စူဠယမကဝဂ္ဂေါ

၅. စူဠယမကဝဂ္ဂေါ

၁. သာလေယျကသုတ္တံ

၄၃၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ယေန သာလာ နာမ ကောသလာနံ ဗြာဟ္မဏဂါမော တဒဝသရိ။ အဿောသုံ ခေါ သာလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ သာလံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ; ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ’။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

အထ ခေါ သာလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတော သန္တိကေ နာမဂေါတ္တံ သာဝေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ တုဏှီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ သာလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကော နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ ? ကော ပန, ဘော ဂေါတမ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော, ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တီ’’တိ?

‘‘အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု ခေါ, ဂဟပတယော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာဟေတု ခေါ, ဂဟပတယော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တီ’’တိ ။

‘‘န ခေါ မယံ ဣမဿ ဘောတော ဂေါတမဿ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမ။ သာဓု နော ဘဝံ ဂေါတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု, ယထာ မယံ ဣမဿ ဘောတော ဂေါတမဿ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျာမာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတယော, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ သာလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၄၄၀. ‘‘တိဝိဓံ ခေါ, ဂဟပတယော, ကာယေန အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ, တိဝိဓံ မနသာ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ ကာယေန အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ, လုဒ္ဒေါ [လုဒ္ဒေါ ဒါရုဏော (က.) ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] လောဟိတပါဏိ ဟတပ္ပဟတေ နိဝိဋ္ဌော အဒယာပန္နော ပါဏဘူတေသု [သဗ္ဗပါဏဘူတေသု (သျာ. ကံ. က.)]။

‘‘အဒိန္နာဒါယီ ခေါ ပန ဟောတိ။ ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ, ဂါမဂတံ ဝါ အရညဂတံ ဝါ, တံ အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒါတာ ဟောတိ။

‘‘ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ခေါ ပန ဟောတိ။ ယာ တာ မာတုရက္ခိတာ ပိတုရက္ခိတာ မာတာပိတုရက္ခိတာ ဘာတုရက္ခိတာ ဘဂိနိရက္ခိတာ ဉာတိရက္ခိတာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ သဿာမိကာ သပရိဒဏ္ဍာ အန္တမသော မာလာဂုဠပရိက္ခိတ္တာပိ, တထာရူပါသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ ကာယေန အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ , ဂဟပတယော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော မုသာဝါဒီ ဟောတိ။ သဘာဂတော ဝါ ပရိသာဂတော ဝါ, ဉာတိမဇ္ဈဂတော ဝါ ပူဂမဇ္ဈဂတော ဝါ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတော ဝါ, အဘိနီတော သက္ခိပုဋ္ဌော – ‘ဧဟမ္ဘော ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝဒေဟီ’တိ , သော အဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘ဇာနာမီ’တိ, ဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘န ဇာနာမီ’တိ, အပဿံ ဝါ အာဟ – ‘ပဿာမီ’တိ, ပဿံ ဝါ အာဟ – ‘န ပဿာမီ’တိ [သော အာဟ အဇာနံ ဝါ အဟံ ဇာနာမီတိ ဇာနံ ဝါ အဟံ န ဇာနာမီတိ အပဿံ ဝါ အဟံ ပဿာမီတိ ပဿံ ဝါ အဟံ န ပဿာမီတိ (က.)]။ ဣတိ အတ္တဟေတု ဝါ ပရဟေတု ဝါ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝါ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘ပိသုဏဝါစော ခေါ ပန ဟောတိ။ ဣတော သုတွာ အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ။ ဣတိ သမဂ္ဂါနံ ဝါ ဘေတ္တာ [ဘေဒကာ (က.), ဘေဒေတာ (သျာ. ကံ.), တဒဋ္ဌကထာယံ ပန ဘေတ္တာတိ ဒိဿတိ], ဘိန္နာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ, ဝဂ္ဂါရာမော ဝဂ္ဂရတော ဝဂ္ဂနန္ဒီ ဝဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘ဖရုသဝါစော ခေါ ပန ဟောတိ။ ယာ သာ ဝါစာ အဏ္ဍကာ [ကဏ္ဍကာ (က.)] ကက္ကသာ ပရကဋုကာ ပရာဘိသဇ္ဇနီ ကောဓသာမန္တာ အသမာဓိသံဝတ္တနိကာ , တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘သမ္ဖပ္ပလာဣ ခေါ ပန ဟောတိ။ အကာလဝါဒီ အဘူတဝါဒီ အနတ္ထဝါဒီ အဓမ္မဝါဒီ အဝိနယဝါဒီ။ အနိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ အကာလေန အနပဒေသံ အပရိယန္တဝတိံ အနတ္ထသံဟိတံ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ မနသာ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ တံ အဘိဇ္ဈာတာ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတ ယံ ပရဿ တံ မမဿာ’’’တိ!

‘‘ဗျာပန္နစိတ္တော ခေါ ပန ဟောတိ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော – ‘ဣမေ သတ္တာ ဟညန္တု ဝါ ဝဇ္ဈန္တု ဝါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တု ဝါ ဝိနဿန္တု ဝါ မာ ဝါ အဟေသု’’’န္တိ [မာ ဝါ အဟေသုံ ဣတိ ဝါတိ (သီ. ဣ. က.)]။

‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ခေါ ပန ဟောတိ ဝိပရီတဒဿနော – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, နတ္ထိ အယံ လောကော နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ , နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ မနသာ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ ဟောတိ။

‘‘ဧဝံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု ခေါ, ဂဟပတယော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။

၄၄၁. ‘‘တိဝိဓံ ခေါ, ဂဟပတယော, ကာယေန ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ, တိဝိဓံ မနသာ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ ကာယေန ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။

‘‘အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ, ဂါမဂတံ ဝါ အရညဂတံ ဝါ, တံ နာဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒါတာ ဟောတိ။

‘‘ကာမေသုမိစ္ဆာစာရံ ပဟာယ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ယာ တာ မာတုရက္ခိတာ ပိတုရက္ခိတာ မာတာပိတုရက္ခိတာ ဘာတုရက္ခိတာ ဘဂိနိရက္ခိတာ ဉာတိရက္ခိတာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ သဿာမိကာ သပရိဒဏ္ဍာ အန္တမသော မာလာဂုဠပရိက္ခိတ္တာပိ, တထာရူပါသု န စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ ကာယေန ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ သဘာဂတော ဝါ ပရိသာဂတော ဝါ, ဉာတိမဇ္ဈဂတော ဝါ ပူဂမဇ္ဈဂတော ဝါ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတော ဝါ, အဘိနီတော သက္ခိပုဋ္ဌော – ‘ဧဟမ္ဘော ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝဒေဟီ’တိ, သော အဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘န ဇာနာမီ’တိ, ဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘ဇာနာမီ’တိ, အပဿံ ဝါ အာဟ – ‘န ပဿာမီ’တိ, ပဿံ ဝါ အာဟ – ‘ပဿာမီ’တိ။ ဣတိ အတ္တဟေတု ဝါ ပရဟေတု ဝါ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝါ န သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ။ ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ, သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ, သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ – တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ နိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ မနသာ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ တံ နာဘိဇ္ဈာတာ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတ ယံ ပရဿ တံ မမဿာ’တိ!

‘‘အဗျာပန္နစိတ္တော ခေါ ပန ဟောတိ အပ္ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော – ‘ဣမေ သတ္တာ အဝေရာ အဗျာဗဇ္ဈာ အနီဃာ သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တူ’တိ။

‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ခေါ ပန ဟောတိ အဝိပရီတဒဿနော – ‘အတ္ထိ ဒိန္နံ အတ္ထိ ယိဋ္ဌံ အတ္ထိ ဟုတံ, အတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, အတ္ထိ အယံ လောကော အတ္ထိ ပရော လောကော, အတ္ထိ မာတာ အတ္ထိ ပိတာ, အတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, အတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ မနသာ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ ဟောတိ။

‘‘ဧဝံ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာဟေတု ခေါ, ဂဟပတယော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။

၄၄၂. ‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာနံ။ပေ.။ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တာဝတိံသာနံ ဒေဝါနံ။ပေ.။ ယာမာနံ ဒေဝါနံ။ တုသိတာနံ ဒေဝါနံ။ နိမ္မာနရတီနံ ဒေဝါနံ။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ ဒေဝါနံ။ ဗြဟ္မကာယိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဗြဟ္မကာယိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အာဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အာဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပရိတ္တာဘာနံ ဒေဝါနံ။ပေ.။ အပ္ပမာဏာဘာနံ ဒေဝါနံ။ အာဘဿရာနံ ဒေဝါနံ။ ပရိတ္တသုဘာနံ ဒေဝါနံ။ အပ္ပမာဏသုဘာနံ ဒေဝါနံ။ သုဘကိဏှာနံ ဒေဝါနံ။ ဝေဟပ္ဖလာနံ ဒေဝါနံ။ အဝိဟာနံ ဒေဝါနံ။ အတပ္ပါနံ ဒေဝါနံ။ သုဒဿာနံ ဒေဝါနံ။ သုဒဿီနံ ဒေဝါနံ။ အကနိဋ္ဌာနံ ဒေဝါနံ။ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ ။ အာကိဉ္စညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ။ နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ’’တိ။

၄၄၃. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သာလေယျကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ, စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ။ ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတေ [ပါဏုပေတံ (က.)] သရဏံ ဂတေ’’တိ။

သာလေယျကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂. ဝေရဉ္ဇကသုတ္တံ

၄၄၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေရဉ္ဇကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အဿောသုံ ခေါ ဝေရဉ္ဇကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ; ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ’။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဝေရဉ္ဇကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတော သန္တိကေ နာမဂေါတ္တံ သာဝေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု; အပ္ပေကစ္စေ တုဏှီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ ဝေရဉ္ဇကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကော နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ? ကော ပန, ဘော ဂေါတမ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တီ’’တိ?

‘‘အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု ခေါ, ဂဟပတယော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာဟေတု ခေါ, ဂဟပတယော , ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘န ခေါ မယံ ဣမဿ ဘောတော ဂေါတမဿ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမ။ သာဓု နော ဘဝံ ဂေါတမော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယထာ မယံ ဣမဿ ဘောတော ဂေါတမဿ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တဿ, ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျာမာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတယော, သုဏာထ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘော’’တိ ခေါ ဝေရဉ္ဇကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၄၄၅. ‘‘တိဝိဓံ ခေါ, ဂဟပတယော, ကာယေန အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ, တိဝိဓံ မနသာ အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော , တိဝိဓံ ကာယေန အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ။ လုဒ္ဒေါ လောဟိတပါဏိ ဟတပ္ပဟတေ နိဝိဋ္ဌော အဒယာပန္နော ပါဏဘူတေသု။ အဒိန္နာဒါယီ ခေါ ပန ဟောတိ။ ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ။ တံ အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒါတာ ဟောတိ။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ခေါ ပန ဟောတိ။ ယာ တာ မာတုရက္ခိတာ။ တထာရူပါသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ ကာယေန အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော မုသာဝါဒီ ဟောတိ။ သဘာဂတော ဝါ။ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ပိသုဏဝါစော ခေါ ပန ဟောတိ။ ဣတော သုတွာ အမုတြ အက္ခာတာ။ ဝဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ဖရုသဝါစော ခေါ ပန ဟောတိ။ ယာ သာ ဝါစာ အဏ္ဍကာ ကက္ကသာ။ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ သမ္ဖပ္ပလာဣ ခေါ ပန ဟောတိ။ အကာလဝါဒီ။ အပရိယန္တဝတိံ အနတ္ထသံဟိတံ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ မနသာ အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ။ပေ.။ တံ မမဿာ’တိ။ ဗျာပန္နစိတ္တော ခေါ ပန ဟောတိ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော – ဣမေ သတ္တာ ဟညန္တု ဝါ။ မာ ဝါ အဟေသု’န္တိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ခေါ ပန ဟောတိ ဝိပရီတဒဿနော – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ။ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ မနသာ အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ ဟောတိ။

‘‘ဧဝံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု ခေါ, ဂဟပတယော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။

၄၄၆. ‘‘တိဝိဓံ ခေါ, ဂဟပတယော, ကာယေန ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ, တိဝိဓံ မနသာ ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ ကာယေန ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။ အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ယံ တံ ပရဿ။ တံ နာဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒါတာ ဟောတိ။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရံ ပဟာယ။ တထာရူပါသု န စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ ကာယေန ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ သဘာဂတော ဝါ။ပေ.။ န သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ။ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ။ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ။ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝါစာယ ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ မနသာ ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဧကစ္စော အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ။ ယံ တံ ပရဿ ပရဝိတ္တူပကရဏံ တံ နာဘိဇ္ဈာတာ ဟောတိ ‘အဟော ဝတ ယံ ပရဿ, တံ မမဿာ’တိ။ အဗျာပန္နစိတ္တော ခေါ ပန ဟောတိ အပ္ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော – ‘ဣမေ သတ္တာ အဝေရာ အဗျာဗဇ္ဈာ အနီဃာ သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တူ’တိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ခေါ ပန ဟောတိ အဝိပရီတဒဿနော – ‘အတ္ထိ ဒိန္နံ, အတ္ထိ ယိဋ္ဌံ။ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’တိ။ ဧဝံ ခေါ, ဂဟပတယော, တိဝိဓံ မနသာ ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ဟောတိ။

‘‘ဧဝံ ဓမ္မစရိယာသမစရိယာဟေတု ခေါ, ဂဟပတယော, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။

၄၄၇. ‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာနံ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု ? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ကေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ တာဝတိံသာနံ ဒေဝါနံ။ ယာမာနံ ဒေဝါနံ။ တုသိတာနံ ဒေဝါနံ။ နိမ္မာနရတီနံ ဒေဝါနံ။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ ဒေဝါနံ။ ဗြဟ္မကာယိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဗြဟ္မကာယိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အာဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အာဘာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ, ဂဟပတယော, ဓမ္မစာရီ သမစာရီ ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ပရိတ္တာဘာနံ ဒေဝါနံ။ပေ.။ အပ္ပမာဏာဘာနံ ဒေဝါနံ။ အာဘဿရာနံ ဒေဝါနံ။ ပရိတ္တသုဘာနံ ဒေဝါနံ။ အပ္ပမာဏသုဘာနံ ဒေဝါနံ။ သုဘကိဏှာနံ ဒေဝါနံ ။ ဝေဟပ္ဖလာနံ ဒေဝါနံ။ အဝိဟာနံ ဒေဝါနံ။ အတပ္ပါနံ ဒေဝါနံ။ သုဒဿာနံ ဒေဝါနံ။ သုဒဿီနံ ဒေဝါနံ။ အကနိဋ္ဌာနံ ဒေဝါနံ။ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ။ အာကိဉ္စညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ။ နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ နေဝသညာနာသညာယတနူပဂါနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကင်္ခေယျ စေ ဂဟပတယော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ – ‘အဟော ဝတာဟံ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ’န္တိ; ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ‘ယံ သော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိ သော ဓမ္မစာရီ သမစာရီ’’’တိ။

၄၄၈. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဝေရဉ္ဇကာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ, စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတေ သရဏံ ဂတေ’’တိ။

ဝေရဉ္ဇကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃. မဟာဝေဒလ္လသုတ္တံ

၄၄၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ဒုပ္ပညော ဒုပ္ပညော’တိ, အာဝုသော, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, အာဝုသော, ဒုပ္ပညောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ?

‘‘‘နပ္ပဇာနာတိ နပ္ပဇာနာတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ ဒုပ္ပညောတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ကိဉ္စ နပ္ပဇာနာတိ? ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ နပ္ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ နပ္ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ နပ္ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ နပ္ပဇာနာတိ။ ‘နပ္ပဇာနာတိ နပ္ပဇာနာတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ ဒုပ္ပညောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

‘‘‘သာဓါဝုသော’တိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

‘‘‘ပညဝါ ပညဝါ’တိ, အာဝုသော, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, အာဝုသော, ပညဝါတိ ဝုစ္စတီ’’တိ?

‘‘‘ပဇာနာတိ ပဇာနာတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ ပညဝါတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ကိဉ္စ ပဇာနာတိ? ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘ပဇာနာတိ ပဇာနာတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ ပညဝါတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

‘‘‘ဝိညာဏံ ဝိညာဏ’န္တိ, အာဝုသော, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, အာဝုသော, ဝိညာဏန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ?

‘‘‘ဝိဇာနာတိ ဝိဇာနာတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ ဝိညာဏန္တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ကိဉ္စ ဝိဇာနာတိ? သုခန္တိပိ ဝိဇာနာတိ, ဒုက္ခန္တိပိ ဝိဇာနာတိ, အဒုက္ခမသုခန္တိပိ ဝိဇာနာတိ။ ‘ဝိဇာနာတိ ဝိဇာနာတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ ဝိညာဏန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

‘‘ယာ စာဝုသော, ပညာ ယဉ္စ ဝိညာဏံ – ဣမေ ဓမ္မာ သံသဋ္ဌာ ဥဒါဟု ဝိသံသဋ္ဌာ? လဗ္ဘာ စ ပနိမေသံ ဓမ္မာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ [ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတွာ (က.)] ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတု’’န္တိ? ‘‘ယာ စာဝုသော, ပညာ ယဉ္စ ဝိညာဏံ – ဣမေ ဓမ္မာ သံသဋ္ဌာ, နော ဝိသံသဋ္ဌာ။ န စ လဗ္ဘာ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတုံ။ ယံ ဟာဝုသော [ယဉ္စာဝုသော (သျာ. ကံ. က.)], ပဇာနာတိ တံ ဝိဇာနာတိ, ယံ ဝိဇာနာတိ တံ ပဇာနာတိ။ တသ္မာ ဣမေ ဓမ္မာ သံသဋ္ဌာ, နော ဝိသံသဋ္ဌာ။ န စ လဗ္ဘာ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတု’’န္တိ။

‘‘ယာ စာဝုသော, ပညာ ယဉ္စ ဝိညာဏံ – ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သံသဋ္ဌာနံ နော ဝိသံသဋ္ဌာနံ ကိံ နာနာကရဏ’’န္တိ? ‘‘ယာ စာဝုသော, ပညာ ယဉ္စ ဝိညာဏံ – ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သံသဋ္ဌာနံ နော ဝိသံသဋ္ဌာနံ ပညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, ဝိညာဏံ ပရိညေယျံ။ ဣဒံ နေသံ နာနာကရဏ’’န္တိ။

၄၅၀. ‘‘‘ဝေဒနာ ဝေဒနာ’တိ, အာဝုသော, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, အာဝုသော , ဝေဒနာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ?

