ဘိက္ခုဝဂ္ဂေါ

၂. ဘိက္ခုဝဂ္ဂေါ

၁. အမ္ဗလဋ္ဌိကရာဟုလောဝါဒသုတ္တံ

၁၀၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ရာဟုလော အမ္ဗလဋ္ဌိကာယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန အမ္ဗလဋ္ဌိကာ ယေနာယသ္မာ ရာဟုလော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန အာသနံ ပညာပေသိ, ဥဒကဉ္စ ပါဒါနံ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ နိသဇ္ဇ ပါဒေ ပက္ခာလေသိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ ရာဟုလော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

၁၀၈. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ ဥဒကာဝသေသံ ဥဒကာဓါနေ ဌပေတွာ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿသိ နော တွံ, ရာဟုလ, ဣမံ ပရိတ္တံ ဥဒကာဝသေသံ ဥဒကာဓါနေ ဌပိတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝံ ပရိတ္တကံ ခေါ, ရာဟုလ, တေသံ သာမညံ ယေသံ နတ္ထိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ လဇ္ဇာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ ဥဒကာဝသေသံ ဆဍ္ဍေတွာ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿသိ နော တွံ, ရာဟုလ, ပရိတ္တံ ဥဒကာဝသေသံ ဆဍ္ဍိတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝံ ဆဍ္ဍိတံ ခေါ, ရာဟုလ, တေသံ သာမညံ ယေသံ နတ္ထိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ လဇ္ဇာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဥဒကာဓါနံ နိက္ကုဇ္ဇိတွာ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿသိ နော တွံ, ရာဟုလ, ဣမံ ဥဒကာဓါနံ နိက္ကုဇ္ဇိတ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝံ နိက္ကုဇ္ဇိတံ ခေါ, ရာဟုလ, တေသံ သာမညံ ယေသံ နတ္ထိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ လဇ္ဇာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဥဒကာဓါနံ ဥက္ကုဇ္ဇိတွာ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿသိ နော တွံ, ရာဟုလ, ဣမံ ဥဒကာဓါနံ ရိတ္တံ တုစ္ဆ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝံ ရိတ္တံ တုစ္ဆံ ခေါ, ရာဟုလ, တေသံ သာမညံ ယေသံ နတ္ထိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ လဇ္ဇာတိ။ သေယျထာပိ, ရာဟုလ, ရညော နာဂေါ ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ [ဥဗ္ဗူဠှဝါ (သီ. ဣ.)] အဘိဇာတော သင်္ဂါမာဝစရော သင်္ဂါမဂတော ပုရိမေဟိပိ ပါဒေဟိ ကမ္မံ ကရောတိ, ပစ္ဆိမေဟိပိ ပါဒေဟိ ကမ္မံ ကရောတိ, ပုရိမေနပိ ကာယေန ကမ္မံ ကရောတိ, ပစ္ဆိမေနပိ ကာယေန ကမ္မံ ကရောတိ, သီသေနပိ ကမ္မံ ကရောတိ, ကဏ္ဏေဟိပိ ကမ္မံ ကရောတိ, ဒန္တေဟိပိ ကမ္မံ ကရောတိ, နင်္ဂုဋ္ဌေနပိ ကမ္မံ ကရောတိ; ရက္ခတေဝ သောဏ္ဍံ။ တတ္ထ ဟတ္ထာရောဟဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အယံ ခေါ ရညော နာဂေါ ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ အဘိဇာတော သင်္ဂါမာဝစရော သင်္ဂါမဂတော ပုရိမေဟိပိ ပါဒေဟိ ကမ္မံ ကရောတိ, ပစ္ဆိမေဟိပိ ပါဒေဟိ ကမ္မံ ကရောတိ။ပေ.။ နင်္ဂုဋ္ဌေနပိ ကမ္မံ ကရောတိ; ရက္ခတေဝ သောဏ္ဍံ ။ အပရိစ္စတ္တံ ခေါ ရညော နာဂဿ ဇီဝိတ’န္တိ။ ယတော ခေါ, ရာဟုလ, ရညော နာဂေါ ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ အဘိဇာတော သင်္ဂါမာဝစရော သင်္ဂါမဂတော ပုရိမေဟိပိ ပါဒေဟိ ကမ္မံ ကရောတိ, ပစ္ဆိမေဟိပိ ပါဒေဟိ ကမ္မံ ကရောတိ။ပေ.။ နင်္ဂုဋ္ဌေနပိ ကမ္မံ ကရောတိ, သောဏ္ဍာယပိ ကမ္မံ ကရောတိ, တတ္ထ ဟတ္ထာရောဟဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အယံ ခေါ ရညော နာဂေါ ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ အဘိဇာတော သင်္ဂါမာဝစရော သင်္ဂါမဂတော ပုရိမေဟိပိ ပါဒေဟိ ကမ္မံ ကရောတိ, ပစ္ဆိမေဟိပိ ပါဒေဟိ ကမ္မံ ကရောတိ, ပုရိမေနပိ ကာယေန ကမ္မံ ကရောတိ, ပစ္ဆိမေနပိ ကာယေန ကမ္မံ ကရောတိ, သီသေနပိ ကမ္မံ ကရောတိ, ကဏ္ဏေဟိပိ ကမ္မံ ကရောတိ, ဒန္တေဟိပိ ကမ္မံ ကရောတိ, နင်္ဂုဋ္ဌေနပိ ကမ္မံ ကရောတိ, သောဏ္ဍာယပိ ကမ္မံ ကရောတိ။ ပရိစ္စတ္တံ ခေါ ရညော နာဂဿ ဇီဝိတံ။ နတ္ထိ ဒါနိ ကိဉ္စိ ရညော နာဂဿ အကရဏီယ’န္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ရာဟုလ, ယဿ ကဿစိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ နတ္ထိ လဇ္ဇာ, နာဟံ တဿ ကိဉ္စိ ပါပံ အကရဏီယန္တိ ဝဒါမိ။ တသ္မာတိဟ တေ, ရာဟုလ, ‘ဟဿာပိ န မုသာ ဘဏိဿာမီ’တိ – ဧဝဉှိ တေ, ရာဟုလ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၁၀၉. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, ကိမတ္ထိယော အာဒါသော’’တိ? ‘‘ပစ္စဝေက္ခဏတ္ထော, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ကာယေန ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဝါစာယ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ မနသာ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ။ ယဒေဝ တွံ, ရာဟုလ, ကာယေန ကမ္မံ ကတ္တုကာမော အဟောသိ, တဒေဝ တေ ကာယကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – အကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ [ဒုက္ခုန္ဒ္ရယံ, ဒုက္ခုဒယံ (က.)] ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – အကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ တေ, ရာဟုလ, ကာယေန ကမ္မံ သသက္ကံ န ကရဏီယံ [သံသက္ကံ န စ ကရဏီယံ (က.)]။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – ကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ တေ, ရာဟုလ, ကာယေန ကမ္မံ ကရဏီယံ။

‘‘ကရောန္တေနပိ တေ, ရာဟုလ, ကာယေန ကမ္မံ တဒေဝ တေ ကာယကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ပဋိသံဟရေယျာသိ တွံ, ရာဟုလ, ဧဝရူပံ ကာယကမ္မံ။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – ကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, အနုပဒဇ္ဇေယျာသိ တွံ, ရာဟုလ, ဧဝရူပံ ကာယကမ္မံ။

‘‘ကတွာပိ တေ, ရာဟုလ, ကာယေန ကမ္မံ တဒေဝ တေ ကာယကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ အကာသိံ ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ [သံဝတ္တိ (ဣ.)], ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ ခေါ တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ အကာသိံ, ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ တေ, ရာဟုလ, ကာယကမ္မံ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု ဒေသေတဗ္ဗံ, ဝိဝရိတဗ္ဗံ, ဥတ္တာနီကာတဗ္ဗံ; ဒေသေတွာ ဝိဝရိတွာ ဥတ္တာနီကတွာ အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ ။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ကာယေန ကမ္မံ အကာသိံ ဣဒံ မေ ကာယကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – ကုသလံ ဣဒံ ကာယကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, တေနေဝ တွံ, ရာဟုလ, ဣတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟရေယျာသိ အဟောရတ္တာနုသိက္ခီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

၁၁၀. ‘‘ယဒေဝ တွံ, ရာဟုလ, ဝါစာယ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော အဟောသိ, တဒေဝ တေ ဝစီကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – အကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – အကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ တေ, ရာဟုလ, ဝါစာယ ကမ္မံ သသက္ကံ န ကရဏီယံ။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – ကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ တေ, ရာဟုလ, ဝါစာယ ကမ္မံ ကရဏီယံ။

‘‘ကရောန္တေနပိ, ရာဟုလ, ဝါစာယ ကမ္မံ တဒေဝ တေ ဝစီကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ပဋိသံဟရေယျာသိ တွံ, ရာဟုလ, ဧဝရူပံ ဝစီကမ္မံ။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – ကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, အနုပဒဇ္ဇေယျာသိ, တွံ ရာဟုလ, ဧဝရူပံ ဝစီကမ္မံ။

‘‘ကတွာပိ တေ, ရာဟုလ, ဝါစာယ ကမ္မံ တဒေဝ တေ ဝစီကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ အကာသိံ ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ [သံဝတ္တိ (သီ. ဣ.)], ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ ခေါ တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ အကာသိံ ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ တေ, ရာဟုလ, ဝစီကမ္မံ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု ဒေသေတဗ္ဗံ, ဝိဝရိတဗ္ဗံ, ဥတ္တာနီကတ္တဗ္ဗံ ; ဒေသေတွာ ဝိဝရိတွာ ဥတ္တာနီကတွာ အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ ဝါစာယ ကမ္မံ အကာသိံ ဣဒံ မေ ဝစီကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – ကုသလံ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, တေနေဝ တွံ, ရာဟုလ, ဣတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟရေယျာသိ အဟောရတ္တာနုသိက္ခီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

၁၁၁. ‘‘ယဒေဝ တွံ, ရာဟုလ, မနသာ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော အဟောသိ, တဒေဝ တေ မနောကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – အကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – အကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ တေ, ရာဟုလ, မနသာ ကမ္မံ သသက္ကံ န ကရဏီယံ။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တေယျ – ကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ တေ, ရာဟုလ, မနသာ ကမ္မံ ကရဏီယံ။

‘‘ကရောန္တေနပိ တေ, ရာဟုလ, မနသာ ကမ္မံ တဒေဝ တေ မနောကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ပဋိသံဟရေယျာသိ တွံ, ရာဟုလ, ဧဝရူပံ မနောကမ္မံ။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ ကရောမိ ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – ကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, အနုပဒဇ္ဇေယျာသိ တွံ, ရာဟုလ, ဧဝရူပံ မနောကမ္မံ။

‘‘ကတွာပိ တေ, ရာဟုလ, မနသာ ကမ္မံ တဒေဝ တေ မနောကမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ နု ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ အကာသိံ ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ [သံဝတ္တိ (သီ. ဣ.)], ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ? သစေ ခေါ တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ အကာသိံ ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ အတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – အကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ ဒုက္ခုဒြယံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ, ဧဝရူပံ ပန [ဧဝရူပေ (သီ. ဣ.), ဧဝရူပေ ပန (သျာ. ကံ.)] တေ, ရာဟုလ, မနောကမ္မံ [မနောကမ္မေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အဋ္ဋီယိတဗ္ဗံ ဟရာယိတဗ္ဗံ ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗံ; အဋ္ဋီယိတွာ ဟရာယိတွာ ဇိဂုစ္ဆိတွာ အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန တွံ, ရာဟုလ, ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ဇာနေယျာသိ – ‘ယံ ခေါ အဟံ ဣဒံ မနသာ ကမ္မံ အကာသိံ ဣဒံ မေ မနောကမ္မံ နေဝတ္တဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ပရဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ, န ဥဘယဗျာဗာဓါယပိ သံဝတ္တတိ – ကုသလံ ဣဒံ မနောကမ္မံ သုခုဒြယံ သုခဝိပါက’န္တိ, တေနေဝ တွံ, ရာဟုလ, ဣတိပါမောဇ္ဇေန ဝိဟရေယျာသိ အဟောရတ္တာနုသိက္ခီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု။

၁၁၂. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ရာဟုလ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယကမ္မံ ပရိသောဓေသုံ, ဝစီကမ္မံ ပရိသောဓေသုံ, မနောကမ္မံ ပရိသောဓေသုံ, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ကာယကမ္မံ ပရိသောဓေသုံ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဝစီကမ္မံ ပရိသောဓေသုံ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ မနောကမ္မံ ပရိသောဓေသုံ။ ယေပိ ဟိ ကေစိ, ရာဟုလ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယကမ္မံ ပရိသောဓေဿန္တိ, ဝစီကမ္မံ ပရိသောဓေဿန္တိ, မနောကမ္မံ ပရိသောဓေဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ကာယကမ္မံ ပရိသောဓေဿန္တိ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဝစီကမ္မံ ပရိသောဓေဿန္တိ , ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ မနောကမ္မံ ပရိသောဓေဿန္တိ။ ယေပိ ဟိ ကေစိ, ရာဟုလ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ကာယကမ္မံ ပရိသောဓေန္တိ, ဝစီကမ္မံ ပရိသောဓေန္တိ, မနောကမ္မံ ပရိသောဓေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ကာယကမ္မံ ပရိသောဓေန္တိ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဝစီကမ္မံ ပရိသောဓေန္တိ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ မနောကမ္မံ ပရိသောဓေန္တိ။ တသ္မာတိဟ, ရာဟုလ, ‘ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ကာယကမ္မံ ပရိသောဓေဿာမိ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဝစီကမ္မံ ပရိသောဓေဿာမိ, ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ မနောကမ္မံ ပရိသောဓေဿာမီ’တိ – ဧဝဉှိ တေ, ရာဟုလ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

အမ္ဗလဋ္ဌိကရာဟုလောဝါဒသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂. မဟာရာဟုလောဝါဒသုတ္တံ

၁၁၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ ရာဟုလော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အပလောကေတွာ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ, ရာဟုလ, ရူပံ – အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ – သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘ရူပမေဝ နု ခေါ, ဘဂဝါ, ရူပမေဝ နု ခေါ, သုဂတာ’’တိ? ‘‘ရူပမ္ပိ, ရာဟုလ, ဝေဒနာပိ, ရာဟုလ, သညာပိ, ရာဟုလ, သင်္ခါရာပိ, ရာဟုလ, ဝိညာဏမ္ပိ, ရာဟုလာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ‘‘ကော နဇ္ဇ [ကော နုဇ္ဇ (သျာ. ကံ.)] ဘဂဝတာ သမ္မုခါ ဩဝါဒေန ဩဝဒိတော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိဿတီ’’တိ တတော ပဋိနိဝတ္တိတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ။ ဒိသွာန အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာနာပါနဿတိံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ အာနာပါနဿတိ, ရာဟုလ, ဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ’’တိ။

၁၁၄. အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, အာနာပါနဿတိ, ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ’’တိ? ‘‘ယံ ကိဉ္စိ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော မံသံ နှာရု [နဟာရု (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ဥပါဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓါတု [ပဌဝီဓါတု (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ ပထဝီဓါတု, ပထဝီဓါတုရေဝေသာ။ တံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ပထဝီဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ပထဝီဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ’’။

၁၁၅. ‘‘ကတမာ စ, ရာဟုလ, အာပေါဓါတု? အာပေါဓါတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓါတု ? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာပေါ အာပေါဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ပိတ္တံ သေမ္ဟံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တံ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာပေါ အာပေါဂတံ ဥပါဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓါတု။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာပေါဓါတု အာပေါဓါတုရေဝေသာ။ တံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာပေါဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, အာပေါဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

၁၁၆. ‘‘ကတမာ စ, ရာဟုလ, တေဇောဓါတု? တေဇောဓါတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓါတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ယေန စ သန္တပ္ပတိ ယေန စ ဇီရီယတိ ယေန စ ပရိဍယှတိ ယေန စ အသိတဣတခါယိတသာယိတံ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆတိ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥပါဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓါတု။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ တေဇောဓါတု တေဇောဓါတုရေဝေသာ။ တံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ တေဇောဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, တေဇောဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

၁၁၇. ‘‘ကတမာ စ, ရာဟုလ, ဝါယောဓါတု? ဝါယောဓါတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓါတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ဝါယော ဝါယောဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ဥဒ္ဓင်္ဂမာ ဝါတာ, အဓေါဂမာ ဝါတာ, ကုစ္ဆိသယာ ဝါတာ, ကောဋ္ဌာသယာ [ကောဋ္ဌသယာ (သီ. ဣ.)] ဝါတာ , အင်္ဂမင်္ဂါနုသာရိနော ဝါတာ, အဿာသော ပဿာသော, ဣတိ ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ဝါယော ဝါယောဂတံ ဥပါဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓါတု။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ ဝါယောဓါတု ဝါယောဓါတုရေဝေသာ။ တံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ , န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဝါယောဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝါယောဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

၁၁၈. ‘‘ကတမာ စ, ရာဟုလ, အာကာသဓါတု? အာကာသဓါတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓါတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာကာသံ အာကာသဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒံ နာသစ္ဆိဒ္ဒံ မုခဒွါရံ, ယေန စ အသိတဣတခါယိတသာယိတံ အဇ္ဈောဟရတိ, ယတ္ထ စ အသိတဣတခါယိတသာယိတံ သန္တိဋ္ဌတိ, ယေန စ အသိတဣတခါယိတသာယိတံ အဓေါဘာဂံ [အဓေါဘာဂါ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] နိက္ခမတိ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာကာသံ အာကာသဂတံ, အဃံ အဃဂတံ, ဝိဝရံ ဝိဝရဂတံ, အသမ္ဖုဋ္ဌံ, မံသလောဟိတေဟိ ဥပါဒိန္နံ [အာကာသဂတံ ဥပါဒိန္နံ (သီ. ဣ.)] – အယံ ဝုစ္စတိ, ရာဟုလ, အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓါတု။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာကာသဓါတု အာကာသဓါတုရေဝေသာ။ တံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာကာသဓါတုယာ စိတ္တံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, အာကာသဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

၁၁၉. ‘‘ပထဝီသမံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ပထဝီသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။ သေယျထာပိ, ရာဟုလ, ပထဝိယာ သုစိမ္ပိ နိက္ခိပန္တိ, အသုစိမ္ပိ နိက္ခိပန္တိ, ဂူထဂတမ္ပိ နိက္ခိပန္တိ, မုတ္တဂတမ္ပိ နိက္ခိပန္တိ, ခေဠဂတမ္ပိ နိက္ခိပန္တိ, ပုဗ္ဗဂတမ္ပိ နိက္ခိပန္တိ, လောဟိတဂတမ္ပိ နိက္ခိပန္တိ, န စ တေန ပထဝီ အဋ္ဋီယတိ ဝါ ဟရာယတိ ဝါ ဇိဂုစ္ဆတိ ဝါ; ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, ရာဟုလ, ပထဝီသမံ ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ပထဝီသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။

‘‘အာပေါသမံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ အာပေါသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။ သေယျထာပိ, ရာဟုလ, အာပသ္မိံ သုစိမ္ပိ ဓေါဝန္တိ, အသုစိမ္ပိ ဓေါဝန္တိ, ဂူထဂတမ္ပိ ဓေါဝန္တိ, မုတ္တဂတမ္ပိ ဓေါဝန္တိ, ခေဠဂတမ္ပိ ဓေါဝန္တိ, ပုဗ္ဗဂတမ္ပိ ဓေါဝန္တိ, လောဟိတဂတမ္ပိ ဓေါဝန္တိ, န စ တေန အာပေါ အဋ္ဋီယတိ ဝါ ဟရာယတိ ဝါ ဇိဂုစ္ဆတိ ဝါ; ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, ရာဟုလ, အာပေါသမံ ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ အာပေါသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။

