ဩပမ္မဝဂ္ဂေါ

၃. ဩပမ္မဝဂ္ဂေါ

၁. ကကစူပမသုတ္တံ

၂၂၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနဿ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခါ အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယသ္မာ, ဘန္တေ, မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော, ဘန္တေ, အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနဿ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခါ အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော, ဘန္တေ, အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတီ’’တိ။

၂၂၃. အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ , ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ဖဂ္ဂုန, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ဖဂ္ဂုန, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဖဂ္ဂုန, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရသိ? ဧဝံ သံသဋ္ဌော ကိရ တွံ, ဖဂ္ဂုန, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရသိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု တုယှံ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေန တွံ ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောသိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခါ တုယှံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော ကိရ တွံ, ဖဂ္ဂုန, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘နနု တွံ, ဖဂ္ဂုန, ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။

၂၂၄. ‘‘န ခေါ တေ ဧတံ, ဖဂ္ဂုန, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ, ယံ တွံ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရေယျာသိ။ တသ္မာတိဟ, ဖဂ္ဂုန, တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသေယျ, တတြာပိ တွံ, ဖဂ္ဂုန, ယေ ဂေဟသိတာ [ဂေဟဿိတာ (?)] ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယျာသိ။ တတြာပိ တေ, ဖဂ္ဂုန, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမိ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမိ မေတ္တစိတ္တော, န ဒေါသန္တရော’တိ။ ဧဝဉှိ တေ, ဖဂ္ဂုန, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဖဂ္ဂုန, တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ ပါဏိနာ ပဟာရံ ဒဒေယျ, လေဍ္ဍုနာ ပဟာရံ ဒဒေယျ, ဒဏ္ဍေန ပဟာရံ ဒဒေယျ, သတ္ထေန ပဟာရံ ဒဒေယျ။ တတြာပိ တွံ, ဖဂ္ဂုန, ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယျာသိ။ တတြာပိ တေ, ဖဂ္ဂုန, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမိ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမိ မေတ္တစိတ္တော, န ဒေါသန္တရော’တိ။ ဧဝဉှိ တေ, ဖဂ္ဂုန, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဖဂ္ဂုန, တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခါ အဝဏ္ဏံ ဘာသေယျ, တတြာပိ တွံ, ဖဂ္ဂုန , ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယျာသိ။ တတြာပိ တေ, ဖဂ္ဂုန, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမိ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမိ မေတ္တစိတ္တော, န ဒေါသန္တရော’တိ။ ဧဝဉှိ တေ, ဖဂ္ဂုန, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဖဂ္ဂုန, တဝ စေပိ ကောစိ ပါဏိနာ ပဟာရံ ဒဒေယျ, လေဍ္ဍုနာ ပဟာရံ ဒဒေယျ, ဒဏ္ဍေန ပဟာရံ ဒဒေယျ, သတ္ထေန ပဟာရံ ဒဒေယျ, တတြာပိ တွံ, ဖဂ္ဂုန, ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယျာသိ။ တတြာပိ တေ, ဖဂ္ဂုန, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမိ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမိ မေတ္တစိတ္တော, န ဒေါသန္တရော’တိ။ ဧဝဉှိ တေ, ဖဂ္ဂုန, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

၂၂၅. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာရာဓယိံသု ဝတ မေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဧကံ သမယံ စိတ္တံ။ ဣဓါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အာမန္တေသိံ – အဟံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇာမိ။ ဧကာသနဘောဇနံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘုဉ္ဇမာနော အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနာမိ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ ဧထ တုမှေပိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇထ။ ဧကာသနဘောဇနံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တုမှေပိ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပါဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနိဿထ အပ္ပါတင်္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စာတိ။ န မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု ဘိက္ခူသု အနုသာသနီ ကရဏီယာ အဟောသိ; သတုပ္ပါဒကရဏီယမေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု ဘိက္ခူသု အဟောသိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သုဘူမိယံ စတုမဟာပထေ အာဇညရထော ယုတ္တော အဿ ဌိတော ဩဓသွာပတောဒေါ။ တမေနံ ဒက္ခော ယောဂ္ဂါစရိယော အဿဒမ္မသာရထိ အဘိရုဟိတွာ, ဝါမေန ဟတ္ထေန ရသ္မိယော ဂဟေတွာ, ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ပတောဒံ ဂဟေတွာ, ယေနိစ္ဆကံ ယဒိစ္ဆကံ သာရေယျပိ ပစ္စာသာရေယျပိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, န မေ တေသု ဘိက္ခူသု အနုသာသနီ ကရဏီယာ အဟောသိ, သတုပ္ပါဒကရဏီယမေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု ဘိက္ခူသု အဟောသိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမှေပိ အကုသလံ ပဇဟထ, ကုသလေသု ဓမ္မေသု အာယောဂံ ကရောထ။ ဧဝဉှိ တုမှေပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိဿထ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဂါမဿ ဝါ နိဂမဿ ဝါ အဝိဒူရေ မဟန္တံ သာလဝနံ။ တဉ္စဿ ဧဠဏ္ဍေဟိ သဉ္ဆန္နံ။ တဿ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ အတ္ထကာမော ဟိတကာမော ယောဂက္ခေမကာမော။ သော ယာ တာ သာလလဋ္ဌိယော ကုဋိလာ ဩဇာပဟရဏိယော [ဩဇဟရဏိယော (က.)] တာ ဆေတွာ [တစ္ဆေတွာ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဗဟိဒ္ဓါ နီဟရေယျ, အန္တောဝနံ သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေယျ။ ယာ ပန တာ သာလလဋ္ဌိယော ဥဇုကာ သုဇာတာ တာ သမ္မာ ပရိဟရေယျ။ ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, သာလဝနံ အပရေန သမယေန ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တုမှေပိ အကုသလံ ပဇဟထ, ကုသလေသု ဓမ္မေသု အာယောဂံ ကရောထ။ ဧဝဉှိ တုမှေပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိဿထ။

