ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ

။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

မဇ္ဈိမနိကာယေ

မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသပါဠိ

၁. ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ

၁. ကန္ဒရကသုတ္တံ

၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ စမ္ပာယံ ဝိဟရတိ ဂဂ္ဂရာယ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ။ အထ ခေါ ပေဿော [ပေယော (က.)] စ ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော ကန္ဒရကော စ ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ပေဿော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ကန္ဒရကော ပန ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ [သာရာဏီယံ (သီ. သျာ. ကံ ဣ.)] ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ကန္ဒရကော ပရိဗ္ဗာဇကော တုဏှီဘူတံ တုဏှီဘူတံ ဘိက္ခုသသံဃံ အနုဝိလောကေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ , ဘော ဂေါတမ, အဗ္ဘုတံ, ဘော ဂေါတမ, ယာဝဉ္စိဒံ ဘောတာ ဂေါတမေန သမ္မာ ဘိက္ခုသံဃော ပဋိပါဒိတော! ယေပိ တေ, ဘော ဂေါတမ, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေပိ ဘဂဝန္တော ဧတပရမံယေဝ သမ္မာ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဋိပါဒေသုံ – သေယျထာပိ ဧတရဟိ ဘောတာ ဂေါတမေန သမ္မာ ဘိက္ခုသံဃော ပဋိပါဒိတော။ ယေပိ တေ, ဘော ဂေါတမ, ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေပိ ဘဂဝန္တော ဧတပရမံယေဝ သမ္မာ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဋိပါဒေဿန္တိ – သေယျထာပိ ဧတရဟိ ဘောတာ ဂေါတမေန သမ္မာ ဘိက္ခုသံဃော ပဋိပါဒိတော’’တိ။

၂. ‘‘ဧဝမေတံ , ကန္ဒရက, ဧဝမေတံ, ကန္ဒရက။ ယေပိ တေ, ကန္ဒရက, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေပိ ဘဂဝန္တော ဧတပရမံယေဝ သမ္မာ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဋိပါဒေသုံ – သေယျထာပိ ဧတရဟိ မယာ သမ္မာ ဘိက္ခုသံဃော ပဋိပါဒိတော။ ယေပိ တေ, ကန္ဒရက, ဘဝိဿန္တိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေပိ ဘဂဝန္တော ဧတပရမံယေဝ သမ္မာ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဋိပါဒေဿန္တိ – သေယျထာပိ ဧတရဟိ မယာ သမ္မာ ဘိက္ခုသံဃော ပဋိပါဒိတော။

‘‘သန္တိ ဟိ, ကန္ဒရက, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ။ သန္တိ ဟိ, ကန္ဒရက, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသံဃေ သေက္ခာ သန္တတသီလာ သန္တတဝုတ္တိနော နိပကာ နိပကဝုတ္တိနော; တေ စတူသု [နိပကဝုတ္တိနော စတူသု (သီ.)] သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ [သုပဋ္ဌိတစိတ္တာ (သီ. ဣ. က.)] ဝိဟရန္တိ။ ကတမေသု စတူသု? ဣဓ, ကန္ဒရက, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ အာတာဣ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ’’န္တိ။

၃. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပေဿော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝ သုပညတ္တာ စိမေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ [သောကပရိဒ္ဒဝါနံ (သီ. ဣ.)] သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ မယမ္ပိ ဟိ, ဘန္တေ, ဂိဟီ ဩဒါတဝသနာ ကာလေန ကာလံ ဣမေသု စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ ဝိဟရာမ။ ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ကာယေ ကာယာနုပဿိနော ဝိဟရာမ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ သတိမန္တော, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿိနော ဝိဟရာမ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ သတိမန္တော, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿိနော ဝိဟရာမ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ သတိမန္တော, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ; ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿိနော ဝိဟရာမ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ သတိမန္တော, ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿံ။ အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝဉ္စိဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဧဝံ မနုဿဂဟနေ ဧဝံ မနုဿကသဋေ ဧဝံ မနုဿသာဌေယျေ ဝတ္တမာနေ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတံ ဇာနာတိ။ ဂဟနဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, ယဒိဒံ မနုဿာ; ဥတ္တာနကဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, ယဒိဒံ ပသဝေါ။ အဟဉှိ, ဘန္တေ, ပဟောမိ ဟတ္ထိဒမ္မံ သာရေတုံ။ ယာဝတကေန အန္တရေန စမ္ပံ ဂတာဂတံ ကရိဿတိ သဗ္ဗာနိ တာနိ သာဌေယျာနိ ကူဋေယျာနိ ဝင်္ကေယျာနိ ဇိမှေယျာနိ ပါတုကရိဿတိ။ အမှာကံ ပန, ဘန္တေ, ဒါသာတိ ဝါ ပေဿာတိ ဝါ ကမ္မကရာတိ ဝါ အညထာဝ ကာယေန သမုဒါစရန္တိ အညထာဝ ဝါစာယ အညထာဝ နေသံ စိတ္တံ ဟောတိ။ အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝဉ္စိဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဧဝံ မနုဿဂဟနေ ဧဝံ မနုဿကသဋေ ဧဝံ မနုဿသာဌေယျေ ဝတ္တမာနေ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတံ ဇာနာတိ။ ဂဟနဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, ယဒိဒံ မနုဿာ; ဥတ္တာနကဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, ယဒိဒံ ပသဝေါ’’တိ။

၄. ‘‘ဧဝမေတံ, ပေဿ, ဧဝမေတံ, ပေဿ။ ဂဟနဉ္ဟေတံ , ပေဿ, ယဒိဒံ မနုဿာ; ဥတ္တာနကဉ္ဟေတံ, ပေဿ, ယဒိဒံ ပသဝေါ။ စတ္တာရောမေ, ပေဿ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ပေဿ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော; ဣဓ ပန, ပေဿ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ဟောတိ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော; ဣဓ ပန, ပေဿ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ; ဣဓ ပန, ပေဿ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ ဟောတိ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော [သီတိဘူတော (သီ. ဣ. က.)] သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ ဣမေသံ, ပေဿ, စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ကတမော တေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတီ’’တိ?

‘‘ယွာယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, အယံ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပါယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော , အယမ္ပိ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပါယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, အယမ္ပိ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယော စ ခေါ အယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ – အယမေဝ [အယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတီ’’တိ။

၅. ‘‘ကသ္မာ ပန တေ, ပေဿ, ဣမေ တယော ပုဂ္ဂလာ စိတ္တံ နာရာဓေန္တီ’’တိ? ‘‘ယွာယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အတ္တာနံ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ – ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပါယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော ပရံ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ – ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပါယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ [သုခကာမေ ဒုက္ခပဋိက္ကူလေ (သီ. ဣ.)] အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ – ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယော စ ခေါ အယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ [ဝိဟရတိ။ ဣမိနာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝိဟရတိ; သော အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ နေဝ အာတာပေတိ န ပရိတာပေတိ – ဣမိနာ [ဝိဟရတိ။ ဣမိနာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတိ။ ဟန္ဒ, စ ဒါနိ မယံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမ; ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယဿဒါနိ တွံ, ပေဿ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခေါ ပေဿော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

၆. အထ ခေါ ဘဂဝါ အစိရပက္ကန္တေ ပေဿေ ဟတ္ထာရောဟပုတ္တေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, ပေဿော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော; မဟာပညော, ဘိက္ခဝေ, ပေဿော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ပေဿော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော မုဟုတ္တံ နိသီဒေယျ ယာဝဿာဟံ ဣမေ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလေ ဝိတ္ထာရေန ဝိဘဇိဿာမိ [ဝိဘဇာမိ (သီ. ဣ.)], မဟတာ အတ္ထေန သံယုတ္တော အဘဝိဿ။ အပိ စ, ဘိက္ခဝေ, ဧတ္တာဝတာပိ ပေဿော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော မဟတာ အတ္ထေန သံယုတ္တော’’တိ။ ‘‘ဧတဿ, ဘဂဝါ, ကာလော, ဧတဿ, သုဂတ, ကာလော, ယံ ဘဂဝါ ဣမေ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလေ ဝိတ္ထာရေန ဝိဘဇေယျ။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၇. ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အစေလကော ဟောတိ မုတ္တာစာရော ဟတ္ထာပလေခနော [ဟတ္ထာဝလေခနော (သျာ. ကံ.)] နဧဟိဘဒ္ဒန္တိကော နတိဋ္ဌဘဒ္ဒန္တိကော [နဧဟိဘဒန္တိကော, နတိဋ္ဌဘဒန္တိကော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]; နာဘိဟဋံ န ဥဒ္ဒိဿကတံ န နိမန္တနံ သာဒိယတိ; သော န ကုမ္ဘိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ န ကဠောပိမုခါ [ခဠောပိမုခေါ (သီ.)] ပဋိဂ္ဂဏှာတိ န ဧဠကမန္တရံ န ဒဏ္ဍမန္တရံ န မုသလမန္တရံ န ဒွိန္နံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ န ဂဗ္ဘိနိယာ န ပါယမာနာယ န ပုရိသန္တရဂတာယ န သင်္ကိတ္တီသု န ယတ္ထ သာ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ န ယတ္ထ မက္ခိကာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီ; န မစ္ဆံ န မံသံ န သုရံ န မေရယံ န ထုသောဒကံ ပိဝတိ။ သော ဧကာဂါရိကော ဝါ ဟောတိ ဧကာလောပိကော, ဒွါဂါရိကော ဝါ ဟောတိ ဒွါလောပိကော။ပေ.။ သတ္တာဂါရိကော ဝါ ဟောတိ သတ္တာလောပိကော; ဧကိဿာပိ ဒတ္တိယာ ယာပေတိ, ဒွီဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ။ပေ.။ သတ္တဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ; ဧကာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ, ဒွီဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ပေ.။ သတ္တာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အဍ္ဎမာသိကံ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ သော သာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, သာမာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, နီဝါရဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဒဒ္ဒုလဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဟဋဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ကဏဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, အာစာမဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ပိညာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, တိဏဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဂေါမယဘက္ခော ဝါ ဟောတိ; ဝနမူလဖလာဟာရော ယာပေတိ ပဝတ္တဖလဘောဇီ။ သော သာဏာနိပိ ဓါရေတိ, မသာဏာနိပိ ဓါရေတိ, ဆဝဒုဿာနိပိ ဓါရေတိ, ပံသုကူလာနိပိ ဓါရေတိ, တိရီဋာနိပိ ဓါရေတိ, အဇိနမ္ပိ ဓါရေတိ, အဇိနက္ခိပမ္ပိ ဓါရေတိ, ကုသစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ဝါကစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ဖလကစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ကေသကမ္ဗလမ္ပိ ဓါရေတိ, ဝါဠကမ္ဗလမ္ပိ ဓါရေတိ, ဥလူကပက္ခမ္ပိ ဓါရေတိ; ကေသမဿုလောစကောပိ ဟောတိ, ကေသမဿုလောစနာနုယောဂမနုယုတ္တော, ဥဗ္ဘဋ္ဌကောပိ ဟောတိ အာသနပဋိက္ခိတ္တော, ဥက္ကုဋိကောပိ ဟောတိ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓါနမနုယုတ္တော, ကဏ္ဋကာပဿယိကောပိ ဟောတိ ကဏ္ဋကာပဿယေ သေယျံ ကပ္ပေတိ [ပဿ မ. နိ. ၁.၁၅၅ မဟာသီဟနာဒသုတ္တေ]; သာယတတိယကမ္ပိ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အနေကဝိဟိတံ ကာယဿ အာတာပနပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

၈. ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဩရဗ္ဘိကော ဟောတိ သူကရိကော သာကုဏိကော မာဂဝိကော လုဒ္ဒေါ မစ္ဆဃာတကော စောရော စောရဃာတကော ဂေါဃာတကော ဗန္ဓနာဂါရိကော ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ ကုရူရကမ္မန္တာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

၉. ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ရာဇာ ဝါ ဟောတိ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော ဗြာဟ္မဏော ဝါ မဟာသာလော။ သော ပုရတ္ထိမေန နဂရဿ နဝံ သန္ထာဂါရံ [သန္ဓာဂါရံ (ဋီကာ)] ကာရာပေတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ခရာဇိနံ နိဝါသေတွာ သပ္ပိတေလေန ကာယံ အဗ္ဘဉ္ဇိတွာ မဂဝိသာဏေန ပိဋ္ဌိံ ကဏ္ဍုဝမာနော နဝံ သန္ထာဂါရံ ပဝိသတိ သဒ္ဓိံ မဟေသိယာ ဗြာဟ္မဏေန စ ပုရောဟိတေန။ သော တတ္ထ အနန္တရဟိတာယ ဘူမိယာ ဟရိတုပလိတ္တာယ သေယျံ ကပ္ပေတိ။ ဧကိဿာယ ဂါဝိယာ သရူပဝစ္ဆာယ ယံ ဧကသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန ရာဇာ ယာပေတိ, ယံ ဒုတိယသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန မဟေသီ ယာပေတိ, ယံ တတိယသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန ဗြာဟ္မဏော ပုရောဟိတော ယာပေတိ , ယံ စတုတ္ထသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန အဂ္ဂိံ ဇုဟတိ, အဝသေသေန ဝစ္ဆကော ယာပေတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘ဧတ္တကာ ဥသဘာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဝစ္ဆတရာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဝစ္ဆတရိယော ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ အဇာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဥရဗ္ဘာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, (ဧတ္တကာ အဿာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ) [( ) နတ္ထိ သီ. ဣ. ပေါတ္ထကေသု], ဧတ္တကာ ရုက္ခာ ဆိဇ္ဇန္တု ယူပတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဒဗ္ဘာ လူယန္တု ဗရိဟိသတ္ထာယာ’တိ [ပရိဟိံ သတ္ထာယ (က.)]။ ယေပိဿ တေ ဟောန္တိ ဒါသာတိ ဝါ ပေဿာတိ ဝါ ကမ္မကရာတိ ဝါ တေပိ ဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ ဘယတဇ္ဇိတာ အဿုမုခါ ရုဒမာနာ ပရိကမ္မာနိ ကရောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

၁၀. ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတွာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓါပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓေါ ဃရာဝါသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ ။ သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, အပ္ပံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ , မဟန္တံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ, ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ, ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။

၁၁. ‘‘သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော, လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။ အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ဒိန္နာဒါယီ ဒိန္နပါဋိကင္ခီ, အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ အဗြဟ္မစရိယံ ပဟာယ ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂါမဓမ္မာ။ မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿ။ ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ – ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ, နိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။ သော ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဧကဘတ္တိကော ဟောတိ ရတ္တူပရတော ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ; နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓါရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဟတ္ထိဂဝဿဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဒူတေယျပဟိဏဂမနာနုယောဂါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂါ [သာဝိယောဂါ (သျာ. ကံ. က.) သာစိ ကုဋိလပရိယာယော] ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ [ပဿ မ. နိ. ၁.၂၉၃ စူဠဟတ္ထိပဒေါပမေ]။

‘‘သော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ, သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ။ သေယျထာပိ နာမ ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ, သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ; ဧဝမေဝ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ, သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ ။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

၁၂. ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗျာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ဣတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။

၁၃. ‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော, (ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော,) [ပဿ မ. နိ. ၁.၂၉၆ စူဠဟတ္ထိပဒေါပမေ] ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ, ဗျာပါဒပဒေါသံ ပဟာယ အဗျာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ, ဗျာပါဒပဒေါသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ထီနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓေါ ဝိဟရတိ အာလောကသညီ သတော သမ္ပဇာနော, ထီနမိဒ္ဓါ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။

‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ, ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ; သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

၁၄. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

၁၅. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

၁၆. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ။ ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ။ သော အတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ကန္ဒရကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂. အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တံ

၁၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ ဗေလုဝဂါမကေ [ဝေဠုဝဂါမကေ (သျာ. ကံ. က.)]။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော ပါဋလိပုတ္တံ အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော ယေန ကုက္ကုဋာရာမော ယေန အညတရော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ နု ခေါ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတရဟိ ဝိဟရတိ? ဒဿနကာမာ ဟိ မယံ တံ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒ’’န္တိ။ ‘‘ဧသော, ဂဟပတိ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ ဗေလုဝဂါမကေ’’တိ။ အထ ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော ပါဋလိပုတ္တေ တံ ကရဏီယံ တီရေတွာ ယေန ဝေသာလီ ယေန ဗေလုဝဂါမကော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

၁၈. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော အက္ခာတော ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တဉ္စေဝ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ , အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတီ’’တိ?

‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော အက္ခာတော ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တဉ္စေဝ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတီ’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ အာနန္ဒ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော အက္ခာတော ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တဉ္စေဝ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတီ’’တိ?

၁၉. ‘‘ဣဓ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဣဒမ္ပိ ပဌမံ ဈာနံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ။ ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ။ နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ, တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော အက္ခာတော ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တဉ္စေဝ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

၂၀. ‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဣဒမ္ပိ ခေါ ဒုတိယံ ဈာနံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ။ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဣဒမ္ပိ ခေါ တတိယံ ဈာနံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ။ပေ.။ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဣဒမ္ပိ ခေါ စတုတ္ထံ ဈာနံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ။ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ [စတုတ္ထိံ (သီ. ဣ.)]။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန [အဗျာပဇ္ဈေန (သီ. သျာ. ဣ.), အဗျာပဇ္ဇေန (က.) အင်္ဂုတ္တရတိကနိပါတဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ။ ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ။ ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တ္န္တ္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော။ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ။ ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ။ ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော။ပေ.။ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဂဟပတိ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အယမ္ပိ ခေါ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိ အဘိသင်္ခတာ အဘိသဉ္စေတယိတာ။ ယံ ခေါ ပန ကိဉ္စိ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ သော တတ္ထ ဌိတော အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ။ နော စေ အာသဝါနံ ခယံ ပါပုဏာတိ, တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မနန္ဒိယာ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပါတိကော ဟောတိ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဂဟပတိ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပဿတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော အက္ခာတော ယတ္ထ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော အဝိမုတ္တဉ္စေဝ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အပရိက္ခီဏာ စ အာသဝါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, အနနုပ္ပတ္တဉ္စ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ အနုပါပုဏာတီ’’တိ။

၂၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ပုရိသော ဧကံဝ နိဓိမုခံ ဂဝေသန္တော သကိဒေဝ ဧကာဒသ နိဓိမုခါနိ အဓိဂစ္ဆေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဧကံ အမတဒွါရံ ဂဝေသန္တော သကိဒေဝ [သကိံ ဒေဝ (က.)] ဧကာဒသ အမတဒွါရာနိ အလတ္ထံ ဘာဝနာယ။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ပုရိသဿ အဂါရံ ဧကာဒသဒွါရံ, သော တသ္မိံ အဂါရေ အာဒိတ္တေ ဧကမေကေနပိ ဒွါရေန သက္ကုဏေယျ အတ္တာနံ သောတ္ထိံ ကာတုံ; ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဣမေသံ ဧကာဒသန္နံ အမတဒွါရာနံ ဧကမေကေနပိ အမတဒွါရေန သက္ကုဏိဿာမိ အတ္တာနံ သောတ္ထိံ ကာတုံ။ ဣမေဟိ နာမ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယာ အာစရိယဿ အာစရိယဓနံ ပရိယေသိဿန္တိ, ကိမင်္ဂံ [ကိံ (သီ. ဣ.)] ပနာဟံ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပူဇံ န ကရိဿာမီ’’တိ ! အထ ခေါ ဒသမော ဂဟပတိ အဋ္ဌကနာဂရော ပါဋလိပုတ္တကဉ္စ ဝေသာလိကဉ္စ ဘိက္ခုသသံဃံ သန္နိပါတေတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ, ဧကမေကဉ္စ ဘိက္ခုံ ပစ္စေကံ ဒုဿယုဂေန အစ္ဆာဒေသိ, အာယသ္မန္တဉ္စ အာနန္ဒံ တိစီဝရေန အစ္ဆာဒေသိ, အာယသ္မတော စ အာနန္ဒဿ ပဉ္စသတဝိဟာရံ ကာရာပေသီတိ။

အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃. သေခသုတ္တံ

၂၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓါရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကာပိလဝတ္ထဝါနံ [ကပိလဝတ္ထုဝါသီနံ (က.)] သက္ယာနံ နဝံ သန္ထာဂါရံ အစိရကာရိတံ ဟောတိ အနဇ္ဈာဝုဋ္ဌံ [အနဇ္ဈာဝုတ္ထံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ကေနစိ ဝါ မနုဿဘူတေန။ အထ ခေါ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, ကာပိလဝတ္ထဝါနံ သက္ယာနံ နဝံ သန္ထာဂါရံ အစိရကာရိတံ [အစိရကာရိတံ ဟောတိ (သျာ. ကံ. က.)] အနဇ္ဈာဝုဋ္ဌံ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ကေနစိ ဝါ မနုဿဘူတေန။ တံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ပဌမံ ပရိဘုဉ္ဇတု။ ဘဂဝတာ ပဌမံ ပရိဘုတ္တံ ပစ္ဆာ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ။ တဒဿ ကာပိလဝတ္ထဝါနံ သက္ယာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန နဝံ သန္ထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ သဗ္ဗသန္ထရိံ သန္ထာဂါရံ [သဗ္ဗသန္ထရိံ သန္ထတံ (က.)] သန္ထရိတွာ အာသနာနိ ပညပေတွာ ဥဒကမဏိကံ ဥပဋ္ဌပေတွာ တေလပ္ပဒီပံ အာရောပေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သဗ္ဗသန္ထရိံ သန္ထတံ, ဘန္တေ, သန္ထာဂါရံ, အာသနာနိ ပညတ္တာနိ, ဥဒကမဏိကော ဥပဋ္ဌာပိတော, တေလပ္ပဒီပေါ အာရောပိတော။ ယဿဒါနိ, ဘန္တေ , ဘဂဝါ ကာလံ မညတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန ယေန သန္ထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ သန္ထာဂါရံ ပဝိသိတွာ မဇ္ဈိမံ ထမ္ဘံ နိဿာယ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒိ။ ဘိက္ခုသံဃောပိ ခေါ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ သန္ထာဂါရံ ပဝိသိတွာ ပစ္ဆိမံ ဘိတ္တိံ နိဿာယ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒိ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပုရက္ခတွာ။ ကာပိလဝတ္ထဝါပိ ခေါ သက္ယာ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ သန္ထာဂါရံ ပဝိသိတွာ ပုရတ္ထိမံ ဘိတ္တိံ နိဿာယ ပစ္ဆိမာဘိမုခါ နိသီဒိံသု, ဘဂဝန္တံယေဝ ပုရက္ခတွာ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ကာပိလဝတ္ထဝေ သက္ယေ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဋိဘာတု တံ, အာနန္ဒ, ကာပိလဝတ္ထဝါနံ သက္ယာနံ သေခေါ ပါဋိပဒေါ [ပဋိပဒေါ (သျာ. ကံ. က.)]။ ပိဋ္ဌိ မေ အာဂိလာယတိ; တမဟံ အာယမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ စတုဂ္ဂုဏံ သံဃာဋိံ ပညာပေတွာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေသိ, ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓါယ, သတော သမ္ပဇာနော, ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိ ကရိတွာ။

၂၃. အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော မဟာနာမံ သက္ကံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဓ , မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ, ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ, ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ, ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ, သတ္တဟိ သဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။

၂၄. ‘‘ကထဉ္စ, မဟာနာမ , အရိယသာဝကော သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ဧဝံ ခေါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ ။ ဧဝံ ခေါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ‘နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ; ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ ။ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ, နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပါဒေဿာမိ, ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာ’တိ။ ဧဝံ ခေါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဒိဝသံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ, ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ, ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမံ ယာမံ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေတိ, ပါဒေ ပါဒံ အစ္စာဓါယ, သတော သမ္ပဇာနော, ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိ ကရိတွာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမံ ယာမံ ပစ္စုဋ္ဌာယ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဧဝံ ခေါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ။

၂၅. ‘‘ကထဉ္စ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သတ္တဟိ သဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ ဟိရိမာ ဟောတိ, ဟိရီယတိ ကာယဒုစ္စရိတေန ဝစီဒုစ္စရိတေန မနောဒုစ္စရိတေန, ဟိရီယတိ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ။ ဩတ္တပ္ပီ ဟောတိ, ဩတ္တပ္ပတိ ကာယဒုစ္စရိတေန ဝစီဒုစ္စရိတေန မနောဒုစ္စရိတေန, ဩတ္တပ္ပတိ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ။ ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထာ သဗျဉ္ဇနာ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ [ဗဟူ သုတာ (?)] ဟောန္တိ ဓါတာ [ဓတာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ သတိမာ ဟောတိ, ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုဿရိတာ။ ပညဝါ ဟောတိ, ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော, အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ။ ဧဝံ ခေါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သတ္တဟိ သဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

၂၆. ‘‘ကထဉ္စ , မဟာနာမ, အရိယသာဝကော စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခေါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ။

၂၇. ‘‘ယတော ခေါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ, ဧဝံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ, ဧဝံ ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ, ဧဝံ ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ, ဧဝံ သတ္တဟိ သဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, ဧဝံ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သေခေါ ပါဋိပဒေါ အပုစ္စဏ္ဍတာယ သမာပန္နော, ဘဗ္ဗော အဘိနိဗ္ဘိဒါယ, ဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓါယ, ဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ သေယျထာပိ, မဟာနာမ, ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍာနိ အဋ္ဌ ဝါ ဒသ ဝါ ဒွါဒသ ဝါ တာနာဿု ကုက္ကုဋိယာ သမ္မာ အဓိသယိတာနိ သမ္မာ ပရိသေဒိတာနိ သမ္မာ ပရိဘာဝိတာနိ, ကိဉ္စာပိ တဿာ ကုက္ကုဋိယာ န ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ – ‘အဟော ဝတိမေ ကုက္ကုဋပေါတကာ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇေယျု’န္တိ, အထ ခေါ ဘဗ္ဗာဝ တေ ကုက္ကုဋပေါတကာ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇိတုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာနာမ, ယတော အရိယသာဝကော ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ, ဧဝံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ, ဧဝံ ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ, ဧဝံ ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ, ဧဝံ သတ္တဟိ သဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, ဧဝံ စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သေခေါ ပါဋိပဒေါ အပုစ္စဏ္ဍတာယ သမာပန္နော , ဘဗ္ဗော အဘိနိဗ္ဘိဒါယ, ဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓါယ, ဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။

၂၈. ‘‘သ ခေါ သော, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဣမံယေဝ အနုတ္တရံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ အာဂမ္မ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, အယမဿ ပဌမာဘိနိဗ္ဘိဒါ ဟောတိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာ။

‘‘သ ခေါ သော, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဣမံယေ အနုတ္တရံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ အာဂမ္မ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ, အယမဿ ဒုတိယာဘိနိဗ္ဘိဒါ ဟောတိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာ။

‘‘သ ခေါ သော, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဣမံယေဝ အနုတ္တရံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ အာဂမ္မ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, အယမဿ တတိယာဘိနိဗ္ဘိဒါ ဟောတိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာ။

၂၉. ‘‘ယမ္ပိ [ယမ္ပိ ခေါ (က.)], မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ; ယမ္ပိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ; ယမ္ပိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ; ယမ္ပိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ; ယမ္ပိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော သတ္တဟိ သဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ; ယမ္ပိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ ဟောတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ။

‘‘ယဉ္စ ခေါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာယ; ယမ္ပိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာယ။ ယမ္ပိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာယ။

‘‘အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဝိဇ္ဇာသမ္ပန္နော ဣတိပိ စရဏသမ္ပန္နော ဣတိပိ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ဣတိပိ။

၃၀. ‘‘ဗြဟ္မုနာပေသာ, မဟာနာမ, သနင္ကုမာရေန ဂါထာ ဘာသိတာ –

‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊ ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော။

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ’တိ။

‘‘သာ ခေါ ပနေသာ, မဟာနာမ, ဗြဟ္မုနာ သနင္ကုမာရေန ဂါထာ သုဂီတာ နော ဒုဂ္ဂီတာ, သုဘာသိတာ နော ဒုဗ္ဘာသိတာ, အတ္ထသံဟိတာ နော အနတ္ထသံဟိတာ, အနုမတာ ဘဂဝတာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥဋ္ဌဟိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘သာဓု သာဓု, အာနန္ဒ, သာဓု ခေါ တွံ, အာနန္ဒ, ကာပိလဝတ္ထဝါနံ သက္ယာနံ သေခံ ပါဋိပဒံ အဘာသီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစာယသ္မာ အာနန္ဒော။ သမနုညော သတ္ထာ အဟောသိ။ အတ္တမနာ ကာပိလဝတ္ထဝါ သက္ယာ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

သေခသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄. ပေါတလိယသုတ္တံ

၃၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အင်္ဂုတ္တရာပေသု ဝိဟရတိ အာပဏံ နာမ အင်္ဂုတ္တရာပါနံ နိဂမော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာပဏံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အာပဏေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေနညတရော ဝနသဏ္ဍော တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ တံ ဝနသဏ္ဍံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ [အဇ္ဈောဂဟေတွာ (သီ. သျာ. ကံ.), အဇ္ဈောဂါဟိတွာ (ဣ. က.)] အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ ပေါတလိယောပိ ခေါ ဂဟပတိ သမ္ပန္နနိဝါသနပါဝုရဏော [ပါပုရဏော (သီ. သျာ. ကံ.)] ဆတ္တုပါဟနာဟိ [ဆတ္တုပါဟနော (က.)] ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင်္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန သော ဝနသဏ္ဍော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဝနသဏ္ဍံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ ပေါတလိယံ ဂဟပတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ, ဂဟပတိ, အာသနာနိ; သစေ အာကင်္ခသိ နိသီဒါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပေါတလိယော ဂဟပတိ ‘‘ဂဟပတိဝါဒေန မံ သမဏော ဂေါတမော သမုဒါစရတီ’’တိ ကုပိတော အနတ္တမနော တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ ပေါတလိယံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ, ဂဟပတိ, အာသနာနိ; သစေ အာကင်္ခသိ နိသီဒါ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပေါတလိယော ဂဟပတိ ဂဟပတိဝါဒေန မံ သမဏော ဂေါတမော သမုဒါစရတီ’’တိ ကုပိတော အနတ္တမနော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, နစ္ဆန္နံ, တယိဒံ နပ္ပတိရူပံ, ယံ မံ တွံ ဂဟပတိဝါဒေန သမုဒါစရသီ’’တိ။ ‘‘တေ ဟိ တေ, ဂဟပတိ, အာကာရာ, တေ လိင်္ဂါ , တေ နိမိတ္တာ ယထာ တံ ဂဟပတိဿာ’’တိ။ ‘‘တထာ ဟိ ပန မေ, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗေ ကမ္မန္တာ ပဋိက္ခိတ္တာ, သဗ္ဗေ ဝေါဟာရာ သမုစ္ဆိန္နာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တေ, ဂဟပတိ, သဗ္ဗေ ကမ္မန္တာ ပဋိက္ခိတ္တာ, သဗ္ဗေ ဝေါဟာရာ သမုစ္ဆိန္နာ’’တိ? ‘‘ဣဓ မေ, ဘော ဂေါတမ, ယံ အဟောသိ ဓနံ ဝါ ဓညံ ဝါ ရဇတံ ဝါ ဇာတရူပံ ဝါ သဗ္ဗံ တံ ပုတ္တာနံ ဒါယဇ္ဇံ နိယျာတံ, တတ္ထာဟံ အနောဝါဒီ အနုပဝါဒီ ဃာသစ္ဆာဒနပရမော ဝိဟရာမိ။ ဧဝံ ခေါ မေ [ဧဝဉ္စ မေ (သျာ.), ဧဝံ မေ (က.)], ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗေ ကမ္မန္တာ ပဋိက္ခိတ္တာ, သဗ္ဗေ ဝေါဟာရာ သမုစ္ဆိန္နာ’’တိ။ ‘‘အညထာ ခေါ တွံ, ဂဟပတိ, ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒံ ဝဒသိ, အညထာ စ ပန အရိယဿ ဝိနယေ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, အရိယဿ ဝိနယေ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ဟောတိ? သာဓု မေ, ဘန္တေ , ဘဂဝါ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယထာ အရိယဿ ဝိနယေ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတိ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ပေါတလိယော ဂဟပတိ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။

၃၂. ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဋ္ဌ ခေါ ဣမေ, ဂဟပတိ, ဓမ္မာ အရိယဿ ဝိနယေ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒါယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? အပါဏာတိပါတံ နိဿာယ ပါဏာတိပါတော ပဟာတဗ္ဗော; ဒိန္နာဒါနံ နိဿာယ အဒိန္နာဒါနံ ပဟာတဗ္ဗံ; သစ္စဝါစံ [သစ္စံ ဝါစံ (သျာ.)] နိဿာယ မုသာဝါဒေါ ပဟာတဗ္ဗော; အပိသုဏံ ဝါစံ နိဿာယ ပိသုဏာ ဝါစာ ပဟာတဗ္ဗာ; အဂိဒ္ဓိလောဘံ နိဿာယ ဂိဒ္ဓိလောဘော ပဟာတဗ္ဗော; အနိန္ဒာရောသံ နိဿာယ နိန္ဒာရောသော ပဟာတဗ္ဗော; အက္ကောဓူပါယာသံ နိဿာယ ကောဓူပါယာသော ပဟာတဗ္ဗော; အနတိမာနံ နိဿာယ အတိမာနော ပဟာတဗ္ဗော။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိ, အဋ္ဌ ဓမ္မာ သံခိတ္တေန ဝုတ္တာ, ဝိတ္ထာရေန အဝိဘတ္တာ, အရိယဿ ဝိနယေ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒါယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ ‘‘ယေ မေ [ယေ မေ ပန (သျာ. က.)], ဘန္တေ, ဘဂဝတာ အဋ္ဌ ဓမ္မာ သံခိတ္တေန ဝုတ္တာ, ဝိတ္ထာရေန အဝိဘတ္တာ, အရိယဿ ဝိနယေ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒါယ သံဝတ္တန္တိ, သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣမေ အဋ္ဌ ဓမ္မေ ဝိတ္ထာရေန [ဝိတ္ထာရေတွာ (က.)] ဝိဘဇတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတိ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ပေါတလိယော ဂဟပတိ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၃၃. ‘‘‘အပါဏာတိပါတံ နိဿာယ ပါဏာတိပါတော ပဟာတဗ္ဗော’တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု ပါဏာတိပါတီ အဿံ, တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နော။ အဟဉ္စေဝ [အဟဉ္စေ (?)] ခေါ ပန ပါဏာတိပါတီ အဿံ, အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ ပါဏာတိပါတပစ္စယာ, အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ [အနုဝိစ္စ ဝိညူ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဂရဟေယျုံ ပါဏာတိပါတပစ္စယာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ ပါဏာတိပါတပစ္စယာ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနံ ဧတံ နီဝရဏံ ယဒိဒံ ပါဏာတိပါတော။ ယေ စ ပါဏာတိပါတပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ’။ ‘အပါဏာတိပါတံ နိဿာယ ပါဏာတိပါတော ပဟာတဗ္ဗော’တိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၃၄. ‘‘‘ဒိန္နာဒါနံ နိဿာယ အဒိန္နာဒါနံ ပဟာတဗ္ဗ’န္တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု အဒိန္နာဒါယီ အဿံ, တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နော။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန အဒိန္နာဒါယီ အဿံ, အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ အဒိန္နာဒါနပစ္စယာ, အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုံ အဒိန္နာဒါနပစ္စယာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ အဒိန္နာဒါနပစ္စယာ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနံ ဧတံ နီဝရဏံ ယဒိဒံ အဒိန္နာဒါနံ။ ယေ စ အဒိန္နာဒါနပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ’။ ‘ဒိန္နာဒါနံ နိဿာယ အဒိန္နာဒါနံ ပဟာတဗ္ဗ’န္တိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၃၅. ‘‘‘သစ္စဝါစံ နိဿာယ မုသာဝါဒေါ ပဟာတဗ္ဗော’တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု မုသာဝါဒီ အဿံ, တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နော။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန မုသာဝါဒီ အဿံ, အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ မုသာဝါဒပစ္စယာ, အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုံ မုသာဝါဒပစ္စယာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ မုသာဝါဒပစ္စယာ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနံ ဧတံ နီဝရဏံ ယဒိဒံ မုသာဝါဒေါ ။ ယေ စ မုသာဝါဒပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ’။ ‘သစ္စဝါစံ နိဿာယ မုသာဝါဒေါ ပဟာတဗ္ဗော’တိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၃၆. ‘‘‘အပိသုဏံ ဝါစံ နိဿာယ ပိသုဏာ ဝါစာ ပဟာတဗ္ဗာ’တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု ပိသုဏဝါစော အဿံ, တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နော။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ပိသုဏဝါစော အဿံ, အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ ပိသုဏဝါစာပစ္စယာ , အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုံ ပိသုဏဝါစာပစ္စယာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ ပိသုဏဝါစာပစ္စယာ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနံ ဧတံ နီဝရဏံ ယဒိဒံ ပိသုဏာ ဝါစာ။ ယေ စ ပိသုဏဝါစာပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ’။ ‘အပိသုဏံ ဝါစံ နိဿာယ ပိသုဏာ ဝါစာ ပဟာတဗ္ဗာ’တိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၃၇. ‘‘‘အဂိဒ္ဓိလောဘံ နိဿာယ ဂိဒ္ဓိလောဘော ပဟာတဗ္ဗော’တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု ဂိဒ္ဓိလောဘီ အဿံ, တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နော။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ဂိဒ္ဓိလောဘီ အဿံ, အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ ဂိဒ္ဓိလောဘပစ္စယာ, အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုံ ဂိဒ္ဓိလောဘပစ္စယာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ ဂိဒ္ဓိလောဘပစ္စယာ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနံ ဧတံ နီဝရဏံ ယဒိဒံ ဂိဒ္ဓိလောဘော။ ယေ စ ဂိဒ္ဓိလောဘပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဂိဒ္ဓိလောဘာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ’။ ‘အဂိဒ္ဓိလောဘံ နိဿာယ ဂိဒ္ဓိလောဘော ပဟာတဗ္ဗော’တိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၃၈. ‘‘‘အနိန္ဒာရောသံ နိဿာယ နိန္ဒာရောသော ပဟာတဗ္ဗော’တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု နိန္ဒာရောသီ အဿံ, တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နော။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန နိန္ဒာရောသီ အဿံ, အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ နိန္ဒာရောသပစ္စယာ, အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုံ နိန္ဒာရောသပစ္စယာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ နိန္ဒာရောသပစ္စယာ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနံ ဧတံ နီဝရဏံ ယဒိဒံ နိန္ဒာရောသော။ ယေ စ နိန္ဒာရောသပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, အနိန္ဒာရောသိဿ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ’။ ‘အနိန္ဒာရောသံ နိဿာယ နိန္ဒာရောသော ပဟာတဗ္ဗော’တိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၃၉. ‘‘‘အက္ကောဓူပါယာသံ နိဿာယ ကောဓူပါယာသော ပဟာတဗ္ဗော’တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု ကောဓူပါယာသီ အဿံ, တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နော။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ကောဓူပါယာသီ အဿံ, အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ ကောဓူပါယာသပစ္စယာ , အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုံ ကောဓူပါယာသပစ္စယာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ ကောဓူပါယာသပစ္စယာ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနံ ဧတံ နီဝရဏံ ယဒိဒံ ကောဓူပါယာသော။ ယေ စ ကောဓူပါယာသပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, အက္ကောဓူပါယာသိဿ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ’။ ‘အက္ကောဓူပါယာသံ နိဿာယ ကောဓူပါယာသော ပဟာတဗ္ဗော’တိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၄၀. ‘‘‘အနတိမာနံ နိဿာယ အတိမာနော ပဟာတဗ္ဗော’တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယေသံ ခေါ အဟံ သံယောဇနာနံ ဟေတု အတိမာနီ အဿံ, တေသာဟံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာယ သမုစ္ဆေဒါယ ပဋိပန္နော။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန အတိမာနီ အဿံ, အတ္တာပိ မံ ဥပဝဒေယျ အတိမာနပစ္စယာ, အနုဝိစ္စာပိ မံ ဝိညူ ဂရဟေယျုံ အတိမာနပစ္စယာ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ အတိမာနပစ္စယာ။ ဧတဒေဝ ခေါ ပန သံယောဇနံ ဧတံ နီဝရဏံ ယဒိဒံ အတိမာနော။ ယေ စ အတိမာနပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, အနတိမာနိဿ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ’။ ‘အနတိမာနံ နိဿာယ အတိမာနော ပဟာတဗ္ဗော’တိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

၄၁. ‘‘ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိ, အဋ္ဌ ဓမ္မာ သံခိတ္တေန ဝုတ္တာ, ဝိတ္ထာရေန ဝိဘတ္တာ [အဝိဘတ္တာ (သျာ. က.)], ယေ အရိယဿ ဝိနယေ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒါယ သံဝတ္တန္တိ; န တွေဝ တာဝ အရိယဿ ဝိနယေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, အရိယဿ ဝိနယေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ဟောတိ? သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယထာ အရိယဿ ဝိနယေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတိ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ပေါတလိယော ဂဟပတိ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

ကာမာဒီနဝကထာ

၄၂. ‘‘သေယျထာပိ , ဂဟပတိ, ကုက္ကုရော ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလ္ယပရေတော ဂေါဃာတကသူနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတော အဿ။ တမေနံ ဒက္ခော ဂေါဃာတကော ဝါ ဂေါဃာတကန္တေဝါသီ ဝါ အဋ္ဌိကင်္ကလံ သုနိက္ကန္တံ နိက္ကန္တံ နိမ္မံသံ လောဟိတမက္ခိတံ ဥပသုမ္ဘေယျ [ဥပစ္ဆုဘေယျ (သီ. ဣ.), ဥပစ္ဆူဘေယျ (သျာ. ကံ.), ဥပစ္စုမ္ဘေယျ (က.)]။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, အပိ နု ခေါ သော ကုက္ကုရော အမုံ အဋ္ဌိကင်္ကလံ သုနိက္ကန္တံ နိက္ကန္တံ နိမ္မံသံ လောဟိတမက္ခိတံ ပလေဟန္တော ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလ္ယံ ပဋိဝိနေယျာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’?

