဒီဃင်္ဂုလိ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘မုဒုတလုနဟတ္ထပါဒေါ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ဇာလဟတ္ထပါဒေါ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ဥဿင်္ခပါဒေါ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ဧဏိဇင္ဃော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ဌိတကော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော အနောနမန္တော ဥဘောဟိ ပါဏိတလေဟိ ဇဏ္ဏုကာနိ ပရိမသတိ ပရိမဇ္ဇတိ။

‘‘ကောသောဟိတဝတ္ထဂုယ္ဟော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော။

‘‘သုခုမစ္ဆဝိ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။ သုခုမတ္တာ ဆဝိယာ ရဇောဇလ္လံ ကာယေ န ဥပလိမ္ပတိ။

‘‘ဧကေကလောမော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော; ဧကေကာနိ လောမာနိ လောမကူပေသု ဇာတာနိ။

‘‘ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော; ဥဒ္ဓဂ္ဂါနိ လောမာနိ ဇာတာနိ နီလာနိ အဉ္ဇနဝဏ္ဏာနိ ကုဏ္ဍလာဝဋ္ဋာနိ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋကဇာတာနိ။

‘‘ဗြဟ္မုဇုဂတ္တော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘သတ္တုဿဒေါ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓကာယော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘စိတန္တရံသော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော; ယာဝတက္ဝဿ ကာယော တာဝတက္ဝဿ ဗျာမော, ယာဝတက္ဝဿ ဗျာမော တာဝတက္ဝဿ ကာယော။

‘‘သမဝဋ္ဋက္ခန္ဓော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ရသဂ္ဂသဂ္ဂီ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘သီဟဟနု ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘စတ္တာလီသဒန္တော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘သမဒန္တော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘အဝိရဠဒန္တော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘သုသုက္ကဒါဌော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ပဟူတဇိဝ္ဟော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ဗြဟ္မဿရော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော ကရဝိကဘာဏီ။

‘‘အဘိနီလနေတ္တော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ဂေါပခုမော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော။

‘‘ဥဏ္ဏာ ခေါ ပနဿ ဘောတော ဂေါတမဿ ဘမုကန္တရေ ဇာတာ ဩဒါတာ မုဒုတူလသန္နိဘာ။

‘‘ဥဏှီသသီသော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော; ဣဒမ္ပိ တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဘော, သော ဘဝံ ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော။

၃၈၇. ‘‘ဂစ္ဆန္တော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော ဒက္ခိဏေနေဝ ပါဒေန ပဌမံ ပက္ကမတိ။ သော နာတိဒူရေ ပါဒံ ဥဒ္ဓရတိ, နာစ္စာသန္နေ ပါဒံ နိက္ခိပတိ; သော နာတိသီဃံ ဂစ္ဆတိ, နာတိသဏိကံ ဂစ္ဆတိ; န စ အဒ္ဒုဝေန အဒ္ဒုဝံ သံဃဋ္ဋေန္တော ဂစ္ဆတိ, န စ ဂေါပ္ဖကေန ဂေါပ္ဖကံ သံဃဋ္ဋေန္တော ဂစ္ဆတိ။ သော ဂစ္ဆန္တော န သတ္ထိံ ဥန္နာမေတိ, န သတ္ထိံ ဩနာမေတိ; န သတ္ထိံ သန္နာမေတိ, န သတ္ထိံ ဝိနာမေတိ။ ဂစ္ဆတော ခေါ ပန တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ အဓရကာယောဝ [အဍ္ဎကာယောဝ (က.), အာရဒ္ဓကာယောဝ (သျာ. ကံ.)] ဣဉ္ဇတိ, န စ ကာယဗလေန ဂစ္ဆတိ။ အပလောကေန္တော ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော သဗ္ဗကာယေနေဝ အပလောကေတိ; သော န ဥဒ္ဓံ ဥလ္လောကေတိ, န အဓေါ ဩလောကေတိ; န စ ဝိပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ, ယုဂမတ္တဉ္စ ပေက္ခတိ; တတော စဿ ဥတ္တရိ အနာဝဋံ ဉာဏဒဿနံ ဘဝတိ။ သော အန္တရဃရံ ပဝိသန္တော န ကာယံ ဥန္နာမေတိ , န ကာယံ ဩနာမေတိ; န ကာယံ သန္နာမေတိ, န ကာယံ ဝိနာမေတိ။ သော နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ အာသနဿ ပရိဝတ္တတိ, န စ ပါဏိနာ အာလမ္ဗိတွာ အာသနေ နိသီဒတိ, န စ အာသနသ္မိံ ကာယံ ပက္ခိပတိ။ သော အန္တရဃရေ နိသိန္နော သမာနော န ဟတ္ထကုက္ကုစ္စံ အာပဇ္ဇတိ, န ပါဒကုက္ကုစ္စံ အာပဇ္ဇတိ; န အဒ္ဒုဝေန အဒ္ဒုဝံ အာရောပေတွာ နိသီဒတိ; န စ ဂေါပ္ဖကေန ဂေါပ္ဖကံ အာရောပေတွာ နိသီဒတိ; န စ ပါဏိနာ ဟနုကံ ဥပဒဟိတွာ [ဥပါဒိယိတွာ (သီ. ဣ.)] နိသီဒတိ။ သော အန္တရဃရေ နိသိန္နော သမာနော န ဆမ္ဘတိ န ကမ္ပတိ န ဝေဓတိ န ပရိတဿတိ။ သော အဆမ္ဘီ အကမ္ပီ အဝေဓီ အပရိတဿီ ဝိဂတလောမဟံသော။ ဝိဝေကဝတ္တော စ သော ဘဝံ ဂေါတမော အန္တရဃရေ နိသိန္နော ဟောတိ။ သော ပတ္တောဒကံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော န ပတ္တံ ဥန္နာမေတိ, န ပတ္တံ ဩနာမေတိ; န ပတ္တံ သန္နာမေတိ, န ပတ္တံ ဝိနာမေတိ။ သော ပတ္တောဒကံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ နာတိထောကံ နာတိဗဟုံ။ သော န ခုလုခုလုကာရကံ [ဗုလုဗုလုကာရကံ (သီ.)] ပတ္တံ ဓေါဝတိ, န သမ္ပရိဝတ္တကံ ပတ္တံ ဓေါဝတိ, န ပတ္တံ ဘူမိယံ နိက္ခိပိတွာ ဟတ္ထေ ဓေါဝတိ; ဟတ္ထေသု ဓေါတေသု ပတ္တော ဓေါတော ဟောတိ, ပတ္တေ ဓေါတေ ဟတ္ထာ ဓေါတာ ဟောန္တိ။ သော ပတ္တောဒကံ ဆဍ္ဍေတိ နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ, န စ ဝိစ္ဆဍ္ဍယမာနော။ သော ဩဒနံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော န ပတ္တံ ဥန္နာမေတိ, န ပတ္တံ ဩနာမေတိ; န ပတ္တံ သန္နာမေတိ, န ပတ္တံ ဝိနာမေတိ။ သော ဩဒနံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ နာတိထောကံ နာတိဗဟုံ။ ဗျဉ္ဇနံ ခေါ ပန ဘဝံ ဂေါတမော ဗျဉ္ဇနမတ္တာယ အာဟာရေတိ, န စ ဗျဉ္ဇနေန အာလောပံ အတိနာမေတိ။ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ခေါ ဘဝံ ဂေါတမော မုခေ အာလောပံ သမ္ပရိဝတ္တေတွာ အဇ္ဈောဟရတိ; န စဿ ကာစိ ဩဒနမိဉ္ဇာ အသမ္ဘိန္နာ ကာယံ ပဝိသတိ, န စဿ ကာစိ ဩဒနမိဉ္ဇာ မုခေ အဝသိဋ္ဌာ ဟောတိ; အထာပရံ အာလောပံ ဥပနာမေတိ။ ရသပဋိသံဝေဒီ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော အာဟာရံ အာဟာရေတိ, နော စ ရသရာဂပဋိသံဝေဒီ။

‘‘အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ [အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတော (က.)] ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော အာဟာရံ အာဟာရေတိ – နေဝ ဒဝါယ, န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ, ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ, ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ – ‘ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပါဒေဿာမိ, ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာ’တိ ။ သော ဘုတ္တာဝီ ပတ္တောဒကံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော န ပတ္တံ ဥန္နာမေတိ, န ပတ္တံ ဩနာမေတိ; န ပတ္တံ သန္နာမေတိ, န ပတ္တံ ဝိနာမေတိ။ သော ပတ္တောဒကံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ နာတိထောကံ နာတိဗဟုံ။ သော န ခုလုခုလုကာရကံ ပတ္တံ ဓေါဝတိ, န သမ္ပရိဝတ္တကံ ပတ္တံ ဓေါဝတိ, န ပတ္တံ ဘူမိယံ နိက္ခိပိတွာ ဟတ္ထေ ဓေါဝတိ; ဟတ္ထေသု ဓေါတေသု ပတ္တော ဓေါတော ဟောတိ, ပတ္တေ ဓေါတေ ဟတ္ထာ ဓေါတာ ဟောန္တိ။ သော ပတ္တောဒကံ ဆဍ္ဍေတိ နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ, န စ ဝိစ္ဆဍ္ဍယမာနော။ သော ဘုတ္တာဝီ န ပတ္တံ ဘူမိယံ နိက္ခိပတိ နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ, န စ အနတ္ထိကော ပတ္တေန ဟောတိ, န စ အတိဝေလာနုရက္ခီ ပတ္တသ္မိံ။ သော ဘုတ္တာဝီ မုဟုတ္တံ တုဏှီ နိသီဒတိ, န စ အနုမောဒနဿ ကာလမတိနာမေတိ။ သော ဘုတ္တာဝီ အနုမောဒတိ, န တံ ဘတ္တံ ဂရဟတိ, န အညံ ဘတ္တံ ပဋိကင်္ခတိ; အညဒတ္ထု ဓမ္မိယာ ကထာယ တံ ပရိသံ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ။ သော တံ ပရိသံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမတိ။ သော နာတိသီဃံ ဂစ္ဆတိ, နာတိသဏိကံ ဂစ္ဆတိ, န စ မုစ္စိတုကာမော ဂစ္ဆတိ; န စ တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ ကာယေ စီဝရံ အစ္စုက္ကဋ္ဌံ ဟောတိ န စ အစ္စောက္ကဋ္ဌံ, န စ ကာယသ္မိံ အလ္လီနံ န စ ကာယသ္မာ အပကဋ္ဌံ; န စ တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ ကာယမှာ ဝါတော စီဝရံ အပဝဟတိ; န စ တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ ကာယေ ရဇောဇလ္လံ ဥပလိမ္ပတိ ။ သော အာရာမဂတော နိသီဒတိ ပညတ္တေ အာသနေ။ နိသဇ္ဇ ပါဒေ ပက္ခာလေတိ; န စ သော ဘဝံ ဂေါတမော ပါဒမဏ္ဍနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ သော ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော နေဝ အတ္တဗျာဗာဓါယ စေတေတိ, န ပရဗျာဗာဓါယ စေတေတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယ စေတေတိ; အတ္တဟိတပရဟိတဥဘယဟိတသဗ္ဗလောကဟိတမေဝ သော ဘဝံ ဂေါတမော စိန္တေန္တော နိသိန္နော ဟောတိ။ သော အာရာမဂတော ပရိသတိ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, န တံ ပရိသံ ဥဿာဒေတိ, န တံ ပရိသံ အပသာဒေတိ; အညဒတ္ထု ဓမ္မိယာ ကထာယ တံ ပရိသံ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ။

‘‘အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတော ခေါ ပနဿ ဘောတော ဂေါတမဿ မုခတော ဃောသော နိစ္ဆရတိ – ဝိဿဋ္ဌော စ, ဝိညေယျော စ, မဉ္ဇု စ, သဝနီယော စ, ဗိန္ဒု စ, အဝိသာရီ စ, ဂမ္ဘီရော စ, နိန္နာဒီ စ။ ယထာပရိသံ ခေါ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော သရေန ဝိညာပေတိ, န စဿ ဗဟိဒ္ဓါ ပရိသာယ ဃောသော နိစ္ဆရတိ။ တေ တေန ဘောတာ ဂေါတမေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမန္တိ အဝလောကယမာနာယေဝ [အပလောကယမာနာယေဝ (သီ. က.)] အဝိဇဟိတတ္တာ [အဝိဇဟန္တာဘာဝေန (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ အဒ္ဒသာမ ခေါ မယံ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဂစ္ဆန္တံ, အဒ္ဒသာမ ဌိတံ, အဒ္ဒသာမ အန္တရဃရံ ပဝိသန္တံ, အဒ္ဒသာမ အန္တရဃရေ နိသိန္နံ တုဏှီဘူတံ, အဒ္ဒသာမ အန္တရဃရေ ဘုဉ္ဇန္တံ, အဒ္ဒသာမ ဘုတ္တာဝိံ နိသိန္နံ တုဏှီဘူတံ, အဒ္ဒသာမ ဘုတ္တာဝိံ အနုမောဒန္တံ, အဒ္ဒသာမ အာရာမံ ဂစ္ဆန္တံ, အဒ္ဒသာမ အာရာမဂတံ နိသိန္နံ တုဏှီဘူတံ, အဒ္ဒသာမ အာရာမဂတံ ပရိသတိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ။ ဧဒိသော စ ဧဒိသော စ သော ဘဝံ ဂေါတမော, တတော စ ဘိယျော’’တိ။

၃၈၈. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒါနံ ဥဒါနေတိ –

‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ။

‘‘အပ္ပေဝ နာမ မယံ ကဒါစိ ကရဟစိ တေန ဘောတာ ဂေါတမေန သမာဂစ္ဆေယျာမ? အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ!

၃၈၉. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဝိဒေဟေသု အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန မိထိလာ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ မိထိလာယံ ဝိဟရတိ မဃဒေဝမ္ဗဝနေ။ အဿောသုံ ခေါ မိထိလေယျကာ [မေထိလေယျကာ (သီ. ဣ.)] ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဝိဒေဟေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ မိထိလံ အနုပ္ပတ္တော, မိထိလာယံ ဝိဟရတိ မဃဒေဝမ္ဗဝနေ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’’တိ။

အထ ခေါ မိထိလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတော သန္တိကေ နာမဂေါတ္တံ သာဝေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ တုဏှီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။

၃၉၀. အဿောသိ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော မိထိလံ အနုပ္ပတ္တော, မိထိလာယံ ဝိဟရတိ မဃဒေဝမ္ဗဝနေ’’တိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော သမ္ဗဟုလေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန မဃဒေဝမ္ဗဝနံ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယုနော ဗြာဟ္မဏဿ အဝိဒူရေ အမ္ဗဝနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ ယောဟံ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတော သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော အညတရံ မာဏဝကံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, မာဏဝက, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန သမဏံ ဂေါတမံ အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ – ‘ဗြဟ္မာယု, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘ဗြဟ္မာယု, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော ဇိဏ္ဏော ဝုဍ္ဎော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ဝီသဝဿသတိကော ဇာတိယာ, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ ယာဝတာ, ဘော, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ မိထိလာယံ ပဋိဝသန္တိ, ဗြဟ္မာယု တေသံ ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂမက္ခာယတိ – ယဒိဒံ ဘောဂေဟိ; ဗြဟ္မာယု တေသံ ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂမက္ခာယတိ – ယဒိဒံ မန္တေဟိ; ဗြဟ္မာယု တေသံ ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂမက္ခာယတိ – ယဒိဒံ အာယုနာ စေဝ ယသသာ စ။ သော ဘောတော ဂေါတမဿ ဒဿနကာမော’’’တိ။

‘‘ဧဝံ , ဘော’’တိ ခေါ သော မာဏဝကော ဗြဟ္မာယုဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သော မာဏဝကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗြဟ္မာယု, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ; ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘ဗြဟ္မာယု, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော ဇိဏ္ဏော ဝုဍ္ဎော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော, ဝီသဝဿသတိကော ဇာတိယာ, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ ယာဝတာ, ဘော, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ မိထိလာယံ ပဋိဝသန္တိ, ဗြဟ္မာယု တေသံ ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂမက္ခာယတိ – ယဒိဒံ ဘောဂေဟိ; ဗြဟ္မာယု တေသံ ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂမက္ခာယတိ – ယဒိဒံ မန္တေဟိ; ဗြဟ္မာယု တေသံ ဗြာဟ္မဏော အဂ္ဂမက္ခာယတိ – ယဒိဒံ အာယုနာ စေဝ ယသသာ စ။ သော ဘောတော ဂေါတမဿ ဒဿနကာမော’’’တိ။ ‘‘ယဿဒါနိ, မာဏဝ, ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ကာလံ မညတီ’’တိ။ အထ ခေါ သော မာဏဝကော ယေန ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဗြဟ္မာယုံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတာဝကာသော ခေါမှိ ဘဝတာ သမဏေန ဂေါတမေန။ ယဿဒါနိ ဘဝံ ကာလံ မညတီ’’တိ။

၃၉၁. အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သာ ပရိသာ ဗြဟ္မာယုံ ဗြာဟ္မဏံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဩရမိယ [ဩရမတ္ထ (သျာ. ကံ. ဣ.), ဩရမထ, ဩရမတိ (က.), အထ နံ (သီ.), ဩရမိယာတိ ပန တွာပစ္စယန္တတထသံဝဏ္ဏနာနုရူပံ ဝိသောဓိတပဒံ] ဩကာသမကာသိ ယထာ တံ ဉာတဿ ယသဿိနော။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော တံ ပရိသံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဘော! နိသီဒထ တုမှေ သကေ အာသနေ။ ဣဓါဟံ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကေ နိသီဒိဿာမီ’’တိ။

အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ယေ မေ ဒွတ္တိံသာတိ သုတာ၊ မဟာပုရိသလက္ခဏာ။

ဒုဝေ တေသံ န ပဿာမိ၊ ဘောတော ကာယသ္မိံ ဂေါတမ။

‘‘ကစ္စိ ကောသောဟိတံ ဘောတော၊ ဝတ္ထဂုယှံ နရုတ္တမ။

နာရီသမာနသဝ္ဟယာ၊ ကစ္စိ ဇိဝှာ န ဒဿကာ [နာရီသဟနာမ သဝ္ဟယာ၊ ကစ္စိ ဇိဝှာ နရဿိကာ။ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။

‘‘ကစ္စိ ပဟူတဇိဝ္ဟောသိ၊ ယထာ တံ ဇာနိယာမသေ။

နိန္နာမယေတံ ပဟူတံ၊ ကင်္ခံ ဝိနယ နော ဣသေ။

‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတတ္ထာယ၊ သမ္ပရာယသုခါယ စ။

ကတာဝကာသာ ပုစ္ဆာမ၊ ယံ ကိဉ္စိ အဘိပတ္ထိတ’’န္တိ။

၃၉၂. အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပဿတိ ခေါ မေ အယံ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စာ’’တိ ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ ယထာ အဒ္ဒသ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ; ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ; ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝှာယ ဆာဒေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဗြဟ္မာယုံ ဗြာဟ္မဏံ ဂါထာဟိ ပစ္စဘာသိ –

‘‘ယေ တေ ဒွတ္တိံသာတိ သုတာ၊ မဟာပုရိသလက္ခဏာ။

သဗ္ဗေ တေ မမ ကာယသ္မိံ၊ မာ တေ [မာ ဝေါ (က.)] ကင်္ခါဟု ဗြာဟ္မဏ။

‘‘အဘိညေယျံ အဘိညာတံ၊ ဘာဝေတဗ္ဗဉ္စ ဘာဝိတံ။

ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ မေ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါသ္မိ ဗြာဟ္မဏ။

‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မဟိတတ္ထာယ ၊ သမ္ပရာယသုခါယ စ။

ကတာဝကာသော ပုစ္ဆဿု၊ ယံ ကိဉ္စိ အဘိပတ္ထိတ’’န္တိ။

၃၉၃. အထ ခေါ ဗြဟ္မာယုဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကတာဝကာသော ခေါမှိ သမဏေန ဂေါတမေန။ ကိံ နု ခေါ အဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆေယျံ – ‘ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ဝါ အတ္ထံ သမ္ပရာယိကံ ဝါ’’’တိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယုဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကုသလော ခေါ အဟံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အတ္ထာနံ။ အညေပိ မံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ အတ္ထံ ပုစ္ဆန္တိ။ ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂေါတမံ သမ္ပရာယိကံယေဝ အတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ကထံ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ကထံ ဘဝတိ ဝေဒဂူ။

တေဝိဇ္ဇော ဘော ကထံ ဟောတိ၊ သောတ္ထိယော ကိန္တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘အရဟံ ဘော ကထံ ဟောတိ၊ ကထံ ဘဝတိ ကေဝလီ။

မုနိ စ ဘော ကထံ ဟောတိ၊ ဗုဒ္ဓေါ ကိန္တိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။

၃၉၄. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဗြဟ္မာယုံ ဗြာဟ္မဏံ ဂါထာဟိ ပစ္စဘာသိ –

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယော ဝေဒိ၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ အဘိညာ ဝေါသိတော မုနိ။

‘‘စိတ္တံ ဝိသုဒ္ဓံ ဇာနာတိ၊ မုတ္တံ ရာဂေဟိ သဗ္ဗသော။

ပဟီနဇာတိမရဏော၊ ဗြဟ္မစရိယဿ ကေဝလီ။

ပါရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ ဗုဒ္ဓေါ တာဒီ ပဝုစ္စတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝတော ပါဒါနိ မုခေန စ ပရိစုမ္ဗတိ, ပါဏီဟိ စ ပရိသမ္ဗာဟတိ, နာမဉ္စ သာဝေတိ – ‘‘ဗြဟ္မာယု အဟံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော; ဗြဟ္မာယု အဟံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော’’တိ။ အထ ခေါ သာ ပရိသာ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ အဟောသိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! ယတြ ဟိ နာမာယံ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဉာတော ယသဿီ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဗြဟ္မာယုံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဋ္ဌဟ နိသီဒ တွံ သကေ အာသနေ ယတော တေ မယိ စိတ္တံ ပသန္န’’န္တိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဥဋ္ဌဟိတွာ သကေ အာသနေ နိသီဒိ။

၃၉၅. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဗြဟ္မာယုဿ ဗြာဟ္မဏဿ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ, သီလကထံ, သဂ္ဂကထံ; ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ ဘဂဝါ အညာသိ ဗြဟ္မာယုံ ဗြာဟ္မဏံ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ, သမုဒယံ, နိရောဓံ, မဂ္ဂံ။ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ, ဧဝမေဝ ဗြဟ္မာယုဿ ဗြာဟ္မဏဿ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ။ အဓိဝါသေတု စ မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ နိဝေသနေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဗြဟ္မာယုဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန ဝိဒေဟေသု စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ကာလမကာသိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဗြဟ္မာယု, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော ကာလင်္ကတော။ တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ? ‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏော ပစ္စပါဒိ ဓမ္မဿာနုဓမ္မံ, န စ မံ ဓမ္မာဓိကရဏံ ဝိဟေသေသိ။ ဗြဟ္မာယု, ဘိက္ခဝေ, ဗြာဟ္မဏော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ, တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ, အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဗြဟ္မာယုသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂. သေလသုတ္တံ

၃၉၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အင်္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ယေန အာပဏံ နာမ အင်္ဂုတ္တရာပါနံ နိဂမော တဒဝသရိ။ အဿောသိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အင်္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ အာပဏံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါတိ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’’တိ။

အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ ။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာ ခေါ, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, တ္ဝဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, မဟာ ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော; အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာ ခေါ, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, တ္ဝဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, မဟာ ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော; အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန သကော အဿမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မိတ္တာမစ္စေ ဉာတိသာလောဟိတေ အာမန္တေသိ – ‘‘သုဏန္တု မေ ဘောန္တော, မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ; သမဏော မေ ဂေါတမော နိမန္တိတော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ ယေန မေ ကာယဝေယျာဝဋိကံ [ကာယဝေယာဝဋ္ဋိကံ (သီ. သျာ. ကံ.), ကာယဝေယျာဝတိကံ (က.)] ကရေယျာထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ ပဋိဿုတွာ အပ္ပေကစ္စေ ဥဒ္ဓနာနိ ခဏန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ဘာဇနာနိ ဓေါဝန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌာပေန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ အာသနာနိ ပညပေန္တိ။ ကေဏိယော ပန ဇဋိလော သာမံယေဝ မဏ္ဍလမာလံ ပဋိယာဒေတိ။

၃၉၇. တေန ခေါ ပန သမယေန သေလော ဗြာဟ္မဏော အာပဏေ ပဋိဝသတိ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ , ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော, တီဏိ စ မာဏဝကသတာနိ မန္တေ ဝါစေတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကေဏိယော ဇဋိလော သေလေ ဗြာဟ္မဏေ အဘိပ္ပသန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော တီဟိ မာဏဝကသတေဟိ ပရိဝုတော ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ အဿမေ အပ္ပေကစ္စေ ဥဒ္ဓနာနိ ခဏန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ ဘာဇနာနိ ဓေါဝန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌာပေန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ အာသနာနိ ပညပေန္တေ, ကေဏိယံ ပန ဇဋိလံ သာမံယေဝ မဏ္ဍလမာလံ ပဋိယာဒေန္တံ။ ဒိသွာန ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ဘောတော ကေဏိယဿ အာဝါဟော ဝါ ဘဝိဿတိ ဝိဝါဟော ဝါ ဘဝိဿတိ မဟာယညော ဝါ ပစ္စုပဋ္ဌိတော, ရာဇာ ဝါ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော နိမန္တိတော သွာတနာယ သဒ္ဓိံ ဗလကာယေနာ’’တိ? ‘‘န မေ, ဘော သေလ, အာဝါဟော ဘဝိဿတိ နပိ ဝိဝါဟော ဘဝိဿတိ နပိ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော နိမန္တိတော သွာတနာယ သဒ္ဓိံ ဗလကာယေန; အပိ စ ခေါ မေ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော။ အတ္ထိ, ဘော, သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အင်္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ အာပဏံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ သော မေ နိမန္တိတော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။

‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ – ဘော ကေဏိယ, ဝဒေသိ’’?

‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ – ဘော သေလ, ဝဒါမိ’’။

‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ – ဘော ကေဏိယ, ဝဒေသိ’’?

‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ – ဘော သေလ, ဝဒါမီ’’တိ။

၃၉၈. အထ ခေါ သေလဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဃောသောပိ ခေါ ဧသော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ – ယဒိဒံ ‘ဗုဒ္ဓေါ’တိ [ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓေါ ဗုဒ္ဓေါတိ (က.)]။ အာဂတာနိ ခေါ ပနမှာကံ မန္တေသု ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတဿ မဟာပုရိသဿ ဒွေယေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ။ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တဿိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ, သေယျထိဒံ – စက္ကရတနံ, ဟတ္ထိရတနံ, အဿရတနံ, မဏိရတနံ, ဣတ္ထိရတနံ, ဂဟပတိရတနံ, ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ သစေ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ’’။

‘‘ကဟံ ပန, ဘော ကေဏိယ, ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ကေဏိယော ဇဋိလော ဒက္ခိဏံ ဗာဟုံ ပဂ္ဂဟေတွာ သေလံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယေနေသာ, ဘော သေလ, နီလဝနရာဇီ’’တိ။ အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော တီဟိ မာဏဝကသတေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော တေ မာဏဝကေ အာမန္တေသိ – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒါ ဘောန္တော အာဂစ္ဆန္တု ပဒေ ပဒံ [ပါဒေ ပါဒံ (သီ.)] နိက္ခိပန္တာ; ဒုရာသဒါ [ဒူရသဒ္ဒါ (က.)] ဟိ တေ ဘဂဝန္တော သီဟာဝ ဧကစရာ။ ယဒါ စာဟံ, ဘော, သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ မန္တေယျံ, မာ မေ ဘောန္တော အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပါတေထ။ ကထာပရိယောသာနံ မေ ဘဝန္တော အာဂမေန္တူ’’တိ။ အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ။

အဒ္ဒသာ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပဿတိ ခေါ မေ အယံ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ, ယထာ အဒ္ဒသ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ; ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ; ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝှာယ ဆာဒေသိ။ အထ ခေါ သေလဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမန္နာဂတော ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ, နော အပရိပုဏ္ဏေဟိ; နော စ ခေါ နံ ဇာနာမိ ဗုဒ္ဓေါ ဝါ နော ဝါ။ သုတံ ခေါ ပန မေတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ယေ တေ ဘဝန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေ သကေ ဝဏ္ဏေ ဘညမာနေ အတ္တာနံ ပါတုကရောန္တီ’တိ။ ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂေါတမံ သမ္မုခါ သာရုပ္ပါဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝေယျ’’န္တိ။

၃၉၉. အထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ သမ္မုခါ သာရုပ္ပါဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိ –

‘‘ပရိပုဏ္ဏကာယော သုရုစိ၊ သုဇာတော စာရုဒဿနော။

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောသိ ဘဂဝါ၊ သုသုက္ကဒါဌောသိ ဝီရိယဝါ [ဝိရိယဝါ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။

‘‘နရဿ ဟိ သုဇာတဿ၊ ယေ ဘဝန္တိ ဝိယဉ္ဇနာ။

သဗ္ဗေ တေ တဝ ကာယသ္မိံ၊ မဟာပုရိသလက္ခဏာ။

‘‘ပသန္နနေတ္တော သုမုခေါ၊ ဗြဟာ [ဗြဟ္မာ (သျာ. ကံ. က.)] ဥဇု ပတာပဝါ။

မဇ္ဈေ သမဏသံဃဿ၊ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစသိ။

‘‘ကလျာဏဒဿနော ဘိက္ခု၊ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော။

ကိံ တေ သမဏဘာဝေန၊ ဧဝံ ဥတ္တမဝဏ္ဏိနော။

‘‘ရာဇာ အရဟသိ ဘဝိတုံ၊ စက္ကဝတ္တီ ရထေသဘော။

စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ၊ ဇမ္ဗုသဏ္ဍဿ [ဇမ္ဗုမဏ္ဍဿ (က.)] ဣဿရော။

‘‘ခတ္တိယာ ဘောဂိရာဇာနော၊ အနုယန္တာ [အနုယုတ္တာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘဝန္တု တေ။

ရာဇာဘိရာဇာ မနုဇိန္ဒော၊ ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဂေါတမ’’။

‘‘ရာဇာဟမသ္မိ သေလာတိ၊ ဓမ္မရာဇာ အနုတ္တရော။

ဓမ္မေန စက္ကံ ဝတ္တေမိ၊ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ’’။

‘‘သမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဋိဇာနာသိ၊ ဓမ္မရာဇာ အနုတ္တရော။

‘ဓမ္မေန စက္ကံ ဝတ္တေမိ’၊ ဣတိ ဘာသသိ ဂေါတမ။

‘‘ကော နု သေနာပတိ ဘောတော၊ သာဝကော သတ္ထုရန္ဝယော။

ကော တေ တမနုဝတ္တေတိ၊ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ’’။

‘‘မယာ ပဝတ္တိတံ စက္ကံ၊ (သေလာတိ ဘဂဝါ ဓမ္မစက္ကံ အနုတ္တရံ။

သာရိပုတ္တော အနုဝတ္တေတိ၊ အနုဇာတော တထာဂတံ။

‘‘အဘိညေယျံ အဘိညာတံ၊ ဘာဝေတဗ္ဗဉ္စ ဘာဝိတံ။

ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ မေ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓေါသ္မိ ဗြာဟ္မဏ။

‘‘ဝိနယဿု မယိ ကင်္ခံ၊ အဓိမုစ္စဿု ဗြာဟ္မဏ။

ဒုလ္လဘံ ဒဿနံ ဟောတိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါနံ အဘိဏှသော။

‘‘ယေသံ ဝေ ဒုလ္လဘော လောကေ၊ ပါတုဘာဝေါ အဘိဏှသော။

သောဟံ ဗြာဟ္မဏ သမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ သလ္လကတ္တော အနုတ္တရော။

‘‘ဗြဟ္မဘူတော အတိတုလော၊ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနော။

သဗ္ဗာမိတ္တေ ဝသီ ကတွာ၊ မောဒါမိ အကုတောဘယော’’။

‘‘ဣမံ ဘောန္တော နိသာမေထ၊ ယထာ ဘာသတိ စက္ခုမာ။

သလ္လကတ္တော မဟာဝီရော၊ သီဟောဝ နဒတီ ဝနေ။

‘‘ဗြဟ္မဘူတံ အတိတုလံ၊ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနံ။

ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒေယျ၊ အပိ ကဏှာဘိဇာတိကော။

‘‘ယော မံ ဣစ္ဆတိ အန္ဝေတု၊ ယော ဝါ နိစ္ဆတိ ဂစ္ဆတု။

ဣဓါဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ဝရပညဿ သန္တိကေ’’။

‘‘ဧတဉ္စေ [ဧဝဉ္စေ (သျာ. ကံ.)] ရုစ္စတိ ဘောတော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနံ [သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ (ကတ္ထစိ သုတ္တနိပါတေ)]။

မယမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမ၊ ဝရပညဿ သန္တိကေ’’။

‘‘ဗြာဟ္မဏာ တိသတာ ဣမေ၊ ယာစန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ။

ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမ၊ ဘဂဝါ တဝ သန္တိကေ’’။

‘‘သွာက္ခာတံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ (သေလာတိ ဘဂဝါ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

ယတ္ထ အမောဃာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ အပ္ပမတ္တဿ သိက္ခတော’’တိ။

အလတ္ထ ခေါ သေလော ဗြာဟ္မဏော သပရိသော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။

၄၀၀. အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အဿမေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ, သမ္ပဝါရေသိ။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝါ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိ –

‘‘အဂ္ဂိဟုတ္တမုခါ ယညာ၊ သာဝိတ္တီ ဆန္ဒသော မုခံ။

ရာဇာ မုခံ မနုဿာနံ၊ နဒီနံ သာဂရော မုခံ။

‘‘နက္ခတ္တာနံ မုခံ စန္ဒော၊ အာဒိစ္စော တပတံ မုခံ။

ပုညံ အာကင်္ခမာနာနံ၊ သံဃော ဝေ ယဇတံ မုခ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သေလော သပရိသော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော ခေါ ပနာယသ္မာ သေလော သပရိသော အရဟတံ အဟောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သေလော သပရိသော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘ယံ တံ သရဏမာဂမ္မ၊ ဣတော အဋ္ဌမိ စက္ခုမာ။

သတ္တရတ္တေန [အနုတ္တရေန (က.)] ဘဂဝါ၊ ဒန္တမှ တဝ သာသနေ။

‘‘တုဝံ ဗုဒ္ဓေါ တုဝံ သတ္ထာ၊ တုဝံ မာရာဘိဘူ မုနိ။

တုဝံ အနုသယေ ဆေတွာ၊ တိဏ္ဏော တာရေသိမံ ပဇံ။

‘‘ဥပဓီ တေ သမတိက္ကန္တာ၊ အာသဝါ တေ ပဒါလိတာ။

သီဟောဝ အနုပါဒါနော၊ ပဟီနဘယဘေရဝေါ။

‘‘ဘိက္ခဝေါ တိသတာ ဣမေ၊ တိဋ္ဌန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ။

ပါဒေ ဝီရ ပသာရေဟိ၊ နာဂါ ဝန္ဒန္တု သတ္ထုနော’’တိ။

သေလသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃. အဿလာယနသုတ္တံ

၄၀၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန နာနာဝေရဇ္ဇကာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ပဉ္စမတ္တာနိ ဗြာဟ္မဏသတာနိ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ တေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ သမဏော ဂေါတမော စာတုဝဏ္ဏိံ သုဒ္ဓိံ ပညပေတိ။ ကော နု ခေါ ပဟောတိ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု’’န္တိ? တေန ခေါ ပန သမယေန အဿလာယနော နာမ မာဏဝေါ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ ဒဟရော, ဝုတ္တသိရော, သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ဇာတိယာ, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ အထ ခေါ တေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ အဿလာယနော မာဏဝေါ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ ဒဟရော, ဝုတ္တသိရော, သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ဇာတိယာ, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ။ပေ.။ အနဝယော။ သော ခေါ ပဟောတိ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု’’န္တိ။

အထ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ ယေန အဿလာယနော မာဏဝေါ တေနုပင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အဿလာယနံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အယံ, ဘော အဿလာယန , သမဏော ဂေါတမော စာတုဝဏ္ဏိံ သုဒ္ဓိံ ပညပေတိ။ ဧတု ဘဝံ အဿလာယနော သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတူ’’တိ [ပဋိမန္တေတုန္တိ (ဣ. က.)]။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဿလာယနော မာဏဝေါ တေ ဗြာဟ္မဏေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဓမ္မဝါဒီ; ဓမ္မဝါဒိနော စ ပန ဒုပ္ပဋိမန္တိယာ ဘဝန္တိ။ နာဟံ သက္ကောမိ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ အဿလာယနံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အယံ, ဘော အဿလာယန, သမဏော ဂေါတမော စာတုဝဏ္ဏိံ သုဒ္ဓိံ ပညပေတိ။ ဧတု ဘဝံ အဿလာယနော သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု [ပဋိမန္တေတုံ (သီ. ဣ. က.)]။ စရိတံ ခေါ ပန ဘောတာ အဿလာယနေန ပရိဗ္ဗာဇက’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အဿလာယနော မာဏဝေါ တေ ဗြာဟ္မဏေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဓမ္မဝါဒီ; ဓမ္မဝါဒိနော စ ပန ဒုပ္ပဋိမန္တိယာ ဘဝန္တိ ။ နာဟံ သက္ကောမိ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု’’န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ အဿလာယနံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အယံ, ဘော အဿလာယန, သမဏော ဂေါတမော စာတုဝဏ္ဏိံ သုဒ္ဓိံ ပညပေတိ။ ဧတု ဘဝံ အဿလာယနော သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု [ပဋိမန္တေတုံ (သီ. ဣ. က.)]။ စရိတံ ခေါ ပန ဘောတာ အဿလာယနေန ပရိဗ္ဗာဇကံ။ မာ ဘဝံ အဿလာယနော အယုဒ္ဓပရာဇိတံ ပရာဇယီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဿလာယနော မာဏဝေါ တေ ဗြာဟ္မဏေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဒ္ဓါ ခေါ အဟံ ဘဝန္တော န လဘာမိ။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဓမ္မဝါဒီ; ဓမ္မဝါဒိနော စ ပန ဒုပ္ပဋိမန္တိယာ ဘဝန္တိ။ နာဟံ သက္ကောမိ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတုန္တိ။ အပိ စာဟံ ဘဝန္တာနံ ဝစနေန ဂမိဿာမီ’’တိ။

၄၀၂. အထ ခေါ အဿလာယနော မာဏဝေါ မဟတာ ဗြာဟ္မဏဂဏေန သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အဿလာယနော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝမာဟံသု – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော; ဗြာဟ္မဏောဝ သုက္ကော ဝဏ္ဏော, ကဏှော အညော ဝဏ္ဏော; ဗြာဟ္မဏောဝ သုဇ္ဈန္တိ, နော အဗြာဟ္မဏာ; ဗြာဟ္မဏာဝ ဗြဟ္မုနော ပုတ္တာ ဩရသာ မုခတော ဇာတာ ဗြဟ္မဇာ ဗြဟ္မနိမ္မိတာ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’တိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ’’တိ? ‘‘ဒိဿန္တိ [ဒိဿန္တေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ခေါ ပန, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏာနံ ဗြာဟ္မဏိယော ဥတုနိယောပိ ဂဗ္ဘိနိယောပိ ဝိဇာယမာနာပိ ပါယမာနာပိ။ တေ စ ဗြာဟ္မဏိယောနိဇာဝ သမာနာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော; ဗြာဟ္မဏောဝ သုက္ကော ဝဏ္ဏော, ကဏှော အညော ဝဏ္ဏော; ဗြာဟ္မဏာဝ သုဇ္ဈန္တိ, နော အဗြာဟ္မဏာ; ဗြာဟ္မဏာဝ ဗြဟ္မုနော ပုတ္တာ ဩရသာ မုခတော ဇာတာ ဗြဟ္မဇာ ဗြဟ္မနိမ္မိတာ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ။ ‘‘ကိဉ္စာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဧဝမာဟ, အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမေတံ မညန္တိ – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ။

၄၀၃. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, သုတံ တေ – ‘ယောနကမ္ဗောဇေသု အညေသု စ ပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု ဒွေဝ ဝဏ္ဏာ – အယျော စေဝ ဒါသော စ; အယျော ဟုတွာ ဒါသော ဟောတိ, ဒါသော ဟုတွာ အယျော ဟောတီ’’’တိ ? ‘‘ဧဝံ, ဘော, သုတံ တံ မေ – ‘ယောနကမ္ဗောဇေသု အညေသု စ ပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု ဒွေဝ ဝဏ္ဏာ – အယျော စေဝ ဒါသော စ; အယျော ဟုတွာ ဒါသော ဟောတိ, ဒါသော ဟုတွာ အယျော ဟောတီ’’’တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏာနံ ကိံ ဗလံ, ကော အဿာသော ယဒေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဧဝမာဟ, အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမေတံ မညန္တိ – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ။

၄၀၄. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ခတ္တိယောဝ နု ခေါ ပါဏာတိပါတီ အဒိန္နာဒါယီ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ မုသာဝါဒီ ပိသုဏဝါစော ဖရုသဝါစော သမ္ဖပ္ပလာဣ အဘိဇ္ဈာလု ဗျာပန္နစိတ္တော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နော ဗြာဟ္မဏော? ဝေဿောဝ နု ခေါ။ပေ.။ သုဒ္ဒေါဝ နု ခေါ ပါဏာတိပါတီ အဒိန္နာဒါယီ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ မုသာဝါဒီ ပိသုဏဝါစော ဖရုသဝါစော သမ္ဖပ္ပလာဣ အဘိဇ္ဈာလု ဗျာပန္နစိတ္တော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နော ဗြာဟ္မဏော’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ။ ခတ္တိယောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပါဏာတိပါတီ အဒိန္နာဒါယီ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ မုသာဝါဒီ ပိသုဏဝါစော ဖရုသဝါစော သမ္ဖပ္ပလာဣ အဘိဇ္ဈာလု ဗျာပန္နစိတ္တော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ ဗြာဟ္မဏောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဝေဿောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ သုဒ္ဒေါပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ သဗ္ဗေပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ပါဏာတိပါတိနော အဒိန္နာဒါယိနော ကာမေသုမိစ္ဆာစာရိနော မုသာဝါဒိနော ပိသုဏဝါစာ ဖရုသဝါစာ သမ္ဖပ္ပလာပိနော အဘိဇ္ဈာလူ ဗျာပန္နစိတ္တာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျု’’န္တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏာနံ ကိံ ဗလံ, ကော အဿာသော ယဒေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဧဝမာဟ, အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမေတံ မညန္တိ – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ။

၄၀၅. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏောဝ နု ခေါ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော အနဘိဇ္ဈာလု အဗျာပန္နစိတ္တော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နော [နော စ (က.)] ခတ္တိယော နော ဝေဿော, နော သုဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ! ခတ္တိယောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော အနဘိဇ္ဈာလု အဗျာပန္နစိတ္တော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ ဗြာဟ္မဏောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဝေဿောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ သုဒ္ဒေါပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ သဗ္ဗေပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတာ အနဘိဇ္ဈာလူ အဗျာပန္နစိတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌီ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျု’’န္တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, အဿလာယန , ဗြာဟ္မဏာနံ ကိံ ဗလံ, ကော အဿာသော ယဒေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဧဝမာဟ, အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမေတံ မညန္တိ – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ။

၄၀၆. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏောဝ နု ခေါ ပဟောတိ အသ္မိံ ပဒေသေ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေတုံ, နော ခတ္တိယော, နော ဝေဿော နော သုဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ! ခတ္တိယောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပဟောတိ အသ္မိံ ပဒေသေ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေတုံ; ဗြာဟ္မဏောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ ဝေဿောပိ ဟိ , ဘော ဂေါတမ။ သုဒ္ဒေါပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ပဟောန္တိ အသ္မိံ ပဒေသေ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေတု’’န္တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏာနံ ကိံ ဗလံ, ကော အဿာသော ယဒေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဧဝမာဟ, အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမေတံ မညန္တိ – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ။

၄၀၇. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏောဝ နု ခေါ ပဟောတိ သောတ္တိသိနာနိံ အာဒါယ နဒိံ ဂန္တွာ ရဇောဇလ္လံ ပဝါဟေတုံ, နော ခတ္တိယော, နော ဝေဿော, နော သုဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ! ခတ္တိယောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပဟောတိ သောတ္တိသိနာနိံ အာဒါယ နဒိံ ဂန္တွာ ရဇောဇလ္လံ ပဝါဟေတုံ, ဗြာဟ္မဏောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ ဝေဿောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ သုဒ္ဒေါပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ပဟောန္တိ သောတ္တိသိနာနိံ အာဒါယ နဒိံ ဂန္တွာ ရဇောဇလ္လံ ပဝါဟေတု’’န္တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏာနံ ကိံ ဗလံ, ကော အဿာသော ယဒေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဧဝမာဟ, အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမေတံ မညန္တိ – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ။

၄၀၈. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ဣဓ ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော နာနာဇစ္စာနံ ပုရိသာနံ ပုရိသသတံ သန္နိပါတေယျ – ‘အာယန္တု ဘောန္တော ယေ တတ္ထ ခတ္တိယကုလာ ဗြာဟ္မဏကုလာ ရာဇညကုလာ ဥပ္ပန္နာ, သာကဿ ဝါ သာလဿ ဝါ [ဥပ္ပန္နာ သာလဿ ဝါ (သီ. ဣ.)] သလဠဿ ဝါ စန္ဒနဿ ဝါ ပဒုမကဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ, အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေန္တု, တေဇော ပါတုကရောန္တု။ အာယန္တု ပန ဘောန္တော ယေ တတ္ထ စဏ္ဍာလကုလာ နေသာဒကုလာ ဝေနကုလာ [ဝေဏကုလာ (သီ. ဣ.), ဝေဏုကုလာ (သျာ. ကံ.)] ရထကာရကုလာ ပုက္ကုသကုလာ ဥပ္ပန္နာ, သာပါနဒေါဏိယာ ဝါ သူကရဒေါဏိယာ ဝါ ရဇကဒေါဏိယာ ဝါ ဧရဏ္ဍကဋ္ဌဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ, အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေန္တု, တေဇော ပါတုကရောန္တူ’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ယော ဧဝံ နု ခေါ သော [ယော စ နု ခေါ (သျာ. ကံ. က.)] ခတ္တိယကုလာ ဗြာဟ္မဏကုလာ ရာဇညကုလာ ဥပ္ပန္နေဟိ သာကဿ ဝါ သာလဿ ဝါ သလဠဿ ဝါ စန္ဒနဿ ဝါ ပဒုမကဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိ အဘိနိဗ္ဗတ္တော, တေဇော ပါတုကတော, သော ဧဝ နု ခွါဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ [စ (သီ. ဣ.)] ဝဏ္ဏဝါ [ဝဏ္ဏိမာ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] စ ပဘဿရော စ, တေန စ သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတုံ; ယော ပန သော စဏ္ဍာလကုလာ နေသာဒကုလာ ဝေနကုလာ ရထကာရကုလာ ပုက္ကုသကုလာ ဥပ္ပန္နေဟိ သာပါနဒေါဏိယာ ဝါ သူကရဒေါဏိယာ ဝါ ရဇကဒေါဏိယာ ဝါ ဧရဏ္ဍကဋ္ဌဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိ အဘိနိဗ္ဗတ္တော, တေဇော ပါတုကတော သွာဿ အဂ္ဂိ န စေဝ အစ္စိမာ န စ ဝဏ္ဏဝါ န စ ပဘဿရော, န စ တေန သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ! ယောပိ ဟိ သော [ယော သော (သီ. ဣ.)], ဘော ဂေါတမ, ခတ္တိယကုလာ ဗြာဟ္မဏကုလာ ရာဇညကုလာ ဥပ္ပန္နေဟိ သာကဿ ဝါ သာလဿ ဝါ သလဠဿ ဝါ စန္ဒနဿ ဝါ ပဒုမကဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိ အဘိနိဗ္ဗတ္တော, တေဇော ပါတုကတော သွာဿ [သော စဿ (သီ. ဣ.), သောပိဿ (သျာ. ကံ.)] အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စ, တေန စ သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတုံ; ယောပိ သော စဏ္ဍာလကုလာ နေသာဒကုလာ ဝေနကုလာ ရထကာရကုလာ ပုက္ကုသကုလာ ဥပ္ပန္နေဟိ သာပါနဒေါဏိယာ ဝါ သူကရဒေါဏိယာ ဝါ ရဇကဒေါဏိယာ ဝါ ဧရဏ္ဍကဋ္ဌဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိ အဘိနိဗ္ဗတ္တော, တေဇော ပါတုကတော, သွာဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စ, တေန စ သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတုံ။ သဗ္ဗောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စ, သဗ္ဗေနပိ သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတု’’န္တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, အဿလာယန, ဗြာဟ္မဏာနံ ကိံ ဗလံ, ကော အဿာသော ယဒေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော; ဗြာဟ္မဏောဝ သုက္ကော ဝဏ္ဏော, ကဏှော အညော ဝဏ္ဏော; ဗြာဟ္မဏာဝ သုဇ္ဈန္တိ, နော အဗြာဟ္မဏာ; ဗြာဟ္မဏာဝ ဗြဟ္မုနော ပုတ္တာ ဩရသာ မုခတော ဇာတာ ဗြဟ္မဇာ ဗြဟ္မနိမ္မိတာ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ ဘဝံ ဂေါတမော ဧဝမာဟ, အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမေတံ မညန္တိ – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’’’တိ။

၄၀၉. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ဣဓ ခတ္တိယကုမာရော ဗြာဟ္မဏကညာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေယျ, တေသံ သံဝါသမနွာယ ပုတ္တော ဇာယေထ; ယော သော ခတ္တိယကုမာရေန ဗြာဟ္မဏကညာယ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, သိယာ သော မာတုပိ သဒိသော ပိတုပိ သဒိသော, ‘ခတ္တိယော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော ‘ဗြာဟ္မဏော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ? ‘‘ယော သော, ဘော ဂေါတမ, ခတ္တိယကုမာရေန ဗြာဟ္မဏကညာယ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, သိယာ သော မာတုပိ သဒိသော ပိတုပိ သဒိသော, ‘ခတ္တိယော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော ‘ဗြာဟ္မဏော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ဣဓ ဗြာဟ္မဏကုမာရော ခတ္တိယကညာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေယျ, တေသံ သံဝါသမနွာယ ပုတ္တော ဇာယေထ; ယော သော ဗြာဟ္မဏကုမာရေန ခတ္တိယကညာယ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, သိယာ သော မာတုပိ သဒိသော ပိတုပိ သဒိသော, ‘ခတ္တိယော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော ‘ဗြာဟ္မဏော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ? ‘‘ယော သော, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏကုမာရေန ခတ္တိယကညာယ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, သိယာ သော မာတုပိ သဒိသော ပိတုပိ သဒိသော, ‘ခတ္တိယော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော ‘ဗြာဟ္မဏော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန ဣဓ ဝဠဝံ ဂဒြဘေန သမ္ပယောဇေယျုံ [သံယောဇေယျ (က.)], တေသံ သမ္ပယောဂမနွာယ ကိသောရော ဇာယေထ; ယော သော ဝဠဝါယ ဂဒြဘေန ကိသောရော ဥပ္ပန္နော, သိယာ သော မာတုပိ သဒိသော ပိတုပိ သဒိသော, ‘အဿော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော ‘ဂဒြဘော’တိပိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ? ‘‘ကုဏ္ဍဉှိ သော [ဝေကုရဉ္ဇာယ ဟိ သော (သီ. ဣ.), သော ကုမာရဏ္ဍုပိ သော (သျာ. ကံ.), ဝေကုလဇော ဟိ သော (?)], ဘော ဂေါတမ, အဿတရော ဟောတိ။ ဣဒံ ဟိဿ , ဘော ဂေါတမ, နာနာကရဏံ ပဿာမိ; အမုတြ စ ပနေသာနံ န ကိဉ္စိ နာနာကရဏံ ပဿာမီ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ဣဓါဿု ဒွေ မာဏဝကာ ဘာတရော သဥဒရိယာ, ဧကော အဇ္ဈာယကော ဥပနီတော ဧကော အနဇ္ဈာယကော အနုပနီတော။ ကမေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ပဌမံ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ’’တိ? ‘‘ယော သော, ဘော ဂေါတမ, မာဏဝကော အဇ္ဈာယကော ဥပနီတော တမေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ပဌမံ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ။ ကိဉှိ, ဘော ဂေါတမ, အနဇ္ဈာယကေ အနုပနီတေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဘဝိဿတီ’’တိ?

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဿလာယန, ဣဓါဿု ဒွေ မာဏဝကာ ဘာတရော သဥဒရိယာ, ဧကော အဇ္ဈာယကော ဥပနီတော ဒုဿီလော ပါပဓမ္မော, ဧကော အနဇ္ဈာယကော အနုပနီတော သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော။ ကမေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ပဌမံ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ’’တိ? ‘‘ယော သော, ဘော ဂေါတမ, မာဏဝကော အနဇ္ဈာယကော အနုပနီတော သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော တမေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ပဌမံ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ။ ကိဉှိ, ဘော ဂေါတမ, ဒုဿီလေ ပါပဓမ္မေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဘဝိဿတီ’’တိ?