‘‘‘ဝေဒေတိ ဝေဒေတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ ဝေဒနာတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ကိဉ္စ ဝေဒေတိ? သုခမ္ပိ ဝေဒေတိ, ဒုက္ခမ္ပိ ဝေဒေတိ, အဒုက္ခမသုခမ္ပိ ဝေဒေတိ။ ‘ဝေဒေတိ ဝေဒေတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ ဝေဒနာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

‘‘‘သညာ သညာ’တိ, အာဝုသော, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, အာဝုသော, သညာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ?

‘‘‘သဉ္ဇာနာတိ သဉ္ဇာနာတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ သညာတိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ကိဉ္စ သဉ္ဇာနာတိ? နီလကမ္ပိ သဉ္ဇာနာတိ, ဣတကမ္ပိ သဉ္ဇာနာတိ, လောဟိတကမ္ပိ သဉ္ဇာနာတိ, ဩဒါတမ္ပိ သဉ္ဇာနာတိ။ ‘သဉ္ဇာနာတိ သဉ္ဇာနာတီ’တိ ခေါ, အာဝုသော, တသ္မာ သညာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

‘‘ယာ စာဝုသော, ဝေဒနာ ယာ စ သညာ ယဉ္စ ဝိညာဏံ – ဣမေ ဓမ္မာ သံသဋ္ဌာ ဥဒါဟု ဝိသံသဋ္ဌာ? လဗ္ဘာ စ ပနိမေသံ ဓမ္မာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတု’’န္တိ? ‘‘ယာ စာဝုသော, ဝေဒနာ ယာ စ သညာ ယဉ္စ ဝိညာဏံ – ဣမေ ဓမ္မာ သံသဋ္ဌာ, နော ဝိသံသဋ္ဌာ။ န စ လဗ္ဘာ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတုံ။ ယံ ဟာဝုသော [ယဉ္စာဝုသော (သျာ. ကံ. က.)], ဝေဒေတိ တံ သဉ္ဇာနာတိ, ယံ သဉ္ဇာနာတိ တံ ဝိဇာနာတိ။ တသ္မာ ဣမေ ဓမ္မာ သံသဋ္ဌာ နော ဝိသံသဋ္ဌာ။ န စ လဗ္ဘာ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတု’’န္တိ။

၄၅၁. ‘‘နိဿဋ္ဌေန ဟာဝုသော [နိဿဋ္ဌေန ပနာဝုသော (?)], ပဉ္စဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ ပရိသုဒ္ဓေန မနောဝိညာဏေန ကိံ နေယျ’’န္တိ?

‘‘နိဿဋ္ဌေန အာဝုသော, ပဉ္စဟိ ဣန္ဒ္ရိယေဟိ ပရိသုဒ္ဓေန မနောဝိညာဏေန ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ နေယျံ, ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ နေယျံ, ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ နေယျ’’န္တိ။

‘‘နေယျံ ပနာဝုသော, ဓမ္မံ ကေန ပဇာနာတီ’’တိ?

‘‘နေယျံ ခေါ, အာဝုသော, ဓမ္မံ ပညာစက္ခုနာ ပဇာနာတီ’’တိ။

‘‘ပညာ ပနာဝုသော, ကိမတ္ထိယာ’’တိ?

‘‘ပညာ ခေါ, အာဝုသော, အဘိညတ္ထာ ပရိညတ္ထာ ပဟာနတ္ထာ’’တိ။

၄၅၂. ‘‘ကတိ ပနာဝုသော, ပစ္စယာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပါဒါယာ’’တိ?

‘‘ဒွေ ခေါ, အာဝုသော, ပစ္စယာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပါဒါယ – ပရတော စ ဃောသော, ယောနိသော စ မနသိကာရော။ ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, ဒွေ ပစ္စယာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပါဒါယာ’’တိ။

‘‘ကတိဟိ ပနာဝုသော, အင်္ဂေဟိ အနုဂ္ဂဟိတာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ စေတောဝိမုတ္တိဖလာ စ ဟောတိ စေတောဝိမုတ္တိဖလာနိသံသာ စ, ပညာဝိမုတ္တိဖလာ စ ဟောတိ ပညာဝိမုတ္တိဖလာနိသံသာ စာ’’တိ?

‘‘ပဉ္စဟိ ခေါ, အာဝုသော, အင်္ဂေဟိ အနုဂ္ဂဟိတာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ စေတောဝိမုတ္တိဖလာ စ ဟောတိ စေတောဝိမုတ္တိဖလာနိသံသာ စ, ပညာဝိမုတ္တိဖလာ စ ဟောတိ ပညာဝိမုတ္တိဖလာနိသံသာ စ။ ဣဓါဝုသော, သမ္မာဒိဋ္ဌိ သီလာနုဂ္ဂဟိတာ စ ဟောတိ, သုတာနုဂ္ဂဟိတာ စ ဟောတိ, သာကစ္ဆာနုဂ္ဂဟိတာ စ ဟောတိ, သမထာနုဂ္ဂဟိတာ စ ဟောတိ, ဝိပဿနာနုဂ္ဂဟိတာ စ ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, အာဝုသော, ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ အနုဂ္ဂဟိတာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ စေတောဝိမုတ္တိဖလာ စ ဟောတိ စေတောဝိမုတ္တိဖလာနိသံသာ စ, ပညာဝိမုတ္တိဖလာ စ ဟောတိ ပညာဝိမုတ္တိဖလာနိသံသာ စာ’’တိ။

၄၅၃. ‘‘ကတိ ပနာဝုသော, ဘဝါ’’တိ?

‘‘တယောမေ, အာဝုသော, ဘဝါ – ကာမဘဝေါ , ရူပဘဝေါ, အရူပဘဝေါ’’တိ။

‘‘ကထံ ပနာဝုသော, အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတီ’’တိ?

‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ ခေါ, အာဝုသော, သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ တတြတတြာဘိနန္ဒနာ – ဧဝံ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကထံ ပနာဝုသော, အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ န ဟောတီ’’တိ?

‘‘အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ခေါ, အာဝုသော, ဝိဇ္ဇုပ္ပါဒါ တဏှာနိရောဓါ – ဧဝံ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ န ဟောတီ’’တိ။

၄၅၄. ‘‘ကတမံ ပနာဝုသော, ပဌမံ ဈာန’’န္တိ?

‘‘ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, အာဝုသော, ပဌမံ ဈာန’’န္တိ။

‘‘ပဌမံ ပနာဝုသော, ဈာနံ ကတိအင်္ဂိက’’န္တိ?

‘‘ပဌမံ ခေါ, အာဝုသော, ဈာနံ ပဉ္စင်္ဂိကံ။ ဣဓါဝုသော, ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဘိက္ခုနော ဝိတက္ကော စ ဝတ္တတိ, ဝိစာရော စ ဣတိ စ သုခဉ္စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ။ ပဌမံ ခေါ, အာဝုသော, ဈာနံ ဧဝံ ပဉ္စင်္ဂိက’’န္တိ။

‘‘ပဌမံ ပနာဝုသော, ဈာနံ ကတင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ ကတင်္ဂသမန္နာဂတ’’န္တိ?

‘‘ပဌမံ ခေါ, အာဝုသော, ဈာနံ ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ, ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ။ ဣဓါဝုသော, ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နဿ ဘိက္ခုနော ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီနော ဟောတိ, ဗျာပါဒေါ ပဟီနော ဟောတိ, ထီနမိဒ္ဓံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ; ဝိတက္ကော စ ဝတ္တတိ, ဝိစာရော စ ဣတိ စ သုခဉ္စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ စ။ ပဌမံ ခေါ, အာဝုသော, ဈာနံ ဧဝံ ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတ’’န္တိ။

၄၅၅. ‘‘ပဉ္စိမာနိ , အာဝုသော, ဣန္ဒ္ရိယာနိ နာနာဝိသယာနိ နာနာဂေါစရာနိ, န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တိ, သေယျထိဒံ – စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမေသံ ခေါ, အာဝုသော, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ နာနာဝိသယာနံ နာနာဂေါစရာနံ, န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ, ကိံ ပဋိသရဏံ, ကော စ နေသံ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောတီ’’တိ?

‘‘ပဉ္စိမာနိ, အာဝုသော, ဣန္ဒ္ရိယာနိ နာနာဝိသယာနိ နာနာဂေါစရာနိ, န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တိ, သေယျထိဒံ – စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမေသံ ခေါ, အာဝုသော, ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ နာနာဝိသယာနံ နာနာဂေါစရာနံ, န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ, မနော ပဋိသရဏံ, မနော စ နေသံ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောတီ’’တိ။

၄၅၆. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, အာဝုသော, ဣန္ဒ္ရိယာနိ, သေယျထိဒံ – စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမာနိ ခေါ, အာဝုသော, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ကိံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တီ’’တိ?

‘‘ပဉ္စိမာနိ, အာဝုသော, ဣန္ဒ္ရိယာနိ, သေယျထိဒံ – စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမာနိ ခေါ, အာဝုသော, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ အာယုံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌန္တီ’’တိ။

‘‘အာယု ပနာဝုသော, ကိံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ?

‘‘အာယု ဥသ္မံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ။

‘‘ဥသ္မာ ပနာဝုသော, ကိံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ?

‘‘ဥသ္မာ အာယုံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ။

‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ မယံ, အာဝုသော, အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘အာယု ဥသ္မံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတီ’တိ။ ဣဒါနေဝ ပန မယံ, အာဝုသော, အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘ဥသ္မာ အာယုံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတီ’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပနာဝုသော, ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ?

‘‘တေန ဟာဝုသော, ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ; ဥပမာယပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနန္တိ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော, တေလပ္ပဒီပဿ ဈာယတော အစ္စိံ ပဋိစ္စ အာဘာ ပညာယတိ, အာဘံ ပဋိစ္စ အစ္စိ ပညာယတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, အာယု ဥသ္မံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ, ဥသ္မာ အာယုံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ။

၄၅၇. ‘‘တေဝ နု ခေါ, အာဝုသော, အာယုသင်္ခါရာ, တေ ဝေဒနိယာ ဓမ္မာ ဥဒါဟု အညေ အာယုသင်္ခါရာ အညေ ဝေဒနိယာ ဓမ္မာ’’တိ? ‘‘န ခေါ , အာဝုသော, တေဝ အာယုသင်္ခါရာ တေ ဝေဒနိယာ ဓမ္မာ။ တေ စ ဟာဝုသော, အာယုသင်္ခါရာ အဘဝိံသု တေ ဝေဒနိယာ ဓမ္မာ, န ယိဒံ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ ဘိက္ခုနော ဝုဋ္ဌာနံ ပညာယေထ။ ယသ္မာ စ ခေါ, အာဝုသော, အညေ အာယုသင်္ခါရာ အညေ ဝေဒနိယာ ဓမ္မာ, တသ္မာ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ ဘိက္ခုနော ဝုဋ္ဌာနံ ပညာယတီ’’တိ။

‘‘ယဒါ နု ခေါ, အာဝုသော, ဣမံ ကာယံ ကတိ ဓမ္မာ ဇဟန္တိ; အထာယံ ကာယော ဥဇ္ဈိတော အဝက္ခိတ္တော သေတိ, ယထာ ကဋ္ဌံ အစေတန’’န္တိ?

‘‘ယဒါ ခေါ, အာဝုသော, ဣမံ ကာယံ တယော ဓမ္မာ ဇဟန္တိ – အာယု ဥသ္မာ စ ဝိညာဏံ; အထာယံ ကာယော ဥဇ္ဈိတော အဝက္ခိတ္တော သေတိ, ယထာ ကဋ္ဌံ အစေတန’’န္တိ။

‘‘ယွာယံ, အာဝုသော, မတော ကာလင်္ကတော, ယော စာယံ ဘိက္ခု သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နော – ဣမေသံ ကိံ နာနာကရဏ’’န္တိ?

‘‘ယွာယံ, အာဝုသော, မတော ကာလင်္ကတော တဿ ကာယသင်္ခါရာ နိရုဒ္ဓါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ , ဝစီသင်္ခါရာ နိရုဒ္ဓါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ, စိတ္တသင်္ခါရာ နိရုဒ္ဓါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ, အာယု ပရိက္ခီဏော, ဥသ္မာ ဝူပသန္တာ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ပရိဘိန္နာနိ။ ယော စာယံ ဘိက္ခု သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နော တဿပိ ကာယသင်္ခါရာ နိရုဒ္ဓါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ, ဝစီသင်္ခါရာ နိရုဒ္ဓါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ, စိတ္တသင်္ခါရာ နိရုဒ္ဓါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ, အာယု န ပရိက္ခီဏော, ဥသ္မာ အဝူပသန္တာ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဝိပ္ပသန္နာနိ။ ယွာယံ, အာဝုသော, မတော ကာလင်္ကတော, ယော စာယံ ဘိက္ခု သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နော – ဣဒံ နေသံ နာနာကရဏ’’န္တိ။

၄၅၈. ‘‘ကတိ ပနာဝုသော, ပစ္စယာ အဒုက္ခမသုခါယ စေတောဝိမုတ္တိယာ သမာပတ္တိယာ’’တိ?

‘‘စတ္တာရော ခေါ, အာဝုသော, ပစ္စယာ အဒုက္ခမသုခါယ စေတောဝိမုတ္တိယာ သမာပတ္တိယာ။ ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, စတ္တာရော ပစ္စယာ အဒုက္ခမသုခါယ စေတောဝိမုတ္တိယာ သမာပတ္တိယာ’’တိ။

‘‘ကတိ ပနာဝုသော, ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ သမာပတ္တိယာ’’တိ?

‘‘ဒွေ ခေါ, အာဝုသော, ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ သမာပတ္တိယာ – သဗ္ဗနိမိတ္တာနဉ္စ အမနသိကာရော, အနိမိတ္တာယ စ ဓါတုယာ မနသိကာရော။ ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, ဒွေ ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ သမာပတ္တိယာ’’တိ။

‘‘ကတိ ပနာဝုသော, ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဌိတိယာ’’တိ?

‘‘တယော ခေါ, အာဝုသော, ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဌိတိယာ – သဗ္ဗနိမိတ္တာနဉ္စ အမနသိကာရော, အနိမိတ္တာယ စ ဓါတုယာ မနသိကာရော, ပုဗ္ဗေ စ အဘိသင်္ခါရော။ ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, တယော ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဌိတိယာ’’တိ။

‘‘ကတိ ပနာဝုသော, ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနာယာ’’တိ?

‘‘ဒွေ ခေါ, အာဝုသော, ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနာယ – သဗ္ဗနိမိတ္တာနဉ္စ မနသိကာရော, အနိမိတ္တာယ စ ဓါတုယာ အမနသိကာရော။ ဣမေ ခေါ, အာဝုသော, ဒွေ ပစ္စယာ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနာယာ’’တိ။

၄၅၉. ‘‘ယာ စာယံ, အာဝုသော, အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိ, ယာ စ အာကိဉ္စညာ စေတောဝိမုတ္တိ, ယာ စ သုညတာ စေတောဝိမုတ္တိ, ယာ စ အနိမိတ္တာ စေတောဝိမုတ္တိ – ဣမေ ဓမ္မာ နာနာတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ ဥဒါဟု ဧကတ္ထာ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိ?

‘‘ယာ စာယံ, အာဝုသော, အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိ, ယာ စ အာကိဉ္စညာ စေတောဝိမုတ္တိ, ယာ စ သုညတာ စေတောဝိမုတ္တိ, ယာ စ အနိမိတ္တာ စေတောဝိမုတ္တိ – အတ္ထိ ခေါ, အာဝုသော, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ဣမေ ဓမ္မာ နာနာတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ; အတ္ထိ စ ခေါ, အာဝုသော, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ဣမေ ဓမ္မာ ဧကတ္ထာ, ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ’’။

‘‘ကတမော စာဝုသော, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ဣမေ ဓမ္မာ နာနာတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ’’?

‘‘ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိ’’။

‘‘ကတမာ စာဝုသော, အာကိဉ္စညာ စေတောဝိမုတ္တိ’’?

‘‘ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, အာကိဉ္စညာ စေတောဝိမုတ္တိ’’။

‘‘ကတမာ စာဝုသော, သုညတာ စေတောဝိမုတ္တိ’’?

‘‘ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သုညမိဒံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ’တိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, သုညတာ စေတောဝိမုတ္တိ’’။

‘‘ကတမာ စာဝုသော, အနိမိတ္တာ စေတောဝိမုတ္တိ’’?

‘‘ဣဓါဝုသော, ဘိက္ခု သဗ္ဗနိမိတ္တာနံ အမနသိကာရာ အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, အနိမိတ္တာ စေတောဝိမုတ္တိ။ အယံ ခေါ, အာဝုသော, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ဣမေ ဓမ္မာ နာနာတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ’’။

‘‘ကတမော စာဝုသော, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ဣမေ ဓမ္မာ ဧကတ္ထာ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ’’?