‘‘တေဇောသမံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ တေဇောသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။ သေယျထာပိ, ရာဟုလ, တေဇော သုစိမ္ပိ ဒဟတိ, အသုစိမ္ပိ ဒဟတိ, ဂူထဂတမ္ပိ ဒဟတိ, မုတ္တဂတမ္ပိ ဒဟတိ, ခေဠဂတမ္ပိ ဒဟတိ, ပုဗ္ဗဂတမ္ပိ ဒဟတိ, လောဟိတဂတမ္ပိ ဒဟတိ, န စ တေန တေဇော အဋ္ဋီယတိ ဝါ ဟရာယတိ ဝါ ဇိဂုစ္ဆတိ ဝါ; ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, ရာဟုလ, တေဇောသမံ ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ တေဇောသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။

‘‘ဝါယောသမံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ဝါယောသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။ သေယျထာပိ, ရာဟုလ, ဝါယော သုစိမ္ပိ ဥပဝါယတိ, အသုစိမ္ပိ ဥပဝါယတိ, ဂူထဂတမ္ပိ ဥပဝါယတိ, မုတ္တဂတမ္ပိ ဥပဝါယတိ, ခေဠဂတမ္ပိ ဥပဝါယတိ, ပုဗ္ဗဂတမ္ပိ ဥပဝါယတိ, လောဟိတဂတမ္ပိ ဥပဝါယတိ, န စ တေန ဝါယော အဋ္ဋီယတိ ဝါ ဟရာယတိ ဝါ ဇိဂုစ္ဆတိ ဝါ; ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, ရာဟုလ, ဝါယောသမံ ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ဝါယောသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။

‘‘အာကာသသမံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ အာကာသသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။ သေယျထာပိ, ရာဟုလ, အာကာသော န ကတ္ထစိ ပတိဋ္ဌိတော; ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, ရာဟုလ, အာကာသသမံ ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ အာကာသသမဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ဥပ္ပန္နာ မနာပါမနာပါ ဖဿာ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ ဌဿန္တိ။

၁၂၀. ‘‘မေတ္တံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ မေတ္တဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ယော ဗျာပါဒေါ သော ပဟီယိဿတိ။ ကရုဏံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ကရုဏဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ယာ ဝိဟေသာ သာ ပဟီယိဿတိ။ မုဒိတံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ မုဒိတဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ယာ အရတိ သာ ပဟီယိဿတိ။ ဥပေက္ခံ , ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ဥပေက္ခဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ယော ပဋိဃော သော ပဟီယိဿတိ။ အသုဘံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ အသုဘဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ယော ရာဂေါ သော ပဟီယိဿတိ။ အနိစ္စသညံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ အနိစ္စသညဉှိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝယတော ယော အသ္မိမာနော သော ပဟီယိဿတိ။

၁၂၁. ‘‘အာနာပါနဿတိံ, ရာဟုလ, ဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ အာနာပါနဿတိ ဟိ တေ, ရာဟုလ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ကထံ ဘာဝိတာ စ, ရာဟုလ, အာနာပါနဿတိ, ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ ? ဣဓ, ရာဟုလ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော သတောဝ အဿသတိ သတောဝ [သတော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ပဿသတိ။

‘‘ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရဿံ ဝါ အဿသန္တော ‘ရဿံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘ရဿံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘‘ဣတိပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဣတိပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင်္ခါရပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင်္ခါရပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ ; ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘‘အနိစ္စာနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘အနိစ္စာနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိရာဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိရာဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘နိရောဓါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘နိရောဓါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘ဧဝံ ဘာဝိတာ ခေါ, ရာဟုလ, အာနာပါနဿတိ, ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ, ရာဟုလ, အာနာပါနဿတိယာ, ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ ယေပိ တေ စရိမကာ အဿာသာ တေပိ ဝိဒိတာဝ နိရုဇ္ဈန္တိ နော အဝိဒိတာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

မဟာရာဟုလောဝါဒသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃. စူဠမာလုကျသုတ္တံ

၁၂၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော မာလုကျပုတ္တဿ [မာလုင္က္ယပုတ္တဿ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ယာနိမာနိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဘဂဝတာ အဗျာကတာနိ ဌပိတာနိ ပဋိက္ခိတ္တာနိ – ‘သဿတော လောကော’တိပိ, ‘အသဿတော လောကော’တိပိ, ‘အန္တဝါ လောကော’တိပိ, ‘အနန္တဝါ လောကော’တိပိ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိပိ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိပိ, ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိပိ, ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိပိ, ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိပိ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိပိ – တာနိ မေ ဘဂဝါ န ဗျာကရောတိ။ ယာနိ မေ ဘဂဝါ န ဗျာကရောတိ တံ မေ န ရုစ္စတိ, တံ မေ နက္ခမတိ။ သောဟံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိဿာမိ။ သစေ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရိဿတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ။ပေ.။ ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ – ဧဝါဟံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမိ; နော စေ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရိဿတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ။ပေ.။ ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ – ဧဝါဟံ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တိဿာမီ’’တိ။

၁၂၃. အထ ခေါ အာယသ္မာ မာလုကျပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မာလုကျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

၁၂၄. ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ယာနိမာနိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဘဂဝတာ အဗျာကတာနိ ဌပိတာနိ ပဋိက္ခိတ္တာနိ – ‘သဿတော လောကော’တိပိ, ‘အသဿတော လောကော’တိပိ။ပေ.။ ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိပိ – တာနိ မေ ဘဂဝါ န ဗျာကရောတိ။ ယာနိ မေ ဘဂဝါ န ဗျာကရောတိ တံ မေ န ရုစ္စတိ, တံ မေ နက္ခမတိ။ သောဟံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိဿာမိ။ သစေ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရိဿတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ။ပေ.။ ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ – ဧဝါဟံ ဘဂဝတိ, ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမိ။ နော စေ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရိဿတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ။ပေ.။ ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ – ဧဝါဟံ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တိဿာမီတိ။ သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ, ‘သဿတော လောကော’တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု; သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘အသဿတော လောကော’တိ, ‘အသဿတော လောကော’တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု။ နော စေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ, အဇာနတော ခေါ ပန အပဿတော ဧတဒေဝ ဥဇုကံ ဟောတိ ယဒိဒံ – ‘န ဇာနာမိ, န ပဿာမီ’တိ။ သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘အန္တဝါ လောကော’တိ, ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု; သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ, ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု။ နော စေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘အန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, အဇာနတော ခေါ ပန အပဿတော ဧတဒေဝ ဥဇုကံ ဟောတိ ယဒိဒံ – ‘န ဇာနာမိ, န ပဿာမီ’တိ။ သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု; သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု။ နော စေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝါ, အဇာနတော ခေါ ပန အပဿတော ဧတဒေဝ ဥဇုကံ ဟောတိ ယဒိဒံ – ‘န ဇာနာမိ, န ပဿာမီ’တိ။ သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု; သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု။ နော စေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, အဇာနတော ခေါ ပန အပဿတော ဧတဒေဝ ဥဇုကံ ဟောတိ ယဒိဒံ – ‘န ဇာနာမိ န ပဿာမီ’တိ။ သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု; သစေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ မေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတု။ နော စေ ဘဂဝါ ဇာနာတိ – ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, အဇာနတော ခေါ ပန အပဿတော ဧတဒေဝ ဥဇုကံ ဟောတိ ယဒိဒံ – ‘န ဇာနာမိ, န ပဿာမီ’’’တိ။

၁၂၅. ‘‘ကိံ နု [ကိံ နု ခေါ (သျာ. ကံ. က.)] တာဟံ, မာလုကျပုတ္တ, ဧဝံ အဝစံ – ‘ဧဟိ တွံ, မာလုကျပုတ္တ, မယိ ဗြဟ္မစရိယံ စရ, အဟံ တေ ဗျာကရိဿာမိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တွံ ဝါ ပန မံ ဧဝံ အဝစ – အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမိ , ဘဂဝါ မေ ဗျာကရိဿတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝါ, ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ကိရ, မာလုကျပုတ္တ, နေဝါဟံ တံ ဝဒါမိ – ဧဟိ တွံ, မာလုကျပုတ္တ, မယိ ဗြဟ္မစရိယံ စရ, အဟံ တေ ဗျာကရိဿာမိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ, ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ။ပေ.။ ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဝါ’တိ; နပိ ကိရ မံ တွံ ဝဒေသိ – အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမိ, ဘဂဝါ မေ ဗျာကရိဿတိ – ‘သဿတော လောကော’တိ ဝါ ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ။ပေ.။ ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ’’တိ။ ဧဝံ သန္တေ, မောဃပုရိသ, ကော သန္တော ကံ ပစ္စာစိက္ခသိ?

၁၂၆. ‘‘ယော ခေါ, မာလုကျပုတ္တ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမိ ယာဝ မေ ဘဂဝါ န ဗျာကရိဿတိ – ‘‘သဿတော လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘အသဿတော လောကော’’တိ ဝါ။ပေ.။ ‘‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါတိ, အဗျာကတမေဝ တံ, မာလုကျပုတ္တ, တထာဂတေန အဿ, အထ သော ပုဂ္ဂလော ကာလံ ကရေယျ။ သေယျထာပိ, မာလုကျပုတ္တ, ပုရိသော သလ္လေန ဝိဒ္ဓေါ အဿ သဝိသေန ဂါဠှပလေပနေန။ တဿ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ ဘိသက္ကံ သလ္လကတ္တံ ဥပဋ္ဌပေယျုံ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ပုရိသံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝေဿော ဝါ သုဒ္ဒေါ ဝါ’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ပုရိသံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဣတိ ဝါ’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ပုရိသံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ဒီဃော ဝါ ရဿော ဝါ မဇ္ဈိမော ဝါ’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ပုရိသံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ကာဠော ဝါ သာမော ဝါ မင်္ဂုရစ္ဆဝီ ဝါ’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ပုရိသံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, အမုကသ္မိံ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ နဂရေ ဝါ’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ဓနုံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ယဒိ ဝါ စာပေါ ယဒိ ဝါ ကောဒဏ္ဍော’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ဇိယံ ဇာနာမိ ယာယမှိ ဝိဒ္ဓေါ , ယဒိ ဝါ အက္ကဿ ယဒိ ဝါ သဏှဿ [သဏ္ဌဿ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ယဒိ ဝါ နှာရုဿ ယဒိ ဝါ မရုဝါယ ယဒိ ဝါ ခီရပဏ္ဏိနော’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ကဏ္ဍံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ယဒိ ဝါ ဂစ္ဆံ ယဒိ ဝါ ရောပိမ’န္တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ကဏ္ဍံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ယဿ ပတ္တေဟိ ဝါဇိတံ [ဝါခိတ္တံ (က.)] ယဒိ ဝါ ဂိဇ္ဈဿ ယဒိ ဝါ ကင်္ကဿ ယဒိ ဝါ ကုလလဿ ယဒိ ဝါ မောရဿ ယဒိ ဝါ သိထိလဟနုနော’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ ကဏ္ဍံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ယဿ နှာရုနာ ပရိက္ခိတ္တံ ယဒိ ဝါ ဂဝဿ ယဒိ ဝါ မဟိံသဿ ယဒိ ဝါ ဘေရဝဿ [ရောရုဝဿ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ယဒိ ဝါ သေမှာရဿာ’တိ; သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ သလ္လံ အာဟရိဿာမိ ယာဝ န တံ သလ္လံ ဇာနာမိ ယေနမှိ ဝိဒ္ဓေါ, ယဒိ ဝါ သလ္လံ ယဒိ ဝါ ခုရပ္ပံ ယဒိ ဝါ ဝေကဏ္ဍံ ယဒိ ဝါ နာရာစံ ယဒိ ဝါ ဝစ္ဆဒန္တံ ယဒိ ဝါ ကရဝီရပတ္တ’န္တိ – အညာတမေဝ တံ, မာလုကျပုတ္တ, တေန ပုရိသေန အဿ, အထ သော ပုရိသော ကာလံ ကရေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မာလုကျပုတ္တ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမိ ယာဝ မေ ဘဂဝါ န ဗျာကရိဿတိ – ‘‘သဿတော လောကော’’တိ ဝါ ‘‘အသဿတော လောကော’’တိ ဝါ။ပေ.။ ‘‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါတိ – အဗျာကတမေဝ တံ, မာလုကျပုတ္တ, တထာဂတေန အဿ, အထ သော ပုဂ္ဂလော ကာလင်္ကရေယျ။

၁၂၇. ‘‘‘သဿတော လောကော’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ , ဧဝံ ‘နော အသဿတော လောကော’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝမ္ပိ ‘နော သဿတော လောကော’တိ ဝါ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ, ‘အသဿတော လောကော’တိ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ သတိ အတ္ထေဝ ဇာတိ, အတ္ထိ ဇရာ, အတ္ထိ မရဏံ, သန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ; ယေသာဟံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိဃာတံ ပညပေမိ ။ ‘အန္တဝါ လောကော’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝံ ‘နော အနန္တဝါ လောကော’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝမ္ပိ ‘နော အန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ, ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ သတိ အတ္ထေဝ ဇာတိ, အတ္ထိ ဇရာ, အတ္ထိ မရဏံ, သန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ; ယေသာဟံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိဃာတံ ပညပေမိ။ ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝံ ‘နော အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝမ္ပိ ‘နော တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝါ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ သတိ အတ္ထေဝ ဇာတိ။ပေ.။ နိဃာတံ ပညပေမိ။ ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝံ ‘နော န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝမ္ပိ ‘နော ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ, ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ သတိ အတ္ထေဝ ဇာတိ။ပေ.။ ယေသာဟံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိဃာတံ ပညပေမိ။ ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝံ ‘နော နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော အဘဝိဿာတိ, ဧဝမ္ပိ ‘နော ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ, မာလုကျပုတ္တ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ သတိ အတ္ထေဝ ဇာတိ။ပေ.။ ယေသာဟံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိဃာတံ ပညပေမိ။

၁၂၈. ‘‘တသ္မာတိဟ, မာလုကျပုတ္တ, အဗျာကတဉ္စ မေ အဗျာကတတော ဓါရေထ; ဗျာကတဉ္စ မေ ဗျာကတတော ဓါရေထ။ ကိဉ္စ, မာလုကျပုတ္တ, မယာ အဗျာကတံ? ‘သဿတော လောကော’တိ မာလုကျပုတ္တ, မယာ အဗျာကတံ; ‘အသဿတော လောကော’တိ – မယာ အဗျာကတံ; ‘အန္တဝါ လောကော’တိ – မယာ အဗျာကတံ; ‘အနန္တဝါ လောကော’တိ – မယာ အဗျာကတံ; ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ – မယာ အဗျာကတံ; ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ – မယာ အဗျာကတံ; ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ – မယာ အဗျာကတံ; ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ – မယာ အဗျာကတံ; ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ – မယာ အဗျာကတံ; ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ – မယာ အဗျာကတံ။ ကသ္မာ စေတံ, မာလုကျပုတ္တ, မယာ အဗျာကတံ? န ဟေတံ, မာလုကျပုတ္တ, အတ္ထသံဟိတံ န အာဒိဗြဟ္မစရိယကံ န [နေတံ (သီ.)] နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ တသ္မာ တံ မယာ အဗျာကတံ။ ကိဉ္စ, မာလုကျပုတ္တ, မယာ ဗျာကတံ? ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ, မာလုကျပုတ္တ, မယာ ဗျာကတံ; ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ – မယာ ဗျာကတံ; ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ – မယာ ဗျာကတံ; ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ – မယာ ဗျာကတံ။ ကသ္မာ စေတံ, မာလုကျပုတ္တ, မယာ ဗျာကတံ? ဧတဉှိ, မာလုကျပုတ္တ, အတ္ထသံဟိတံ ဧတံ အာဒိဗြဟ္မစရိယကံ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ တသ္မာ တံ မယာ ဗျာကတံ။ တသ္မာတိဟ, မာလုကျပုတ္တ , အဗျာကတဉ္စ မေ အဗျာကတတော ဓါရေထ; ဗျာကတဉ္စ မေ ဗျာကတတော ဓါရေထာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မာလုကျပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

စူဠမာလုကျသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄. မဟာမာလုကျသုတ္တံ

၁၂၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဓါရေထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဒေသိတာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနီ’’တိ?