‘‘ပုဗ္ဗေ ခေါ တွံ, အဿလာယန, ဇာတိံ အဂမာသိ; ဇာတိံ ဂန္တွာ မန္တေ အဂမာသိ; မန္တေ ဂန္တွာ တပေ အဂမာသိ; တပေ ဂန္တွာ [မန္တေ ဂန္တွာ တမေတံ တွံ (သီ. ဣ.), မန္တေ ဂန္တွာ တမေဝ ဌပေတွာ (သျာ. ကံ.)] စာတုဝဏ္ဏိံ သုဒ္ဓိံ ပစ္စာဂတော, ယမဟံ ပညပေမီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဿလာယနော မာဏဝေါ တုဏှီဘူတော မင္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓေါမုခေါ ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။

၄၁၀. အထ ခေါ ဘဂဝါ အဿလာယနံ မာဏဝံ တုဏှီဘူတံ မင္ကုဘူတံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓေါမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတွာ အဿလာယနံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, အဿလာယန, သတ္တန္နံ ဗြာဟ္မဏိသီနံ အရညာယတနေ ပဏ္ဏကုဋီသု သမ္မန္တာနံ [ဝသန္တာနံ (သီ.)] ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’တိ။ အဿောသိ ခေါ , အဿလာယန, အသိတော ဒေဝလော ဣသိ – ‘သတ္တန္နံ ကိရ ဗြာဟ္မဏိသီနံ အရညာယတနေ ပဏ္ဏကုဋီသု သမ္မန္တာနံ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော။ပေ.။ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’တိ။ အထ ခေါ, အဿလာယန, အသိတော ဒေဝလော ဣသိ ကေသမဿုံ ကပ္ပေတွာ မဉ္ဇိဋ္ဌဝဏ္ဏာနိ ဒုဿာနိ နိဝါသေတွာ ပဋလိယော [အဋလိယော (သီ. ဣ.), အဂလိယော (သျာ. ကံ.)] ဥပါဟနာ အာရုဟိတွာ ဇာတရူပမယံ ဒဏ္ဍံ ဂဟေတွာ သတ္တန္နံ ဗြာဟ္မဏိသီနံ ပတ္ထဏ္ဍိလေ ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ, အဿလာယန, အသိတော ဒေဝလော ဣသိ သတ္တန္နံ ဗြာဟ္မဏိသီနံ ပတ္ထဏ္ဍိလေ စင်္ကမမာနော ဧဝမာဟ – ‘ဟန္ဒ, ကော နု ခေါ ဣမေ ဘဝန္တော ဗြာဟ္မဏိသယော ဂတာ [ဂန္တာ (သျာ. ကံ. က.)]; ဟန္ဒ, ကော နု ခေါ ဣမေ ဘဝန္တော ဗြာဟ္မဏိသယော ဂတာ’တိ? အထ ခေါ, အဿလာယန, သတ္တန္နံ ဗြာဟ္မဏိသီနံ ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နာယံ ဂါမဏ္ဍလရူပေါ ဝိယ သတ္တန္နံ ဗြာဟ္မဏိသီနံ ပတ္ထဏ္ဍိလေ စင်္ကမမာနော ဧဝမာဟ – ‘ဟန္ဒ, ကော နု ခေါ ဣမေ ဘဝန္တော ဗြာဟ္မဏိသယော ဂတာ; ဟန္ဒ, ကော နု ခေါ ဣမေ ဘဝန္တော ဗြာဟ္မဏိသယော ဂတာတိ? ဟန္ဒ, နံ အဘိသပါမာ’တိ။ အထ ခေါ, အဿလာယန, သတ္တ ဗြာဟ္မဏိသယော အသိတံ ဒေဝလံ ဣသိံ အဘိသပိံသု – ‘ဘသ္မာ, ဝသလ [ဝသလီ (ဣ.), ဝသလိ (က.), စပလီ (သျာ. ကံ.)], ဟောဟိ; ဘသ္မာ, ဝသလ, ဟောဟီ’တိ [ဘသ္မာ ဝသလ ဟောဟီတိ အဘိသပဝစနံ သီ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု သကိဒေဝ အာဂတံ]။ ယထာ ယထာ ခေါ, အဿလာယန, သတ္တ ဗြာဟ္မဏိသယော အသိတံ ဒေဝလံ ဣသိံ အဘိသပိံသု တထာ တထာ အသိတော ဒေဝလော ဣသိ အဘိရူပတရော စေဝ ဟောတိ ဒဿနီယတရော စ ပါသာဒိကတရော စ။ အထ ခေါ, အဿလာယန, သတ္တန္နံ ဗြာဟ္မဏိသီနံ ဧတဒဟောသိ – ‘မောဃံ ဝတ နော တပေါ, အဖလံ ဗြဟ္မစရိယံ။ မယဉှိ ပုဗ္ဗေ ယံ အဘိသပါမ – ဘသ္မာ, ဝသလ, ဟောဟိ; ဘသ္မာ, ဝသလ, ဟောဟီတိ ဘသ္မာဝ ဘဝတိ ဧကစ္စော။ ဣမံ ပန မယံ ယထာ ယထာ အဘိသပါမ တထာ တထာ အဘိရူပတရော စေဝ ဟောတိ ဒဿနီယတရော စ ပါသာဒိကတရော စာ’တိ။ ‘န ဘဝန္တာနံ မောဃံ တပေါ, နာဖလံ ဗြဟ္မစရိယံ။ ဣင်္ဃ ဘဝန္တော, ယော မယိ မနောပဒေါသော တံ ပဇဟထာ’တိ။ ‘ယော ဘဝတိ မနောပဒေါသော တံ ပဇဟာမ။ ကော နု ဘဝံ ဟောတီ’တိ? ‘သုတော နု ဘဝတံ – အသိတော ဒေဝလော ဣသီ’တိ? ‘ဧဝံ, ဘော’။ ‘သော ခွါဟံ, ဘော, ဟောမီ’တိ။ အထ ခေါ, အဿလာယန, သတ္တ ဗြာဟ္မဏိသယော အသိတံ ဒေဝလံ ဣသိံ အဘိဝါဒေတုံ ဥပက္ကမိံသု။

၄၁၁. ‘‘အထ ခေါ, အဿလာယန, အသိတော ဒေဝလော ဣသိ သတ္တ ဗြာဟ္မဏိသယော ဧတဒဝေါစ – ‘သုတံ မေတံ, ဘော, သတ္တန္နံ ကိရ ဗြာဟ္မဏိသီနံ အရညာယတနေ ပဏ္ဏကုဋီသု သမ္မန္တာနံ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ဗြာဟ္မဏောဝ သေဋ္ဌော ဝဏ္ဏော, ဟီနော အညော ဝဏ္ဏော; ဗြာဟ္မဏောဝ သုက္ကော ဝဏ္ဏော , ကဏှော အညော ဝဏ္ဏော; ဗြာဟ္မဏာဝ သုဇ္ဈန္တိ, နော အဗြာဟ္မဏာ; ဗြာဟ္မဏာဝ ဗြဟ္မုနော ပုတ္တာ ဩရသာ မုခတော ဇာတာ ဗြဟ္မဇာ ဗြဟ္မနိမ္မိတာ ဗြဟ္မဒါယာဒါ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဘော’။

‘‘‘ဇာနန္တိ ပန ဘောန္တော – ယာ ဇနိကာ မာတာ [ဇနိမာတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဗြာဟ္မဏံယေဝ အဂမာသိ, နော အဗြာဟ္မဏ’န္တိ? ‘နော ဟိဒံ, ဘော’။

‘‘‘ဇာနန္တိ ပန ဘောန္တော – ယာ ဇနိကာမာတု [ဇနိမာတု (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] မာတာ ယာဝ သတ္တမာ မာတုမာတာမဟယုဂါ ဗြာဟ္မဏံယေဝ အဂမာသိ, နော အဗြာဟ္မဏ’န္တိ? ‘နော ဟိဒံ, ဘော’။

‘‘‘ဇာနန္တိ ပန ဘောန္တော – ယော ဇနကော ပိတာ [ဇနိပိတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဗြာဟ္မဏိံယေဝ အဂမာသိ, နော အဗြာဟ္မဏိ’န္တိ? ‘နော ဟိဒံ, ဘော’။

‘‘‘ဇာနန္တိ ပန ဘောန္တော – ယော ဇနကပိတု [ဇနိပိတု (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပိတာ ယာဝ သတ္တမာ ပိတုပိတာမဟယုဂါ ဗြာဟ္မဏိံယေဝ အဂမာသိ, နော အဗြာဟ္မဏိ’န္တိ? ‘နော ဟိဒံ, ဘော’။

‘‘‘ဇာနန္တိ ပန ဘောန္တော – ယထာ ဂဗ္ဘဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတီ’တိ [န မယံ ဇာနာမ ဘော ယထာ ဂဗ္ဘဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတီတိ။ ယထာ ကထံ ပန ဘော ဂဗ္ဘဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတီတိ။ (က.)]? ‘ဇာနာမ မယံ, ဘော – ယထာ ဂဗ္ဘဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ [န မယံ ဇာနာမ ဘော ယထာ ဂဗ္ဘဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတီတိ။ ယထာ ကထံ ပန ဘော ဂဗ္ဘဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတီတိ။ (က.)]။ ဣဓ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ, မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ, ဂန္ဓဗ္ဗော စ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ; ဧဝံ တိဏ္ဏံ သန္နိပါတာ ဂဗ္ဘဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတီ’တိ။

‘‘‘ဇာနန္တိ ပန ဘောန္တော – တဂ္ဃ [ယဂ္ဃေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], သော ဂန္ဓဗ္ဗော ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝေဿော ဝါ သုဒ္ဒေါ ဝါ’တိ? ‘န မယံ, ဘော, ဇာနာမ – တဂ္ဃ သော ဂန္ဓဗ္ဗော ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝေဿော ဝါ သုဒ္ဒေါ ဝါ’တိ။ ‘ဧဝံ သန္တေ, ဘော, ဇာနာထ – ကေ တုမှေ ဟောထာ’တိ? ‘ဧဝံ သန္တေ, ဘော , န မယံ ဇာနာမ – ကေ မယံ ဟောမာ’တိ။ တေ ဟိ နာမ, အဿလာယန, သတ္တ ဗြာဟ္မဏိသယော အသိတေန ဒေဝလေန ဣသိနာ သကေ ဇာတိဝါဒေ သမနုယုဉ္ဇီယမာနာ သမနုဂ္ဂါဟီယမာနာ သမနုဘာသီယမာနာ န သမ္ပာယိဿန္တိ; ကိံ ပန တွံ ဧတရဟိ မယာ သကသ္မိံ ဇာတိဝါဒေ သမနုယုဉ္ဇီယမာနော သမနုဂ္ဂါဟီယမာနော သမနုဘာသီယမာနော သမ္ပာယိဿသိ, ယေသံ တွံ သာစရိယကော န ပုဏ္ဏော ဒဗ္ဗိဂါဟော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဿလာယနော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

အဿလာယနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄. ဃောဋမုခသုတ္တံ

၄၁၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ ဥဒေနော ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရတိ ခေမိယမ္ဗဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဃောဋမုခေါ ဗြာဟ္မဏော ဗာရာဏသိံ အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ ဃောဋမုခေါ ဗြာဟ္မဏော ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန ခေမိယမ္ဗဝနံ တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥဒေနော အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမတိ။ အထ ခေါ ဃောဋမုခေါ ဗြာဟ္မဏော ယေနာယသ္မာ ဥဒေနော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ ဥဒေနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ အာယသ္မန္တံ ဥဒေနံ စင်္ကမန္တံ အနုစင်္ကမမာနော ဧဝမာဟ – ‘‘အမ္ဘော သမဏ, ‘နတ္ထိ ဓမ္မိကော ပရိဗ္ဗဇော’ [ပရိဗ္ဗာဇော (သီ. ဣ.)] – ဧဝံ မေ ဧတ္ထ ဟောတိ။ တဉ္စ ခေါ ဘဝန္တရူပါနံ ဝါ အဒဿနာ, ယော ဝါ ပနေတ္ထ ဓမ္မော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ ဥဒေနော စင်္ကမာ ဩရောဟိတွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ ဃောဋမုခေါပိ ခေါ ဗြာဟ္မဏော စင်္ကမာ ဩရောဟိတွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ ဃောဋမုခံ ဗြာဟ္မဏံ အာယသ္မာ ဥဒေနော ဧတဒဝေါစ – ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ [သံဝိဇ္ဇန္တေ (ဗဟူသု)] ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အာသနာနိ။ သစေ အာကင်္ခသိ, နိသီဒါ’’တိ။ ‘‘ဧတဒေဝ ခေါ ပန မယံ ဘောတော ဥဒေနဿ အာဂမယမာနာ (န) နိသီဒါမ။ ကထံဟိ နာမ မာဒိသော ပုဗ္ဗေ အနိမန္တိတော အာသနေ နိသီဒိတဗ္ဗံ မညေယျာ’’တိ? အထ ခေါ ဃောဋမုခေါ ဗြာဟ္မဏော အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဃောဋမုခေါ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ ဥဒေနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အမ္ဘော သမဏ, ‘နတ္ထိ ဓမ္မိကော ပရိဗ္ဗဇော’ – ဧဝံ မေ ဧတ္ထ ဟောတိ။ တဉ္စ ခေါ ဘဝန္တရူပါနံ ဝါ အဒဿနာ, ယော ဝါ ပနေတ္ထ ဓမ္မော’’တိ။ ‘‘သစေ ခေါ ပန မေ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, အနုညေယျံ အနုဇာနေယျာသိ, ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗဉ္စ ပဋိက္ကောသေယျာသိ; ယဿ စ ပန မေ ဘာသိတဿ အတ္ထံ န ဇာနေယျာသိ, မမံယေဝ တတ္ထ ဥတ္တရိ ပဋိပုစ္ဆေယျာသိ – ‘ဣဒံ, ဘော ဥဒေန, ကထံ, ဣမဿ က္ဝတ္ထော’တိ? ဧဝံ ကတွာ သိယာ နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။ ‘‘အနုညေယျံ ခွါဟံ ဘောတော ဥဒေနဿ အနုဇာနိဿာမိ, ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗဉ္စ ပဋိက္ကောသိဿာမိ; ယဿ စ ပနာဟံ ဘောတော ဥဒေနဿ ဘာသိတဿ အတ္ထံ န ဇာနိဿာမိ, ဘဝန္တံယေဝ တတ္ထ ဥဒေနံ ဥတ္တရိ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ – ‘ဣဒံ, ဘော ဥဒေန, ကထံ, ဣမဿ က္ဝတ္ထော’တိ? ဧဝံ ကတွာ ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။

၄၁၃. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ဟောတိ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ , ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ ဟောတိ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ ဣမေသံ, ဗြာဟ္မဏ, စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ကတမော တေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတီ’’တိ?

‘‘ယွာယံ, ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော အယံ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ; ယောပါယံ, ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော အယမ္ပိ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ; ယောပါယံ, ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော အယမ္ပိ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ; ယော စ ခေါ အယံ, ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ အယမေဝ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတီ’’တိ။

‘‘ကသ္မာ ပန တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမေ တယော ပုဂ္ဂလာ စိတ္တံ နာရာဓေန္တီ’’တိ? ‘‘ယွာယံ, ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အတ္တာနံ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ; ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပါယံ , ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော ပရံ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ; ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပါယံ, ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ; ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယော စ ခေါ အယံ, ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ, သော အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ နေဝ အာတာပေတိ န ပရိတာပေတိ; ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတီ’’တိ။

၄၁၄. ‘‘ဒွေမာ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိသာ။ ကတမာ ဒွေ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စာ ပရိသာ သာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု ပုတ္တဘရိယံ ပရိယေသတိ, ဒါသိဒါသံ ပရိယေသတိ, ခေတ္တဝတ္ထုံ ပရိယေသတိ, ဇာတရူပရဇတံ ပရိယေသတိ။

‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စာ ပရိသာ အသာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု ပုတ္တဘရိယံ ပဟာယ, ဒါသိဒါသံ ပဟာယ, ခေတ္တဝတ္ထုံ ပဟာယ, ဇာတရူပရဇတံ ပဟာယ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ။ သွာယံ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ ဣဓ ကတမံ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလံ ကတမာယ ပရိသာယ ဗဟုလံ သမနုပဿသိ – ယာ စာယံ ပရိသာ သာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု ပုတ္တဘရိယံ ပရိယေသတိ ဒါသိဒါသံ ပရိယေသတိ ခေတ္တဝတ္ထုံ ပရိယေသတိ ဇာတရူပရဇတံ ပရိယေသတိ, ယာ စာယံ ပရိသာ အသာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု ပုတ္တဘရိယံ ပဟာယ ဒါသိဒါသံ ပဟာယ ခေတ္တဝတ္ထုံ ပဟာယ ဇာတရူပရဇတံ ပဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ?

‘‘ယွာယံ , ဘော ဥဒေန, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ; ဣမာဟံ ပုဂ္ဂလံ ယာယံ ပရိသာ အသာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု ပုတ္တဘရိယံ ပဟာယ ဒါသိဒါသံ ပဟာယ ခေတ္တဝတ္ထုံ ပဟာယ ဇာတရူပရဇတံ ပဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ ဣမိဿံ ပရိသာယံ ဗဟုလံ သမနုပဿာမီ’’တိ။

‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ ပန တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဘာသိတံ – ‘မယံ ဧဝံ အာဇာနာမ – အမ္ဘော သမဏ, နတ္ထိ ဓမ္မိကော ပရိဗ္ဗဇော, ဧဝံ မေ ဧတ္ထ ဟောတိ။ တဉ္စ ခေါ ဘဝန္တရူပါနံ ဝါ အဒဿနာ, ယော ဝါ ပနေတ္ထ ဓမ္မော’’’တိ။ ‘‘အဒ္ဓါ မေသာ, ဘော ဥဒေန, သာနုဂ္ဂဟာ ဝါစာ ဘာသိတာ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မိကော ပရိဗ္ဗဇော’ – ဧဝံ မေ ဧတ္ထ ဟောတိ။ ဧဝဉ္စ ပန မံ ဘဝံ ဥဒေနော ဓါရေတု။ ယေ စ မေ ဘောတာ ဥဒေနေန စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ သံခိတ္တေန ဝုတ္တာ ဝိတ္ထာရေန အဝိဘတ္တာ, သာဓု မေ ဘဝံ, ဥဒေနော ဣမေ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလေ ဝိတ္ထာရေန ဝိဘဇတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ဃောဋမုခေါ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မတော ဥဒေနဿ ပစ္စဿောသိ။ အာယသ္မာ ဥဒေနော ဧတဒဝေါစ –

၄၁၅. ‘‘ကတမော စ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အစေလကော ဟောတိ မုတ္တာစာရော ဟတ္ထာပလေခနော နဧဟိဘဒ္ဒန္တိကော နတိဋ္ဌဘဒ္ဒန္တိကော, နာဘိဟဋံ န ဥဒ္ဒိဿကတံ န နိမန္တနံ သာဒိယတိ။ သော န ကုမ္ဘိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, န ကဠောပိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, န ဧဠကမန္တရံ, န ဒဏ္ဍမန္တရံ, န မုသလမန္တရံ, န ဒွိန္နံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ, န ဂဗ္ဘိနိယာ, န ပါယမာနာယ , န ပုရိသန္တရဂတာယ, န သင်္ကိတ္တီသု, န ယတ္ထ သာ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ, န ယတ္ထ မက္ခိကာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီ, န မစ္ဆံ န မံသံ, န သုရံ န မေရယံ န ထုသောဒကံ ပိဝတိ။ သော ဧကာဂါရိကော ဝါ ဟောတိ ဧကာလောပိကော, ဒွါဂါရိကော ဝါ ဟောတိ ဒွါလောပိကော။ပေ.။ သတ္တာဂါရိကော ဝါ ဟောတိ သတ္တာလောပိကော; ဧကိဿာပိ ဒတ္တိယာ ယာပေတိ, ဒွီဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ။ပေ.။ သတ္တဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ; ဧကာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ, ဒွီဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ပေ.။ သတ္တာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အဒ္ဓမာသိကံ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ သော သာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, သာမာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, နီဝါရဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဒဒ္ဒုလဘက္ခော ဝါ ဟောတိ , ဟဋဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ကဏဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, အာစာမဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ပိညာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, တိဏဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဂေါမယဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဝနမူလဖလာဟာရော ယာပေတိ ပဝတ္တဖလဘောဇီ။ သော သာဏာနိပိ ဓါရေတိ, မသာဏာနိပိ ဓါရေတိ, ဆဝဒုဿာနိပိ ဓါရေတိ, ပံသုကူလာနိပိ ဓါရေတိ, တိရီဋာနိပိ ဓါရေတိ, အဇိနမ္ပိ ဓါရေတိ, အဇိနက္ခိပမ္ပိ ဓါရေတိ, ကုသစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ဝါကစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ဖလကစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ကေသကမ္ဗလမ္ပိ ဓါရေတိ, ဝါဠကမ္ဗလမ္ပိ ဓါရေတိ, ဥလူကပက္ခမ္ပိ ဓါရေတိ; ကေသမဿုလောစကောပိ ဟောတိ ကေသမဿုလောစနာနုယောဂမနုယုတ္တော , ဥဗ္ဘဋ္ဌကောပိ ဟောတိ အာသနပဋိက္ခိတ္တော, ဥက္ကုဋိကောပိ ဟောတိ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓါနမနုယုတ္တော, ကဏ္ဋကာပဿယိကောပိ ဟောတိ ကဏ္ဋကာပဿယေ သေယျံ ကပ္ပေတိ; သာယတတိယကမ္ပိ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အနေကဝိဟိတံ ကာယဿ အာတာပနပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

၄၁၆. ‘‘ကတမော စ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဩရဗ္ဘိကော ဟောတိ သူကရိကော သာကုဏိကော မာဂဝိကော လုဒ္ဒေါ မစ္ဆဃာတကော စောရော စောရဃာတကော ဂေါဃာတကော ဗန္ဓနာဂါရိကော – ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ ကုရူရကမ္မန္တာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

၄၁၇. ‘‘ကတမော စ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ရာဇာ ဝါ ဟောတိ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော, ဗြာဟ္မဏော ဝါ မဟာသာလော။ သော ပုရတ္ထိမေန နဂရဿ နဝံ သန္ထာဂါရံ ကာရာပေတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ခရာဇိနံ နိဝါသေတွာ သပ္ပိတေလေန ကာယံ အဗ္ဘဉ္ဇိတွာ မဂဝိသာဏေန ပိဋ္ဌိံ ကဏ္ဍုဝမာနော နဝံ သန္ထာဂါရံ ပဝိသတိ သဒ္ဓိံ မဟေသိယာ ဗြာဟ္မဏေန စ ပုရောဟိတေန။ သော တတ္ထ အနန္တရဟိတာယ ဘူမိယာ ဟရိတုပလိတ္တာယ သေယျံ ကပ္ပေတိ။ ဧကိဿာယ ဂါဝိယာ သရူပဝစ္ဆာယ ယံ ဧကသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန ရာဇာ ယာပေတိ, ယံ ဒုတိယသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန မဟေသီ ယာပေတိ, ယံ တတိယသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန ဗြာဟ္မဏော ပုရောဟိတော ယာပေတိ, ယံ စတုတ္ထသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန အဂ္ဂိံ ဇုဟတိ, အဝသေသေန ဝစ္ဆကော ယာပေတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘ဧတ္တကာ ဥသဘာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဝစ္ဆတရာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဝစ္ဆတရိယော ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ အဇာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ’, ဧတ္တကာ ဥရဗ္ဘာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ အဿာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ရုက္ခာ ဆိဇ္ဇန္တု ယူပတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဒဗ္ဘာ လူယန္တု ဗရိဟိသတ္ထာယာ’တိ။ ယေပိဿ တေ ဟောန္တိ ‘ဒါသာ’တိ ဝါ ‘ပေဿာ’တိ ဝါ ‘ကမ္မကရာ’တိ ဝါ တေပိ ဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ ဘယတဇ္ဇိတာ အဿုမုခါ ရုဒမာနာ ပရိကမ္မာနိ ကရောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော , ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

၄၁၈. ‘‘ကတမော စ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော; သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတွာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓါပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓေါ ဃရာဝါသော ရဇောပထော အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ။ သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, အပ္ပံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ, ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။

‘‘အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ဒိန္နာဒါယီ ဒိန္နပါဋိကင္ခီ။ အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။

‘‘အဗြဟ္မစရိယံ ပဟာယ ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂါမဓမ္မာ။

‘‘မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿ။

‘‘ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ။ ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ, သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ, နိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။

‘‘သော ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ။ ဧကဘတ္တိကော ဟောတိ ရတ္တူပရတော ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ။ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓါရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဟတ္ထိဂဝဿဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဒူတေယျပဟိဏဂမနာနုယောဂါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။

‘‘သော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန, ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ။ သေယျထာပိ နာမ ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ, ဧဝမေဝ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန, ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

၄၁၉. ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယန န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗျာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ဣတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။

‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော, (ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော,) [ပဿ မ. နိ. ၁.၂၉၆] ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ, ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဗျာပါဒပဒေါသံ ပဟာယ အဗျာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ, ဗျာပါဒပဒေါသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ထိနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓေါ ဝိဟရတိ အာလောကသညီ သတော သမ္ပဇာနော, ထီနမိဒ္ဓါ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။

‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ , ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ, အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

၄၂၀. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ, အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော; သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော; သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ။ပေ.။ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ , တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ။ပေ.။ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီ’’တိ။

၄၂၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဃောဋမုခေါ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ ဥဒေနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဥဒေန, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဥဒေန! သေယျထာပိ, ဘော ဥဒေန, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဥဒေနေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဥဒေနံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဥဒေနော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ‘‘မာ ခေါ မံ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, သရဏံ အဂမာသိ။ တမေဝ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာဟိ ယမဟံ သရဏံ ဂတော’’တိ။ ‘‘ကဟံ ပန, ဘော ဥဒေန, ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’တိ? ‘‘ပရိနိဗ္ဗုတော ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဧတရဟိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’တိ။

‘‘သစေပိ [သစေ ဟိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] မယံ, ဘော ဥဒေန, သုဏေယျာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒသသု ယောဇနေသု, ဒသပိ မယံ ယောဇနာနိ ဂစ္ဆေယျာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ။ သစေပိ [သစေ (သီ. ဣ.), သစေ ဟိ (သျာ. ကံ.)] မယံ, ဘော ဥဒေန, သုဏေယျာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဝီသတိယာ ယောဇနေသု။ တိံသာယ ယောဇနေသု။ စတ္တာရီသာယ ယောဇနေသု။ ပညာသာယ ယောဇနေသု, ပညာသမ္ပိ မယံ ယောဇနာနိ ဂစ္ဆေယျာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ။ ယောဇနသတေ စေပိ [ယောဇနသတေပိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] မယံ , ဘော ဥဒေန, သုဏေယျာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ, ယောဇနသတမ္ပိ မယံ ဂစ္ဆေယျာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘော ဥဒေန, ပရိနိဗ္ဗုတော သော ဘဝံ ဂေါတမော, ပရိနိဗ္ဗုတမ္ပိ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဥဒေနော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ။ အတ္ထိ စ မေ, ဘော ဥဒေန, အင်္ဂရာဇာ ဒေဝသိကံ နိစ္စဘိက္ခံ ဒဒါတိ , တတော အဟံ ဘောတော ဥဒေနဿ ဧကံ နိစ္စဘိက္ခံ ဒဒါမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ, ဗြာဟ္မဏ, အင်္ဂရာဇာ ဒေဝသိကံ နိစ္စဘိက္ခံ ဒဒါတီ’’တိ? ‘‘ပဉ္စ, ဘော ဥဒေန, ကဟာပဏသတာနီ’’တိ။ ‘‘န ခေါ နော, ဗြာဟ္မဏ, ကပ္ပတိ ဇာတရူပရဇတံ ပဋိဂ္ဂဟေတု’’န္တိ။ ‘‘သစေ တံ ဘောတော ဥဒေနဿ န ကပ္ပတိ ဝိဟာရံ ဘောတော ဥဒေနဿ ကာရာပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘သစေ ခေါ မေ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ဝိဟာရံ, ကာရာပေတုကာမော, ပါဋလိပုတ္တေ သံဃဿ ဥပဋ္ဌာနသာလံ ကာရာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပါဟံ ဘောတော ဥဒေနဿ ဘိယျောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓေါ ယံ မံ ဘဝံ ဥဒေနော သံဃေ ဒါနေ သမာဒပေတိ။ ဧသာဟံ, ဘော ဥဒေန, ဧတိဿာ စ နိစ္စဘိက္ခာယ အပရာယ စ နိစ္စဘိက္ခာယ ပါဋလိပုတ္တေ သံဃဿ ဥပဋ္ဌာနသာလံ ကာရာပေဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ ဃောဋမုခေါ ဗြာဟ္မဏော ဧတိဿာ စ နိစ္စဘိက္ခာယ အပရာယ စ နိစ္စဘိက္ခာယ ပါဋလိပုတ္တေ သံဃဿ ဥပဋ္ဌာနသာလံ ကာရာပေသိ။ သာ ဧတရဟိ ‘ဃောဋမုခီ’တိ ဝုစ္စတီတိ။

ဃောဋမုခသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅. စင္ကီသုတ္တံ

၄၂၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ယေန ဩပါသာဒံ နာမ ကောသလာနံ ဗြာဟ္မဏဂါမော တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဩပါသာဒေ ဝိဟရတိ ဥတ္တရေန ဩပါသာဒံ ဒေဝဝနေ သာလဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော ဩပါသာဒံ အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုဿဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္နံ ရာဇဒါယံ ဗြဟ္မဒေယျံ။ အဿောသုံ ခေါ ဩပါသာဒကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ဩပါသာဒံ အနုပ္ပတ္တော, ဩပါသာဒေ ဝိဟရတိ ဥတ္တရေန ဩပါသာဒံ ဒေဝဝနေ သာလဝနေ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

၄၂၃. အထ ခေါ ဩပါသာဒကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဩပါသာဒါ နိက္ခမိတွာ သံဃသင်္ဃီ ဂဏီဘူတာ ဥတ္တရေနမုခါ ဂစ္ဆန္တိ ယေန ဒေဝဝနံ သာလဝနံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော ဥပရိပါသာဒေ ဒိဝါသေယျံ ဥပဂတော။ အဒ္ဒသာ ခေါ စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော ဩပါသာဒကေ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဩပါသာဒါ နိက္ခမိတွာ သံဃသင်္ဃီ ဂဏီဘူတေ ဥတ္တရေန မုခံ ယေန ဒေဝဝနံ သာလဝနံ တေနုပသင်္ကမန္တေ။ ဒိသွာ ခတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ခတ္တေ, ဩပါသာဒကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဩပါသာဒါ နိက္ခမိတွာ သံဃသင်္ဃီ ဂဏီဘူတာ ဥတ္တရေနမုခါ ဂစ္ဆန္တိ ယေန ဒေဝဝနံ သာလဝန’’န္တိ? ‘‘အတ္ထိ, ဘော စင္ကီ, သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ဩပါသာဒံ အနုပ္ပတ္တော, ဩပါသာဒေ ဝိဟရတိ ဥတ္တရေန ဩပါသာဒံ ဒေဝဝနေ သာလဝနေ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ တမေတေ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘော ခတ္တေ, ယေန ဩပါသာဒကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဩပါသာဒကေ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘စင္ကီ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – အာဂမေန္တု ကိရ ဘောန္တော, စင္ကီပိ ဗြာဟ္မဏော သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ သော ခတ္တော စင်္ကိဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဩပါသာဒကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဩပါသာဒကေ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စင္ကီ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘အာဂမေန္တု ကိရ ဘောန္တော, စင္ကီပိ ဗြာဟ္မဏော သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ’’’တိ။

၄၂၄. တေန ခေါ ပန သမယေန နာနာဝေရဇ္ဇကာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ပဉ္စမတ္တာနိ ဗြာဟ္မဏသတာနိ ဩပါသာဒေ ပဋိဝသန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အဿောသုံ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ – ‘‘စင္ကီ ကိရ ဗြာဟ္မဏော သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ ယေန စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ စင္ကိံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ ဘဝံ စင္ကီ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခေါ မေ, ဘော, ဟောတိ – ‘အဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿာမီ’’’တိ။ ‘‘မာ ဘဝံ စင္ကီ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိ။ န အရဟတိ ဘဝံ စင္ကီ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ; သမဏောတွေဝ ဂေါတမော အရဟတိ ဘဝန္တံ စင္ကိံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ။ ဘဝဉှိ စင္ကီ ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန။ ယမ္ပိ ဘဝံ စင္ကီ ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန, ဣမိနာပင်္ဂေန န အရဟတိ ဘဝံ စင္ကီ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ; သမဏောတွေဝ ဂေါတမော အရဟတိ ဘဝန္တံ စင္ကိံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ။ ဘဝဉှိ စင္ကီ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ။ပေ.။ ဘဝဉှိ စင္ကီ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ပေ.။ ဘဝဉှိ စင္ကီ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော ဗြဟ္မဝဏ္ဏီ ဗြဟ္မဝစ္ဆသီ [ဗြဟ္မဝစ္စသီ (သီ. ဣ.)] အခုဒ္ဒါဝကာသော ဒဿနာယ။ပေ.။ ဘဝဉှိ စင္ကီ သီလဝါ ဝုဒ္ဓသီလီ ဝုဒ္ဓသီလေန သမန္နာဂတော။ပေ.။ ဘဝဉှိ စင္ကီ ကလျာဏဝါစော ကလျာဏဝါက္ကရဏော ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ။ပေ.။ ဘဝဉှိ စင္ကီ ဗဟူနံ အာစရိယပါစရိယော, တီဏိ မာဏဝကသတာနိ မန္တေ ဝါစေတိ။ပေ.။ ဘဝဉှိ စင္ကီ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော။ပေ.။ ဘဝဉှိ စင္ကီ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ သက္ကတော ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော။ပေ.။ ဘဝဉှိ စင္ကီ ဩပါသာဒံ အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုဿဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္နံ ရာဇဒါယံ ဗြဟ္မဒေယျံ။ ယမ္ပိ ဘဝံ စင္ကီ ဩပါသာဒံ အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုဿဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္နံ ရာဇဒါယံ ဗြဟ္မဒေယျံ, ဣမိနာပင်္ဂေန န အရဟတိ ဘဝံ စင္ကီ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ; သမဏောတွေဝ ဂေါတမော အရဟတိ ဘဝန္တံ စင္ကိံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတု’’န္တိ။

၄၂၅. ဧဝံ ဝုတ္တေ, စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော တေ ဗြာဟ္မဏေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေန ဟိ, ဘော, မမပိ သုဏာထ, ယထာ မယမေဝ အရဟာမ တံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ; နတွေဝ အရဟတိ သော ဘဝံ ဂေါတမော အမှာကံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန။ ယမ္ပိ, ဘော, သမဏော ဂေါတမော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန, ဣမိနာပင်္ဂေန န အရဟတိ သော ဘဝံ ဂေါတမော အမှာကံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ; အထ ခေါ မယမေဝ အရဟာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ [ဧတ္ထ ဒီ. နိ. ၁.၃၀၄ အညမ္ပိ ဂုဏပဒံ ဒိဿတိ]။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ပဟူတံ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ ဩဟာယ ပဗ္ဗဇိတော ဘူမိဂတဉ္စ ဝေဟာသဋ္ဌဉ္စ။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဒဟရောဝ သမာနော ယုဝါ သုသုကာဠကေသော ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အဿုမုခါနံ ရုဒန္တာနံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော ဗြဟ္မဝဏ္ဏီ ဗြဟ္မဝစ္ဆသီ အခုဒ္ဒါဝကာသော ဒဿနာယ။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သီလဝါ အရိယသီလီ ကုသလသီလီ ကုသလေန သီလေန သမန္နာဂတော။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ကလျာဏဝါစော ကလျာဏဝါက္ကရဏော ပေါရိယာ ဝါစာယ သမန္နာဂတော ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဗဟူနံ အာစရိယပါစရိယော။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ခီဏကာမရာဂေါ ဝိဂတစာပလ္လော။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ကမ္မဝါဒီ ကိရိယဝါဒီ အပါပပုရေက္ခာရော ဗြဟ္မညာယ ပဇာယ။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဥစ္စာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အသမ္ဘိန္နာ ခတ္တိယကုလာ။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော အဍ္ဎာ ကုလာ ပဗ္ဗဇိတော မဟဒ္ဓနာ မဟာဘောဂါ။ပေ.။ သမဏံ ခလု, ဘော, ဂေါတမံ တိရောရဋ္ဌာ တိရောဇနပဒါ သံပုစ္ဆိတုံ အာဂစ္ဆန္တိ။ပေ.။ သမဏံ ခလု, ဘော, ဂေါတမံ အနေကာနိ ဒေဝတာသဟဿာနိ ပါဏေဟိ သရဏံ ဂတာနိ။ပေ.။ သမဏံ ခလု, ဘော, ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော။ပေ.။ [ဧတ္ထာပိ ဒီ. နိ. ၁.၃၀၄ အညာနိပိ ဂုဏပဒါနံ ဒိဿန္တိ] သမဏံ ခလု, ဘော, ဂေါတမံ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သပုတ္တဒါရော ပါဏေဟိ သရဏံ ဂတော။ပေ.။ သမဏံ ခလု, ဘော, ဂေါတမံ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သပုတ္တဒါရော ပါဏေဟိ သရဏံ ဂတော။ပေ.။ သမဏံ ခလု, ဘော, ဂေါတမံ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ သပုတ္တဒါရော ပါဏေဟိ သရဏံ ဂတော။ပေ.။ သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော ဩပါသာဒံ အနုပ္ပတ္တော ဩပါသာဒေ ဝိဟရတိ ဥတ္တရေန ဩပါသာဒံ ဒေဝဝနေ သာလဝနေ။ ယေ ခေါ တေ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အမှာကံ ဂါမက္ခေတ္တံ အာဂစ္ဆန္တိ, အတိထီ နော တေ ဟောန္တိ။ အတိထီ ခေါ ပနမှေဟိ သက္ကာတဗ္ဗာ ဂရုကာတဗ္ဗာ မာနေတဗ္ဗာ ပူဇေတဗ္ဗာ။ ယမ္ပိ သမဏော ဂေါတမော ဩပါသာဒံ အနုပ္ပတ္တော ဩပါသာဒေ ဝိဟရတိ ဥတ္တရေန ဩပါသာဒံ ဒေဝဝနေ သာလဝနေ, အတိထိမှာကံ သမဏော ဂေါတမော။ အတိထိ ခေါ ပနမှေဟိ သက္ကာတဗ္ဗော ဂရုကာတဗ္ဗော မာနေတဗ္ဗော ပူဇေတဗ္ဗော။ ဣမိနာပင်္ဂေန န အရဟတိ သော ဘဝံ ဂေါတမော အမှာကံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ; အထ ခေါ မယမေဝ အရဟာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ။ ဧတ္တကေ ခေါ အဟံ, ဘော, တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ ဝဏ္ဏေ ပရိယာပုဏာမိ, နော စ ခေါ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဧတ္တကဝဏ္ဏော; အပရိမာဏဝဏ္ဏော ဟိ သော ဘဝံ ဂေါတမော။ ဧကမေကေနပိ တေန [ဧကမေကေနပိ ဘော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အင်္ဂေန သမန္နာဂတော န အရဟတိ, သော, ဘဝံ ဂေါတမော အမှာကံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ; အထ ခေါ မယမေဝ အရဟာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုန္တိ။ တေန ဟိ, ဘော, သဗ္ဗေဝ မယံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿာမာ’’တိ။

၄၂၆. အထ ခေါ စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော မဟတာ ဗြာဟ္မဏဂဏေန သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဝုဒ္ဓေဟိ ဝုဒ္ဓေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ နိသိန္နော ဟောတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကာပဋိကော [ကာပဌိကော (သီ. ဣ.), ကာပဒိကော (သျာ. ကံ.)] နာမ မာဏဝေါ ဒဟရော ဝုတ္တသိရော သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ဇာတိယာ, တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ, ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော တဿံ ပရိသာယံ နိသိန္နော ဟောတိ။ သော ဝုဒ္ဓါနံ ဝုဒ္ဓါနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ မန္တယမာနာနံ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပါတေတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ကာပဋိကံ မာဏဝံ အပသာဒေတိ – ‘‘မာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော ဝုဒ္ဓါနံ ဝုဒ္ဓါနံ ဗြာဟ္မဏာနံ မန္တယမာနာနံ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပါတေတု။ ကထာပရိယောသာနံ အာယသ္မာ ဘာရဒွါဇော အာဂမေတူ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ဘဝံ ဂေါတမော ကာပဋိကံ မာဏဝံ အပသာဒေသိ။ ကုလပုတ္တော စ ကာပဋိကော မာဏဝေါ, ဗဟုဿုတော စ ကာပဋိကော မာဏဝေါ, ပဏ္ဍိတော စ ကာပဋိကော မာဏဝေါ, ကလျာဏဝါက္ကရဏော စ ကာပဋိကော မာဏဝေါ, ပဟောတိ စ ကာပဋိကော မာဏဝေါ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဒ္ဓါ ခေါ ကာပဋိကဿ [ဧတဒဟောသိ ‘‘ကာပဋိကဿ (က.)] မာဏဝဿ တေဝိဇ္ဇကေ ပါဝစနေ ကထာ [ကထံ (သီ. က.), ကထံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘဝိဿတိ။ တထာ ဟိ နံ ဗြာဟ္မဏာ သံပုရေက္ခရောန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ ကာပဋိကဿ မာဏဝဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယဒါ မေ သမဏော ဂေါတမော စက္ခုံ ဥပသံဟရိဿတိ, အထာဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ကာပဋိကဿ မာဏဝဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ယေန ကာပဋိကော မာဏဝေါ တေန စက္ခူနိ ဥပသံဟာသိ။

၄၂၇. အထ ခေါ ကာပဋိကဿ မာဏဝဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမန္နာဟရတိ ခေါ မံ သမဏော ဂေါတမော။ ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ကာပဋိကော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယဒိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာနံ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဣတိဟိတိဟပရမ္ပရာယ ပိဋကသမ္ပဒါယ, တတ္ထ စ ဗြာဟ္မဏာ ဧကံသေန နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆန္တိ – ‘ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’န္တိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ’’တိ? ‘‘ကိံ ပန, ဘာရဒွါဇ, အတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကဗြာဟ္မဏောပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟမေတံ ဇာနာမိ, အဟမေတံ ပဿာမိ။ ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ကိံ ပန, ဘာရဒွါဇ, အတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကာစရိယောပိ , ဧကာစရိယပါစရိယောပိ, ယာဝ သတ္တမာ အာစရိယမဟယုဂါပိ, ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟမေတံ ဇာနာမိ, အဟမေတံ ပဿာမိ။ ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ကိံ ပန, ဘာရဒွါဇ, ယေပိ တေ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ သေယျထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု, တေပိ ဧဝမာဟံသု – ‘မယမေတံ ဇာနာမ, မယမေတံ ပဿာမ။ ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘ဣတိ ကိရ, ဘာရဒွါဇ, နတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကဗြာဟ္မဏောပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟမေတံ ဇာနာမိ, အဟမေတံ ပဿာမိ။ ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’န္တိ; နတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကာစရိယောပိ ဧကာစရိယပါစရိယောပိ, ယာဝ သတ္တမာ အာစရိယမဟယုဂါပိ, ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟမေတံ ဇာနာမိ, အဟမေတံ ပဿာမိ။ ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’န္တိ; ယေပိ တေ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ သေယျထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု, တေပိ န ဧဝမာဟံသု – ‘မယမေတံ ဇာနာမ, မယမေတံ ပဿာမ။ ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’န္တိ။

၄၂၈. ‘‘သေယျထာပိ, ဘာရဒွါဇ, အန္ဓဝေဏိ ပရမ္ပရာသံသတ္တာ ပုရိမောပိ န ပဿတိ မဇ္ဈိမောပိ န ပဿတိ ပစ္ဆိမောပိ န ပဿတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, အန္ဓဝေဏူပမံ မညေ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘာသိတံ သမ္ပဇ္ဇတိ – ပုရိမောပိ န ပဿတိ မဇ္ဈိမောပိ န ပဿတိ ပစ္ဆိမောပိ န ပဿတိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဘာရဒွါဇ , နနု ဧဝံ သန္တေ ဗြာဟ္မဏာနံ အမူလိကာ သဒ္ဓါ သမ္ပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘န ခ္ဝေတ္ထ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ သဒ္ဓါယေဝ ပယိရုပါသန္တိ, အနုဿဝါပေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ပယိရုပါသန္တီ’’တိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါ တွံ, ဘာရဒွါဇ, သဒ္ဓံ အဂမာသိ, အနုဿဝံ ဣဒါနိ ဝဒေသိ။ ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, ဘာရဒွါဇ, ဓမ္မာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒွေဓါ ဝိပါကာ။ ကတမေ ပဉ္စ? သဒ္ဓါ, ရုစိ, အနုဿဝေါ, အာကာရပရိဝိတက္ကော, ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ – ဣမေ ခေါ, ဘာရဒွါဇ , ပဉ္စ ဓမ္မာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒွေဓါ ဝိပါကာ။ အပိ စ, ဘာရဒွါဇ, သုသဒ္ဒဟိတံယေဝ ဟောတိ, တဉ္စ ဟောတိ ရိတ္တံ တုစ္ဆံ မုသာ; နော စေပိ သုသဒ္ဒဟိတံ ဟောတိ, တဉ္စ ဟောတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အနညထာ။ အပိ စ, ဘာရဒွါဇ , သုရုစိတံယေဝ ဟောတိ။ပေ.။ သွာနုဿုတံယေဝ ဟောတိ။ပေ.။ သုပရိဝိတက္ကိတံယေဝ ဟောတိ။ပေ.။ သုနိဇ္ဈာယိတံယေဝ ဟောတိ, တဉ္စ ဟောတိ ရိတ္တံ တုစ္ဆံ မုသာ; နော စေပိ သုနိဇ္ဈာယိတံ ဟောတိ, တဉ္စ ဟောတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အနညထာ။ သစ္စမနုရက္ခတာ, ဘာရဒွါဇ, ဝိညုနာ ပုရိသေန နာလမေတ္ထ ဧကံသေန နိဋ္ဌံ ဂန္တုံ – ‘ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’’’န္တိ။

၄၂၉. ‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘော ဂေါတမ, သစ္စာနုရက္ခဏာ ဟောတိ, ကိတ္တာဝတာ သစ္စမနုရက္ခတိ? သစ္စာနုရက္ခဏံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘သဒ္ဓါ စေပိ, ဘာရဒွါဇ, ပုရိသဿ ဟောတိ; ‘ဧဝံ မေ သဒ္ဓါ’တိ – ဣတိ ဝဒံ သစ္စမနုရက္ခတိ [ဧဝမေဝ သိဇ္ဈတီတိ ဣတိ ဝါ, တံ သစ္စမနုရက္ခတိ (က.)], နတွေဝ တာဝ ဧကံသေန နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’န္တိ ( ) [(ဧတ္တာဝတာ ခေါ ဘာရဒွါဇ သစ္စာနုရက္ခဏာ ဟောတိ, ဧတ္တာဝတာ သစ္စမနုရက္ခတိ, ဧတ္တာဝတာ စ မယံ သစ္စာနုရက္ခဏံ ပညာပေမ, န တွေဝ တာဝ သစ္စာနုဗောဓေါ ဟောတိ) (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ ရုစိ စေပိ, ဘာရဒွါဇ, ပုရိသဿ ဟောတိ။ပေ.။ အနုဿဝေါ စေပိ, ဘာရဒွါဇ, ပုရိသဿ ဟောတိ။ပေ.။ အာကာရပရိဝိတက္ကော စေပိ, ဘာရဒွါဇ, ပုရိသဿ ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ စေပိ, ဘာရဒွါဇ, ပုရိသဿ ဟောတိ; ‘ဧဝံ မေ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တီ’တိ – ဣတိ ဝဒံ သစ္စမနုရက္ခတိ, နတွေဝ တာဝ ဧကံသေန နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမည’န္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, သစ္စာနုရက္ခဏာ ဟောတိ, ဧတ္တာဝတာ သစ္စမနုရက္ခတိ, ဧတ္တာဝတာ စ မယံ သစ္စာနုရက္ခဏံ ပညပေမ; န တွေဝ တာဝ သစ္စာနုဗောဓေါ ဟောတီ’’တိ။

၄၃၀. ‘‘ဧတ္တာဝတာ, ဘော ဂေါတမ, သစ္စာနုရက္ခဏာ ဟောတိ, ဧတ္တာဝတာ သစ္စမနုရက္ခတိ, ဧတ္တာဝတာ စ မယံ သစ္စာနုရက္ခဏံ ပေက္ခာမ။ ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘော ဂေါတမ, သစ္စာနုဗောဓေါ ဟောတိ, ကိတ္တာဝတာ သစ္စမနုဗုဇ္ဈတိ? သစ္စာနုဗောဓံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘ဣဓ [ဣဓ ကိရ (သျာ. ကံ. က.)], ဘာရဒွါဇ, ဘိက္ခု အညတရံ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ တမေနံ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ဥပသင်္ကမိတွာ တီသု ဓမ္မေသု သမန္နေသတိ – လောဘနီယေသု ဓမ္မေသု, ဒေါသနီယေသု ဓမ္မေသု, မောဟနီယေသု ဓမ္မေသု။ အတ္ထိ နု ခေါ ဣမဿာယသ္မတော တထာရူပါ လောဘနီယာ ဓမ္မာ ယထာရူပေဟိ လောဘနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အဇာနံ ဝါ ဝဒေယျ – ဇာနာမီတိ, အပဿံ ဝါ ဝဒေယျ – ပဿာမီတိ, ပရံ ဝါ တဒတ္ထာယ သမာဒပေယျ ယံ ပရေသံ အဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာတိ? တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘နတ္ထိ ခေါ ဣမဿာယသ္မတော တထာရူပါ လောဘနီယာ ဓမ္မာ ယထာရူပေဟိ လောဘနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အဇာနံ ဝါ ဝဒေယျ – ဇာနာမီတိ, အပဿံ ဝါ ဝဒေယျ – ပဿာမီတိ, ပရံ ဝါ တဒတ္ထာယ သမာဒပေယျ ယံ ပရေသံ အဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ [ဒုက္ခာယာတိ (သဗ္ဗတ္ထ)]။ တထာရူပေါ [တထာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ခေါ ပနိမဿာယသ္မတော ကာယသမာစာရော တထာရူပေါ [တထာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝစီသမာစာရော ယထာ တံ အလုဒ္ဓဿ။ ယံ ခေါ ပန အယမာယသ္မာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဂမ္ဘီရော သော ဓမ္မော ဒုဒ္ဒသော ဒုရနုဗောဓေါ သန္တော ပဏီတော အတက္ကာဝစရော နိပုဏော ပဏ္ဍိတဝေဒနီယော; န သော ဓမ္မော သုဒေသိယော လုဒ္ဓေနာ’’’တိ။

၄၃၁. ‘‘ယတော နံ သမန္နေသမာနော ဝိသုဒ္ဓံ လောဘနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ သမနုပဿတိ တတော နံ ဥတ္တရိ သမန္နေသတိ ဒေါသနီယေသု ဓမ္မေသု။ အတ္ထိ နု ခေါ ဣမဿာယသ္မတော တထာရူပါ ဒေါသနီယာ ဓမ္မာ ယထာရူပေဟိ ဒေါသနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အဇာနံ ဝါ ဝဒေယျ – ဇာနာမီတိ, အပဿံ ဝါ ဝဒေယျ – ပဿာမီတိ, ပရံ ဝါ တဒတ္ထာယ သမာဒပေယျ ယံ ပရေသံ အဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာတိ? တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘နတ္ထိ ခေါ ဣမဿာယသ္မတော တထာရူပါ ဒေါသနီယာ ဓမ္မာ ယထာရူပေဟိ ဒေါသနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အဇာနံ ဝါ ဝဒေယျ – ဇာနာမီတိ, အပဿံ ဝါ ဝဒေယျ – ပဿာမီတိ, ပရံ ဝါ တဒတ္ထာယ သမာဒပေယျ ယံ ပရေသံ အဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ တထာရူပေါ ခေါ ပနိမဿာယသ္မတော ကာယသမာစာရော တထာရူပေါ ဝစီသမာစာရော ယထာ တံ အဒုဋ္ဌဿ။ ယံ ခေါ ပန အယမာယသ္မာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဂမ္ဘီရော သော ဓမ္မော ဒုဒ္ဒသော ဒုရနုဗောဓေါ သန္တော ပဏီတော အတက္ကာဝစရော နိပုဏော ပဏ္ဍိတဝေဒနီယော; န သော ဓမ္မော သုဒေသိယော ဒုဋ္ဌေနာ’’’တိ။

၄၃၂. ‘‘ယတော နံ သမန္နေသမာနော ဝိသုဒ္ဓံ ဒေါသနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ သမနုပဿတိ , တတော နံ ဥတ္တရိ သမန္နေသတိ မောဟနီယေသု ဓမ္မေသု။ အတ္ထိ နု ခေါ ဣမဿာယသ္မတော တထာရူပါ မောဟနီယာ ဓမ္မာ ယထာရူပေဟိ မောဟနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အဇာနံ ဝါ ဝဒေယျ – ဇာနာမီတိ, အပဿံ ဝါ ဝဒေယျ – ပဿာမီတိ, ပရံ ဝါ တဒတ္ထာယ သမာဒပေယျ ယံ ပရေသံ အဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာတိ? တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘နတ္ထိ ခေါ ဣမဿာယသ္မတော တထာရူပါ မောဟနီယာ ဓမ္မာ ယထာရူပေဟိ မောဟနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ ပရိယာဒိန္နစိတ္တော အဇာနံ ဝါ ဝဒေယျ – ဇာနာမီတိ, အပဿံ ဝါ ဝဒေယျ – ပဿာမီတိ, ပရံ ဝါ တဒတ္ထာယ သမာဒပေယျ ယံ ပရေသံ အဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ တထာရူပေါ ခေါ ပနိမဿာယသ္မတော ကာယသမာစာရော တထာရူပေါ ဝစီသမာစာရော ယထာ တံ အမူဠှဿ။ ယံ ခေါ ပန အယမာယသ္မာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဂမ္ဘီရော သော ဓမ္မော ဒုဒ္ဒသော ဒုရနုဗောဓေါ သန္တော ပဏီတော အတက္ကာဝစရော နိပုဏော ပဏ္ဍိတဝေဒနီယော; န သော ဓမ္မော သုဒေသိယော မူဠ္ဟေနာ’’’တိ။

‘‘ယတော နံ သမန္နေသမာနော ဝိသုဒ္ဓံ မောဟနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ သမနုပဿတိ ; အထ တမှိ သဒ္ဓံ နိဝေသေတိ, သဒ္ဓါဇာတော ဥပသင်္ကမတိ, ဥပသင်္ကမန္တော ပယိရုပါသတိ, ပယိရုပါသန္တော သောတံ ဩဒဟတိ, ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတိ, သုတွာ ဓမ္မံ ဓါရေတိ, ဓတာနံ [ဓါရိတာနံ (က.)] ဓမ္မာနံ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတိ, အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတော ဓမ္မာ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ, ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ သတိ ဆန္ဒော ဇာယတိ, ဆန္ဒဇာတော ဥဿဟတိ, ဥဿဟိတွာ တုလေတိ, တုလယိတွာ ပဒဟတိ, ပဟိတတ္တော သမာနော ကာယေန စေဝ ပရမသစ္စံ သစ္ဆိကရောတိ ပညာယ စ နံ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, သစ္စာနုဗောဓေါ ဟောတိ, ဧတ္တာဝတာ သစ္စမနုဗုဇ္ဈတိ, ဧတ္တာဝတာ စ မယံ သစ္စာနုဗောဓံ ပညပေမ; န တွေဝ တာဝ သစ္စာနုပ္ပတ္တိ ဟောတီ’’တိ။