၂၂၆. ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမိဿာယေဝ သာဝတ္ထိယာ ဝေဒေဟိကာ နာမ ဂဟပတာနီ အဟောသိ။ ဝေဒေဟိကာယ, ဘိက္ခဝေ, ဂဟပတာနိယာ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘သောရတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, နိဝါတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, ဥပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’တိ။ ဝေဒေဟိကာယ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဂဟပတာနိယာ ကာဠီ နာမ ဒါသီ အဟောသိ ဒက္ခာ အနလသာ သုသံဝိဟိတကမ္မန္တာ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘မယှံ ခေါ အယျာယ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘‘သောရတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, နိဝါတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, ဥပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’’တိ။ ကိံ နု ခေါ မေ အယျာ သန္တံယေဝ နု ခေါ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ ဥဒါဟု အသန္တံ ဥဒါဟု မယှမေဝေတေ [မယ္ဟေဝေတေ (သီ. ဣ.)] ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ ယေန မေ အယျာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ, နော အသန္တံ? ယံနူနာဟံ အယျံ ဝီမံသေယျ’န္တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဟေ ဇေ ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ, အယျေ’တိ? ‘ကိံ, ဇေ, ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခွယျေ [န ခေါ အယျေ (သီ. ဣ.)], ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ, ပါပိ ဒါသိ [ပါပဒါသိ (သျာ. က.)], ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘာကုဋိံ [ဘူကုဋိံ (သီ. ဣ.), ဘကုဋီံ (သျာ.)] အကာသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘သန္တံယေဝ ခေါ မေ အယျာ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ, နော အသန္တံ; မယှမေဝေတေ ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ, ယေန မေ အယျာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ, နော အသန္တံ။ ယံနူနာဟံ ဘိယျောသောမတ္တာယ အယျံ ဝီမံသေယျ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါတရံယေဝ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဟေ ဇေ, ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ, အယျေ’တိ? ‘ကိံ, ဇေ, ဒိဝါတရံ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခွယျေ, ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ, ပါပိ ဒါသိ, ဒိဝါတရံ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အနတ္တမနဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘သန္တံယေဝ ခေါ မေ အယျာ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ, နော အသန္တံ။ မယှမေဝေတေ ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ, ယေန မေ အယျာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပါတုကရောတိ, နော အသန္တံ။ ယံနူနာဟံ ဘိယျောသောမတ္တာယ အယျံ ဝီမံသေယျ’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါတရံယေဝ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဟေ ဇေ, ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ, အယျေ’တိ? ‘ကိံ, ဇေ, ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခွယျေ, ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ, ပါပိ ဒါသိ, ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဂ္ဂဠသူစိံ ဂဟေတွာ သီသေ ပဟာရံ အဒါသိ, သီသံ ဝေါဘိန္ဒိ [ဝိ + အဝ + ဘိန္ဒိ = ဝေါဘိန္ဒိ]။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာဠီ ဒါသီ ဘိန္နေန သီသေန လောဟိတေန ဂလန္တေန ပဋိဝိဿကာနံ ဥဇ္ဈာပေသိ – ‘ပဿထယျေ, သောရတာယ ကမ္မံ; ပဿထယျေ, နိဝါတာယ ကမ္မံ, ပဿထယျေ, ဥပသန္တာယ ကမ္မံ! ကထံဟိ နာမ ဧကဒါသိကာယ ဒိဝါ ဥဋ္ဌာသီတိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဂ္ဂဠသူစိံ ဂဟေတွာ သီသေ ပဟာရံ ဒဿတိ, သီသံ ဝေါဘိန္ဒိဿတီ’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒေဟိကာယ ဂဟပတာနိယာ အပရေန သမယေန ဧဝံ ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိ – ‘စဏ္ဍီ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, အနိဝါတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, အနုပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု တာဝဒေဝ သောရတသောရတော ဟောတိ နိဝါတနိဝါတော ဟောတိ ဥပသန္တူပသန္တော ဟောတိ ယာဝ န အမနာပါ ဝစနပထာ ဖုသန္တိ။ ယတော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ အမနာပါ ဝစနပထာ ဖုသန္တိ, အထ ဘိက္ခု ‘သောရတော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော, ‘နိဝါတော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော, ‘ဥပသန္တော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ နာဟံ တံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ ‘သုဝစော’တိ ဝဒါမိ ယော စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု သုဝစော ဟောတိ, သောဝစဿတံ အာပဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အလဘမာနော န သုဝစော ဟောတိ, န သောဝစဿတံ အာပဇ္ဇတိ။ ယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မံယေဝ သက္ကရောန္တော, ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော, ဓမ္မံ မာနေန္တော, ဓမ္မံ ပူဇေန္တော, ဓမ္မံ အပစာယမာနော [ဓမ္မံ ယေဝ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုကရောန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော (သီ. သျာ. ဣ.)] သုဝစော ဟောတိ, သောဝစဿတံ အာပဇ္ဇတိ, တမဟံ ‘သုဝစော’တိ ဝဒါမိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဓမ္မံယေဝ သက္ကရောန္တာ, ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တာ, ဓမ္မံ မာနေန္တာ, ဓမ္မံ ပူဇေန္တာ, ဓမ္မံ အပစာယမာနာ သုဝစာ ဘဝိဿာမ, သောဝစဿတံ အာပဇ္ဇိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၂၇. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ – ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ; ဘူတေန ဝါ အဘူတေန ဝါ; သဏှေန ဝါ ဖရုသေန ဝါ; အတ္ထသံဟိတေန ဝါ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ; မေတ္တစိတ္တာ ဝါ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ ကာလေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အကာလေန ဝါ; ဘူတေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အဘူတေန ဝါ; သဏှေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဖရုသေန ဝါ; အတ္ထသံဟိတေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ ; မေတ္တစိတ္တာ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ တတြာပိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမ မေတ္တစိတ္တာ, န ဒေါသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမ, တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စိတ္တေန ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန [အဗျာပဇ္ဈေန (သီ. သျာ. ဣ.), အဗျာပဇ္ဇေန (က.) အင်္ဂုတ္တရတိကနိပါတဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၂၈. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒါလပိဋကံ [ကုဒ္ဒါလပိဋကံ (သီ. သျာ. ဣ.)] အာဒါယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမံ မဟာပထဝိံ အပထဝိံ ကရိဿာမီ’တိ ။ သော တတြ တတြ ဝိခဏေယျ [ခဏေယျ (သီ. သျာ. ဣ.)], တတြ တတြ ဝိကိရေယျ, တတြ တတြ ဩဋ္ဌုဘေယျ, တတြ တတြ ဩမုတ္တေယျ – ‘အပထဝီ ဘဝသိ, အပထဝီ ဘဝသီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဣမံ မဟာပထဝိံ အပထဝိံ ကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အယဉှိ, ဘန္တေ, မဟာပထဝီ ဂမ္ဘီရာ အပ္ပမေယျာ။ သာ န သုကရာ အပထဝီ ကာတုံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ – ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ; ဘူတေန ဝါ အဘူတေန ဝါ; သဏှေန ဝါ ဖရုသေန ဝါ; အတ္ထသံဟိတေန ဝါ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ; မေတ္တစိတ္တာ ဝါ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ ကာလေန ဝါ , ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အကာလေန ဝါ; ဘူတေန ဝါ ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အဘူတေန ဝါ; သဏှေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဖရုသေန ဝါ; အတ္ထသံဟိတေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ; မေတ္တစိတ္တာ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ တတြာပိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒေါသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမ, တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ပထဝိသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၂၉. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ လာခံ ဝါ ဟလိဒ္ဒိံ ဝါ နီလံ ဝါ မဉ္ဇိဋ္ဌံ ဝါ အာဒါယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမသ္မိံ အာကာသေ ရူပံ လိခိဿာမိ, ရူပပါတုဘာဝံ ကရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဣမသ္မိံ အာကာသေ ရူပံ လိခေယျ, ရူပပါတုဘာဝံ ကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အယဉှိ, ဘန္တေ, အာကာသော အရူဣ အနိဒဿနော။ တတ္ထ န သုကရံ ရူပံ လိခိတုံ, ရူပပါတုဘာဝံ ကာတုံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ ။ပေ.။ ‘န စေဝ။ တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ အာကာသသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၃၀. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ အာဒိတ္တံ တိဏုက္ကံ အာဒါယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမာယ အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဂင်္ဂံ နဒိံ သန္တာပေဿာမိ သံပရိတာပေဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဂင်္ဂံ နဒိံ သန္တာပေယျ သံပရိတာပေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘ဂင်္ဂါ ဟိ, ဘန္တေ, နဒီ ဂမ္ဘီရာ အပ္ပမေယျာ။ သာ န သုကရာ အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ သန္တာပေတုံ သံပရိတာပေတုံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ။ပေ.။ ‘န စေဝ။ တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဂင်္ဂါသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၃၁. ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဗိဠာရဘသ္တာ မဒ္ဒိတာ သုမဒ္ဒိတာ သုပရိမဒ္ဒိတာ, မုဒုကာ တူလိနီ ဆိန္နသဿရာ ဆိန္နဘဗ္ဘရာ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကဋ္ဌံ ဝါ ကထလံ [ကဌလံ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဝါ အာဒါယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အဟံ ဣမံ ဗိဠာရဘသ္တံ မဒ္ဒိတံ သုမဒ္ဒိတံ သုပရိမဒ္ဒိတံ, မုဒုကံ တူလိနိံ, ဆိန္နသဿရံ ဆိန္နဘဗ္ဘရံ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလေန ဝါ သရသရံ ကရိဿာမိ ဘရဘရံ ကရိဿာမီ’တိ ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ ဗိဠာရဘသ္တံ မဒ္ဒိတံ သုမဒ္ဒိတံ သုပရိမဒ္ဒိတံ, မုဒုကံ တူလိနိံ, ဆိန္နသဿရံ ဆိန္နဘဗ္ဘရံ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလေန ဝါ သရသရံ ကရေယျ, ဘရဘရံ ကရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အမု ဟိ, ဘန္တေ, ဗိဠာရဘသ္တာ မဒ္ဒိတာ သုမဒ္ဒိတာ သုပရိမဒ္ဒိတာ, မုဒုကာ တူလိနီ, ဆိန္နသဿရာ ဆိန္နဘဗ္ဘရာ။ သာ န သုကရာ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလေန ဝါ သရသရံ ကာတုံ ဘရဘရံ ကာတုံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝေါ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ကာလေန ဝါ အကာလေန ဝါ; ဘူတေန ဝါ အဘူတေန ဝါ; သဏှေန ဝါ ဖရုသေန ဝါ; အတ္ထသံဟိတေန ဝါ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ; မေတ္တစိတ္တာ ဝါ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ ကာလေန ဝါ ဘိက္ခဝေ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အကာလေန ဝါ; ဘူတေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အဘူတေန ဝါ; သဏှေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဖရုသေန ဝါ; အတ္ထသံဟိတေန ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝါ; မေတ္တစိတ္တာ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယျုံ ဒေါသန္တရာ ဝါ။ တတြာပိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒေါသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမ, တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဗိဠာရဘသ္တာသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၃၂. ‘‘ဥဘတောဒဏ္ဍကေန စေပိ, ဘိက္ခဝေ, ကကစေန စောရာ ဩစရကာ အင်္ဂမင်္ဂါနိ ဩကန္တေယျုံ, တတြာပိ ယော မနော ပဒူသေယျ, န မေ သော တေန သာသနကရော။ တတြာပိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ , ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိဿတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေဿာမ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိဿာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒေါသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမ တဒါရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

၂၃၃. ‘‘ဣမဉ္စ [ဣမဉ္စေ (?)] တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ကကစူပမံ ဩဝါဒံ အဘိက္ခဏံ မနသိ ကရေယျာထ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, တံ ဝစနပထံ, အဏုံ ဝါ ထူလံ ဝါ, ယံ တုမှေ နာဓိဝါသေယျာထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ကကစူပမံ ဩဝါဒံ အဘိက္ခဏံ မနသိကရောထ။ တံ ဝေါ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ကကစူပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။

၂. အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တံ

၂၃၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အရိဋ္ဌဿ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ [ဂန္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ (က.)] ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ – ‘‘အရိဋ္ဌဿ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံဗျာခေါ [ဧဝံ ခေါ (?) ဘဂဝတော သမ္မုခါယေဝဿ ‘‘ဧဝံဗျာခေါ’’တိ] အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။

အထ ခေါ တေပိ ဘိက္ခူ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇန္တိ သမနုဂါဟန္တိ [သမနုဂ္ဂါဟန္တိ (သျာ.)] သမနုဘာသန္တိ – ‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ; န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ [အဗ္ဘာစိက္ခနံ (က.)], န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော အရိဋ္ဌ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ,အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ပေ.။ မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂါဟိယမာနော [သမနုဂ္ဂါဟိယမာနော (သျာ. ဝိနယေပိ)] သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ [တထေဝ တံ (ဝိနယေ)] ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ – ‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။

၂၃၅. ယတော ခေါ တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အရိဋ္ဌဿ နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အဿုမှ ခေါ မယံ, ဘန္တေ – ‘အရိဋ္ဌဿ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင်္ကမိမှ; ဥပသင်္ကမိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစုမှ – ‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အမှေ ဧတဒဝေါစ – ‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အထ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇိမှ သမနုဂါဟိမှ သမနုဘာသိမှ – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ; န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ , န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော အရိဋ္ဌ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ပေ.။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အမှေဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂါဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ – ‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ ယတော ခေါ မယံ, ဘန္တေ, နာသက္ခိမှ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ မယံ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေမာ’’တိ။

၂၃၆. အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ, ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အရိဋ္ဌ, ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ?

‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ ‘‘ကဿ ခေါ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, မယာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာသိ? နနု မယာ, မောဃပုရိသ, အနေကပရိယာယေန အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ? အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ, ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ, ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အထ စ ပန တွံ, မောဃပုရိသ, အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခသိ, အတ္တာနဉ္စ ခနသိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝသိ။ တဉှိ တေ, မောဃပုရိသ, ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော ဥသ္မီကတောပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ’’တိ? ‘‘ကိဉှိ [ကိံတိ (က.)] သိယာ, ဘန္တေ; နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တုဏှီဘူတော မင္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓေါမုခေါ ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ တုဏှီဘူတံ မင္ကုဘူတံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓေါမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပညာယိဿသိ ခေါ တွံ, မောဃပုရိသ, ဧတေန သကေန ပါပကေန ဒိဋ္ဌိဂတေန။ ဣဓါဟံ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။

၂၃၇. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တုမှေပိ မေ, ဘိက္ခဝေ , ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ ယထာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ, အတ္တာနဉ္စ ခနတိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ။ အနေကပရိယာယေန ဟိ နော, ဘန္တေ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ; အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ပေ.။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ , အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ, သာဓု, ခေါ မေ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ။ အနေကပရိယာယေန ဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ မယာ, အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ , ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ပေ.။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ, ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အထ စ ပနာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ, အတ္တာနဉ္စ ခနတိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတိ။ တဉှိ တဿ မောဃပုရိသဿ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ သော ဝတ, ဘိက္ခဝေ, အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတြ ကာမသညာယ အညတြ ကာမဝိတက္ကေဟိ ကာမေ ပဋိသေဝိဿတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’’။

၂၃၈. ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စေ မောဃပုရိသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ, ဂေယျံ, ဝေယျာကရဏံ, ဂါထံ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ န ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ အနုပပရိက္ခတံ န နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ ဥပါရမ္ဘာနိသံသာ စေဝ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယဿ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ဒုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အလဂဒ္ဒတ္ထိကော အလဂဒ္ဒဂဝေသီ အလဂဒ္ဒပရိယေသနံ စရမာနော။ သော ပဿေယျ မဟန္တံ အလဂဒ္ဒံ။ တမေနံ ဘောဂေ ဝါ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဝါ ဂဏှေယျ။ တဿ သော အလဂဒ္ဒေါ ပဋိပရိဝတ္တိတွာ [ပဋိနိဝတ္တိတွာ (သျာ. က.)] ဟတ္ထေ ဝါ ဗာဟာယ ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂေ ဍံသေယျ [ဍသေယျ (သီ. ဣ.)]။ သော တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, အလဂဒ္ဒဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စေ မောဃပုရိသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ, ဂေယျံ, ဝေယျာကရဏံ, ဂါထံ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ န ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ အနုပပရိက္ခတံ န နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ ဥပါရမ္ဘာနိသံသာ စေဝ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယဿ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ဒုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာနံ။

၂၃၉. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ, ဂေယျံ, ဝေယျာကရဏံ, ဂါထံ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတံ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ န စေဝ ဥပါရမ္ဘာနိသံသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ န ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ [န စ ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ (?)]။ ယဿ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ သုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာနံ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အလဂဒ္ဒတ္ထိကော အလဂဒ္ဒဂဝေသီ အလဂဒ္ဒပရိယေသနံ စရမာနော။ သော ပဿေယျ မဟန္တံ အလဂဒ္ဒံ။ တမေနံ အဇပဒေန ဒဏ္ဍေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဏှေယျ။ အဇပဒေန ဒဏ္ဍေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟိတွာ, ဂီဝါယ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဏှေယျ။ ကိဉ္စာပိ သော, ဘိက္ခဝေ , အလဂဒ္ဒေါ တဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထံ ဝါ ဗာဟံ ဝါ အညတရံ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ ဘောဂေဟိ ပလိဝေဌေယျ, အထ ခေါ သော နေဝ တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, အလဂဒ္ဒဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ, ဂေယျံ, ဝေယျာကရဏံ, ဂါထံ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတံ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ န စေဝ ဥပါရမ္ဘာနိသံသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ, န ဣတိဝါဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယဿ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ, တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ သုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ မေ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနေယျာထ, တထာ နံ ဓါရေယျာထ။ ယဿ စ ပန မေ ဘာသိတဿ အတ္ထံ န အာဇာနေယျာထ, အဟံ ဝေါ တတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗော, ယေ ဝါ ပနာဿု ဝိယတ္တာ ဘိက္ခူ။

၂၄၀. ‘‘ကုလ္လူပမံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ နိတ္ထရဏတ္ထာယ, နော ဂဟဏတ္ထာယ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော။ သော ပဿေယျ မဟန္တံ ဥဒကဏ္ဏဝံ, ဩရိမံ တီရံ သာသင်္ကံ သပ္ပဋိဘယံ, ပါရိမံ တီရံ ခေမံ အပ္ပဋိဘယံ; န စဿ နာဝါ သန္တာရဏီ ဥတ္တရသေတု ဝါ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ။ တဿ ဧဝမဿ – ‘အယံ ခေါ မဟာဥဒကဏ္ဏဝေါ, ဩရိမံ တီရံ သာသင်္ကံ သပ္ပဋိဘယံ, ပါရိမံ တီရံ ခေမံ အပ္ပဋိဘယံ; နတ္ထိ စ နာဝါ သန္တာရဏီ ဥတ္တရသေတု ဝါ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ။ ယံနူနာဟံ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ သံကဍ္ဎိတွာ, ကုလ္လံ ဗန္ဓိတွာ, တံ ကုလ္လံ နိဿာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယမမာနော သောတ္ထိနာ ပါရံ ဥတ္တရေယျ’န္တိ။ အထ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ သံကဍ္ဎိတွာ, ကုလ္လံ ဗန္ဓိတွာ တံ ကုလ္လံ နိဿာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယမမာနော သောတ္ထိနာ ပါရံ ဥတ္တရေယျ။ တဿ ပုရိသဿ ဥတ္တိဏ္ဏဿ [တိဏ္ဏဿ (ဣ. က.)] ပါရင်္ဂတဿ ဧဝမဿ – ‘ဗဟုကာရော ခေါ မေ အယံ ကုလ္လော; ဣမာဟံ ကုလ္လံ နိဿာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယမမာနော သောတ္ထိနာ ပါရံ ဥတ္တိဏ္ဏော။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ကုလ္လံ သီသေ ဝါ အာရောပေတွာ ခန္ဓေ ဝါ ဥစ္စာရေတွာ [ဥစ္စောပေတွာ (က.)] ယေန ကာမံ ပက္ကမေယျ’န္တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဧဝံကာရီ တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အဿာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ကထံကာရီ စ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အဿ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ ဥတ္တိဏ္ဏဿ ပါရင်္ဂတဿ ဧဝမဿ – ‘ဗဟုကာရော ခေါ မေ အယံ ကုလ္လော; ဣမာဟံ ကုလ္လံ နိဿာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ဝါယမမာနော သောတ္ထိနာ ပါရံ ဥတ္တိဏ္ဏော။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ကုလ္လံ ထလေ ဝါ ဥဿာဒေတွာ [ဥဿာရေတွာ (က.)] ဥဒကေ ဝါ ဩပိလာပေတွာ ယေန ကာမံ ပက္ကမေယျ’န္တိ။ ဧဝံကာရီ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကုလ္လူပမော မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော နိတ္ထရဏတ္ထာယ, နော ဂဟဏတ္ထာယ။ ကုလ္လူပမံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ ဒေသိတံ, အာဇာနန္တေဟိ ဓမ္မာပိ ဝေါ ပဟာတဗ္ဗာ ပဂေဝ အဓမ္မာ။

၂၄၁. ‘‘ဆယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာနိ။ ကတမာနိ ဆ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော, ရူပံ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; ဝေဒနံ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; သညံ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; သင်္ခါရေ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ, အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော , သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီတိ – တမ္ပိ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ။ သုတဝါ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော အရိယာနံ ဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ ဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ ကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော, ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; ဝေဒနံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; သညံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; သင်္ခါရေ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ, အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ; ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီတိ – တမ္ပိ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပဿတိ။ သော ဧဝံ သမနုပဿန္တော အသတိ န ပရိတဿတီ’’တိ။