‘‘အဒုဉှိ, ဘန္တေ, အဋ္ဌိကင်္ကလံ သုနိက္ကန္တံ နိက္ကန္တံ နိမ္မံသံ လောဟိတမက္ခိတံ။ ယာဝဒေဝ ပန သော ကုက္ကုရော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ [ဗဟူပါယာသာ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ယာယံ ဥပေက္ခာ နာနတ္တာ နာနတ္တသိတာ တံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ, ယာယံ ဥပေက္ခာ ဧကတ္တာ ဧကတ္တသိတာ ယတ္ထ သဗ္ဗသော လောကာမိသူပါဒါနာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ တမေဝူပေက္ခံ ဘာဝေတိ။

၄၃. ‘‘သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ဂိဇ္ဈော ဝါ ကင္ကော ဝါ ကုလလော ဝါ မံသပေသိံ အာဒါယ ဥဍ္ဍီယေယျ [ဥဍ္ဍယေယျ (သျာ. ဣ.)]။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကင်္ကာပိ ကုလလာပိ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဝိတစ္ဆေယျုံ ဝိဿဇ္ဇေယျုံ [ဝိရာဇေယျုံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, သစေ သော ဂိဇ္ဈော ဝါ ကင္ကော ဝါ ကုလလော ဝါ တံ မံသပေသိံ န ခိပ္ပမေဝ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, သော တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ယာယံ ဥပေက္ခာ နာနတ္တာ နာနတ္တသိတာ တံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ယာယံ ဥပေက္ခာ ဧကတ္တာ ဧကတ္တသိတာ ယတ္ထ သဗ္ဗသော လောကာမိသူပါဒါနာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ တမေဝူပေက္ခံ ဘာဝေတိ။

၄၄. ‘‘သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ပုရိသော အာဒိတ္တံ တိဏုက္ကံ အာဒါယ ပဋိဝါတံ ဂစ္ဆေယျ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, သစေ သော ပုရိသော တံ အာဒိတ္တံ တိဏုက္ကံ န ခိပ္ပမေဝ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ တဿ သာ အာဒိတ္တာ တိဏုက္ကာ ဟတ္ထံ ဝါ ဒဟေယျ ဗာဟုံ ဝါ ဒဟေယျ အညတရံ ဝါ အညတရံ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ [ဒဟေယျ။ အညတရံ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂ (သီ. ဣ.)] ဒဟေယျ, သော တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ။ပေ.။ တမေဝူပေက္ခံ ဘာဝေတိ။

၄၅. ‘‘သေယျထာပိ , ဂဟပတိ, အင်္ဂါရကာသု သာဓိကပေါရိသာ, ပူရာ အင်္ဂါရာနံ ဝီတစ္စိကာနံ ဝီတဓူမာနံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိက္ကူလော။ တမေနံ ဒွေ ဗလဝန္တော ပုရိသာ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ အင်္ဂါရကာသုံ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, အပိ နု သော ပုရိသော ဣတိစိတိစေဝ ကာယံ သန္နာမေယျာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’?

‘‘ဝိဒိတဉှိ , ဘန္တေ, တဿ ပုရိသဿ ဣမဉ္စာဟံ အင်္ဂါရကာသုံ ပပတိဿာမိ, တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆိဿာမိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ။ပေ.။ တမေဝူပေက္ခံ ဘာဝေတိ။

၄၆. ‘‘သေယျထာပိ , ဂဟပတိ, ပုရိသော သုပိနကံ ပဿေယျ အာရာမရာမဏေယျကံ ဝနရာမဏေယျကံ ဘူမိရာမဏေယျကံ ပေါက္ခရဏိရာမဏေယျကံ။ သော ပဋိဗုဒ္ဓေါ န ကိဉ္စိ ပဋိပဿေယျ [ပဿေယျ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)]။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ပေ.။ တမေဝူပေက္ခံ ဘာဝေတိ။

၄၇. ‘‘သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ပုရိသော ယာစိတကံ ဘောဂံ ယာစိတွာ ယာနံ ဝါ [ယာနံ (သျာ. ကံ. ဣ.)] ပေါရိသေယျံ [ပေါရောသေယျံ (သီ. ဣ. က.), ဩရောပေယျ (သျာ. ကံ.)] ပဝရမဏိကုဏ္ဍလံ။ သော တေဟိ ယာစိတကေဟိ ဘောဂေဟိ ပုရက္ခတော ပရိဝုတော အန္တရာပဏံ ပဋိပဇ္ဇေယျ။ တမေနံ ဇနော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဘောဂီ ဝတ, ဘော, ပုရိသော, ဧဝံ ကိရ ဘောဂိနော ဘောဂါနိ ဘုဉ္ဇန္တီ’တိ။ တမေနံ သာမိကာ ယတ္ထ ယတ္ထေဝ ပဿေယျုံ တတ္ထ တတ္ထေဝ သာနိ ဟရေယျုံ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, အလံ နု ခေါ တဿ ပုရိသဿ အညထတ္တာယာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’?

‘‘သာမိနော ဟိ, ဘန္တေ, သာနိ ဟရန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ပေ.။ တမေဝူပေက္ခံ ဘာဝေတိ။

၄၈. ‘‘သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ဂါမဿ ဝါ နိဂမဿ ဝါ အဝိဒူရေ တိဗ္ဗော ဝနသဏ္ဍော။ တတြဿ ရုက္ခော သမ္ပန္နဖလော စ ဥပပန္နဖလော [ဥပ္ပန္နဖလော (သျာ.)] စ, န စဿု ကာနိစိ ဖလာနိ ဘူမိယံ ပတိတာနိ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဖလတ္ထိကော ဖလဂဝေသီ ဖလပရိယေသနံ စရမာနော။ သော တံ ဝနသဏ္ဍံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ တံ ရုက္ခံ ပဿေယျ သမ္ပန္နဖလဉ္စ ဥပပန္နဖလဉ္စ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အယံ ခေါ ရုက္ခော သမ္ပန္နဖလော စ ဥပပန္နဖလော စ, နတ္ထိ စ ကာနိစိ ဖလာနိ ဘူမိယံ ပတိတာနိ။ ဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ ရုက္ခံ အာရောဟိတုံ [အာရုဟိတုံ (သီ.)]။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ရုက္ခံ အာရောဟိတွာ ယာဝဒတ္ထဉ္စ ခါဒေယျံ ဥစ္ဆင်္ဂဉ္စ ပူရေယျ’န္တိ။ သော တံ ရုက္ခံ အာရောဟိတွာ ယာဝဒတ္ထဉ္စ ခါဒေယျ ဥစ္ဆင်္ဂဉ္စ ပူရေယျ။ အထ ဒုတိယော ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဖလတ္ထိကော ဖလဂဝေသီ ဖလပရိယေသနံ စရမာနော တိဏှံ ကုဌာရိံ [ကုဓါရိံ (သျာ. ကံ. က.)] အာဒါယ။ သော တံ ဝနသဏ္ဍံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ တံ ရုက္ခံ ပဿေယျ သမ္ပန္နဖလဉ္စ ဥပပန္နဖလဉ္စ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အယံ ခေါ ရုက္ခော သမ္ပန္နဖလော စ ဥပပန္နဖလော စ, နတ္ထိ စ ကာနိစိ ဖလာနိ ဘူမိယံ ပတိတာနိ။ န ခေါ ပနာဟံ ဇာနာမိ ရုက္ခံ အာရောဟိတုံ။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ရုက္ခံ မူလတော ဆေတွာ ယာဝဒတ္ထဉ္စ ခါဒေယျံ ဥစ္ဆင်္ဂဉ္စ ပူရေယျ’န္တိ။ သော တံ ရုက္ခံ မူလတောဝ ဆိန္ဒေယျ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, အမုကော [အသု (သီ. ဣ.)] ယော သော ပုရိသော ပဌမံ ရုက္ခံ အာရူဠှောသစေ သော န ခိပ္ပမေဝ ဩရောဟေယျ တဿ သော ရုက္ခော ပပတန္တော ဟတ္ထံ ဝါ ဘဉ္ဇေယျ ပါဒံ ဝါ ဘဉ္ဇေယျ အညတရံ ဝါ အညတရံ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ ဘဉ္ဇေယျ, သော တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ယာယံ ဥပေက္ခာ နာနတ္တာ နာနတ္တသိတာ တံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ယာယံ ဥပေက္ခာ ဧကတ္တာ ဧကတ္တသိတာ ယတ္ထ သဗ္ဗသော လောကာမိသူပါဒါနာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ တမေဝူပေက္ခံ ဘာဝေတိ။

၄၉. ‘‘သ ခေါ သော, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣမံယေဝ အနုတ္တရံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ အာဂမ္မ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣမံယေဝ အနုတ္တရံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ အာဂမ္မ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

‘‘သ ခေါ သော, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဣမံယေဝ အနုတ္တရံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ အာဂမ္မ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယဿ ဝိနယေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ဟောတိ။

၅၀. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ယထာ အရိယဿ ဝိနယေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ ဟောတိ, အပိ နု တွံ ဧဝရူပံ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒံ အတ္တနိ သမနုပဿသီ’’တိ? ‘‘ကော စာဟံ, ဘန္တေ, ကော စ အရိယဿ ဝိနယေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒေါ! အာရကာ အဟံ, ဘန္တေ, အရိယဿ ဝိနယေ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ ဝေါဟာရသမုစ္ဆေဒါ။ မယဉှိ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗေ အညတိတ္ထိယေ ပရိဗ္ဗာဇကေ အနာဇာနီယေဝ သမာနေ အာဇာနီယာတိ အမညိမှ, အနာဇာနီယေဝ သမာနေ အာဇာနီယဘောဇနံ ဘောဇိမှ, အနာဇာနီယေဝ သမာနေ အာဇာနီယဌာနေ ဌပိမှ; ဘိက္ခူ ပန မယံ, ဘန္တေ, အာဇာနီယေဝ သမာနေ အနာဇာနီယာတိ အမညိမှ, အာဇာနီယေဝ သမာနေ အနာဇာနီယဘောဇနံ ဘောဇိမှ, အာဇာနီယေဝ သမာနေ အနာဇာနီယဌာနေ ဌပိမှ; ဣဒါနိ ပန မယံ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယေ ပရိဗ္ဗာဇကေ အနာဇာနီယေဝ သမာနေ အနာဇာနီယာတိ ဇာနိဿာမ, အနာဇာနီယေဝ သမာနေ အနာဇာနီယဘောဇနံ ဘောဇေဿာမ, အနာဇာနီယေဝ သမာနေ အနာဇာနီယဌာနေ ဌပေဿာမ။ ဘိက္ခူ ပန မယံ, ဘန္တေ, အာဇာနီယေဝ သမာနေ အာဇာနီယာတိ ဇာနိဿာမ အာဇာနီယေဝ သမာနေ အာဇာနီယဘောဇနံ ဘောဇေဿာမ, အာဇာနီယေဝ သမာနေ အာဇာနီယဌာနေ ဌပေဿာမ။ အဇနေသိ ဝတ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သမဏေသု သမဏပ္ပေမံ, သမဏေသု သမဏပ္ပသာဒံ, သမဏေသု သမဏဂါရဝံ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ, စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

ပေါတလိယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅. ဇီဝကသုတ္တံ

၅၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဇီဝကဿ ကောမာရဘစ္စဿ အမ္ဗဝနေ။ အထ ခေါ ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘သမဏံ ဂေါတမံ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏံ အာရဘန္တိ [အာရမ္ဘန္တိ (က.)], တံ သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ [ဥဒ္ဒိဿကဋံ (သီ. ဣ.)] မံသံ ပရိဘုဉ္ဇတိ ပဋိစ္စကမ္မ’န္တိ။ ယေ တေ, ဘန္တေ, ဧဝမာဟံသု – ‘သမဏံ ဂေါတမံ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏံ အာရဘန္တိ, တံ သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇတိ ပဋိစ္စကမ္မ’န္တိ, ကစ္စိ တေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဝုတ္တဝါဒိနော, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောန္တိ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ?

၅၂. ‘‘ယေ တေ, ဇီဝက, ဧဝမာဟံသု – ‘သမဏံ ဂေါတမံ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏံ အာရဘန္တိ, တံ သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇတိ ပဋိစ္စကမ္မ’န္တိ န မေ တေ ဝုတ္တဝါဒိနော, အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ စ မံ တေ အသတာ အဘူတေန။ တီဟိ ခေါ အဟံ, ဇီဝက, ဌာနေဟိ မံသံ အပရိဘောဂန္တိ ဝဒါမိ။ ဒိဋ္ဌံ, သုတံ, ပရိသင်္ကိတံ – ဣမေဟိ ခေါ အဟံ, ဇီဝက , တီဟိ ဌာနေဟိ မံသံ အပရိဘောဂန္တိ ဝဒါမိ။ တီဟိ ခေါ အဟံ, ဇီဝက, ဌာနေဟိ မံသံ ပရိဘောဂန္တိ ဝဒါမိ။ အဒိဋ္ဌံ, အသုတံ, အပရိသင်္ကိတံ – ဣမေဟိ ခေါ အဟံ, ဇီဝက, တီဟိ ဌာနေဟိ မံသံ ပရိဘောဂန္တိ ဝဒါမိ။

၅၃. ‘‘ဣဓ, ဇီဝက, ဘိက္ခု အညတရံ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ သော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ တမေနံ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ဥပသင်္ကမိတွာ သွာတနာယ ဘတ္တေန နိမန္တေတိ။ အာကင်္ခမာနောဝ [အာကင်္ခမာနော (သျာ. ကံ.)], ဇီဝက, ဘိက္ခု အဓိဝါသေတိ ။ သော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန တဿ ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒတိ။ တမေနံ သော ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ပဏီတေန ပိဏ္ဍပါတေန ပရိဝိသတိ။ တဿ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘သာဓု ဝတ မာယံ [မံ + အယံ = မာယံ] ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ပဏီတေန ပိဏ္ဍပါတေန ပရိဝိသေယျာတိ! အဟော ဝတ မာယံ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အာယတိမ္ပိ ဧဝရူပေန ပဏီတေန ပိဏ္ဍပါတေန ပရိဝိသေယျာ’တိ – ဧဝမ္ပိဿ န ဟောတိ။ သော တံ ပိဏ္ဍပါတံ အဂထိတော [အဂဓိတော (သျာ. ကံ. က.)] အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈောပန္နော [အနဇ္ဈာပန္နော (သျာ. ကံ. က.)] အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဇီဝက , အပိ နု သော ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ အတ္တဗျာဗာဓါယ ဝါ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယ ဝါ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယ ဝါ စေတေတီ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘နနု သော, ဇီဝက, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ အနဝဇ္ဇံယေဝ အာဟာရံ အာဟာရေတီ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ။ သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘ဗြဟ္မာ မေတ္တာဝိဟာရီ’တိ။ တံ မေ ဣဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သက္ခိဒိဋ္ဌော; ဘဂဝါ ဟိ, ဘန္တေ, မေတ္တာဝိဟာရီ’’တိ။ ‘‘ယေန ခေါ, ဇီဝက, ရာဂေန ယေန ဒေါသေန ယေန မောဟေန ဗျာပါဒဝါ အဿ သော ရာဂေါ သော ဒေါသော သော မောဟော တထာဂတဿ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော [အနဘာဝကတော (သီ. ဣ.), အနဘာဝံဂတော (သျာ. ကံ.)] အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ သစေ ခေါ တေ, ဇီဝက, ဣဒံ သန္ဓာယ ဘာသိတံ အနုဇာနာမိ တေ ဧတ’’န္တိ။ ‘‘ဧတဒေဝ ခေါ ပန မေ, ဘန္တေ, သန္ဓာယ ဘာသိတံ’’ [ဘာသိတန္တိ (သျာ.)]။

၅၄. ‘‘ဣဓ, ဇီဝက, ဘိက္ခု အညတရံ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ။ သော ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ တမေနံ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ဥပသင်္ကမိတွာ သွာတနာယ ဘတ္တေန နိမန္တေတိ။ အာကင်္ခမာနောဝ, ဇီဝက, ဘိက္ခု အဓိဝါသေတိ။ သော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဂဟပတိဿ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တဿ ဝါ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမတိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒတိ။ တမေနံ သော ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ပဏီတေန ပိဏ္ဍပါတေန ပရိဝိသတိ။ တဿ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘သာဓု ဝတ မာယံ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ ပဏီတေန ပိဏ္ဍပါတေန ပရိဝိသေယျာတိ! အဟော ဝတ မာယံ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အာယတိမ္ပိ ဧဝရူပေန ပဏီတေန ပိဏ္ဍပါတေန ပရိဝိသေယျာ’တိ – ဧဝမ္ပိဿ န ဟောတိ။ သော တံ ပိဏ္ဍပါတံ အဂထိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈောပန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဇီဝက, အပိ နု သော ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ အတ္တဗျာဗာဓါယ ဝါ စေတေတိ, ပရဗျာဗာဓါယ ဝါ စေတေတိ, ဥဘယဗျာဗာဓါယ ဝါ စေတေတီ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘နနု သော, ဇီဝက, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ အနဝဇ္ဇံယေဝ အာဟာရံ အာဟာရေတီ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ။ သုတံ မေတံ, ဘန္တေ – ‘ဗြဟ္မာ ဥပေက္ခာဝိဟာရီ’တိ။ တံ မေ ဣဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သက္ခိဒိဋ္ဌော; ဘဂဝါ ဟိ, ဘန္တေ, ဥပေက္ခာဝိဟာရီ’’တိ။ ‘‘ယေန ခေါ, ဇီဝက, ရာဂေန ယေန ဒေါသေန ယေန မောဟေန ဝိဟေသဝါ အဿ အရတိဝါ အဿ ပဋိဃဝါ အဿ သော ရာဂေါ သော ဒေါသော သော မောဟော တထာဂတဿ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ သစေ ခေါ တေ, ဇီဝက, ဣဒံ သန္ဓာယ ဘာသိတံ, အနုဇာနာမိ တေ ဧတ’’န္တိ။ ‘‘ဧတဒေဝ ခေါ ပန မေ, ဘန္တေ, သန္ဓာယ ဘာသိတံ’’။

၅၅. ‘‘ယော ခေါ, ဇီဝက, တထာဂတံ ဝါ တထာဂတသာဝကံ ဝါ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏံ အာရဘတိ သော ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ဗဟုံ အပုညံ ပသဝတိ။ ယမ္ပိ သော, ဂဟပတိ, ဧဝမာဟ – ‘ဂစ္ဆထ, အမုကံ နာမ ပါဏံ အာနေထာ’တိ, ဣမိနာ ပဌမေန ဌာနေန ဗဟုံ အပုညံ ပသဝတိ။ ယမ္ပိ သော ပါဏော ဂလပ္ပဝေဌကေန [ဂလပ္ပဝေဓကေန (ဗဟူသု)] အာနီယမာနော ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ, ဣမိနာ ဒုတိယေန ဌာနေန ဗဟုံ အပုညံ ပသဝတိ။ ယမ္ပိ သော ဧဝမာဟ – ‘ဂစ္ဆထ ဣမံ ပါဏံ အာရဘထာ’တိ, ဣမိနာ တတိယေန ဌာနေန ဗဟုံ အပုညံ ပသဝတိ။ ယမ္ပိ သော ပါဏော အာရဘိယမာနော ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ , ဣမိနာ စတုတ္ထေန ဌာနေန ဗဟုံ အပုညံ ပသဝတိ။ ယမ္ပိ သော တထာဂတံ ဝါ တထာဂတသာဝကံ ဝါ အကပ္ပိယေန အာသာဒေတိ, ဣမိနာ ပဉ္စမေန ဌာနေန ဗဟုံ အပုညံ ပသဝတိ။ ယော ခေါ, ဇီဝက, တထာဂတံ ဝါ တထာဂတသာဝကံ ဝါ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏံ အာရဘတိ သော ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ဗဟုံ အပုညံ ပသဝတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ကပ္ပိယံ ဝတ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ အာဟာရံ အာဟာရေန္တိ ; အနဝဇ္ဇံ ဝတ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ အာဟာရံ အာဟာရေန္တိ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

ဇီဝကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆. ဥပါလိသုတ္တံ

၅၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ နာဠန္ဒာယံ ဝိဟရတိ ပါဝါရိကမ္ဗဝနေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော [နာထပုတ္တော (သီ.), နာတပုတ္တော (ဣ.)] နာဠန္ဒာယံ ပဋိဝသတိ မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ။ အထ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော နာဠန္ဒာယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ပါဝါရိကမ္ဗဝနံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ, တပဿိ [ဒီဃတပဿိ (သျာ. ကံ. က.)], အာသနာနိ; သစေ အာကင်္ခသိ နိသီဒါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိ ပန, တပဿိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ကမ္မာနိ ပညပေတိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ’’တိ?