‘‘ရာဂေါ ခေါ, အာဝုသော, ပမာဏကရဏော, ဒေါသော ပမာဏကရဏော, မောဟော ပမာဏကရဏော။ တေ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ ယာဝတာ ခေါ, အာဝုသော, အပ္ပမာဏာ စေတောဝိမုတ္တိယော, အကုပ္ပါ တာသံ စေတောဝိမုတ္တိ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ သာ ခေါ ပနာကုပ္ပါ စေတောဝိမုတ္တိ သုညာ ရာဂေန, သုညာ ဒေါသေန, သုညာ မောဟေန။ ရာဂေါ ခေါ, အာဝုသော, ကိဉ္စနော, ဒေါသော ကိဉ္စနော, မောဟော ကိဉ္စနော။ တေ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ ယာဝတာ ခေါ, အာဝုသော, အာကိဉ္စညာ စေတောဝိမုတ္တိယော, အကုပ္ပါ တာသံ စေတောဝိမုတ္တိ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ သာ ခေါ ပနာကုပ္ပါ စေတောဝိမုတ္တိ သုညာ ရာဂေန, သုညာ ဒေါသေန , သုညာ မောဟေန။ ရာဂေါ ခေါ, အာဝုသော, နိမိတ္တကရဏော, ဒေါသော နိမိတ္တကရဏော, မောဟော နိမိတ္တကရဏော။ တေ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ ယာဝတာ ခေါ, အာဝုသော, အနိမိတ္တာ စေတောဝိမုတ္တိယော, အကုပ္ပါ တာသံ စေတောဝိမုတ္တိ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ သာ ခေါ ပနာကုပ္ပါ စေတောဝိမုတ္တိ သုညာ ရာဂေန, သုညာ ဒေါသေန, သုညာ မောဟေန။ အယံ ခေါ, အာဝုသော, ပရိယာယော ယံ ပရိယာယံ အာဂမ္မ ဣမေ ဓမ္မာ ဧကတ္ထာ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစာယသ္မာ သာရိပုတ္တော။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

မဟာဝေဒလ္လသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄. စူဠဝေဒလ္လသုတ္တံ

၄၆၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ ဝိသာခေါ ဥပါသကော ယေန ဓမ္မဒိန္နာ ဘိက္ခုနီ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မဒိန္နံ ဘိက္ခုနိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝိသာခေါ ဥပါသကော ဓမ္မဒိန္နံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သက္ကာယော သက္ကာယော’တိ, အယျေ, ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ, အယျေ, သက္ကာယော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ သက္ကာယော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, သေယျထိဒံ – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော, ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော, သညုပါဒါနက္ခန္ဓော, သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော, ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။ ဣမေ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ သက္ကာယော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ’’တိ။

‘‘သာဓယျေ’’တိ ခေါ ဝိသာခေါ ဥပါသကော ဓမ္မဒိန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဓမ္မဒိန္နံ ဘိက္ခုနိံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ – ‘‘‘သက္ကာယသမုဒယော သက္ကာယသမုဒယော’တိ, အယျေ, ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ, အယျေ, သက္ကာယသမုဒယော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘ယာယံ, အာဝုသော ဝိသာခ, တဏှာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ နန္ဒီရာဂသဟဂတာ တတြတတြာဘိနန္ဒိနီ, သေယျထိဒံ – ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ; အယံ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, သက္ကာယသမုဒယော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ’’တိ။

‘‘‘သက္ကာယနိရောဓေါ သက္ကာယနိရောဓေါ’တိ, အယျေ, ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ, အယျေ, သက္ကာယနိရောဓေါ ဝုတ္တော ဘဂဝတာ’’တိ?

‘‘ယော ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓေါ စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော; အယံ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, သက္ကာယနိရောဓေါ ဝုတ္တော ဘဂဝတာ’’တိ။

‘‘‘သက္ကာယနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ သက္ကာယနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ, အယျေ, ဝုစ္စတိ။ ကတမာ နု ခေါ, အယျေ, သက္ကာယနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ’’တိ?

‘‘အယမေဝ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သက္ကာယနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓီ’’တိ။

‘‘တညေဝ နု ခေါ, အယျေ, ဥပါဒါနံ တေ [တေဝ (သီ.)] ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဥဒါဟု အညတြ ပဉ္စဟုပါဒါနက္ခန္ဓေဟိ ဥပါဒါန’’န္တိ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, တညေဝ ဥပါဒါနံ တေ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ, နာပိ အညတြ ပဉ္စဟုပါဒါနက္ခန္ဓေဟိ ဥပါဒါနံ။ ယော ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဆန္ဒရာဂေါ တံ တတ္ထ ဥပါဒါန’’န္တိ။

၄၆၁. ‘‘ကထံ ပနာယျေ, သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓါဝုသော ဝိသာခ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော, အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော, ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ, ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ, အတ္တနိ ဝါ ရူပံ, ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ဝေဒနံ။ပေ.။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပဿတိ, ဝိညာဏဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ, အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ဧဝံ ခေါ , အာဝုသော ဝိသာခ, သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကထံ ပနာယျေ, သက္ကာယဒိဋ္ဌိ န ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဣဓါဝုသော ဝိသာခ, သုတဝါ အရိယသာဝကော, အရိယာနံ ဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ ဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော, န ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ, န ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ, န အတ္တနိ ဝါ ရူပံ, န ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ န ဝေဒနံ။ပေ.။ န သညံ။ န သင်္ခါရေ။ပေ.။ န ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပဿတိ, န ဝိညာဏဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ , န အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ, န ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, သက္ကာယဒိဋ္ဌိ န ဟောတီ’’တိ။

၄၆၂. ‘‘ကတမော ပနာယျေ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ?

‘‘အယမေဝ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓီ’’တိ။ ‘‘အရိယော ပနာယျေ, အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ခတော ဥဒါဟု အသင်္ခတော’’တိ?

‘‘အရိယော ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ခတော’’တိ ။

‘‘အရိယေန နု ခေါ, အယျေ, အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန တယော ခန္ဓာ သင်္ဂဟိတာ ဥဒါဟု တီဟိ ခန္ဓေဟိ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ဂဟိတော’’တိ?

‘‘န ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, အရိယေန အဋ္ဌင်္ဂိကေန မဂ္ဂေန တယော ခန္ဓာ သင်္ဂဟိတာ; တီဟိ စ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ခန္ဓေဟိ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ဂဟိတော။ ယာ စာဝုသော ဝိသာခ, သမ္မာဝါစာ ယော စ သမ္မာကမ္မန္တော ယော စ သမ္မာအာဇီဝေါ ဣမေ ဓမ္မာ သီလက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟိတာ။ ယော စ သမ္မာဝါယာမော ယာ စ သမ္မာသတိ ယော စ သမ္မာသမာဓိ ဣမေ ဓမ္မာ သမာဓိက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟိတာ။ ယာ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ယော စ သမ္မာသင်္ကပ္ပော, ဣမေ ဓမ္မာ ပညာက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟိတာ’’တိ။

‘‘ကတမော ပနာယျေ, သမာဓိ, ကတမေ ဓမ္မာ သမာဓိနိမိတ္တာ, ကတမေ ဓမ္မာ သမာဓိပရိက္ခာရာ, ကတမာ သမာဓိဘာဝနာ’’တိ?

‘‘ယာ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတာ အယံ သမာဓိ; စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ သမာဓိနိမိတ္တာ; စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ သမာဓိပရိက္ခာရာ။ ယာ တေသံယေဝ ဓမ္မာနံ အာသေဝနာ ဘာဝနာ ဗဟုလီကမ္မံ, အယံ ဧတ္ထ သမာဓိဘာဝနာ’’တိ။

၄၆၃. ‘‘ကတိ ပနာယျေ, သင်္ခါရာ’’တိ?

‘‘တယောမေ, အာဝုသော ဝိသာခ, သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ။

‘‘ကတမော ပနာယျေ, ကာယသင်္ခါရော, ကတမော ဝစီသင်္ခါရော, ကတမော စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ?

‘‘အဿာသပဿာသာ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ကာယသင်္ခါရော, ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝစီသင်္ခါရော, သညာ စ ဝေဒနာ စ စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ။

‘‘ကသ္မာ ပနာယျေ, အဿာသပဿာသာ ကာယသင်္ခါရော, ကသ္မာ ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝစီသင်္ခါရော, ကသ္မာ သညာ စ ဝေဒနာ စ စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ?

‘‘အဿာသပဿာသာ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ကာယိကာ ဧတေ ဓမ္မာ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓါ, တသ္မာ အဿာသပဿာသာ ကာယသင်္ခါရော။ ပုဗ္ဗေ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝိတက္ကေတွာ ဝိစာရေတွာ ပစ္ဆာ ဝါစံ ဘိန္ဒတိ, တသ္မာ ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝစီသင်္ခါရော။ သညာ စ ဝေဒနာ စ စေတသိကာ ဧတေ ဓမ္မာ စိတ္တပ္ပဋိဗဒ္ဓါ, တသ္မာ သညာ စ ဝေဒနာ စ စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ။

၄၆၄. ‘‘ကထံ ပနာယျေ, သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိ ဟောတီ’’တိ?

‘‘န ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇန္တဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇိဿ’န္တိ ဝါ, ‘အဟံ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇာမီ’တိ ဝါ, ‘အဟံ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နော’တိ ဝါ။ အထ ခွါဿ ပုဗ္ဗေဝ တထာ စိတ္တံ ဘာဝိတံ ဟောတိ ယံ တံ တထတ္တာယ ဥပနေတီ’’တိ။

‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇန္တဿ ပနာယျေ, ဘိက္ခုနော ကတမေ ဓမ္မာ ပဌမံ နိရုဇ္ဈန္တိ – ယဒိ ဝါ ကာယသင်္ခါရော, ယဒိ ဝါ ဝစီသင်္ခါရော, ယဒိ ဝါ စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ? ‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇန္တဿ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဘိက္ခုနော ပဌမံ နိရုဇ္ဈတိ ဝစီသင်္ခါရော, တတော ကာယသင်္ခါရော, တတော စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ။

‘‘ကထံ ပနာယျေ, သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတီ’’တိ?

‘‘န ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိဿ’န္တိ ဝါ, ‘အဟံ သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟာမီ’တိ ဝါ, ‘အဟံ သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌိတော’တိ ဝါ။ အထ ခွါဿ ပုဗ္ဗေဝ တထာ စိတ္တံ ဘာဝိတံ ဟောတိ ယံ တံ တထတ္တာယ ဥပနေတီ’’တိ။

‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ ပနာယျေ, ဘိက္ခုနော ကတမေ ဓမ္မာ ပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ – ယဒိ ဝါ ကာယသင်္ခါရော, ယဒိ ဝါ ဝစီသင်္ခါရော, ယဒိ ဝါ စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ? ‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဘိက္ခုနော ပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တသင်္ခါရော, တတော ကာယသင်္ခါရော, တတော ဝစီသင်္ခါရော’’တိ။

‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌိတံ ပနာယျေ, ဘိက္ခုံ ကတိ ဖဿာ ဖုသန္တီ’’တိ? ‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌိတံ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဘိက္ခုံ တယော ဖဿာ ဖုသန္တိ – သုညတော ဖဿော, အနိမိတ္တော ဖဿော, အပ္ပဏိဟိတော ဖဿော’’တိ။

‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌိတဿ ပနာယျေ, ဘိက္ခုနော ကိံနိန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ ကိံပေါဏံ ကိံပဗ္ဘာရ’’န္တိ? ‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌိတဿ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဘိက္ခုနော ဝိဝေကနိန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ, ဝိဝေကပေါဏံ ဝိဝေကပဗ္ဘာရ’’န္တိ။

၄၆၅. ‘‘ကတိ ပနာယျေ, ဝေဒနာ’’တိ?

‘‘တိဿော ခေါ ဣမာ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝေဒနာ – သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ’’တိ။

‘‘ကတမာ ပနာယျေ, သုခါ ဝေဒနာ, ကတမာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, ကတမာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ’’တိ?

‘‘ယံ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ သုခံ သာတံ ဝေဒယိတံ – အယံ သုခါ ဝေဒနာ။ ယံ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ ဒုက္ခံ အသာတံ ဝေဒယိတံ – အယံ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ယံ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ကာယိကံ ဝါ စေတသိကံ ဝါ နေဝ သာတံ နာသာတံ ဝေဒယိတံ – အယံ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ’’တိ။

‘‘သုခါ ပနာယျေ, ဝေဒနာ ကိံသုခါ ကိံဒုက္ခာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ကိံသုခါ ကိံဒုက္ခာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ ကိံသုခါ ကိံဒုက္ခာ’’တိ?

‘‘သုခါ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝေဒနာ ဌိတိသုခါ ဝိပရိဏာမဒုက္ခာ; ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဌိတိဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမသုခါ ; အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ ဉာဏသုခါ အညာဏဒုက္ခာ’’တိ။

‘‘သုခါယ ပနာယျေ, ဝေဒနာယ ကိံ အနုသယော အနုသေတိ, ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ကိံ အနုသယော အနုသေတိ, အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ ကိံ အနုသယော အနုသေတီ’’တိ?

‘‘သုခါယ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော အနုသေတိ, ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ, အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတီ’’တိ။

‘‘သဗ္ဗာယ နု ခေါ, အယျေ, သုခါယ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော အနုသေတိ, သဗ္ဗာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ, သဗ္ဗာယ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတီ’’တိ?

‘‘န ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, သဗ္ဗာယ သုခါယ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော အနုသေတိ, န သဗ္ဗာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ, န သဗ္ဗာယ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတီ’’တိ။

‘‘သုခါယ ပနာယျေ, ဝေဒနာယ ကိံ ပဟာတဗ္ဗံ, ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ကိံ ပဟာတဗ္ဗံ, အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ ကိံ ပဟာတဗ္ဗ’’န္တိ?

‘‘သုခါယ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော ပဟာတဗ္ဗော, ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော ပဟာတဗ္ဗော, အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော ပဟာတဗ္ဗော’’တိ။

‘‘သဗ္ဗာယ နု ခေါ, အယျေ, သုခါယ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော ပဟာတဗ္ဗော, သဗ္ဗာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော ပဟာတဗ္ဗော, သဗ္ဗာယ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော ပဟာတဗ္ဗော’’တိ?

‘‘န ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, သဗ္ဗာယ သုခါယ ဝေဒနာယ ရာဂါနုသယော ပဟာတဗ္ဗော, န သဗ္ဗာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော ပဟာတဗ္ဗော , န သဗ္ဗာယ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော ပဟာတဗ္ဗော။ ဣဓါဝုသော ဝိသာခ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ရာဂံ တေန ပဇဟတိ, န တတ္ထ ရာဂါနုသယော အနုသေတိ။ ဣဓါဝုသော ဝိသာခ, ဘိက္ခု ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ကုဒါဿု နာမာဟံ တဒါယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿာမိ ယဒရိယာ ဧတရဟိ အာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’တိ? ဣတိ အနုတ္တရေသု ဝိမောက္ခေသု ပိဟံ ဥပဋ္ဌာပယတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပိဟာပ္ပစ္စယာ ဒေါမနဿံ။ ပဋိဃံ တေန ပဇဟတိ, န တတ္ထ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ။ ဣဓါဝုသော ဝိသာခ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ, ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ, အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အဝိဇ္ဇံ တေန ပဇဟတိ, န တတ္ထ အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတီ’’တိ။

၄၆၆. ‘‘သုခါယ ပနာယျေ, ဝေဒနာယ ကိံ ပဋိဘာဂေါ’’တိ?

‘‘သုခါယ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝေဒနာယ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိဘာဂေါ’’တိ။

‘‘ဒုက္ခာယ ပန္နာယျေ, ဝေဒနာယ ကိံ ပဋိဘာဂေါ’’တိ?

‘‘ဒုက္ခာယ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝေဒနာယ သုခါ ဝေဒနာ ပဋိဘာဂေါ’’တိ။

‘‘အဒုက္ခမသုခါယ ပနာယျေ, ဝေဒနာယ ကိံ ပဋိဘာဂေါ’’တိ?

‘‘အဒုက္ခမသုခါယ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာ ပဋိဘာဂေါ’’တိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ ပနာယျေ, ကိံ ပဋိဘာဂေါ’’တိ?

‘‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝိဇ္ဇာ ပဋိဘာဂေါ’’တိ။

‘‘ဝိဇ္ဇာယ ပနာယျေ, ကိံ ပဋိဘာဂေါ’’တိ?

‘‘ဝိဇ္ဇာယ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဝိမုတ္တိ ပဋိဘာဂေါ’’တိ။

‘‘ဝိမုတ္တိယာ ပနာယျေ , ကိံ ပဋိဘာဂေါ’’တိ?