၂၄၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဗဟိဒ္ဓါ အသတိ ပရိတဿနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ဧကစ္စဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟု ဝတ မေ, တံ ဝတ မေ နတ္ထိ; သိယာ ဝတ မေ, တံ ဝတာဟံ န လဘာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဗဟိဒ္ဓါ အသတိ ပရိတဿနာ ဟောတီ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, ဗဟိဒ္ဓါ အသတိ အပရိတဿနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ဧကစ္စဿ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟု ဝတ မေ, တံ ဝတ မေ နတ္ထိ; သိယာ ဝတ မေ, တံ ဝတာဟံ န လဘာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဗဟိဒ္ဓါ အသတိ အပရိတဿနာ ဟောတီ’’တိ။

‘‘သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, အဇ္ဈတ္တံ အသတိ ပရိတဿနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ဧကစ္စဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီ’တိ။ သော သုဏာတိ တထာဂတဿ ဝါ တထာဂတသာဝကဿ ဝါ သဗ္ဗေသံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာဓိဋ္ဌာနပရိယုဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာနံ သမုဂ္ဃါတာယ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထာယ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ တဏှာက္ခယာယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿာမိ နာမဿု, ဝိနဿိဿာမိ နာမဿု, နဿု နာမ ဘဝိဿာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တံ အသတိ ပရိတဿနာ ဟောတီ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, အဇ္ဈတ္တံ အသတိ အပရိတဿနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ဧကစ္စဿ န ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီ’တိ။ သော သုဏာတိ တထာဂတဿ ဝါ တထာဂတသာဝကဿ ဝါ သဗ္ဗေသံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာဓိဋ္ဌာနပရိယုဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာနံ သမုဂ္ဃါတာယ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထာယ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂါယ တဏှာက္ခယာယ ဝိရာဂါယ နိရောဓါယ နိဗ္ဗာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ။ တဿ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿာမိ နာမဿု, ဝိနဿိဿာမိ နာမဿု, နဿု နာမ ဘဝိဿာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တံ အသတိ အပရိတဿနာ ဟောတိ’’။

၂၄၃. ‘‘တံ [တဉ္စ (က.)], ဘိက္ခဝေ, ပရိဂ္ဂဟံ ပရိဂ္ဂဏှေယျာထ, ယွာဿ [ယွာဿု (က.)] ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သဿတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယျ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, တံ ပရိဂ္ဂဟံ ယွာဿ ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သဿတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဂ္ဂဟံ န သမနုပဿာမိ ယွာဿ ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော သဿတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယျ။

‘‘တံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယေထ, ယံသ [ယဿ (သျာ. က.)] အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, တံ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ယံသ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝါဒုပါဒါနံ န သမနုပဿာမိ ယံသ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ။

‘‘တံ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိနိဿယံ နိဿယေထ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ နိဿယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, တံ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ နိဿယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိနိဿယံ န သမနုပဿာမိ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိဿယံ နိဿယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’။

၂၄၄. ‘‘အတ္တနိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, သတိ အတ္တနိယံ မေ တိ အဿာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အတ္တနိယေ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, သတိ အတ္တာ မေ တိ အဿာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အတ္တနိ စ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တနိယေ စ သစ္စတော ထေတတော အနုပလဗ္ဘမာနေ, ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိဿာမိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သဿတိသမံ တထေဝ ဌဿာမီ’တိ – နနာယံ [န စ ခေါယံ (က.)], ဘိက္ခဝေ, ကေဝလော ပရိပူရော ဗာလဓမ္မော’’’တိ?

‘‘ကိဉှိ နော သိယာ, ဘန္တေ, ကေဝလော ဟိ, ဘန္တေ, ပရိပူရော [ကေဝလော ပရိပူရော (သီ. ဣ.)] ဗာလဓမ္မော’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ?

‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’ ။

‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ, ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ?

‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ပေ.။ သညာ။ သင်္ခါရာ။ ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ?

‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ, ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ?

‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ?

‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ, အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ , ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ, ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ, ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ, အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ, ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ, ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ, ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’’။

၂၄၅. ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သညာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝိညာဏသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, နိဗ္ဗိဒါ ဝိရဇ္ဇတိ [နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ (သီ. သျာ. ဣ.)], ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ , ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဣတိပိ, သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဣတိပိ, အဗ္ဗူဠ္ဟေသိကော ဣတိပိ, နိရဂ္ဂဠော ဣတိပိ, အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဣတိပိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာ ပဟီနာ ဟောတိ, ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ, အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပေါနောဗ္ဘဝိကော ဇာတိသံသာရော ပဟီနော ဟောတိ, ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော, အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဗ္ဗူဠ္ဟေသိကော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တဏှာ ပဟီနာ ဟောတိ, ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ, အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဗ္ဗူဠ္ဟေသိကော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိရဂ္ဂဠော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပဉ္စ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ ဟောန္တိ, ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝံကတာနိ, အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနိ ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိရဂ္ဂဠော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အသ္မိမာနော ပဟီနော ဟောတိ, ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော , အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဟောတိ။

၂၄၆. ‘‘ဧဝံ ဝိမုတ္တစိတ္တံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ သပဇာပတိကာ အန္ဝေသံ နာဓိဂစ္ဆန္တိ – ‘ဣဒံ နိဿိတံ တထာဂတဿ ဝိညာဏ’န္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒိဋ္ဌေဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ တထာဂတံ အနနုဝိဇ္ဇောတိ ဝဒါမိ။ ဧဝံဝါဒိံ ခေါ မံ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝမက္ခာယိံ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော, သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာပေတီ’တိ။ ယထာ စာဟံ န, ဘိက္ခဝေ [ဘိက္ခဝေ န (သီ. သျာ. ဣ.)], ယထာ စာဟံ န ဝဒါမိ, တထာ မံ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော, သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာပေတီ’တိ။ ပုဗ္ဗေ စာဟံ ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ စ ဒုက္ခဉ္စေဝ ပညာပေမိ, ဒုက္ခဿ စ နိရောဓံ။ တတြ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ တထာဂတံ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသေန္တိ ဝိဟေသေန္တိ, တတြ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ န ဟောတိ အာဃာတော န အပ္ပစ္စယော န စေတသော အနဘိရဒ္ဓိ။

‘‘တတြ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ တထာဂတံ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တတြ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ န ဟောတိ အာနန္ဒော န သောမနဿံ န စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတတ္တံ။ တတြ စေ, ဘိက္ခဝေ , ပရေ ဝါ တထာဂတံ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တတြ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ ပုဗ္ဗေ ပရိညာတံ တတ္ထ မေ ဧဝရူပါ ကာရာ [သက္ကာရာ (က.)] ကရီယန္တီ’တိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမှေ စေပိ ပရေ အက္ကောသေယျုံ ပရိဘာသေယျုံ ရောသေယျုံ ဝိဟေသေယျုံ, တတြ တုမှေ ဟိ န အာဃာတော န အပ္ပစ္စယော န စေတသော အနဘိရဒ္ဓိ ကရဏီယာ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမှေ စေပိ ပရေ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ, တတြ တုမှေဟိ န အာနန္ဒော န သောမနဿံ န စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတတ္တံ ကရဏီယံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမှေ စေပိ ပရေ သက္ကရေယျုံ ဂရုံ ကရေယျုံ မာနေယျုံ ပူဇေယျုံ, တတြ တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ ပုဗ္ဗေ ပရိညာတံ, တတ္ထ မေ [တတ္ထ နော (က.) တတ္ထ + ဣမေတိ ပဒစ္ဆေဒေါ] ဧဝရူပါ ကာရာ ကရီယန္တီ’တိ။

၂၄၇. ‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ယံ န တုမှာကံ တံ ပဇဟထ; တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ? ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ဝေဒနာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ, တံ ပဇဟထ; သာ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ သညာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ, တံ ပဇဟထ; သာ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ သင်္ခါရာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ, တေ ပဇဟထ; တေ ဝေါ ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿန္တိ။ ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ဣမသ္မိံ ဇေတဝနေ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ, တံ ဇနော ဟရေယျ ဝါ ဒဟေယျ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရေယျ။ အပိ နု တုမှာကံ ဧဝမဿ – ‘အမှေ ဇနော ဟရတိ ဝါ ဒဟတိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရောတီ’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘န ဟိ နော ဧတံ, ဘန္တေ, အတ္တာ ဝါ အတ္တနိယံ ဝါ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယံ န တုမှာကံ တံ ပဇဟထ; တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ? ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။ ဝေဒနာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ သညာ, ဘိက္ခဝေ။ သင်္ခါရာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမှာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ဝေါ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိဿတိ။

၂၄၈. ‘‘ဧဝံ သွာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေ တေ ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ, ဝဋ္ဋံ တေသံ နတ္ထိ ပညာပနာယ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ, သဗ္ဗေ တေ ဩပပါတိကာ, တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော, အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ တီဏိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ, ရာဂဒေါသမောဟာ တနုဘူတာ, သဗ္ဗေ တေ သကဒါဂါမိနော, သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ တီဏိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ, သဗ္ဗေ တေ သောတာပန္နာ, အဝိနိပါတဓမ္မာ , နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယနာ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေ တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မာနုသာရိနော သဒ္ဓါနုသာရိနော သဗ္ဗေ တေ သမ္ဗောဓိပရာယနာ။ ဧဝံ သွာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ မယိ သဒ္ဓါမတ္တံ ပေမမတ္တံ သဗ္ဗေ တေ သဂ္ဂပရာယနာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။