‘‘န ခေါ, အာဝုသော ဂေါတမ, အာစိဏ္ဏံ နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ ‘ကမ္မံ, ကမ္မ’န္တိ ပညပေတုံ; ‘ဒဏ္ဍံ, ဒဏ္ဍ’န္တိ ခေါ, အာဝုသော ဂေါတမ, အာစိဏ္ဏံ နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ ပညပေတု’’န္တိ။

‘‘ကတိ ပန, တပဿိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဒဏ္ဍာနိ ပညပေတိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ’’တိ?

‘‘တီဏိ ခေါ, အာဝုသော ဂေါတမ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဒဏ္ဍာနိ ပညပေတိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာတိ, သေယျထိဒံ – ကာယဒဏ္ဍံ, ဝစီဒဏ္ဍံ, မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ။

‘‘ကိံ ပန, တပဿိ, အညဒေဝ ကာယဒဏ္ဍံ, အညံ ဝစီဒဏ္ဍံ, အညံ မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ?

‘‘အညဒေဝ , အာဝုသော ဂေါတမ, ကာယဒဏ္ဍံ, အညံ ဝစီဒဏ္ဍံ, အညံ မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ။

‘‘ဣမေသံ ပန, တပဿိ, တိဏ္ဏံ ဒဏ္ဍာနံ ဧဝံ ပဋိဝိဘတ္တာနံ ဧဝံ ပဋိဝိသိဋ္ဌာနံ ကတမံ ဒဏ္ဍံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေတိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ , ယဒိ ဝါ ကာယဒဏ္ဍံ, ယဒိ ဝါ ဝစီဒဏ္ဍံ, ယဒိ ဝါ မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ?

‘‘ဣမေသံ ခေါ, အာဝုသော ဂေါတမ, တိဏ္ဏံ ဒဏ္ဍာနံ ဧဝံ ပဋိဝိဘတ္တာနံ ဧဝံ ပဋိဝိသိဋ္ဌာနံ ကာယဒဏ္ဍံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေတိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍံ, နော တထာ မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ။

‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, တပဿိ, ဝဒေသိ’’?

‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, အာဝုသော ဂေါတမ, ဝဒါမိ’’။

‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, တပဿိ, ဝဒေသိ’’?

‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, အာဝုသော ဂေါတမ, ဝဒါမိ’’။

‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, တပဿိ, ဝဒေသိ’’?

‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, အာဝုသော ဂေါတမ, ဝဒါမီ’’တိ။

ဣတိဟ ဘဂဝါ ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ယာဝတတိယကံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။

၅၇. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တွံ ပနာဝုသော ဂေါတမ, ကတိ ဒဏ္ဍာနိ ပညပေသိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ’’တိ?

‘‘န ခေါ, တပဿိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတဿ ‘ဒဏ္ဍံ, ဒဏ္ဍ’န္တိ ပညပေတုံ; ‘ကမ္မံ, ကမ္မ’န္တိ ခေါ, တပဿိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတဿ ပညပေတု’’န္တိ?

‘‘တွံ ပနာဝုသော ဂေါတမ, ကတိ ကမ္မာနိ ပညပေသိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ’’တိ?

‘‘တီဏိ ခေါ အဟံ, တပဿိ, ကမ္မာနိ ပညပေမိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, သေယျထိဒံ – ကာယကမ္မံ, ဝစီကမ္မံ, မနောကမ္မ’’န္တိ။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော ဂေါတမ, အညဒေဝ ကာယကမ္မံ, အညံ ဝစီကမ္မံ, အညံ မနောကမ္မ’’န္တိ?

‘‘အညဒေဝ, တပဿိ, ကာယကမ္မံ, အညံ ဝစီကမ္မံ, အညံ မနောကမ္မ’’န္တိ။

‘‘ဣမေသံ ပနာဝုသော ဂေါတမ, တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဧဝံ ပဋိဝိဘတ္တာနံ ဧဝံ ပဋိဝိသိဋ္ဌာနံ ကတမံ ကမ္မံ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေသိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, ယဒိ ဝါ ကာယကမ္မံ, ယဒိ ဝါ ဝစီကမ္မံ, ယဒိ ဝါ မနောကမ္မ’’န္တိ?

‘‘ဣမေသံ ခေါ အဟံ, တပဿိ, တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဧဝံ ပဋိဝိဘတ္တာနံ ဧဝံ ပဋိဝိသိဋ္ဌာနံ မနောကမ္မံ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေမိ ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ကာယကမ္မံ, နော တထာ ဝစီကမ္မ’’န္တိ။

‘‘မနောကမ္မန္တိ, အာဝုသော ဂေါတမ, ဝဒေသိ’’?

‘‘မနောကမ္မန္တိ, တပဿိ, ဝဒါမိ’’။

‘‘မနောကမ္မန္တိ, အာဝုသော ဂေါတမ, ဝဒေသိ’’?

‘‘မနောကမ္မန္တိ, တပဿိ, ဝဒါမိ’’။

‘‘မနောကမ္မန္တိ , အာဝုသော ဂေါတမ, ဝဒေသိ’’?

‘‘မနောကမ္မန္တိ, တပဿိ, ဝဒါမီ’’တိ။

ဣတိဟ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော ဘဂဝန္တံ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ယာဝတတိယကံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ။

၅၈. တေန ခေါ ပန သမယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟတိယာ ဂိဟိပရိသာယ သဒ္ဓိံ နိသိန္နော ဟောတိ ဗာလကိနိယာ ပရိသာယ ဥပါလိပမုခါယ။ အဒ္ဒသာ ခေါ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ; ဒိသွာန ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒ, ကုတော နု တွံ, တပဿိ, အာဂစ္ဆသိ ဒိဝါ ဒိဝဿာ’’တိ? ‘‘ဣတော ဟိ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အာဂစ္ဆာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကာ’’တိ။ ‘‘အဟု ပန တေ, တပဿိ, သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ ? ‘‘အဟု ခေါ မေ, ဘန္တေ, သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တေ, တပဿိ, အဟု သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ? အထ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော ယာဝတကော အဟောသိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ အာရောစေသိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု သာဓု, တပဿိ! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန ဧဝမေဝ ဒီဃတပဿိနာ နိဂဏ္ဌေန သမဏဿ ဂေါတမဿ ဗျာကတံ။ ကိဉှိ သောဘတိ ဆဝေါ မနောဒဏ္ဍော ဣမဿ ဧဝံ ဩဠာရိကဿ ကာယဒဏ္ဍဿ ဥပနိဓါယ! အထ ခေါ ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။

၅၉. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဥပါလိ ဂဟပတိ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု သာဓု, ဘန္တေ ဒီဃတပဿီ [တပဿီ (သီ. ဣ.)]! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန ဧဝမေဝံ ဘဒန္တေန တပဿိနာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဗျာကတံ။ ကိဉှိ သောဘတိ ဆဝေါ မနောဒဏ္ဍော ဣမဿ ဧဝံ ဩဠာရိကဿ ကာယဒဏ္ဍဿ ဥပနိဓါယ! အထ ခေါ ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော။ ဟန္ဒ စာဟံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝါဒံ အာရောပေဿာမိ။ သစေ မေ သမဏော ဂေါတမော တထာ ပတိဋ္ဌဟိဿတိ ယထာ ဘဒန္တေန တပဿိနာ ပတိဋ္ဌာပိတံ; သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော ဒီဃလောမိကံ ဧဠကံ လောမေသု ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎေယျ ပရိကဍ္ဎေယျ သမ္ပရိကဍ္ဎေယျ, ဧဝမေဝါဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဝါဒေန ဝါဒံ အာကဍ္ဎိဿာမိ ပရိကဍ္ဎိဿာမိ သမ္ပရိကဍ္ဎိဿာမိ ။ သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ သောဏ္ဍိကာကမ္မကာရော မဟန္တံ သောဏ္ဍိကာကိလဉ္ဇံ ဂမ္ဘီရေ ဥဒကရဟဒေ ပက္ခိပိတွာ ကဏ္ဏေ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎေယျ ပရိကဍ္ဎေယျ သမ္ပရိကဍ္ဎေယျ, ဧဝမေဝါဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဝါဒေန ဝါဒံ အာကဍ္ဎိဿာမိ ပရိကဍ္ဎိဿာမိ သမ္ပရိကဍ္ဎိဿာမိ။ သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ သောဏ္ဍိကာဓုတ္တော ဝါလံ [ထာလံ (က.)] ကဏ္ဏေ ဂဟေတွာ ဩဓုနေယျ နိဒ္ဓုနေယျ နိပ္ဖောဋေယျ [နိစ္ဆာဒေယျ (သီ. ဣ. က.), နိစ္စောဋေယျ (က.), နိပ္ပောဌေယျ (သျာ. ကံ.)], ဧဝမေဝါဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဝါဒေန ဝါဒံ ဩဓုနိဿာမိ နိဒ္ဓုနိဿာမိ နိပ္ဖောဋေဿာမိ ။ သေယျထာပိ နာမ ကုဉ္ဇရော သဋ္ဌိဟာယနော ဂမ္ဘီရံ ပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟေတွာ သာဏဓေါဝိကံ နာမ ကီဠိတဇာတံ ကီဠတိ, ဧဝမေဝါဟံ သမဏံ ဂေါတမံ သာဏဓေါဝိကံ မညေ ကီဠိတဇာတံ ကီဠိဿာမိ။ ဟန္ဒ စာဟံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝါဒံ အာရောပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, ဂဟပတိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝါဒံ အာရောပေဟိ။ အဟံ ဝါ ဟိ, ဂဟပတိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေယျံ, ဒီဃတပဿီ ဝါ နိဂဏ္ဌော, တွံ ဝါ’’တိ။

၆၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ မေတံ, ဘန္တေ, ရုစ္စတိ ယံ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေယျ။ သမဏော ဟိ, ဘန္တေ, ဂေါတမော မာယာဝီ အာဝဋ္ဋနိံ မာယံ ဇာနာတိ ယာယ အညတိတ္ထိယာနံ သာဝကေ အာဝဋ္ဋေတီ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, တပဿိ, အနဝကာသော ယံ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သမဏော ဂေါတမော ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျ။ ဂစ္ဆ, တွံ, ဂဟပတိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝါဒံ အာရောပေဟိ။ အဟံ ဝါ ဟိ, ဂဟပတိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေယျံ, ဒီဃတပဿီ ဝါ နိဂဏ္ဌော, တွံ ဝါ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဒီဃတပဿီ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ မေတံ, ဘန္တေ, ရုစ္စတိ ယံ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေယျ။ သမဏော ဟိ, ဘန္တေ, ဂေါတမော မာယာဝီ အာဝဋ္ဋနိံ မာယံ ဇာနာတိ ယာယ အညတိတ္ထိယာနံ သာဝကေ အာဝဋ္ဋေတီ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, တပဿိ , အနဝကာသော ယံ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သမဏော ဂေါတမော ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျ။ ဂစ္ဆ တွံ, ဂဟပတိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝါဒံ အာရောပေဟိ။ အဟံ ဝါ ဟိ, ဂဟပတိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေယျံ, ဒီဃတပဿီ ဝါ နိဂဏ္ဌော, တွံ ဝါ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဥပါလိ ဂဟပတိ နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန ပါဝါရိကမ္ဗဝနံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဥပါလိ ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမာ နု ခ္ဝိဓ, ဘန္တေ, ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော’’တိ?

‘‘အာဂမာ ခ္ဝိဓ, ဂဟပတိ, ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော’’တိ။

‘‘အဟု ခေါ ပန တေ, ဘန္တေ, ဒီဃတပဿိနာ နိဂဏ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ?

‘‘အဟု ခေါ မေ, ဂဟပတိ, ဒီဃတပဿိနာ နိဂဏ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပန တေ, ဘန္တေ, အဟု ဒီဃတပဿိနာ နိဂဏ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ?

အထ ခေါ ဘဂဝါ ယာဝတကော အဟောသိ ဒီဃတပဿိနာ နိဂဏ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ အာရောစေသိ။

၆၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဥပါလိ ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု သာဓု, ဘန္တေ တပဿီ! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန ဧဝမေဝံ ဒီဃတပဿိနာ နိဂဏ္ဌေန ဘဂဝတော ဗျာကတံ။ ကိဉှိ သောဘတိ ဆဝေါ မနောဒဏ္ဍော ဣမဿ ဧဝံ ဩဠာရိကဿ ကာယဒဏ္ဍဿ ဥပနိဓါယ? အထ ခေါ ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။ ‘‘သစေ ခေါ တွံ, ဂဟပတိ, သစ္စေ ပတိဋ္ဌာယ မန္တေယျာသိ သိယာ နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။ ‘‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေဿာမိ; ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။

၆၂. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ဣဓဿ နိဂဏ္ဌော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠှဂိလာနော သီတောဒကပဋိက္ခိတ္တော ဥဏှောဒကပဋိသေဝီ။ သော သီတောဒကံ အလဘမာနော ကာလင်္ကရေယျ။ ဣမဿ ပန, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ကတ္ထူပပတ္တိံ ပညပေတီ’’တိ?

‘‘အတ္ထိ, ဘန္တေ, မနောသတ္တာ နာမ ဒေဝါ တတ္ထ သော ဥပပဇ္ဇတိ’’။

‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’?

‘‘အသု ဟိ, ဘန္တေ , မနောပဋိဗဒ္ဓေါ ကာလင်္ကရောတီ’’တိ။

‘‘မနသိ ကရောဟိ, ဂဟပတိ [ဂဟပတိ ဂဟပတိ မနသိ ကရောဟိ (သီ. သျာ. ကံ.), ဂဟပတိ မနသိ ကရောဟိ (က.), ဂဟပတိ ဂဟပတိ (ဣ.)], မနသိ ကရိတွာ ခေါ, ဂဟပတိ, ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ ဘာသိတာ ခေါ ပန တေ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဝါစာ – ‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေဿာမိ, ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပေါ’’’တိ။ ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဧဝမာဟ, အထ ခေါ ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။

၆၃. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ , ဣဓဿ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော စာတုယာမသံဝရသံဝုတော သဗ္ဗဝါရိဝါရိတော သဗ္ဗဝါရိယုတ္တော သဗ္ဗဝါရိဓုတော သဗ္ဗဝါရိဖုဋော။ သော အဘိက္ကမန္တော ပဋိက္ကမန္တော ဗဟူ ခုဒ္ဒကေ ပါဏေ သံဃာတံ အာပါဒေတိ။ ဣမဿ ပန, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ကံ ဝိပါကံ ပညပေတီ’’တိ?

‘‘အသဉ္စေတနိကံ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော နော မဟာသာဝဇ္ဇံ ပညပေတီ’’တိ။

‘‘သစေ ပန, ဂဟပတိ, စေတေတီ’’တိ?

‘‘မဟာသာဝဇ္ဇံ, ဘန္တေ, ဟောတီ’’တိ။

‘‘စေတနံ ပန, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ကိသ္မိံ ပညပေတီ’’တိ?

‘‘မနောဒဏ္ဍသ္မိံ, ဘန္တေ’’တိ။

‘‘မနသိ ကရောဟိ, ဂဟပတိ , မနသိ ကရိတွာ ခေါ, ဂဟပတိ, ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ ဘာသိတာ ခေါ ပန တေ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဝါစာ – ‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေဿာမိ; ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပေါ’’’တိ။ ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဧဝမာဟ, အထ ခေါ ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။

၆၄. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, အယံ နာဠန္ဒာ ဣဒ္ဓါ စေဝ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ အာကိဏ္ဏမနုဿာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ, အယံ နာဠန္ဒာ ဣဒ္ဓါ စေဝ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ အာကိဏ္ဏမနုဿာ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ဣဓ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဥက္ခိတ္တာသိကော။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ယာဝတိကာ ဣမိဿာ နာဠန္ဒာယ ပါဏာ တေ ဧကေန ခဏေန ဧကေန မုဟုတ္တေန ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ပဟောတိ နု ခေါ သော ပုရိသော ယာဝတိကာ ဣမိဿာ နာဠန္ဒာယ ပါဏာ တေ ဧကေန ခဏေန ဧကေန မုဟုတ္တေန ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကာတု’’န္တိ?

‘‘ဒသပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ, ဝီသမ္ပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ, တိံသမ္ပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ, စတ္တာရီသမ္ပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ, ပညာသမ္ပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ နပ္ပဟောန္တိ ယာဝတိကာ ဣမိဿာ နာဠန္ဒာယ ပါဏာ တေ ဧကေန ခဏေန ဧကေန မုဟုတ္တေန ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကာတုံ။ ကိဉှိ သောဘတိ ဧကော ဆဝေါ ပုရိသော’’တိ!

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ , ဣဓ အာဂစ္ဆေယျ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမံ နာဠန္ဒံ ဧကေန မနောပဒေါသေန ဘသ္မံ ကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ပဟောတိ နု ခေါ သော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော ဣမံ နာဠန္ဒံ ဧကေန မနောပဒေါသေန ဘသ္မံ ကာတု’’န္တိ ?

‘‘ဒသပိ, ဘန္တေ, နာဠန္ဒာ, ဝီသမ္ပိ နာဠန္ဒာ, တိံသမ္ပိ နာဠန္ဒာ, စတ္တာရီသမ္ပိ နာဠန္ဒာ, ပညာသမ္ပိ နာဠန္ဒာ ပဟောတိ သော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော ဧကေန မနောပဒေါသေန ဘသ္မံ ကာတုံ။ ကိဉှိ သောဘတိ ဧကာ ဆဝါ နာဠန္ဒာ’’တိ!