‘‘ဝိမုတ္တိယာ ခေါ, အာဝုသော ဝိသာခ, နိဗ္ဗာနံ ပဋိဘာဂေါ’’တိ။

‘‘နိဗ္ဗာနဿ ပနာယျေ, ကိံ ပဋိဘာဂေါ’’တိ? ‘‘အစ္စယာသိ, အာဝုသော [အစ္စသရာဝုသော (သီ. ဣ.), အစ္စဿရာဝုသော (သျာ. ကံ.)] ဝိသာခ, ပဉ္ဟံ, နာသက္ခိ ပဉှာနံ ပရိယန္တံ ဂဟေတုံ။ နိဗ္ဗာနောဂဓဉှိ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဗြဟ္မစရိယံ, နိဗ္ဗာနပရာယနံ နိဗ္ဗာနပရိယောသာနံ။ အာကင်္ခမာနော စ တွံ, အာဝုသော ဝိသာခ, ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျာသိ, ယထာ စ တေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတိ တထာ နံ ဓါရေယျာသီ’’တိ။

၄၆၇. အထ ခေါ ဝိသာခေါ ဥပါသကော ဓမ္မဒိန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဓမ္မဒိန္နံ ဘိက္ခုနိံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဝိသာခေါ ဥပါသကော ယာဝတကော အဟောသိ ဓမ္မဒိန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ ဝိသာခံ ဥပါသကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဏ္ဍိတာ, ဝိသာခ, ဓမ္မဒိန္နာ ဘိက္ခုနီ, မဟာပညာ, ဝိသာခ, ဓမ္မဒိန္နာ ဘိက္ခုနီ။ မံ စေပိ တွံ, ဝိသာခ, ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျာသိ, အဟမ္ပိ တံ ဧဝမေဝံ ဗျာကရေယျံ, ယထာ တံ ဓမ္မဒိန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ ဗျာကတံ။ ဧသော စေဝေတဿ [ဧသောဝေတဿ (သျာ. ကံ.)] အတ္ထော။ ဧဝဉ္စ နံ [ဧဝမေတံ (သီ. သျာ. ကံ.)] ဓါရေဟီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော ဝိသာခေါ ဥပါသကော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

စူဠဝေဒလ္လသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅. စူဠဓမ္မသမာဒါနသုတ္တံ

၄၆၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ , ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ’’။

၄၆၉. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ? သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘နတ္ထိ ကာမေသု ဒေါသော’တိ။ တေ ကာမေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇန္တိ။ တေ ခေါ မောဠိဗဒ္ဓါဟိ [မောဠိဗန္ဓာဟိ (သျာ. ကံ. က.)] ပရိဗ္ဗာဇိကာဟိ ပရိစာရေန္တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကိံသု နာမ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ကာမေသု အနာဂတဘယံ သမ္ပဿမာနာ ကာမာနံ ပဟာနမာဟံသု, ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေန္တိ? သုခေါ ဣမိဿာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ တရုဏာယ မုဒုကာယ လောမသာယ ဗာဟာယ သမ္ဖဿော’တိ တေ ကာမေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇန္တိ။ တေ ကာမေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ တေ တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ဣဒံ ခေါ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ကာမေသု အနာဂတဘယံ သမ္ပဿမာနာ ကာမာနံ ပဟာနမာဟံသု, ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေန္တိ, ဣမေ ဟိ မယံ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယာမာ’တိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ မာလုဝါသိပါဋိကာ ဖလေယျ။ အထ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, မာလုဝါဗီဇံ အညတရသ္မိံ သာလမူလေ နိပတေယျ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာ တသ္မိံ သာလေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ သာ ဘီတာ သံဝိဂ္ဂါ သန္တာသံ အာပဇ္ဇေယျ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သာလေ အဓိဝတ္ထာယ ဒေဝတာယ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ အာရာမဒေဝတာ ဝနဒေဝတာ ရုက္ခဒေဝတာ ဩသဓိတိဏဝနပ္ပတီသု အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ သင်္ဂမ္မ သမာဂမ္မ ဧဝံ သမဿာသေယျုံ – ‘မာ ဘဝံ ဘာယိ, မာ ဘဝံ ဘာယိ; အပ္ပေဝ နာမေတံ မာလုဝါဗီဇံ မောရော ဝါ ဂိလေယျ [မောရော ဝါ ဂိလေယျ, ဂေါဓါ ဝါ ခါဒေယျ (က.)], မဂေါ ဝါ ခါဒေယျ, ဒဝဍာဟော [ဝနဒါဟော (က.)] ဝါ ဍဟေယျ, ဝနကမ္မိကာ ဝါ ဥဒ္ဓရေယျုံ, ဥပစိကာ ဝါ ဥဋ္ဌဟေယျုံ [ဥဒြဘေယျုံ (သီ. ဣ. က.)], အဗီဇံ ဝါ ပနဿာ’တိ။ အထ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, မာလုဝါဗီဇံ နေဝ မောရော ဂိလေယျ, န မဂေါ ခါဒေယျ, န ဒဝဍာဟော ဍဟေယျ, န ဝနကမ္မိကာ ဥဒ္ဓရေယျုံ, န ဥပစိကာ ဥဋ္ဌဟေယျုံ, ဗီဇဉ္စ ပနဿ တံ ပါဝုဿကေန မေဃေန အဘိပ္ပဝုဋ္ဌံ သမ္မဒေဝ ဝိရုဟေယျ။ သာဿ မာလုဝါလတာ တရုဏာ မုဒုကာ လောမသာ ဝိလမ္ဗိနီ, သာ တံ သာလံ ဥပနိသေဝေယျ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သာလေ အဓိဝတ္ထာယ ဒေဝတာယ ဧဝမဿ – ‘ကိံသု နာမ တေ ဘောန္တော မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ အာရာမဒေဝတာ ဝနဒေဝတာ ရုက္ခဒေဝတာ ဩသဓိတိဏဝနပ္ပတီသု အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ မာလုဝါဗီဇေ အနာဂတဘယံ သမ္ပဿမာနာ သင်္ဂမ္မ သမာဂမ္မ ဧဝံ သမဿာသေသုံ [သမဿာသေယျုံ (က.)] – ‘‘မာ ဘဝံ ဘာယိ မာ ဘဝံ ဘာယိ, အပ္ပေဝ နာမေတံ မာလုဝါဗီဇံ မောရော ဝါ ဂိလေယျ, မဂေါ ဝါ ခါဒေယျ, ဒဝဍာဟော ဝါ ဍဟေယျ, ဝနကမ္မိကာ ဝါ ဥဒ္ဓရေယျုံ, ဥပစိကာ ဝါ ဥဋ္ဌဟေယျုံ, အဗီဇံ ဝါ ပနဿာ’’တိ; သုခေါ ဣမိဿာ မာလုဝါလတာယ တရုဏာယ မုဒုကာယ လောမသာယ ဝိလမ္ဗိနိယာ သမ္ဖဿော’တိ။ သာ တံ သာလံ အနုပရိဟရေယျ။ သာ တံ သာလံ အနုပရိဟရိတွာ ဥပရိ ဝိဋဘိံ [ဝိဋပံ (သျာ. ဋ္ဌ.)] ကရေယျ။ ဥပရိ ဝိဋဘိံ ကရိတွာ ဩဃနံ ဇနေယျ။ ဩဃနံ ဇနေတွာ ယေ တဿ သာလဿ မဟန္တာ မဟန္တာ ခန္ဓာ တေ ပဒါလေယျ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သာလေ အဓိဝတ္ထာယ ဒေဝတာယ ဧဝမဿ – ‘ဣဒံ ခေါ တေ ဘောန္တော မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ အာရာမဒေဝတာ ဝနဒေဝတာ ရုက္ခဒေဝတာ ဩသဓိတိဏဝနပ္ပတီသု အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ မာလုဝါဗီဇေ အနာဂတဘယံ သမ္ပဿမာနာ သင်္ဂမ္မ သမာဂမ္မ ဧဝံ သမဿာသေသုံ [သမဿာသေယျုံ (က.)] – ‘‘မာ ဘဝံ ဘာယိ မာ ဘဝံ ဘာယိ, အပ္ပေဝ နာမေတံ မာလုဝါဗီဇံ မောရော ဝါ ဂိလေယျ, မဂေါ ဝါ ခါဒေယျ, ဒဝဍာဟော ဝါ ဍဟေယျ, ဝနကမ္မိကာ ဝါ ဥဒ္ဓရေယျုံ, ဥပစိကာ ဝါ ဥဋ္ဌဟေယျုံ အဗီဇံ ဝါ ပနဿာ’’တိ။ ယဉ္စာဟံ [ယံ ဝါဟံ (က.), သွာဟံ (သျာ. ကံ.)] မာလုဝါဗီဇဟေတု ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယာမီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံဝါဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော ‘နတ္ထိ ကာမေသု ဒေါသော’တိ ။ တေ ကာမေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇန္တိ။ တေ မောဠိဗဒ္ဓါဟိ ပရိဗ္ဗာဇိကာဟိ ပရိစာရေန္တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ကိံသု နာမ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ကာမေသု အနာဂတဘယံ သမ္ပဿမာနာ ကာမာနံ ပဟာနမာဟံသု, ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေန္တိ? သုခေါ ဣမိဿာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ တရုဏာယ မုဒုကာယ လောမသာယ ဗာဟာယ သမ္ဖဿော’တိ။ တေ ကာမေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇန္တိ။ တေ ကာမေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ တေ တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ဣဒံ ခေါ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ ကာမေသု အနာဂတဘယံ သမ္ပဿမာနာ ကာမာနံ ပဟာနမာဟံသု, ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေန္တိ။ ဣမေ ဟိ မယံ ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယာမာ’တိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ။

၄၇၀. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော အစေလကော ဟောတိ မုတ္တာစာရော ဟတ္ထာပလေခနော, နဧဟိဘဒ္ဒန္တိကော, နတိဋ္ဌဘဒ္ဒန္တိကော, နာဘိဟဋံ, န ဥဒ္ဒိဿကတံ, န နိမန္တနံ သာဒိယတိ, သော န ကုမ္ဘိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, န ကဠောပိမုခါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, န ဧဠကမန္တရံ, န ဒဏ္ဍမန္တရံ, န မုသလမန္တရံ, န ဒွိန္နံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ, န ဂဗ္ဘိနိယာ, န ပါယမာနာယ, န ပုရိသန္တရဂတာယ, န သင်္ကိတ္တီသု, န ယတ္ထ သာ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ, န ယတ္ထ မက္ခိကာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီ, န မစ္ဆံ, န မံသံ, န သုရံ, န မေရယံ, န ထုသောဒကံ ပိဝတိ။ သော ဧကာဂါရိကော ဝါ ဟောတိ ဧကာလောပိကော, ဒွါဂါရိကော ဝါ ဟောတိ ဒွါလောပိကော။ပေ.။ သတ္တာဂါရိကော ဝါ ဟောတိ သတ္တာလောပိကော။ ဧကိဿာပိ ဒတ္တိယာ ယာပေတိ, ဒွီဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ။ သတ္တဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ။ ဧကာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ, ဒွီဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ သတ္တာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ ဣတိ ဧဝရူပံ အဒ္ဓမာသိကမ္ပိ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ သော သာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ , သာမာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, နီဝါရဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဒဒ္ဒုလဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဟဋဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ကဏဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, အာစာမဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ပိညာကဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, တိဏဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဂေါမယဘက္ခော ဝါ ဟောတိ, ဝနမူလဖလာဟာရော ယာပေတိ ပဝတ္တဖလဘောဇီ။ သော သာဏာနိပိ ဓါရေတိ, မသာဏာနိပိ ဓါရေတိ, ဆဝဒုဿာနိပိ ဓါရေတိ, ပံသုကူလာနိပိ ဓါရေတိ, တိရီဋာနိပိ ဓါရေတိ, အဇိနမ္ပိ ဓါရေတိ, အဇိနက္ခိပမ္ပိ ဓါရေတိ, ကုသစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ဝါကစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ဖလကစီရမ္ပိ ဓါရေတိ, ကေသကမ္ဗလမ္ပိ ဓါရေတိ, ဝါဠကမ္ဗလမ္ပိ ဓါရေတိ, ဥလူကပက္ခမ္ပိ ဓါရေတိ, ကေသမဿုလောစကောပိ ဟောတိ, ကေသမဿုလောစနာနုယောဂမနုယုတ္တော, ဥဗ္ဘဋ္ဌကောပိ ဟောတိ, အာသနပဋိက္ခိတ္တော, ဥက္ကုဋိကောပိ ဟောတိ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓါနမနုယုတ္တော, ကဏ္ဋကာပဿယိကောပိ ဟောတိ, ကဏ္ဋကာပဿယေ သေယျံ ကပ္ပေတိ [ပဿ မ. နိ. ၁.၁၅၅ မဟာသီဟနာဒသုတ္တေ], သာယတတိယကမ္ပိ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ဣတိ ဧဝရူပံ အနေကဝိဟိတံ ကာယဿ အာတာပနပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ။

၄၇၁. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ? ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပကတိယာ တိဗ္ဗရာဂဇာတိကော ဟောတိ, သော အဘိက္ခဏံ ရာဂဇံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; ပကတိယာ တိဗ္ဗဒေါသဇာတိကော ဟောတိ, သော အဘိက္ခဏံ ဒေါသဇံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; ပကတိယာ တိဗ္ဗမောဟဇာတိကော ဟောတိ, သော အဘိက္ခဏံ မောဟဇံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော သဟာပိ ဒုက္ခေန, သဟာပိ ဒေါမနဿေန, အဿုမုခေါပိ ရုဒမာနော ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ။

၄၇၂. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပကတိယာ န တိဗ္ဗရာဂဇာတိကော ဟောတိ, သော န အဘိက္ခဏံ ရာဂဇံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; ပကတိယာ န တိဗ္ဗဒေါသဇာတိကော ဟောတိ, သော န အဘိက္ခဏံ ဒေါသဇံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; ပကတိယာ န တိဗ္ဗမောဟဇာတိကော ဟောတိ , သော န အဘိက္ခဏံ မောဟဇံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဓမ္မသမာဒါနာနီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

စူဠဓမ္မသမာဒါနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆. မဟာဓမ္မသမာဒါနသုတ္တံ

၄၇၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယေဘုယျေန, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဧဝံကာမာ ဧဝံဆန္ဒာ ဧဝံအဓိပ္ပါယာ – ‘အဟော ဝတ အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယေယျုံ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎေယျု’န္တိ။ တေသံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ဧဝံကာမာနံ ဧဝံဆန္ဒာနံ ဧဝံအဓိပ္ပါယာနံ အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တတြ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ကံ ဟေတုံ ပစ္စေထာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ, ဘဂဝံနေတ္တိကာ, ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တညေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော; ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၄၇၄. ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော, အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော, သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ, ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ။ သော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဇာနန္တော အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဇာနန္တော, ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဇာနန္တော အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဇာနန္တော, အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတိ သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န သေဝတိ, အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတိ ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဘဇတိ။ တဿ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အသေဝတော, အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတော ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဘဇတော အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။

‘‘သုတဝါ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော, အရိယာနံ ဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ ဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော, သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ, ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ။ သော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနန္တော အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနန္တော, ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနန္တော အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနန္တော, အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န သေဝတိ သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတိ, အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဘဇတိ ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတိ။ တဿ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အသေဝတော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတော, အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဘဇတော ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။

၄၇၅. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ။

၄၇၆. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ [ယဒိဒံ (သီ.)] ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ, တံ အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခေါ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ။ တံ အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနန္တော တံ သေဝတိ, တံ န ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တဿ တံ သေဝတော, တံ အပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ တံ အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခေါ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ။ တံ အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနန္တော တံ သေဝတိ, တံ န ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တဿ တံ သေဝတော, တံ အပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။

‘‘တတြ , ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ, တံ အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခေါ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါက’န္တိ။ တံ အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနန္တော တံ န သေဝတိ, တံ ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တဿ တံ အသေဝတော, တံ ပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ, တံ အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခေါ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါက’န္တိ။ တံ အဝိဒွါ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနန္တော တံ န သေဝတိ, တံ ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တဿ တံ အသေဝတော, တံ ပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။

၄၇၇. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ တံ ဝိဒွါ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခေါ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ။ တံ ဝိဒွါ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော တံ န သေဝတိ, တံ ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တဿ တံ အသေဝတော, တံ ပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ တံ ဝိဒွါ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခေါ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါက’န္တိ။ တံ ဝိဒွါ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော တံ န သေဝတိ, တံ ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တဿ တံ အသေဝတော, တံ ပရိဝဇ္ဇယတော , အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။

‘‘တတြ , ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ တံ ဝိဒွါ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခေါ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါက’န္တိ။ တံ ဝိဒွါ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော တံ သေဝတိ, တံ န ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တဿ တံ သေဝတော, တံ အပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ တံ ဝိဒွါ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခေါ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါက’န္တိ။ တံ ဝိဒွါ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော တံ သေဝတိ, တံ န ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တဿ တံ သေဝတော, တံ အပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပါ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။

၄၇၈. ‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ, ပါဏာတိပါတပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန အဒိန္နာဒါယီ ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ကာမေသု မိစ္ဆာစာရီ ဟောတိ, ကာမေသု မိစ္ဆာစာရပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန မုသာဝါဒီ ဟောတိ, မုသာဝါဒပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ပိသုဏဝါစော ဟောတိ, ပိသုဏဝါစာပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ဖရုသဝါစော ဟောတိ, ဖရုသဝါစာပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန သမ္ဖပ္ပလာဣ ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ဗျာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, ဗျာပါဒပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ။

၄၇၉. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ, ပါဏာတိပါတပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန အဒိန္နာဒါယီ ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန မုသာဝါဒီ ဟောတိ, မုသာဝါဒပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ပိသုဏဝါစော ဟောတိ, ပိသုဏဝါစာပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ဖရုသဝါစော ဟောတိ, ဖရုသဝါစာပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန သမ္ဖပ္ပလာဣ ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ဗျာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, ဗျာပါဒပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ။

၄၈၀. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ , ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန အဗျာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, အဗျာပါဒပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒေါမနဿေန သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ။

၄၈၁. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဖရုသာယ ဝါစာယ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပါ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန အဗျာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, အဗျာပါဒပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနဿေန သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ သုခံ သောမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ, ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ။ ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဓမ္မသမာဒါနာနိ။

၄၈၂. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တိတ္တကာလာဗု ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, အယံ တိတ္တကာလာဗု ဝိသေန သံသဋ္ဌော, သစေ အာကင်္ခသိ ပိဝ [ပိပ (သီ. ဣ.)]။ တဿ တေ ပိဝတော [ပိပတော (သီ. ဣ.)] စေဝ နစ္ဆာဒေဿတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ [ဣတွာ (သီ.)] စ ပန မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ သော တံ အပ္ပဋိသင်္ခါယ ပိဝေယျ, နပ္ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ။ တဿ တံ ပိဝတော စေဝ နစ္ဆာဒေယျ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဓမ္မသမာဒါနံ ဝဒါမိ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပါကံ။

၄၈၃. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, အယံ အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော, သစေ အာကင်္ခသိ ပိဝ။ တဿ တေ ပိဝတောဟိ [ပိဝတောပိ (က.)] ခေါ ဆာဒေဿတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ သော တံ အပ္ပဋိသင်္ခါယ ပိဝေယျ, နပ္ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ။ တဿ တံ ပိဝတောဟိ ခေါ ဆာဒေယျ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဓမ္မသမာဒါနံ ဝဒါမိ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပါကံ။