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ မာလုကျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, ဓါရေမိ ဘဂဝတာ ဒေသိတာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနီ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, မာလုကျပုတ္တ, ဓါရေသိ မယာ ဒေသိတာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနီ’’တိ? ‘‘သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ; ဝိစိကိစ္ဆံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ; သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ; ကာမစ္ဆန္ဒံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ; ဗျာပါဒံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ ဒေသိတံ ဓါရေမိ။ ဧဝံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဓါရေမိ ဘဂဝတာ ဒေသိတာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနီ’’တိ။

‘‘ကဿ ခေါ နာမ တွံ, မာလုကျပုတ္တ, ဣမာနိ ဧဝံ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဒေသိတာနိ ဓါရေသိ? နနု, မာလုကျပုတ္တ , အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဣမိနာ တရုဏူပမေန ဥပါရမ္ဘေန ဥပါရမ္ဘိဿန္တိ? ဒဟရဿ ဟိ, မာလုကျပုတ္တ, ကုမာရဿ မန္ဒဿ ဥတ္တာနသေယျကဿ သက္ကာယောတိပိ န ဟောတိ, ကုတော ပနဿ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ? အနုသေတွေဝဿ [အနုသေတိ တွေဝဿ (သီ. ဣ.)] သက္ကာယဒိဋ္ဌာနုသယော။ ဒဟရဿ ဟိ, မာလုကျပုတ္တ, ကုမာရဿ မန္ဒဿ ဥတ္တာနသေယျကဿ ဓမ္မာတိပိ န ဟောတိ, ကုတော ပနဿ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ? အနုသေတွေဝဿ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော။ ဒဟရဿ ဟိ, မာလုကျပုတ္တ, ကုမာရဿ မန္ဒဿ ဥတ္တာနသေယျကဿ သီလာတိပိ န ဟောတိ, ကုတော ပနဿ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ သီလေသု သီလဗ္ဗတပရာမာသော? အနုသေတွေဝဿ သီလဗ္ဗတပရာမာသာနုသယော ။ ဒဟရဿ ဟိ, မာလုကျပုတ္တ, ကုမာရဿ မန္ဒဿ ဥတ္တာနသေယျကဿ ကာမာတိပိ န ဟောတိ, ကုတော ပနဿ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော? အနုသေတွေဝဿ ကာမရာဂါနုသယော။ ဒဟရဿ ဟိ, မာလုကျပုတ္တ, ကုမာရဿ မန္ဒဿ ဥတ္တာနသေယျကဿ သတ္တာတိပိ န ဟောတိ, ကုတော ပနဿ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ သတ္တေသု ဗျာပါဒေါ? အနုသေတွေဝဿ ဗျာပါဒါနုသယော။ နနု, မာလုကျပုတ္တ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဣမိနာ တရုဏူပမေန ဥပါရမ္ဘေန ဥပါရမ္ဘိဿန္တီ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတဿ, ဘဂဝါ, ကာလော, ဧတဿ, သုဂတ, ကာလော ယံ ဘဂဝါ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဒေသေယျ။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟာနန္ဒ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၁၃၀. ‘‘ဣဓါနန္ဒ , အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော သက္ကာယဒိဋ္ဌိပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိပရေတေန; ဥပ္ပန္နာယ စ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တဿ သာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ထာမဂတာ အပ္ပဋိဝိနီတာ ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ။ ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန; ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တဿ သာ ဝိစိကိစ္ဆာ ထာမဂတာ အပ္ပဋိဝိနီတာ ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ။ သီလဗ္ဗတပရာမာသပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ သီလဗ္ဗတပရာမာသပရေတေန; ဥပ္ပန္နဿ စ သီလဗ္ဗတပရာမာသဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တဿ သော သီလဗ္ဗတပရာမာသော ထာမဂတော အပ္ပဋိဝိနီတော ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ။ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ကာမရာဂပရေတေန ; ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တဿ သော ကာမရာဂေါ ထာမဂတော အပ္ပဋိဝိနီတော ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ။ ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ ဗျာပါဒပရေတေန; ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တဿ သော ဗျာပါဒေါ ထာမဂတော အပ္ပဋိဝိနီတော ဩရမ္ဘာဂိယံ သံယောဇနံ။

၁၃၁. ‘‘သုတဝါ စ ခေါ, အာနန္ဒ, အရိယသာဝကော အရိယာနံ ဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ ဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော န သက္ကာယဒိဋ္ဌိပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န သက္ကာယဒိဋ္ဌိပရေတေန; ဥပ္ပန္နာယ စ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ သာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ သာနုသယာ ပဟီယတိ။ န ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဝိစိကိစ္ဆာပရေတေန; ဥပ္ပန္နာယ စ ဝိစိကိစ္ဆာယ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ သာ ဝိစိကိစ္ဆာ သာနုသယာ ပဟီယတိ။ န သီလဗ္ဗတပရာမာသပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န သီလဗ္ဗတပရာမာသပရေတေန; ဥပ္ပန္နဿ စ သီလဗ္ဗတပရာမာသဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ သော သီလဗ္ဗတပရာမာသော သာနုသယော ပဟီယတိ။ န ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ကာမရာဂပရေတေန; ဥပ္ပန္နဿ စ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ သော ကာမရာဂေါ သာနုသယော ပဟီယတိ ။ န ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတေန စေတသာ ဝိဟရတိ န ဗျာပါဒပရေတေန; ဥပ္ပန္နဿ စ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ သော ဗျာပါဒေါ သာနုသယော ပဟီယတိ။

၁၃၂. ‘‘ယော, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ တံ မဂ္ဂံ တံ ပဋိပဒံ အနာဂမ္မ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ ပဇဟိဿတိ ဝါတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော တစံ အစ္ဆေတွာ ဖေဂ္ဂုံ အစ္ဆေတွာ သာရစ္ဆေဒေါ ဘဝိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ယော မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ တံ မဂ္ဂံ တံ ပဋိပဒံ အနာဂမ္မ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ ပဇဟိဿတိ ဝါတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ယော စ ခေါ, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ တံ မဂ္ဂံ တံ ပဋိပဒံ အာဂမ္မ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ ပဇဟိဿတိ ဝါတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော တစံ ဆေတွာ ဖေဂ္ဂုံ ဆေတွာ သာရစ္ဆေဒေါ ဘဝိဿတီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ယော မဂ္ဂေါ ယာ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ တံ မဂ္ဂံ တံ ပဋိပဒံ အာဂမ္မ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ ပဇဟိဿတိ ဝါတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, ဂင်္ဂါ နဒီ ပူရာ ဥဒကဿ သမတိတ္တိကာ ကာကပေယျာ။ အထ ဒုဗ္ဗလကော ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ – ‘အဟံ ဣမိဿာ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ တိရိယံ ဗာဟာယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂစ္ဆိဿာမီ’တိ [ဂစ္ဆာမီတိ (သီ. ဣ.)]; သော န သက္ကုဏေယျ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ တိရိယံ ဗာဟာယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂန္တုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ယေသံ ကေသဉ္စိ [ယဿ ကဿစိ (သဗ္ဗတ္ထ)] သက္ကာယနိရောဓါယ ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ နပ္ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတိ; သေယျထာပိ သော ဒုဗ္ဗလကော ပုရိသော ဧဝမေတေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, ဂင်္ဂါ နဒီ ပူရာ ဥဒကဿ သမတိတ္တိကာ ကာကပေယျာ။ အထ ဗလဝါ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ – ‘အဟံ ဣမိဿာ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ တိရိယံ ဗာဟာယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂစ္ဆိဿာမီ’တိ; သော သက္ကုဏေယျ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ တိရိယံ ဗာဟာယ သောတံ ဆေတွာ သောတ္ထိနာ ပါရံ ဂန္တုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ယေသံ ကေသဉ္စိ သက္ကာယနိရောဓါယ ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ; သေယျထာပိ သော ဗလဝါ ပုရိသော ဧဝမေတေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၁၃၃. ‘‘ကတမော စာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ, ကတမာ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဥပဓိဝိဝေကာ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာ သဗ္ဗသော ကာယဒုဋ္ဌုလ္လာနံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ယဒေဝ တတ္ထ ဟောတိ ရူပဂတံ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ တေ ဓမ္မေ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော ရောဂတော ဂဏ္ဍတော သလ္လတော အဃတော အာဗာဓတော ပရတော ပလောကတော သုညတော အနတ္တတော သမနုပဿတိ။ သော တေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပဋိဝါပေတိ [ပဋိပါပေတိ (သျာ.), ပတိဋ္ဌာပေတိ (က.)]။ သော တေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပဋိဝါပေတွာ အမတာယ ဓါတုယာ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ – ‘ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာန’န္တိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ; နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ, တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ, အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ယဒေဝ တတ္ထ ဟောတိ ရူပဂတံ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ။ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ယဒေဝ တတ္ထ ဟောတိ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ။ပေ.။ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ယဒေဝ တတ္ထ ဟောတိ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ။ပေ.။ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ။

‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ယဒေဝ တတ္ထ ဟောတိ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ။ပေ.။ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, အာနန္ဒ, မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယာ’’တိ။

‘‘ဧသော စေ, ဘန္တေ, မဂ္ဂေါ ဧသာ ပဋိပဒါ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ, အထ ကိဉ္စရဟိ ဣဓေကစ္စေ ဘိက္ခူ စေတောဝိမုတ္တိနော ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ပညာဝိမုတ္တိနော’’တိ? ‘‘ဧတ္ထ ခေါ ပနေသာဟံ [ဧတ္ထ ခေါ တေသာဟံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], အာနန္ဒ, ဣန္ဒ္ရိယဝေမတ္တတံ ဝဒါမီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

မဟာမာလုကျသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅. ဘဒ္ဒါလိသုတ္တံ

၁၃၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇာမိ; ဧကာသနဘောဇနံ ခေါ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘုဉ္ဇမာနော အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနာမိ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ ဧထ, တုမှေပိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇထ; ဧကာသနဘောဇနံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တုမှေပိ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနိဿထ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, န ဥဿဟာမိ ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ; ဧကာသနဘောဇနဉှိ မေ, ဘန္တေ, ဘုဉ္ဇတော သိယာ ကုက္ကုစ္စံ, သိယာ ဝိပ္ပဋိသာရော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, ယတ္ထ နိမန္တိတော အဿသိ တတ္ထ ဧကဒေသံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဧကဒေသံ နီဟရိတွာပိ ဘုဉ္ဇေယျာသိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘုဉ္ဇမာနော ဧကာသနော ယာပေဿသီ’’တိ [ဘုဉ္ဇမာနော ယာပေဿသီတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ ‘‘ဧဝမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, န ဥဿဟာမိ ဘုဉ္ဇိတုံ; ဧဝမ္ပိ ဟိ မေ, ဘန္တေ, ဘုဉ္ဇတော သိယာ ကုက္ကုစ္စံ, သိယာ ဝိပ္ပဋိသာရော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒေ ပညာပိယမာနေ ဘိက္ခုသံဃေ သိက္ခံ သမာဒိယမာနေ အနုဿာဟံ ပဝေဒေသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ သဗ္ဗံ တံ တေမာသံ န ဘဂဝတော သမ္မုခီဘာဝံ အဒါသိ, ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ။

၁၃၅. တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ – နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတီတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ဘဒ္ဒါလိံ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဒံ ခေါ, အာဝုသော ဘဒ္ဒါလိ, ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရီယတိ [ကရဏီယံ (က.)]။ နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝါ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိဿတိ။ ဣင္ဃာဝုသော ဘဒ္ဒါလိ, ဧတံ ဒေါသကံ သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, မာ တေ ပစ္ဆာ ဒုက္ကရတရံ အဟောသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ တေသံ ဘိက္ခူနံ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယောဟံ ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒေ ပညာပိယမာနေ ဘိက္ခုသံဃေ သိက္ခံ သမာဒိယမာနေ အနုဿာဟံ ပဝေဒေသိံ။ တဿ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။

‘‘တဂ္ဃ တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယံ တွံ မယာ သိက္ခာပဒေ ပညာပိယမာနေ ဘိက္ခုသံဃေ သိက္ခံ သမာဒိယမာနေ အနုဿာဟံ ပဝေဒေသိ။ သမယောပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ – ‘ဘဂဝါ ခေါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ, ဘဂဝါပိ မံ ဇာနိဿတိ – ဘဒ္ဒါလိ နာမ ဘိက္ခု သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, သမယော အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ။ သမယောပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ – ‘သမ္ဗဟုလာ ခေါ ဘိက္ခု သာဝတ္ထိယံ ဝဿံ ဥပဂတာ, တေပိ မံ ဇာနိဿန္တိ – ဘဒ္ဒါလိ နာမ ဘိက္ခု သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, သမယော အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ။ သမယောပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ – ‘သမ္ဗဟုလာ ခေါ ဘိက္ခုနိယော သာဝတ္ထိယံ ဝဿံ ဥပဂတာ, တာပိ မံ ဇာနိဿန္တိ – ဘဒ္ဒါလိ နာမ ဘိက္ခု သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, သမယော အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ။ သမယောပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ – ‘သမ္ဗဟုလာ ခေါ ဥပါသကာ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တိ, တေပိ မံ ဇာနိဿန္တိ – ဘဒ္ဒါလိ နာမ ဘိက္ခု သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, သမယော အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ။ သမယောပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ – ‘သမ္ဗဟုလာ ခေါ ဥပါသိကာ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တိ, တာပိ မံ ဇာနိဿန္တိ – ဘဒ္ဒါလိ နာမ ဘိက္ခု သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ , သမယော အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ။ သမယောပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသိ – ‘သမ္ဗဟုလာ ခေါ နာနာတိတ္ထိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ သာဝတ္ထိယံ ဝဿံ ဥပဂတာ, တေပိ မံ ဇာနိဿန္တိ – ဘဒ္ဒါလိ နာမ ဘိက္ခု သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကော ထေရညတရော ဘိက္ခု သာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ တေ, ဘဒ္ဒါလိ, သမယော အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ အဟောသီ’’တိ။

‘‘အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယောဟံ ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒေ ပညာပိယမာနေ ဘိက္ခုသံဃေ သိက္ခံ သမာဒိယမာနေ အနုဿာဟံ ပဝေဒေသိံ။ တဿ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယံ တွံ မယာ သိက္ခာပဒေ ပညာပိယမာနေ ဘိက္ခုသံဃေ သိက္ခံ သမာဒိယမာနေ အနုဿာဟံ ပဝေဒေသိ’’။

၁၃၆. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဘဒ္ဒါလိ, ဣဓဿ ဘိက္ခု ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော, တမဟံ ဧဝံ ဝဒေယျံ – ‘ဧဟိ မေ တွံ, ဘိက္ခု, ပင်္ကေ သင်္ကမော ဟောဟီ’တိ, အပိ နု ခေါ သော သင်္ကမေယျ ဝါ အညေန ဝါ ကာယံ သန္နာမေယျ, ‘နော’တိ ဝါ ဝဒေယျာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဘဒ္ဒါလိ, ဣဓဿ ဘိက္ခု ပညာဝိမုတ္တော။ ကာယသက္ခိ။ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော။ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော။ ဓမ္မာနုသာရီ။ သဒ္ဓါနုသာရီ, တမဟံ ဧဝံ ဝဒေယျံ – ‘ဧဟိ မေ တွံ, ဘိက္ခု, ပင်္ကေ သင်္ကမော ဟောဟီ’တိ, အပိ နု ခေါ သော သင်္ကမေယျ ဝါ အညေန ဝါ ကာယံ သန္နာမေယျ, ‘နော’တိ ဝါ ဝဒေယျာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဘဒ္ဒါလိ, အပိ နု တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, တသ္မိံ သမယေ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ဝါ ဟောသိ ပညာဝိမုတ္တော ဝါ ကာယသက္ခိ ဝါ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော ဝါ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော ဝါ ဓမ္မာနုသာရီ ဝါ သဒ္ဓါနုသာရီ ဝါ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘နနု တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, တသ္မိံ သမယေ ရိတ္တော တုစ္ဆော အပရဒ္ဓေါ’’တိ?

‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ။ အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယောဟံ ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒေ ပညာပိယမာနေ ဘိက္ခုသံဃေ သိက္ခံ သမာဒိယမာနေ အနုဿာဟံ ပဝေဒေသိံ။ တဿ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယံ တွံ မယာ သိက္ခာပဒေ ပညာပိယမာနေ ဘိက္ခုသံဃေ သိက္ခံ သမာဒိယမာနေ အနုဿာဟံ ပဝေဒေသိ။ ယတော စ ခေါ တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောသိ, တံ တေ မယံ ပဋိဂ္ဂဏှာမ။ ဝုဒ္ဓိဟေသာ, ဘဒ္ဒါလိ, အရိယဿ ဝိနယေ ယော အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောတိ, အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ’’။

၁၃၇. ‘‘ဣဓ, ဘဒ္ဒါလိ, ဧကစ္စော ဘိက္ခု သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံနူနာဟံ ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇေယျံ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ အပ္ပေဝ နာမာဟံ ဥတ္တရိ [ဥတ္တရိံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ သစ္ဆိကရေယျ’န္တိ။ သော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ တဿ တထာဝူပကဋ္ဌဿ ဝိဟရတော သတ္ထာပိ ဥပဝဒတိ, အနုဝိစ္စပိ ဝိညူ သဗြဟ္မစာရီ ဥပဝဒန္တိ, ဒေဝတာပိ ဥပဝဒန္တိ, အတ္တာပိ အတ္တာနံ ဥပဝဒတိ။ သော သတ္ထာရာပိ ဥပဝဒိတော, အနုဝိစ္စပိ ဝိညူဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ ဥပဝဒိတော, ဒေဝတာဟိပိ ဥပဝဒိတော, အတ္တနာပိ အတ္တာနံ ဥပဝဒိတော န ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ သစ္ဆိကရောတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ တံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရိဿ။

၁၃၈. ‘‘ဣဓ ပန, ဘဒ္ဒါလိ, ဧကစ္စော ဘိက္ခု သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရီ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံနူနာဟံ ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇေယျံ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ အပ္ပေဝ နာမာဟံ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ သစ္ဆိကရေယျ’န္တိ။ သော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ တဿ တထာဝူပကဋ္ဌဿ ဝိဟရတော သတ္ထာပိ န ဥပဝဒတိ, အနုဝိစ္စပိ ဝိညူ သဗြဟ္မစာရီ န ဥပဝဒန္တိ, ဒေဝတာပိ န ဥပဝဒန္တိ, အတ္တာပိ အတ္တာနံ န ဥပဝဒတိ။ သော သတ္ထာရာပိ အနုပဝဒိတော , အနုဝိစ္စပိ ဝိညူဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ အနုပဝဒိတော, ဒေဝတာဟိပိ အနုပဝဒိတော, အတ္တနာပိ အတ္တာနံ အနုပဝဒိတော ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ သစ္ဆိကရောတိ။ သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ တံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရိဿ။

၁၃၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ တံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရိဿ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ, သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ တံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရိဿ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ တံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရိဿ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ တံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရိဿ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ။ပေ.။ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ။ပေ.။ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ တံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရိဿ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ တံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ ယထာ တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ ပရိပူရကာရိဿာ’’တိ။

၁၄၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ယေန မိဓေကစ္စံ ဘိက္ခုံ ပသယှ ပသယှ [ပဝယှ ပဝယှ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ကာရဏံ ကရောန္တိ? ကော ပန, ဘန္တေ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ယေန မိဓေကစ္စံ ဘိက္ခုံ နော တထာ ပသယှ ပသယှ ကာရဏံ ကရောန္တီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘဒ္ဒါလိ, ဧကစ္စော ဘိက္ခု အဘိဏှာပတ္တိကော ဟောတိ အာပတ္တိဗဟုလော။ သော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော အညေနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ, န သမ္မာ ဝတ္တတိ, န လောမံ ပါတေတိ, န နေတ္ထာရံ ဝတ္တတိ, ‘ယေန သံဃော အတ္တမနော ဟောတိ တံ ကရောမီ’တိ နာဟ။ တတြ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – အယံ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခု အဘိဏှာပတ္တိကော အာပတ္တိဗဟုလော။ သော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော အညေနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ, န သမ္မာ ဝတ္တတိ, န လောမံ ပါတေတိ, န နေတ္ထာရံ ဝတ္တတိ, ‘ယေန သံဃော အတ္တမနော ဟောတိ တံ ကရောမီ’တိ နာဟ။ သာဓု ဝတာယသ္မန္တော ဣမဿ ဘိက္ခုနော တထာ တထာ ဥပပရိက္ခထ ယထာဿိဒံ [ယထယိဒံ (သျာ. ကံ. က.)] အဓိကရဏံ န ခိပ္ပမေဝ ဝူပသမေယျာတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခုနော ဘိက္ခူ တထာ တထာ ဥပပရိက္ခန္တိ ယထာဿိဒံ အဓိကရဏံ န ခိပ္ပမေဝ ဝူပသမ္မတိ။

၁၄၁. ‘‘ဣဓ ပန, ဘဒ္ဒါလိ, ဧကစ္စော ဘိက္ခု အဘိဏှာပတ္တိကော ဟောတိ အာပတ္တိဗဟုလော။ သော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော နာညေနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ န အပနာမေတိ, န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ, သမ္မာ ဝတ္တတိ, လောမံ ပါတေတိ, နေတ္ထာရံ ဝတ္တတိ, ‘ယေန သံဃော အတ္တမနော ဟောတိ တံ ကရောမီ’တိ အာဟ။ တတြ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – အယံ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခု အဘိဏှာပတ္တိကော အာပတ္တိဗဟုလော။ သော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော နာညေနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ န အပနာမေတိ, န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ, သမ္မာ ဝတ္တတိ, လောမံ ပါတေတိ, နေတ္ထာရံ ဝတ္တတိ, ‘ယေန သံဃော အတ္တမနော ဟောတိ တံ ကရောမီ’တိ အာဟ။ သာဓု ဝတာယသ္မန္တော, ဣမဿ ဘိက္ခုနော တထာ တထာ ဥပပရိက္ခထ ယထာဿိဒံ အဓိကရဏံ ခိပ္ပမေဝ ဝူပသမေယျာတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခုနော ဘိက္ခူ တထာ တထာ ဥပပရိက္ခန္တိ ယထာဿိဒံ အဓိကရဏံ ခိပ္ပမေဝ ဝူပသမ္မတိ။