၃. ဝမ္မိကသုတ္တံ

၂၄၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ အန္ဓဝနေ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ အန္ဓဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေနာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သာ ဒေဝတာ အာယသ္မန္တံ ကုမာရကဿပံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဘိက္ခု ဘိက္ခု, အယံ ဝမ္မိကော [ဝမ္မီကော (ကတ္ထစိ) သက္ကတာနုရူပံ] ရတ္တိံ ဓူမာယတိ, ဒိဝါ ပဇ္ဇလတိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ လင္ဂိံ ‘လင္ဂီ, ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ လင္ဂိံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ဥဒ္ဓုမာယိကံ။ ‘ဥဒ္ဓုမာယိကာ, ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ ဥဒ္ဓုမာယိကံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ဒွိဓါပထံ။ ‘ဒွိဓါပထော, ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ ဒွိဓါပထံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ စင်္ဂဝါရံ [ပင်္ကဝါရံ (သျာ.), စင်္ကဝါရံ (က.)]။ ‘စင်္ဂဝါရော, ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ စင်္ဂဝါရံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ကုမ္မံ။ ‘ကုမ္မော , ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ ကုမ္မံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ အသိသူနံ။ ‘အသိသူနာ, ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ အသိသူနံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ မံသပေသိံ။ ‘မံသပေသိ, ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘ဥက္ခိပ မံသပေသိံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ နာဂံ။ ‘နာဂေါ, ဘဒန္တေ’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘တိဋ္ဌတု နာဂေါ, မာ နာဂံ ဃဋ္ဋေသိ; နမော ကရောဟိ နာဂဿာ’’’တိ။

‘‘ဣမေ ခေါ တွံ, ဘိက္ခု, ပဉ္ဟေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆေယျာသိ, ယထာ စ တေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတိ တထာ နံ ဓါရေယျာသိ။ နာဟံ တံ, ဘိက္ခု, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ, ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ အညတြ တထာဂတေန ဝါ, တထာဂတသာဝကေန ဝါ, ဣတော ဝါ ပန သုတွာ’’တိ – ဣဒမဝေါစ သာ ဒေဝတာ။ ဣဒံ ဝတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယိ။

၂၅၀. အထ ခေါ အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမံ, ဘန္တေ, ရတ္တိံ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ အန္ဓဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ, ဘန္တေ, သာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဘိက္ခု ဘိက္ခု, အယံ ဝမ္မိကော ရတ္တိံ ဓူမာယတိ, ဒိဝါ ပဇ္ဇလတိ’။ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ – ‘အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓေါ သတ္ထံ အာဒါယ။ပေ.။ ဣတော ဝါ ပန သုတွာတိ။ ဣဒမဝေါစ, ဘန္တေ, သာ ဒေဝတာ။ ဣဒံ ဝတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယိ။ ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝမ္မိကော, ကာ ရတ္တိံ ဓူမာယနာ, ကာ ဒိဝါ ပဇ္ဇလနာ, ကော ဗြာဟ္မဏော, ကော သုမေဓေါ, ကိံ သတ္ထံ, ကိံ အဘိက္ခဏံ, ကာ လင္ဂီ, ကာ ဥဒ္ဓုမာယိကာ, ကော ဒွိဓါပထော, ကိံ စင်္ဂဝါရံ, ကော ကုမ္မော, ကာ အသိသူနာ , ကာ မံသပေသိ, ကော နာဂေါ’’’တိ?

၂၅၁. ‘‘‘ဝမ္မိကော’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဣမဿေတံ စာတုမဟာဘူတိကဿ [စာတုမ္မဟာဘူတိကဿ (သီ. သျာ. ဣ.)] ကာယဿ အဓိဝစနံ, မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝဿ ဩဒနကုမ္မာသူပစယဿ အနိစ္စုစ္ဆာဒန-ပရိမဒ္ဒနဘေဒန-ဝိဒ္ဓံသန-ဓမ္မဿ။

‘‘ယံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဒိဝါ ကမ္မန္တေ [ကမ္မန္တံ (က.)] အာရဗ္ဘ ရတ္တိံ အနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ – အယံ ရတ္တိံ ဓူမာယနာ။ ယံ ခေါ, ဘိက္ခု, ရတ္တိံ အနုဝိတက္ကေတွာ အနုဝိစာရေတွာ ဒိဝါ ကမ္မန္တေ ပယောဇေတိ ကာယေန ဝါစာယ ‘မနသာ’ [( ) နတ္ထိ (သီ. သျာ.)] – အယံ ဒိဝါ ပဇ္ဇလနာ။

‘‘‘ဗြာဟ္မဏော’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ ‘သုမေဓေါ’တိ ခေါ ဘိက္ခု သေက္ခဿေတံ ဘိက္ခုနော အဓိဝစနံ။

‘‘‘သတ္ထ’န္တိ ခေါ, ဘိက္ခု, အရိယာယေတံ ပညာယ အဓိဝစနံ။ ‘အဘိက္ခဏ’န္တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဝီရိယာရမ္ဘဿေတံ အဓိဝစနံ။

‘‘‘လင္ဂီ’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, အဝိဇ္ဇာယေတံ အဓိဝစနံ။ ဥက္ခိပ လင္ဂိံ, ပဇဟ အဝိဇ္ဇံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘ဥဒ္ဓုမာယိကာ’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ကောဓူပါယာသဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဥက္ခိပ ဥဒ္ဓုမာယိကံ, ပဇဟ ကောဓူပါယာသံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘ဒွိဓါပထော’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဝိစိကိစ္ဆာယေတံ အဓိဝစနံ။ ဥက္ခိပ ဒွိဓါပထံ, ပဇဟ ဝိစိကိစ္ဆံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘စင်္ဂဝါရ’န္တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ပဉ္စန္နေတံ နီဝရဏာနံ အဓိဝစနံ, သေယျထိဒံ – ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏဿ, ဗျာပါဒနီဝရဏဿ, ထီနမိဒ္ဓနီဝရဏဿ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏဿ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏဿ။ ဥက္ခိပ စင်္ဂဝါရံ, ပဇဟ ပဉ္စ နီဝရဏေ ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘ကုမ္မော’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ပဉ္စန္နေတံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ အဓိဝစနံ, သေယျထိဒံ – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓဿ, ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓဿ, သညုပါဒါနက္ခန္ဓဿ, သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓဿ, ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓဿ။ ဥက္ခိပ ကုမ္မံ, ပဇဟ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘အသိသူနာ’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ – စက္ခုဝိညေယျာနံ ရူပါနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ပိယရူပါနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, သောတဝိညေယျာနံ သဒ္ဒါနံ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယျာနံ ဂန္ဓာနံ။ပေ.။ ဇိဝှာဝိညေယျာနံ ရသာနံ။ပေ.။ ကာယဝိညေယျာနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ပိယရူပါနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ဥက္ခိပ အသိသူနံ, ပဇဟ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘မံသပေသီ’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, နန္ဒီရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဥက္ခိပ မံသပေသိံ, ပဇဟ နန္ဒီရာဂံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော။

‘‘‘နာဂေါ’တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ခီဏာသဝဿေတံ ဘိက္ခုနော အဓိဝစနံ။ တိဋ္ဌတု နာဂေါ, မာ နာဂံ ဃဋ္ဋေသိ; နမော ကရောဟိ နာဂဿာတိ အယမေတဿ အတ္ထော’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။

ဝမ္မိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။

၄. ရထဝိနီတသုတ္တံ

၂၅၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဇာတိဘူမကာ ဘိက္ခူ ဇာတိဘူမိယံ ဝဿံဝုဋ္ဌာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကော နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိဘူမိယံ ဇာတိဘူမကာနံ ဘိက္ခူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဧဝံ သမ္ဘာဝိတော – ‘အတ္တနာ စ အပ္ပိစ္ဆော အပ္ပိစ္ဆကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ သန္တုဋ္ဌော သန္တုဋ္ဌိကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ ပဝိဝိတ္တော ပဝိဝေကကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ အသံသဋ္ဌော အသံသဂ္ဂကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝီရိယာရမ္ဘကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ သီလသမ္ပန္နော သီလသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ သမာဓိသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ ပညာသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိသမ္ပန္နော ဝိမုတ္တိသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နော ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပဒါကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, ဩဝါဒကော ဝိညာပကော သန္ဒဿကော သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီန’’’န္တိ? ‘‘ပုဏ္ဏော နာမ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ မန္တာဏိပုတ္တော ဇာတိဘူမိယံ ဇာတိဘူမကာနံ ဘိက္ခူနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဧဝံ သမ္ဘာဝိတော – ‘အတ္တနာ စ အပ္ပိစ္ဆော အပ္ပိစ္ဆကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ, အတ္တနာ စ သန္တုဋ္ဌော။ပေ.။ ဩဝါဒကော ဝိညာပကော သန္ဒဿကော သမာဒပကော သမုတ္တေဇကော သမ္ပဟံသကော သဗြဟ္မစာရီန’’’န္တိ။

၂၅၃. တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘လာဘာ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏဿ မန္တာဏိပုတ္တဿ, သုလဒ္ဓလာဘာ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏဿ မန္တာဏိပုတ္တဿ, ယဿ ဝိညူ သဗြဟ္မစာရီ သတ္ထု သမ္မုခါ အနုမဿ အနုမဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, တဉ္စ သတ္ထာ အဗ္ဘနုမောဒတိ။ အပ္ပေဝ နာမ မယမ္ပိ ကဒါစိ ကရဟစိ အာယသ္မတာ ပုဏ္ဏေန မန္တာဏိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမာဂစ္ဆေယျာမ [သမာဂမံ ဂစ္ဆေယျ (က.)], အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။