၄၈၄. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပူတိမုတ္တံ နာနာဘေသဇ္ဇေဟိ သံသဋ္ဌံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ပဏ္ဍုကရောဂီ။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ဣဒံ ပူတိမုတ္တံ နာနာဘေသဇ္ဇေဟိ သံသဋ္ဌံ, သစေ အာကင်္ခသိ ပိဝ။ တဿ တေ ပိဝတောဟိ ခေါ နစ္ဆာဒေဿတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန သုခီ ဘဝိဿသီ’တိ။ သော တံ ပဋိသင်္ခါယ ပိဝေယျ, နပ္ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ။ တဿ တံ ပိဝတောဟိ ခေါ နစ္ဆာဒေယျ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန သုခီ အဿ။ တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဓမ္မသမာဒါနံ ဝဒါမိ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပါကံ။

၄၈၅. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒဓိ စ မဓု စ သပ္ပိ စ ဖာဏိတဉ္စ ဧကဇ္ဈံ သံသဋ္ဌံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ လောဟိတပက္ခန္ဒိကော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ဣဒံ ဒဓိံ စ မဓုံ စ သပ္ပိံ စ ဖာဏိတဉ္စ ဧကဇ္ဈံ သံသဋ္ဌံ, သစေ အာကင်္ခသိ ပိဝ။ တဿ တေ ပိဝတော စေဝ ဆာဒေဿတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန သုခီ ဘဝိဿသီ’တိ။ သော တံ ပဋိသင်္ခါယ ပိဝေယျ, နပ္ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ။ တဿ တံ ပိဝတော စေဝ ဆာဒေယျ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန သုခီ အဿ။ တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဓမ္မသမာဒါနံ ဝဒါမိ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ။

၄၈၆. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဝဿာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ ဝိဒ္ဓေ ဝိဂတဝလာဟကေ ဒေဝေ အာဒိစ္စော နဘံ အဗ္ဘုဿက္ကမာနော သဗ္ဗံ အာကာသဂတံ တမဂတံ အဘိဝိဟစ္စ ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတေ စ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကံ တဒညေ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏပရပ္ပဝါဒေ အဘိဝိဟစ္စ ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတေ စာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာဓမ္မသမာဒါနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇. ဝီမံသကသုတ္တံ

၄၈၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဝီမံသကေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ပရဿ စေတောပရိယာယံ အဇာနန္တေန [အာဇာနန္တေန (ဣ. က.), အဇာနန္တေန ကိန္တိ (?)] တထာဂတေ သမန္နေသနာ ကာတဗ္ဗာ ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝါ နော ဝါ’ ဣတိ ဝိညာဏာယာ’’တိ။ ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ, ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ; သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော; ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓါရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၄၈၈. ‘‘ဝီမံသကေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ပရဿ စေတောပရိယာယံ အဇာနန္တေန ဒွီသု ဓမ္မေသု တထာဂတော သမန္နေသိတဗ္ဗော စက္ခုသောတဝိညေယျေသု ဓမ္မေသု – ‘ယေ သံကိလိဋ္ဌာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ ဝါ တေ တထာဂတဿ နော ဝါ’တိ? တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယေ သံကိလိဋ္ဌာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, န တေ တထာဂတဿ သံဝိဇ္ဇန္တီ’တိ။

‘‘ယတော နံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယေ သံကိလိဋ္ဌာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, န တေ တထာဂတဿ သံဝိဇ္ဇန္တီ’တိ, တတော နံ ဥတ္တရိံ သမန္နေသတိ – ‘ယေ ဝီတိမိဿာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ ဝါ တေ တထာဂတဿ နော ဝါ’တိ? တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယေ ဝီတိမိဿာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, န တေ တထာဂတဿ သံဝိဇ္ဇန္တီ’တိ။

‘‘ယတော နံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယေ ဝီတိမိဿာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, န တေ တထာဂတဿ သံဝိဇ္ဇန္တီ’တိ, တတော နံ ဥတ္တရိံ သမန္နေသတိ – ‘ယေ ဝေါဒါတာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ ဝါ တေ တထာဂတဿ နော ဝါ’တိ? တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယေ ဝေါဒါတာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ တေ တထာဂတဿာ’တိ။

‘‘ယတော နံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယေ ဝေါဒါတာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ တေ တထာဂတဿာ’တိ, တတော နံ ဥတ္တရိံ သမန္နေသတိ – ‘ဒီဃရတ္တံ သမာပန္နော အယမာယသ္မာ ဣမံ ကုသလံ ဓမ္မံ, ဥဒါဟု ဣတ္တရသမာပန္နော’တိ? တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဒီဃရတ္တံ သမာပန္နော အယမာယသ္မာ ဣမံ ကုသလံ ဓမ္မံ, နာယမာယသ္မာ ဣတ္တရသမာပန္နော’တိ။

‘‘ယတော နံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဒီဃရတ္တံ သမာပန္နော အယမာယသ္မာ ဣမံ ကုသလံ ဓမ္မံ, နာယမာယသ္မာ ဣတ္တရသမာပန္နော’တိ, တတော နံ ဥတ္တရိံ သမန္နေသတိ – ‘ဉတ္တဇ္ဈာပန္နော အယမာယသ္မာ ဘိက္ခု ယသပ္ပတ္တော, သံဝိဇ္ဇန္တဿ ဣဓေကစ္စေ အာဒီနဝါ’တိ? န တာဝ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဣဓေကစ္စေ အာဒီနဝါ သံဝိဇ္ဇန္တိ ယာဝ န ဉတ္တဇ္ဈာပန္နော ဟောတိ ယသပ္ပတ္တော။ ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဉတ္တဇ္ဈာပန္နော ဟောတိ ယသပ္ပတ္တော , အထဿ ဣဓေကစ္စေ အာဒီနဝါ သံဝိဇ္ဇန္တိ။ တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဉတ္တဇ္ဈာပန္နော အယမာယသ္မာ ဘိက္ခု ယသပ္ပတ္တော, နာဿ ဣဓေကစ္စေ အာဒီနဝါ သံဝိဇ္ဇန္တီ’တိ။

‘‘ယတော နံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဉတ္တဇ္ဈာပန္နော အယမာယသ္မာ ဘိက္ခု ယသပ္ပတ္တော, နာဿ ဣဓေကစ္စေ အာဒီနဝါ သံဝိဇ္ဇန္တီ’တိ, တတော နံ ဥတ္တရိံ သမန္နေသတိ – ‘အဘယူပရတော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ဘယူပရတော; ဝီတရာဂတ္တာ ကာမေ န သေဝတိ ခယာ ရာဂဿာ’တိ? တမေနံ သမန္နေသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အဘယူပရတော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ဘယူပရတော; ဝီတရာဂတ္တာ ကာမေ န သေဝတိ ခယာ ရာဂဿာ’တိ။ တဉ္စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ ပရေ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကေ ပနာယသ္မတော အာကာရာ, ကေ အန္ဝယာ, ယေနာယသ္မာ ဧဝံ ဝဒေသိ – အဘယူပရတော အယမာယသ္မာ, နာယမာယသ္မာ ဘယူပရတော; ဝီတရာဂတ္တာ ကာမေ န သေဝတိ ခယာ ရာဂဿာ’တိ။ သမ္မာ ဗျာကရမာနော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘တထာ ဟိ ပန အယမာယသ္မာ သံဃေ ဝါ ဝိဟရန္တော ဧကော ဝါ ဝိဟရန္တော, ယေ စ တတ္ထ သုဂတာ ယေ စ တတ္ထ ဒုဂ္ဂတာ, ယေ စ တတ္ထ ဂဏမနုသာသန္တိ, ယေ စ ဣဓေကစ္စေ အာမိသေသု သံဒိဿန္တိ, ယေ စ ဣဓေကစ္စေ အာမိသေန အနုပလိတ္တာ, နာယမာယသ္မာ တံ တေန အဝဇာနာတိ ။ သမ္မုခါ ခေါ ပန မေတံ ဘဂဝတော သုတံ သမ္မုခါ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – အဘယူပရတောဟမသ္မိ, နာဟမသ္မိ ဘယူပရတော, ဝီတရာဂတ္တာ ကာမေ န သေဝါမိ ခယာ ရာဂဿာ’တိ။

၄၈၉. ‘‘တတြ , ဘိက္ခဝေ, တထာဂတောဝ ဥတ္တရိံ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗော – ‘ယေ သံကိလိဋ္ဌာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ ဝါ တေ တထာဂတဿ နော ဝါ’တိ? ဗျာကရမာနော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘ယေ သံကိလိဋ္ဌာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, န တေ တထာဂတဿ သံဝိဇ္ဇန္တီ’’’တိ။

‘‘ယေ ဝီတိမိဿာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ ဝါ တေ တထာဂတဿ နော ဝါတိ? ဗျာကရမာနော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘ယေ ဝီတိမိဿာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, န တေ တထာဂတဿ သံဝိဇ္ဇန္တီ’တိ။

‘‘ယေ ဝေါဒါတာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ ဝါ တေ တထာဂတဿ နော ဝါတိ? ဗျာကရမာနော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘ယေ ဝေါဒါတာ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ တေ တထာဂတဿ; ဧတံပထောဟမသ္မိ, ဧတံဂေါစရော [ဧတပထောဟမသ္မိ ဧတဂေါစရော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], နော စ တေန တမ္မယော’တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒိံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထာရံ အရဟတိ သာဝကော ဥပသင်္ကမိတုံ ဓမ္မဿဝနာယ။ တဿ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဥတ္တရုတ္တရိံ ပဏီတပဏီတံ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂံ။ ယထာ ယထာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဥတ္တရုတ္တရိံ ပဏီတပဏီတံ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂံ တထာ တထာ သော တသ္မိံ ဓမ္မေ အဘိညာယ ဣဓေကစ္စံ ဓမ္မံ ဓမ္မေသု နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ, သတ္ထရိ ပသီဒတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော သံဃော’တိ။ တဉ္စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ ပရေ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကေ ပနာယသ္မတော အာကာရာ, ကေ အန္ဝယာ, ယေနာယသ္မာ ဧဝံ ဝဒေသိ – သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ , သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော သံဃော’တိ? သမ္မာ ဗျာကရမာနော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဗျာကရေယျ – ‘ဣဓါဟံ, အာဝုသော, ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံ ဓမ္မဿဝနာယ။ တဿ မေ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဥတ္တရုတ္တရိံ ပဏီတပဏီတံ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂံ။ ယထာ ယထာ မေ, အာဝုသော , ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဥတ္တရုတ္တရိံ ပဏီတပဏီတံ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂံ တထာ တထာဟံ တသ္မိံ ဓမ္မေ အဘိညာယ ဣဓေကစ္စံ ဓမ္မံ ဓမ္မေသု နိဋ္ဌမဂမံ, သတ္ထရိ ပသီဒိံ – သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ, ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော သံဃော’တိ။

၄၉၀. ‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေဟိ အာကာရေဟိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဣမေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ တထာဂတေ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌာ ဟောတိ မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အာကာရဝတီ သဒ္ဓါ ဒဿနမူလိကာ, ဒဠ္ဟာ; အသံဟာရိယာ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတေ ဓမ္မသမန္နေသနာ ဟောတိ။ ဧဝဉ္စ ပန တထာဂတော ဓမ္မတာသုသမန္နိဋ္ဌော ဟောတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ဝီမံသကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈. ကောသမ္ဗိယသုတ္တံ

၄၉၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကောသမ္ဗိယံ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရန္တိ။ တေ န စေဝ အညမညံ သညာပေန္တိ န စ သညတ္တိံ ဥပေန္တိ, န စ အညမညံ နိဇ္ဈာပေန္တိ, န စ နိဇ္ဈတ္တိံ ဥပေန္တိ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, ကောသမ္ဗိယံ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရန္တိ, တေ န စေဝ အညမညံ သညာပေန္တိ, န စ သညတ္တိံ ဥပေန္တိ, န စ အညမညံ နိဇ္ဈာပေန္တိ, န စ နိဇ္ဈတ္တိံ ဥပေန္တီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန တေ ဘိက္ခူ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ ဝေါ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရထ, တေ န စေဝ အညမညံ သညာပေထ, န စ သညတ္တိံ ဥပေထ, န စ အညမညံ နိဇ္ဈာပေထ, န စ နိဇ္ဈတ္တိံ ဥပေထာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ တုမှေ သမယေ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရထ, အပိ နု တုမှာကံ တသ္မိံ သမယေ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ, မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ။ပေ.။ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဣတိ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ တုမှေ သမယေ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရထ, နေဝ တုမှာကံ တသ္မိံ သမယေ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ, န မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ။ပေ.။ န မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အထ ကိဉ္စရဟိ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ကိံ ဇာနန္တာ ကိံ ပဿန္တာ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရထ, တေ န စေဝ အညမညံ သညာပေထ, န စ သညတ္တိံ ဥပေထ, န စ အညမညံ နိဇ္ဈာပေထ, န စ နိဇ္ဈတ္တိံ ဥပေထ ? တဉှိ တုမှာကံ, မောဃပုရိသာ, ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’တိ။

၄၉၂. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သာရဏီယာ ပိယကရဏာ ဂရုကရဏာ သင်္ဂဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ဆ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော ပိယကရဏော ဂရုကရဏော သင်္ဂဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော ပိယကရဏော ဂရုကရဏော သင်္ဂဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကိဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗြဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော ပိယကရဏော ဂရုကရဏော သင်္ဂဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယေ တေ လာဘာ ဓမ္မိကာ ဓမ္မလဒ္ဓါ အန္တမသော ပတ္တပရိယာပန္နမတ္တမ္ပိ, တထာရူပေဟိ လာဘေဟိ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂီ ဟောတိ သီလဝန္တေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သာဓါရဏဘောဂီ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော ပိယကရဏော ဂရုကရဏော သင်္ဂဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သီလာနိ အခဏ္ဍာနိ အစ္ဆိဒ္ဒါနိ အသဗလာနိ အကမ္မာသာနိ ဘုဇိဿာနိ ဝိညုပ္ပသတ္ထာနိ အပရာမဋ္ဌာနိ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ တထာရူပေသု သီလေသု သီလသာမညဂတော ဝိဟရတိ သဗြဟ္မစာရီဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော ပိယကရဏော ဂရုကရဏော သင်္ဂဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယာယံ ဒိဋ္ဌိ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ တထာရူပါယ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိသာမညဂတော ဝိဟရတိ သဗြဟ္မစာရီဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော ပိယကရဏော ဂရုကရဏော သင်္ဂဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။

‘‘ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဆ သာရဏီယာ ဓမ္မာ ပိယကရဏာ ဂရုကရဏာ သင်္ဂဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတ္တန္တိ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္နံ သာရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ ဧတံ အဂ္ဂံ ဧတံ သင်္ဂါဟိကံ [သင်္ဂါဟကံ (?)] ဧတံ သံဃာဋနိကံ – ယဒိဒံ ယာယံ ဒိဋ္ဌိ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကူဋာဂါရဿ ဧတံ အဂ္ဂံ ဧတံ သင်္ဂါဟိကံ ဧတံ သံဃာဋနိကံ ယဒိဒံ ကူဋံ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ဣမေသံ ဆန္နံ သာရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ ဧတံ အဂ္ဂံ ဧတံ သင်္ဂါဟိကံ ဧတံ သံဃာဋနိကံ ယဒိဒံ ယာယံ ဒိဋ္ဌိ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။

၄၉၃. ‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ယာယံ ဒိဋ္ဌိ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘အတ္ထိ နု ခေါ မေ တံ ပရိယုဋ္ဌာနံ အဇ္ဈတ္တံ အပ္ပဟီနံ, ယေနာဟံ ပရိယုဋ္ဌာနေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနေယျံ န ပဿေယျ’န္တိ? သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတော ဟောတိ, ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောဝ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဗျာပါဒပရိယုဋ္ဌိတော ဟောတိ, ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောဝ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ထီနမိဒ္ဓပရိယုဋ္ဌိတော ဟောတိ, ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောဝ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပရိယုဋ္ဌိတော ဟောတိ, ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောဝ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌိတော ဟောတိ, ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောဝ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣဓလောကစိန္တာယ ပသုတော ဟောတိ, ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောဝ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပရလောကစိန္တာယ ပသုတော ဟောတိ, ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောဝ ဟောတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဘဏ္ဍနဇာတော ကလဟဇာတော ဝိဝါဒါပန္နော အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တော ဝိဟရတိ, ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောဝ ဟောတိ ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘နတ္ထိ ခေါ မေ တံ ပရိယုဋ္ဌာနံ အဇ္ဈတ္တံ အပ္ပဟီနံ, ယေနာဟံ ပရိယုဋ္ဌာနေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနေယျံ န ပဿေယျံ။ သုပ္ပဏိဟိတံ မေ မာနသံ သစ္စာနံ ဗောဓါယာ’တိ။ ဣဒမဿ ပဌမံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ အရိယံ လောကုတ္တရံ အသာဓါရဏံ ပုထုဇ္ဇနေဟိ။

၄၉၄. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ဣမံ နု ခေါ အဟံ ဒိဋ္ဌိံ အာသေဝန္တော ဘာဝေန္တော ဗဟုလီကရောန္တော လဘာမိ ပစ္စတ္တံ သမထံ, လဘာမိ ပစ္စတ္တံ နိဗ္ဗုတိ’န္တိ? သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဣမံ ခေါ အဟံ ဒိဋ္ဌိံ အာသေဝန္တော ဘာဝေန္တော ဗဟုလီကရောန္တော လဘာမိ ပစ္စတ္တံ သမထံ, လဘာမိ ပစ္စတ္တံ နိဗ္ဗုတိ’န္တိ။ ဣဒမဿ ဒုတိယံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ အရိယံ လောကုတ္တရံ အသာဓါရဏံ ပုထုဇ္ဇနေဟိ။