၁၄၂. ‘‘ဣဓ, ဘဒ္ဒါလိ, ဧကစ္စော ဘိက္ခု အဓိစ္စာပတ္တိကော ဟောတိ အနာပတ္တိဗဟုလော။ သော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော အညေနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ, န သမ္မာ ဝတ္တတိ, န လောမံ ပါတေတိ, န နေတ္ထာရံ ဝတ္တတိ, ‘ယေန သံဃော အတ္တမနော ဟောတိ တံ ကရောမီ’တိ နာဟ။ တတြ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – အယံ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခု အဓိစ္စာပတ္တိကော အနာပတ္တိဗဟုလော ။ သော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော အညေနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ, န သမ္မာ ဝတ္တတိ, န လောမံ ပါတေတိ, န နေတ္ထာရံ ဝတ္တတိ, ‘ယေန သံဃော အတ္တမနော ဟောတိ တံ ကရောမီ’တိ နာဟ။ သာဓု ဝတာယသ္မန္တော, ဣမဿ ဘိက္ခုနော တထာ တထာ ဥပပရိက္ခထ ယထာဿိဒံ အဓိကရဏံ န ခိပ္ပမေဝ ဝူပသမေယျာတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခုနော ဘိက္ခူ တထာ တထာ ဥပပရိက္ခန္တိ ယထာဿိဒံ အဓိကရဏံ န ခိပ္ပမေဝ ဝူပသမ္မတိ။

၁၄၃. ‘‘ဣဓ ပန, ဘဒ္ဒါလိ, ဧကစ္စော ဘိက္ခု အဓိစ္စာပတ္တိကော ဟောတိ အနာပတ္တိဗဟုလော။ သော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော နာညေနညံ ပဋိစရတိ, န ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ, သမ္မာ ဝတ္တတိ, လောမံ ပါတေတိ, နေတ္ထာရံ ဝတ္တတိ, ‘ယေန သံဃော အတ္တမနော ဟောတိ တံ ကရောမီ’တိ အာဟ။ တတြ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – အယံ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခု အဓိစ္စာပတ္တိကော အနာပတ္တိဗဟုလော။ သော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော နာညေနညံ ပဋိစရတိ, န ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ, သမ္မာ ဝတ္တတိ, လောမံ ပါတေတိ, နေတ္ထာရံ ဝတ္တတိ, ‘ယေန သံဃော အတ္တမနော ဟောတိ တံ ကရောမီ’တိ အာဟ။ သာဓု ဝတာယသ္မန္တော, ဣမဿ ဘိက္ခုနော တထာ တထာ ဥပပရိက္ခထ ယထာဿိဒံ အဓိကရဏံ ခိပ္ပမေဝ ဝူပသမေယျာတိ။ တဿ ခေါ ဧဝံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခုနော ဘိက္ခူ တထာ တထာ ဥပပရိက္ခန္တိ ယထာဿိဒံ အဓိကရဏံ ခိပ္ပမေဝ ဝူပသမ္မတိ။

၁၄၄. ‘‘ဣဓ , ဘဒ္ဒါလိ, ဧကစ္စော ဘိက္ခု သဒ္ဓါမတ္တကေန ဝဟတိ ပေမမတ္တကေန။ တတြ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အယံ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခု သဒ္ဓါမတ္တကေန ဝဟတိ ပေမမတ္တကေန။ သစေ မယံ ဣမံ ဘိက္ခုံ ပသယှ ပသယှ ကာရဏံ ကရိဿာမ – မာ ယမ္ပိဿ တံ သဒ္ဓါမတ္တကံ ပေမမတ္တကံ တမှာပိ ပရိဟာယီ’တိ။ သေယျထာပိ, ဘဒ္ဒါလိ, ပုရိသဿ ဧကံ စက္ခုံ, တဿ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ တံ ဧကံ စက္ခုံ ရက္ခေယျုံ – ‘မာ ယမ္ပိဿ တံ ဧကံ စက္ခုံ တမှာပိ ပရိဟာယီ’တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု သဒ္ဓါမတ္တကေန ဝဟတိ ပေမမတ္တကေန။ တတြ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အယံ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခု သဒ္ဓါမတ္တကေန ဝဟတိ ပေမမတ္တကေန။ သစေ မယံ ဣမံ ဘိက္ခုံ ပသယှ ပသယှ ကာရဏံ ကရိဿာမ – မာ ယမ္ပိဿ တံ သဒ္ဓါမတ္တကံ ပေမမတ္တကံ တမှာပိ ပရိဟာယီ’တိ။ အယံ ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော ယေန မိဓေကစ္စံ ဘိက္ခုံ ပသယှ ပသယှ ကာရဏံ ကရောန္တိ။ အယံ ပန, ဘဒ္ဒါလိ, ဟေတု အယံ ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စံ ဘိက္ခုံ နော တထာ ပသယှ ပသယှ ကာရဏံ ကရောန္တီ’’တိ။

၁၄၅. ‘‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ယေန ပုဗ္ဗေ အပ္ပတရာနိ စေဝ သိက္ခာပဒါနိ အဟေသုံ ဗဟုတရာ စ ဘိက္ခူ အညာယ သဏ္ဌဟိံသု? ကော ပန, ဘန္တေ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ယေန ဧတရဟိ ဗဟုတရာနိ စေဝ သိက္ခာပဒါနိ ဟောန္တိ အပ္ပတရာ စ ဘိက္ခူ အညာယ သဏ္ဌဟန္တီ’တိ? ‘‘ဧဝမေတံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဟောတိ သတ္တေသု ဟာယမာနေသု, သဒ္ဓမ္မေ အန္တရဓါယမာနေ, ဗဟုတရာနိ စေဝ သိက္ခာပဒါနိ ဟောန္တိ အပ္ပတရာ စ ဘိက္ခူ အညာယ သဏ္ဌဟန္တီတိ။ န တာဝ, ဘဒ္ဒါလိ, သတ္ထာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညာပေတိ ယာဝ န ဣဓေကစ္စေ အာသဝဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ သံဃေ ပါတုဘဝန္တိ။ ယတော စ ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဣဓေကစ္စေ အာသဝဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ သံဃေ ပါတုဘဝန္တိ, အထ သတ္ထာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညာပေတိ တေသံယေဝ အာသဝဋ္ဌာနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိဃာတာယ။ န တာဝ, ဘဒ္ဒါလိ, ဣဓေကစ္စေ အာသဝဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ သံဃေ ပါတုဘဝန္တိ ယာဝ န သံဃော မဟတ္တံ ပတ္တော ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, သံဃော မဟတ္တံ ပတ္တော ဟောတိ, အထ ဣဓေကစ္စေ အာသဝဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ သံဃေ ပါတုဘဝန္တိ။ အထ သတ္ထာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညာပေတိ တေသံယေဝ အာသဝဋ္ဌာနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိဃာတာယ။ န တာဝ, ဘဒ္ဒါလိ, ဣဓေကစ္စေ အာသဝဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ သံဃေ ပါတုဘဝန္တိ ယာဝ န သံဃော လာဘဂ္ဂံ ပတ္တော ဟောတိ, ယသဂ္ဂံ ပတ္တော ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စံ ပတ္တော ဟောတိ, ရတ္တညုတံ ပတ္တော ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, သံဃော ရတ္တညုတံ ပတ္တော ဟောတိ, အထ ဣဓေကစ္စေ အာသဝဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ သံဃေ ပါတုဘဝန္တိ, အထ သတ္ထာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညာပေတိ တေသံယေဝ အာသဝဋ္ဌာနီယာနံ ဓမ္မာနံ ပဋိဃာတာယ။

၁၄၆. ‘‘အပ္ပကာ ခေါ တုမှေ, ဘဒ္ဒါလိ, တေန သမယေန အဟုဝတ္ထ ယဒါ ဝေါ အဟံ အာဇာနီယသုသူပမံ ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေသိံ။ တံ သရသိ [သရသိ တွံ (သီ. ဣ.), သရသိ တံ (?)] ဘဒ္ဒါလီ’’တိ ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တတြ, ဘဒ္ဒါလိ, ကံ ဟေတုံ ပစ္စေသီ’’တိ?

‘‘သော ဟိ နူနာဟံ, ဘန္တေ, ဒီဃရတ္တံ သတ္ထုသာသနေ သိက္ခာယ အပရိပူရကာရီ အဟောသိ’’န္တိ။

‘‘န ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဧသေဝ ဟေတု, ဧသ ပစ္စယော။ အပိ စ မေ တွံ, ဘဒ္ဒါလိ, ဒီဃရတ္တံ စေတသာ စေတောပရိစ္စ ဝိဒိတော – ‘န စာယံ မောဃပုရိသော မယာ ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကတွာ သဗ္ဗစေတသော [သဗ္ဗံ စေတသော (က.)] သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတီ’တိ။ အပိ စ တေ အဟံ, ဘဒ္ဒါလိ, အာဇာနီယသုသူပမံ ဓမ္မပရိယာယံ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ ; ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၁၄၇. ‘‘သေယျထာပိ, ဘဒ္ဒါလိ, ဒက္ခော အဿဒမကော ဘဒြံ အဿာဇာနီယံ လဘိတွာ ပဌမေနေဝ မုခါဓါနေ ကာရဏံ ကာရေတိ။ တဿ မုခါဓါနေ ကာရဏံ ကာရိယမာနဿ ဟောန္တိယေဝ ဝိသူကာယိတာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ, ယထာ တံ အကာရိတပုဗ္ဗံ ကာရဏံ ကာရိယမာနဿ။ သော အဘိဏှကာရဏာ အနုပုဗ္ဗကာရဏာ တသ္မိံ ဌာနေ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ယတော ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘဒ္ရော အဿာဇာနီယော အဘိဏှကာရဏာ အနုပုဗ္ဗကာရဏာ တသ္မိံ ဌာနေ ပရိနိဗ္ဗုတော ဟောတိ, တမေနံ အဿဒမကော ဥတ္တရိ ကာရဏံ ကာရေတိ ယုဂါဓါနေ။ တဿ ယုဂါဓါနေ ကာရဏံ ကာရိယမာနဿ ဟောန္တိယေဝ ဝိသူကာယိတာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ, ယထာ တံ အကာရိတပုဗ္ဗံ ကာရဏံ ကာရိယမာနဿ။ သော အဘိဏှကာရဏာ အနုပုဗ္ဗကာရဏာ တသ္မိံ ဌာနေ ပရိနိဗ္ဗာယတိ ။ ယတော ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘဒ္ရော အဿာဇာနီယော အဘိဏှကာရဏာ အနုပုဗ္ဗကာရဏာ တသ္မိံ ဌာနေ ပရိနိဗ္ဗုတော ဟောတိ, တမေနံ အဿဒမကော ဥတ္တရိ ကာရဏံ ကာရေတိ အနုက္ကမေ မဏ္ဍလေ ခုရကာသေ [ခုရကာယေ (သီ. ဣ.)] ဓါဝေ ဒဝတ္တေ [ရဝတ္ထေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ရာဇဂုဏေ ရာဇဝံသေ ဥတ္တမေ ဇဝေ ဥတ္တမေ ဟယေ ဥတ္တမေ သာခလ္ယေ။ တဿ ဥတ္တမေ ဇဝေ ဥတ္တမေ ဟယေ ဥတ္တမေ သာခလ္ယေ ကာရဏံ ကာရိယမာနဿ ဟောန္တိယေဝ ဝိသူကာယိတာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ, ယထာ တံ အကာရိတပုဗ္ဗံ ကာရဏံ ကာရိယမာနဿ။ သော အဘိဏှကာရဏာ အနုပုဗ္ဗကာရဏာ တသ္မိံ ဌာနေ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ယတော ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘဒ္ရော အဿာဇာနီယော အဘိဏှကာရဏာ အနုပုဗ္ဗကာရဏာ တသ္မိံ ဌာနေ ပရိနိဗ္ဗုတော ဟောတိ, တမေနံ အဿဒမကော ဥတ္တရိ ဝဏ္ဏိယဉ္စ ပါဏိယဉ္စ [ဝလိယဉ္စ (သီ. ဣ.), ဗလိယဉ္စ (သျာ. ကံ.)] အနုပ္ပဝေစ္ဆတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဒသဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဘဒ္ရော အဿာဇာနီယော ရာဇာရဟော ဟောတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ ရညော အင်္ဂန္တေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿ။ ကတမေဟိ ဒသဟိ? ဣဓ, ဘဒ္ဒါလိ, ဘိက္ခု အသေခါယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန သမ္မာသင်္ကပ္ပေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခါယ သမ္မာဝါစာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန သမ္မာကမ္မန္တေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန သမ္မာအာဇီဝေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန သမ္မာဝါယာမေန သမန္နာဂတော ဟောတိ , အသေခါယ သမ္မာသတိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန သမ္မာသမာဓိနာ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခေန သမ္မာဉာဏေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေခါယ သမ္မာဝိမုတ္တိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘဒ္ဒါလိ, ဒသဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အာဟုနေယျော ဟောတိ ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

ဘဒ္ဒါလိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆. လဋုကိကောပမသုတ္တံ

၁၄၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အင်္ဂုတ္တရာပေသု ဝိဟရတိ အာပဏံ နာမ အင်္ဂုတ္တရာပါနံ နိဂမော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာပဏံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အာပဏေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေနညတရော ဝနသဏ္ဍော တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ တံ ဝနသဏ္ဍံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ ဥဒါယီ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာပဏံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အာပဏေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန သော ဝနသဏ္ဍော တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ တံ ဝနသဏ္ဍံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော ဥဒါယိဿ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ဗဟူနံ [ဗဟုန္နံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.) ဧဝမီဒိသေ အဝိညာဏကပ္ပကရဏေ] ဝတ နော ဘဂဝါ ဒုက္ခဓမ္မာနံ အပဟတ္တာ, ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ သုခဓမ္မာနံ ဥပဟတ္တာ; ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အပဟတ္တာ, ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပဟတ္တာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ။

၁၄၉. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ ဒုက္ခဓမ္မာနံ အပဟတ္တာ, ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ သုခဓမ္မာနံ ဥပဟတ္တာ; ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အပဟတ္တာ, ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပဟတ္တာ’တိ။ မယဉှိ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗေ သာယဉ္စေဝ ဘုဉ္ဇာမ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ။ အဟု ခေါ သော, ဘန္တေ, သမယော ယံ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘ဣင်္ဃ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဒိဝါဝိကာလဘောဇနံ ပဇဟထာ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, အဟုဒေဝ အညထတ္တံ, အဟုဒေဝ [အဟု (သီ. ဣ.)] ဒေါမနဿံ – ‘ယမ္ပိ နော သဒ္ဓါ ဂဟပတိကာ ဒိဝါ ဝိကာလေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒေန္တိ တဿပိ နော ဘဂဝါ ပဟာနမာဟ, တဿပိ နော သုဂတော ပဋိနိဿဂ္ဂမာဟာ’တိ။ တေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝဉ္စ ဟိရိဉ္စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ သမ္ပဿမာနာ ဧဝံ တံ ဒိဝါဝိကာလဘောဇနံ ပဇဟိမှာ။ တေ မယံ, ဘန္တေ, သာယဉ္စေဝ ဘုဉ္ဇာမ ပါတော စ။ အဟု ခေါ သော, ဘန္တေ, သမယော ယံ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘ဣင်္ဃ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ရတ္တိံဝိကာလဘောဇနံ ပဇဟထာ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, အဟုဒေဝ အညထတ္တံ အဟုဒေဝ ဒေါမနဿံ – ‘ယမ္ပိ နော ဣမေသံ ဒွိန္နံ ဘတ္တာနံ ပဏီတသင်္ခါတတရံ တဿပိ နော ဘဂဝါ ပဟာနမာဟ, တဿပိ နော သုဂတော ပဋိနိဿဂ္ဂမာဟာ’တိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘန္တေ, အညတရော ပုရိသော ဒိဝါ သူပေယျံ လဘိတွာ ဧဝမာဟ – ‘ဟန္ဒ စ ဣမံ နိက္ခိပထ, သာယံ သဗ္ဗေဝ သမဂ္ဂါ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’တိ။ ယာ ကာစိ, ဘန္တေ, သင်္ခတိယော သဗ္ဗာ တာ ရတ္တိံ, အပ္ပါ ဒိဝါ။ တေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ပေမဉ္စ ဂါရဝဉ္စ ဟိရိဉ္စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ သမ္ပဿမာနာ ဧဝံ တံ ရတ္တိံဝိကာလဘောဇနံ ပဇဟိမှာ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ရတ္တန္ဓကာရတိမိသာယံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာ စန္ဒနိကမ္ပိ ပဝိသန္တိ, ဩလိဂလ္လေပိ ပပတန္တိ, ကဏ္ဋကာဝါဋမ္ပိ [ကဏ္ဋကဝတ္တမ္ပိ (သီ. ဣ.), ကဏ္ဋကရာဇိမ္ပိ (သျာ. ကံ.)] အာရောဟန္တိ, သုတ္တမ္ပိ ဂါဝိံ အာရောဟန္တိ, မာဏဝေဟိပိ သမာဂစ္ဆန္တိ ကတကမ္မေဟိပိ အကတကမ္မေဟိပိ, မာတုဂါမောပိ တေ [တေန (က.)] အသဒ္ဓမ္မေန နိမန္တေတိ။ ဘူတပုဗ္ဗာဟံ, ဘန္တေ, ရတ္တန္ဓကာရတိမိသာယံ ပိဏ္ဍာယ စရာမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ မံ, ဘန္တေ, အညတရာ ဣတ္ထီ ဝိဇ္ဇန္တရိကာယ ဘာဇနံ ဓေါဝန္တီ။ ဒိသွာ မံ ဘီတာ ဝိဿရမကာသိ – ‘အဘုမ္မေ [အဗ္ဘုမ္မေ (သီ. ဣ.)] ပိသာစော ဝတ မ’န္တိ! ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘန္တေ, တံ ဣတ္ထိံ ဧတဒဝေါစံ – ‘နာဟံ, ဘဂိနိ, ပိသာစော; ဘိက္ခု ပိဏ္ဍာယ ဌိတော’တိ။ ‘ဘိက္ခုဿ အာတုမာရီ, ဘိက္ခုဿ မာတုမာရီ [ဌိတော’တိ။ ဘိက္ခုဿ အာတုမာတုမာရီ (က.)]! ဝရံ တေ, ဘိက္ခု, တိဏှေန ဂေါဝိကန္တနေန ကုစ္ဆိ ပရိကန္တော, န တွေဝ ဝရံ ယံ [န တွေဝ ယာ (သီ. ဣ.)] ရတ္တန္ဓကာရတိမိသာယံ ကုစ္ဆိဟေတု ပိဏ္ဍာယ စရသီ’တိ [စရသာတိ (သီ. ဣ.)]။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, တဒနုဿရတော ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ ဒုက္ခဓမ္မာနံ အပဟတ္တာ, ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ သုခဓမ္မာနံ ဥပဟတ္တာ; ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အပဟတ္တာ, ဗဟူနံ ဝတ နော ဘဂဝါ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပဟတ္တာ’’’တိ။