‘‘မနသိ ကရောဟိ, ဂဟပတိ, မနသိ ကရိတွာ ခေါ, ဂဟပတိ, ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ ဘာသိတာ ခေါ ပန တေ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဝါစာ – ‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေဿာမိ; ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပေါ’’’တိ။

‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဧဝမာဟ, အထ ခေါ ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပါပဿ ကမ္မဿ ကိရိယာယ ပါပဿ ကမ္မဿ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။

၆၅. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, သုတံ တေ ဒဏ္ဍကီရညံ [ဒဏ္ဍကာရညံ (သီ. ဣ.)] ကာလိင်္ဂါရညံ မဇ္ဈာရညံ [မေဇ္ဈာရညံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] မာတင်္ဂါရညံ အရညံ အရညဘူတ’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ, သုတံ မေ ဒဏ္ဍကီရညံ ကာလိင်္ဂါရညံ မဇ္ဈာရညံ မာတင်္ဂါရညံ အရညံ အရညဘူတ’’န္တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ကိန္တိ တေ သုတံ ကေန တံ ဒဏ္ဍကီရညံ ကာလိင်္ဂါရညံ မဇ္ဈာရညံ မာတင်္ဂါရညံ အရညံ အရညဘူတ’’န္တိ?

‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ, ဣသီနံ မနောပဒေါသေန တံ ဒဏ္ဍကီရညံ ကာလိင်္ဂါရညံ မဇ္ဈာရညံ မာတင်္ဂါရညံ အရညံ အရညဘူတ’’န္တိ။

‘‘မနသိ ကရောဟိ, ဂဟပတိ, မနသိ ကရိတွာ ခေါ, ဂဟပတိ, ဗျာကရောဟိ။ န ခေါ တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ။ ဘာသိတာ ခေါ ပန တေ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဝါစာ – ‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေဿာမိ; ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပေါ’’’တိ။

၆၆. ‘‘ပုရိမေနေဝါဟံ , ဘန္တေ, ဩပမ္မေန ဘဂဝတော အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓေါ။ အပိ စာဟံ ဣမာနိ ဘဂဝတော ဝိစိတြာနိ ပဉ္ဟပဋိဘာနာနိ သောတုကာမော, ဧဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ပစ္စနီကံ ကာတဗ္ဗံ အမညိဿံ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၆၇. ‘‘အနုဝိစ္စကာရံ ခေါ, ဂဟပတိ, ကရောဟိ, အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဘိယျောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓေါ ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘အနုဝိစ္စကာရံ ခေါ, ဂဟပတိ, ကရောဟိ, အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’တိ။ မဉှိ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယာ သာဝကံ လဘိတွာ ကေဝလကပ္ပံ နာဠန္ဒံ ပဋာကံ ပရိဟရေယျုံ – ‘ဥပါလိ အမှာကံ ဂဟပတိ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော’တိ။ အထ စ ပန မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘အနုဝိစ္စကာရံ ခေါ, ဂဟပတိ, ကရောဟိ, အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’တိ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဒုတိယမ္ပိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၆၈. ‘‘ဒီဃရတ္တံ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌာနံ ဩပါနဘူတံ ကုလံ ယေန နေသံ ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍကံ ဒါတဗ္ဗံ မညေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဘိယျောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓေါ ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘ဒီဃရတ္တံ ခေါ တေ, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌာနံ ဩပါနဘူတံ ကုလံ ယေန နေသံ ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍကံ ဒါတဗ္ဗံ မညေယျာသီ’တိ။ သုတံ မေတံ, ဘန္တေ, သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ – ‘မယှမေဝ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ, နာညေသံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ; မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ, နာညေသံ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ; မယှမေဝ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, နာညေသံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ; မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, နာညေသံ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’န္တိ။ အထ စ ပန မံ ဘဂဝါ နိဂဏ္ဌေသုပိ ဒါနေ သမာဒပေတိ။ အပိ စ, ဘန္တေ, မယမေတ္ထ ကာလံ ဇာနိဿာမ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, တတိယမ္ပိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

၆၉. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ [အာနုပုဗ္ဗီကထံ (သီ.), အာနုပုဗ္ဗိကထံ (ဣ.), အနုပုဗ္ဗိကထံ (သျာ. ကံ. က.)] ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ, ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ ဘဂဝါ အညာသိ ဥပါလိံ ဂဟပတိံ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ, သမုဒယံ, နိရောဓံ, မဂ္ဂံ။ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ, ဧဝမေဝ ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ။ အထ ခေါ ဥပါလိ ဂဟပတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမ, ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယဿဒါနိ တွံ, ဂဟပတိ, ကာလံ မညသီ’’တိ။

၇၀. အထ ခေါ ဥပါလိ ဂဟပတိ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန သကံ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဒေါဝါရိကံ အာမန္တေသိ – ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ, သမ္မ ဒေါဝါရိက, အာဝရာမိ ဒွါရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီနံ, အနာဝဋံ ဒွါရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ။ သစေ ကောစိ နိဂဏ္ဌော အာဂစ္ဆတိ တမေနံ တွံ ဧဝံ ဝဒေယျာသိ – ‘တိဋ္ဌ, ဘန္တေ, မာ ပါဝိသိ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော။ အာဝဋံ ဒွါရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီနံ, အနာဝဋံ ဒွါရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ ။ သစေ တေ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန အတ္ထော, ဧတ္ထေဝ တိဋ္ဌ, ဧတ္ထေဝ တေ အာဟရိဿန္တီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဒေါဝါရိကော ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ ပစ္စဿောသိ။

၇၁. အဿောသိ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော – ‘‘ဥပါလိ ကိရ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော’’တိ။ အထ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ, ဥပါလိ ကိရ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, တပဿိ , အနဝကာသော ယံ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သမဏော ဂေါတမော ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျာ’’တိ ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ ။ပေ.။ ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ‘‘ဟန္ဒာဟံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမိ ယာဝ ဇာနာမိ ယဒိ ဝါ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော ယဒိ ဝါ နော’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, တပဿိ, ဇာနာဟိ ယဒိ ဝါ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော ယဒိ ဝါ နော’’တိ။

၇၂. အထ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော ယေန ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဒေါဝါရိကော ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တိဋ္ဌ, ဘန္တေ, မာ ပါဝိသိ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော။ အာဝဋံ ဒွါရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီနံ, အနာဝဋံ ဒွါရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ ။ သစေ တေ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန အတ္ထော, ဧတ္ထေဝ တိဋ္ဌ, ဧတ္ထေဝ တေ အာဟရိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘န မေ, အာဝုသော, ပိဏ္ဍကေန အတ္ထော’’တိ ဝတွာ တတော ပဋိနိဝတ္တိတွာ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံယေဝ ခေါ, ဘန္တေ, ယံ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော။ ဧတံ ခေါ တေ အဟံ, ဘန္တေ, နာလတ္ထံ န ခေါ မေ, ဘန္တေ, ရုစ္စတိ ယံ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေယျ။ သမဏော ဟိ, ဘန္တေ, ဂေါတမော မာယာဝီ အာဝဋ္ဋနိံ မာယံ ဇာနာတိ ယာယ အညတိတ္ထိယာနံ သာဝကေ အာဝဋ္ဋေတီတိ။ အာဝဋ္ဋော ခေါ တေ, ဘန္တေ, ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏေန ဂေါတမေန အာဝဋ္ဋနိယာ မာယာယာ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, တပဿိ, အနဝကာသော ယံ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျ။ ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သမဏော ဂေါတမော ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံယေဝ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဒီဃတပဿီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံယေဝ ခေါ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ‘‘ဟန္ဒ စာဟံ , တပဿိ, ဂစ္ဆာမိ ယာဝ စာဟံ သာမံယေဝ ဇာနာမိ ယဒိ ဝါ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော ယဒိ ဝါ နော’’တိ။

အထ ခေါ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ ယေန ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဒေါဝါရိကော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တိဋ္ဌ, ဘန္တေ, မာ ပါဝိသိ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဥပါလိ ဂဟပတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော။ အာဝဋံ ဒွါရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီနံ, အနာဝဋံ ဒွါရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ။ သစေ တေ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန အတ္ထော, ဧတ္ထေဝ တိဋ္ဌ, ဧတ္ထေဝ တေ အာဟရိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ဒေါဝါရိက, ယေန ဥပါလိ ဂဟပတိ တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥပါလိံ ဂဟပတိံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘နိဂဏ္ဌော, ဘန္တေ, နာဋပုတ္တော မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌိတော; သော တေ ဒဿနကာမော’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဒေါဝါရိကော နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဥပါလိ ဂဟပတိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥပါလိံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နိဂဏ္ဌော, ဘန္တေ, နာဋပုတ္တော မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌိတော; သော တေ ဒဿနကာမော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ဒေါဝါရိက, မဇ္ဈိမာယ ဒွါရသာလာယ အာသနာနိ ပညပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဒေါဝါရိကော ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ ပဋိဿုတွာ မဇ္ဈိမာယ ဒွါရသာလာယ အာသနာနိ ပညပေတွာ ယေန ဥပါလိ ဂဟပတိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥပါလိံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပညတ္တာနိ ခေါ, ဘန္တေ, မဇ္ဈိမာယ ဒွါရသာလာယ အာသနာနိ။ ယဿဒါနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။

၇၃. အထ ခေါ ဥပါလိ ဂဟပတိ ယေန မဇ္ဈိမာ ဒွါရသာလာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ယံ တတ္ထ အာသနံ အဂ္ဂဉ္စ သေဋ္ဌဉ္စ ဥတ္တမဉ္စ ပဏီတဉ္စ တတ္ထ သာမံ နိသီဒိတွာ ဒေါဝါရိကံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ဒေါဝါရိက, ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘ဥပါလိ, ဘန္တေ, ဂဟပတိ ဧဝမာဟ – ပဝိသ ကိရ, ဘန္တေ, သစေ အာကင်္ခသီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဒေါဝါရိကော ဥပါလိဿ ဂဟပတိဿ ပဋိဿုတွာ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥပါလိ, ဘန္တေ, ဂဟပတိ ဧဝမာဟ – ‘ပဝိသ ကိရ, ဘန္တေ, သစေ အာကင်္ခသီ’’’တိ။ အထ ခေါ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ ယေန မဇ္ဈိမာ ဒွါရသာလာ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ ဥပါလိ ဂဟပတိ – ယံ သုဒံ ပုဗ္ဗေ ယတော ပဿတိ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာန တတော ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ယံ တတ္ထ အာသနံ အဂ္ဂဉ္စ သေဋ္ဌဉ္စ ဥတ္တမဉ္စ ပဏီတဉ္စ တံ ဥတ္တရာသင်္ဂေန သမ္မဇ္ဇိတွာ [ပမဇ္ဇိတွာ (သီ. ဣ.)] ပရိဂ္ဂဟေတွာ နိသီဒါပေတိ သော – ဒါနိ ယံ တတ္ထ အာသနံ အဂ္ဂဉ္စ သေဋ္ဌဉ္စ ဥတ္တမဉ္စ ပဏီတဉ္စ တတ္ထ သာမံ နိသီဒိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ, ဘန္တေ, အာသနာနိ; သစေ အာကင်္ခသိ, နိသီဒါ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဥပါလိံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥမ္မတ္တောသိ တွံ, ဂဟပတိ, ဒတ္တောသိ တွံ, ဂဟပတိ! ‘ဂစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေဿာမီ’တိ ဂန္တွာ မဟတာသိ ဝါဒသံဃာဋေန ပဋိမုက္ကော အာဂတော။ သေယျထာပိ, ဂဟပတိ, ပုရိသော အဏ္ဍဟာရကော ဂန္တွာ ဥဗ္ဘတေဟိ အဏ္ဍေဟိ အာဂစ္ဆေယျ, သေယျထာ ဝါ ပန ဂဟပတိ ပုရိသော အက္ခိကဟာရကော ဂန္တွာ ဥဗ္ဘတေဟိ အက္ခီဟိ အာဂစ္ဆေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, ဂဟပတိ, ‘ဂစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေဿာမီ’တိ ဂန္တွာ မဟတာသိ ဝါဒသံဃာဋေန ပဋိမုက္ကော အာဂတော။ အာဝဋ္ဋောသိ ခေါ တွံ, ဂဟပတိ, သမဏေန ဂေါတမေန အာဝဋ္ဋနိယာ မာယာယာ’’တိ။

၇၄. ‘‘ဘဒ္ဒိကာ, ဘန္တေ, အာဝဋ္ဋနီ မာယာ; ကလျာဏီ, ဘန္တေ, အာဝဋ္ဋနီ မာယာ; ပိယာ မေ, ဘန္တေ, ဉာတိသာလောဟိတာ ဣမာယ အာဝဋ္ဋနိယာ အာဝဋ္ဋေယျုံ; ပိယာနမ္ပိ မေ အဿ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ; သဗ္ဗေ စေပိ, ဘန္တေ, ခတ္တိယာ ဣမာယ အာဝဋ္ဋနိယာ အာဝဋ္ဋေယျုံ; သဗ္ဗေသာနမ္ပိဿ ခတ္တိယာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ; သဗ္ဗေ စေပိ, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏာ။ပေ.။ ဝေဿာ။ပေ.။ သုဒ္ဒါ ဣမာယ အာဝဋ္ဋနိယာ အာဝဋ္ဋေယျုံ; သဗ္ဗေသာနမ္ပိဿ သုဒ္ဒါနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ; သဒေဝကော စေပိ, ဘန္တေ, လောကော သမာရကော သဗြဟ္မကော သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ ဣမာယ အာဝဋ္ဋနိယာ အာဝဋ္ဋေယျုံ; သဒေဝကဿပိဿ လောကဿ သမာရကဿ သဗြဟ္မကဿ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာတိ။ တေန ဟိ, ဘန္တေ, ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ။ ဥပမာယ ပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနန္တိ။

၇၅. ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ , ဘန္တေ, အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဇိဏ္ဏဿ ဝုဍ္ဎဿ မဟလ္လကဿ ဒဟရာ မာဏဝိကာ ပဇာပတီ အဟောသိ ဂဗ္ဘိနီ ဥပဝိဇညာ။ အထ ခေါ, ဘန္တေ, သာ မာဏဝိကာ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဂစ္ဆ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ကိဏိတွာ အာနေဟိ, ယော မေ ကုမာရကဿ ကီဠာပနကော ဘဝိဿတီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, သော ဗြာဟ္မဏော တံ မာဏဝိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘အာဂမေဟိ တာဝ, ဘောတိ, ယာဝ ဝိဇာယတိ။ သစေ တွံ, ဘောတိ, ကုမာရကံ ဝိဇာယိဿသိ, တဿာ တေ အဟံ အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ကိဏိတွာ အာနေဿာမိ, ယော တေ ကုမာရကဿ ကီဠာပနကော ဘဝိဿတိ။ သစေ ပန တွံ, ဘောတိ, ကုမာရိကံ ဝိဇာယိဿသိ, တဿာ တေ အဟံ အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပိကံ ကိဏိတွာ အာနေဿာမိ, ယာ တေ ကုမာရိကာယ ကီဠာပနိကာ ဘဝိဿတီ’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, သာ မာဏဝိကာ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, သာ မာဏဝိကာ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဂစ္ဆ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ကိဏိတွာ အာနေဟိ, ယော မေ ကုမာရကဿ ကီဠာပနကော ဘဝိဿတီ’တိ။ အထ ခေါ, ဘန္တေ, သော ဗြာဟ္မဏော တဿာ မာဏဝိကာယ သာရတ္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ကိဏိတွာ အာနေတွာ တံ မာဏဝိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘အယံ တေ, ဘောတိ, အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကော ကိဏိတွာ အာနီတော, ယော တေ ကုမာရကဿ ကီဠာပနကော ဘဝိဿတီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, သာ မာဏဝိကာ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဂစ္ဆ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမံ မက္ကဋစ္ဆာပကံ အာဒါယ ယေန ရတ္တပါဏိ ရဇတပုတ္တော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရတ္တပါဏိံ ရဇကပုတ္တံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ဣစ္ဆာမဟံ, သမ္မ ရတ္တပါဏိ, ဣမံ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ဣတာဝလေပနံ နာမ ရင်္ဂဇာတံ ရဇိတံ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌ’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘန္တေ, သော ဗြာဟ္မဏော တဿာ မာဏဝိကာယ သာရတ္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော တံ မက္ကဋစ္ဆာပကံ အာဒါယ ယေန ရတ္တပါဏိ ရဇကပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရတ္တပါဏိံ ရဇကပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, သမ္မ ရတ္တပါဏိ, ဣမံ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ဣတာဝလေပနံ နာမ ရင်္ဂဇာတံ ရဇိတံ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ရတ္တပါဏိ ရဇကပုတ္တော တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘အယံ ခေါ တေ, မက္ကဋစ္ဆာပကော ရင်္ဂက္ခမော ဟိ ခေါ, နော အာကောဋနက္ခမော , နော ဝိမဇ္ဇနက္ခမော’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, ဗာလာနံ နိဂဏ္ဌာနံ ဝါဒေါ ရင်္ဂက္ခမော ဟိ ခေါ ဗာလာနံ နော ပဏ္ဍိတာနံ, နော အနုယောဂက္ခမော, နော ဝိမဇ္ဇနက္ခမော။ အထ ခေါ, ဘန္တေ, သော ဗြာဟ္မဏော အပရေန သမယေန နဝံ ဒုဿယုဂံ အာဒါယ ယေန ရတ္တပါဏိ ရဇကပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရတ္တပါဏိံ ရဇကပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, သမ္မ ရတ္တပါဏိ, ဣမံ နဝံ ဒုဿယုဂံ ဣတာဝလေပနံ နာမ ရင်္ဂဇာတံ ရဇိတံ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ရတ္တပါဏိ ရဇကပုတ္တော တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဒံ ခေါ တေ, ဘန္တေ, နဝံ ဒုဿယုဂံ ရင်္ဂက္ခမဉ္စေဝ အာကောဋနက္ခမဉ္စ ဝိမဇ္ဇနက္ခမဉ္စာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, တဿ ဘဂဝတော ဝါဒေါ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ရင်္ဂက္ခမော စေဝ ပဏ္ဍိတာနံ နော ဗာလာနံ, အနုယောဂက္ခမော စ ဝိမဇ္ဇနက္ခမော စာ’’တိ။

‘‘သရာဇိကာ ခေါ, ဂဟပတိ, ပရိသာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဥပါလိ ဂဟပတိ နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ သာဝကော’တိ။ ကဿ တံ, ဂဟပတိ, သာဝကံ ဓါရေမာ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဥပါလိ ဂဟပတိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, သုဏောဟိ ယဿာဟံ သာဝကော’’တိ –

၇၆.