၄၉၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယထာ ရူပါယာဟံ ဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော, အတ္ထိ နု ခေါ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ တထာရူပါယ ဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော’တိ? သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာရူပါယာဟံ ဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော, နတ္ထိ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ တထာရူပါယ ဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော’တိ။ ဣဒမဿ တတိယံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ အရိယံ လောကုတ္တရံ အသာဓါရဏံ ပုထုဇ္ဇနေဟိ။

၄၉၆. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယထာရူပါယ ဓမ္မတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော, အဟမ္ပိ တထာရူပါယ ဓမ္မတာယ သမန္နာဂတော’တိ။ ကထံရူပါယ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော? ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ – ‘ကိဉ္စာပိ တထာရူပိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ, ယထာရူပါယ အာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနံ ပညာယတိ, အထ ခေါ နံ ခိပ္ပမေဝ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု ဒေသေတိ ဝိဝရတိ ဥတ္တာနီကရောတိ; ဒေသေတွာ ဝိဝရိတွာ ဥတ္တာနီကတွာ အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ’။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒဟရော ကုမာရော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယျကော ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ အင်္ဂါရံ အက္ကမိတွာ ခိပ္ပမေဝ ပဋိသံဟရတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မတာ ဧသာ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ – ‘ကိဉ္စာပိ တထာရူပိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ ယထာရူပါယ အာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနံ ပညာယတိ, အထ ခေါ နံ ခိပ္ပမေဝ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု ဒေသေတိ ဝိဝရတိ ဥတ္တာနီကရောတိ; ဒေသေတွာ ဝိဝရိတွာ ဥတ္တာနီကတွာ အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ’။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာရူပါယ ဓမ္မတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော, အဟမ္ပိ တထာရူပါယ ဓမ္မတာယ သမန္နာဂတော’တိ။ ဣဒမဿ စတုတ္ထံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ အရိယံ လောကုတ္တရံ အသာဓါရဏံ ပုထုဇ္ဇနေဟိ။

၄၉၇. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယထာရူပါယ ဓမ္မတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော, အဟမ္ပိ တထာရူပါယ ဓမ္မတာယ သမန္နာဂတော’တိ။ ကထံရူပါယ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော? ဓမ္မတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ – ‘ကိဉ္စာပိ ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ တတ္ထ ဥဿုက္ကံ အာပန္နော ဟောတိ, အထ ခွါဿ တိဗ္ဗာပေက္ခာ ဟောတိ အဓိသီလသိက္ခာယ အဓိစိတ္တသိက္ခာယ အဓိပညာသိက္ခာယ’။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂါဝီ တရုဏဝစ္ဆာ ထမ္ဗဉ္စ အာလုမ္ပတိ ဝစ္ဆကဉ္စ အပစိနတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ဓမ္မတာ ဧသာ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ – ‘ကိဉ္စာပိ ယာနိ တာနိ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ တတ္ထ ဥဿုက္ကံ အာပန္နော ဟောတိ, အထ ခွါဿ တိဗ္ဗာပေက္ခာ ဟောတိ အဓိသီလသိက္ခာယ အဓိစိတ္တသိက္ခာယ အဓိပညာသိက္ခာယ’။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာရူပါယ ဓမ္မတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော, အဟမ္ပိ တထာရူပါယ ဓမ္မတာယ သမန္နာဂတော’တိ။ ဣဒမဿ ပဉ္စမံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ အရိယံ လောကုတ္တရံ အသာဓါရဏံ ပုထုဇ္ဇနေဟိ။

၄၉၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယထာရူပါယ ဗလတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော, အဟမ္ပိ တထာရူပါယ ဗလတာယ သမန္နာဂတော’တိ။ ကထံရူပါယ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗလတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော? ဗလတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ ယံ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒေသိယမာနေ အဋ္ဌိံကတွာ မနသိကတွာ သဗ္ဗစေတသာ [သဗ္ဗစေတသော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.), သဗ္ဗံ စေတသာ (က.)] သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏာတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာရူပါယ ဗလတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော, အဟမ္ပိ တထာရူပါယ ဗလတာယ သမန္နာဂတော’တိ။ ဣဒမဿ ဆဋ္ဌံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ အရိယံ လောကုတ္တရံ အသာဓါရဏံ ပုထုဇ္ဇနေဟိ။

၄၉၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘ယထာရူပါယ ဗလတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော, အဟမ္ပိ တထာရူပါယ ဗလတာယ သမန္နာဂတော’တိ။ ကထံရူပါယ စ, ဘိက္ခဝေ, ဗလတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော? ဗလတာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ ယံ တထာဂတပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒေသိယမာနေ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာရူပါယ ဗလတာယ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော သမန္နာဂတော, အဟမ္ပိ တထာရူပါယ ဗလတာယ သမန္နာဂတော’တိ။ ဣဒမဿ သတ္တမံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ အရိယံ လောကုတ္တရံ အသာဓါရဏံ ပုထုဇ္ဇနေဟိ။

၅၀၀. ‘‘ဧဝံ သတ္တင်္ဂသမန္နာဂတဿ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဓမ္မတာ သုသမန္နိဋ္ဌာ ဟောတိ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ။ ဧဝံ သတ္တင်္ဂသမန္နာဂတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော သောတာပတ္တိဖလသမန္နာဂတော ဟောတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ကောသမ္ဗိယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉. ဗြဟ္မနိမန္တနိကသုတ္တံ

၅၀၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဧကမိဒါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သမယံ ဥက္ကဋ္ဌာယံ ဝိဟရာမိ သုဘဂဝနေ သာလရာဇမူလေ။ တေန ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန ဗကဿ ဗြဟ္မုနော ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘ဣဒံ နိစ္စံ, ဣဒံ ဓုဝံ, ဣဒံ သဿတံ, ဣဒံ ကေဝလံ, ဣဒံ အစဝနဓမ္မံ, ဣဒဉှိ န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇ္ဇတိ, ဣတော စ ပနညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏံ နတ္ထီ’တိ။ အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဗကဿ ဗြဟ္မုနော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ – ဥက္ကဋ္ဌာယံ သုဘဂဝနေ သာလရာဇမူလေ အန္တရဟိတော တသ္မိံ ဗြဟ္မလောကေ ပါတုရဟောသိံ။ အဒ္ဒသာ ခေါ မံ, ဘိက္ခဝေ, ဗကော ဗြဟ္မာ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ; ဒိသွာန မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဧဟိ ခေါ, မာရိသ, သွာဂတံ, မာရိသ! စိရဿံ ခေါ, မာရိသ, ဣမံ ပရိယာယမကာသိ ယဒိဒံ ဣဓါဂမနာယ။ ဣဒဉှိ, မာရိသ, နိစ္စံ, ဣဒံ ဓုဝံ, ဣဒံ သဿတံ, ဣဒံ ကေဝလံ, ဣဒံ အစဝနဓမ္မံ, ဣဒဉှိ န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣတော စ ပနညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏံ နတ္ထီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဗကံ ဗြဟ္မာနံ ဧတဒဝေါစံ – ‘‘အဝိဇ္ဇာဂတော ဝတ, ဘော, ဗကော ဗြဟ္မာ; အဝိဇ္ဇာဂတော ဝတ, ဘော, ဗကော ဗြဟ္မာ; ယတြ ဟိ နာမ အနိစ္စံယေဝ သမာနံ နိစ္စန္တိ ဝက္ခတိ, အဒ္ဓုဝံယေဝ သမာနံ ဓုဝန္တိ ဝက္ခတိ, အသဿတံယေဝ သမာနံ သဿတန္တိ ဝက္ခတိ, အကေဝလံယေဝ သမာနံ ကေဝလန္တိ ဝက္ခတိ, စဝနဓမ္မံယေဝ သမာနံ အစဝနဓမ္မန္တိ ဝက္ခတိ; ယတ္ထ စ ပန ဇာယတိ ဇီယတိ မီယတိ စဝတိ ဥပပဇ္ဇတိ တဉ္စ ဝက္ခတိ – ‘ဣဒဉှိ န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇ္ဇတီ’တိ; သန္တဉ္စ ပနညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏံ ‘နတ္ထညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ဝက္ခတီ’’တိ။

၅၀၂. ‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မာရော ပါပိမာ အညတရံ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇံ အနွာဝိသိတွာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဘိက္ခု, ဘိက္ခု, မေတမာသဒေါ မေတမာသဒေါ, ဧသော ဟိ, ဘိက္ခု, ဗြဟ္မာ မဟာဗြဟ္မာ အဘိဘူ အနဘိဘူတော အညဒတ္ထုဒသော ဝသဝတ္တီ ဣဿရော ကတ္တာ နိမ္မာတာ သေဋ္ဌော သဇိတာ [သဇ္ဇိတာ (သျာ. ကံ. က.), သဉ္ဇိတာ (သီ. ဣ.)] ဝသီ ပိတာ ဘူတဘဗျာနံ။ အဟေသုံ ခေါ ယေ, ဘိက္ခု, တယာ ပုဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာ လောကသ္မိံ ပထဝီဂရဟကာ ပထဝီဇိဂုစ္ဆကာ, အာပဂရဟကာ အာပဇိဂုစ္ဆကာ, တေဇဂရဟကာ တေဇဇိဂုစ္ဆကာ, ဝါယဂရဟကာ ဝါယဇိဂုစ္ဆကာ, ဘူတဂရဟကာ ဘူတဇိဂုစ္ဆကာ, ဒေဝဂရဟကာ ဒေဝဇိဂုစ္ဆကာ, ပဇာပတိဂရဟကာ ပဇာပတိဇိဂုစ္ဆကာ, ဗြဟ္မဂရဟကာ ဗြဟ္မဇိဂုစ္ဆကာ – တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပါဏုပစ္ဆေဒါ ဟီနေ ကာယေ ပတိဋ္ဌိတာ အဟေသုံ။ ယေ ပန, ဘိက္ခု, တယာ ပုဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာ လောကသ္မိံ ပထဝီပသံသကာ ပထဝါဘိနန္ဒိနော, အာပပသံသကာ အာပါဘိနန္ဒိနော, တေဇပသံသကာ တေဇာဘိနန္ဒိနော, ဝါယပသံသကာ ဝါယာဘိနန္ဒိနော, ဘူတပသံသကာ ဘူတာဘိနန္ဒိနော, ဒေဝပသံသကာ ဒေဝါဘိနန္ဒိနော, ပဇာပတိပသံသကာ ပဇာပတာဘိနန္ဒိနော, ဗြဟ္မပသံသကာ ဗြဟ္မာဘိနန္ဒိနော – တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပါဏုပစ္ဆေဒါ ပဏီတေ ကာယေ ပတိဋ္ဌိတာ။ တံ တာဟံ, ဘိက္ခု, ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘ဣင်္ဃ တွံ, မာရိသ, ယဒေဝ တေ ဗြဟ္မာ အာဟ တဒေဝ တွံ ကရောဟိ, မာ တွံ ဗြဟ္မုနော ဝစနံ ဥပါတိဝတ္တိတ္ထော’။ သစေ ခေါ တွံ, ဘိက္ခု, ဗြဟ္မုနော ဝစနံ ဥပါတိဝတ္တိဿသိ, သေယျထာပိ နာမ ပုရိသော သိရိံ အာဂစ္ဆန္တိံ ဒဏ္ဍေန ပဋိပ္ပဏာမေယျ, သေယျထာပိ ဝါ ပန, ဘိက္ခု, ပုရိသော နရကပ္ပပါတေ ပပတန္တော ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ပထဝိံ ဝိရာဓေယျ, ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ, ဘိက္ခု, တုယှံ ဘဝိဿတိ။ ‘ဣသံဃံ တွံ, မာရိသ, ယဒေဝ တေ ဗြဟ္မာ အာဟ တဒေဝ တွံ ကရောဟိ, မာ တွံ ဗြဟ္မုနော ဝစနံ ဥပါတိဝတ္တိတ္ထော။ နနု တွံ, ဘိက္ခု, ပဿသိ ဗြဟ္မပရိသံ သန္နိပတိတ’န္တိ? ဣတိ ခေါ မံ, ဘိက္ခဝေ, မာရော ပါပိမာ ဗြဟ္မပရိသံ ဥပနေသိ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဇာနာမိ ခေါ တာဟံ, ပါပိမ; မာ တွံ မညိတ္ထော – န မံ ဇာနာတီ’တိ။ မာရော တ္ဝမသိ, ပါပိမ။ ယော စေဝ, ပါပိမ, ဗြဟ္မာ, ယာ စ ဗြဟ္မပရိသာ, ယေ စ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာ, သဗ္ဗေဝ တဝ ဟတ္ထဂတာ သဗ္ဗေဝ တဝ ဝသံဂတာ။ တုယှဉှိ, ပါပိမ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဧသောပိ မေ အဿ ဟတ္ထဂတော, ဧသောပိ မေ အဿ ဝသံဂတော’တိ။ အဟံ ခေါ ပန, ပါပိမ, နေဝ တဝ ဟတ္ထဂတော နေဝ တဝ ဝသံဂတော’’တိ။

၅၀၃. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ဗကော ဗြဟ္မာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘အဟဉှိ, မာရိသ, နိစ္စံယေဝ သမာနံ နိစ္စန္တိ ဝဒါမိ, ဓုဝံယေဝ သမာနံ ဓုဝန္တိ ဝဒါမိ, သဿတံယေဝ သမာနံ သဿတန္တိ ဝဒါမိ, ကေဝလံယေဝ သမာနံ ကေဝလန္တိ ဝဒါမိ, အစဝနဓမ္မံယေဝ သမာနံ အစဝနဓမ္မ’န္တိ ဝဒါမိ, ယတ္ထ စ ပန န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇ္ဇတိ တဒေဝါဟံ ဝဒါမိ – ‘ဣဒဉှိ န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇ္ဇတီ’တိ။ အသန္တဉ္စ ပနညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏံ ‘နတ္ထညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ ဝဒါမိ။ အဟေသုံ ခေါ, ဘိက္ခု, တယာ ပုဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာ လောကသ္မိံ ယာဝတကံ တုယှံ ကသိဏံ အာယု တာဝတကံ တေသံ တပေါကမ္မမေဝ အဟောသိ။ တေ ခေါ ဧဝံ ဇာနေယျုံ – ‘သန္တဉ္စ ပနညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏံ အတ္ထညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏန္တိ, အသန္တံ ဝါ အညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏံ နတ္ထညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏ’န္တိ။ တံ တာဟံ, ဘိက္ခု, ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘န စေဝညံ ဥတ္တရိ နိဿရဏံ ဒက္ခိဿသိ, ယာဝဒေဝ စ ပန ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ ဘဝိဿသိ။ သစေ ခေါ တွံ, ဘိက္ခု, ပထဝိံ အဇ္ဈောသိဿသိ, ဩပသာယိကော မေ ဘဝိဿသိ ဝတ္ထုသာယိကော, ယထာကာမကရဏီယော ဗာဟိတေယျော။ သစေ အာပံ။ တေဇံ။ ဝါယံ။ ဘူတေ။ ဒေဝေ။ ပဇာပတိံ။ ဗြဟ္မံ အဇ္ဈောသိဿသိ, ဩပသာယိကော မေ ဘဝိဿသိ ဝတ္ထုသာယိကော, ယထာကာမကရဏီယော ဗာဟိတေယျော’တိ။

‘‘အဟမ္ပိ ခေါ ဧဝံ, ဗြဟ္မေ, ဇာနာမိ – သစေ ပထဝိံ အဇ္ဈောသိဿာမိ, ဩပသာယိကော တေ ဘဝိဿာမိ ဝတ္ထုသာယိကော, ယထာကာမကရဏီယော ဗာဟိတေယျော။ ‘သစေ အာပံ။ တေဇံ။ ဝါယံ။ ဘူတေ။ ဒေဝေ။ ပဇာပတိံ။ ဗြဟ္မံ အဇ္ဈောသိဿာမိ, ဩပသာယိကော တေ ဘဝိဿာမိ ဝတ္ထုသာယိကော, ယထာကာမကရဏီယော ဗာဟိတေယျော’တိ အပိ စ တေ အဟံ, ဗြဟ္မေ, ဂတိဉ္စ ပဇာနာမိ, ဇုတိဉ္စ ပဇာနာမိ – ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကော ဗကော ဗြဟ္မာ, ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ ဗကော ဗြဟ္မာ, ဧဝံ မဟေသက္ခော ဗကော ဗြဟ္မာ’’တိ။

‘‘ယထာကထံ ပန မေ တွံ, မာရိသ, ဂတိဉ္စ ပဇာနာသိ, ဇုတိဉ္စ ပဇာနာသိ – ‘ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကော ဗကော ဗြဟ္မာ, ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ ဗကော ဗြဟ္မာ, ဧဝံ မဟေသက္ခော ဗကော ဗြဟ္မာ’တိ?