၁၅၀. ‘‘ဧဝမေဝ ပနုဒါယိ, ဣဓေကစ္စေ မောဃပုရိသာ ‘ဣဒံ ပဇဟထာ’တိ မယာ ဝုစ္စမာနာ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကိံ ပနိမဿ အပ္ပမတ္တကဿ ဩရမတ္တကဿ အဓိသလ္လိခတေဝါယံ သမဏော’တိ။ တေ တဉ္စေဝ နပ္ပဇဟန္တိ, မယိ စ အပ္ပစ္စယံ ဥပဋ္ဌာပေန္တိ။ ယေ စ ဘိက္ခူ သိက္ခာကာမာ တေသံ တံ, ဥဒါယိ, ဟောတိ ဗလဝံ ဗန္ဓနံ, ဒဠှံ ဗန္ဓနံ, ထိရံ ဗန္ဓနံ, အပူတိကံ ဗန္ဓနံ, ထူလော, ကလိင်္ဂရော – သေယျထာပိ, ဥဒါယိ, လဋုကိကာ သကုဏိကာ ပူတိလတာယ ဗန္ဓနေန ဗဒ္ဓါ တတ္ထေဝ ဝဓံ ဝါ ဗန္ဓံ ဝါ မရဏံ ဝါ အာဂမေတိ။ ယော နု ခေါ, ဥဒါယိ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ယေန သာ လဋုကိကာ သကုဏိကာ ပူတိလတာယ ဗန္ဓနေန ဗဒ္ဓါ တတ္ထေဝ ဝဓံ ဝါ ဗန္ဓံ ဝါ မရဏံ ဝါ အာဂမေတိ, တဉှိ တဿာ အဗလံ ဗန္ဓနံ , ဒုဗ္ဗလံ ဗန္ဓနံ, ပူတိကံ ဗန္ဓနံ, အသာရကံ ဗန္ဓန’န္တိ; သမ္မာ နု ခေါ သော, ဥဒါယိ, ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ။ ယေန သာ, ဘန္တေ, လဋုကိကာ သကုဏိကာ ပူတိလတာယ ဗန္ဓနေန ဗဒ္ဓါ တတ္ထေဝ ဝဓံ ဝါ ဗန္ဓံ ဝါ မရဏံ ဝါ အာဂမေတိ, တဉှိ တဿာ ဗလဝံ ဗန္ဓနံ, ဒဠှံ ဗန္ဓနံ, ထိရံ ဗန္ဓနံ အပူတိကံ ဗန္ဓနံ, ထူလော, ကလိင်္ဂရော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဥဒါယိ, ဣဓေကစ္စေ မောဃပုရိသာ ‘ဣဒံ ပဇဟထာ’တိ မယာ ဝုစ္စမာနာ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကိံ ပနိမဿ အပ္ပမတ္တကဿ ဩရမတ္တကဿ အဓိသလ္လိခတေဝါယံ သမဏော’တိ? တေ တဉ္စေဝ နပ္ပဇဟန္တိ, မယိ စ အပ္ပစ္စယံ ဥပဋ္ဌာပေန္တိ။ ယေ စ ဘိက္ခူ သိက္ခာကာမာ တေသံ တံ, ဥဒါယိ, ဟောတိ ဗလဝံ ဗန္ဓနံ, ဒဠှံ ဗန္ဓနံ, ထိရံ ဗန္ဓနံ, အပူတိကံ ဗန္ဓနံ, ထူလော, ကလိင်္ဂရော’’။

၁၅၁. ‘‘ဣဓ ပနုဒါယိ, ဧကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ‘ဣဒံ ပဇဟထာ’တိ မယာ ဝုစ္စမာနာ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကိံ ပနိမဿ အပ္ပမတ္တကဿ ဩရမတ္တကဿ ပဟာတဗ္ဗဿ ယဿ နော ဘဂဝါ ပဟာနမာဟ, ယဿ နော သုဂတော ပဋိနိဿဂ္ဂမာဟာ’တိ? တေ တဉ္စေဝ ပဇဟန္တိ, မယိ စ န အပ္ပစ္စယံ ဥပဋ္ဌာပေန္တိ။ ယေ စ ဘိက္ခူ သိက္ခာကာမာ တေ တံ ပဟာယ အပ္ပောဿုက္ကာ ပန္နလောမာ ပရဒတ္တဝုတ္တာ [ပရဒဝုတ္တာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] မိဂဘူတေန စေတသာ ဝိဟရန္တိ။ တေသံ တံ, ဥဒါယိ, ဟောတိ အဗလံ ဗန္ဓနံ, ဒုဗ္ဗလံ ဗန္ဓနံ, ပူတိကံ ဗန္ဓနံ, အသာရကံ ဗန္ဓနံ – သေယျထာပိ, ဥဒါယိ, ရညော နာဂေါ ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ အဘိဇာတော သင်္ဂါမာဝစရော ဒဠ္ဟေဟိ ဝရတ္တေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓေါ ဤသကံယေဝ ကာယံ သန္နာမေတွာ တာနိ ဗန္ဓနာနိ သံဆိန္ဒိတွာ သံပဒါလေတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမတိ။ ယော နု ခေါ, ဥဒါယိ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ယေဟိ သော ရညော နာဂေါ ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ အဘိဇာတော သင်္ဂါမာဝစရော ဒဠ္ဟေဟိ ဝရတ္တေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓေါ ဤသကံယေဝ ကာယံ သန္နာမေတွာ တာနိ ဗန္ဓနာနိ သံဆိန္ဒိတွာ သံပဒါလေတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမတိ, တဉှိ တဿ ဗလဝံ ဗန္ဓနံ, ဒဠှံ ဗန္ဓနံ, ထိရံ ဗန္ဓနံ, အပူတိကံ ဗန္ဓနံ, ထူလော, ကလိင်္ဂရော’တိ; သမ္မာ နု ခေါ သော, ဥဒါယိ, ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ။ ယေဟိ သော, ဘန္တေ, ရညော နာဂေါ ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ အဘိဇာတော သင်္ဂါမာဝစရော ဒဠ္ဟေဟိ ဝရတ္တေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓေါ ဤသကံယေဝ ကာယံ သန္နာမေတွာ တာနိ ဗန္ဓနာနိ သံဆိန္ဒိတွာ သံပဒါလေတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမတိ, တဉှိ တဿ အဗလံ ဗန္ဓနံ။ပေ.။ အသာရကံ ဗန္ဓန’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဥဒါယိ, ဣဓေကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ‘ဣဒံ ပဇဟထာ’တိ မယာ ဝုစ္စမာနာ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကိံ ပနိမဿ အပ္ပမတ္တကဿ ဩရမတ္တကဿ ပဟာတဗ္ဗဿ ယဿ နော ဘဂဝါ ပဟာနမာဟ, ယဿ နော သုဂတော ပဋိနိဿဂ္ဂမာဟာ’တိ? တေ တဉ္စေဝ ပဇဟန္တိ, မယိ စ န အပ္ပစ္စယံ ဥပဋ္ဌာပေန္တိ။ ယေ စ ဘိက္ခူ သိက္ခာကာမာ တေ တံ ပဟာယ အပ္ပောဿုက္ကာ ပန္နလောမာ ပရဒတ္တဝုတ္တာ မိဂဘူတေန စေတသာ ဝိဟရန္တိ။ တေသံ တံ, ဥဒါယိ, ဟောတိ အဗလံ ဗန္ဓနံ, ဒုဗ္ဗလံ ဗန္ဓနံ, ပူတိကံ ဗန္ဓနံ, အသာရကံ ဗန္ဓနံ’’။

၁၅၂. ‘‘သေယျထာပိ, ဥဒါယိ, ပုရိသော ဒလိဒ္ဒေါ အဿကော အနာဠှိယော; တဿ’ဿ ဧကံ အဂါရကံ ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂံ ကာကာတိဒါယိံ [ကာကာတိဍာယိံ (?)] နပရမရူပံ, ဧကာ ခဋောပိကာ [ကဠောပိကာ (က.)] ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂါ နပရမရူပါ, ဧကိဿာ ကုမ္ဘိယာ ဓညသမဝါပကံ နပရမရူပံ, ဧကာ ဇာယိကာ နပရမရူပါ။ သော အာရာမဂတံ ဘိက္ခုံ ပဿေယျ သုဓေါတဟတ္ထပါဒံ မနုညံ ဘောဇနံ ဘုတ္တာဝိံ သီတာယ ဆာယာယ နိသိန္နံ အဓိစိတ္တေ ယုတ္တံ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သုခံ ဝတ, ဘော, သာမညံ, အာရောဂ္ယံ ဝတ, ဘော, သာမညံ! သော ဝတဿံ [သော ဝတဿ (က.)] ယောဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ။ သော န သက္ကုဏေယျ ဧကံ အဂါရကံ ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂံ ကာကာတိဒါယိံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကံ ခဋောပိကံ ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကိဿာ ကုမ္ဘိယာ ဓညသမဝါပကံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကံ ဇာယိကံ နပရမရူပံ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ ယော နု ခေါ, ဥဒါယိ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ယေဟိ သော ပုရိသော ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓေါ န သက္ကောတိ ဧကံ အဂါရကံ ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂံ ကာကာတိဒါယိံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကံ ခဋောပိကံ ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကိဿာ ကုမ္ဘိယာ ဓညသမဝါပကံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကံ ဇာယိကံ နပရမရူပံ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ; တဉှိ တဿ အဗလံ ဗန္ဓနံ, ဒုဗ္ဗလံ ဗန္ဓနံ, ပူတိကံ ဗန္ဓနံ, အသာရကံ ဗန္ဓန’န္တိ; သမ္မာ နု ခေါ သော, ဥဒါယိ, ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ။ ယေဟိ သော, ဘန္တေ, ပုရိသော ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓေါ, န သက္ကောတိ ဧကံ အဂါရကံ ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂံ ကာကာတိဒါယိံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကံ ခဋောပိကံ ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကိဿာ ကုမ္ဘိယာ ဓညသမဝါပကံ နပရမရူပံ ပဟာယ, ဧကံ ဇာယိကံ နပရမရူပံ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ; တဉှိ တဿ ဗလဝံ ဗန္ဓနံ, ဒဠှံ ဗန္ဓနံ, ထိရံ ဗန္ဓနံ, အပူတိကံ ဗန္ဓနံ, ထူလော, ကလိင်္ဂရော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဥဒါယိ, ဣဓေကစ္စေ မောဃပုရိသာ ‘ဣဒံ ပဇဟထာ’တိ မယာ ဝုစ္စမာနာ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကိံ ပနိမဿ အပ္ပမတ္တကဿ ဩရမတ္တကဿ အဓိသလ္လိခတေဝါယံ သမဏော’တိ? တေ တဉ္စေဝ နပ္ပဇဟန္တိ, မယိ စ အပ္ပစ္စယံ ဥပဋ္ဌာပေန္တိ။ ယေ စ ဘိက္ခူ သိက္ခာကာမာ တေသံ တံ, ဥဒါယိ, ဟောတိ ဗလဝံ ဗန္ဓနံ, ဒဠှံ ဗန္ဓနံ, ထိရံ ဗန္ဓနံ, အပူတိကံ ဗန္ဓနံ, ထူလော, ကလိင်္ဂရော’’။

၁၅၃. ‘‘သေယျထာပိ , ဥဒါယိ, ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ, နေကာနံ နိက္ခဂဏာနံ စယော, နေကာနံ ဓညဂဏာနံ စယော, နေကာနံ ခေတ္တဂဏာနံ စယော, နေကာနံ ဝတ္ထုဂဏာနံ စယော, နေကာနံ ဘရိယဂဏာနံ စယော, နေကာနံ ဒါသဂဏာနံ စယော, နေကာနံ ဒါသိဂဏာနံ စယော; သော အာရာမဂတံ ဘိက္ခုံ ပဿေယျ သုဓေါတဟတ္ထပါဒံ မနုညံ ဘောဇနံ ဘုတ္တာဝိံ သီတာယ ဆာယာယ နိသိန္နံ အဓိစိတ္တေ ယုတ္တံ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘သုခံ ဝတ, ဘော, သာမညံ, အာရောဂ္ယံ ဝတ, ဘော, သာမညံ! သော ဝတဿံ ယောဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ။ သော သက္ကုဏေယျ နေကာနိ နိက္ခဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဓညဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ခေတ္တဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဝတ္ထုဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဘရိယဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဒါသဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဒါသိဂဏာနိ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ ယော နု ခေါ, ဥဒါယိ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ယေဟိ သော ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓေါ, သက္ကောတိ နေကာနိ နိက္ခဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဓညဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ခေတ္တဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဝတ္ထုဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဘရိယဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဒါသဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဒါသိဂဏာနိ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ, တဉှိ တဿ ဗလဝံ ဗန္ဓနံ, ဒဠှံ ဗန္ဓနံ, ထိရံ ဗန္ဓနံ, အပူတိကံ ဗန္ဓနံ, ထူလော, ကလိင်္ဂရော’တိ; သမ္မာ နု ခေါ သော, ဥဒါယိ, ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ။ ယေဟိ သော, ဘန္တေ, ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ဗန္ဓနေဟိ ဗဒ္ဓေါ, သက္ကောတိ နေကာနိ နိက္ခဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဓညဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ခေတ္တဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဝတ္ထုဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဘရိယဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဒါသဂဏာနိ ပဟာယ, နေကာနိ ဒါသိဂဏာနိ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ; တဉှိ တဿ အဗလံ ဗန္ဓနံ, ဒုဗ္ဗလံ ဗန္ဓနံ, ပူတိကံ ဗန္ဓနံ, အသာရကံ ဗန္ဓန’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဥဒါယိ, ဣဓေကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ‘ဣဒံ ပဇဟထာ’တိ မယာ ဝုစ္စမာနာ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကိံ ပနိမဿ အပ္ပမတ္တကဿ ဩရမတ္တကဿ ပဟာတဗ္ဗဿ ယဿ နော ဘဂဝါ ပဟာနမာဟ ယဿ, နော သုဂတော ပဋိနိဿဂ္ဂမာဟာ’တိ? တေ တဉ္စေဝ ပဇဟန္တိ, မယိ စ န အပ္ပစ္စယံ ဥပဋ္ဌာပေန္တိ။ ယေ စ ဘိက္ခူ သိက္ခာကာမာ တေ တံ ပဟာယ အပ္ပောဿုက္ကာ ပန္နလောမာ ပရဒတ္တဝုတ္တာ မိဂဘူတေန စေတသာ ဝိဟရန္တိ။ တေသံ တံ, ဥဒါယိ, ဟောတိ အဗလံ ဗန္ဓနံ, ဒုဗ္ဗလံ ဗန္ဓနံ, ပူတိကံ ဗန္ဓနံ, အသာရကံ ဗန္ဓနံ’’။

၁၅၄. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဥဒါယိ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓုဒါယိ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥပဓိပဟာနာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ တမေနံ ဥပဓိပဟာနာယ ပဋိပန္နံ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ ဥပဓိပဋိသံယုတ္တာ သရသင်္ကပ္ပါ သမုဒါစရန္တိ။ သော တေ အဓိဝါသေတိ, နပ္ပဇဟတိ, န ဝိနောဒေတိ, န ဗျန္တီကရောတိ, န အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဣမံ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ပုဂ္ဂလံ ‘သံယုတ္တော’တိ ဝဒါမိ နော ‘ဝိသံယုတ္တော’။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣန္ဒ္ရိယဝေမတ္တတာ ဟိ မေ, ဥဒါယိ, ဣမသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဝိဒိတာ။

‘‘ဣဓ ပနုဒါယိ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥပဓိပဟာနာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ တမေနံ ဥပဓိပဟာနာယ ပဋိပန္နံ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ ဥပဓိပဋိသံယုတ္တာ သရသင်္ကပ္ပါ သမုဒါစရန္တိ။ သော တေ နာဓိဝါသေတိ, ပဇဟတိ, ဝိနောဒေတိ, ဗျန္တီကရောတိ, အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဣမမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ , ပုဂ္ဂလံ ‘သံယုတ္တော’တိ ဝဒါမိ နော ‘ဝိသံယုတ္တော’။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣန္ဒ္ရိယဝေမတ္တတာ ဟိ မေ, ဥဒါယိ, ဣမသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဝိဒိတာ။

‘‘ဣဓ ပနုဒါယိ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥပဓိပဟာနာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ တမေနံ ဥပဓိပဟာနာယ ပဋိပန္နံ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ ကဒါစိ ကရဟစိ သတိသမ္မောသာ ဥပဓိပဋိသံယုတ္တာ သရသင်္ကပ္ပါ သမုဒါစရန္တိ; ဒန္ဓော, ဥဒါယိ, သတုပ္ပါဒေါ။ အထ ခေါ နံ ခိပ္ပမေဝ ပဇဟတိ, ဝိနောဒေတိ, ဗျန္တီကရောတိ, အနဘာဝံ ဂမေတိ။ သေယျထာပိ, ဥဒါယိ, ပုရိသော ဒိဝသံသန္တတ္တေ [ဒိဝသသန္တတ္တေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အယောကဋာဟေ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ နိပါတေယျ; ဒန္ဓော, ဥဒါယိ, ဥဒကဖုသိတာနံ နိပါတော။ အထ ခေါ နံ ခိပ္ပမေဝ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဥဒါယိ, ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥပဓိပဟာနာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ တမေနံ ဥပဓိပဟာနာယ ပဋိပန္နံ ဥပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ ကဒါစိ ကရဟစိ သတိသမ္မောသာ ဥပဓိပဋိသံယုတ္တာ သရသင်္ကပ္ပါ သမုဒါစရန္တိ; ဒန္ဓော, ဥဒါယိ, သတုပ္ပါဒေါ။ အထ ခေါ နံ ခိပ္ပမေဝ ပဇဟတိ, ဝိနောဒေတိ, ဗျန္တီကရောတိ, အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဣမမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ပုဂ္ဂလံ ‘သံယုတ္တော’တိ ဝဒါမိ နော ‘ဝိသံယုတ္တော’။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣန္ဒ္ရိယဝေမတ္တတာ ဟိ မေ, ဥဒါယိ, ဣမသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဝိဒိတာ။

‘‘ဣဓ ပနုဒါယိ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ‘ဥပဓိ ဒုက္ခဿ မူလ’န္တိ – ဣတိ ဝိဒိတွာ နိရုပဓိ ဟောတိ, ဥပဓိသင်္ခယေ ဝိမုတ္တော။ ဣမံ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ပုဂ္ဂလံ ‘ဝိသံယုတ္တော’တိ ဝဒါမိ နော ‘သံယုတ္တော’တိ ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဣန္ဒ္ရိယဝေမတ္တတာ ဟိ မေ, ဥဒါယိ, ဣမသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဝိဒိတာ။ ဣမေ ခေါ, ဥဒါယိ, စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။

၁၅၅. ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, ဥဒါယိ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, ဥဒါယိ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခေါ, ဥဒါယိ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ မိဠှသုခံ [မီဠှသုခံ (သီ. ဣ.)] ပုထုဇ္ဇနသုခံ အနရိယသုခံ, န သေဝိတဗ္ဗံ, န ဘာဝေတဗ္ဗံ, န ဗဟုလီကာတဗ္ဗံ; ‘ဘာယိတဗ္ဗံ ဧတဿ သုခဿာ’တိ ဝဒါမိ။