‘‘ဓီရဿ ဝိဂတမောဟဿ၊ ပဘိန္နခီလဿ ဝိဇိတဝိဇယဿ။

အနီဃဿ သုသမစိတ္တဿ၊ ဝုဒ္ဓသီလဿ သာဓုပညဿ။

ဝေသမန္တရဿ [ဝေဿန္တရဿ (သီ. ဣ.)] ဝိမလဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ။

‘‘အကထံကထိဿ တုသိတဿ၊ ဝန္တလောကာမိသဿ မုဒိတဿ။

ကတသမဏဿ မနုဇဿ၊ အန္တိမသာရီရဿ နရဿ။

အနောပမဿ ဝိရဇဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ။

‘‘အသံသယဿ ကုသလဿ၊ ဝေနယိကဿ သာရထိဝရဿ။

အနုတ္တရဿ ရုစိရဓမ္မဿ၊ နိက္ကင်္ခဿ ပဘာသကဿ [ပဘာသကရဿ (သီ. သျာ. ဣ.)]။

မာနစ္ဆိဒဿ ဝီရဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ။

‘‘နိသဘဿ အပ္ပမေယျဿ၊ ဂမ္ဘီရဿ မောနပတ္တဿ။

ခေမင်္ကရဿ ဝေဒဿ၊ ဓမ္မဋ္ဌဿ သံဝုတတ္တဿ။

သင်္ဂါတိဂဿ မုတ္တဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ။

‘‘နာဂဿ ပန္တသေနဿ၊ ခီဏသံယောဇနဿ မုတ္တဿ။

ပဋိမန္တကဿ [ပဋိမန္တဿ (က.)] ဓေါနဿ၊ ပန္နဓဇဿ ဝီတရာဂဿ။

ဒန္တဿ နိပ္ပပဉ္စဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ။

‘‘ဣသိသတ္တမဿ အကုဟဿ၊ တေဝိဇ္ဇဿ ဗြဟ္မပတ္တဿ။

နှာတကဿ [နဟာတကဿ (သီ. သျာ. ဣ.)] ပဒကဿ၊ ပဿဒ္ဓဿ ဝိဒိတဝေဒဿ။

ပုရိန္ဒဒဿ သက္ကဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ။

‘‘အရိယဿ ဘာဝိတတ္တဿ၊ ပတ္တိပတ္တဿ ဝေယျာကရဏဿ။

သတိမတော ဝိပဿိဿ၊ အနဘိနတဿ နော အပနတဿ။

အနေဇဿ ဝသိပ္ပတ္တဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ ။

‘‘သမုဂ္ဂတဿ [သမ္မဂ္ဂတဿ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဈာယိဿ၊ အနနုဂတန္တရဿ သုဒ္ဓဿ။

အသိတဿ ဟိတဿ [အပ္ပဟီနဿ (သီ. ဣ.)၊ အပ္ပဘီတဿ (သျာ.)]၊ ပဝိဝိတ္တဿ အဂ္ဂပ္ပတ္တဿ။

တိဏ္ဏဿ တာရယန္တဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ။

‘‘သန္တဿ ဘူရိပညဿ၊ မဟာပညဿ ဝီတလောဘဿ။

တထာဂတဿ သုဂတဿ၊ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလဿ အသမဿ။

ဝိသာရဒဿ နိပုဏဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မိ။

‘‘တဏှစ္ဆိဒဿ ဗုဒ္ဓဿ၊ ဝီတဓူမဿ အနုပလိတ္တဿ။

အာဟုနေယျဿ ယက္ခဿ၊ ဥတ္တမပုဂ္ဂလဿ အတုလဿ။

မဟတော ယသဂ္ဂပတ္တဿ၊ ဘဂဝတော တဿ သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ။

၇၇. ‘‘ကဒါ သညူဠ္ဟာ ပန တေ, ဂဟပတိ, ဣမေ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝဏ္ဏာ’’တိ? ‘‘သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နာနာပုပ္ဖာနံ မဟာပုပ္ဖရာသိ , တမေနံ ဒက္ခော မာလာကာရော ဝါ မာလာကာရန္တေဝါသီ ဝါ ဝိစိတ္တံ မာလံ ဂန္ထေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, သော ဘဂဝါ အနေကဝဏ္ဏော အနေကသတဝဏ္ဏော။ ကော ဟိ, ဘန္တေ, ဝဏ္ဏာရဟဿ ဝဏ္ဏံ န ကရိဿတီ’’တိ? အထ ခေါ နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ ဘဂဝတော သက္ကာရံ အသဟမာနဿ တတ္ထေဝ ဥဏှံ လောဟိတံ မုခတော ဥဂ္ဂစ္ဆီတိ [ဥဂ္ဂဉ္ဆိ (သီ. သျာ. ဣ.)]။

ဥပါလိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇. ကုက္ကုရဝတိကသုတ္တံ

၇၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောလိယေသု ဝိဟရတိ ဟလိဒ္ဒဝသနံ နာမ ကောလိယာနံ နိဂမော။ အထ ခေါ ပုဏ္ဏော စ ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော အစေလော စ သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အစေလော ပန သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ကုက္ကုရောဝ ပလိကုဇ္ဇိတွာ [ပလိကုဏ္ဌိတွာ (သျာ. ကံ.), ပလိဂုဏ္ဌိတွာ (က.)] ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ , ဘန္တေ, အစေလော သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော ဒုက္ကရကာရကော ဆမာနိက္ခိတ္တံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ။ တဿ တံ ကုက္ကုရဝတံ ဒီဃရတ္တံ သမတ္တံ သမာဒိန္နံ။ တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ? ‘‘အလံ, ပုဏ္ဏ, တိဋ္ဌတေတံ; မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, အစေလော သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော ဒုက္ကရကာရကော ဆမာနိက္ခိတ္တံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ။ တဿ တံ ကုက္ကုရဝတံ ဒီဃရတ္တံ သမတ္တံ သမာဒိန္နံ။ တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ?

၇၉. ‘‘အဒ္ဓါ ခေါ တေ အဟံ, ပုဏ္ဏ, န လဘာမိ။ အလံ, ပုဏ္ဏ, တိဋ္ဌတေတံ; မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီတိ; အပိ စ တျာဟံ ဗျာကရိဿာမိ။ ဣဓ, ပုဏ္ဏ, ဧကစ္စော ကုက္ကုရဝတံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ကုက္ကုရသီလံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ကုက္ကုရစိတ္တံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ , ကုက္ကုရာကပ္ပံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ။ သော ကုက္ကုရဝတံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ကုက္ကုရသီလံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ကုက္ကုရစိတ္တံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ကုက္ကုရာကပ္ပံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ကုက္ကုရာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ သစေ ခေါ ပနဿ ဧဝံဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ, သာဿ [သာယံ (က.)] ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ [မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကဿ (သီ.)] ခေါ အဟံ, ပုဏ္ဏ, ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရံ ဂတိံ ဝဒါမိ – နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ။ ဣတိ ခေါ, ပုဏ္ဏ, သမ္ပဇ္ဇမာနံ ကုက္ကုရဝတံ ကုက္ကုရာနံ သဟဗျတံ ဥပနေတိ, ဝိပဇ္ဇမာနံ နိရယ’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အစေလော သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော ပရောဒိ, အဿူနိ ပဝတ္တေသိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဏ္ဏံ ကောလိယပုတ္တံ ဂေါဝတိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတံ ခေါ တေ အဟံ, ပုဏ္ဏ, နာလတ္ထံ။ အလံ, ပုဏ္ဏ, တိဋ္ဌတေတံ; မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ, ဧတံ ရောဒါမိ ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ; အပိ စ မေ ဣဒံ, ဘန္တေ, ကုက္ကုရဝတံ ဒီဃရတ္တံ သမတ္တံ သမာဒိန္နံ။ အယံ, ဘန္တေ, ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော။ တဿ တံ ဂေါဝတံ ဒီဃရတ္တံ သမတ္တံ သမာဒိန္နံ။ တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ? ‘‘အလံ, သေနိယ, တိဋ္ဌတေတံ; မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အစေလော သေနိယော။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ အစေလော သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော။ တဿ တံ ဂေါဝတံ ဒီဃရတ္တံ သမတ္တံ သမာဒိန္နံ။ တဿ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ?

၈၀. ‘‘အဒ္ဓါ ခေါ တေ အဟံ, သေနိယ, န လဘာမိ။ အလံ, သေနိယ, တိဋ္ဌတေတံ; မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီတိ; အပိ စ တျာဟံ ဗျာကရိဿာမိ။ ဣဓ, သေနိယ, ဧကစ္စော ဂေါဝတံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ဂေါသီလံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ဂေါစိတ္တံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ဂဝါကပ္ပံ [ဂ္ဝာကပ္ပံ (က.)] ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ။ သော ဂေါဝတံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ဂေါသီလံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ဂေါစိတ္တံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ, ဂဝါကပ္ပံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဂုန္နံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ သစေ ခေါ ပနဿ ဧဝံဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ , သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ ခေါ အဟံ, သေနိယ, ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရံ ဂတိံ ဝဒါမိ – နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ။ ဣတိ ခေါ, သေနိယ, သမ္ပဇ္ဇမာနံ ဂေါဝတံ ဂုန္နံ သဟဗျတံ ဥပနေတိ, ဝိပဇ္ဇမာနံ နိရယ’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော ပရောဒိ, အဿူနိ ပဝတ္တေသိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အစေလံ သေနိယံ ကုက္ကုရဝတိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတံ ခေါ တေ အဟံ, သေနိယ , နာလတ္ထံ။ အလံ, သေနိယ, တိဋ္ဌတေတံ; မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ, ဧတံ ရောဒါမိ ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ; အပိ စ မေ ဣဒံ, ဘန္တေ, ဂေါဝတံ ဒီဃရတ္တံ သမတ္တံ သမာဒိန္နံ။ ဧဝံ ပသန္နော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ; ပဟောတိ ဘဂဝါ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ယထာ အဟံ စေဝိမံ ဂေါဝတံ ပဇဟေယျံ, အယဉ္စေဝ အစေလော သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော တံ ကုက္ကုရဝတံ ပဇဟေယျာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ပုဏ္ဏ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၈၁. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မာနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အတ္ထိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ ကဏှံ ကဏှဝိပါကံ; အတ္ထိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ သုက္ကံ သုက္ကဝိပါကံ; အတ္ထိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ ကဏှသုက္ကံ ကဏှသုက္ကဝိပါကံ; အတ္ထိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ အကဏှံ အသုက္ကံ အကဏှအသုက္ကဝိပါကံ, ကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတိ ။

‘‘ကတမဉ္စ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ ကဏှံ ကဏှဝိပါကံ? ဣဓ, ပုဏ္ဏ, ဧကစ္စော သဗျာဗဇ္ဈံ [သဗျာပဇ္ဈံ (သီ. သျာ. ကံ.)] ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, သဗျာဗဇ္ဈံ ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, သဗျာဗဇ္ဈံ မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ။ သော သဗျာဗဇ္ဈံ ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ, သဗျာဗဇ္ဈံ ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ, သဗျာဗဇ္ဈံ မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ, သဗျာဗဇ္ဈံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ တမေနံ သဗျာဗဇ္ဈံ လောကံ ဥပပန္နံ သမာနံ သဗျာဗဇ္ဈာ ဖဿာ ဖုသန္တိ။ သော သဗျာဗဇ္ဈေဟိ ဖဿေဟိ ဖုဋ္ဌော သမာနော သဗျာဗဇ္ဈံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ ဧကန္တဒုက္ခံ, သေယျထာပိ သတ္တာ နေရယိကာ ။ ဣတိ ခေါ, ပုဏ္ဏ, ဘူတာ ဘူတဿ ဥပပတ္တိ ဟောတိ; ယံ ကရောတိ တေန ဥပပဇ္ဇတိ, ဥပပန္နမေနံ ဖဿာ ဖုသန္တိ။ ဧဝံပါဟံ, ပုဏ္ဏ, ‘ကမ္မဒါယာဒါ သတ္တာ’တိ ဝဒါမိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ ကဏှံ ကဏှဝိပါကံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ သုက္ကံ သုက္ကဝိပါကံ? ဣဓ, ပုဏ္ဏ, ဧကစ္စော အဗျာဗဇ္ဈံ ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, အဗျာဗဇ္ဈံ ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, အဗျာဗဇ္ဈံ မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ။ သော အဗျာဗဇ္ဈံ ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ, အဗျာဗဇ္ဈံ ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ, အဗျာဗဇ္ဈံ မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ အဗျာဗဇ္ဈံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ တမေနံ အဗျာဗဇ္ဈံ လောကံ ဥပပန္နံ သမာနံ အဗျာဗဇ္ဈာ ဖဿာ ဖုသန္တိ။ သော အဗျာဗဇ္ဈေဟိ ဖဿေဟိ ဖုဋ္ဌော သမာနော အဗျာဗဇ္ဈံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ ဧကန္တသုခံ, သေယျထာပိ ဒေဝါ သုဘကိဏှာ။ ဣတိ ခေါ , ပုဏ္ဏ, ဘူတာ ဘူတဿ ဥပပတ္တိ ဟောတိ; ယံ ကရောတိ တေန ဥပပဇ္ဇတိ, ဥပပန္နမေနံ ဖဿာ ဖုသန္တိ။ ဧဝံပါဟံ, ပုဏ္ဏ, ‘ကမ္မဒါယာဒါ သတ္တာ’တိ ဝဒါမိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ သုက္ကံ သုက္ကဝိပါကံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ ကဏှသုက္ကံ ကဏှသုက္ကဝိပါကံ? ဣဓ, ပုဏ္ဏ, ဧကစ္စော သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ။ သော သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ, သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ ဝစီသင်္ခါရံ အဘိင်္ခရိတွာ, သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ တမေနံ သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ လောကံ ဥပပန္နံ သမာနံ သဗျာဗဇ္ဈာပိ အဗျာဗဇ္ဈာပိ ဖဿာ ဖုသန္တိ။ သော သဗျာဗဇ္ဈေဟိပိ အဗျာဗဇ္ဈေဟိပိ ဖဿေဟိ ဖုဋ္ဌော သမာနော သဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ အဗျာဗဇ္ဈမ္ပိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ ဝေါကိဏ္ဏသုခဒုက္ခံ, သေယျထာပိ မနုဿာ ဧကစ္စေ စ ဒေဝါ ဧကစ္စေ စ ဝိနိပါတိကာ။ ဣတိ ခေါ, ပုဏ္ဏ, ဘူတာ ဘူတဿ ဥပပတ္တိ ဟောတိ; ယံ ကရောတိ တေန ဥပပဇ္ဇတိ။ ဥပပန္နမေနံ ဖဿာ ဖုသန္တိ။ ဧဝံပါဟံ, ပုဏ္ဏ, ‘ကမ္မဒါယာဒါ သတ္တာ’တိ ဝဒါမိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ ကဏှသုက္ကံ ကဏှသုက္ကဝိပါကံ။

‘‘ကတမဉ္စ , ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ အကဏှံ အသုက္ကံ အကဏှအသုက္ကဝိပါကံ, ကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတိ? တတြ, ပုဏ္ဏ, ယမိဒံ ကမ္မံ ကဏှံ ကဏှဝိပါကံ တဿ ပဟာနာယ ယာ စေတနာ, ယမိဒံ [ယမ္ပိဒံ (သီ. ဣ.)] ကမ္မံ သုက္ကံ သုက္ကဝိပါကံ တဿ ပဟာနာယ ယာ စေတနာ, ယမိဒံ [ယမ္ပိဒံ (သီ. ဣ.)] ကမ္မံ ကဏှသုက္ကံ ကဏှသုက္ကဝိပါကံ တဿ ပဟာနာယ ယာ စေတနာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ပုဏ္ဏ, ကမ္မံ အကဏှံ အသုက္ကံ အကဏှအသုက္ကဝိပါကံ, ကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတီတိ။ ဣမာနိ ခေါ, ပုဏ္ဏ, စတ္တာရိ ကမ္မာနိ မယာ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒိတာနီ’’တိ။

၈၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပုဏ္ဏော ကောလိယပုတ္တော ဂေါဝတိကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ အစေလော ပန သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ။ပေ.။ ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ လဘေယျာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ ‘‘ယော ခေါ, သေနိယ , အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင်္ခတိ ဥပသမ္ပဒံ သော စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသတိ။ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တိ, ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ။ အပိ စ မေတ္ထ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာ’’တိ။

‘‘သစေ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခန္တာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အာကင်္ခန္တာ ဥပသမ္ပဒံ တေ စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသန္တိ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ, အဟံ စတ္တာရိ ဝဿာနိ ပရိဝသိဿာမိ။ စတုန္နံ ဝဿာနံ အစ္စယေန အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တု, ဥပသမ္ပာဒေန္တု ဘိက္ခုဘာဝါယာ’’တိ။ အလတ္ထ ခေါ အစေလော သေနိယော ကုက္ကုရဝတိကော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော ခေါ ပနာယသ္မာ သေနိယော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာဣ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော ခေါ ပနာယသ္မာ သေနိယော အရဟတံ အဟောသီတိ။

ကုက္ကုရဝတိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈. အဘယရာဇကုမာရသုတ္တံ

၈၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အဘယံ ရာဇကုမာရံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ရာဇကုမာရ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေဟိ။ ဧဝံ တေ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိဿတိ – ‘အဘယေန ရာဇကုမာရေန သမဏဿ ဂေါတမဿ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကဿ ဧဝံ မဟာနုဘာဝဿ ဝါဒေါ အာရောပိတော’’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပနာဟံ, ဘန္တေ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကဿ ဧဝံ မဟာနုဘာဝဿ ဝါဒံ အာရောပေဿာမီ’’တိ? ‘‘ဧဟိ တွံ, ရာဇကုမာရ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘ဘာသေယျ နု ခေါ, ဘန္တေ, တထာဂတော တံ ဝါစံ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါ’တိ? သစေ တေ သမဏော ဂေါတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရောတိ – ‘ဘာသေယျ, ရာဇကုမာရ, တထာဂတော တံ ဝါစံ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါ’တိ, တမေနံ တွံ ဧဝံ ဝဒေယျာသိ – ‘အထ ကိဉ္စရဟိ တေ, ဘန္တေ, ပုထုဇ္ဇနေန နာနာကရဏံ? ပုထုဇ္ဇနောပိ ဟိ တံ ဝါစံ ဘာသေယျ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါ’တိ။ သစေ ပန တေ သမဏော ဂေါတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရောတိ – ‘န, ရာဇကုမာရ, တထာဂတော တံ ဝါစံ ဘာသေယျ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါ’တိ, တမေနံ တွံ ဧဝံ ဝဒေယျာသိ – ‘အထ ကိဉ္စရဟိ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော ဗျာကတော – ‘‘အာပါယိကော ဒေဝဒတ္တော, နေရယိကော ဒေဝဒတ္တော, ကပ္ပဋ္ဌော ဒေဝဒတ္တော, အတေကိစ္ဆော ဒေဝဒတ္တော’’တိ? တာယ စ ပန တေ ဝါစာယ ဒေဝဒတ္တော ကုပိတော အဟောသိ အနတ္တမနော’တိ။ ဣမံ ခေါ တေ, ရာဇကုမာရ, သမဏော ဂေါတမော ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သက္ခိတိ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ခိတိ ဩဂိလိတုံ။ သေယျထာပိ နာမ ပုရိသဿ အယောသိင္ဃာဋကံ ကဏ္ဌေ ဝိလဂ္ဂံ, သော နေဝ သက္ကုဏေယျ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ကုဏေယျ ဩဂိလိတုံ; ဧဝမေဝ ခေါ တေ, ရာဇကုမာရ, သမဏော ဂေါတမော ဣမံ ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သက္ခိတိ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ခိတိ ဩဂိလိတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော နိဂဏ္ဌဿ နာဋပုတ္တဿ ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

၈၄. ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ အဘယဿ ရာဇကုမာရဿ သူရိယံ [သုရိယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဥလ္လောကေတွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အကာလော ခေါ အဇ္ဇ ဘဂဝတော ဝါဒံ အာရောပေတုံ ။ သွေ ဒါနာဟံ သကေ နိဝေသနေ ဘဂဝတော ဝါဒံ အာရောပေဿာမီ’’တိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ အတ္တစတုတ္ထော ဘတ္တ’’န္တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန အဘယဿ ရာဇကုမာရဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။ အထ ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

၈၅. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘာသေယျ နု ခေါ, ဘန္တေ, တထာဂတော တံ ဝါစံ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါ’’တိ? ‘‘န ခ္ဝေတ္ထ, ရာဇကုမာရ, ဧကံသေနာ’’တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, ဘန္တေ, အနဿုံ နိဂဏ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, ရာဇကုမာရ, ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ဧတ္ထ , ဘန္တေ, အနဿုံ နိဂဏ္ဌာ’’’တိ? ‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ မံ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဧတဒဝေါစ – ‘ဧဟိ တွံ, ရာဇကုမာရ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝါဒံ အာရောပေဟိ။ ဧဝံ တေ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိဿတိ – အဘယေန ရာဇကုမာရေန သမဏဿ ဂေါတမဿ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကဿ ဧဝံ မဟာနုဘာဝဿ ဝါဒေါ အာရောပိတော’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ယထာ ကထံ ပနာဟံ , ဘန္တေ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကဿ ဧဝံ မဟာနုဘာဝဿ ဝါဒံ အာရောပေဿာမီ’တိ? ‘ဧဟိ တွံ, ရာဇကုမာရ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ဘာသေယျ နု ခေါ, ဘန္တေ, တထာဂတော တံ ဝါစံ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါတိ? သစေ တေ သမဏော ဂေါတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရောတိ – ဘာသေယျ, ရာဇကုမာရ, တထာဂတော တံ ဝါစံ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါတိ, တမေနံ တွံ ဧဝံ ဝဒေယျာသိ – အထ ကိဉ္စရဟိ တေ, ဘန္တေ, ပုထုဇ္ဇနေန နာနာကရဏံ? ပုထုဇ္ဇနောပိ ဟိ တံ ဝါစံ ဘာသေယျ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါတိ။ သစေ ပန တေ သမဏော ဂေါတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရောတိ – န, ရာဇကုမာရ, တထာဂတော တံ ဝါစံ ဘာသေယျ ယာ သာ ဝါစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါတိ, တမေနံ တွံ ဧဝံ ဝဒေယျာသိ – အထ ကိဉ္စရဟိ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော ဗျာကတော – အာပါယိကော ဒေဝဒတ္တော, နေရယိကော ဒေဝဒတ္တော, ကပ္ပဋ္ဌော ဒေဝဒတ္တော, အတေကိစ္ဆော ဒေဝဒတ္တောတိ? တာယ စ ပန တေ ဝါစာယ ဒေဝဒတ္တော ကုပိတော အဟောသိ အနတ္တမနောတိ။ ဣမံ ခေါ တေ, ရာဇကုမာရ, သမဏော ဂေါတမော ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သက္ခိတိ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ခိတိ ဩဂိလိတုံ။ သေယျထာပိ နာမ ပုရိသဿ အယောသိင္ဃာဋကံ ကဏ္ဌေ ဝိလဂ္ဂံ, သော နေဝ သက္ကုဏေယျ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ကုဏေယျ ဩဂိလိတုံ; ဧဝမေဝ ခေါ တေ, ရာဇကုမာရ, သမဏော ဂေါတမော ဣမံ ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သက္ခိတိ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ခိတိ ဩဂိလိတု’’’န္တိ။