၄၃၃. ‘‘ဧတ္တာဝတ္တာ, ဘော ဂေါတမ, သစ္စာနုဗောဓေါ ဟောတိ, ဧတ္တာဝတာ သစ္စမနုဗုဇ္ဈတိ, ဧတ္တာဝတာ စ မယံ သစ္စာနုဗောဓံ ပေက္ခာမ။ ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘော ဂေါတမ, သစ္စာနုပ္ပတ္တိ ဟောတိ, ကိတ္တာဝတာ သစ္စမနုပါပုဏာတိ? သစ္စာနုပ္ပတ္တိံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘တေသံယေ , ဘာရဒွါဇ, ဓမ္မာနံ အာသေဝနာ ဘာဝနာ ဗဟုလီကမ္မံ သစ္စာနုပ္ပတ္တိ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, သစ္စာနုပ္ပတ္တိ ဟောတိ, ဧတ္တာဝတာ သစ္စမနုပါပုဏာတိ, ဧတ္တာဝတာ စ မယံ သစ္စာနုပ္ပတ္တိံ ပညပေမာ’’တိ။

၄၃၄. ‘‘ဧတ္တာဝတာ, ဘော ဂေါတမ, သစ္စာနုပ္ပတ္တိ ဟောတိ, ဧတ္တာဝတာ သစ္စမနုပါပုဏာတိ, ဧတ္တာဝတာ စ မယံ သစ္စာနုပ္ပတ္တိံ ပေက္ခာမ။ သစ္စာနုပ္ပတ္တိယာ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? သစ္စာနုပ္ပတ္တိယာ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘သစ္စာနုပ္ပတ္တိယာ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ပဓါနံ ဗဟုကာရံ။ နော စေတံ ပဒဟေယျ, နယိဒံ သစ္စမနုပါပုဏေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ ပဒဟတိ တသ္မာ သစ္စမနုပါပုဏာတိ။ တသ္မာ သစ္စာနုပ္ပတ္တိယာ ပဓါနံ ဗဟုကာရ’’န္တိ။

‘‘ပဓါနဿ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? ပဓါနဿ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘ပဓါနဿ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, တုလနာ ဗဟုကာရာ။ နော စေတံ တုလေယျ, နယိဒံ ပဒဟေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ တုလေတိ တသ္မာ ပဒဟတိ။ တသ္မာ ပဓါနဿ တုလနာ ဗဟုကာရာ’’တိ။

‘‘တုလနာယ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? တုလနာယ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘တုလနာယ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ဥဿာဟော ဗဟုကာရော။ နော စေတံ ဥဿဟေယျ, နယိဒံ တုလေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ ဥဿဟတိ တသ္မာ တုလေတိ။ တသ္မာ တုလနာယ ဥဿာဟော ဗဟုကာရော’’တိ။

‘‘ဥဿာဟဿ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? ဥဿာဟဿ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘ဥဿာဟဿ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ဆန္ဒော ဗဟုကာရော။ နော စေတံ ဆန္ဒော ဇာယေထ, နယိဒံ ဥဿဟေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ ဆန္ဒော ဇာယတိ တသ္မာ ဥဿဟတိ။ တသ္မာ ဥဿာဟဿ ဆန္ဒော ဗဟုကာရော’’တိ။

‘‘ဆန္ဒဿ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော ? ဆန္ဒဿ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘ဆန္ဒဿ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ ဗဟုကာရာ။ နော စေတေ ဓမ္မာ နိဇ္ဈာနံ ခမေယျုံ, နယိဒံ ဆန္ဒော ဇာယေထ။ ယသ္မာ စ ခေါ ဓမ္မာ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ တသ္မာ ဆန္ဒော ဇာယတိ။ တသ္မာ ဆန္ဒဿ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ ဗဟုကာရာ’’တိ။

‘‘ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, အတ္ထူပပရိက္ခာ ဗဟုကာရာ။ နော စေတံ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခေယျ, နယိဒံ ဓမ္မာ နိဇ္ဈာနံ ခမေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတိ တသ္မာ ဓမ္မာ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တသ္မာ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထူပပရိက္ခာ ဗဟုကာရာ’’တိ။

‘‘အတ္ထူပပရိက္ခာယ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? အတ္ထူပပရိက္ခာယ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထူပပရိက္ခာယ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ဓမ္မဓါရဏာ ဗဟုကာရာ။ နော စေတံ ဓမ္မံ ဓါရေယျ, နယိဒံ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ ဓမ္မံ ဓါရေတိ တသ္မာ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတိ။ တသ္မာ အတ္ထူပပရိက္ခာယ ဓမ္မဓါရဏာ ဗဟုကာရာ’’တိ။

‘‘ဓမ္မဓါရဏာယ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? ဓမ္မဓါရဏာယ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘ဓမ္မဓါရဏာယ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ဓမ္မဿဝနံ ဗဟုကာရံ။ နော စေတံ ဓမ္မံ သုဏေယျ, နယိဒံ ဓမ္မံ ဓါရေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ ဓမ္မံ သုဏာတိ တသ္မာ ဓမ္မံ ဓါရေတိ။ တသ္မာ ဓမ္မဓါရဏာယ ဓမ္မဿဝနံ ဗဟုကာရ’’န္တိ။

‘‘ဓမ္မဿဝနဿ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? ဓမ္မဿဝနဿ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ ။ ‘‘ဓမ္မဿဝနဿ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, သောတာဝဓါနံ ဗဟုကာရံ ။ နော စေတံ သောတံ ဩဒဟေယျ, နယိဒံ ဓမ္မံ သုဏေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ သောတံ ဩဒဟတိ တသ္မာ ဓမ္မံ သုဏာတိ။ တသ္မာ ဓမ္မဿဝနဿ သောတာဝဓါနံ ဗဟုကာရ’’န္တိ။

‘‘သောတာဝဓါနဿ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? သောတာဝဓါနဿ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘သောတာဝဓါနဿ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ပယိရုပါသနာ ဗဟုကာရာ။ နော စေတံ ပယိရုပါသေယျ, နယိဒံ သောတံ ဩဒဟေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ ပယိရုပါသတိ တသ္မာ သောတံ ဩဒဟတိ။ တသ္မာ သောတာဝဓါနဿ ပယိရုပါသနာ ဗဟုကာရာ’’တိ။

‘‘ပယိရုပါသနာယ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? ပယိရုပါသနာယ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘ပယိရုပါသနာယ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ဥပသင်္ကမနံ ဗဟုကာရံ။ နော စေတံ ဥပသင်္ကမေယျ, နယိဒံ ပယိရုပါသေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ ဥပသင်္ကမတိ တသ္မာ ပယိရုပါသတိ။ တသ္မာ ပယိရုပါသနာယ ဥပသင်္ကမနံ ဗဟုကာရ’’န္တိ။

‘‘ဥပသင်္ကမနဿ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော? ဥပသင်္ကမနဿ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ပုစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘ဥပသင်္ကမနဿ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, သဒ္ဓါ ဗဟုကာရာ။ နော စေတံ သဒ္ဓါ ဇာယေထ, နယိဒံ ဥပသင်္ကမေယျ။ ယသ္မာ စ ခေါ သဒ္ဓါ ဇာယတိ တသ္မာ ဥပသင်္ကမတိ။ တသ္မာ ဥပသင်္ကမနဿ သဒ္ဓါ ဗဟုကာရာ’’တိ။

၄၃၅. ‘‘သစ္စာနုရက္ခဏံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အပုစ္ဆိမှ, သစ္စာနုရက္ခဏံ ဘဝံ ဂေါတမော ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ တေန စမှ အတ္တမနာ။ သစ္စာနုဗောဓံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အပုစ္ဆိမှ, သစ္စာနုဗောဓံ ဘဝံ ဂေါတမော ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ တေန စမှ အတ္တမနာ။ သစ္စာနုပ္ပတ္တိံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အပုစ္ဆိမှ, သစ္စာနုပ္ပတ္တိံ ဘဝံ ဂေါတမော ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ တေန စမှ အတ္တမနာ ။ သစ္စာနုပ္ပတ္တိယာ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အပုစ္ဆိမှ, သစ္စာနုပ္ပတ္တိယာ ဗဟုကာရံ ဓမ္မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ တေန စမှ အတ္တမနာ။ ယံယဒေဝ စ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အပုစ္ဆိမှ တံတဒေဝ ဘဝံ ဂေါတမော ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ တေန စမှ အတ္တမနာ။ မယဉှိ, ဘော ဂေါတမ, ပုဗ္ဗေ ဧဝံ ဇာနာမ – ‘ကေ စ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကဏှာ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ, ကေ စ ဓမ္မဿ အညာတာရော’တိ? အဇနေသိ ဝတ မေ ဘဝံ ဂေါတမော သမဏေသု သမဏပေမံ, သမဏေသု သမဏပသာဒံ, သမဏေသု သမဏဂါရဝံ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

စင္ကီသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆. ဧသုကာရီသုတ္တံ

၄၃၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ဧသုကာရီ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဧသုကာရီ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, စတဿော ပါရိစရိယာ ပညပေန္တိ – ဗြာဟ္မဏဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ, ခတ္တိယဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ, ဝေဿဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ, သုဒ္ဒဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ။ တတ္ရိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ – ‘ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ပရိစရေယျ, ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ပရိစရေယျ, ဝေဿော ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ပရိစရေယျ, သုဒ္ဒေါ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ပရိစရေယျာ’တိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ။ တတ္ရိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ခတ္တိယဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ – ‘ခတ္တိယော ဝါ ခတ္တိယံ ပရိစရေယျ, ဝေဿော ဝါ ခတ္တိယံ ပရိစရေယျ, သုဒ္ဒေါ ဝါ ခတ္တိယံ ပရိစရေယျာ’တိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ခတ္တိယဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ။ တတ္ရိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ – ‘ဝေဿော ဝါ ဝေဿံ ပရိစရေယျ, သုဒ္ဒေါ ဝါ ဝေဿံ ပရိစရေယျာ’တိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ ။ တတ္ရိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ သုဒ္ဒဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ – ‘သုဒ္ဒေါဝ သုဒ္ဒံ ပရိစရေယျ။ ကော ပနညော သုဒ္ဒံ ပရိစရိဿတီ’တိ? ဣဒံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ သုဒ္ဒဿ ပါရိစရိယံ ပညပေန္တိ။ ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဣမာ စတဿော ပါရိစရိယာ ပညပေန္တိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ’’တိ?

၄၃၇. ‘‘ကိံ ပန, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗော လောကော ဗြာဟ္မဏာနံ ဧတဒဗ္ဘနုဇာနာတိ – ‘ဣမာ စတဿော ပါရိစရိယာ ပညပေန္တူ’’’တိ [ပညပေန္တီတိ (သီ. က.)]? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော ဒလိဒ္ဒေါ [ဒဠိဒ္ဒေါ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အဿကော အနာဠှိယော။ တဿ အကာမဿ ဗိလံ ဩလဂ္ဂေယျုံ – ‘ဣဒံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, မံသံ ခါဒိတဗ္ဗံ, မူလဉ္စ အနုပ္ပဒါတဗ္ဗ’န္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဗြာဟ္မဏာ အပ္ပဋိညာယ တေသံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ, အထ စ ပနိမာ စတဿော ပါရိစရိယာ ပညပေန္တိ။ နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘သဗ္ဗံ ပရိစရိတဗ္ဗ’န္တိ ဝဒါမိ; နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘သဗ္ဗံ န ပရိစရိတဗ္ဗ’န္တိ ဝဒါမိ။ ယံ ဟိဿ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု ပါပိယော အဿ န သေယျော, နာဟံ တံ ‘ပရိစရိတဗ္ဗ’န္တိ ဝဒါမိ; ယဉ္စ ခွါဿ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု သေယျော အဿ န ပါပိယော တမဟံ ‘ပရိစရိတဗ္ဗ’န္တိ ဝဒါမိ။ ခတ္တိယံ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ယံ ဝါ တေ ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု ပါပိယော အဿ န သေယျော, ယံ ဝါ တေ ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု သေယျော အဿ န ပါပိယော; ကမေတ္ထ ပရိစရေယျာသီ’တိ, ခတ္တိယောပိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ , သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘ယဉှိ မေ ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု ပါပိယော အဿ န သေယျော, နာဟံ တံ ပရိစရေယျံ; ယဉ္စ ခေါ မေ ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု သေယျော အဿ န ပါပိယော တမဟံ ပရိစရေယျ’န္တိ။ ဗြာဟ္မဏံ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ။ပေ.။ ဝေဿံ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ။ပေ.။ သုဒ္ဒံ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ယံ ဝါ တေ ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု ပါပိယော အဿ န သေယျော, ယံ ဝါ တေ ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု သေယျော အဿ န ပါပိယော; ကမေတ္ထ ပရိစရေယျာသီ’တိ, သုဒ္ဒေါပိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘ယဉှိ မေ ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု ပါပိယော အဿ န သေယျော, နာဟံ တံ ပရိစရေယျံ; ယဉ္စ ခေါ မေ ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု သေယျော အဿ န ပါပိယော တမဟံ ပရိစရေယျ’န္တိ။ နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘ဥစ္စာကုလီနတာ သေယျံသော’တိ ဝဒါမိ, န ပနာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘ဥစ္စာကုလီနတာ ပါပိယံသော’တိ ဝဒါမိ; နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘ဥဠာရဝဏ္ဏတာ သေယျံသော’တိ ဝဒါမိ, န ပနာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘ဥဠာရဝဏ္ဏတာ ပါပိယံသော’တိ ဝဒါမိ; နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘ဥဠာရဘောဂတာ သေယျံသော’တိ ဝဒါမိ, န ပနာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘ဥဠာရဘောဂတာ ပါပိယံသော’တိ ဝဒါမိ။

၄၃၈. ‘‘ဥစ္စာကုလီနောပိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ, အဒိန္နာဒါယီ ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ဟောတိ, မုသာဝါဒီ ဟောတိ, ပိသုဏာဝါစော ဟောတိ, ဖရုသာဝါစော ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာဣ ဟောတိ, အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ , ဗျာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ တသ္မာ ‘န ဥစ္စာကုလီနတာ သေယျံသော’တိ ဝဒါမိ။ ဥစ္စာကုလီနောပိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဗျာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ တသ္မာ ‘န ဥစ္စာကုလီနတာ ပါပိယံသော’တိ ဝဒါမိ။

၄၃၉. ‘‘ဥဠာရဝဏ္ဏောပိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ။ပေ.။ ဥဠာရဘောဂေါပိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ။ပေ.။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ တသ္မာ ‘န ဥဠာရဘောဂတာ သေယျံသော’တိ ဝဒါမိ။ ဥဠာရဘောဂေါပိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ တသ္မာ ‘န ဥဠာရဘောဂတာ ပါပိယံသော’တိ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘သဗ္ဗံ ပရိစရိတဗ္ဗ’န္တိ ဝဒါမိ, န ပနာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ‘သဗ္ဗံ န ပရိစရိတဗ္ဗ’န္တိ ဝဒါမိ။ ယံ ဟိဿ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု သဒ္ဓါ ဝဍ္ဎတိ, သီလံ ဝဍ္ဎတိ, သုတံ ဝဍ္ဎတိ, စာဂေါ ဝဍ္ဎတိ, ပညာ ဝဍ္ဎတိ, တမဟံ ‘ပရိစရိတဗ္ဗ’န္တိ (ဝဒါမိ။ ယံ ဟိဿ, ဗြာဟ္မဏ, ပရိစရတော ပါရိစရိယာဟေတု န သဒ္ဓါ ဝဍ္ဎတိ, န သီလံ ဝဍ္ဎတိ, န သုတံ ဝဍ္ဎတိ, န စာဂေါ ဝဍ္ဎတိ, န ပညာ ဝဍ္ဎတိ, နာဟံ တံ ‘ပရိစရိတဗ္ဗ’န္တိ) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] ဝဒါမီ’’တိ။

၄၄၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဧသုကာရီ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, စတ္တာရိ ဓနာနိ ပညပေန္တိ – ဗြာဟ္မဏဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ, ခတ္တိယဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ, ဝေဿဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ, သုဒ္ဒဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ။ တတ္ရိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ ဘိက္ခာစရိယံ; ဘိက္ခာစရိယဉ္စ ပန ဗြာဟ္မဏော သန္ဓနံ အတိမညမာနော အကိစ္စကာရီ ဟောတိ ဂေါပေါဝ အဒိန္နံ အာဒိယမာနောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ။ တတ္ရိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ခတ္တိယဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ ဓနုကလာပံ; ဓနုကလာပဉ္စ ပန ခတ္တိယော သန္ဓနံ အတိမညမာနော အကိစ္စကာရီ ဟောတိ ဂေါပေါဝ အဒိန္နံ အာဒိယမာနောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ခတ္တိယဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ။ တတ္ရိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ ကသိဂေါရက္ခံ; ကသိဂေါရက္ခဉ္စ ပန ဝေဿော သန္ဓနံ အတိမညမာနော အကိစ္စကာရီ ဟောတိ ဂေါပေါဝ အဒိန္နံ အာဒိယမာနောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ။ တတ္ရိဒံ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ သုဒ္ဒဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ အသိတဗျာဘင္ဂိံ; အသိတဗျာဘင်္ဂိဉ္စ ပန သုဒ္ဒေါ သန္ဓနံ အတိမညမာနော အကိစ္စကာရီ ဟောတိ ဂေါပေါဝ အဒိန္နံ အာဒိယမာနောတိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ သုဒ္ဒဿ သန္ဓနံ ပညပေန္တိ။ ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဣမာနိ စတ္တာရိ ဓနာနိ ပညပေန္တိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ’’တိ?

၄၄၁. ‘‘ကိံ ပန, ဗြာဟ္မဏ, သဗ္ဗော လောကော ဗြာဟ္မဏာနံ ဧတဒဗ္ဘနုဇာနာတိ – ‘ဣမာနိ စတ္တာရိ ဓနာနိ ပညပေန္တူ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော ဒလိဒ္ဒေါ အဿကော အနာဠှိယော။ တဿ အကာမဿ ဗိလံ ဩလဂ္ဂေယျုံ – ‘ဣဒံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, မံသံ ခါဒိတဗ္ဗံ, မူလဉ္စ အနုပ္ပဒါတဗ္ဗ’န္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဗြာဟ္မဏာ အပ္ပဋိညာယ တေသံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ, အထ စ ပနိမာနိ စတ္တာရိ ဓနာနိ ပညပေန္တိ။ အရိယံ ခေါ အဟံ, ဗြာဟ္မဏ, လောကုတ္တရံ ဓမ္မံ ပုရိသဿ သန္ဓနံ ပညပေမိ။ ပေါရာဏံ ခေါ ပနဿ မာတာပေတ္တိကံ ကုလဝံသံ အနုဿရတော ယတ္ထ ယတ္ထေဝ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ တေန တေနေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ခတ္တိယကုလေ စေ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ ‘ခတ္တိယော’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ဗြာဟ္မဏကုလေ စေ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ ‘ဗြာဟ္မဏော’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ဝေဿကုလေ စေ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ ‘ဝေဿော’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; သုဒ္ဒကုလေ စေ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ ‘သုဒ္ဒေါ’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ယံယဒေဝ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ တေန တေနေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ကဋ္ဌဉ္စေ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ ‘ကဋ္ဌဂ္ဂိ’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; သကလိကဉ္စေ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ ‘သကလိကဂ္ဂိ’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; တိဏဉ္စေ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ ‘တိဏဂ္ဂိ’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ဂေါမယဉ္စေ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ ‘ဂေါမယဂ္ဂိ’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ, ဗြာဟ္မဏ, အရိယံ လောကုတ္တရံ ဓမ္မံ ပုရိသဿ သန္ဓနံ ပညပေမိ။ ပေါရာဏံ ခေါ ပနဿ မာတာပေတ္တိကံ ကုလဝံသံ အနုဿရတော ယတ္ထ ယတ္ထေဝ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ တေန တေနေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ခတ္တိယကုလေ စေ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ ‘ခတ္တိယော’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ဗြာဟ္မဏကုလေ စေ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ ‘ဗြာဟ္မဏော’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ဝေဿကုလေ စေ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ ‘ဝေဿော’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; သုဒ္ဒကုလေ စေ အတ္တဘာဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ ‘သုဒ္ဒေါ’တွေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ခတ္တိယကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဗြဟ္မစရိယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဗျာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

‘‘ဗြာဟ္မဏကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

‘‘ဝေဿကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

‘‘သုဒ္ဒကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

၄၄၂. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, ဗြာဟ္မဏောဝ နု ခေါ ပဟောတိ အသ္မိံ ပဒေသေ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေတုံ, နော ခတ္တိယော နော ဝေဿော နော သုဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ။ ခတ္တိယောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပဟောတိ အသ္မိံ ပဒေသေ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေတုံ; ဗြာဟ္မဏောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ ဝေဿောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ သုဒ္ဒေါပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ပဟောန္တိ အသ္မိံ ပဒေသေ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ခတ္တိယကုလာ စေပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

‘‘ဗြာဟ္မဏကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ။ ဝေဿကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ။ သုဒ္ဒကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

၄၄၃. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, ဗြာဟ္မဏောဝ နု ခေါ ပဟောတိ သောတ္တိသိနာနိံ အာဒါယ နဒိံ ဂန္တွာ ရဇောဇလ္လံ ပဝါဟေတုံ, နော ခတ္တိယော နော ဝေဿော နော သုဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ ။ ခတ္တိယောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပဟောတိ သောတ္တိသိနာနိံ အာဒါယ နဒိံ ဂန္တွာ ရဇောဇလ္လံ ပဝါဟေတုံ; ဗြာဟ္မဏောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ ဝေဿောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ ။ သုဒ္ဒေါပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ပဟောန္တိ သောတ္တိသိနာနိံ အာဒါယ နဒိံ ဂန္တွာ ရဇောဇလ္လံ ပဝါဟေတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ခတ္တိယကုလာ စေပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

‘‘ဗြာဟ္မဏကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ။ ဝေဿကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ။ သုဒ္ဒကုလာ စေပိ , ဗြာဟ္မဏ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။

၄၄၄. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓ ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော နာနာဇစ္စာနံ ပုရိသာနံ ပုရိသသတံ သန္နိပါတေယျ – ‘အာယန္တု ဘောန္တော ယေ တတ္ထ ခတ္တိယကုလာ ဗြာဟ္မဏကုလာ ရာဇညကုလာ ဥပ္ပန္နာ သာကဿ ဝါ သာလဿ ဝါ သလဠဿ ဝါ စန္ဒနဿ ဝါ ပဒုမကဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေန္တု, တေဇော ပါတုကရောန္တု; အာယန္တု ပန ဘောန္တော ယေ တတ္ထ စဏ္ဍာလကုလာ နေသာဒကုလာ ဝေနကုလာ ရထကာရကုလာ ပုက္ကုသကုလာ ဥပ္ပန္နာ သာပါနဒေါဏိယာ ဝါ သူကရဒေါဏိယာ ဝါ ရဇကဒေါဏိယာ ဝါ ဧရဏ္ဍကဋ္ဌဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေန္တု, တေဇော ပါတုကရောန္တူ’’’တိ?

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဗြာဟ္မဏ, ယော ဧဝံ နု ခေါ သော ခတ္တိယကုလာ ဗြာဟ္မဏကုလာ ရာဇညကုလာ ဥပ္ပန္နေဟိ သာကဿ ဝါ သာလဿ ဝါ သလဠဿ ဝါ စန္ဒနဿ ဝါ ပဒုမကဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိ အဘိနိဗ္ဗတ္တော တေဇော ပါတုကတော သော ဧဝ နု ခွါဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စ တေန စ သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတုံ; ယော ပန သော စဏ္ဍာလကုလာ နေသာဒကုလာ ဝေနကုလာ ရထကာရကုလာ ပုက္ကုသကုလာ ဥပ္ပန္နေဟိ သာပါနဒေါဏိယာ ဝါ သူကရဒေါဏိယာ ဝါ ရဇကဒေါဏိယာ ဝါ ဧရဏ္ဍကဋ္ဌဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိ အဘိနိဗ္ဗတ္တော တေဇော ပါတုကတော သွာဿ အဂ္ဂိ န စေဝ အစ္စိမာ န စ ဝဏ္ဏဝါ န စ ပဘဿရော န စ တေန သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ။ ယောပိ ဟိ သော, ဘော ဂေါတမ, ခတ္တိယကုလာ ဗြာဟ္မဏကုလာ ရာဇညကုလာ ဥပ္ပန္နေဟိ သာကဿ ဝါ သာလဿ ဝါ သလဠဿ ဝါ စန္ဒနဿ ဝါ ပဒုမကဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိ အဘိနိဗ္ဗတ္တော တေဇော ပါတုကတော သွာဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စ တေန စ သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတုံ; ယောပိ သော စဏ္ဍာလကုလာ နေသာဒကုလာ ဝေနကုလာ ရထကာရကုလာ ပုက္ကုသကုလာ ဥပ္ပန္နေဟိ သာပါနဒေါဏိယာ ဝါ သူကရဒေါဏိယာ ဝါ ရဇကဒေါဏိယာ ဝါ ဧရဏ္ဍကဋ္ဌဿ ဝါ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဂ္ဂိ အဘိနိဗ္ဗတ္တော တေဇော ပါတုကတော သွာဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စ တေန စ သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတုံ။ သဗ္ဗောပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စ သဗ္ဗေနပိ သက္ကာ အဂ္ဂိနာ အဂ္ဂိကရဏီယံ ကာတု’’န္တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ခတ္တိယကုလာ စေပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။ ဗြာဟ္မဏကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ။ ဝေဿကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ။ သုဒ္ဒကုလာ စေပိ, ဗြာဟ္မဏ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သော စ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဗြဟ္မစရိယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဗျာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဧသုကာရီ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

ဧသုကာရီသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဓနဉ္ဇာနိသုတ္တံ

၄၄၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိံ စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ရာဇဂဟေ ဝဿံဝုဋ္ဌော [ဝဿံဝုတ္ထော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ယေန ဒက္ခိဏာဂိရိ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဘိက္ခုံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စာဝုသော, ဘဂဝါ အရောဂေါ စ ဗလဝါ စာ’’တိ? ‘‘အရောဂေါ စာဝုသော, ဘဂဝါ ဗလဝါ စာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုသံဃော အရောဂေါ စ ဗလဝါ စာ’’တိ? ‘‘ဘိက္ခုသံဃောပိ ခေါ, အာဝုသော, အရောဂေါ စ ဗလဝါ စာ’’တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, အာဝုသော, တဏ္ဍုလပါလိဒွါရာယ ဓနဉ္ဇာနိ [ဓါနဉ္ဇာနိ (သီ. ဣ.)] နာမ ဗြာဟ္မဏော အတ္ထိ။ ကစ္စာဝုသော , ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အရောဂေါ စ ဗလဝါ စာ’’တိ? ‘‘ဓနဉ္ဇာနိပိ ခေါ, အာဝုသော, ဗြာဟ္မဏော အရောဂေါ စ ဗလဝါ စာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပနာဝုသော, ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အပ္ပမတ္တော’’တိ? ‘‘ကုတော ပနာဝုသော, ဓနဉ္ဇာနိဿ ဗြာဟ္မဏဿ အပ္ပမာဒေါ? ဓနဉ္ဇာနိ, အာဝုသော, ဗြာဟ္မဏော ရာဇာနံ နိဿာယ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဝိလုမ္ပတိ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ နိဿာယ ရာဇာနံ ဝိလုမ္ပတိ ။ ယာပိဿ ဘရိယာ သဒ္ဓါ သဒ္ဓကုလာ အာနီတာ သာပိ ကာလင်္ကတာ; အညာဿ ဘရိယာ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓကုလာ အာနီတာ’’။ ‘‘ဒုဿုတံ ဝတာဝုသော, အဿုမှ, ဒုဿုတံ ဝတာဝုသော, အဿုမှ; ယေ မယံ ဓနဉ္ဇာနိံ ဗြာဟ္မဏံ ပမတ္တံ အဿုမှ။ အပ္ပေဝ စ နာမ မယံ ကဒါစိ ကရဟစိ ဓနဉ္ဇာနိနာ ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သမာဂစ္ဆေယျာမ, အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ?