၁၅၆. ‘‘ဣဓုဒါယိ , ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, သုခဿ စ ပဟာနာ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓသုခံ, အာသေဝိတဗ္ဗံ, ဘာဝေတဗ္ဗံ, ဗဟုလီကာတဗ္ဗံ; ‘န ဘာယိတဗ္ဗံ ဧတဿ သုခဿာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဣဒံ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ဣဉ္ဇိတသ္မိံ ဝဒါမိ။ ကိဉ္စ တတ္ထ ဣဉ္ဇိတသ္မိံ? ယဒေဝ တတ္ထ ဝိတက္ကဝိစာရာ အနိရုဒ္ဓါ ဟောန္တိ ဣဒံ တတ္ထ ဣဉ္ဇိတသ္မိံ။ ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ဣဉ္ဇိတသ္မိံ ဝဒါမိ။ ကိဉ္စ တတ္ထ ဣဉ္ဇိတသ္မိံ? ယဒေဝ တတ္ထ ဣတိသုခံ အနိရုဒ္ဓံ ဟောတိ ဣဒံ တတ္ထ ဣဉ္ဇိတသ္မိံ။ ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ဣဉ္ဇိတသ္မိံ ဝဒါမိ။ ကိဉ္စ တတ္ထ ဣဉ္ဇိတသ္မိံ? ယဒေဝ တတ္ထ ဥပေက္ခာသုခံ အနိရုဒ္ဓံ ဟောတိ ဣဒံ တတ္ထ ဣဉ္ဇိတသ္မိံ။ ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဣဒံ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, အနိဉ္ဇိတသ္မိံ ဝဒါမိ။

‘‘ဣဓုဒါယိ , ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဣဒံ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ‘အနလ’န္တိ ဝဒါမိ, ‘ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ, ‘သမတိက္ကမထာ’တိ ဝဒါမိ။ ကော စ တဿ သမတိက္ကမော? ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ တဿ သမတိက္ကမော; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ‘အနလ’န္တိ ဝဒါမိ, ‘ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ, ‘သမတိက္ကမထာ’တိ ဝဒါမိ။ ကော စ တဿ သမတိက္ကမော? ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ တဿ သမတိက္ကမော; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ‘အနလ’န္တိ ဝဒါမိ, ‘ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ, ‘သမတိက္ကမထာ’တိ ဝဒါမိ။ ကော စ တဿ သမတိက္ကမော? ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ တဿ သမတိက္ကမော; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ‘အနလ’န္တိ ဝဒါမိ, ‘ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ, ‘သမတိက္ကမထာ’တိ ဝဒါမိ။ ကော စ တဿ သမတိက္ကမော? ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ တဿ သမတိက္ကမော; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ‘အနလ’န္တိ ဝဒါမိ, ‘ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ, ‘သမတိက္ကမထာ’တိ ဝဒါမိ။ ကော စ တဿ သမတိက္ကမော? ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ တဿ သမတိက္ကမော ; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ‘အနလ’န္တိ ဝဒါမိ, ‘ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ, ‘သမတိက္ကမထာ’တိ ဝဒါမိ။ ကော စ တဿ သမတိက္ကမော? ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ တဿ သမတိက္ကမော; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ‘အနလ’န္တိ ဝဒါမိ, ‘ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ, ‘သမတိက္ကမထာ’တိ ဝဒါမိ။ ကော စ တဿ သမတိက္ကမော? ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ တဿ သမတိက္ကမော; ဣဒမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, ‘အနလ’န္တိ ဝဒါမိ, ‘ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ, ‘သမတိက္ကမထာ’တိ ဝဒါမိ။ ကော စ တဿ သမတိက္ကမော? ဣဓုဒါယိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယံ တဿ သမတိက္ကမော; ဣတိ ခေါ အဟံ, ဥဒါယိ, နေဝသညာနာသညာယတနဿပိ ပဟာနံ ဝဒါမိ။ ပဿသိ နော တွံ, ဥဒါယိ, တံ သံယောဇနံ အဏုံ ဝါ ထူလံ ဝါ ယဿာဟံ နော ပဟာနံ ဝဒါမီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

လဋုကိကောပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇. စာတုမသုတ္တံ

၁၅၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ စာတုမာယံ ဝိဟရတိ အာမလကီဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနပ္ပမုခါနိ ပဉ္စမတ္တာနိ ဘိက္ခုသတာနိ စာတုမံ အနုပ္ပတ္တာနိ ဟောန္တိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ တေ စ အာဂန္တုကာ ဘိက္ခူ နေဝါသိကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒမာနာ သေနာသနာနိ ပညာပယမာနာ ပတ္တစီဝရာနိ ပဋိသာမယမာနာ ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ အဟေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကေ ပနေတေ, အာနန္ဒ, ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ, ကေဝဋ္ဋာ မညေ မစ္ဆဝိလောပေ’’တိ? ‘‘ဧတာနိ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနပ္ပမုခါနိ ပဉ္စမတ္တာနိ ဘိက္ခုသတာနိ စာတုမံ အနုပ္ပတ္တာနိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ တေ အာဂန္တုကာ ဘိက္ခူ နေဝါသိကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒမာနာ သေနာသနာနိ ပညာပယမာနာ ပတ္တစီဝရာနိ ပဋိသာမယမာနာ ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ’’တိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, မမ ဝစနေန တေ ဘိက္ခူ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ, ကေဝဋ္ဋာ မညေ မစ္ဆဝိလောပေ’’တိ? ‘‘ဣမာနိ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနပ္ပမုခါနိ ပဉ္စမတ္တာနိ ဘိက္ခုသတာနိ စာတုမံ အနုပ္ပတ္တာနိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ တေမေ အာဂန္တုကာ ဘိက္ခူ နေဝါသိကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒမာနာ သေနာသနာနိ ပညာပယမာနာ ပတ္တစီဝရာနိ ပဋိသာမယမာနာ ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘိက္ခဝေ, ပဏာမေမိ ဝေါ, န ဝေါ မမ သန္တိကေ ဝတ္ထဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ပက္ကမိံသု။

၁၅၈. တေန ခေါ ပန သမယေန စာတုမေယျကာ သက္ယာ သန္ထာဂါရေ [သန္ဓာဂါရေ (က.)] သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အဒ္ဒသံသု ခေါ စာတုမေယျကာ သက္ယာ တေ ဘိက္ခူ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ; ဒိသွာန ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဟန္ဒ, ကဟံ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဂစ္ဆထာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝတာ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုသံဃော ပဏာမိတော’’တိ။ ‘‘တေနဟာယသ္မန္တော မုဟုတ္တံ နိသီဒထ, အပ္ပေဝ နာမ မယံ သက္ကုဏေယျာမ ဘဂဝန္တံ ပသာဒေတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ စာတုမေယျကာနံ သက္ယာနံ ပစ္စဿောသုံ။ အထ ခေါ စာတုမေယျကာ သက္ယာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ စာတုမေယျကာ သက္ယာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိနန္ဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခုသသံဃံ; အဘိဝဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခုသသံဃံ။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ , ဘဂဝတာ ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခုသံဃော အနုဂ္ဂဟိတော, ဧဝမေဝ ဘဂဝါ ဧတရဟိ အနုဂ္ဂဏှာတု ဘိက္ခုသသံဃံ။ သန္တေတ္ထ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ အဓုနာဂတာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ။ တေသံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ အလဘန္တာနံ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဗီဇာနံ တရုဏာနံ ဥဒကံ အလဘန္တာနံ သိယာ အညထတ္တံ သိယာ ဝိပရိဏာမော; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, သန္တေတ္ထ ဘိက္ခူ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ အဓုနာဂတာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ, တေသံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ အလဘန္တာနံ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဝစ္ဆဿ တရုဏဿ မာတရံ အပဿန္တဿ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, သန္တေတ္ထ ဘိက္ခူ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ အဓုနာဂတာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ, တေသံ ဘဂဝန္တံ အပဿန္တာနံ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော။ အဘိနန္ဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခုသသံဃံ; အဘိဝဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခုသသံဃံ။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခုသံဃော အနုဂ္ဂဟိတော; ဧဝမေဝ ဘဂဝါ ဧတရဟိ အနုဂ္ဂဏှာတု ဘိက္ခုသံဃ’’န္တိ။

၁၅၉. အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဘဂဝတော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ [သမ္မိဉ္ဇိတံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ – ဗြဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော ဘဂဝတော ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိနန္ဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခုသသံဃံ; အဘိဝဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခုသသံဃံ။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခုသံဃော အနုဂ္ဂဟိတော; ဧဝမေဝ ဘဂဝါ ဧတရဟိ အနုဂ္ဂဏှာတု ဘိက္ခုသသံဃံ။ သန္တေတ္ထ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ အဓုနာဂတာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ, တေသံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ အလဘန္တာနံ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဗီဇာနံ တရုဏာနံ ဥဒကံ အလဘန္တာနံ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, သန္တေတ္ထ ဘိက္ခူ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ အဓုနာဂတာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ, တေသံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ အလဘန္တာနံ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော။ သေယျထာပိ ဘန္တေ, ဝစ္ဆဿ တရုဏဿ မာတရံ အပဿန္တဿ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, သန္တေတ္ထ ဘိက္ခူ နဝါ အစိရပဗ္ဗဇိတာ အဓုနာဂတာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ, တေသံ ဘဂဝန္တံ အပဿန္တာနံ သိယာ အညထတ္တံ, သိယာ ဝိပရိဏာမော။ အဘိနန္ဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခုသသံဃံ; အဘိဝဒတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခုသသံဃံ။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခုသံဃော အနုဂ္ဂဟိတော; ဧဝမေဝ ဘဂဝါ ဧတရဟိ အနုဂ္ဂဏှာတု ဘိက္ခုသံဃ’’န္တိ။

၁၆၀. အသက္ခိံသု ခေါ စာတုမေယျကာ စ သက္ယာ ဗြဟ္မာ စ သဟမ္ပတိ ဘဂဝန္တံ ပသာဒေတုံ ဗီဇူပမေန စ တရုဏူပမေန စ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဥဋ္ဌေထာဝုသော, ဂဏှထ ပတ္တစီဝရံ။ ပသာဒိတော ဘဂဝါ စာတုမေယျကေဟိ စ သက္ယေဟိ ဗြဟ္မုနာ စ သဟမ္ပတိနာ ဗီဇူပမေန စ တရုဏူပမေန စာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိန္တိ တေ, သာရိပုတ္တ, အဟောသိ မယာ ဘိက္ခုသံဃေ ပဏာမိတေ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, အဟောသိ – ‘ဘဂဝတာ ဘိက္ခုသံဃော ပဏာမိတော။ အပ္ပောဿုက္ကော ဒါနိ ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရိဿတိ, မယမ္ပိ ဒါနိ အပ္ပောဿုက္ကာ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရမနုယုတ္တာ ဝိဟရိဿာမာ’’’တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ တွံ, သာရိပုတ္တ, အာဂမေဟိ တွံ, သာရိပုတ္တ, ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိန္တိ တေ, မောဂ္ဂလ္လာန, အဟောသိ မယာ ဘိက္ခုသံဃေ ပဏာမိတေ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခေါ မေ, ဘန္တေ, အဟောသိ – ‘ဘဂဝတာ ဘိက္ခုသံဃော ပဏာမိတော။ အပ္ပောဿုက္ကော ဒါနိ ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရိဿတိ, အဟဉ္စ ဒါနိ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခုသသံဃံ ပရိဟရိဿာမာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, မောဂ္ဂလ္လာန! အဟံ ဝါ ဟိ, မောဂ္ဂလ္လာန , ဘိက္ခုသသံဃံ ပရိဟရေယျံ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ဝါ’’တိ။

၁၆၁. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဘယာနိ ဥဒကောရောဟန္တေ ပါဋိကင္ခိတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဦမိဘယံ [ဥမ္မီဘယံ (သျာ. ကံ.)], ကုမ္ဘီလဘယံ, အာဝဋ္ဋဘယံ, သုသုကာဘယံ – ဣမာနိ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဘယာနိ ဥဒကောရောဟန္တေ ပါဋိကင္ခိတဗ္ဗာနိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိမာနိ ဘယာနိ ဣဓေကစ္စေ ပုဂ္ဂလေ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတေ ပါဋိကင္ခိတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဦမိဘယံ, ကုမ္ဘီလဘယံ, အာဝဋ္ဋဘယံ, သုသုကာဘယံ။

၁၆၂. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဦမိဘယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော; အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ တမေနံ တထာ ပဗ္ဗဇိတံ သမာနံ သဗြဟ္မစာရီ ဩဝဒန္တိ, အနုသာသန္တိ – ‘ဧဝံ တေ အဘိက္ကမိတဗ္ဗံ, ဧဝံ တေ ပဋိက္ကမိတဗ္ဗံ, ဧဝံ တေ အာလောကိတဗ္ဗံ, ဧဝံ တေ ဝိလောကိတဗ္ဗံ, ဧဝံ တေ သမိဉ္ဇိတဗ္ဗံ, ဧဝံ တေ ပသာရိတဗ္ဗံ, ဧဝံ တေ သံဃာဋိပတ္တစီဝရံ ဓါရေတဗ္ဗ’န္တိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘မယံ ခေါ ပုဗ္ဗေ အဂါရိယဘူတာ သမာနာ အညေ ဩဝဒါမ, အနုသာသာမ [ဩဝဒါမပိ အနုသာသာမပိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ ဣမေ ပနမှာကံ ပုတ္တမတ္တာ မညေ, နတ္တမတ္တာ မညေ, အမှေ [ဧဝံ (က.)] ဩဝဒိတဗ္ဗံ အနုသာသိတဗ္ဗံ မညန္တီ’တိ။ သော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဦမိဘယဿ ဘီတော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တော။ ‘ဦမိဘယ’န္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကောဓုပါယာသဿေတံ အဓိဝစနံ။

၁၆၃. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ကုမ္ဘီလဘယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော; အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ တမေနံ တထာ ပဗ္ဗဇိတံ သမာနံ သဗြဟ္မစာရီ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ – ‘ဣဒံ တေ ခါဒိတဗ္ဗံ, ဣဒံ တေ န ခါဒိတဗ္ဗံ; ဣဒံ တေ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, ဣဒံ တေ န ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ; ဣဒံ တေ သာယိတဗ္ဗံ, ဣဒံ တေ န သာယိတဗ္ဗံ; ဣဒံ တေ ပါတဗ္ဗံ, ဣဒံ တေ န ပါတဗ္ဗံ; ကပ္ပိယံ တေ ခါဒိတဗ္ဗံ, အကပ္ပိယံ တေ န ခါဒိတဗ္ဗံ; ကပ္ပိယံ တေ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, အကပ္ပိယံ တေ န ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ; ကပ္ပိယံ တေ သာယိတဗ္ဗံ, အကပ္ပိယံ တေ န သာယိတဗ္ဗံ ; ကပ္ပိယံ တေ ပါတဗ္ဗံ, အကပ္ပိယံ တေ န ပါတဗ္ဗံ; ကာလေ တေ ခါဒိတဗ္ဗံ, ဝိကာလေ တေ န ခါဒိတဗ္ဗံ; ကာလေ တေ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, ဝိကာလေ တေ န ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ; ကာလေ တေ သာယိတဗ္ဗံ, ဝိကာလေ တေ န သာယိတဗ္ဗံ; ကာလေ တေ ပါတဗ္ဗံ, ဝိကာလေ တေ န ပါတဗ္ဗ’န္တိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘မယံ ခေါ ပုဗ္ဗေ အဂါရိယဘူတာ သမာနာ ယံ ဣစ္ဆာမ တံ ခါဒါမ, ယံ န ဣစ္ဆာမ န တံ ခါဒါမ; ယံ ဣစ္ဆာမ တံ ဘုဉ္ဇာမ, ယံ န ဣစ္ဆာမ န တံ ဘုဉ္ဇာမ; ယံ ဣစ္ဆာမ တံ သာယာမ, ယံ န ဣစ္ဆာမ န တံ သာယာမ; ယံ ဣစ္ဆာမ တံ ပိဝါမ [ပိပါမ (သီ. ဣ.)], ယံ န ဣစ္ဆာမ န တံ ပိဝါမ; ကပ္ပိယမ္ပိ ခါဒါမ, အကပ္ပိယမ္ပိ ခါဒါမ; ကပ္ပိယမ္ပိ ဘုဉ္ဇာမ, အကပ္ပိယမ္ပိ ဘုဉ္ဇာမ; ကပ္ပိယမ္ပိ သာယာမ, အကပ္ပိယမ္ပိ သာယာမ; ကပ္ပိယမ္ပိ ပိဝါမ, အကပ္ပိယမ္ပိ ပိဝါမ; ကာလေပိ ခါဒါမ, ဝိကာလေပိ ခါဒါမ; ကာလေပိ ဘုဉ္ဇာမ ဝိကာလေပိ ဘုဉ္ဇာမ; ကာလေပိ သာယာမ, ဝိကာလေပိ သာယာမ; ကာလေပိ ပိဝါမ, ဝိကာလေပိ ပိဝါမ။ ယမ္ပိ နော သဒ္ဓါ ဂဟပတိကာ ဒိဝါ ဝိကာလေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒေန္တိ တတ္ထပိမေ မုခါဝရဏံ မညေ ကရောန္တီ’တိ။ သော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ကုမ္ဘီလဘယဿ ဘီတော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တော။ ‘ကုမ္ဘီလဘယ’န္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဩဒရိကတ္တဿေတံ အဓိဝစနံ။

၁၆၄. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အာဝဋ္ဋဘယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော; အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ။ အရက္ခိတေနေဝ ကာယေန အရက္ခိတာယ ဝါစာယ အနုပဋ္ဌိတာယ သတိယာ အသံဝုတေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ သော တတ္ထ ပဿတိ ဂဟပတိံ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တံ ဝါ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတံ သမင္ဂီဘူတံ ပရိစာရယမာနံ [ပရိစာရိယမာနံ (သျာ. ကံ. က.)]။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘မယံ ခေါ ပုဗ္ဗေ အဂါရိယဘူတာ သမာနာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရိမှာ။ သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ ပန မေ ကုလေ [သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ ကုလေ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဘောဂါ။ သက္ကာ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇိတုံ ပုညာနိ စ ကာတု’န္တိ။ သော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အာဝဋ္ဋဘယဿ ဘီတော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တော။ ‘အာဝဋ္ဋဘယ’န္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ။

၁၆၅. ‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, သုသုကာဘယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော; အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ။ အရက္ခိတေနေဝ ကာယေန အရက္ခိတာယ ဝါစာယ အနုပဋ္ဌိတာယ သတိယာ အသံဝုတေဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ သော တတ္ထ ပဿတိ မာတုဂါမံ ဒုန္နိဝတ္ထံ ဝါ ဒုပ္ပါရုတံ ဝါ။ တဿ မာတုဂါမံ ဒိသွာ ဒုန္နိဝတ္ထံ ဝါ ဒုပ္ပါရုတံ ဝါ ရာဂေါ စိတ္တံ အနုဒ္ဓံသေတိ။ သော ရာဂါနုဒ္ဓံသေန [အနုဒ္ဓသ္တေန (သီ. ဣ.)] စိတ္တေန သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တတိ ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သုသုကာဘယဿ ဘီတော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တော။ ‘သုသုကာဘယ’န္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မာတုဂါမဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဘယာနိ, ဣဓေကစ္စေ ပုဂ္ဂလေ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတေ ပါဋိကင္ခိတဗ္ဗာနီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

စာတုမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈. နဠကပါနသုတ္တံ

၁၆၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု ဝိဟရတိ နဠကပါနေ ပလာသဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ကုလပုတ္တာ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ ဟောန္တိ – အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓေါ, အာယသ္မာ စ ဘဒ္ဒိယော [နန္ဒိယော (သီ. ဣ.) ဝိနယေ စ မ. နိ. ၁ စူဠဂေါသိင်္ဂေ စ], အာယသ္မာ စ ကိမိလော [ကိမ္ဗိလော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], အာယသ္မာ စ ဘဂု, အာယသ္မာ စ ကောဏ္ဍညော [ကုဏ္ဍဓါနော (သီ. ဣ.)], အာယသ္မာ စ ရေဝတော, အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော, အညေ စ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ကုလပုတ္တာ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ ကုလပုတ္တေ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တာ မမံ ဥဒ္ဒိဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ, ကစ္စိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အဘိရတာ ဗြဟ္မစရိယေ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ ဘိက္ခူ တုဏှီ အဟေသုံ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ တေ ကုလပုတ္တေ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တာ မမံ ဥဒ္ဒိဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ, ကစ္စိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အဘိရတာ ဗြဟ္မစရိယေ’’တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တုဏှီ အဟေသုံ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ တေ ကုလပုတ္တေ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တာ မမံ ဥဒ္ဒိဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ , ကစ္စိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အဘိရတာ ဗြဟ္မစရိယေ’’တိ? တတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တုဏှီ အဟေသုံ။

၁၆၇. အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ တေ ကုလပုတ္တေ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ! အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကစ္စိ တုမှေ, အနုရုဒ္ဓါ, အဘိရတာ ဗြဟ္မစရိယေ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ, ဘန္တေ, အဘိရတာ ဗြဟ္မစရိယေ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, အနုရုဒ္ဓါ! ဧတံ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, တုမှာကံ ပတိရူပံ ကုလပုတ္တာနံ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ယံ တုမှေ အဘိရမေယျာထ ဗြဟ္မစရိယေ။ ယေန တုမှေ အနုရုဒ္ဓါ, ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတာ ပဌမေန ဝယသာ သုသုကာဠကေသာ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇေယျာထ တေန တုမှေ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘဒြေနပိ ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတာ ပဌမေန ဝယသာ သုသုကာဠကေသာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ။ တေ စ ခေါ ပန တုမှေ, အနုရုဒ္ဓါ, နေဝ ရာဇာဘိနီတာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ, န စောရာဘိနီတာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ, န ဣဏဋ္ဋာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ, န ဘယဋ္ဋာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ, နာဇီဝိကာပကတာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ။ အပိ စ ခေါမှိ ဩတိဏ္ဏော ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော; အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာတိ – နနု တုမှေ, အနုရုဒ္ဓါ, ဧဝံ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတေန စ ပန, အနုရုဒ္ဓါ, ကုလပုတ္တေန ကိမဿ ကရဏီယံ? ဝိဝေကံ, အနုရုဒ္ဓါ, ကာမေဟိ ဝိဝေကံ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ဣတိသုခံ နာဓိဂစ္ဆတိ အညံ ဝါ [အညံ စ (က.)] တတော သန္တတရံ, တဿ အဘိဇ္ဈာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ဗျာပါဒေါပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ထီနမိဒ္ဓမ္ပိ [ထီနမိဒ္ဓမ္ပိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စမ္ပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ဝိစိကိစ္ဆာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အရတီပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, တန္ဒီပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ ဝိဝေကံ, အနုရုဒ္ဓါ, ကာမေဟိ ဝိဝေကံ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ဣတိသုခံ နာဓိဂစ္ဆတိ အညံ ဝါ တတော သန္တတရံ’’။

‘‘ဝိဝေကံ, အနုရုဒ္ဓါ, ကာမေဟိ ဝိဝေကံ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ဣတိသုခံ အဓိဂစ္ဆတိ အညံ ဝါ တတော သန္တတရံ, တဿ အဘိဇ္ဈာပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ဗျာပါဒေါပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ထီနမိဒ္ဓမ္ပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စမ္ပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, ဝိစိကိစ္ဆာပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, အရတီပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ, တန္ဒီပိ စိတ္တံ န ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ ဝိဝေကံ, အနုရုဒ္ဓါ, ကာမေဟိ ဝိဝေကံ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ဣတိသုခံ အဓိဂစ္ဆတိ အညံ ဝါ တတော သန္တတရံ။

၁၆၈. ‘‘ကိန္တိ ဝေါ, အနုရုဒ္ဓါ, မယိ ဟောတိ – ‘ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ [ပေါနောဘဝိကာ (သီ. ဣ.)] သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ, အပ္ပဟီနာ တေ တထာဂတဿ; တသ္မာ တထာဂတော သင်္ခါယေကံ ပဋိသေဝတိ, သင်္ခါယေကံ အဓိဝါသေတိ, သင်္ခါယေကံ ပရိဝဇ္ဇေတိ, သင်္ခါယေကံ ဝိနောဒေတီ’’’တိ? ‘‘န ခေါ နော, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ, အပ္ပဟီနာ တေ တထာဂတဿ; တသ္မာ တထာဂတော သင်္ခါယေကံ ပဋိသေဝတိ, သင်္ခါယေကံ အဓိဝါသေတိ, သင်္ခါယေကံ ပရိဝဇ္ဇေတိ, သင်္ခါယေကံ ဝိနောဒေတီ’တိ။ ဧဝံ ခေါ နော, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဟောတိ – ‘ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ, ပဟီနာ တေ တထာဂတဿ; တသ္မာ တထာဂတော သင်္ခါယေကံ ပဋိသေဝတိ, သင်္ခါယေကံ အဓိဝါသေတိ, သင်္ခါယေကံ ပရိဝဇ္ဇေတိ, သင်္ခါယေကံ ဝိနောဒေတီ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, အနုရုဒ္ဓါ! တထာဂတဿ, အနုရုဒ္ဓါ, ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ, ပဟီနာ တေ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ သေယျထာပိ, အနုရုဒ္ဓါ, တာလော မတ္ထကစ္ဆိန္နော အဘဗ္ဗော ပုနဝိရူဠှိယာ; ဧဝမေဝ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ , တထာဂတဿ ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ, ပဟီနာ တေ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ; တသ္မာ တထာဂတော သင်္ခါယေကံ ပဋိသေဝတိ, သင်္ခါယေကံ အဓိဝါသေတိ, သင်္ခါယေကံ ပရိဝဇ္ဇေတိ, သင်္ခါယေကံ ဝိနောဒေတိ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အနုရုဒ္ဓါ, ကံ အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော တထာဂတော သာဝကေ အဗ္ဘတီတေ ကာလင်္ကတေ ဥပပတ္တီသု ဗျာကရောတိ – ‘အသု အမုတြ ဥပပန္နော; အသု အမုတြ ဥပပန္နော’’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ ။ ‘‘န ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, တထာဂတော ဇနကုဟနတ္ထံ န ဇနလပနတ္ထံ န လာဘသက္ကာရသိလောကာနိသံသတ္ထံ န ‘ဣတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’တိ သာဝကေ အဗ္ဘတီတေ ကာလင်္ကတေ ဥပပတ္တီသု ဗျာကရောတိ – ‘အသု အမုတြ ဥပပန္နော, အသု အမုတြ ဥပပန္နော’တိ။ သန္တိ စ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ကုလပုတ္တာ သဒ္ဓါ ဥဠာရဝေဒါ ဥဠာရပါမောဇ္ဇာ။ တေ တံ သုတွာ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရန္တိ။ တေသံ တံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ’’။

၁၆၉. ‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခု သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော [ကာလကတော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – အညာယ သဏ္ဌဟီ’တိ။ သော ခေါ ပနဿ အာယသ္မာ သာမံ ဒိဋ္ဌော ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတော ဝါ – ‘ဧဝံသီလော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံပညော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဝိဟာရီ သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဝိမုတ္တော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သော တဿ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တော တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနော ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ , ဘိက္ခု သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ’တိ။ သော ခေါ ပနဿ အာယသ္မာ သာမံ ဒိဋ္ဌော ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတော ဝါ – ‘ဧဝံသီလော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မော။ပေ.။ ဧဝံပညော။ ဧဝံဝိဟာရီ။ ဧဝံဝိမုတ္တော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သော တဿ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တော တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနော ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခု သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမီ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတီ’တိ။ သော ခေါ ပနဿ အာယသ္မာ သာမံ ဒိဋ္ဌော ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတော ဝါ – ‘ဧဝံသီလော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မော။ပေ.။ ဧဝံပညော။ ဧဝံဝိဟာရီ။ ဧဝံဝိမုတ္တော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သော တဿ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တော တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနော ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခု သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ကာလင်္ကတော; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ။ သော ခေါ ပနဿ အာယသ္မာ သာမံ ဒိဋ္ဌော ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတော ဝါ – ‘ဧဝံသီလော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မော။ပေ.။ ဧဝံပညော။ ဧဝံဝိဟာရီ။ ဧဝံဝိမုတ္တော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သော တဿ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တော တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနော ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

၁၇၀. ‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနီ သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ကာလင်္ကတာ; သာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ – အညာယ သဏ္ဌဟီ’တိ။ သာ ခေါ ပနဿာ ဘဂိနီ သာမံ ဒိဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတာ ဝါ – ‘ဧဝံသီလာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ , ဧဝံပညာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဝိဟာရိနီ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဝိမုတ္တာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သာ တဿာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တီ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနိယာ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ , ဘိက္ခုနီ သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ကာလင်္ကတာ; သာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ – ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနီ အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ’တိ။ သာ ခေါ ပနဿာ ဘဂိနီ သာမံ ဒိဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတာ ဝါ – ‘ဧဝံသီလာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ။ပေ.။ ဧဝံပညာ။ ဧဝံဝိဟာရိနီ။ ဧဝံဝိမုတ္တာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သာ တဿာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တီ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနိယာ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနီ သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ကာလင်္ကတာ; သာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ – တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနီ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတီ’တိ။ သာ ခေါ ပနဿာ ဘဂိနီ သာမံ ဒိဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတာ ဝါ – ‘ဧဝံသီလာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ။ပေ.။ ဧဝံပညာ။ ဧဝံဝိဟာရိနီ။ ဧဝံဝိမုတ္တာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သာ တဿာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တီ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနိယာ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနီ သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ကာလင်္ကတာ; သာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ – တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’တိ ။ သာ ခေါ ပနဿာ ဘဂိနီ သာမံ ဒိဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတာ ဝါ – ‘ဧဝံသီလာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ။ ဧဝံပညာ။ ဧဝံဝိဟာရိနီ။ ဧဝံဝိမုတ္တာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သာ တဿာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တီ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဘိက္ခုနိယာ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

၁၇၁. ‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသကော သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော ဥပါသကော ကာလင်္ကတော; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ’တိ။ သော ခေါ ပနဿ အာယသ္မာ သာမံ ဒိဋ္ဌော ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတော ဝါ – ‘ဧဝံသီလော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံပညော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဝိဟာရီ သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဝိမုတ္တော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သော တဿ သဒ္ဓဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တော တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသကဿ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသကော သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော ဥပါသကော ကာလင်္ကတော; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမီ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတီ’တိ။ သော ခေါ ပနဿ အာယသ္မာ သာမံ ဒိဋ္ဌော ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတော ဝါ – ‘ဧဝံသီလော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မော။ ဧဝံပညော။ ဧဝံဝိဟာရီ။ ဧဝံဝိမုတ္တော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သော တဿ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တော တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသကဿ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသကော သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော ဥပါသကော ကာလင်္ကတော; သော ဘဂဝတာ ဗျာကတော – တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နော အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’တိ။ သော ခေါ ပနဿ အာယသ္မာ သာမံ ဒိဋ္ဌော ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတော ဝါ – ‘ဧဝံသီလော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မော။ပေ.။ ဧဝံပညော။ ဧဝံဝိဟာရီ။ ဧဝံဝိမုတ္တော သော အာယသ္မာ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သော တဿ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တော တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ ဥပါသကဿ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

၁၇၂. ‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ , ဥပါသိကာ သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမာ ဥပါသိကာ ကာလင်္ကတာ; သာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ – ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနီ အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ’တိ။ သာ ခေါ ပနဿာ ဘဂိနီ သာမံ ဒိဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတာ ဝါ – ‘ဧဝံသီလာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ။ ဧဝံပညာ။ ဧဝံဝိဟာရိနီ။ ဧဝံဝိမုတ္တာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သာ တဿာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တီ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသိကာယ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသိကာ သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမာ ဥပါသိကာ ကာလင်္ကတာ; သာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ – တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒေါသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒါဂါမိနီ သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတီ’တိ။ သာ ခေါ ပနဿာ ဘဂိနီ သာမံ ဒိဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတာ ဝါ – ‘ဧဝံသီလာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ။ ဧဝံပညာ။ ဧဝံဝိဟာရိနီ။ ဧဝံဝိမုတ္တာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သာ တဿာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တီ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသိကာယ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣဓါနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသိကာ သုဏာတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမာ ဥပါသိကာ ကာလင်္ကတာ; သာ ဘဂဝတာ ဗျာကတာ – တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပါတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’တိ။ သာ ခေါ ပနဿာ ဘဂိနီ သာမံ ဒိဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ အနုဿဝဿုတာ ဝါ – ‘ဧဝံသီလာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဓမ္မာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံပညာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဝိဟာရိနီ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိပိ, ဧဝံဝိမုတ္တာ သာ ဘဂိနီ အဟောသိ ဣတိဣ’တိ။ သာ တဿာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ သုတဉ္စ စာဂဉ္စ ပညဉ္စ အနုဿရန္တီ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ဥပါသိကာယ ဖာသုဝိဟာရော ဟောတိ။

‘‘ဣတိ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, တထာဂတော န ဇနကုဟနတ္ထံ န ဇနလပနတ္ထံ န လာဘသက္ကာရသိလောကာနိသံသတ္ထံ န ‘ဣတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’တိ သာဝကေ အဗ္ဘတီတေ ကာလင်္ကတေ ဥပပတ္တီသု ဗျာကရောတိ – ‘အသု အမုတြ ဥပပန္နော, အသု အမုတြ ဥပပန္နော’တိ။ သန္တိ စ ခေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ကုလပုတ္တာ သဒ္ဓါ ဥဠာရဝေဒါ ဥဠာရပါမောဇ္ဇာ။ တေ တံ သုတွာ တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရန္တိ။ တေသံ တံ, အနုရုဒ္ဓါ, ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

နဠကပါနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉. ဂေါလိယာနိသုတ္တံ

၁၇၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဂေါလိယာနိ [ဂုလိဿာနိ (သီ. ဣ.), ဂေါလိဿာနိ (သျာ. ကံ.)] နာမ ဘိက္ခု အာရညိကော [အာရညကော (သဗ္ဗတ္ထ)] ပဒသမာစာရော [ပဒရသမာစာရော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သံဃမဇ္ဈေ ဩသဋော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဂေါလိယာနိံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန သဗြဟ္မစာရီသု သဂါရဝေန ဘဝိတဗ္ဗံ သပ္ပတိဿေန။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု သံဃဂတော သံဃေ ဝိဟရန္တော သဗြဟ္မစာရီသု အဂါရဝေါ ဟောတိ အပ္ပတိဿော, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန, ယော အယမာယသ္မာ သဗြဟ္မစာရီသု အဂါရဝေါ ဟောတိ အပ္ပတိဿော’တိ – တဿ [အပ္ပတိဿောတိဿ (သီ. ဣ.)] ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန သဗြဟ္မစာရီသု သဂါရဝေန ဘဝိတဗ္ဗံ သပ္ပတိဿေန။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန အာသနကုသလေန ဘဝိတဗ္ဗံ – ‘ဣတိ ထေရေ စ ဘိက္ခူ နာနုပခဇ္ဇ နိသီဒိဿာမိ နဝေ စ ဘိက္ခူ န အာသနေန ပဋိဗာဟိဿာမီ’တိ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု သံဃဂတော သံဃေ ဝိဟရန္တော န အာသနကုသလော ဟောတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန, ယော အယမာယသ္မာ အာသနကုသလော န ဟောတီ’တိ [ယော အယမာယသ္မာ အာဘိသမာစာရိကမ္ပိ ဓမ္မံ န ဇာနာတီတိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန အာသနကုသလေန ဘဝိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန အာဘိသမာစာရိကောပိ ဓမ္မော ဇာနိတဗ္ဗော။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု သံဃဂတော သံဃေ ဝိဟရန္တော အာဘိသမာစာရိကမ္ပိ ဓမ္မံ န ဇာနာတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ အာဘိသမာစာရိကမ္ပိ ဓမ္မံ န ဇာနာတီ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန အာဘိသမာစာရိကောပိ ဓမ္မော ဇာနိတဗ္ဗော [အယံ အာဘိသမာစာရိကတတိယဝါရော သီ. သျာ. ကံ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန နာတိကာလေန ဂါမော ပဝိသိတဗ္ဗော နာတိဒိဝါ [န ဒိဝါ (သျာ. ကံ. ဣ. က.)] ပဋိက္ကမိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု သံဃဂတော သံဃေ ဝိဟရန္တော အတိကာလေန ဂါမံ ပဝိသတိ အတိဒိဝါ ပဋိက္ကမတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ အတိကာလေန ဂါမံ ပဝိသတိ အတိဒိဝါ ပဋိက္ကမတီ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန နာတိကာလေန ဂါမော ပဝိသိတဗ္ဗော, နာတိဒိဝါ ပဋိက္ကမိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန န ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု သံဃဂတော သံဃေ ဝိဟရန္တော ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘အယံ နူနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ဝိဟရတော ဝိကာလစရိယာ ဗဟုလီကတာ, တမေနံ သံဃဂတမ္ပိ သမုဒါစရတီ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန န ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန အနုဒ္ဓတေန ဘဝိတဗ္ဗံ အစပလေန။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု သံဃဂတော သံဃေ ဝိဟရန္တော ဥဒ္ဓတော ဟောတိ စပလော, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ဣဒံ နူနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ဝိဟရတော ဥဒ္ဓစ္စံ စာပလ္ယံ ဗဟုလီကတံ, တမေနံ သံဃဂတမ္ပိ သမုဒါစရတီ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန အနုဒ္ဓတေန ဘဝိတဗ္ဗံ အစပလေန။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော , ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန အမုခရေန ဘဝိတဗ္ဗံ အဝိကိဏ္ဏဝါစေန။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု သံဃဂတော သံဃေ ဝိဟရန္တော မုခရော ဟောတိ ဝိကိဏ္ဏဝါစော, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ မုခရော ဝိကိဏ္ဏဝါစော’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန အမုခရေန ဘဝိတဗ္ဗံ အဝိကိဏ္ဏဝါစေန။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန သုဝစေန [သုဗ္ဗစေန (သီ. က.)] ဘဝိတဗ္ဗံ ကလျာဏမိတ္တေန။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု သံဃဂတော သံဃေ ဝိဟရန္တော ဒုဗ္ဗစော ဟောတိ ပါပမိတ္တော, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ ဒုဗ္ဗစော ပါပမိတ္တော’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သံဃဂတေန သံဃေ ဝိဟရန္တေန သုဝစေန ဘဝိတဗ္ဗံ ကလျာဏမိတ္တေန။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒွါရော’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရေန ဘဝိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ဘောဇနေ မတ္တညုနာ ဘဝိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘောဇနေ အမတ္တညူ ဟောတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ ဘောဇနေ အမတ္တညူ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ ဘောဇနေ မတ္တညုနာ ဘဝိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တော ဟောတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တော’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော , ဘိက္ခုနာ အာရဒ္ဓဝီရိယေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု ကုသီတော ဟောတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ ကုသီတော’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ အာရဒ္ဓဝီရိယေန ဘဝိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ဥပဋ္ဌိတဿတိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု မုဋ္ဌဿတီ ဟောတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ မုဋ္ဌဿတီ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ ဥပဋ္ဌိတဿတိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ သမာဟိတေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု အသမာဟိတော ဟောတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ အသမာဟိတော’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ သမာဟိတေန ဘဝိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ပညဝတာ ဘဝိတဗ္ဗံ။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု ဒုပ္ပညော ဟောတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော ။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ ဒုပ္ပညော’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ ပညဝတာ ဘဝိတဗ္ဗံ။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ယောဂေါ ကရဏီယော။ သန္တာဝုသော, အာရညိကံ ဘိက္ခုံ အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတာရော။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န သမ္ပာယတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န သမ္ပာယတီ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ အဘိဓမ္မေ အဘိဝိနယေ ယောဂေါ ကရဏီယော။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော , ဘိက္ခုနာ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တတ္ထ ယောဂေါ ကရဏီယော။ သန္တာဝုသော, အာရညိကံ ဘိက္ခုံ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တတ္ထ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတာရော။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တတ္ထ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န သမ္ပာယတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တတ္ထ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န သမ္ပာယတီ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တတ္ထ ယောဂေါ ကရဏီယော။