၈၆. တေန ခေါ ပန သမယေန ဒဟရော ကုမာရော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယျကော အဘယဿ ရာဇကုမာရဿ အင်္ကေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အဘယံ ရာဇကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဇကုမာရ, သစာယံ ကုမာရော တုယှံ ဝါ ပမာဒမနွာယ ဓါတိယာ ဝါ ပမာဒမနွာယ ကဋ္ဌံ ဝါ ကဌလံ [ကထလံ (က.)] ဝါ မုခေ အာဟရေယျ, ကိန္တိ နံ ကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘အာဟရေယျဿာဟံ, ဘန္တေ။ သစေ, ဘန္တေ, န သက္ကုဏေယျံ အာဒိကေနေဝ အာဟတ္တုံ [အာဟရိတုံ (သျာ. ကံ.)], ဝါမေန ဟတ္ထေန သီသံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ [ပဂ္ဂဟေတွာ (သီ.)] ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ဝင်္ကင်္ဂုလိံ ကရိတွာ သလောဟိတမ္ပိ အာဟရေယျံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထိ မေ, ဘန္တေ, ကုမာရေ အနုကမ္ပာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ရာဇကုမာရ, ယံ တထာဂတော ဝါစံ ဇာနာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါ, န တံ တထာဂတော ဝါစံ ဘာသတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော ဝါစံ ဇာနာတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါ, တမ္ပိ တထာဂတော ဝါစံ န ဘာသတိ။ ယဉ္စ ခေါ တထာဂတော ဝါစံ ဇာနာတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပါ, တတြ ကာလညူ တထာဂတော ဟောတိ တဿာ ဝါစာယ ဝေယျာကရဏာယ။ ယံ တထာဂတော ဝါစံ ဇာနာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ ပိယာ မနာပါ, န တံ တထာဂတော ဝါစံ ဘာသတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော ဝါစံ ဇာနာတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ ပိယာ မနာပါ တမ္ပိ တထာဂတော ဝါစံ န ဘာသတိ။ ယဉ္စ တထာဂတော ဝါစံ ဇာနာတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ ပိယာ မနာပါ, တတြ ကာလညူ တထာဂတော ဟောတိ တဿာ ဝါစာယ ဝေယျာကရဏာယ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထိ, ရာဇကုမာရ, တထာဂတဿ သတ္တေသု အနုကမ္ပာ’’တိ။

၈၇. ‘‘ယေမေ, ဘန္တေ, ခတ္တိယပဏ္ဍိတာပိ ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတာပိ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာပိ သမဏပဏ္ဍိတာပိ ပဉ္ဟံ အဘိသင်္ခရိတွာ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆန္တိ, ပုဗ္ဗေဝ နု ခေါ, ဧတံ, ဘန္တေ , ဘဂဝတော စေတသော ပရိဝိတက္ကိတံ ဟောတိ ‘ယေ မံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝံ ပုစ္ဆိဿန္တိ တေသာဟံ ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရိဿာမီ’တိ, ဥဒါဟု ဌာနသောဝေတံ တထာဂတံ ပဋိဘာတီ’’တိ?

‘‘တေန ဟိ, ရာဇကုမာရ, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ, ယထာ တေ ခမေယျ တထာ နံ ဗျာကရေယျာသိ။ တံ ကိံ မညသိ, ရာဇကုမာရ, ကုသလော တွံ ရထဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါန’’န္တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ, ကုသလော အဟံ ရထဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါန’’န္တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဇကုမာရ, ယေ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကိံ နာမိဒံ ရထဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂ’န္တိ? ပုဗ္ဗေဝ နု ခေါ တေ ဧတံ စေတသော ပရိဝိတက္ကိတံ အဿ ‘ယေ မံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝံ ပုစ္ဆိဿန္တိ တေသာဟံ ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရိဿာမီ’တိ, ဥဒါဟု ဌာနသောဝေတံ ပဋိဘာသေယျာ’’တိ?

‘‘အဟဉှိ, ဘန္တေ, ရထိကော သညာတော ကုသလော ရထဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ။ သဗ္ဗာနိ မေ ရထဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ သုဝိဒိတာနိ။ ဌာနသောဝေတံ မံ ပဋိဘာသေယျာ’’တိ ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ရာဇကုမာရ, ယေ တေ ခတ္တိယပဏ္ဍိတာပိ ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတာပိ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာပိ သမဏပဏ္ဍိတာပိ ပဉ္ဟံ အဘိသင်္ခရိတွာ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆန္တိ, ဌာနသောဝေတံ တထာဂတံ ပဋိဘာတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သာ ဟိ, ရာဇကုမာရ, တထာဂတဿ ဓမ္မဓါတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ ယဿာ ဓမ္မဓါတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဌာနသောဝေတံ တထာဂတံ ပဋိဘာတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

အဘယရာဇကုမာရသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉. ဗဟုဝေဒနီယသုတ္တံ

၈၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ ယေနာယသ္မာ ဥဒါယီ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိ နု ခေါ, ဘန္တေ ဥဒါယိ, ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘တိဿော ခေါ, ထပတိ [ဂဟပတိ (သျာ. ကံ. ဣ.)], ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ, ထပတိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ ဥဒါယိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ; ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ယာယံ, ဘန္တေ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ သန္တသ္မိံ ဧသာ ပဏီတေ သုခေ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ပဉ္စကင်္ဂံ ထပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ; တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ, ထပတိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ ဥဒါယိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ; ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ယာယံ, ဘန္တေ , အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ သန္တသ္မိံ ဧသာ ပဏီတေ သုခေ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ပဉ္စကင်္ဂံ ထပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ထပတိ, ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ; တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ခေါ, ထပတိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ ဥဒါယိ, တိဿော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, ဒွေ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ယာယံ, ဘန္တေ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ သန္တသ္မိံ ဧသာ ပဏီတေ သုခေ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ။ နေဝ ခေါ သက္ခိ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ပဉ္စကင်္ဂံ ထပတိံ သညာပေတုံ န ပနာသက္ခိ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ သညာပေတုံ။

၈၉. အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မတော ဥဒါယိဿ ပဉ္စကင်္ဂေန ထပတိနာ သဒ္ဓိံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယာဝတကော အဟောသိ အာယသ္မတော ဥဒါယိဿ ပဉ္စကင်္ဂေန ထပတိနာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္တညေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ပရိယာယံ ပဉ္စကင်္ဂေါ ထပတိ ဥဒါယိဿ နာဗ္ဘနုမောဒိ, သန္တညေဝ စ ပန ပရိယာယံ ဥဒါယီ ပဉ္စကင်္ဂဿ ထပတိဿ နာဗ္ဘနုမောဒိ။ ဒွေပါနန္ဒ, ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ ပရိယာယေန , တိဿောပိ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ ပရိယာယေန, ပဉ္စပိ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ ပရိယာယေန, ဆပိ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ ပရိယာယေန, အဋ္ဌာရသပိ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ ပရိယာယေန, ဆတ္တိံသပိ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ ပရိယာယေန, အဋ္ဌသတမ္ပိ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ မယာ ပရိယာယေန။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတော ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မော။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတေ ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မေ ယေ အညမညဿ သုဘာသိတံ သုလပိတံ န သမနုဇာနိဿန္တိ န သမနုမညိဿန္တိ န သမနုမောဒိဿန္တိ တေသမေတံ ပါဋိကင်္ခံ – ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရိဿန္တိ။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတော ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မော။ ဧဝံ ပရိယာယဒေသိတေ ခေါ, အာနန္ဒ, မယာ ဓမ္မေ ယေ အညမညဿ သုဘာသိတံ သုလပိတံ သမနုဇာနိဿန္တိ သမနုမညိဿန္တိ သမနုမောဒိဿန္တိ တေသမေတံ ပါဋိကင်္ခံ – သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရိဿန္တိ’’။

၉၀. ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, အာနန္ဒ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ။ပေ.။ ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ။ပေ.။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခေါ, အာနန္ဒ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဧတပရမံ သတ္တာ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ, ဣဒမဿ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဧတပရမံ သတ္တာ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ, ဣဒမဿ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ။ပေ.။။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ။ပေ.။။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ။ပေ.။။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ, ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ, နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ။ပေ.။။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ။ပေ.။။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ။ပေ.။။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

‘‘ယော ခေါ, အာနန္ဒ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဧတပရမံ သတ္တာ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ, ဣဒမဿ နာနုဇာနာမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အတ္ထာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ကတမဉ္စာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ? ဣဓါနန္ဒ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတမှာ သုခါ အညံ သုခံ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။

၉၁. ‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ, အာနန္ဒ, ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမဏော ဂေါတမော အာဟ; တဉ္စ သုခသ္မိံ ပညပေတိ။ တယိဒံ ကိံသု, တယိဒံ ကထံသူ’တိ? ဧဝံဝါဒိနော, အာနန္ဒ, အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘န ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ သုခံယေဝ ဝေဒနံ သန္ဓာယ သုခသ္မိံ ပညပေတိ; အပိ စ, အာဝုသော, ယတ္ထ ယတ္ထ သုခံ ဥပလဗ္ဘတိ ယဟိံ ယဟိံ တံ တံ တထာဂတော သုခသ္မိံ ပညပေတီ’’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

ဗဟုဝေဒနီယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀. အပဏ္ဏကသုတ္တံ

၉၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ယေန သာလာ နာမ ကောသလာနံ ဗြာဟ္မဏဂါမော တဒဝသရိ။ အဿောသုံ ခေါ သာလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ သာလံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’တိ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။ အထ ခေါ သာလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု; သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတော သန္တိကေ နာမဂေါတ္တံ သာဝေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ တုဏှီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။

၉၃. ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ သာလေယျကေ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ, ဂဟပတယော, ကောစိ မနာပေါ သတ္ထာ ယသ္မိံ ဝေါ အာကာရဝတီ သဒ္ဓါ ပဋိလဒ္ဓါ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ခေါ နော, ဘန္တေ, ကောစိ မနာပေါ သတ္ထာ ယသ္မိံ နော အာကာရဝတီ သဒ္ဓါ ပဋိလဒ္ဓါ’’တိ။ ‘‘မနာပံ ဝေါ, ဂဟပတယော, သတ္ထာရံ အလဘန္တေဟိ အယံ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော သမာဒါယ ဝတ္တိတဗ္ဗော။ အပဏ္ဏကော ဟိ, ဂဟပတယော, ဓမ္မော သမတ္တော သမာဒိန္နော, သော ဝေါ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ကတမော စ, ဂဟပတယော, အပဏ္ဏကော ဓမ္မော’’?

၉၄. ‘‘သန္တိ , ဂဟပတယော, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ; နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ [သုကဋဒုက္ကဋာနံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရော လောကော; နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ; နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ; နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ [သမဂ္ဂတာ (က.)] သမ္မာ ပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ။ တေသံယေဝ ခေါ, ဂဟပတယော, သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘အတ္ထိ ဒိန္နံ, အတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, အတ္ထိ ဟုတံ; အတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော; အတ္ထိ အယံ လောကော, အတ္ထိ ပရော လောကော; အတ္ထိ မာတာ, အတ္ထိ ပိတာ; အတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ; အတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာ ပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဂဟပတယော – ‘နနုမေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အညမညဿ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

၉၅. ‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ။ပေ.။ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ တေသမေတံ ပါဋိကင်္ခံ? ယမိဒံ [ယဒိဒံ (က.)] ကာယသုစရိတံ, ဝစီသုစရိတံ, မနောသုစရိတံ – ဣမေ တယော ကုသလေ ဓမ္မေ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ [အဘိနိဗ္ဗဇ္ဇေတွာ (သျာ. ကံ.), အဘိနိဗ္ဗိဇ္ဇိတွာ (က.)] ယမိဒံ [ယဒိဒံ (က.)] ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ, မနောဒုစ္စရိတံ – ဣမေ တယော အကုသလေ ဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? န ဟိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ပဿန္တိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ဝေါဒါနပက္ခံ။ သန္တံယေဝ ပန ပရံ လောကံ ‘နတ္ထိ ပရော လောကော’ တိဿ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ; သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘နတ္ထိ ပရော လောကော’တိ သင်္ကပ္ပေတိ; သွာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘နတ္ထိ ပရော လောကော’တိ ဝါစံ ဘာသတိ; သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဝါစာ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘နတ္ထိ ပရော လောကော’တိ အာဟ; ယေ တေ အရဟန္တော ပရလောကဝိဒုနော တေသမယံ ပစ္စနီကံ ကရောတိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘နတ္ထိ ပရော လောကော’တိ ပရံ သညာပေတိ [ပညာပေတိ (က.)]; သာဿ ဟောတိ အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိ [အဿဒ္ဓမ္မပညတ္တိ (က.)]။ တာယ စ ပန အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ဣတိ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ သုသီလ္ယံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဒုဿီလ္ယံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ – အယဉ္စ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော မိစ္ဆာဝါစာ အရိယာနံ ပစ္စနီကတာ အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိ အတ္တုက္ကံသနာ ပရဝမ္ဘနာ။ ဧဝမဿိမေ [ဧဝံ’သိ’မေ’ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ။

‘‘တတြ , ဂဟပတယော, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သစေ ခေါ နတ္ထိ ပရော လောကော ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ သောတ္ထိမတ္တာနံ ကရိဿတိ; သစေ ခေါ အတ္ထိ ပရော လောကော ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ကာမံ ခေါ ပန မာဟု ပရော လောကော, ဟောတု နေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ; အထ စ ပနာယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ဂါရယ္ဟော – ဒုဿီလော ပုရိသပုဂ္ဂလော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နတ္ထိကဝါဒေါ’တိ။ သစေ ခေါ အတ္ထေဝ ပရော လောကော, ဧဝံ ဣမဿ ဘောတော ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဥဘယတ္ထ ကလိဂ္ဂဟော – ယဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ဂါရယ္ဟော, ယဉ္စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ဧဝမဿာယံ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော ဒုဿမတ္တော သမာဒိန္နော, ဧကံသံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ, ရိဉ္စတိ ကုသလံ ဌာနံ။

၉၆. ‘‘တတြ , ဂဟပတယော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အတ္ထိ ဒိန္နံ။ပေ.။ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ တေသမေတံ ပါဋိကင်္ခံ? ယမိဒံ ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ, မနောဒုစ္စရိတံ – ဣမေ တယော အကုသလေ ဓမ္မေ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ယမိဒံ ကာယသုစရိတံ, ဝစီသုစရိတံ, မနောသုစရိတံ – ဣမေ တယော ကုသလေ ဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပဿန္တိ ဟိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ဝေါဒါနပက္ခံ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘အတ္ထိ ပရော လောကော’ တိဿ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘အတ္ထိ ပရော လောကော’တိ သင်္ကပ္ပေတိ; သွာဿ ဟောတိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘အတ္ထိ ပရော လောကော’တိ ဝါစံ ဘာသတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဝါစာ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘အတ္ထိ ပရော လောကော’တိ အာဟ; ယေ တေ အရဟန္တော ပရလောကဝိဒုနော တေသမယံ န ပစ္စနီကံ ကရောတိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ပရံ လောကံ ‘အတ္ထိ ပရော လောကော’တိ ပရံ သညာပေတိ; သာဿ ဟောတိ သဒ္ဓမ္မသညတ္တိ။ တာယ စ ပန သဒ္ဓမ္မသညတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ဣတိ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ ဒုဿီလ္ယံ ပဟီနံ ဟောတိ, သုသီလ္ယံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ – အယဉ္စ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ အရိယာနံ အပစ္စနီကတာ သဒ္ဓမ္မသညတ္တိ အနတ္တုက္ကံသနာ အပရဝမ္ဘနာ။ ဧဝမဿိမေ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ။

‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သစေ ခေါ အတ္ထိ ပရော လောကော , ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ကာမံ ခေါ ပန မာဟု ပရော လောကော, ဟောတု နေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ; အထ စ ပနာယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ပါသံသော – သီလဝါ ပုရိသပုဂ္ဂလော သမ္မာဒိဋ္ဌိ အတ္ထိကဝါဒေါ’တိ။ သစေ ခေါ အတ္ထေဝ ပရော လောကော, ဧဝံ ဣမဿ ဘောတော ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဥဘယတ္ထ ကဋဂ္ဂဟော – ယဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ပါသံသော, ယဉ္စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ဧဝမဿာယံ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော သုသမတ္တော သမာဒိန္နော, ဥဘယံသံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ, ရိဉ္စတိ အကုသလံ ဌာနံ။

၉၇. ‘‘သန္တိ, ဂဟပတယော, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ကရောတော ကာရယတော, ဆိန္ဒတော ဆေဒါပယတော, ပစတော ပါစာပယတော, သောစယတော သောစာပယတော, ကိလမတော ကိလမာပယတော, ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတော, ပါဏမတိပါတယတော [ပါဏမတိမာပယတော (သီ. ဣ.), ပါဏမတိပါတာပယတော (သျာ. ကံ.), ပါဏမတိပါပယတော (က.)], အဒိန္နံ အာဒိယတော, သန္ဓိံ ဆိန္ဒတော, နိလ္လောပံ ဟရတော, ဧကာဂါရိကံ ကရောတော, ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတော, ပရဒါရံ ဂစ္ဆတော, မုသာ ဘဏတော; ကရောတော န ကရီယတိ ပါပံ။ ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေန ယော ဣမိဿာ ပထဝိယာ ပါဏေ ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရေယျ, နတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ, နတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဒက္ခိဏဉ္စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ ဟနန္တော ဃာတေန္တော, ဆိန္ဒန္တော ဆေဒါပေန္တော, ပစန္တော ပါစေန္တော; နတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ, နတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဥတ္တရဉ္စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ ဒဒန္တော ဒါပေန္တော, ယဇန္တော ယဇာပေန္တော; နတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော။ ဒါနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေန [သစ္စဝါစေန (က.)] နတ္ထိ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’တိ။ တေသံယေဝ ခေါ, ဂဟပတယော, သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကရောတော ကာရယတော, ဆိန္ဒတော ဆေဒါပယတော, ပစတော ပါစာပယတော, သောစယတော သောစာပယတော, ကိလမတော ကိလမာပယတော, ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတော, ပါဏမတိပါတယတော, အဒိန္နံ အာဒိယတော, သန္ဓိံ ဆိန္ဒတော, နိလ္လောပံ ဟရတော, ဧကာဂါရိကံ ကရောတော, ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတော, ပရဒါရံ ဂစ္ဆတော, မုသာ ဘဏတော; ကရောတော ကရီယတိ ပါပံ။ ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေန ယော ဣမိဿာ ပထဝိယာ ပါဏေ ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရေယျ, အတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ, အတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဒက္ခိဏဉ္စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ ဟနန္တော ဃာတေန္တော, ဆိန္ဒန္တော ဆေဒါပေန္တော, ပစန္တော ပါစေန္တော; အတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ, အတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဥတ္တရဉ္စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ ဒဒန္တော ဒါပေန္တော, ယဇန္တော ယဇာပေန္တော; အတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပုညံ, အတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော။ ဒါနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေန အတ္ထိ ပုညံ, အတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဂဟပတယော, နနုမေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အညမညဿ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