၂၅၄. အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန သာဝတ္ထိ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ သာဝတ္ထိံ အနုပ္ပတ္တော; သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ’’တိ။

၂၅၅. အထ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန သာဝတ္ထိ ဇေတဝနံ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန အန္ဓဝနံ တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။

၂၅၆. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယဿ ခေါ တွံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ပုဏ္ဏဿ နာမ ဘိက္ခုနော မန္တာဏိပုတ္တဿ အဘိဏှံ ကိတ္တယမာနော အဟောသိ, သော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန အန္ဓဝနံ တေန ပက္ကန္တော ဒိဝါဝိဟာရာယာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တရမာနရူပေါ နိသီဒနံ အာဒါယ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ သီသာနုလောကီ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော အန္ဓဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ သာရိပုတ္တော အန္ဓဝနံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ ပုဏ္ဏေန မန္တာဏိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

၂၅၇. ‘‘ဘဂဝတိ နော, အာဝုသော, ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, သီလဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော, စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော, ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော, ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, သီလဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော, စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓတ္ထံ။ပေ.။ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓတ္ထံ။ပေ.။ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ။ပေ.။ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ။ပေ.။ ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ကိမတ္ထံ စရဟာဝုသော, ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ? ‘‘အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, သီလဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော, စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော, ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ , အာဝုသော’’။

‘‘ကိံ ပနာဝုသော, အညတြ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ?

‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’။

‘‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, သီလဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော, စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ။ပေ.။ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ။ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ။ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပနာဝုသော, အညတြ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာန’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’တိ ဝဒေသိ။ ယထာကထံ ပနာဝုသော, ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ?

၂၅၈. ‘‘သီလဝိသုဒ္ဓိံ စေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ, သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ [ပညာပေဿ (သီ. သျာ.) ဧဝမညတ္ထပိ]။ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိံ စေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ, သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိံ စေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ, သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိံ စေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ, သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ ။ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိံ စေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ, သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိံ စေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ, သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိံ စေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ, သဥပါဒါနံယေဝ သမာနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယျ။ အညတြ စေ, အာဝုသော, ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနံ အဘဝိဿ, ပုထုဇ္ဇနော ပရိနိဗ္ဗာယေယျ။ ပုထုဇ္ဇနော ဟိ, အာဝုသော, အညတြ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ။ တေန ဟာဝုသော, ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ; ဥပမာယပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ အာဇာနန္တိ။

၂၅၉. ‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တဿ သာကေတေ ကိဉ္စိဒေဝ အစ္စာယိကံ ကရဏီယံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ။ တဿ အန္တရာ စ သာဝတ္ထိံ အန္တရာ စ သာကေတံ သတ္တ ရထဝိနီတာနိ ဥပဋ္ဌပေယျုံ။ အထ ခေါ, အာဝုသော, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သာဝတ္ထိယာ နိက္ခမိတွာ အန္တေပုရဒွါရာ ပဌမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ, ပဌမေန ရထဝိနီတေန ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ, ပဌမံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ ဒုတိယေန ရထဝိနီတေန တတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ, ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ, တတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ တတိယေန ရထဝိနီတေန စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ, တတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ, စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ စတုတ္ထေန ရထဝိနီတေန ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ, စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ, ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ ပဉ္စမေန ရထဝိနီတေန ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ, ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ, ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ ဆဋ္ဌေန ရထဝိနီတေန သတ္တမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏေယျ, ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇေယျ, သတ္တမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟေယျ။ သတ္တမေန ရထဝိနီတေန သာကေတံ အနုပါပုဏေယျ အန္တေပုရဒွါရံ။ တမေနံ အန္တေပုရဒွါရဂတံ သမာနံ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဣမိနာ တွံ, မဟာရာဇ, ရထဝိနီတေန သာဝတ္ထိယာ သာကေတံ အနုပ္ပတ္တော အန္တေပုရဒွါရ’န္တိ ? ကထံ ဗျာကရမာနော နု ခေါ, အာဝုသော, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ ဗျာကရမာနော ခေါ, အာဝုသော, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ – ‘ဣဓ မေ သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသန္တဿ သာကေတေ ကိဉ္စိဒေဝ အစ္စာယိကံ ကရဏီယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ [ဥပ္ပဇ္ဇတိ (က.)]။ တဿ မေ အန္တရာ စ သာဝတ္ထိံ အန္တရာ စ သာကေတံ သတ္တ ရထဝိနီတာနိ ဥပဋ္ဌပေသုံ။ အထ ခွါဟံ သာဝတ္ထိယာ နိက္ခမိတွာ အန္တေပုရဒွါရာ ပဌမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ ပဌမေန ရထဝိနီတေန ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ, ပဌမံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ ဒုတိယေန ရထဝိနီတေန တတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ, ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ, တတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ တတိယေန ရထဝိနီတေန စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ, တတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ, စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ စတုတ္ထေန ရထဝိနီတေန ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ, စတုတ္ထံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ, ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ ပဉ္စမေန ရထဝိနီတေန ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ, ပဉ္စမံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ, ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ ဆဋ္ဌေန ရထဝိနီတေန သတ္တမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏိံ, ဆဋ္ဌံ ရထဝိနီတံ ဝိဿဇ္ဇိံ, သတ္တမံ ရထဝိနီတံ အဘိရုဟိံ။ သတ္တမေန ရထဝိနီတေန သာကေတံ အနုပ္ပတ္တော အန္တေပုရဒွါရ’န္တိ။ ဧဝံ ဗျာကရမာနော ခေါ, အာဝုသော, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျာ’’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, သီလဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထာ, စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓတ္ထာ, ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓတ္ထာ, ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထာ, မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထာ, ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓတ္ထာ, ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ ယာဝဒေဝ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာ။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ။

၂၆၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကောနာမော အာယသ္မာ, ကထဉ္စ ပနာယသ္မန္တံ သဗြဟ္မစာရီ ဇာနန္တီ’’တိ? ‘‘ပုဏ္ဏောတိ ခေါ မေ, အာဝုသော, နာမံ; မန္တာဏိပုတ္တောတိ စ ပန မံ သဗြဟ္မစာရီ ဇာနန္တီ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန, ဧဝမေဝ အာယသ္မတာ ပုဏ္ဏေန မန္တာဏိပုတ္တေန ဂမ္ဘီရာ ဂမ္ဘီရပဉှာ အနုမဿ အနုမဿ ဗျာကတာ။ လာဘာ သဗြဟ္မစာရီနံ, သုလဒ္ဓလာဘာ သဗြဟ္မစာရီနံ, ယေ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ လဘန္တိ ဒဿနာယ, လဘန္တိ ပယိရူပါသနာယ။ စေလဏ္ဍုကေန [စေလဏ္ဍကေန (က.), စေလဏ္ဍုပေကေန (?)] စေပိ သဗြဟ္မစာရီ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ မုဒ္ဓနာ ပရိဟရန္တာ လဘေယျုံ ဒဿနာယ, လဘေယျုံ ပယိရူပါသနာယ, တေသမ္ပိ လာဘာ တေသမ္ပိ သုလဒ္ဓံ, အမှာကမ္ပိ လာဘာ အမှာကမ္ပိ သုလဒ္ဓံ, ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ မန္တာဏိပုတ္တံ လဘာမ ဒဿနာယ, လဘာမ ပယိရူပါသနာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နာမော အာယသ္မာ, ကထဉ္စ ပနာယသ္မန္တံ သဗြဟ္မစာရီ ဇာနန္တီ’’တိ? ‘‘ဥပတိဿောတိ ခေါ မေ, အာဝုသော, နာမံ; သာရိပုတ္တောတိ စ ပန မံ သဗြဟ္မစာရီ ဇာနန္တီ’’တိ။ ‘‘သတ္ထုကပ္ပေန ဝတ ကိရ, ဘော [ခေါ (က.)], သာဝကေန သဒ္ဓိံ မန္တယမာနာ န ဇာနိမှ – ‘အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော’တိ။ သစေ ဟိ မယံ ဇာနေယျာမ ‘အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော’တိ, ဧတ္တကမ္ပိ နော နပ္ပဋိဘာသေယျ [နပ္ပဋိဘေယျ (?)]။ အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော, အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန, ဧဝမေဝ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန ဂမ္ဘီရာ ဂမ္ဘီရပဉှာ အနုမဿ အနုမဿ ပုစ္ဆိတာ။ လာဘာ သဗြဟ္မစာရီနံ သုလဒ္ဓလာဘာ သဗြဟ္မစာရီနံ, ယေ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ လဘန္တိ ဒဿနာယ, လဘန္တိ ပယိရူပါသနာယ။ စေလဏ္ဍုကေန စေပိ သဗြဟ္မစာရီ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ မုဒ္ဓနာ ပရိဟရန္တာ လဘေယျုံ ဒဿနာယ, လဘေယျုံ ပယိရူပါသနာယ, တေသမ္ပိ လာဘာ တေသမ္ပိ သုလဒ္ဓံ, အမှာကမ္ပိ လာဘာ အမှာကမ္ပိ သုလဒ္ဓံ, ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ လဘာမ ဒဿနာယ, လဘာမ ပယိရူပါသနာယာ’’တိ။