‘‘အာရညိကေနာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မေ ယောဂေါ ကရဏီယော။ သန္တာဝုသော, အာရညိကံ ဘိက္ခုံ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မေ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတာရော။ သစေ, အာဝုသော, အာရညိကော ဘိက္ခု ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မေ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န သမ္ပာယတိ, တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ ‘ကိံ ပနိမဿာယသ္မတော အာရညိကဿ ဧကဿာရညေ သေရိဝိဟာရေန ယော အယမာယသ္မာ ယဿတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတော တမတ္ထံ န ဇာနာတီ’တိ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော။ တသ္မာ အာရညိကေန ဘိက္ခုနာ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မေ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော [မဟာမောဂ္ဂလာနော (က.)] အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာရညိကေနေဝ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခုနာ ဣမေ ဓမ္မာ သမာဒါယ ဝတ္တိတဗ္ဗာ ဥဒါဟု ဂါမန္တဝိဟာရိနာဣ’’တိ ? ‘‘အာရညိကေနာပိ ခေါ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန, ဘိက္ခုနာ ဣမေ ဓမ္မာ သမာဒါယ ဝတ္တိတဗ္ဗာ ပဂေဝ ဂါမန္တဝိဟာရိနာ’’တိ။

ဂေါလိယာနိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀. ကီဋာဂိရိသုတ္တံ

၁၇၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကာသီသု စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အညတ္ရေဝ ရတ္တိဘောဇနာ [ရတ္တိဘောဇနံ (က.)] ဘုဉ္ဇာမိ။ အညတြ ခေါ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇမာနော အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနာမိ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ ဧထ, တုမှေပိ, ဘိက္ခဝေ, အညတ္ရေဝ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇထ။ အညတြ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, တုမှေပိ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနိဿထ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ကာသီသု အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ကီဋာဂိရိ နာမ ကာသီနံ နိဂမော တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ကီဋာဂိရိသ္မိံ ဝိဟရတိ ကာသီနံ နိဂမေ။

၁၇၅. တေန ခေါ ပန သမယေန အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ နာမ ဘိက္ခူ ကီဋာဂိရိသ္မိံ အာဝါသိကာ ဟောန္တိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဘဂဝါ ခေါ, အာဝုသော, အညတ္ရေဝ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇတိ ဘိက္ခုသံဃော စ။ အညတြ ခေါ ပနာဝုသော, ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနန္တိ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ ဧထ, တုမှေပိ, အာဝုသော, အညတ္ရေဝ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇထ။ အညတြ ခေါ ပနာဝုသော, တုမှေပိ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနိဿထ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စာ’’တိ ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ ဘိက္ခူ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မယံ ခေါ, အာဝုသော, သာယဉ္စေဝ ဘုဉ္ဇာမ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ။ တေ မယံ သာယဉ္စေဝ ဘုဉ္ဇမာနာ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနာမ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ တေ မယံ ကိံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ ဟိတွာ ကာလိကံ အနုဓါဝိဿာမ? သာယဉ္စေဝ မယံ ဘုဉ္ဇိဿာမ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ’’တိ။

ယတော ခေါ တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေ ဘိက္ခူ သညာပေတုံ, အထ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ယေန အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိမှ; ဥပသင်္ကမိတွာ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုမှ – ‘ဘဂဝါ ခေါ, အာဝုသော, အညတ္ရေဝ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇတိ ဘိက္ခုသံဃော စ; အညတြ ခေါ ပနာဝုသော, ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနန္တိ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ ဧထ, တုမှေပိ, အာဝုသော , အညတ္ရေဝ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇထ။ အညတြ ခေါ ပနာဝုသော, တုမှေပိ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနိဿထ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စာ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ ဘိက္ခူ အမှေ ဧတဒဝေါစုံ – ‘မယံ ခေါ, အာဝုသော, သာယဉ္စေဝ ဘုဉ္ဇာမ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ။ တေ မယံ သာယဉ္စေဝ ဘုဉ္ဇမာနာ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနာမ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ တေ မယံ ကိံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ ဟိတွာ ကာလိကံ အနုဓါဝိဿာမ? သာယဉ္စေဝ မယံ ဘုဉ္ဇိဿာမ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ’တိ။ ယတော ခေါ မယံ, ဘန္တေ, နာသက္ခိမှ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေ ဘိက္ခူ သညာပေတုံ, အထ မယံ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေမာ’’တိ။

၁၇၆. အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေ ဘိက္ခူ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေန အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ ဘိက္ခူ တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ တုမှေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘ဘဂဝါ ခေါ, အာဝုသော, အညတ္ရေဝ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇတိ ဘိက္ခုသံဃော စ။ အညတြ ခေါ ပနာဝုသော, ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနန္တိ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ ဧထ, တုမှေပိ, အာဝုသော, အညတ္ရေဝ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇထ။ အညတြ ခေါ ပနာဝုသော, တုမှေပိ ရတ္တိဘောဇနာ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနိဿထ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စာ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကိရ [ကိံ နု (က.)], ဘိက္ခဝေ, တုမှေ တေ ဘိက္ခူ ဧဝံ အဝစုတ္ထ – ‘မယံ ခေါ ပနာဝုသော, သာယဉ္စေဝ ဘုဉ္ဇာမ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ။ တေ မယံ သာယဉ္စေဝ ဘုဉ္ဇမာနာ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနာမ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ တေ မယံ ကိံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ ဟိတွာ ကာလိကံ အနုဓါဝိဿာမ? သာယဉ္စေဝ မယံ ဘုဉ္ဇိဿာမ ပါတော စ ဒိဝါ စ ဝိကာလေ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

၁၇၇. ‘‘ကိံ နု မေ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တဿ အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘နနု မေ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ ဣဓေကစ္စဿ ယံ ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဓ ပနေကစ္စဿ ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ , ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဓ ပနေကစ္စဿ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဓ ပနေကစ္စဿ ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

၁၇၈. ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ! မယာ စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အညာတံ အဘဝိဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝါဟံ အဇာနန္တော ‘ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ပဇဟထာ’တိ ဝဒေယျံ; အပိ နု မေ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ပတိရူပံ အဘဝိဿာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, တသ္မာဟံ ‘ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ။ မယာ စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အညာတံ အဘဝိဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝါဟံ အဇာနန္တော ‘ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’တိ ဝဒေယျံ; အပိ နု မေ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ပတိရူပံ အဘဝိဿာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, တသ္မာဟံ ‘ဧဝရူပံ သုခံ ဝေဒနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’တိ ဝဒါမိ။

၁၇၉. ‘‘မယာ စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အညာတံ အဘဝိဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝါဟံ အဇာနန္တော ‘ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ပဇဟထာ’တိ ဝဒေယျံ; အပိ နု မေ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ပတိရူပံ အဘဝိဿာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, တသ္မာဟံ ‘ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ။ မယာ စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အညာတံ အဘဝိဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝါဟံ အဇာနန္တော ‘ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’တိ ဝဒေယျံ; အပိ နု မေ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ပတိရူပံ အဘဝိဿာ’’တိ ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, တသ္မာဟံ ‘ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’တိ ဝဒါမိ။

၁၈၀. ‘‘မယာ စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အညာတံ အဘဝိဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝါဟံ အဇာနန္တော ‘ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ပဇဟထာ’တိ ဝဒေယျံ; အပိ နု မေ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ပတိရူပံ အဘဝိဿာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, တသ္မာဟံ ‘ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ပဇဟထာ’တိ ဝဒါမိ’’။ မယာ စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အညာတံ အဘဝိဿ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံ အဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝါဟံ အဇာနန္တော ‘ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’တိ ဝဒေယျံ; အပိ နု မေ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ပတိရူပံ အဘဝိဿာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဉာတံ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖဿိတံ ပညာယ – ‘ဣဓေကစ္စဿ ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, တသ္မာဟံ ‘ဧဝရူပံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရထာ’တိ ဝဒါမိ။

၁၈၁. ‘‘နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗေသံယေဝ ဘိက္ခူနံ ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ; န ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗေသံယေဝ ဘိက္ခူနံ ‘န အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ။ ယေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ, တထာရူပါနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ‘န အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ကတံ တေသံ အပ္ပမာဒေန။ အဘဗ္ဗာ တေ ပမဇ္ဇိတုံ။ ယေ စ ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သေက္ခာ အပ္ပတ္တမာနသာ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ ပတ္ထယမာနာ ဝိဟရန္တိ, တထာရူပါနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တ္န္တ္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အပ္ပေဝ နာမိမေ အာယသ္မန္တော အနုလောမိကာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝမာနာ ကလျာဏမိတ္တေ ဘဇမာနာ ဣန္ဒ္ရိယာနိ သမန္နာနယမာနာ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျုန္တိ! ဣမံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ဘိက္ခူနံ အပ္ပမာဒဖလံ သမ္ပဿမာနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တ္န္တ္တိ ဝဒါမိ။

၁၈၂. ‘‘သတ္တိမေ , ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ သတ္တ? ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော, ပညာဝိမုတ္တော, ကာယသက္ခိ, ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော, သဒ္ဓါဝိမုတ္တော, ဓမ္မာနုသာရီ, သဒ္ဓါနုသာရီ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ ကာယေန ဖုသိတွာ [ဖဿိတွာ (သီ. ဣ.)] ဝိဟရတိ ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘န အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ကတံ တဿ အပ္ပမာဒေန။ အဘဗ္ဗော သော ပမဇ္ဇိတုံ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပညာဝိမုတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ န ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပညာဝိမုတ္တော။ ဣမဿပိ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘န အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ကတံ တဿ အပ္ပမာဒေန။ အဘဗ္ဗော သော ပမဇ္ဇိတုံ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ကာယသက္ခိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ ဧကစ္စေ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ကာယသက္ခိ။ ဣမဿ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အပ္ပေဝ နာမ အယမာယသ္မာ အနုလောမိကာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝမာနော ကလျာဏမိတ္တေ ဘဇမာနော ဣန္ဒ္ရိယာနိ သမန္နာနယမာနော – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာတိ! ဣမံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဘိက္ခုနော အပ္ပမာဒဖလံ သမ္ပဿမာနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တ္န္တ္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ န ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ ဧကစ္စေ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ, တထာဂတပ္ပဝေဒိတာ စဿ ဓမ္မာ ပညာယ ဝေါဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ ဝေါစရိတာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော။ ဣမဿပိ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အပ္ပေဝ နာမ အယမာယသ္မာ အနုလောမိကာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝမာနော ကလျာဏမိတ္တေ ဘဇမာနော ဣန္ဒ္ရိယာနိ သမန္နာနယမာနော – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာတိ! ဣမံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဘိက္ခုနော အပ္ပမာဒဖလံ သမ္ပဿမာနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တ္န္တ္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါဝိမုတ္တော။ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ န ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ ဧကစ္စေ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ, တထာဂတေ စဿ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌာ ဟောတိ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါဝိမုတ္တော။ ဣမဿပိ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တ္န္တ္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အပ္ပေဝ နာမ အယမာယသ္မာ အနုလောမိကာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝမာနော ကလျာဏမိတ္တေ ဘဇမာနော ဣန္ဒ္ရိယာနိ သမန္နာနယမာနော – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာတိ! ဣမံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဘိက္ခုနော အပ္ပမာဒဖလံ သမ္ပဿမာနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တ္န္တ္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုသာရီ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ န ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ ဧကစ္စေ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ [ဒိသွာ အာသဝါ အပရိက္ခီဏာ (သီ. ဣ.)] ဟောန္တိ, တထာဂတပ္ပဝေဒိတာ စဿ ဓမ္မာ ပညာယ မတ္တသော နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ, အပိ စဿ ဣမေ ဓမ္မာ ဟောန္တိ, သေယျထိဒံ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုသာရီ။ ဣမဿပိ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အပ္ပေဝ နာမ အယမာယသ္မာ အနုလောမိကာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝမာနော ကလျာဏမိတ္တေ ဘဇမာနော ဣန္ဒ္ရိယာနိ သမန္နာနယမာနော – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာတိ ! ဣမံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဘိက္ခုနော အပ္ပမာဒဖလံ သမ္ပဿမာနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါနုသာရီ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ တေ န ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ ဧကစ္စေ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ [ဒိသွာ အာသဝါ အပရိက္ခီဏာ (သီ. ဣ.)] ဟောန္တိ, တထာဂတေ စဿ သဒ္ဓါမတ္တံ ဟောတိ ပေမမတ္တံ, အပိ စဿ ဣမေ ဓမ္မာ ဟောန္တိ, သေယျထိဒံ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါနုသာရီ။ ဣမဿပိ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တ္န္တ္တိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အပ္ပေဝ နာမ အယမာယသ္မာ အနုလောမိကာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝမာနော ကလျာဏမိတ္တေ ဘဇမာနော ဣန္ဒ္ရိယာနိ သမန္နာနယမာနော – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာတိ! ဣမံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဘိက္ခုနော အပ္ပမာဒဖလံ သမ္ပဿမာနော ‘အပ္ပမာဒေန ကရဏီယ’န္တ္န္တ္တိ ဝဒါမိ။

၁၈၃. ‘‘နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အာဒိကေနေဝ အညာရာဓနံ ဝဒါမိ; အပိ စ, ဘိက္ခဝေ, အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒါ အညာရာဓနာ ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒါ အညာရာဓနာ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါဇာတော ဥပသင်္ကမတိ, ဥပသင်္ကမန္တော ပယိရုပါသတိ, ပယိရုပါသန္တော သောတံ ဩဒဟတိ, ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတိ, သုတွာ ဓမ္မံ ဓါရေတိ, ဓတာနံ [ဓါတာနံ (က.)] ဓမ္မာနံ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတိ, အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတော ဓမ္မာ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ, ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ သတိ ဆန္ဒော ဇာယတိ, ဆန္ဒဇာတော ဥဿဟတိ, ဥဿာဟေတွာ တုလေတိ, တုလယိတွာ ပဒဟတိ, ပဟိတတ္တော သမာနော ကာယေန စေဝ ပရမသစ္စံ သစ္ဆိကရောတိ, ပညာယ စ နံ အတိဝိဇ္ဈ ပဿတိ။ သာပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါ နာဟောသိ; တမ္ပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဥပသင်္ကမနံ နာဟောသိ; သာပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပယိရုပါသနာ နာဟောသိ; တမ္ပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, သောတာဝဓါနံ နာဟောသိ ; တမ္ပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မဿဝနံ နာဟောသိ; သာပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မဓါရဏာ နာဟောသိ; သာပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထူပပရိက္ခာ နာဟောသိ; သာပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ နာဟောသိ; သောပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒော နာဟောသိ; သောပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဥဿာဟော နာဟောသိ; သာပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, တုလနာ နာဟောသိ; တမ္ပိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ပဓါနံ နာဟောသိ။ ဝိပ္ပဋိပန္နာတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာပဋိပန္နာတ္ထ, ဘိက္ခဝေ။ ကီဝ ဒူရေဝိမေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ အပက္ကန္တာ ဣမမှာ ဓမ္မဝိနယာ။

၁၈၄. ‘‘အတ္ထိ , ဘိက္ခဝေ, စတုပ္ပဒံ ဝေယျာကရဏံ ယဿုဒ္ဒိဋ္ဌဿ ဝိညူ ပုရိသော နစိရဿေဝ ပညာယတ္ထံ အာဇာနေယျ။ ဥဒ္ဒိသိဿာမိ ဝေါ [ဥဒ္ဒိဋ္ဌဿာပိ (က.)], ဘိက္ခဝေ, အာဇာနိဿထ မေ တ’’န္တိ? ‘‘ကေ စ မယံ, ဘန္တေ, ကေ စ ဓမ္မဿ အညာတာရော’’တိ? ယောပိ သော, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထာ အာမိသဂရု အာမိသဒါယာဒေါ အာမိသေဟိ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ တဿ ပါယံ ဧဝရူဣ ပဏောပဏဝိယာ န ဥပေတိ – ‘ဧဝဉ္စ နော အဿ အထ နံ ကရေယျာမ, န စ နော ဧဝမဿ န နံ ကရေယျာမာ’တိ, ကိံ ပန, ဘိက္ခဝေ, ယံ တထာဂတော သဗ္ဗသော အာမိသေဟိ ဝိသံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ။ သဒ္ဓဿ, ဘိက္ခဝေ, သာဝကဿ သတ္ထုသာသနေ ပရိယောဂါဟိယ [ပရိယောဂါယ (သီ. ဣ. က.), ပရိယောဂယှ (သျာ. ကံ.)] ဝတ္တတော အယမနုဓမ္မော ဟောတိ – ‘သတ္ထာ ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မိ; ဇာနာတိ ဘဂဝါ, နာဟံ ဇာနာမီ’တိ။ သဒ္ဓဿ, ဘိက္ခဝေ, သာဝကဿ သတ္ထုသာသနေ ပရိယောဂါဟိယ ဝတ္တတော ရုဠှနီယံ [ရုမှနိယံ (သီ. ဣ.)] သတ္ထုသာသနံ ဟောတိ ဩဇဝန္တံ။ သဒ္ဓဿ, ဘိက္ခဝေ, သာဝကဿ သတ္ထုသာသနေ ပရိယောဂါဟိယ ဝတ္တတော အယမနုဓမ္မော ဟောတိ – ‘ကာမံ တစော စ နှာရု စ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု, သရီရေ ဥပသုဿတု [ဥပသုဿတု သရီရေ (သီ.), သရီရေ အဝသုဿတု (က.)] မံသလောဟိတံ, ယံ တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ န တံ အပါပုဏိတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ [သန္ထာနံ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဘဝိဿတီ’တိ။ သဒ္ဓဿ, ဘိက္ခဝေ, သာဝကဿ သတ္ထုသာသနေ ပရိယောဂါဟိယ ဝတ္တတော ဒွိန္နံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကင်္ခံ – ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ, သတိ ဝါ ဥပါဒိသေသေ အနာဂါမိတာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ကီဋာဂိရိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

ဘိက္ခုဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကုဉ္ဇရ-ရာဟုလ-သဿတလောကော၊ မာလုကျပုတ္တော စ ဘဒ္ဒါလိ-နာမော။

ခုဒ္ဒ-ဒိဇာထ-သဟမ္ပတိယာစံ၊ နာဠက-ရညိကိဋာဂိရိနာမော။