၄၄၆. အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ရာဇဂဟံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော ဗဟိနဂရေ ဂါဝေါ ဂေါဋ္ဌေ ဒုဟာပေတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣတော, ဘော သာရိပုတ္တ, ပယော, ဣယတံ တာဝ ဘတ္တဿ ကာလော ဘဝိဿတီ’’တိ။ ‘‘အလံ, ဗြာဟ္မဏ။ ကတံ မေ အဇ္ဇ ဘတ္တကိစ္စံ။ အမုကသ္မိံ မေ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရော ဘဝိဿတိ။ တတ္ထ အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပါတရာသော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိံ ဗြာဟ္မဏံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စာသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, အပ္ပမတ္တော’’တိ? ‘‘ကုတော, ဘော သာရိပုတ္တ, အမှာကံ အပ္ပမာဒေါ ယေသံ နော မာတာပိတရော ပေါသေတဗ္ဗာ, ပုတ္တဒါရော ပေါသေတဗ္ဗော, ဒါသကမ္မကရာ ပေါသေတဗ္ဗာ, မိတ္တာမစ္စာနံ မိတ္တာမစ္စကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဉာတိသာလောဟိတကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, အတိထီနံ အတိထိကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, ပုဗ္ဗပေတာနံ ပုဗ္ဗပေတကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, ဒေဝတာနံ ဒေဝတာကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, ရညော ရာဇကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, အယမ္ပိ ကာယော ဣဏေတဗ္ဗော ဗြူဟေတဗ္ဗော’’တိ?

၄၄၇. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော မာတာပိတူနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ မာတာပိတူနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ , မာတာပိတရော ဝါ ပနဿ လဘေယျုံ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ပုတ္တဒါရဿ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ ပုတ္တဒါရဿ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, ပုတ္တဒါရော ဝါ ပနဿ လဘေယျ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, ဒါသကမ္မကရပေါရိသာ ဝါ ပနဿ လဘေယျုံ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, မိတ္တာမစ္စာ ဝါ ပနဿ လဘေယျုံ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, ဉာတိသာလောဟိတာ ဝါ ပနဿ လဘေယျုံ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော အတိထီနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ အတိထီနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, အတိထီ ဝါ ပနဿ လဘေယျုံ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, ပုဗ္ဗပေတာ ဝါ ပနဿ လဘေယျုံ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ဒေဝတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ ဒေဝတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, ဒေဝတာ ဝါ ပနဿ လဘေယျုံ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ရညော ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ ရညော ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, ရာဇာ ဝါ ပနဿ လဘေယျ ‘ဧသော ခေါ အမှာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ကာယဿ ဣဏနာဟေတု ဗြူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပါလာ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ လဘေယျ နု ခေါ သော ‘အဟံ ခေါ ကာယဿ ဣဏနာဟေတု ဗြူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပါလာ’တိ, ပရေ ဝါ ပနဿ လဘေယျုံ ‘ဧသော ခေါ ကာယဿ ဣဏနာဟေတု ဗြူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပါလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခေါ နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပါလာ ပက္ခိပေယျုံ’’။

၄၄၈. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ မာတာပိတူနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ မာတာပိတူနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, မာတာပိတူနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, မာတာပိတူနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ မာတာပိတရော စေဝ ပေါသေတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ ပုတ္တဒါရဿ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ ပုတ္တဒါရဿ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ပုတ္တဒါရဿ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, ပုတ္တဒါရဿ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ ယေဟိ သက္ကာ ပုတ္တဒါရဉ္စေဝ ပေါသေတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ဒါသကမ္မကရပေါရိသေ စေဝ ပေါသေတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ , ဘော သာရိပုတ္တ, မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ မိတ္တာမစ္စာနဉ္စေဝ မိတ္တာမစ္စကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ဉာတိသာလောဟိတာနဉ္စေဝ ဉာတိသာလောဟိတကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ အတိထီနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ အတိထီနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, အတိထီနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, အတိထီနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ အတိထီနဉ္စေဝ အတိထိကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ , ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ပုဗ္ဗပေတာနဉ္စေဝ ပုဗ္ဗပေတကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ ဒေဝတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ ဒေဝတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော ။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ဒေဝတာနဉ္စေဝ ဒေဝတာကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ ရညော ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ ရညော ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ရညော ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, ရညော ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ရညော စေဝ ရာဇကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝါ ကာယဿ ဣဏနာဟေတု ဗြူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, ယော ဝါ ကာယဿ ဣဏနာဟေတု ဗြူဟနာဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ; ကတမံ သေယျော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ကာယဿ ဣဏနာဟေတု ဗြူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဿ, န တံ သေယျော; ယော စ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, ကာယဿ ဣဏနာဟေတု ဗြူဟနာဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အဿ, တဒေဝေတ္ထ သေယျော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယျော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ , ယေဟိ သက္ကာ ကာယဉ္စေဝ ဣဏေတုံ ဗြူဟေတုံ, န စ ပါပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတု’’န္တိ။

၄၄၉. အထ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အပရေန သမယေန အာဗာဓိကော အဟောသိ ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ အထ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ , ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ – ‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ ယေန စာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ – ‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဓနဉ္ဇာနိဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ပုရိသော ဓနဉ္ဇာနိဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ပုရိသော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’’တိ။ ယေန စာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ပုရိသော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဓနဉ္ဇာနိဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏှီဘာဝေန။

၄၅၀. အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဓနဉ္ဇာနိဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဓနဉ္ဇာနိံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ တေ, ဓနဉ္ဇာနိ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ, နော အဘိက္ကမန္တိ? ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ , နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော။ သေယျထာပိ, ဘော သာရိပုတ္တ , ဗလဝါ ပုရိသော တိဏှေန သိခရေန မုဒ္ဓနိ [မုဒ္ဓါနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အဘိမတ္ထေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ , ဘော သာရိပုတ္တ, အဓိမတ္တာ ဝါတာ မုဒ္ဓနိ စ ဦဟနန္တိ။ န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော။ သေယျထာပိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဗလဝါ ပုရိသော ဒဠ္ဟေန ဝရတ္တက္ခဏ္ဍေန [ဝရတ္တဗန္ဓနေန (သီ. ဣ.)] သီသေ သီသဝေဌံ ဒဒေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, အဓိမတ္တာ သီသေ သီသဝေဒနာ။ န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော။ သေယျထာပိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒက္ခော ဂေါဃာတကော ဝါ ဂေါဃာတကန္တေဝါသီ ဝါ တိဏှေန ဂေါဝိကန္တနေန ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, အဓိမတ္တာ ဝါတာ ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တန္တိ။ န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော။ သေယျထာပိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒွေ ဗလဝန္တော ပုရိသာ ဒုဗ္ဗလတရံ ပုရိသံ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ အင်္ဂါရကာသုယာ သန္တာပေယျုံ သမ္ပရိတာပေယျုံ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘော သာရိပုတ္တ, အဓိမတ္တော ကာယသ္မိံ ဍာဟော။ န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ , နော ပဋိက္ကမော’’တိ။

၄၅၁. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော – နိရယော ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိ ဝါ’’တိ? ‘‘နိရယာ, ဘော သာရိပုတ္တ, တိရစ္ဆာနယောနိ သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော – တိရစ္ဆာနယောနိ ဝါ ပေတ္တိဝိသယော ဝါ’’တိ? ‘‘တိရစ္ဆာနယောနိယာ, ဘော သာရိပုတ္တ, ပေတ္တိဝိသယော သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော – ပေတ္တိဝိသယော ဝါ မနုဿာ ဝါ’’တိ? ‘‘ပေတ္တိဝိသယာ, ဘော သာရိပုတ္တ, မနုဿာ သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ , ကတမံ သေယျော – မနုဿာ ဝါ စာတုမဟာရာဇိကာ [စာတုမ္မဟာရာဇိကာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘မနုဿေဟိ , ဘော သာရိပုတ္တ, စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော – စာတုမဟာရာဇိကာ ဝါ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ဝါ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘စာတုမဟာရာဇိကေဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ တာဝတိံသာ ဒေဝါ သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော – တာဝတိံသာ ဝါ ဒေဝါ ယာမာ ဝါ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘တာဝတိံသေဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ ယာမာ ဒေဝါ သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော – ယာမာ ဝါ ဒေဝါ တုသိတာ ဝါ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘ယာမေဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ တုသိတာ ဒေဝါ သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော – တုသိတာ ဝါ ဒေဝါ နိမ္မာနရတီ ဝါ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘တုသိတေဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ နိမ္မာနရတီ ဒေဝါ သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော – နိမ္မာနရတီ ဝါ ဒေဝါ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဝါ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘နိမ္မာနရတီဟိ , ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝါ သေယျော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယျော ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဝါ ဒေဝါ ဗြဟ္မလောကော ဝါ’’တိ? ‘‘‘ဗြဟ္မလောကော’တိ [ဘဝံ သာရိပုတ္တော အာဟာတိ, ကတမံ သာရိပုတ္တော အာဟ ဗြဟ္မလောကောတိ။ (က.)] – ဘဝံ သာရိပုတ္တော အာဟ; ‘ဗြဟ္မလောကော’တိ – ဘဝံ သာရိပုတ္တော အာဟာ’’တိ [ဘဝံ သာရိပုတ္တော အာဟာတိ, ကတမံ သာရိပုတ္တော အာဟ ဗြဟ္မလောကောတိ။ (က.)]။

အထ ခေါ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ခေါ ဗြာဟ္မဏာ ဗြဟ္မလောကာဓိမုတ္တာ။ ယံနူနာဟံ ဓနဉ္ဇာနိဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေယျ’’န္တိ။ ‘‘ဗြဟ္မာနံ တေ, ဓနဉ္ဇာနိ, သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေဿာမိ; တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသိ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမော စ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ? ဣဓ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ အယံ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ’’။

၄၅၂. ‘‘ပုန စပရံ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ အယံ ခေါ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ’’တိ။ တေန ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ – ‘ဓနဉ္ဇာနိ , ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော။ သော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဓနဉ္ဇာနိံ ဗြာဟ္မဏံ သတိ ဥတ္တရိကရဏီယေ ဟီနေ ဗြဟ္မလောကေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ သာရိပုတ္တေ ကာလမကာသိ, ဗြဟ္မလောကဉ္စ ဥပပဇ္ဇိ။

၄၅၃. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဓနဉ္ဇာနိံ ဗြာဟ္မဏံ သတိ ဥတ္တရိကရဏီယေ ဟီနေ ဗြဟ္မလောကေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကန္တော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော, သော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ သာရိပုတ္တ ဓနဉ္ဇာနိံ ဗြာဟ္မဏံ သတိ ဥတ္တရိကရဏီယေ ဟီနေ ဗြဟ္မလောကေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကန္တော’’တိ? ‘‘မယှံ ခေါ, ဘန္တေ, ဧဝံ အဟောသိ – ‘ဣမေ ခေါ ဗြာဟ္မဏာ ဗြဟ္မလောကာဓိမုတ္တာ, ယံနူနာဟံ ဓနဉ္ဇာနိဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေယျ’န္တိ။ ‘‘ကာလင်္ကတောစ [ကာလင်္ကတောဝ (သျာ. ကံ. က.)], သာရိပုတ္တ, ဓနဉ္ဇာနိ ဗြာဟ္မဏော, ဗြဟ္မလောကဉ္စ ဥပပန္နော’’တိ။

ဓနဉ္ဇာနိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈. ဝါသေဋ္ဌသုတ္တံ

၄၅၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ [ဣစ္ဆာနင်္ကလေ (သီ. ဣ.)] ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ပဋိဝသန္တိ, သေယျထိဒံ – စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော, တာရုက္ခော ဗြာဟ္မဏော, ပေါက္ခရသာတိ ဗြာဟ္မဏော, ဇာဏုဿောဏိ [ဇာဏုဿောဏီ (ဣ.), ဇာဏုသောဏီ (က.)] ဗြာဟ္မဏော, တောဒေယျော ဗြာဟ္မဏော, အညေ စ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ။ အထ ခေါ ဝါသေဋ္ဌဘာရဒွါဇာနံ မာဏဝါနံ ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမန္တာနံ အနုဝိစရန္တာနံ [အနုစင်္ကမမာနာနံ အနုဝိစရမာနာနံ (သီ. ဣ.)] အယမန္တရာကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘ကထံ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ? ဘာရဒွါဇော မာဏဝေါ ဧဝမာဟ – ‘‘ယတော ခေါ, ဘော, ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန – ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ။ ဝါသေဋ္ဌော မာဏဝေါ ဧဝမာဟ – ‘‘ယတော ခေါ, ဘော, သီလဝါ စ ဟောတိ ဝတ္တသမ္ပန္နော [ဝတသမ္ပန္နော (ဣ.)] စ – ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, ဗြာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ။ နေဝ ခေါ အသက္ခိ ဘာရဒွါဇော မာဏဝေါ ဝါသေဋ္ဌံ မာဏဝံ သညာပေတုံ, န ပန အသက္ခိ ဝါသေဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘာရဒွါဇံ မာဏဝံ သညာပေတုံ။ အထ ခေါ ဝါသေဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘာရဒွါဇံ မာဏဝံ အာမန္တေသိ – ‘‘အယံ ခေါ, ဘော ဘာရဒွါဇ, သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ အာယာမ, ဘော ဘာရဒွါဇ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမိဿာမ; ဥပသင်္ကမိတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိဿာမ။ ယထာ နော သမဏော ဂေါတမော ဗျာကရိဿတိ တထာ နံ ဓါရေဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ဘာရဒွါဇော မာဏဝေါ ဝါသေဋ္ဌဿ မာဏဝဿ ပစ္စဿောသိ။

၄၅၅. အထ ခေါ ဝါသေဋ္ဌဘာရဒွါဇာ မာဏဝါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝါသေဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘အနုညာတပဋိညာတာ၊ တေဝိဇ္ဇာ မယမသ္မုဘော။

အဟံ ပေါက္ခရသာတိဿ၊ တာရုက္ခဿာယံ မာဏဝေါ။

‘‘တေဝိဇ္ဇာနံ ယဒက္ခာတံ၊ တတြ ကေဝလိနောသ္မသေ။

ပဒကသ္မာ ဝေယျာကရဏာ [နော ဗျာကရဏာ (သျာ. ကံ. က.)]၊ ဇပ္ပေ အာစရိယသာဒိသာ။

တေသံ နော ဇာတိဝါဒသ္မိံ၊ ဝိဝါဒေါ အတ္ထိ ဂေါတမ။

‘‘ဇာတိယာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဘာရဒွါဇော ဣတိ ဘာသတိ။

အဟဉ္စ ကမ္မုနာ [ကမ္မနာ (သီ. ဣ.)] ဗြူမိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ စက္ခုမ။

‘‘တေ န သက္ကောမ ဉာပေတုံ [သညတ္တုံ (ဣ.)၊ သညာပေတုံ (က.)]၊ အညမညံ မယံ ဥဘော။

ဘဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဣတိ ဝိဿုတံ။

‘‘စန္ဒံ ယထာ ခယာတီတံ၊ ပေစ္စ ပဉ္ဇလိကာ ဇနာ။

ဝန္ဒမာနာ နမဿန္တိ၊ လောကသ္မိံ ဂေါတမံ။

‘‘စက္ခုံ လောကေ သမုပ္ပန္နံ၊ မယံ ပုစ္ဆာမ ဂေါတမံ။

ဇာတိယာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဥဒါဟု ဘဝတိ ကမ္မုနာ [ကမ္မနာ (သီ. ဣ.)]။

အဇာနတံ နော ပဗြူဟိ၊ ယထာ ဇာနေမု ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ။

၄၅၆.

‘‘တေသံ ဝေါ အဟံ ဗျက္ခိဿံ၊ (ဝါသေဋ္ဌာတိ ဘဂဝါ)

အနုပုဗ္ဗံ ယထာတထံ။

ဇာတိဝိဘင်္ဂံ ပါဏာနံ၊ အညမညာဟိ ဇာတိယော။

‘‘တိဏရုက္ခေပိ ဇာနာထ၊ န စာပိ ပဋိဇာနရေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

‘‘တတော ကီဋေ ပဋင်္ဂေ စ၊ ယာဝ ကုန္ထကိပိလ္လိကေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

‘‘စတုပ္ပဒေပိ ဇာနာထ၊ ခုဒ္ဒကေ စ မဟလ္လကေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

‘‘ပါဒုဒရေပိ ဇာနာထ၊ ဥရဂေ ဒီဃပိဋ္ဌိကေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

‘‘တတော မစ္ဆေပိ ဇာနာထ၊ ဥဒကေ ဝါရိဂေါစရေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

‘‘တတော ပက္ခီပိ ဇာနာထ၊ ပတ္တယာနေ ဝိဟင်္ဂမေ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။

‘‘ယထာ ဧတာသု ဇာတီသု၊ လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ ပုထု။

ဧဝံ နတ္ထိ မနုဿေသု၊ လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ ပုထု။

‘‘န ကေသေဟိ န သီသေဟိ၊ န ကဏ္ဏေဟိ န အက္ခီဟိ။

န မုခေန န နာသာယ၊ န ဩဋ္ဌေဟိ ဘမူဟိ ဝါ။

‘‘န ဂီဝါယ န အံသေဟိ၊ န ဥဒရေန န ပိဋ္ဌိယာ။

န သောဏိယာ န ဥရသာ၊ န သမ္ဗာဓေ န မေထုနေ [န သမ္ဗာဓါ န မေထုနာ (က.)]။

‘‘န ဟတ္ထေဟိ န ပါဒေဟိ၊ နင်္ဂုလီဟိ နခေဟိ ဝါ။

န ဇင္ဃာဟိ န ဦရူဟိ၊ န ဝဏ္ဏေန သရေန ဝါ။

လိင်္ဂံ ဇာတိမယံ နေဝ၊ ယထာ အညာသု ဇာတိသု။

၄၅၇.

‘‘ပစ္စတ္တဉ္စ သရီရေသု [ပစ္စတ္တံ သသရီရေသု (သီ. ဣ.)]၊ မနုဿေသွေတံ န ဝိဇ္ဇတိ။

ဝေါကာရဉ္စ မနုဿေသု၊ သမညာယ ပဝုစ္စတိ။

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဂေါရက္ခံ ဥပဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ကဿကော သော န ဗြာဟ္မဏော။

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ပုထုသိပ္ပေန ဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ သိပ္ပိကော သော န ဗြာဟ္မဏော။

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဝေါဟာရံ ဥပဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ဝါဏိဇော သော န ဗြာဟ္မဏော။

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ပရပေဿေန ဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ပေဿကော [ပေဿိကော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သော န ဗြာဟ္မဏော။

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ အဒိန္နံ ဥပဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ စောရော ဧသော န ဗြာဟ္မဏော။

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဣဿတ္ထံ ဥပဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ယောဓါဇီဝေါ န ဗြာဟ္မဏော။

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ပေါရောဟိစ္စေန ဇီဝတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ယာဇကော သော န ဗြာဟ္မဏော။

‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုဿေသု၊ ဂါမံ ရဋ္ဌဉ္စ ဘုဉ္ဇတိ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ရာဇာ ဧသော န ဗြာဟ္မဏော။

‘‘န စာဟံ ဗြာဟ္မဏံ ဗြူမိ၊ ယောနိဇံ မတ္တိသမ္ဘဝံ။

ဘောဝါဒိ [ဘောဝါဒီ (သျာ. ကံ.)] နာမ သော ဟောတိ၊ သစေ ဟောတိ သကိဉ္စနော။

အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၄၅၈.

‘‘သဗ္ဗသံယောဇနံ ဆေတွာ၊ ယော ဝေ န ပရိတဿတိ။

သင်္ဂါတိဂံ ဝိသံယုတ္တံ [ဝိသညုတ္တံ (က.)]၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ဆေတွာ နဒ္ဓိံ [နဒ္ဓိံ (သီ. ဣ.)] ဝရတ္တဉ္စ၊ သန္ဒာနံ သဟနုက္ကမံ။

ဥက္ခိတ္တပလိဃံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘အက္ကောသံ ဝဓဗန္ဓဉ္စ၊ အဒုဋ္ဌော ယော တိတိက္ခတိ။

ခန္တီဗလံ ဗလာနီကံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘အက္ကောဓနံ ဝတဝန္တံ၊ သီလဝန္တံ အနုဿဒံ။

ဒန္တံ အန္တိမသာရီရံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ဝါရိပေါက္ခရပတ္တေဝ၊ အာရဂ္ဂေရိဝ သာသပေါ။

ယော န လိမ္ပတိ ကာမေသု၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယော ဒုက္ခဿ ပဇာနာတိ၊ ဣဓေဝ ခယမတ္တနော။

ပန္နဘာရံ ဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ဂမ္ဘီရပညံ မေဓါဝိံ၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဿ ကောဝိဒံ။

ဥတ္တမတ္ထမနုပ္ပတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘အသံသဋ္ဌံ ဂဟဋ္ဌေဟိ၊ အနာဂါရေဟိ စူဘယံ။

အနောကသာရိမပ္ပိစ္ဆံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘နိဓါယ ဒဏ္ဍံ ဘူတေသု၊ တသေသု ထာဝရေသု စ။

ယော န ဟန္တိ န ဃာတေတိ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘အဝိရုဒ္ဓံ ဝိရုဒ္ဓေသု၊ အတ္တဒဏ္ဍေသု နိဗ္ဗုတံ။

သာဒါနေသု အနာဒါနံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယဿ ရာဂေါ စ ဒေါသော စ၊ မာနော မက္ခော စ ဩဟိတော။

သာသပေါရိဝ အာရဂ္ဂါ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၄၅၉.

‘‘အကက္ကသံ ဝိညာပနိံ၊ ဂိရံ သစ္စံ ဥဒီရယေ။

ယာယ နာဘိသဇ္ဇေ ကိဉ္စိ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယော စ ဒီဃံ ဝ ရဿံ ဝါ၊ အဏုံ ထူလံ သုဘာသုဘံ။

လောကေ အဒိန္နံ နာဒေတိ [နာဒိယတိ (သီ. ဣ.)]၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘အာသာ ယဿ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။

နိရာသာသံ [နိရာသယံ (သီ. ဣ.)] ဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယဿာလယာ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ အညာယ အကထံကထိံ။

အမတောဂဓံ အနုပ္ပတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယောဓပုညဉ္စ ပါပဉ္စ၊ ဥဘော သင်္ဂံ ဥပစ္စဂါ။

အသောကံ ဝိရဇံ သုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘စန္ဒံ ဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ၊ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ။

နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယော ဣမံ ပလိပထံ ဒုဂ္ဂံ၊ သံသာရံ မောဟမစ္စဂါ။

တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ဈာယီ၊ အနေဇော အကထံကထီ။

အနုပါဒါယ နိဗ္ဗုတော၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယောဓကာမေ ပဟန္တွာန [ပဟတွာန (သီ.)]၊ အနာဂါရော ပရိဗ္ဗဇေ။

ကာမဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယောဓတဏှံ ပဟန္တွာန၊ အနာဂါရော ပရိဗ္ဗဇေ။

တဏှာဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ဟိတွာ မာနုသကံ ယောဂံ၊ ဒိဗ္ဗံ ယောဂံ ဥပစ္စဂါ။

သဗ္ဗယောဂဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ဟိတွာ ရတိဉ္စ အရတိံ၊ သီတီဘူတံ နိရူပဓိံ။

သဗ္ဗလောကာဘိဘုံ ဝီရံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘စုတိံ ယော ဝေဒိ သတ္တာနံ၊ ဥပပတ္တိဉ္စ သဗ္ဗသော။

အသတ္တံ သုဂတံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယဿ ဂတိံ န ဇာနန္တိ၊ ဒေဝါ ဂန္ဓဗ္ဗမာနုသာ။

ခီဏာသဝံ အရဟန္တံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယဿ ပုရေ စ ပစ္ဆာ စ၊ မဇ္ဈေ စ နတ္ထိ ကိဉ္စနံ။

အကိဉ္စနံ အနာဒါနံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ၊ မဟေသိံ ဝိဇိတာဝိနံ။

အနေဇံ နှာတကံ [နဟာတကံ (သီ. ဣ.)] ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယော ဝေဒိ၊ သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

၄၆၀.

‘‘သမညာ ဟေသာ လောကသ္မိံ၊ နာမဂေါတ္တံ ပကပ္ပိတံ။

သမ္မုစ္စာ သမုဒါဂတံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ပကပ္ပိတံ။

‘‘ဒီဃရတ္တာနုသယိတံ၊ ဒိဋ္ဌိဂတမဇာနတံ။

အဇာနန္တာ နော [အဇာနန္တာ နောတိ အဇာနန္တာ ဧဝ (ဋီကာ)] ပဗ္ရုန္တိ [ပဗ္ရုဝန္တိ (သီ. ဣ.)]၊ ဇာတိယာ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

‘‘န ဇစ္စာ ဗြာဟ္မဏော [ဝသလော (သျာ. ကံ. က.)] ဟောတိ၊ န ဇစ္စာ ဟောတိ အဗြာဟ္မဏော [ဗြာဟ္မဏော (သျာ. ကံ. က.)]။

ကမ္မုနာ ဗြာဟ္မဏော [ဝသလော (သျာ. ကံ. က.)] ဟောတိ၊ ကမ္မုနာ ဟောတိ အဗြာဟ္မဏော [ဗြာဟ္မဏော (သျာ. ကံ. က.)]။

‘‘ကဿကော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ သိပ္ပိကော ဟောတိ ကမ္မုနာ။

ဝါဏိဇော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ပေဿကော ဟောတိ ကမ္မုနာ။

‘‘စောရောပိ ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ယောဓါဇီဝေါပိ ကမ္မုနာ။

ယာဇကော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ရာဇာပိ ဟောတိ ကမ္မုနာ။

‘‘ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ၊ ကမ္မံ ပဿန္တိ ပဏ္ဍိတာ။

ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒဒဿာ၊ ကမ္မဝိပါကကောဝိဒါ။

‘‘ကမ္မုနာ ဝတ္တတိ လောကော၊ ကမ္မုနာ ဝတ္တတိ ပဇာ။

ကမ္မနိဗန္ဓနာ သတ္တာ၊ ရထဿာဏီဝ ယာယတော။

‘‘တပေန ဗြဟ္မစရိယေန၊ သံယမေန ဒမေန စ။

ဧတေန ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဧတံ ဗြာဟ္မဏမုတ္တမံ။

‘‘တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သမ္ပန္နော၊ သန္တော ခီဏပုနဗ္ဘဝေါ။

ဧဝံ ဝါသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ဗြဟ္မာ သက္ကော ဝိဇာနတ’’န္တိ။

၄၆၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဝါသေဋ္ဌဘာရဒွါဇာ မာဏဝါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတေ’’တိ။

ဝါသေဋ္ဌသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉. သုဘသုတ္တံ

၄၆၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ အညတရဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနေ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ယဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနေ ပဋိဝသတိ တံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဂဟပတိ – ‘အဝိဝိတ္တာ သာဝတ္ထီ အရဟန္တေဟီ’တိ။ ကံ နု ခွဇ္ဇ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပယိရုပါသေယျာမာ’’တိ? ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသဿူ’’တိ။ အထ ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော တဿ ဂဟပတိဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝမာဟံသု – ‘ဂဟဋ္ဌော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ, န ပဗ္ဗဇိတော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’န္တိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ’’တိ?