ဣတိဟ တေ ဥဘောပိ မဟာနာဂါ အညမညဿ သုဘာသိတံ သမနုမောဒိံသူတိ။

ရထဝိနီတသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။

၅. နိဝါပသုတ္တံ

၂၆၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘န , ဘိက္ခဝေ, နေဝါပိကော နိဝါပံ နိဝပတိ မိဂဇာတာနံ – ‘ဣမံ မေ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မိဂဇာတာ ပရိဘုဉ္ဇန္တာ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ယာပေန္တူ’တိ။ ဧဝဉ္စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နေဝါပိကော နိဝါပံ နိဝပတိ မိဂဇာတာနံ – ‘ဣမံ မေ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မိဂဇာတာ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ, အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿန္တိ, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿန္တိ ဣမသ္မိံ နိဝါပေ’တိ။

၂၆၂. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု, တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။

၂၆၃. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမေယျာမ, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမိံသု, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရိံသု။ တေသံ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ, တိဏောဒကသင်္ခယေ, အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ တေသံ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ။ ဗလဝီရိယေ ပရိဟီနေ တမေဝ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ပစ္စာဂမိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။

၂၆၄. ‘‘တတြ , ဘိက္ခဝေ, တတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ။ပေ.။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ။ပေ.။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမေယျာမ, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာတိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမိံသု, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရိံသု။ တေသံ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ တိဏောဒကသင်္ခယေ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ တေသံ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ။ ဗလဝီရိယေ ပရိဟီနေ တမေဝ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ပစ္စာဂမိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။ ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပေယျာမ။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ, အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ’တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပယိံသု။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု, တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒဟောသိ – ‘သဌာဿုနာမိမေ တတိယာ မိဂဇာတာ ကေတဗိနော, ဣဒ္ဓိမန္တာဿုနာမိမေ တတိယာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ; ဣမဉ္စ နာမ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, န စ နေသံ ဇာနာမ အာဂတိံ ဝါ ဂတိံ ဝါ။ ယံနူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ [ဒဏ္ဍဝါဂုရာဟိ (သျာ.)] သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေယျာမ – အပ္ပေဝ နာမ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပဿေယျာမ, ယတ္ထ တေ ဂါဟံ ဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေသုံ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နေဝါပိကော စ နေဝါပိကပရိသာ စ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ, ယတ္ထ တေ ဂါဟံ အဂမံသု။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခဝေ, တတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။

၂၆၅. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ။ပေ.။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ။ပေ.။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမေယျာမ, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမိံသု။ပေ.။ ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ တတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ။ပေ.။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ။ပေ.။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမေယျာမ, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ ပဋိဝိရမိံသု။ပေ.။ ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပေယျာမ, တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ, အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ’တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပယိံသု, တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု, တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။

‘‘တတြ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒဟောသိ – ‘သဌာဿုနာမိမေ တတိယာ မိဂဇာတာ ကေတဗိနော, ဣဒ္ဓိမန္တာဿုနာမိမေ တတိယာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ, ဣမဉ္စ နာမ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ န စ နေသံ ဇာနာမ အာဂတိံ ဝါ ဂတိံ ဝါ။ ယံနူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီတိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေယျာမ, အပ္ပေဝ နာမ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပဿေယျာမ, ယတ္ထ တေ ဂါဟံ ဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီတိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေသုံ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ နေဝါပိကော စ နေဝါပိကပရိသာ စ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ, ယတ္ထ တေ ဂါဟံ အဂမံသု။ ဧဝဉှိ တေ တတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ ယတ္ထ အဂတိ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ တတြာသယံ ကပ္ပေယျာမ, တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ, အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ’တိ။ တေ ယတ္ထ အဂတိ နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ တတြာသယံ ကပ္ပယိံသု။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ နေဝါပိကဿ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု, တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ နေဝါပိကဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒဟောသိ – ‘သဌာဿုနာမိမေ စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ ကေတဗိနော, ဣဒ္ဓိမန္တာဿုနာမိမေ စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ။ ဣမဉ္စ နာမ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, န စ နေသံ ဇာနာမ အာဂတိံ ဝါ ဂတိံ ဝါ။ ယံနူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေယျာမ, အပ္ပေဝ နာမ စတုတ္ထာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပဿေယျာမ ယတ္ထ တေ ဂါဟံ ဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါကရာဟိ သမန္တာ သပ္ပဒေသံ အနုပရိဝါရေသုံ။ နေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဒသံသု နေဝါပိကော စ နေဝါပိကပရိသာ စ စတုတ္ထာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ, ယတ္ထ တေ ဂါဟံ ဂစ္ဆေယျုံ။ တတြ, ဘိက္ခဝေ, နေဝါပိကဿ စ နေဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒဟောသိ – ‘သစေ ခေါ မယံ စတုတ္ထေ မိဂဇာတေ ဃဋ္ဋေဿာမ, တေ ဃဋ္ဋိတာ အညေ ဃဋ္ဋိဿန္တိ တေ ဃဋ္ဋိတာ အညေ ဃဋ္ဋိဿန္တိ။ ဧဝံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ သဗ္ဗသော မိဂဇာတာ ပရိမုဉ္စိဿန္တိ။ ယံနူန မယံ စတုတ္ထေ မိဂဇာတေ အဇ္ဈုပေက္ခေယျာမာ’တိ။ အဇ္ဈုပေက္ခိံသု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နေဝါပိကော စ နေဝါပိကပရိသာ စ စတုတ္ထေ မိဂဇာတေ။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ ပရိမုစ္စိံသု နေဝါပိကဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။

၂၆၆. ‘‘ဥပမာ ခေါ မေ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ကတာ အတ္ထဿ ဝိညာပနာယ။ အယံ စေဝေတ္ထ အတ္ထော – နိဝါပေါတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ။ နေဝါပိကောတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မာရဿေတံ ပါပိမတော အဓိဝစနံ။ နေဝါပိကပရိသာတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မာရပရိသာယေတံ အဓိဝစနံ။ မိဂဇာတာတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သမဏဗြာဟ္မဏာနမေတံ အဓိဝစနံ။

၂၆၇. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ ။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ သေယျထာပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမာ မိဂဇာတာ တထူပမေ အဟံ ဣမေ ပဌမေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဝဒါမိ။

၂၆၈. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမေယျာမ, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမိံသု, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာတိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမိံသု, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရိံသု။ တေ တတ္ထ သာကဘက္ခာပိ အဟေသုံ, သာမာကဘက္ခာပိ အဟေသုံ, နီဝါရဘက္ခာပိ အဟေသုံ, ဒဒ္ဒုလဘက္ခာပိ အဟေသုံ, ဟဋဘက္ခာပိ အဟေသုံ, ကဏဘက္ခာပိ အဟေသုံ, အာစာမဘက္ခာပိ အဟေသုံ, ပိညာကဘက္ခာပိ အဟေသုံ, တိဏဘက္ခာပိ အဟေသုံ, ဂေါမယဘက္ခာပိ အဟေသုံ, ဝနမူလဖလာဟာရာ ယာပေသုံ ပဝတ္တဖလဘောဇီ။

‘‘တေသံ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ, တိဏောဒကသင်္ခယေ, အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ တေသံ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ။ ဗလဝီရိယေ ပရိဟီနေ စေတောဝိမုတ္တိ ပရိဟာယိ။ စေတောဝိမုတ္တိယာ ပရိဟီနာယ တမေဝ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ ပစ္စာဂမိံသု တာနိ စ လောကာမိသာနိ။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယာပိ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ သေယျထာပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယာ မိဂဇာတာ တထူပမေ အဟံ ဣမေ ဒုတိယေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဝဒါမိ။

၂၆၉. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, တတိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ။ပေ.။။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ။ပေ.။။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမေယျာမ, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမိံသု။ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရိံသု။ တေ တတ္ထ သာကဘက္ခာပိ အဟေသုံ။ပေ.။ ပဝတ္တဖလဘောဇီ။ တေသံ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ တိဏောဒကသင်္ခယေ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တော ကာယော ဟောတိ။ တေသံ အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ, ဗလဝီရိယေ ပရိဟီနေ စေတောဝိမုတ္တိ ပရိဟာယိ, စေတောဝိမုတ္တိယာ ပရိဟီနာယ တမေဝ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ ပစ္စာဂမိံသု တာနိ စ လောကာမိသာနိ။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနုပခဇ္ဇ မုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, မတ္တာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, ပမတ္တာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ။ ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပေယျာမ, တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ, အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ’’တိ။

‘‘တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပယိံသု။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ ။ အပိ စ ခေါ ဧဝံဒိဋ္ဌိကာ အဟေသုံ – သဿတော လောကော ဣတိပိ, အသဿတော လောကော ဣတိပိ; အန္တဝါ လောကော ဣတိပိ, အနန္တဝါ လောကော ဣတိပိ; တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ ဣတိပိ, အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ ဣတိပိ; ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ ဣတိပိ, န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ ဣတိပိ, ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ ဣတိပိ, နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ ဣတိပိ ။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခဝေ, တတိယာပိ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ သေယျထာပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, တတိယာ မိဂဇာတာ တထူပမေ အဟံ ဣမေ တတိယေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဝဒါမိ။

၂၇၀. ‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ။ပေ.။။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ – ‘ယေ ခေါ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ။ပေ.။။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမေယျာမ ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမိံသု။ပေ.။။ ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ တတိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ ယေ ခေါ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ။ပေ.။။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယေပိ တေ ဒုတိယာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ သမစိန္တေသုံ ယေ ခေါ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ။ပေ.။။ ဧဝဉှိ တေ ပဌမာ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမေယျာမ, ဘယဘောဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိဟရေယျာမာ’တိ။ တေ သဗ္ဗသော နိဝါပဘောဇနာ လောကာမိသာ ပဋိဝိရမိံသု။ပေ.။။ ဧဝဉှိ တေ ဒုတိယာပိ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပေယျာမ။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ, အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေတိ။