‘‘ယာဝတာ စန္ဒိမသူရိယာ၊ ပရိဟရန္တိ ဒိသာ ဘန္တိ ဝိရောစနာ။

တာဝ သဟဿဓါ လောကော၊ ဧတ္ထ တေ ဝတ္တတေ [ဝတ္တတီ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] ဝသော။

‘‘ပရောပရဉ္စ [ပရောဝရဉ္စ (သီ. ဣ.)] ဇာနာသိ၊ အထော ရာဂဝိရာဂိနံ။

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သတ္တာနံ အာဂတိံ ဂတိ’’န္တိ။

‘‘ဧဝံ ခေါ တေ အဟံ, ဗြဟ္မေ, ဂတိဉ္စ ပဇာနာမိ ဇုတိဉ္စ ပဇာနာမိ – ‘ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကော ဗကော ဗြဟ္မာ, ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ ဗကော ဗြဟ္မာ, ဧဝံ မဟေသက္ခော ဗကော ဗြဟ္မာ’တိ။

၅၀၄. ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဗြဟ္မေ, အညော ကာယော, တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ; တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ အတ္ထိ ခေါ, ဗြဟ္မေ, အာဘဿရာ နာမ ကာယော ယတော တွံ စုတော ဣဓူပပန္နော။ တဿ တေ အတိစိရနိဝါသေန သာ သတိ ပမုဋ္ဌာ, တေန တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ; တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ, နေဝ တေ သမသမော အဘိညာယ, ကုတော နီစေယျံ? အထ ခေါ အဟမေဝ တယာ ဘိယျော။ အတ္ထိ ခေါ, ဗြဟ္မေ, သုဘကိဏှော နာမ ကာယော, ဝေဟပ္ဖလော နာမ ကာယော, အဘိဘူ နာမ ကာယော, တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ; တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ, နေဝ တေ သမသမော အဘိညာယ, ကုတော နီစေယျံ? အထ ခေါ အဟမေဝ တယာ ဘိယျော။ ပထဝိံ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ, ပထဝိတော အဘိညာယ ယာဝတာ ပထဝိယာ ပထဝတ္တေန အနနုဘူတံ တဒဘိညာယ ပထဝိံ နာပဟောသိံ, ပထဝိယာ နာပဟောသိံ, ပထဝိတော နာပဟောသိံ, ပထဝိံ မေတိ နာပဟောသိံ, ပထဝိံ နာဘိဝဒိံ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ, နေဝ တေ သမသမော အဘိညာယ, ကုတော နီစေယျံ? အထ ခေါ အဟမေဝ တယာ ဘိယျော။ အာပံ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ တေဇံ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ ဝါယံ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ ဘူတေ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ ဒေဝေ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ ပဇာပတိံ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ ဗြဟ္မံ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ အာဘဿရေ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ သုဘကိဏှေ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ ။ပေ.။ ဝေဟပ္ဖလေ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ အဘိဘုံ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ။ပေ.။ သဗ္ဗံ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ, သဗ္ဗတော အဘိညာယ ယာဝတာ သဗ္ဗဿ သဗ္ဗတ္တေန အနနုဘူတံ တဒဘိညာယ သဗ္ဗံ နာပဟောသိံ သဗ္ဗသ္မိံ နာပဟောသိံ သဗ္ဗတော နာပဟောသိံ သဗ္ဗံ မေတိ နာပဟောသိံ, သဗ္ဗံ နာဘိဝဒိံ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဗြဟ္မေ, နေဝ တေ သမသမော အဘိညာယ, ကုတော နီစေယျံ? အထ ခေါ အဟမေဝ တယာ ဘိယျော’’တိ။

‘‘သစေ ခေါ, မာရိသ, သဗ္ဗဿ သဗ္ဗတ္တေန အနနုဘူတံ, တဒဘိညာယ မာ ဟေဝ တေ ရိတ္တကမေဝ အဟောသိ, တုစ္ဆကမေဝ အဟောသီ’’တိ ။

‘‘‘ဝိညာဏံ အနိဒဿနံ အနန္တံ သဗ္ဗတော ပဘံ’, တံ ပထဝိယာ ပထဝတ္တေန အနနုဘူတံ, အာပဿ အာပတ္တေန အနနုဘူတံ, တေဇဿ တေဇတ္တေန အနနုဘူတံ, ဝါယဿ ဝါယတ္တေန အနနုဘူတံ, ဘူတာနံ ဘူတတ္တေန အနနုဘူတံ, ဒေဝါနံ ဒေဝတ္တေန အနနုဘူတံ, ပဇာပတိဿ ပဇာပတိတ္တေန အနနုဘူတံ, ဗြဟ္မာနံ ဗြဟ္မတ္တေန အနနုဘူတံ, အာဘဿရာနံ အာဘဿရတ္တေန အနနုဘူတံ, သုဘကိဏှာနံ သုဘကိဏှတ္တေန အနနုဘူတံ, ဝေဟပ္ဖလာနံ ဝေဟပ္ဖလတ္တေ အနနုဘူတံ, အဘိဘုဿ အဘိဘုတ္တေန အနနုဘူတံ, သဗ္ဗဿ သဗ္ဗတ္တေန အနနုဘူတံ’’။

‘‘ဟန္ဒ စရဟိ [ဟန္ဒ စ ဟိ (သီ. ဣ.)] တေ, မာရိသ, ပဿ အန္တရဓါယာမီ’’တိ။ ‘ဟန္ဒ စရဟိ မေ တွံ, ဗြဟ္မေ, အန္တရဓါယဿု, သစေ ဝိသဟသီ’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗကော ဗြဟ္မာ ‘အန္တရဓါယိဿာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿ, အန္တရဓါယိဿာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿာ’တိ နေဝဿု မေ သက္ကောတိ အန္တရဓါယိတုံ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဗကံ ဗြဟ္မာနံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဟန္ဒ စရဟိ တေ ဗြဟ္မေ အန္တရဓါယာမီ’တိ။ ‘ဟန္ဒ စရဟိ မေ တွံ, မာရိသ, အန္တရဓါယဿု သစေ ဝိသဟသီ’တိ။ အထ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိံ – ‘ဧတ္တာဝတာ ဗြဟ္မာ စ ဗြဟ္မပရိသာ စ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာ စ သဒ္ဒဉ္စ မေ သောဿန္တိ [သဒ္ဒမေဝ သုယျန္တိ (က.)], န စ မံ ဒက္ခန္တီ’တိ။ အန္တရဟိတော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိံ –

‘‘ဘဝေဝါဟံ ဘယံ ဒိသွာ၊ ဘဝဉ္စ ဝိဘဝေသိနံ။

ဘဝံ နာဘိဝဒိံ ကိဉ္စိ၊ နန္ဒိဉ္စ န ဥပါဒိယိ’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ စ ဗြဟ္မပရိသာ စ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာ စ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ အဟေသုံ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! သမဏဿ ဂေါတမဿ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ, န စ ဝတ နော ဣတော ပုဗ္ဗေ ဒိဋ္ဌော ဝါ, သုတော ဝါ, အညော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကော ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ ယထာယံ သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော။ ဘဝရာမာယ ဝတ, ဘော, ပဇာယ ဘဝရတာယ ဘဝသမ္မုဒိတာယ သမူလံ ဘဝံ ဥဒဗ္ဗဟီ’တိ။

၅၀၅. ‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မာရော ပါပိမာ အညတရံ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇံ အနွာဝိသိတွာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘သစေ ခေါ တွံ, မာရိသ, ဧဝံ ပဇာနာသိ, သစေ တွံ ဧဝံ အနုဗုဒ္ဓေါ, မာ သာဝကေ ဥပနေသိ, မာ ပဗ္ဗဇိတေ; မာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ, မာ ပဗ္ဗဇိတာနံ; မာ သာဝကေသု ဂေဓိမကာသိ, မာ ပဗ္ဗဇိတေသု။ အဟေသုံ ခေါ, ဘိက္ခု, တယာ ပုဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာ လောကသ္မိံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပဋိဇာနမာနာ ။ တေ သာဝကေ ဥပနေသုံ ပဗ္ဗဇိတေ, သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေသုံ ပဗ္ဗဇိတာနံ, သာဝကေသု ဂေဓိမကံသု ပဗ္ဗဇိတေသု, တေ သာဝကေ ဥပနေတွာ ပဗ္ဗဇိတေ, သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ပဗ္ဗဇိတာနံ, သာဝကေသု ဂေဓိတစိတ္တာ ပဗ္ဗဇိတေသု, ကာယဿ ဘေဒါ ပါဏုပစ္ဆေဒါ ဟီနေ ကာယေ ပတိဋ္ဌိတာ။ အဟေသုံ ယေ ပန, ဘိက္ခု, တယာ ပုဗ္ဗေ သမဏဗြာဟ္မဏာ လောကသ္မိံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပဋိဇာနမာနာ။ တေ န သာဝကေ ဥပနေသုံ န ပဗ္ဗဇိတေ, န သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေသုံ န ပဗ္ဗဇိတာနံ, န သာဝကေသု ဂေဓိမကံသု န ပဗ္ဗဇိတေသု, တေ န သာဝကေ ဥပနေတွာ န ပဗ္ဗဇိတေ, န သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ န ပဗ္ဗဇိတာနံ, န သာဝကေသု ဂေဓိတစိတ္တာ န ပဗ္ဗဇိတေသု, ကာယဿ ဘေဒါ ပါဏုပစ္ဆေဒါ ပဏီတေ ကာယေ ပတိဋ္ဌိတာ။ တံ တာဟံ, ဘိက္ခု, ဧဝံ ဝဒါမိ – ဣင်္ဃ တွံ, မာရိသ, အပ္ပောဿုက္ကော ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရမနုယုတ္တော ဝိဟရဿု, အနက္ခာတံ ကုသလဉှိ, မာရိသ, မာ ပရံ ဩဝဒါဟီ’တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဇာနာမိ ခေါ တာဟံ, ပါပိမ, မာ တွံ မညိတ္ထော – န မံ ဇာနာတီ’တိ။ မာရော တ္ဝမသိ, ပါပိမ။ န မံ တွံ, ပါပိမ, ဟိတာနုကမ္ပီ ဧဝံ ဝဒေသိ; အဟိတာနုကမ္ပီ မံ တွံ, ပါပိမ, ဧဝံ ဝဒေသိ။ တုယှဉှိ, ပါပိမ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယေသံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေဿတိ, တေ မေ ဝိသယံ ဥပါတိဝတ္တိဿန္တီ’တိ။ အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါဝ ပန တေ , ပါပိမ, သမာနာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါမှာတိ ပဋိဇာနိံသု။ အဟံ ခေါ ပန, ပါပိမ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါဝ သမာနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါမှီတိ ပဋိဇာနာမိ။ ဒေသေန္တောပိ ဟိ, ပါပိမ, တထာဂတော သာဝကာနံ ဓမ္မံ တာဒိသောဝ အဒေသေန္တောပိ ဟိ, ပါပိမ, တထာဂတော သာဝကာနံ ဓမ္မံ တာဒိသောဝ။ ဥပနေန္တောပိ ဟိ, ပါပိမ, တထာဂတော သာဝကေ တာဒိသောဝ, အနုပနေန္တောပိ ဟိ, ပါပိမ, တထာဂတော သာဝကေ တာဒိသောဝ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာဂတဿ, ပါပိမ, ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ – တေ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ သေယျထာပိ, ပါပိမ, တာလော မတ္ထကစ္ဆိန္နော အဘဗ္ဗော ပုန ဝိရူဠှိယာ; ဧဝမေဝ ခေါ, ပါပိမ, တထာဂတဿ ယေ အာသဝါ သံကိလေသိကာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပါကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ – တေ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာတိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ မာရဿ စ အနာလပနတာယ ဗြဟ္မုနော စ အဘိနိမန္တနတာယ, တသ္မာ ဣမဿ ဝေယျာကရဏဿ ဗြဟ္မနိမန္တနိကံတေဝ အဓိဝစန’’န္တိ။

ဗြဟ္မနိမန္တနိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀. မာရတဇ္ဇနီယသုတ္တံ

၅၀၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂ္ဂေသု ဝိဟရတိ သုသုမာရဂိရေ ဘေသကဠာဝနေ မိဂဒါယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မာရော ပါပိမာ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ကုစ္ဆိဂတော ဟောတိ ကောဋ္ဌမနုပဝိဋ္ဌော။ အထ ခေါ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ ကုစ္ဆိ ဂရုဂရော ဝိယ [ဂရု ဂရု ဝိယ (သီ. ဣ. ဋီကာယံ ပါဌန္တရံ)]? မာသာစိတံ မညေ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော စင်္ကမာ ဩရောဟိတွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ပစ္စတ္တံ ယောနိသော မနသာကာသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မာရံ ပါပိမန္တံ ကုစ္ဆိဂတံ ကောဋ္ဌမနုပဝိဋ္ဌံ။ ဒိသွာန မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နိက္ခမ, ပါပိမ; နိက္ခမ, ပါပိမ! မာ တထာဂတံ ဝိဟေသေသိ, မာ တထာဂတသာဝကံ။ မာ တေ အဟောသိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’တိ။ အထ ခေါ မာရဿ ပါပိမတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဇာနမေဝ ခေါ မံ အယံ သမဏော အပဿံ ဧဝမာဟ – ‘နိက္ခမ, ပါပိမ; နိက္ခမ, ပါပိမ! မာ တထာဂတံ ဝိဟေသေသိ, မာ တထာဂတသာဝကံ။ မာ တေ အဟောသိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’တိ။ ယောပိဿ သော သတ္ထာ သောပိ မံ နေဝ ခိပ္ပံ ဇာနေယျ, ကုတော ပန [ကုတော စ ပန (သျာ.)] မံ အယံ သာဝကော ဇာနိဿတီ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဝမ္ပိ ခေါ တာဟံ, ပါပိမ, ဇာနာမိ, မာ တွံ မညိတ္ထော – ‘န မံ ဇာနာတီ’တိ။ မာရော တ္ဝမသိ, ပါပိမ; တုယှဉှိ, ပါပိမ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဇာနမေဝ ခေါ မံ အယံ သမဏော အပဿံ ဧဝမာဟ – နိက္ခမ, ပါပိမ; နိက္ခမ, ပါပိမ! မာ တထာဂတံ ဝိဟေသေသိ, မာ တထာဂတသာဝကံ။ မာ တေ အဟောသိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာတိ။ ယောပိဿ သော သတ္ထာ သောပိ မံ နေဝ ခိပ္ပံ ဇာနေယျ, ကုတော ပန မံ အယံ သာဝကော ဇာနိဿတီ’’’တိ?

အထ ခေါ မာရဿ ပါပိမတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဇာနမေ ခေါ မံ အယံ သမဏော ပဿံ ဧဝမာဟ – ‘နိက္ခမ, ပါပိမ; နိက္ခမ, ပါပိမ! မာ တထာဂတံ ဝိဟေသေသိ, မာ တထာဂတသာဝကံ။ မာ တေ အဟောသိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’’တိ။ အထ ခေါ မာရော ပါပိမာ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ မုခတော ဥဂ္ဂန္တွာ ပစ္စဂ္ဂဠေ အဋ္ဌာသိ။

၅၀၇. အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မာရံ ပါပိမန္တံ ပစ္စဂ္ဂဠေ ဌိတံ; ဒိသွာန မာရံ ပါပိမန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဧတ္ထာပိ ခေါ တာဟံ, ပါပိမ, ပဿာမိ; မာ တွံ မညိတ္ထော ‘‘န မံ ပဿတီ’’တိ။ ဧသော တွံ, ပါပိမ, ပစ္စဂ္ဂဠေ ဌိတော။ ဘူတပုဗ္ဗာဟံ, ပါပိမ, ဒူသီ နာမ မာရော အဟောသိံ, တဿ မေ ကာဠီ နာမ ဘဂိနီ။ တဿာ တွံ ပုတ္တော။ သော မေ တွံ ဘာဂိနေယျော အဟောသိ။ တေန ခေါ ပန, ပါပိမ, သမယေန ကကုသန္ဓော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ။ ကကုသန္ဓဿ ခေါ ပန, ပါပိမ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဝိဓုရသဉ္ဇီဝံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ယာဝတာ ခေါ ပန, ပါပိမ, ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာဝကာ။ တေသု န စ ကောစိ အာယသ္မတာ ဝိဓုရေန သမသမော ဟောတိ ယဒိဒံ ဓမ္မဒေသနာယ။ ဣမိနာ ခေါ ဧဝံ [ဧတံ (သီ. သျာ. ဣ.)], ပါပိမ, ပရိယာယေန အာယသ္မတော ဝိဓုရဿ ဝိဓုရောတေဝ [ဝိဓုရဿ ဝိဓုရော ဝိဓုရောတွေဝ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သမညာ ဥဒပါဒိ။

‘‘အာယသ္မာ ပန, ပါပိမ, သဉ္ဇီဝေါ အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ အပ္ပကသိရေနေဝ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇတိ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ပါပိမ, အာယသ္မာ သဉ္ဇီဝေါ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နော နိသိန္နော ဟောတိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ, ပါပိမ, ဂေါပါလကာ ပသုပါလကာ ကဿကာ ပထာဝိနော အာယသ္မန္တံ သဉ္ဇီဝံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နံ နိသိန္နံ; ဒိသွာန တေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! အယံ သမဏော နိသိန္နကောဝ ကာလင်္ကတော! ဟန္ဒ နံ ဒဟာမာ’တိ။ အထ ခေါ တေ, ပါပိမ, ဂေါပါလကာ ပသုပါလကာ ကဿကာ ပထာဝိနော တိဏဉ္စ ကဋ္ဌဉ္စ ဂေါမယဉ္စ သံကဍ္ဎိတွာ အာယသ္မတော သဉ္ဇီဝဿ ကာယေ ဥပစိနိတွာ အဂ္ဂိံ ဒတွာ ပက္ကမိံသု။ အထ ခေါ, ပါပိမ, အာယသ္မာ သဉ္ဇီဝေါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန တာယ သမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ စီဝရာနိ ပပ္ဖောဋေတွာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ တေ, ပါပိမ, ဂေါပါလကာ ပသုပါလကာ ကဿကာ ပထာဝိနော အာယသ္မန္တံ သဉ္ဇီဝံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ; ဒိသွာန နေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! အယံ သမဏော နိသိန္နကောဝ ကာလင်္ကတော, သွာယံ ပဋိသဉ္ဇီဝိတော’တိ ။ ဣမိနာ ခေါ ဧဝံ, ပါပိမ, ပရိယာယေန အာယသ္မတော သဉ္ဇီဝဿ သဉ္ဇီဝေါတေဝ [သဉ္ဇီဝေါ သဉ္ဇီဝေါတွေဝ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)] သမညာ ဥဒပါဒိ။