၄၆၃. ‘‘ဝိဘဇ္ဇဝါဒေါ ခေါ အဟမေတ္ထ, မာဏဝ; နာဟမေတ္ထ ဧကံသဝါဒေါ။ ဂိဟိဿ ဝါဟံ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိံ န ဝဏ္ဏေမိ။ ဂိဟီ ဝါ ဟိ , မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတော ဝါ မိစ္ဆာပဋိပန္နော မိစ္ဆာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု န အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။ ဂိဟိဿ ဝါဟံ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဝဏ္ဏေမိ။ ဂိဟီ ဝါ ဟိ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သမ္မာပဋိပန္နော သမ္မာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။

‘‘ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝမာဟံသု – ‘မဟဋ္ဌမိဒံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဃရာဝါသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; အပ္ပဋ္ဌမိဒံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတီ’တိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ’’တိ။

‘‘ဧတ္ထာပိ ခေါ အဟံ, မာဏဝ, ဝိဘဇ္ဇဝါဒေါ; နာဟမေတ္ထ ဧကံသဝါဒေါ။ အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။ ကတမဉ္စ, မာဏဝ , ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ? ကသိ ခေါ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ။ ကတမဉ္စ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ? ကသိယေဝ ခေါ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။ ကတမဉ္စ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ? ဝဏိဇ္ဇာ ခေါ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ။ ကတမဉ္စ မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ? ဝဏိဇ္ဇာယေဝ ခေါ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။

၄၆၄. ‘‘သေယျထာပိ, မာဏဝ, ကသိ ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ဃရာဝါသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ကသိယေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ဃရာဝါသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဝဏိဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ။ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဝဏိဇ္ဇာယေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ , မာဏဝ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ဗြာဟ္မဏာ , ဘော ဂေါတမ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယာ’’တိ။ ‘‘ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ – သစေ တေ အဂရု – သာဓု တေ ပဉ္စ ဓမ္မေ ဣမသ္မိံ ပရိသတိ ဘာသဿူ’’တိ။ ‘‘န ခေါ မေ, ဘော ဂေါတမ, ဂရု ယတ္ထဿု ဘဝန္တော ဝါ နိသိန္နော ဘဝန္တရူပေါ ဝါ’’တိ [နိသိန္နာ ဘဝန္တရူပါ ဝါတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ ‘‘တေန ဟိ, မာဏဝ, ဘာသဿူ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဌမံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ။ တပံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဒုတိယံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ။ ဗြဟ္မစရိယံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ တတိယံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ။ အဇ္ဈေနံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ စတုတ္ထံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ။ စာဂံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စမံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ။ ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယာတိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ’’တိ?

၄၆၅. ‘‘ကိံ ပန, မာဏဝ, အတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကဗြာဟ္မဏောပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမီ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ကိံ ပန, မာဏဝ, အတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကာစရိယောပိ ဧကာစရိယပါစရိယောပိ ယာဝ သတ္တမာ အာစရိယမဟယုဂါပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမီ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ကိံ ပန, မာဏဝ, ယေပိ တေ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု, တေပိ ဧဝမာဟံသု – ‘မယံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘ဣတိ ကိရ, မာဏဝ, နတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကဗြာဟ္မဏောပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမီ’တိ; နတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကာစရိယောပိ ဧကာစရိယပါစရိယောပိ ယာဝ သတ္တမာ အာစရိယမဟယုဂါပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမီ’တိ; ယေပိ တေ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု။ တေပိ န ဧဝမာဟံသု – ‘မယံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမာ’တိ။

‘‘သေယျထာပိ, မာဏဝ, အန္ဓဝေဏိ ပရမ္ပရာသံသတ္တာ ပုရိမောပိ န ပဿတိ မဇ္ဈိမောပိ န ပဿတိ ပစ္ဆိမောပိ န ပဿတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, အန္ဓဝေဏူပမံ မညေ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘာသိတံ သမ္ပဇ္ဇတိ – ပုရိမောပိ န ပဿတိ မဇ္ဈိမောပိ န ပဿတိ ပစ္ဆိမောပိ န ပဿတီ’’တိ။

၄၆၆. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝတာ အန္ဓဝေဏူပမေန ဝုစ္စမာနော ကုပိတော အနတ္တမနော ဘဂဝန္တံယေဝ ခုံသေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဝမ္ဘေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဝဒမာနော – ‘သမဏော ဂေါတမော ပါပိတော ဘဝိဿတီ’တိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗြာဟ္မဏော, ဘော ဂေါတမ, ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော ဧဝမာဟ – ‘ဧဝမေဝ ပနိဓေကစ္စေ [ပနိမေကေ (သဗ္ဗတ္ထ)] သမဏဗြာဟ္မဏာ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ပဋိဇာနန္တိ။ တေသမိဒံ ဘာသိတံ ဟဿကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, နာမကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, ရိတ္တကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, တုစ္ဆကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ။ ကထံဟိ နာမ မနုဿဘူတော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’’တိ?

‘‘ကိံ ပန, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော သဗ္ဗေသံယေဝ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတီ’’တိ? ‘‘သကာယပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပုဏ္ဏိကာယ ဒါသိယာ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ န ပဇာနာတိ, ကုတော ပန သဗ္ဗေသံယေဝ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနိဿတီ’’တိ?

‘‘သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဇစ္စန္ဓော ပုရိသော န ပဿေယျ ကဏှသုက္ကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ နီလကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ ဣတကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ လောဟိတကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ သမဝိသမံ, န ပဿေယျ တာရကရူပါနိ, န ပဿေယျ စန္ဒိမသူရိယေ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘နတ္ထိ ကဏှသုက္ကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ ကဏှသုက္ကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ နီလကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ နီလကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ ဣတကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ ဣတကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ လောဟိတကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ လောဟိတကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ သမဝိသမံ, နတ္ထိ သမဝိသမဿ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ တာရကရူပါနိ, နတ္ထိ တာရကရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာ, နတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဒဿာဝီ။ အဟမေတံ န ဇာနာမိ, အဟမေတံ န ပဿာမိ; တသ္မာ တံ နတ္ထီ’တိ။ သမ္မာ နု ခေါ သော, မာဏဝ, ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ။ အတ္ထိ ကဏှသုက္ကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ ကဏှသုက္ကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ နီလကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ နီလကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ ဣတကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ ဣတကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ လောဟိတကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ လောဟိတကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ သမဝိသမံ, အတ္ထိ သမဝိသမဿ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ တာရကရူပါနိ, အတ္ထိ တာရကရူပါနံ ဒဿာဝီ ; အတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာ, အတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဒဿာဝီ။ ‘အဟမေတံ န ဇာနာမိ, အဟမေတံ န ပဿာမိ; တသ္မာ တံ နတ္ထီ’တိ; န ဟိ သော, ဘော ဂေါတမ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော အန္ဓော အစက္ခုကော။ သော ဝတ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’’။

၄၆၇. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယေ တေ ကောသလကာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ, သေယျထိဒံ – စင္ကီ ဗြာဟ္မဏော တာရုက္ခော ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဗြာဟ္မဏော ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ပိတာ စ [ဝါ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] တေ တောဒေယျော, ကတမာ နေသံ သေယျော [သေယျာ (သျာ. ကံ.)], ယံ ဝါ တေ သမ္မုစ္စာ [သမ္မုသာ (သီ. ဣ.)] ဝါစံ ဘာသေယျုံ ယံ ဝါ အသမ္မုစ္စာ’’တိ? ‘‘သမ္မုစ္စာ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘ကတမာ နေသံ သေယျော, ယံ ဝါ တေ မန္တာ ဝါစံ ဘာသေယျုံ ယံ ဝါ အမန္တာ’’တိ? ‘‘မန္တာ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘ကတမာ နေသံ သေယျော, ယံ ဝါ တေ ပဋိသင်္ခါယ ဝါစံ ဘာသေယျုံ ယံ ဝါ အပ္ပဋိသင်္ခါယာ’’တိ? ‘‘ပဋိသင်္ခါယ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘ကတမာ နေသံ သေယျော, ယံ ဝါ တေ အတ္ထသံဟိတံ ဝါစံ ဘာသေယျုံ ယံ ဝါ အနတ္ထသံဟိတ’’န္တိ? ‘‘အတ္ထသံဟိတံ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယဒိ ဧဝံ သန္တေ, ဗြာဟ္မဏေန ပေါက္ခရသာတိနာ ဩပမညေန သုဘဂဝနိကေန သမ္မုစ္စာ ဝါစာ ဘာသိတာ အသမ္မုစ္စာ’’တိ [အသမ္မုသာ ဝါတိ (ဣ.) ဧဝမိတရပဉ္ဟတ္တယေပိ ဝါသဒ္ဒေန သဟ ဒိဿတိ]? ‘‘အသမ္မုစ္စာ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘မန္တာ ဝါစာ ဘာသိတာ အမန္တာ ဝါ’’တိ? ‘‘အမန္တာ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘ပဋိသင်္ခါယ ဝါစာ ဘာသိတာ အပ္ပဋိသင်္ခါယာ’’တိ? ‘‘အပ္ပဋိသင်္ခါယ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘အတ္ထသံဟိတာ ဝါစာ ဘာသိတာ အနတ္ထသံဟိတာ’’တိ? ‘‘အနတ္ထသံဟိတာ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, မာဏဝ, နီဝရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ, ဗျာပါဒနီဝရဏံ, ထီနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ – ဣမေ ခေါ, မာဏဝ, ပဉ္စ နီဝရဏာ။ ဣမေဟိ ခေါ မာဏဝ, ပဉ္စဟိ နီဝရဏေဟိ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော အာဝုတော နိဝုတော ဩဖုဋော [ဩဝုတော (သီ.), ဩဖုတော (သျာ. ကံ. ဣ.)] ပရိယောနဒ္ဓေါ။ သော ဝတ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

၄၆၈. ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, မာဏဝ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝှာ ဝိညေယျာ ရသာ။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခေါ, မာဏဝ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ဣမေဟိ ခေါ, မာဏဝ, ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈောပန္နော အနာဒီနဝဒဿာဝီ အနိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ သော ဝတ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယံ ဝါ တိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိံ ဇာလေယျ ယံ ဝါ နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေယျ, ကတမော နု ခွါဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စာ’’တိ? ‘‘သစေ တံ, ဘော ဂေါတမ, ဌာနံ နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေတုံ, သွာဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စာ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, မာဏဝ, အနဝကာသော ယံ နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေယျ အညတြ ဣဒ္ဓိမတာ။ သေယျထာပိ, မာဏဝ, တိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ တထူပမာဟံ, မာဏဝ, ဣမံ ဣတိံ ဝဒါမိ ယာယံ ဣတိ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ။ သေယျထာပိ, မာဏဝ, နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနော [နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ ပဋိစ္စ (သီ. ဣ. က.)] အဂ္ဂိ ဇလတိ တထူပမာဟံ, မာဏဝ , ဣမံ ဣတိံ ဝဒါမိ ယာယံ ဣတိ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ။

‘‘ကတမာ စ, မာဏဝ, ဣတိ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မာဏဝ, ဣတိ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မာဏဝ, ဣတိ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ။

၄၆၉. ‘‘ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, ကတမေတ္ထ [ကမေတ္ထ (က. သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဗြာဟ္မဏာ ဓမ္မံ မဟပ္ဖလတရံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယာ’’တိ? ‘‘ယေမေ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, စာဂမေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဓမ္မံ မဟပ္ဖလတရံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယာ’’တိ။

‘‘တံ ကိ မညသိ, မာဏဝ, ဣဓ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော အဿ။ အထ ဒွေ ဗြာဟ္မဏာ အာဂစ္ဆေယျုံ – ‘ဣတ္ထန္နာမဿ ဗြာဟ္မဏဿ မဟာယညံ အနုဘဝိဿာမာ’တိ။ တတ္ရေကဿ [တတ္ထေကဿ (ဣ.)] ဗြာဟ္မဏဿ ဧဝမဿ – ‘အဟော ဝတ! အဟမေဝ လဘေယျံ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, န အညော ဗြာဟ္မဏော လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍ’န္တိ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ, မာဏဝ , ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဗြာဟ္မဏော လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, န သော ဗြာဟ္မဏော လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ။ ‘အညော ဗြာဟ္မဏော လဘတိ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, နာဟံ လဘာမိ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍ’န္တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော။ ဣမဿ ပန, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ကိံ ဝိပါကံ ပညပေန္တီ’’တိ? ‘‘န ခ္ဝေတ္ထ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ ဒါနံ ဒေန္တိ – ‘ဣမိနာ ပရော ကုပိတော ဟောတု အနတ္တမနော’တိ။ အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ အနုကမ္ပာဇာတိကံယေဝ [အနုကမ္ပဇာတိကံယေဝ (သျာ. ကံ. က.)] ဒါနံ ဒေန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ, ခေါ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာနံ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ပုညကိရိယဝတ္ထု ဟောတိ – ယဒိဒံ အနုကမ္ပာဇာတိက’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာနံ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ပုညကိရိယဝတ္ထု ဟောတိ – ယဒိဒံ အနုကမ္ပာဇာတိက’’န္တိ။

‘‘ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, ဣမေ တွံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ကတ္ထ ဗဟုလံ သမနုပဿသိ – ဂဟဋ္ဌေသု ဝါ ပဗ္ဗဇိတေသု ဝါ’’တိ? ‘‘ယေမေ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, ဣမာဟံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဗ္ဗဇိတေသု ဗဟုလံ သမနုပဿာမိ အပ္ပံ ဂဟဋ္ဌေသု။ ဂဟဋ္ဌော ဟိ, ဘော ဂေါတမ, မဟဋ္ဌော မဟာကိစ္စော မဟာဓိကရဏော မဟာသမာရမ္ဘော, န သတတံ သမိတံ သစ္စဝါဒီ ဟောတိ; ပဗ္ဗဇိတော ခေါ ပန, ဘော ဂေါတမ, အပ္ပဋ္ဌော အပ္ပကိစ္စော အပ္ပါဓိကရဏော အပ္ပသမာရမ္ဘော, သတတံ သမိတံ သစ္စဝါဒီ ဟောတိ။ ဂဟဋ္ဌော ဟိ, ဘော ဂေါတမ, မဟဋ္ဌော မဟာကိစ္စော မဟာဓိကရဏော မဟာသမာရမ္ဘော န သတတံ သမိတံ တပဿီ ဟောတိ။ ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ။ သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ။ စာဂဗဟုလော ဟောတိ; ပဗ္ဗဇိတော ခေါ ပန, ဘော ဂေါတမ, အပ္ပဋ္ဌော အပ္ပကိစ္စော အပ္ပါဓိကရဏော အပ္ပသမာရမ္ဘော သတတံ သမိတံ တပဿီ ဟောတိ။ ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ။ သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ။ စာဂဗဟုလော ဟောတိ။ ယေမေ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, ဣမာဟံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဗ္ဗဇိတေသု ဗဟုလံ သမနုပဿာမိ အပ္ပံ ဂဟဋ္ဌေသူ’’တိ။

‘‘ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ စိတ္တဿာဟံ ဧတေ ပရိက္ခာရေ ဝဒါမိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယ။ ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သစ္စဝါဒီ ဟောတိ။ သော ‘သစ္စဝါဒီမှီ’တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ယံ တံ ကုသလူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ, စိတ္တဿာဟံ ဧတံ ပရိက္ခာရံ ဝဒါမိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယ။ ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု တပဿီ ဟောတိ။ပေ.။ ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ။ပေ.။ သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ။ပေ.။ စာဂဗဟုလော ဟောတိ။ သော ‘စာဂဗဟုလောမှီ’တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ ယံ တံ ကုသလူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ, စိတ္တဿာဟံ ဧတံ ပရိက္ခာရံ ဝဒါမိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယ။ ယေ တေ မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, စိတ္တဿာဟံ ဧတေ ပရိက္ခာရေ ဝဒါမိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယာ’’တိ။

၄၇၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘော ဂေါတမ – ‘သမဏော ဂေါတမော ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဇာနာတီ’’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, အာသန္နေ ဣတော နဠကာရဂါမော, န ယိတော ဒူရေ နဠကာရဂါမော’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘော, အာသန္နေ ဣတော နဠကာရဂါမော , န ယိတော ဒူရေ နဠကာရဂါမော’’တိ။

‘‘တံ, ကိံ မညသိ မာဏဝ, ဣဓဿ ပုရိသော နဠကာရဂါမေ ဇာတဝဒ္ဓေါ [ဇာတဝဍ္ဎော (သျာ. ကံ. က.)]; တမေနံ နဠကာရဂါမတော တာဝဒေဝ အဝသဋံ [အပသက္ကံ (သျာ. ကံ. က.)] နဠကာရဂါမဿ မဂ္ဂံ ပုစ္ဆေယျုံ; သိယာ နု ခေါ, မာဏဝ, တဿ ပုရိသဿ နဠကာရဂါမေ ဇာတဝဒ္ဓဿ နဠကာရဂါမဿ မဂ္ဂံ ပုဋ္ဌဿ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝါ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝါ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။

‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’?

‘‘အမု ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပုရိသော နဠကာရဂါမေ ဇာတဝဒ္ဓေါ။ တဿ သဗ္ဗာနေဝ နဠကာရဂါမဿ မဂ္ဂါနိ သုဝိဒိတာနီ’’တိ။ ‘‘သိယာ နု ခေါ, မာဏဝ, တဿ ပုရိသဿ နဠကာရဂါမေ ဇာတဝဒ္ဓဿ နဠကာရဂါမဿ မဂ္ဂံ ပုဋ္ဌဿ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝါ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝါတိ, န တွေဝ တထာဂတဿ ဗြဟ္မလောကံ ဝါ ဗြဟ္မလောကဂါမိနိံ ဝါ ပဋိပဒံ ပုဋ္ဌဿ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝါ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝါ။ ဗြဟ္မာနဉ္စာဟံ, မာဏဝ, ပဇာနာမိ ဗြဟ္မလောကဉ္စ ဗြဟ္မလောကဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ; ယထာပဋိပန္နော စ ဗြဟ္မလောကံ ဥပပန္နော တဉ္စ ပဇာနာမီ’’တိ ။

‘‘သုတံ မေတံ, ဘော ဂေါတမ – ‘သမဏော ဂေါတမော ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေတီ’တိ။ သာဓု မေ ဘဝံ ဂေါတမော ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေတူ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, မာဏဝ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘော’’တိ ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၄၇၁. ‘‘ကတမော စ, မာဏဝ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, မာဏဝ, မေတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတြာဝသိဿတိ, န တံ တတြာဝတိဋ္ဌတိ။ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဗလဝါ သင်္ခဓမော အပ္ပကသိရေနေဝ စာတုဒ္ဒိသာ ဝိညာပေယျ [ဧဝမေဝ ခေါ မာဏဝ ဧဝံ ဘာဝိတာယ မေတ္တာယ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ဒီ. နိ. ၁.၅၅၆) တထာပိ ဣဓ ပါဌောယေဝ ဥပမာယ သံသန္ဒိယမာနော ပရိပုဏ္ဏော ဝိယ ဒိဿတိ]; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ။ပေ.။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, မာဏဝ, မေတ္တာယ [ဧဝမေဝ ခေါ မာဏဝ ဧဝံ ဘာဝိတာယ မေတ္တာယ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ဒီ. နိ. ၁.၅၅၆) တထာပိ ဣဓ ပါဌောယေဝ ဥပမာယ သံသန္ဒိယမာနော ပရိပုဏ္ဏော ဝိယ ဒိဿတိ] စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတြာဝသိဿတိ, န တံ တတြာဝတိဋ္ဌတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မာဏဝ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ။ ‘‘ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, မာဏဝ, ဥပေက္ခာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတြာဝသိဿတိ, န တံ တတြာဝတိဋ္ဌတိ။ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဗလဝါ သင်္ခဓမော အပ္ပကသိရေနေဝ စာတုဒ္ဒိသာ ဝိညာပေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ။ပေ.။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, မာဏဝ, ဥပေက္ခာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတြာဝသိဿတိ, န တံ တတြာဝတိဋ္ဌတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, မာဏဝ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ’’တိ။

၄၇၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ။ ဟန္ဒ, စ ဒါနိ မယံ, ဘော ဂေါတမ, ဂစ္ဆာမ; ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယဿဒါနိ တွံ, မာဏဝ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတေန ဝဠဝါဘိရထေန [ဝဠဘီရထေန (သီ.)] သာဝတ္ထိယာ နိယျာတိ ဒိဝါ ဒိဝဿ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော သုဘံ မာဏဝံ တောဒေယျပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန သုဘံ မာဏဝံ တောဒေယျပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒ, ကုတော နု ဘဝံ ဘာရဒွါဇော အာဂစ္ဆတိ ဒိဝါ ဒိဝဿာ’’တိ? ‘‘ဣတော ဟိ ခေါ အဟံ, ဘော , အာဂစ္ဆာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကာ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဘဝံ ဘာရဒွါဇော, သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ပဏ္ဍိတော မညေတိ’’? ‘‘ကော စာဟံ, ဘော, ကော စ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနိဿာမိ? သောပိ နူနဿ တာဒိသောဝ ယော သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနေယျာ’’တိ။ ‘‘ဥဠာရာယ ခလု, ဘဝံ ဘာရဒွါဇော, သမဏံ ဂေါတမံ ပသံသာယ ပသံသတီ’’တိ။ ‘‘ကော စာဟံ, ဘော, ကော စ သမဏံ ဂေါတမံ ပသံသိဿာမိ? ပသတ္ထပသတ္ထောဝ သော ဘဝံ ဂေါတမော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ။ ယေ စိမေ, ဘော, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ; စိတ္တဿေတေ သမဏော ဂေါတမော ပရိက္ခာရေ ဝဒေတိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတာ ဝဠဝါဘိရထာ ဩရောဟိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘‘လာဘာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ, သုလဒ္ဓလာဘာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ယဿ ဝိဇိတေ တထာဂတော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’တိ။

သုဘသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀. သင်္ဂါရဝသုတ္တံ

၄၇၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဓနဉ္ဇာနီ [ဓါနဉ္ဇာနီ (သီ. ဣ.)] နာမ ဗြာဟ္မဏီ စဉ္စလိကပ္ပေ [မဏ္ဍလကပ္ပေ (သီ.), ပစ္စလကပ္ပေ (သျာ. ကံ.), စဏ္ဍလကပ္ပေ (ဣ.)] ပဋိဝသတိ အဘိပ္ပသန္နာ ဗုဒ္ဓေ စ ဓမ္မေ စ သံဃေ စ။ အထ ခေါ ဓနဉ္ဇာနီ ဗြာဟ္မဏီ ဥပက္ခလိတွာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သင်္ဂါရဝေါ နာမ မာဏဝေါ စဉ္စလိကပ္ပေ ပဋိဝသတိ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ , ပဒကော, ဝေယျာကရဏော, လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ အဿောသိ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ မာဏဝေါ ဓနဉ္ဇာနိယာ ဗြာဟ္မဏိယာ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသမာနာယ။ သုတွာ ဓနဉ္ဇာနိံ ဗြာဟ္မဏိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဝဘူတာဝ အယံ [အဝဘူတာ စယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဓနဉ္ဇာနီ ဗြာဟ္မဏီ, ပရဘူတာဝ အယံ [ပရာဘူတာ စယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဓနဉ္ဇာနီ ဗြာဟ္မဏီ, ဝိဇ္ဇမာနာနံ (တေဝိဇ္ဇာနံ) [( ) သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] ဗြာဟ္မဏာနံ, အထ စ ပန တဿ မုဏ္ဍကဿ သမဏကဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိဿတီ’’တိ [ဘာသတီတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ)]။ ‘‘န ဟိ ပန တွံ, တာတ ဘဒြမုခ, တဿ ဘဂဝတော သီလပညာဏံ ဇာနာသိ။ သစေ တွံ, တာတ ဘဒြမုခ, တဿ ဘဂဝတော သီလပညာဏံ ဇာနေယျာသိ, န တွံ, တာတ ဘဒြမုခ, တံ ဘဂဝန္တံ အက္ကောသိတဗ္ဗံ ပရိဘာသိတဗ္ဗံ မညေယျာသီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘောတိ, ယဒါ သမဏော ဂေါတမော စဉ္စလိကပ္ပံ အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ အထ မေ အာရောစေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘဒြမုခါ’’တိ ခေါ ဓနဉ္ဇာနီ ဗြာဟ္မဏီ သင်္ဂါရဝဿ မာဏဝဿ ပစ္စဿောသိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ကောသလေသု အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန စဉ္စလိကပ္ပံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ စဉ္စလိကပ္ပေ ဝိဟရတိ တောဒေယျာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ အမ္ဗဝနေ။ အဿောသိ ခေါ ဓနဉ္ဇာနီ ဗြာဟ္မဏီ – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ စဉ္စလိကပ္ပံ အနုပ္ပတ္တော, စဉ္စလိကပ္ပေ ဝိဟရတိ တောဒေယျာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ အမ္ဗဝနေ’’တိ။ အထ ခေါ ဓနဉ္ဇာနီ ဗြာဟ္မဏီ ယေန သင်္ဂါရဝေါ မာဏဝေါ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ သင်္ဂါရဝံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, တာတ ဘဒြမုခ, သော ဘဂဝါ စဉ္စလိကပ္ပံ အနုပ္ပတ္တော, စဉ္စလိကပ္ပေ ဝိဟရတိ တောဒေယျာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ အမ္ဗဝနေ။ ယဿဒါနိ, တာတ ဘဒြမုခ, ကာလံ မညသီ’’တိ။

၄၇၄. ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ သင်္ဂါရဝေါ မာဏဝေါ ဓနဉ္ဇာနိယာ ဗြာဟ္မဏိယာ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သင်္ဂါရဝေါ မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္တိ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ, အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တိ။ တတြ, ဘော ဂေါတမ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ, အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တိ, တေသံ ဘဝံ ဂေါတမော ကတမော’’တိ? ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာနံ, အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တာနမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ဝေမတ္တံ ဝဒါမိ။ သန္တိ, ဘာရဒွါဇ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အနုဿဝိကာ။ တေ အနုဿဝေန ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ, အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တိ; သေယျထာပိ ဗြာဟ္မဏာ တေဝိဇ္ဇာ။ သန္တိ ပန, ဘာရဒွါဇ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကေဝလံ သဒ္ဓါမတ္တကေန ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ, အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တိ; သေယျထာပိ တက္ကီ ဝီမံသီ။ သန္တိ, ဘာရဒွါဇ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံယေဝ ဓမ္မံ အဘိညာယ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ, အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တိ။ တတြ, ဘာရဒွါဇ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံယေဝ ဓမ္မံ အဘိညာယ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ, အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တိ, တေသာဟမသ္မိ။ တဒမိနာပေတံ, ဘာရဒွါဇ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ, ယထာ ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု သာမံယေဝ ဓမ္မံ အဘိညာယ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တာ, အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တိ, တေသာဟမသ္မိ။