၉၈. ‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ကရောတော ကာရယတော, ဆိန္ဒတော ဆေဒါပယတော, ပစတော ပါစာပယတော, သောစယတော သောစာပယတော, ကိလမတော ကိလမာပယတော, ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတော, ပါဏမတိပါတယတော, အဒိန္နံ အာဒိယတော, သန္ဓိံ ဆိန္ဒတော, နိလ္လောပံ ဟရတော, ဧကာဂါရိကံ ကရောတော, ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတော, ပရဒါရံ ဂစ္ဆတော, မုသာ ဘဏတော; ကရောတော န ကရီယတိ ပါပံ။ ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေန ယော ဣမိဿာ ပထဝိယာ ပါဏေ ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရေယျ, နတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ, နတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဒက္ခိဏဉ္စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ ဟနန္တော ဃာတေန္တော။ပေ.။ ဒါနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေန နတ္ထိ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’တိ တေသမေတံ ပါဋိကင်္ခံ? ယမိဒံ ကာယသုစရိတံ, ဝစီသုစရိတံ, မနောသုစရိတံ – ဣမေ တယော ကုသလေ ဓမ္မေ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ယမိဒံ ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ, မနောဒုစ္စရိတံ – ဣမေ တယော အကုသလေ ဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? န ဟိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ပဿန္တိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ဝေါဒါနပက္ခံ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘နတ္ထိ ကိရိယာ’ တိဿ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ; သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘နတ္ထိ ကိရိယာ’တိ သင်္ကပ္ပေတိ; သွာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘နတ္ထိ ကိရိယာ’တိ ဝါစံ ဘာသတိ; သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဝါစာ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘နတ္ထိ ကိရိယာ’တိ အာဟ, ယေ တေ အရဟန္တော ကိရိယဝါဒါ တေသမယံ ပစ္စနီကံ ကရောတိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘နတ္ထိ ကိရိယာ’တိ ပရံ သညာပေတိ; သာဿ ဟောတိ အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိ။ တာယ စ ပန အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ဣတိ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ သုသီလ္ယံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဒုဿီလ္ယံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ – အယဉ္စ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော မိစ္ဆာဝါစာ အရိယာနံ ပစ္စနီကတာ အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိ အတ္တုက္ကံသနာ ပရဝမ္ဘနာ။ ဧဝမဿိမေ အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ။

‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သစေ ခေါ နတ္ထိ ကိရိယာ, ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ သောတ္ထိမတ္တာနံ ကရိဿတိ; သစေ ခေါ အတ္ထိ ကိရိယာ ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ကာမံ ခေါ ပန မာဟု ကိရိယာ, ဟောတု နေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ; အထ စ ပနာယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ဂါရယ္ဟော – ဒုဿီလော ပုရိသပုဂ္ဂလော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ အကိရိယဝါဒေါ’တိ။ သစေ ခေါ အတ္ထေဝ ကိရိယာ, ဧဝံ ဣမဿ ဘောတော ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဥဘယတ္ထ ကလိဂ္ဂဟော – ယဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ဂါရယ္ဟော, ယဉ္စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ဧဝမဿာယံ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော ဒုဿမတ္တော သမာဒိန္နော, ဧကံသံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ, ရိဉ္စတိ ကုသလံ ဌာနံ။

၉၉. ‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ကရောတော ကာရယတော, ဆိန္ဒတော ဆေဒါပယတော, ပစတော ပါစာပယတော, သောစယတော သောစာပယတော, ကိလမတော ကိလမာပယတော, ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတော, ပါဏမတိပါတယတော, အဒိန္နံ အာဒိယတော, သန္ဓိံ ဆိန္ဒတော, နိလ္လောပံ ဟရတော, ဧကာဂါရိကံ ကရောတော, ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတော, ပရဒါရံ ဂစ္ဆတော, မုသာ ဘဏတော; ကရောတော ကရီယတိ ပါပံ။ ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေန ယော ဣမိဿာ ပထဝိယာ ပါဏေ ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရေယျ, အတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ, အတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဒက္ခိဏဉ္စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ ဟနန္တော ဃာတေန္တော, ဆိန္ဒန္တော ဆေဒါပေန္တော, ပစန္တော ပါစေန္တော, အတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပါပံ, အတ္ထိ ပါပဿ အာဂမော။ ဥတ္တရဉ္စေပိ ဂင်္ဂါယ တီရံ ဂစ္ဆေယျ ဒဒန္တော ဒါပေန္တော, ယဇန္တော ယဇာပေန္တော, အတ္ထိ တတောနိဒါနံ ပုညံ, အတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော။ ဒါနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေန အတ္ထိ ပုညံ, အတ္ထိ ပုညဿ အာဂမော’တိ တေသမေတံ ပါဋိကင်္ခံ? ယမိဒံ ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ , မနောဒုစ္စရိတံ – ဣမေ တယော အကုသလေ ဓမ္မေ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ယမိဒံ ကာယသုစရိတံ, ဝစီသုစရိတံ, မနောသုစရိတံ – ဣမေ တယော ကုသလေ ဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပဿန္တိ ဟိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ဝေါဒါနပက္ခံ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘အတ္ထိ ကိရိယာ’ တိဿ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘အတ္ထိ ကိရိယာ’တိ သင်္ကပ္ပေတိ; သွာဿ ဟောတိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘အတ္ထိ ကိရိယာ’တိ ဝါစံ ဘာသတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဝါစာ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘အတ္ထိ ကိရိယာ’တိ အာဟ; ယေ တေ အရဟန္တော ကိရိယဝါဒါ တေသမယံ န ပစ္စနီကံ ကရောတိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ကိရိယံ ‘အတ္ထိ ကိရိယာ’တိ ပရံ သညာပေတိ; သာဿ ဟောတိ သဒ္ဓမ္မသညတ္တိ။ တာယ စ ပန သဒ္ဓမ္မသညတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ဣတိ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ ဒုဿီလ္ယံ ပဟီနံ ဟောတိ, သုသီလ္ယံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ – အယဉ္စ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ အရိယာနံ အပစ္စနီကတာ သဒ္ဓမ္မသညတ္တိ အနတ္တုက္ကံသနာ အပရဝမ္ဘနာ။ ဧဝမဿိမေ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ။

‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သစေ ခေါ အတ္ထိ ကိရိယာ, ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ကာမံ ခေါ ပန မာဟု ကိရိယာ, ဟောတု နေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ; အထ စ ပနာယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ပါသံသော – သီလဝါ ပုရိသပုဂ္ဂလော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ကိရိယဝါဒေါ’တိ။ သစေ ခေါ အတ္ထေဝ ကိရိယာ, ဧဝံ ဣမဿ ဘောတော ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဥဘယတ္ထ ကဋဂ္ဂဟော – ယဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ပါသံသော, ယဉ္စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ဧဝမဿာယံ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော သုသမတ္တော သမာဒိန္နော, ဥဘယံသံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ, ရိဉ္စတိ အကုသလံ ဌာနံ။

၁၀၀. ‘‘သန္တိ , ဂဟပတယော, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ; အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ။ နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ; အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ။ နတ္ထိ ဗလံ, နတ္ထိ ဝီရိယံ [ဝိရိယံ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], နတ္ထိ ပုရိသထာမော, နတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော; သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပါဏာ သဗ္ဗေ ဘူတာ သဗ္ဗေ ဇီဝါ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ နိယတိသံဂတိဘာဝပရိဏတာ ဆသွေဝါဘိဇာတီသု သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ။ တေသံယေဝ ခေါ, ဂဟပတယော, သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘အတ္ထိ ဟေတု, အတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ; သဟေတူ သပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ။ အတ္ထိ ဟေတု, အတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ; သဟေတူ သပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ။ အတ္ထိ ဗလံ, အတ္ထိ ဝီရိယံ, အတ္ထိ ပုရိသထာမော, အတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော; န သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပါဏာ သဗ္ဗေ ဘူတာ သဗ္ဗေ ဇီဝါ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ [အတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော, သဗ္ဗေ သတ္တာ။ သဝသာ သဗလာ သဝီရိယာ (သျာ. ကံ. က.)] နိယတိသံဂတိဘာဝပရိဏတာ ဆသွေဝါဘိဇာတီသု သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဂဟပတယော, နနုမေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အညမညဿ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ’တိ? ‘ဧဝံ, ဘန္တေ’။

၁၀၁. ‘‘တတြ , ဂဟပတယော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ; အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ။ နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ; အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ။ နတ္ထိ ဗလံ, နတ္ထိ ဝီရိယံ, နတ္ထိ ပုရိသထာမော, နတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော; သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပါဏာ သဗ္ဗေ ဘူတာ သဗ္ဗေ ဇီဝါ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ နိယတိသံဂတိဘာဝပရိဏတာ ဆသွေဝါဘိဇာတီသု သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ တေသမေတံ ပါဋိကင်္ခံ? ယမိဒံ ကာယသုစရိတံ, ဝစီသုစရိတံ, မနောသုစရိတံ – ဣမေ တယော ကုသလေ ဓမ္မေ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ယမိဒံ ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ, မနောဒုစ္စရိတံ – ဣမေ တယော အကုသလေ ဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? န ဟိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ပဿန္တိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ဝေါဒါနပက္ခံ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘နတ္ထိ ဟေတူ’ တိဿ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ; သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘နတ္ထိ ဟေတူ’တိ သင်္ကပ္ပေတိ ; သွာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘နတ္ထိ ဟေတူ’တိ ဝါစံ ဘာသတိ; သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဝါစာ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘နတ္ထိ ဟေတူ’တိ အာဟ; ယေ တေ အရဟန္တော ဟေတုဝါဒါ တေသမယံ ပစ္စနီကံ ကရောတိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘နတ္ထိ ဟေတူ’တိ ပရံ သညာပေတိ; သာဿ ဟောတိ အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိ။ တာယ စ ပန အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိယာ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ဣတိ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ သုသီလ္ယံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဒုဿီလ္ယံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ – အယဉ္စ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော မိစ္ဆာဝါစာ အရိယာနံ ပစ္စနီကတာ အသဒ္ဓမ္မသညတ္တိ အတ္တာနုက္ကံသနာ ပရဝမ္ဘနာ။ ဧဝမဿိမေ အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ။

‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သစေ ခေါ နတ္ထိ ဟေတု, ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သောတ္ထိမတ္တာနံ ကရိဿတိ; သစေ ခေါ အတ္ထိ ဟေတု, ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ကာမံ ခေါ ပန မာဟု ဟေတု, ဟောတု နေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ; အထ စ ပနာယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ဂါရယ္ဟော – ဒုဿီလော ပုရိသပုဂ္ဂလော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ အဟေတုကဝါဒေါ’တိ။ သစေ ခေါ အတ္ထေဝ ဟေတု, ဧဝံ ဣမဿ ဘောတော ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဥဘယတ္ထ ကလိဂ္ဂဟော – ယဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ဂါရယ္ဟော, ယဉ္စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ဧဝမဿာယံ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော ဒုဿမတ္တော သမာဒိန္နော, ဧကံသံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ, ရိဉ္စတိ ကုသလံ ဌာနံ။

၁၀၂. ‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အတ္ထိ ဟေတု, အတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ; သဟေတူ သပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ။ အတ္ထိ ဟေတု, အတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ; သဟေတူ သပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ။ အတ္ထိ ဗလံ, အတ္ထိ ဝီရိယံ, အတ္ထိ ပုရိသထာမော, အတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော; န သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပါဏာ သဗ္ဗေ ဘူတာ သဗ္ဗေ ဇီဝါ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ နိယတိသံဂတိဘာဝပရိဏတာ ဆသွေဝါဘိဇာတီသု သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေန္တီ’တိ တေသမေတံ ပါဋိကင်္ခံ? ယမိဒံ ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ, မနောဒုစ္စရိတံ – ဣမေ တယော အကုသလေ ဓမ္မေ အဘိနိဝဇ္ဇေတွာ ယမိဒံ ကာယသုစရိတံ, ဝစီသုစရိတံ, မနောသုစရိတံ – ဣမေ တယော ကုသလေ ဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ပဿန္တိ ဟိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ဝေါဒါနပက္ခံ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘အတ္ထိ ဟေတူ’ တိဿ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘အတ္ထိ ဟေတူ’တိ သင်္ကပ္ပေတိ; သွာဿ ဟောတိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘အတ္ထိ ဟေတူ’တိ ဝါစံ ဘာသတိ; သာဿ ဟောတိ သမ္မာဝါစာ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘အတ္ထိ ဟေတူ’တိ အာဟ, ယေ တေ အရဟန္တော ဟေတုဝါဒါ တေသမယံ န ပစ္စနီကံ ကရောတိ။ သန္တံယေဝ ခေါ ပန ဟေတုံ ‘အတ္ထိ ဟေတူ’တိ ပရံ သညာပေတိ; သာဿ ဟောတိ သဒ္ဓမ္မသညတ္တိ။ တာယ စ ပန သဒ္ဓမ္မသညတ္တိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ဣတိ ပုဗ္ဗေဝ ခေါ ပနဿ ဒုဿီလ္ယံ ပဟီနံ ဟောတိ, သုသီလ္ယံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ – အယဉ္စ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ အရိယာနံ အပစ္စနီကတာ သဒ္ဓမ္မသညတ္တိ အနတ္တုက္ကံသနာ အပရဝမ္ဘနာ။ ဧဝမဿိမေ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ။

‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သစေ ခေါ အတ္ထိ ဟေတု, ဧဝမယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ကာမံ ခေါ ပန မာဟု ဟေတု, ဟောတု နေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ; အထ စ ပနာယံ ဘဝံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ပါသံသော – သီလဝါ ပုရိသပုဂ္ဂလော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟေတုဝါဒေါ’တိ။ သစေ ခေါ အတ္ထိ ဟေတု , ဧဝံ ဣမဿ ဘောတော ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဥဘယတ္ထ ကဋဂ္ဂဟော – ယဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိညူနံ ပါသံသော, ယဉ္စ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ ဧဝမဿာယံ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော သုသမတ္တော သမာဒိန္နော, ဥဘယံသံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ, ရိဉ္စတိ အကုသလံ ဌာနံ။

၁၀၃. ‘‘သန္တိ, ဂဟပတယော, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ သဗ္ဗသော အာရုပ္ပါ’တိ။ တေသံယေဝ ခေါ, ဂဟပတယော, သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘အတ္ထိ သဗ္ဗသော အာရုပ္ပါ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဂဟပတယော, နနုမေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အညမညဿ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တတြ , ဂဟပတယော, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ယေ ခေါ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ သဗ္ဗသော အာရုပ္ပါ’တိ, ဣဒံ မေ အဒိဋ္ဌံ; ယေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အတ္ထိ သဗ္ဗသော အာရုပ္ပါ’တိ, ဣဒံ မေ အဝိဒိတံ။ အဟဉ္စေဝ [အဟဉ္စေ (?)] ခေါ ပန အဇာနန္တော အပဿန္တော ဧကံသေန အာဒါယ ဝေါဟရေယျံ – ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမညန္တိ, န မေတံ အဿ ပတိရူပံ။ ယေ ခေါ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ သဗ္ဗသော အာရုပ္ပါ’တိ, သစေ တေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ – ယေ တေ ဒေဝါ ရူပိနော မနောမယာ, အပဏ္ဏကံ မေ တတ္ရူပပတ္တိ ဘဝိဿတိ။ ယေ ပန တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အတ္ထိ သဗ္ဗသော အာရုပ္ပါ’တိ, သစေ တေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ – ယေ တေ ဒေဝါ အရူပိနော သညာမယာ, အပဏ္ဏကံ မေ တတ္ရူပပတ္တိ ဘဝိဿတိ။ ဒိဿန္တိ ခေါ ပန ရူပါဓိကရဏံ [ရူပကာရဏာ (က.)] ဒဏ္ဍာဒါန-သတ္ထာဒါန-ကလဟ-ဝိဂ္ဂဟ-ဝိဝါဒ-တုဝံတုဝံ-ပေသုည-မုသာဝါဒါ။ ‘နတ္ထိ ခေါ ပနေတံ သဗ္ဗသော အရူပေ’’’တိ။ သော ဣတိ ပဋိသင်္ခါယ ရူပါနံယေဝ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။

၁၀၄. ‘‘သန္တိ, ဂဟပတယော, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ သဗ္ဗသော ဘဝနိရောဓေါ’တိ။ တေသံယေဝ ခေါ, ဂဟပတယော, သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘အတ္ထိ သဗ္ဗသော ဘဝနိရောဓေါ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဂဟပတယော, နနုမေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အညမညဿ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တတြ, ဂဟပတယော, ဝိညူ ပုရိသော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ယေ ခေါ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ သဗ္ဗသော ဘဝနိရောဓေါ’တိ, ဣဒံ မေ အဒိဋ္ဌံ; ယေပိ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အတ္ထိ သဗ္ဗသော ဘဝနိရောဓေါ’တိ, ဣဒံ မေ အဝိဒိတံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန အဇာနန္တော အပဿန္တော ဧကံသေန အာဒါယ ဝေါဟရေယျံ – ဣဒမေဝ သစ္စံ, မောဃမညန္တိ, န မေတံ အဿ ပတိရူပံ။ ယေ ခေါ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ သဗ္ဗသော ဘဝနိရောဓေါ’တိ, သစေ တေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ – ယေ တေ ဒေဝါ အရူပိနော သညာမယာ အပဏ္ဏကံ မေ တတ္ရူပပတ္တိ ဘဝိဿတိ။ ယေ ပန တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အတ္ထိ သဗ္ဗသော ဘဝနိရောဓေါ’တိ, သစေ တေသံ ဘဝတံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သစ္စံ ဝစနံ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ – ယံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ ။ ယေ ခေါ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ သဗ္ဗသော ဘဝနိရောဓေါ’တိ, တေသမယံ ဒိဋ္ဌိ သာရာဂါယ [သရာဂါယ (သျာ. ကံ.)] သန္တိကေ, သံယောဂါယ သန္တိကေ, အဘိနန္ဒနာယ သန္တိကေ, အဇ္ဈောသာနာယ သန္တိကေ, ဥပါဒါနာယ သန္တိကေ။ ယေ ပန တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘အတ္ထိ သဗ္ဗသော ဘဝနိရောဓေါ’တိ, တေသမယံ ဒိဋ္ဌိ အသာရာဂါယ သန္တိကေ, အသံယောဂါယ သန္တိကေ, အနဘိနန္ဒနာယ သန္တိကေ, အနဇ္ဈောသာနာယ သန္တိကေ, အနုပါဒါနာယ သန္တိကေ’’’တိ။ သော ဣတိ ပဋိသင်္ခါယ ဘဝါနံယေဝ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။

၁၀၅. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ဟောတိ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ ဟောတိ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော; သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။

၁၀၆. ‘‘ကတမော စ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အစေလကော ဟောတိ မုတ္တာစာရော ဟတ္ထာပလေခနော။ပေ.။ [ဝိတ္ထာရော မ. နိ. ၂.၆-၇ ကန္ဒရကသုတ္တေ] ဣတိ ဧဝရူပံ အနေကဝိဟိတံ ကာယဿ အာတာပနပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

‘‘ကတမော စ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဩရဗ္ဘိကော ဟောတိ သူကရိကော။ပေ.။ ယေ ဝါ ပနညေပိ ကေစိ ကုရူရကမ္မန္တာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပေါ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

‘‘ကတမော စ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ရာဇာ ဝါ ဟောတိ ခတ္တိယော မုဒ္ဓါဝသိတ္တော။ပေ.။ တေပိ ဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ ဘယတဇ္ဇိတာ အဿုမုခါ ရုဒမာနာ ပရိကမ္မာနိ ကရောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပေါ စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပေါ စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။

‘‘ကတမော စ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော; သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ပေ.။ သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဂဟပတယော, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပေါ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပေါ န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော; သော အနတ္တန္တပေါ အပရန္တပေါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, သာလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတေ’’တိ။

အပဏ္ဏကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကန္ဒရနာဂရသေခဝတော စ၊ ပေါတလိယော ပုန ဇီဝကဘစ္စော။

ဥပါလိဒမထော ကုက္ကုရအဘယော၊ ဗဟုဝေဒနီယာပဏ္ဏကတော ဒသမော။