၅၀၈. ‘‘အထ ခေါ, ပါပိမ, ဒူသိဿ မာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ဣမေသံ ခေါ အဟံ ဘိက္ခူနံ သီလဝန္တာနံ ကလျာဏဓမ္မာနံ နေဝ ဇာနာမိ အာဂတိံ ဝါ ဂတိံ ဝါ။ ယံနူနာဟံ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ အနွာဝိသေယျံ – ဧထ, တုမှေ ဘိက္ခူ သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ အက္ကောသထ ပရိဘာသထ ရောသေထ ဝိဟေသေထ။ အပ္ပေဝ နာမ တုမှေဟိ အက္ကောသိယမာနာနံ ပရိဘာသိယမာနာနံ ရောသိယမာနာနံ ဝိဟေသိယမာနာနံ သိယာ စိတ္တဿ အညထတ္တံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာရော လဘေထ ဩတာရ’န္တိ။ အထ ခေါ တေ, ပါပိမ, ဒူသီ မာရော ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ အနွာဝိသိ – ‘ဧထ, တုမှေ ဘိက္ခူ သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ အက္ကောသထ ပရိဘာသထ ရောသေထ ဝိဟေသေထ။ အပ္ပေဝ နာမ တုမှေဟိ အက္ကောသိယမာနာနံ ပရိဘာသိယမာနာနံ ရောသိယမာနာနံ ဝိဟေသိယမာနာနံ သိယာ စိတ္တဿ အညထတ္တံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာရော လဘေထ ဩတာရ’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ တေ, ပါပိမ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ အနွာဝိသိဋ္ဌာ ဒူသိနာ မာရေန ဘိက္ခူ သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသေန္တိ ဝိဟေသေန္တိ – ‘ဣမေ ပန မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကိဏှာ [ကဏှာ (သျာ. ကံ. က.)] ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ ‘‘ဈာယိနောသ္မာ ဈာယိနောသ္မာ’’တိ ပတ္တက္ခန္ဓာ အဓေါမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယန္တိ ပဇ္ဈာယန္တိ နိဇ္ဈာယန္တိ အပဇ္ဈာယန္တိ။ သေယျထာပိ နာမ ဥလူကော ရုက္ခသာခါယံ မူသိကံ မဂ္ဂယမာနော ဈာယတိ ပဇ္ဈာယတိ နိဇ္ဈာယတိ အပဇ္ဈာယတိ; ဧဝမေဝိမေ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကိဏှာ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ ‘‘ဈာယိနောသ္မာ ဈာယိနောသ္မာ’’တိ ပတ္တက္ခန္ဓာ အဓေါမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယန္တိ ပဇ္ဈာယန္တိ နိဇ္ဈာယန္တိ အပဇ္ဈာယန္တိ။ သေယျထာပိ နာမ ကောတ္ထု နဒီတီရေ မစ္ဆေ မဂ္ဂယမာနော ဈာယတိ ပဇ္ဈာယတိ နိဇ္ဈာယတိ အပဇ္ဈာယတိ; ဧဝမေဝိမေ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကိဏှာ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ ‘‘ဈာယိနောသ္မာ ဈာယိနောသ္မာ’’တိ ပတ္တက္ခန္ဓာ အဓေါမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယန္တိ ပဇ္ဈာယန္တိ နိဇ္ဈာယန္တိ အပဇ္ဈာယန္တိ။ သေယျထာပိ နာမ ဗိဠာရော သန္ဓိသမလသင်္ကဋီရေ မူသိကံ မဂ္ဂယမာနော ဈာယတိ ပဇ္ဈာယတိ နိဇ္ဈာယတိ အပဇ္ဈာယတိ; ဧဝမေဝိမေ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကိဏှာ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ ‘‘ဈာယိနောသ္မာ ဈာယိနောသ္မာ’’တိ ပတ္တက္ခန္ဓာ အဓေါမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယန္တိ ပဇ္ဈာယန္တိ နိဇ္ဈာယန္တိ အပဇ္ဈာယန္တိ။ သေယျထာပိ နာမ ဂဒြဘော ဝဟစ္ဆိန္နော သန္ဓိသမလသင်္ကဋီရေ ဈာယတိ ပဇ္ဈာယတိ နိဇ္ဈာယတိ အပဇ္ဈာယတိ, ဧဝမေဝိမေ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကိဏှာ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ ‘‘ဈာယိနောသ္မာ ဈာယိနောသ္မာ’’တိ ပတ္တက္ခန္ဓာ အဓေါမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယန္တိ ပဇ္ဈာယန္တိ နိဇ္ဈာယန္တိ အပဇ္ဈာယန္တီ’’တိ။

‘‘ယေ ခေါ ပန, ပါပိမ, တေန သမယေန မနုဿာ ကာလင်္ကရောန္တိ ယေဘုယျေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။

၅၀၉. ‘‘အထ ခေါ, ပါပိမ, ကကုသန္ဓော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘အနွာဝိဋ္ဌာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဒူသိနာ မာရေန – ဧထ, တုမှေ ဘိက္ခူ သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ အက္ကောသထ ပရိဘာသထ ရောသေထ ဝိဟေသေထ, အပ္ပေဝ နာမ တုမှေဟိ အက္ကောသိယမာနာနံ ပရိဘာသိယမာနာနံ ရောသိယမာနာနံ ဝိဟေသိယမာနာနံ သိယာ စိတ္တဿ အညထတ္တံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာရော လဘေထ ဩတာရ’န္တိ။ ဧထ, တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရထ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရထာ’တိ။

‘‘အထ ခေါ တေ, ပါပိမ, ဘိက္ခူ ကကုသန္ဓေန ဘဂဝတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧဝံ ဩဝဒိယမာနာ ဧဝံ အနုသာသိယမာနာ အရညဂတာပိ ရုက္ခမူလဂတာပိ သုညာဂါရဂတာပိ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရိံသု, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိံသု။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရိံသု, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓေါ တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိံသု ။

၅၁၀. ‘‘အထ ခေါ, ပါပိမ, ဒူသိဿ မာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ဧဝမ္ပိ ခေါ အဟံ ကရောန္တော ဣမေသံ ဘိက္ခူနံ သီလဝန္တာနံ ကလျာဏဓမ္မာနံ နေဝ ဇာနာမိ အာဂတိံ ဝါ ဂတိံ ဝါ, ယံနူနာဟံ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ အနွာဝိသေယျံ – ဧထ, တုမှေ ဘိက္ခူ သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ သက္ကရောထ ဂရုံ ကရောထ မာနေထ ပူဇေထ , အပ္ပေဝ နာမ တုမှေဟိ သက္ကရိယမာနာနံ ဂရုကရိယမာနာနံ မာနိယမာနာနံ ပူဇိယမာနာနံ သိယာ စိတ္တဿ အညထတ္တံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာရော လဘေထ ဩတာရ’န္တိ ။ အထ ခေါ တေ, ပါပိမ, ဒူသီ မာရော ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ အနွာဝိသိ – ‘ဧထ, တုမှေ ဘိက္ခူ သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ သက္ကရောထ ဂရုံ ကရောထ မာနေထ ပူဇေထ, အပ္ပေဝ နာမ တုမှေဟိ သက္ကရိယမာနာနံ ဂရုကရိယမာနာနံ မာနိယမာနာနံ ပူဇိယမာနာနံ သိယာ စိတ္တဿ အညထတ္တံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာရော လဘေထ ဩတာရ’န္တိ။ အထ ခေါ တေ, ပါပိမ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ အနွာဝိဋ္ဌာ ဒူသိနာ မာရေန ဘိက္ခူ သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ။

‘‘ယေ ခေါ ပန, ပါပိမ, တေန သမယေန မနုဿာ ကာလင်္ကရောန္တိ ယေဘုယျေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။

၅၁၁. ‘‘အထ ခေါ, ပါပိမ, ကကုသန္ဓော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘အနွာဝိဋ္ဌာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဒူသိနာ မာရေန – ဧထ, တုမှေ ဘိက္ခူ သီလဝန္တေ ကလျာဏဓမ္မေ သက္ကရောထ ဂရုံ ကရောထ မာနေထ ပူဇေထ, အပ္ပေဝ နာမ တုမှေဟိ သက္ကရိယမာနာနံ ဂရုကရိယမာနာနံ မာနိယမာနာနံ ပူဇိယမာနာနံ သိယာ စိတ္တဿ အညထတ္တံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာရော လဘေထ ဩတာရန္တိ။ ဧထ, တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အသုဘာနုပဿိနော ကာယေ ဝိဟရထ, အာဟာရေ ပဋိကူလသညိနော, သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညိနော [အနဘိရတသညီနော (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿိနော’တိ။

‘‘အထ ခေါ တေ, ပါပိမ, ဘိက္ခူ ကကုသန္ဓေန ဘဂဝတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧဝံ ဩဝဒိယမာနာ ဧဝံ အနုသာသိယမာနာ အရညဂတာပိ ရုက္ခမူလဂတာပိ သုညာဂါရဂတာပိ အသုဘာနုပဿိနော ကာယေ ဝိဟရိံသု, အာဟာရေ ပဋိကူလသညိနော, သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညိနော, သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အနိစ္စာနုပဿိနော။

၅၁၂. ‘‘အထ ခေါ, ပါပိမ, ကကုသန္ဓော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာယသ္မတာ ဝိဓုရေန ပစ္ဆာသမဏေန ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ, ပါပိမ, ဒူသီ မာရော အညတရံ ကုမာရကံ [ကုမာရံ (သီ. ဣ.)] အနွာဝိသိတွာ သက္ခရံ ဂဟေတွာ အာယသ္မတော ဝိဓုရဿ သီသေ ပဟာရမဒါသိ; သီသံ ဝေါဘိန္ဒိ [သီသံ တေ ဘိန္ဒိဿာမီတိ (က.)]။ အထ ခေါ, ပါပိမ, အာယသ္မာ ဝိဓုရော ဘိန္နေန သီသေန လောဟိတေန ဂဠန္တေန ကကုသန္ဓံယေဝ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ။ အထ ခေါ , ပါပိမ, ကကုသန္ဓော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ နာဂါပလောကိတံ အပလောကေသိ – ‘န ဝါယံ ဒူသီ မာရော မတ္တမညာသီ’တိ။ သဟာပလောကနာယ စ ပန, ပါပိမ, ဒူသီ မာရော တမှာ စ ဌာနာ စဝိ မဟာနိရယဉ္စ ဥပပဇ္ဇိ။

‘‘တဿ ခေါ ပန, ပါပိမ, မဟာနိရယဿ တယော နာမဓေယျာ ဟောန္တိ – ဆဖဿာယတနိကော ဣတိပိ, သင္ကုသမာဟတော ဣတိပိ, ပစ္စတ္တဝေဒနိယော ဣတိပိ။ အထ ခေါ မံ, ပါပိမ, နိရယပါလာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ယဒါ ခေါ တေ [ယတော တေ (က.)], မာရိသ, သင္ကုနာ သင္ကု ဟဒယေ သမာဂစ္ဆေယျ။ အထ နံ တွံ ဇာနေယျာသိ – ‘ဝဿသဟဿံ မေ နိရယေ ပစ္စမာနဿာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ပါပိမ, ဗဟူနိ ဝဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿသတာနိ ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ တသ္မိံ မဟာနိရယေ အပစ္စိံ။ ဒသဝဿသဟဿာနိ တဿေဝ မဟာနိရယဿ ဥဿဒေ အပစ္စိံ ဝုဋ္ဌာနိမံ နာမ ဝေဒနံ ဝေဒိယမာနော။ တဿ မယှံ, ပါပိမ, ဧဝရူပေါ ကာယော ဟောတိ, သေယျထာပိ မနုဿဿ။ ဧဝရူပံ သီသံ ဟောတိ, သေယျထာပိ မစ္ဆဿ။

၅၁၃.

‘‘ကီဒိသော နိရယော အာသိ၊ ယတ္ထ ဒူသီ အပစ္စထ။

ဝိဓုရံ သာဝကမာသဇ္ဇ၊ ကကုသန္ဓဉ္စ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘သတံ အာသိ အယောသင်္ကူ၊ သဗ္ဗေ ပစ္စတ္တဝေဒနာ။

ဤဒိသော နိရယော အာသိ၊ ယတ္ထ ဒူသီ အပစ္စထ။

ဝိဓုရံ သာဝကမာသဇ္ဇ၊ ကကုသန္ဓဉ္စ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယော ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

တာဒိသံ ဘိက္ခုမာသဇ္ဇ၊ ကဏှ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

‘‘မဇ္ဈေ သရဿ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဝိမာနာ ကပ္ပဋ္ဌာယိနော။

ဝေဠုရိယဝဏ္ဏာ ရုစိရာ၊ အစ္စိမန္တော ပဘဿရာ။

အစ္ဆရာ တတ္ထ နစ္စန္တိ၊ ပုထု နာနတ္တဝဏ္ဏိယော။

‘‘ယော ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

တာဒိသံ ဘိက္ခုမာသဇ္ဇ၊ ကဏှ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

‘‘ယော ဝေ ဗုဒ္ဓေန စောဒိတော၊ ဘိက္ခု သံဃဿ ပေက္ခတော။

မိဂါရမာတုပါသာဒံ၊ ပါဒင်္ဂုဋ္ဌေန ကမ္ပယိ။

‘‘ယော ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

တာဒိသံ ဘိက္ခုမာသဇ္ဇ၊ ကဏှ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

‘‘ယော ဝေဇယန္တံ ပါသာဒံ၊ ပါဒင်္ဂုဋ္ဌေန ကမ္ပယိ။

ဣဒ္ဓိဗလေနုပတ္ထဒ္ဓေါ၊ သံဝေဇေသိ စ ဒေဝတာ။

‘‘ယော ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

တာဒိသံ ဘိက္ခုမာသဇ္ဇ၊ ကဏှ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

‘‘ယော ဝေဇယန္တပါသာဒေ၊ သက္ကံ သော ပရိပုစ္ဆတိ။

အပိ ဝါသဝ ဇာနာသိ၊ တဏှာက္ခယဝိမုတ္တိယော။

တဿ သက္ကော ဝိယာကာသိ၊ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ယထာတထံ။

‘‘ယော ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

တာဒိသံ ဘိက္ခုမာသဇ္ဇ၊ ကဏှ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

‘‘ယော ဗြဟ္မံ ပရိပုစ္ဆတိ၊ သုဓမ္မာယာဘိတော သဘံ။

အဇ္ဇာပိ တျာဝုသော ဒိဋ္ဌိ၊ ယာ တေ ဒိဋ္ဌိ ပုရေ အဟု။

ပဿသိ ဝီတိဝတ္တန္တံ၊ ဗြဟ္မလောကေ ပဘဿရံ။

‘‘တဿ ဗြဟ္မာ ဝိယာကာသိ၊ အနုပုဗ္ဗံ ယထာတထံ။

န မေ မာရိသ သာ ဒိဋ္ဌိ၊ ယာ မေ ဒိဋ္ဌိ ပုရေ အဟု။

‘‘ပဿာမိ ဝီတိဝတ္တန္တံ၊ ဗြဟ္မလောကေ ပဘဿရံ။

သောဟံ အဇ္ဇ ကထံ ဝဇ္ဇံ၊ အဟံ နိစ္စောမှိ သဿတော။

‘‘ယော ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

တာဒိသံ ဘိက္ခုမာသဇ္ဇ၊ ကဏှ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

‘‘ယော မဟာမေရုနော ကူဋံ၊ ဝိမောက္ခေန အဖဿယိ။

ဝနံ ပုဗ္ဗဝိဒေဟာနံ၊ ယေ စ ဘူမိသယာ နရာ။

‘‘ယော ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော။

တာဒိသံ ဘိက္ခုမာသဇ္ဇ၊ ကဏှ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆသိ။

‘‘န ဝေ အဂ္ဂိ စေတယတိ [ဝေဌယတိ (သီ.)]၊ ‘အဟံ ဗာလံ ဍဟာမီ’တိ။

ဗာလော စ ဇလိတံ အဂ္ဂိံ၊ အာသဇ္ဇ နံ သ ဍယှတိ။

‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ မာရ၊ အာသဇ္ဇ နံ တထာဂတံ။

သယံ ဍဟိဿသိ အတ္တာနံ၊ ဗာလော အဂ္ဂိံဝ သံဖုသံ။

‘‘အပုညံ ပသဝီ မာရော၊ အာသဇ္ဇ နံ တထာဂတံ။

ကိန္နု မညသိ ပါပိမ၊ န မေ ပါပံ ဝိပစ္စတိ။

‘‘ကရောတော စီယတိ ပါပံ၊ စိရရတ္တာယ အန္တက။

မာရ နိဗ္ဗိန္ဒ ဗုဒ္ဓမှာ၊ အာသံ မာကာသိ ဘိက္ခုသု။

‘‘ဣတိ မာရံ အတဇ္ဇေသိ၊ ဘိက္ခု ဘေသကဠာဝနေ။

တတော သော ဒုမ္မနော ယက္ခော၊ နတတ္ထေဝန္တရဓါယထာ’’တိ။

မာရတဇ္ဇနီယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

စူဠယမကဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သာလေယျ ဝေရဉ္ဇဒုဝေ စ တုဋ္ဌိ၊ စူဠမဟာဓမ္မသမာဒါနဉ္စ။

ဝီမံသကာ ကောသမ္ဗိ စ ဗြာဟ္မဏော၊ ဒူသီ စ မာရော ဒသမော စ ဝဂ္ဂေါ။

သာလေယျဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော ပဉ္စမော။

ဣဒံ ဝဂ္ဂါနမုဒ္ဒါနံ –

မူလပရိယာယော စေဝ၊ သီဟနာဒေါ စ ဥတ္တမော။

ကကစော စေဝ ဂေါသိင်္ဂေါ၊ သာလေယျော စ ဣမေ ပဉ္စ။

မူလပဏ္ဏာသကံ သမတ္တံ။