၄၇၅. ‘‘ဣဓ မေ, ဘာရဒွါဇ, ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘သမ္ဗာဓေါ ဃရာဝါသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, အပရေန သမယေန ဒဟရောဝ သမာနော သုသုကာဠကေသော ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အဿုမုခါနံ ရုဒန္တာနံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိံ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ကိံကုသလဂဝေသီ အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာဝုသော ကာလာမ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘာရဒွါဇ, အာဠာရော ကာလာမော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဝိဟရတာယသ္မာ။ တာဒိသော အယံ ဓမ္မော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော နစိရဿေဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိံ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, တာဝတကေနေဝ ဩဋ္ဌပဟတမတ္တေန လပိတလာပနမတ္တေန ‘ဉာဏဝါဒဉ္စ ဝဒါမိ, ထေရဝါဒဉ္စ ဇာနာမိ, ပဿာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ, အဟဉ္စေဝ အညေ စ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ အာဠာရော ကာလာမော ဣမံ ဓမ္မံ ကေဝလံ သဒ္ဓါမတ္တကေန သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေတိ; အဒ္ဓါ အာဠာရော ကာလာမော ဣမံ ဓမ္မံ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟရတီ’တိ။

‘‘အထ ခွါဟံ, ဘာရဒွါဇ, ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိတ္တာဝတာ နော, အာဝုသော ကာလာမ, ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘာရဒွါဇ, အာဠာရော ကာလာမော အာကိဉ္စညာယတနံ ပဝေဒေသိ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ သဒ္ဓါ, မယှံပတ္ထိ သဒ္ဓါ; န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ ဝီရိယံ။ပေ.။ သတိ။ သမာဓိ။ ပညာ, မယှံပတ္ထိ ပညာ။ ယံနူနာဟံ ယံ ဓမ္မံ အာဠာရော ကာလာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေတိ တဿ ဓမ္မဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ပဒဟေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ အထ ခွါဟံ, ဘာရဒွါဇ, ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဧတ္တာဝတာ နော, အာဝုသော ကာလာမ, ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ? ‘ဧတ္တာဝတာ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမီ’တိ။ ‘အဟမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, ဧတ္တာဝတာ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီ’တိ။ ‘လာဘာ နော, အာဝုသော, သုလဒ္ဓံ နော, အာဝုသော, ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ တာဒိသံ သဗြဟ္မစာရိံ ပဿာမ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမိ တံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ; ယံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ တမဟံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမိ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမ္မံ ဇာနာမိ တံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ, ယံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ တမဟံ ဓမ္မံ ဇာနာမိ ။ ဣတိ ယာဒိသော အဟံ တာဒိသော တုဝံ, ယာဒိသော တုဝံ တာဒိသော အဟံ။ ဧဟိ ဒါနိ, အာဝုသော, ဥဘောဝ သန္တာ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာမာ’တိ။ ဣတိ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, အာဠာရော ကာလာမော အာစရိယော မေ သမာနော အတ္တနော အန္တေဝါသိံ မံ သမာနံ အတ္တနာ သမသမံ ဌပေသိ, ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူဇေသိ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘နာယံ ဓမ္မော နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, ယာဝဒေဝ အာကိဉ္စညာယတနူပပတ္တိယာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, တံ ဓမ္မံ အနလင်္ကရိတွာ တသ္မာ ဓမ္မာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ အပက္ကမိံ။

၄၇၆. ‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ကိံကုသလဂဝေသီ အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော ယေန ဥဒကော ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာဝုသော [ပဿ မ. နိ. ၁.၂၇၈ ပါသရာသိသုတ္တေ], ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘာရဒွါဇ, ဥဒကော ရာမပုတ္တော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဝိဟရတာယသ္မာ။ တာဒိသော အယံ ဓမ္မော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော နစိရဿေဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိံ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, တာဝတကေနေဝ ဩဋ္ဌပဟတမတ္တေန လပိတလာပနမတ္တေန ‘ဉာဏဝါဒဉ္စ ဝဒါမိ, ထေရဝါဒဉ္စ ဇာနာမိ, ပဿာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ, အဟဉ္စေဝ အညေ စ ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ ကေဝလံ သဒ္ဓါမတ္တကေန သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသိ; အဒ္ဓါ ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟာသီ’တိ။ အထ ခွါဟံ, ဘာရဒွါဇ, ယေန ဥဒကော ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိတ္တာဝတာ နော, အာဝုသော, ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘာရဒွါဇ, ဥဒကော ရာမပုတ္တော နေဝသညာနာသညာယတနံ ပဝေဒေသိ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ သဒ္ဓါ, မယှံပတ္ထိ သဒ္ဓါ; န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ ဝီရိယံ။ပေ.။ သတိ။ သမာဓိ။ ပညာ, မယှံပတ္ထိ ပညာ။ ယံနူနာဟံ ယံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသိ တဿ ဓမ္မဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ပဒဟေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

‘‘အထ ခွါဟံ, ဘာရဒွါဇ, ယေန ဥဒကော ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဧတ္တာဝတာ နော, အာဝုသော, ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ? ‘ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အာဝုသော, ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ။ ‘အဟမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, ဧတ္တာဝတာ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီ’တိ။ ‘လာဘာ နော, အာဝုသော, သုလဒ္ဓံ နော, အာဝုသော, ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ တာဒိသံ သဗြဟ္မစာရိံ ပဿာမ။ ဣတိ ယံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသိ တံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ; ယံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ တံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသိ။ ဣတိ ယံ ဓမ္မံ ရာမော အဘိညာသိ တံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ, ယံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ တံ ဓမ္မံ ရာမော အဘိညာသိ။ ဣတိ ယာဒိသော ရာမော အဟောသိ တာဒိသော တုဝံ, ယာဒိသော တုဝံ တာဒိသော ရာမော အဟောသိ။ ဧဟိ ဒါနိ, အာဝုသော, တုဝံ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာ’တိ။ ဣတိ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ဥဒကော ရာမပုတ္တော သဗြဟ္မစာရီ မေ သမာနော အာစရိယဋ္ဌာနေ မံ ဌပေသိ, ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူဇေသိ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘နာယံ ဓမ္မော နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, ယာဝဒေဝ နေဝသညာနာသညာယတနူပပတ္တိယာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, တံ ဓမ္မံ အနလင်္ကရိတွာ တသ္မာ ဓမ္မာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ အပက္ကမိံ။

၄၇၇. ‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ကိံကုသလဂဝေသီ အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော မဂဓေသု အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဥရုဝေဠာ သေနာနိဂမော တဒဝသရိံ။ တတ္ထဒ္ဒသံ ရမဏီယံ ဘူမိဘာဂံ, ပါသာဒိကဉ္စ ဝနသဏ္ဍံ, နဒိဉ္စ သန္ဒန္တိံ သေတကံ သုပတိတ္ထံ ရမဏီယံ, သမန္တာ စ ဂေါစရဂါမံ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ရမဏီယော ဝတ, ဘော, ဘူမိဘာဂေါ, ပါသာဒိကော စ ဝနသဏ္ဍော, နဒီ စ သန္ဒတိ သေတကာ သုပတိတ္ထာ ရမဏီယာ, သမန္တာ စ ဂေါစရဂါမော။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတ္တဿ ပဓါနတ္ထိကဿ ပဓါနာယာ’တိ ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, တတ္ထေဝ နိသီဒိံ – ‘အလမိဒံ ပဓါနာယာ’တိ။ အပိဿု မံ, ဘာရဒွါဇ, တိဿော ဥပမာ ပဋိဘံသု အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘာရဒွါဇ, အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ ဥဒကေ နိက္ခိတ္တံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ – ‘အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဿာမိ, တေဇော ပါတုကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဘာရဒွါဇ, အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ ဥဒကေ နိက္ခိတ္တံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေန္တော အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, တေဇော ပါတုကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒုဉှိ, ဘော ဂေါတမ, အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ, တဉ္စ ပန ဥဒကေ နိက္ခိတ္တံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယေန စေဝ စိတ္တေန စ ကာမေဟိ အဝူပကဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ, ယော စ နေသံ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမသ္နေဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာဟော သော စ အဇ္ဈတ္တံ န သုပ္ပဟီနော ဟောတိ န သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, ဩပက္ကမိကာ စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ, အဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓါယ။ နော စပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ အဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓါယ။ အယံ ခေါ မံ, ဘာရဒွါဇ, ပဌမာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။

၄၇၈. ‘‘အပရာပိ ခေါ မံ, ဘာရဒွါဇ, ဒုတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။ သေယျထာပိ, ဘာရဒွါဇ, အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ – ‘အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဿာမိ, တေဇော ပါတုကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဘာရဒွါဇ, အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေန္တော အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ တေဇော ပါတုကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒုဉှိ, ဘော ဂေါတမ, အလ္လံ ကဋ္ဌံ သသ္နေဟံ, ကိဉ္စာပိ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယေန စေဝ စိတ္တေန စ ကာမေဟိ ဝူပကဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ, ယော စ နေသံ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမသ္နေဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာဟော သော စ အဇ္ဈတ္တံ န သုပ္ပဟီနော ဟောတိ န သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, ဩပက္ကမိကာ စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ, အဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓါယ။ နော စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ, အဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓါယ။ အယံ ခေါ မံ, ဘာရဒွါဇ, ဒုတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။

၄၇၉. ‘‘အပရာပိ ခေါ မံ, ဘာရဒွါဇ, တတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။ သေယျထာပိ, ဘာရဒွါဇ, သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ – ‘အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေဿာမိ, တေဇော ပါတုကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဘာရဒွါဇ, အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တံ ဥတ္တရာရဏိံ အာဒါယ အဘိမန္ထေန္တော အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, တေဇော ပါတုကရေယျာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ဘော ဂေါတမ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အဒုဉှိ, ဘော ဂေါတမ, သုက္ခံ ကဋ္ဌံ ကောဠာပံ, တဉ္စ ပန အာရကာ ဥဒကာ ထလေ နိက္ခိတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယေန စေဝ စိတ္တေန စ ကာမေဟိ ဝူပကဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ, ယော စ နေသံ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမသ္နေဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာဟော သော စ အဇ္ဈတ္တံ သုပ္ပဟီနော ဟောတိ သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, ဩပက္ကမိကာ စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ, ဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓါယ။ နော စေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ, ဘဗ္ဗာဝ တေ ဉာဏာယ ဒဿနာယ အနုတ္တရာယ သမ္ဗောဓါယ။ အယံ ခေါ မံ, ဘာရဒွါဇ, တတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။ ဣမာ ခေါ မံ, ဘာရဒွါဇ, တိဿော ဥပမာ ပဋိဘံသု အနစ္ဆရိယာ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ။

၄၈၀. ‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ဒန္တေဘိဒန္တမာဓါယ, ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ, စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှေယျံ အဘိနိပ္ပီဠေယျံ အဘိသန္တာပေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ဒန္တေဘိဒန္တမာဓါယ, ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ, စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှာမိ အဘိနိပ္ပီဠေမိ အဘိသန္တာပေမိ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဒန္တေဘိဒန္တမာဓါယ, ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ, စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှတော အဘိနိပ္ပီဠယတော အဘိသန္တာပယတော ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စန္တိ။ သေယျထာပိ, ဘာရဒွါဇ, ဗလဝါ ပုရိသော ဒုဗ္ဗလတရံ ပုရိသံ သီသေ ဝါ ဂဟေတွာ ခန္ဓေ ဝါ ဂဟေတွာ အဘိနိဂ္ဂဏှေယျ အဘိနိပ္ပီဠေယျ အဘိသန္တာပေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ မေ, ဘာရဒွါဇ, ဒန္တေဘိဒန္တမာဓါယ, ဇိဝှာယ တာလုံ အာဟစ္စ, စေတသာ စိတ္တံ အဘိနိဂ္ဂဏှတော အဘိနိပ္ပီဠယတော အဘိသန္တာပယတော ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စန္တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ, ဘာရဒွါဇ, ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ, ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ; သာရဒ္ဓေါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓါနေန ပဓါနာဘိတုန္နဿ သတော။

၄၈၁. ‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပါဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု ကဏ္ဏသောတေဟိ ဝါတာနံ နိက္ခမန္တာနံ အဓိမတ္တော သဒ္ဒေါ ဟောတိ။ သေယျထာပိ နာမ ကမ္မာရဂဂ္ဂရိယာ ဓမမာနာယ အဓိမတ္တော သဒ္ဒေါ ဟောတိ, ဧဝမေဝ ခေါ မေ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု ကဏ္ဏသောတေဟိ ဝါတာနံ နိက္ခမန္တာနံ အဓိမတ္တော သဒ္ဒေါ ဟောတိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ, ဘာရဒွါဇ, ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ, ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ; သာရဒ္ဓေါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓါနေန ပဓါနာဘိတုန္နဿ သတော။

‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပါဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ ဝါတာ မုဒ္ဓနိ ဦဟနန္တိ။ သေယျထာပိ, ဘာရဒွါဇ, ဗလဝါ ပုရိသော, တိဏှေန သိခရေန မုဒ္ဓနိ အဘိမတ္ထေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ မေ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ ဝါတာ မုဒ္ဓနိ ဦဟနန္တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ, ဘာရဒွါဇ, ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ , ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ; သာရဒ္ဓေါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓါနေန ပဓါနာဘိတုန္နဿ သတော။

‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပါဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ သီသေ သီသဝေဒနာ ဟောန္တိ။ သေယျထာပိ, ဘာရဒွါဇ, ဗလဝါ ပုရိသော ဒဠ္ဟေန ဝရတ္တက္ခဏ္ဍေန သီသေ သီသဝေဌံ ဒဒေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ သီသေ သီသဝေဒနာ ဟောန္တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ, ဘာရဒွါဇ, ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ, ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ; သာရဒ္ဓေါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓါနေန ပဓါနာဘိတုန္နဿ သတော။

‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပါဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ ဝါတာ ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တန္တိ။ သေယျထာပိ , ဘာရဒွါဇ, ဒက္ခော ဂေါဃာတကော ဝါ ဂေါဃာတကန္တေဝါသီ ဝါ တိဏှေန ဂေါဝိကန္တနေန ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ မေ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တာ ဝါတာ ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တန္တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ, ဘာရဒွါဇ, ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ; သာရဒ္ဓေါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓါနေန ပဓါနာဘိတုန္နဿ သတော။

‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ အပ္ပါဏကံယေဝ ဈာနံ ဈာယေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိံ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တော ကာယသ္မိံ ဍာဟော ဟောတိ။ သေယျထာပိ, ဘာရဒွါဇ, ဒွေ ဗလဝန္တော ပုရိသာ ဒုဗ္ဗလတရံ ပုရိသံ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ အင်္ဂါရကာသုယာ သန္တာပေယျုံ သမ္ပရိတာပေယျုံ, ဧဝမေဝ ခေါ မေ, ဘာရဒွါဇ, မုခတော စ နာသတော စ ကဏ္ဏတော စ အဿာသပဿာသေသု ဥပရုဒ္ဓေသု အဓိမတ္တော ကာယသ္မိံ ဍာဟော ဟောတိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ, ဘာရဒွါဇ, ဝီရိယံ ဟောတိ အသလ္လီနံ, ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ, သာရဒ္ဓေါ စ ပန မေ ကာယော ဟောတိ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေါ, တေနေဝ ဒုက္ခပ္ပဓါနေန ပဓါနာဘိတုန္နဿ သတော။ အပိဿု မံ, ဘာရဒွါဇ, ဒေဝတာ ဒိသွာ ဧဝမာဟံသု – ‘ကာလင်္ကတော သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာလင်္ကတော သမဏော ဂေါတမော, အပိ စ ကာလင်္ကရောတီ’တိ။ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာလင်္ကတော သမဏော ဂေါတမော, နာပိ ကာလင်္ကရောတိ; အရဟံ သမဏော ဂေါတမော, ဝိဟာရောတွေဝ သော အရဟတော ဧဝရူပေါ ဟောတီ’တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ သဗ္ဗသော အာဟာရုပစ္ဆေဒါယ ပဋိပဇ္ဇေယျ’န္တိ။ အထ ခေါ မံ, ဘာရဒွါဇ, ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘မာ ခေါ တွံ, မာရိသ, သဗ္ဗသော အာဟာရုပစ္ဆေဒါယ ပဋိပဇ္ဇိ။ သစေ ခေါ တွံ, မာရိသ, သဗ္ဗသော အာဟာရုပစ္ဆေဒါယ ပဋိပဇ္ဇိဿသိ, တဿ တေ မယံ ဒိဗ္ဗံ ဩဇံ လောမကူပေဟိ အဇ္ဈောဟာရေဿာမ။ တာယ တွံ ယာပေဿသီ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန သဗ္ဗသော အဇဇ္ဇိတံ ပဋိဇာနေယျံ, ဣမာ စ မေ ဒေဝတာ ဒိဗ္ဗံ ဩဇံ လောမကူပေဟိ အဇ္ဈောဟာရေယျုံ, တာယ စာဟံ ယာပေယျံ။ တံ မမဿ မုသာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, တာ ဒေဝတာ ပစ္စာစိက္ခာမိ, ‘ဟလ’န္တိ ဝဒါမိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ထောကံ ထောကံ အာဟာရံ အာဟာရေယျံ ပသတံ ပသတံ , ယဒိ ဝါ မုဂ္ဂယူသံ, ယဒိ ဝါ ကုလတ္ထယူသံ, ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ, ယဒိ ဝါ ဟရေဏုကယူသ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ထောကံ ထောကံ အာဟာရံ အာဟာရေသိံ ပသတံ ပသတံ, ယဒိ ဝါ မုဂ္ဂယူသံ , ယဒိ ဝါ ကုလတ္ထယူသံ, ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ, ယဒိ ဝါ ဟရေဏုကယူသံ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ထောကံ ထောကံ အာဟာရံ အာဟာရယတော ပသတံ ပသတံ, ယဒိ ဝါ မုဂ္ဂယူသံ, ယဒိ ဝါ ကုလတ္ထယူသံ, ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ, ယဒိ ဝါ ဟရေဏုကယူသံ, အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ သေယျထာပိ နာမ အာသီတိကပဗ္ဗာနိ ဝါ ကာဠပဗ္ဗာနိ ဝါ, ဧဝမေဝဿု မေ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဘဝန္တိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ; သေယျထာပိ နာမ ဩဋ္ဌပဒံ, ဧဝမေဝဿု မေ အာနိသဒံ ဟောတိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ; သေယျထာပိ နာမ ဝဋ္ဋနာဝဠီ, ဧဝမေဝဿု မေ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကော ဥဏ္ဏတာဝနတော ဟောတိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ; သေယျထာပိ နာမ ဇရသာလာယ ဂေါပါနသိယော ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ ဘဝန္တိ, ဧဝမေဝဿု မေ ဖာသုဠိယော ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ ဘဝန္တိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ; သေယျထာပိ နာမ ဂမ္ဘီရေ ဥဒပါနေ ဥဒကတာရကာ ဂမ္ဘီရဂတာ ဩက္ခာယိကာ ဒိဿန္တိ, ဧဝမေဝဿု မေ အက္ခိကူပေသု အက္ခိတာရကာ ဂမ္ဘီရဂတာ ဩက္ခာယိကာ ဒိဿန္တိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ; သေယျထာပိ နာမ တိတ္တကာလာဗု အာမကစ္ဆိန္နော ဝါတာတပေန သံဖုဋိတော ဟောတိ သမ္မိလာတော, ဧဝမေဝဿု မေ သီသစ္ဆဝိ သံဖုဋိတာ ဟောတိ သမ္မိလာတာ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ‘ဥဒရစ္ဆဝိံ ပရိမသိဿာမီ’တိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာမိ, ‘ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ ပရိမသိဿာမီ’တိ ဥဒရစ္ဆဝိံယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာမိ; ယာဝဿု မေ, ဘာရဒွါဇ, ဥဒရစ္ဆဝိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ အလ္လီနာ ဟောတိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ , ‘ဝစ္စံ ဝါ မုတ္တံ ဝါ ကရိဿာမီ’တိ တတ္ထေဝ အဝကုဇ္ဇော ပပတာမိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ဣမမေဝ ကာယံ အဿာသေန္တော ပါဏိနာ ဂတ္တာနိ အနုမဇ္ဇာမိ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ပါဏိနာ ဂတ္တာနိ အနုမဇ္ဇတော ပူတိမူလာနိ လောမာနိ ကာယသ္မာ ပပတန္တိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ။ အပိဿု မံ, ဘာရဒွါဇ, မနုဿာ ဒိသွာ ဧဝမာဟံသု – ‘ကာဠော သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ဧကစ္စေ မနုဿာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာဠော သမဏော ဂေါတမော, သာမော သမဏော ဂေါတမော’တိ။ ဧကစ္စေ မနုဿာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာဠော သမဏော ဂေါတမော နပိ သာမော, မင်္ဂုရစ္ဆဝိ သမဏော ဂေါတမော’တိ; ယာဝဿု မေ, ဘာရဒွါဇ, တာဝ ပရိသုဒ္ဓေါ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော ဥပဟတော ဟောတိ တာယေဝပ္ပါဟာရတာယ။

၄၈၂. ‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယေ ခေါ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယိံသု , ဧတာဝပရမံ, နယိတော ဘိယျော; ယေပိ ဟိ ကေစိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယိဿန္တိ, ဧတာဝပရမံ, နယိတော ဘိယျော; ယေပိ ဟိ ကေစိ ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဩပက္ကမိကာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ, ဧတာဝပရမံ, နယိတော ဘိယျော။ န ခေါ ပနာဟံ ဣမာယ ကဋုကာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ အဓိဂစ္ဆာမိ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ။ သိယာ နု ခေါ အညော မဂ္ဂေါ ဗောဓါယာ’တိ ? တဿ မယှံ ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ ပိတု သက္ကဿ ကမ္မန္တေ သီတာယ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ နိသိန္နော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတာ။ သိယာ နု ခေါ ဧသော မဂ္ဂေါ ဗောဓါယာ’တိ? တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, သတာနုသာရိ ဝိညာဏံ အဟောသိ – ‘ဧသေဝ မဂ္ဂေါ ဗောဓါယာ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ တဿ သုခဿ ဘာယာမိ ယံ တံ သုခံ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’တိ? တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ အဟံ တဿ သုခဿ ဘာယာမိ ယံ တံ သုခံ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’တိ။

၄၈၃. ‘‘တဿ မယှံ, ဘာရဒွါဇ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ တံ သုကရံ သုခံ အဓိဂန္တုံ ဧဝံ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တကာယေန။ ယံနူနာဟံ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေယျံ ဩဒနကုမ္မာသ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေသိံ ဩဒနကုမ္မာသံ။ တေန ခေါ ပန မံ, ဘာရဒွါဇ, သမယေန ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောန္တိ – ‘ယံ ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ အဓိဂမိဿတိ တံ နော အာရောစေဿတီ’တိ။ ယတော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေသိံ ဩဒနကုမ္မာသံ, အထ မေ တေ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ နိဗ္ဗိဇ္ဇ ပက္ကမိံသု – ‘ဗာဟုလ္လိကော သမဏော ဂေါတမော ပဓါနဝိဗ္ဘန္တော အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယာ’တိ။

‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘာရဒွါဇ, ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေတွာ ဗလံ ဂဟေတွာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ။ အယံ ခေါ မေ, ဘာရဒွါဇ, ရတ္တိယာ ပဌမေ ယာမေ ပဌမာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ, အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော; ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

၄၈၄. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ။ပေ.။ အယံ ခေါ မေ, ဘာရဒွါဇ, ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ ဒုတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ, အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော; ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေသိံ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ; ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဿ မေ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိတ္ထ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ အဟောသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိံ။ အယံ ခေါ မေ, ဘာရဒွါဇ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ တတိယာ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ, အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ; တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော; ယထာ တံ အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော’’တိ။

၄၈၅. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သင်္ဂါရဝေါ မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဋ္ဌိတဝတံ [အဋ္ဌိတ ဝတ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘောတော ဂေါတမဿ ပဓါနံ အဟောသိ, သပ္ပုရိသဝတံ [သပ္ပုရိသ ဝတ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘောတော ဂေါတမဿ ပဓါနံ အဟောသိ; ယထာ တံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, အတ္ထိ ဒေဝါ’’တိ [အဓိဒေဝါတိ (က.) ဧဝံ သဗ္ဗေသု ‘အတ္ထိ ဒေဝါ’တိပဒေသု]? ‘‘ဌာနသော မေတံ [ခေါ ပနေတံ (သျာ. ကံ. က.)], ဘာရဒွါဇ, ဝိဒိတံ ယဒိဒံ – အဓိဒေဝါ’’တိ [အတ္ထိ ဒေဝါတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.), အတိဒေဝါတိ (?) ဧဝံ သဗ္ဗေသု ‘အဓိဒေဝါ’တိပဒေသု]။ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ‘အတ္ထိ ဒေဝါ’တိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘ဌာနသော မေတံ, ဘာရဒွါဇ , ဝိဒိတံ ယဒိဒံ အဓိဒေဝါ’တိ ဝဒေသိ။ နနု, ဘော ဂေါတမ, ဧဝံ သန္တေ တုစ္ဆာ မုသာ ဟောတီ’’တိ? ‘‘‘အတ္ထိ ဒေဝါ’တိ, ဘာရဒွါဇ, ပုဋ္ဌော သမာနော ‘အတ္ထိ ဒေဝါ’တိ ယော ဝဒေယျ, ‘ဌာနသော မေ ဝိဒိတာ’တိ [ဌာနသော ဝိဒိတာ မေ ဝိဒိတာတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.), ဌာနသော မေ ဝိဒိတာ အတိဒေဝါတိ (?)] ယော ဝဒေယျ; အထ ခ္ဝေတ္ထ ဝိညုနာ ပုရိသေန ဧကံသေန နိဋ္ဌံ ဂန္တဗ္ဗံ [ဂန္တုံ (က.), ဂန္တုံ ဝါ (သျာ. ကံ.)] ယဒိဒံ – ‘အတ္ထိ ဒေဝါ’’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန မေ ဘဝံ ဂေါတမော အာဒိကေနေဝ န ဗျာကာသီ’’တိ [ဂေါတမော အာဒိကေနေဝ ဗျာကာသီတိ (က.), ဂေါတမော အတ္ထိ ဒေဝါတိ န ဗျာကာသီတိ (?)]? ‘‘ဥစ္စေန သမ္မတံ ခေါ ဧတံ, ဘာရဒွါဇ, လောကသ္မိံ ယဒိဒံ – ‘အတ္ထိ ဒေဝါ’’’တိ။

၄၈၆. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သင်္ဂါရဝေါ မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

သင်္ဂါရဝသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဗြဟ္မာယု သေလဿလာယနော၊ ဃောဋမုခေါ စ ဗြာဟ္မဏော။

စင္ကီ ဧသု ဓနဉ္ဇာနိ၊ ဝါသေဋ္ဌော သုဘဂါရဝေါတိ။

ဣဒံ ဝဂ္ဂါနမုဒ္ဒါနံ –

ဝဂ္ဂေါ ဂဟပတိ ဘိက္ခု၊ ပရိဗ္ဗာဇကနာမကော။

ရာဇဝဂ္ဂေါ ဗြာဟ္မဏောတိ၊ ပဉ္စ မဇ္ဈိမအာဂမေ။

မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသကံ သမတ္တံ။