‘‘တေ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ ဥပနိဿာယ အာသယံ ကပ္ပယိံသု။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု။ အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု။ အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ။ အပိ စ ခေါ ဧဝံဒိဋ္ဌိကာ အဟေသုံ သဿတော လောကော ဣတိပိ။ပေ.။ နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ ဣတိပိ။ ဧဝဉှိ တေ တတိယာပိ သမဏဗြာဟ္မဏာ န ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ ယံနူန မယံ ယတ္ထ အဂတိ မာရဿ စ မာရပရိသာယ စ တတြာသယံ ကပ္ပေယာမ။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိဿာမ, အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိဿာမ, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိဿာမ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေတိ။

‘‘တေ ယတ္ထ အဂတိ မာရဿ စ မာရပရိသာယ စ တတြာသယံ ကပ္ပယိံသု။ တတြာသယံ ကပ္ပေတွာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတ္တံ မာရဿ အမူနိ စ လောကာမိသာနိ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိံသု, တေ တတ္ထ အနနုပခဇ္ဇ အမုစ္ဆိတာ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇမာနာ န မဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အမတ္တာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇိံသု, အပ္ပမတ္တာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အဟေသုံ မာရဿ အမုသ္မိံ နိဝါပေ အမုသ္မိဉ္စ လောကာမိသေ။ ဧဝဉှိ တေ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပရိမုစ္စိံသု မာရဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝါ။ သေယျထာပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထာ မိဂဇာတာ တထူပမေ အဟံ ဣမေ စတုတ္ထေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဝဒါမိ။

၂၇၁. ‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အဂတိ မာရဿ စ မာရပရိသာယ စ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ, အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော တိဏ္ဏော လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

နိဝါပသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

၆. ပါသရာသိသုတ္တံ

၂၇၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘စိရဿုတာ နော, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဓမ္မီ ကထာ။ သာဓု မယံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, လဘေယျာမ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဓမ္မိံ ကထံ သဝနာယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟာယသ္မန္တော ယေန ရမ္မကဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမထ; အပ္ပေဝ နာမ လဘေယျာထ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဓမ္မိံ ကထံ သဝနာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပစ္စဿောသုံ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ပုဗ္ဗာရာမော မိဂါရမာတုပါသာဒေါ တေနုပသင်္ကမိဿာမ ဒိဝါဝိဟာရာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ ယေန ပုဗ္ဗာရာမော မိဂါရမာတုပါသာဒေါ တေနုပသင်္ကမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာယာမာနန္ဒ, ယေန ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကော တေနုပသင်္ကမိဿာမ ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။

၂၇၃. အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ ယေန ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကော တေနုပသင်္ကမိ ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတုံ။ ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကေ ဂတ္တာနိ ပရိသိဉ္စိတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ ဧကစီဝရော အဋ္ဌာသိ ဂတ္တာနိ ပုဗ္ဗာပယမာနော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ရမ္မကဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဿမော အဝိဒူရေ။ ရမဏီယော, ဘန္တေ, ရမ္မကဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဿမော; ပါသာဒိကော, ဘန္တေ, ရမ္မကဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဿမော။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယေန ရမ္မကဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ရမ္မကဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ရမ္မကဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဿမေ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္နိသိန္နာ ဟောန္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ အဋ္ဌာသိ ကထာပရိယောသာနံ အာဂမယမာနော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ကထာပရိယောသာနံ ဝိဒိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေသိ။ ဝိဝရိံသု ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဒွါရံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရမ္မကဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဿမံ ပဝိသိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကာယနုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ? ကာ စ ပန ဝေါ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ ? ‘‘ဘဂဝန္တမေဝ ခေါ နော, ဘန္တေ, အာရဗ္ဘ ဓမ္မီ ကထာ ဝိပ္ပကတာ, အထ ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ! ဧတံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တုမှာကံ ပတိရူပံ ကုလပုတ္တာနံ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ယံ တုမှေ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္နိသီဒေယျာထ။ သန္နိပတိတာနံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒွယံ ကရဏီယံ – ဓမ္မီ ဝါ ကထာ, အရိယော ဝါ တုဏှီဘာဝေါ’’။

၂၇၄. ‘‘ဒွေမာ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယေသနာ – အရိယာ စ ပရိယေသနာ, အနရိယာ စ ပရိယေသနာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အနရိယာ ပရိယေသနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော သမာနော ဇရာဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ ဗျာဓိဓမ္မော သမာနော ဗျာဓိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ မရဏဓမ္မော သမာနော မရဏဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ သောကဓမ္မော သမာနော သောကဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိဓမ္မံ, ဒါသိဒါသံ ဇာတိဓမ္မံ, အဇေဠကံ ဇာတိဓမ္မံ, ကုက္ကုဋသူကရံ ဇာတိဓမ္မံ, ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝံ ဇာတိဓမ္မံ, ဇာတရူပရဇတံ ဇာတိဓမ္မံ။ ဇာတိဓမ္မာ ဟေတေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပဓယော။ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော [ဂဓီတော (သျာ. က.)] မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာဓမ္မံ, ဒါသိဒါသံ ဇရာဓမ္မံ, အဇေဠကံ ဇရာဓမ္မံ, ကုက္ကုဋသူကရံ ဇရာဓမ္မံ, ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝံ ဇရာဓမ္မံ , ဇာတရူပရဇတံ ဇရာဓမ္မံ။ ဇရာဓမ္မာ ဟေတေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပဓယော။ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော သမာနော ဇရာဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဗျာဓိဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဗျာဓိဓမ္မံ, ဒါသိဒါသံ ဗျာဓိဓမ္မံ, အဇေဠကံ ဗျာဓိဓမ္မံ, ကုက္ကုဋသူကရံ ဗျာဓိဓမ္မံ, ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝံ ဗျာဓိဓမ္မံ။ ဗျာဓိဓမ္မာ ဟေတေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပဓယော။ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ ဗျာဓိဓမ္မော သမာနော ဗျာဓိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, မရဏဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ, ဘိက္ခဝေ, မရဏဓမ္မံ, ဒါသိဒါသံ မရဏဓမ္မံ, အဇေဠကံ မရဏဓမ္မံ, ကုက္ကုဋသူကရံ မရဏဓမ္မံ, ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝံ မရဏဓမ္မံ။ မရဏဓမ္မာ ဟေတေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပဓယော။ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ မရဏဓမ္မော သမာနော မရဏဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သောကဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ, ဘိက္ခဝေ, သောကဓမ္မံ, ဒါသိဒါသံ သောကဓမ္မံ, အဇေဠကံ သောကဓမ္မံ, ကုက္ကုဋသူကရံ သောကဓမ္မံ, ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝံ သောကဓမ္မံ။ သောကဓမ္မာ ဟေတေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပဓယော။ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ သောကဓမ္မော သမာနော သောကဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သံကိလေသဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ, ဘိက္ခဝေ, သံကိလေသဓမ္မံ, ဒါသိဒါသံ သံကိလေသဓမ္မံ, အဇေဠကံ သံကိလေသဓမ္မံ , ကုက္ကုဋသူကရံ သံကိလေသဓမ္မံ, ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝံ သံကိလေသဓမ္မံ, ဇာတရူပရဇတံ သံကိလေသဓမ္မံ။ သံကိလေသဓမ္မာ ဟေတေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပဓယော။ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အနရိယာ ပရိယေသနာ။

၂၇၅. ‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အရိယာ ပရိယေသနာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇာတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော သမာနော ဇရာဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇရံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ ဗျာဓိဓမ္မော သမာနော ဗျာဓိဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဗျာဓိံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ မရဏဓမ္မော သမာနော မရဏဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အမတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ သောကဓမ္မော သမာနော သောကဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အသောကံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသတိ, အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အသံကိလိဋ္ဌံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသတိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယာ ပရိယေသနာ။

၂၇၆. ‘‘အဟမ္ပိ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓါ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဗောဓိသတ္တောဝ သမာနော အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသာမိ, အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော သမာနော ဇရာဓမ္မံယေဝ ပရိယေသာမိ, အတ္တနာ ဗျာဓိဓမ္မော သမာနော ဗျာဓိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသာမိ, အတ္တနာ မရဏဓမ္မော သမာနော မရဏဓမ္မံယေဝ ပရိယေသာမိ, အတ္တနာ သောကဓမ္မော သမာနော သောကဓမ္မံယေဝ ပရိယေသာမိ, အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မံယေဝ ပရိယေသာမိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိံ နု ခေါ အဟံ အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသာမိ, အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော သမာနော။ပေ.။ ဗျာဓိဓမ္မော သမာနော။ မရဏဓမ္မော သမာနော။ သောကဓမ္မော သမာနော။ အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မံယေဝ ပရိယေသာမိ? ယံနူနာဟံ အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇာတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသေယျံ, အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော သမာနော ဇရာဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇရံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသေယျံ, အတ္တနာ ဗျာဓိဓမ္မော သမာနော ဗျာဓိဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဗျာဓိံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသေယျံ, အတ္တနာ မရဏဓမ္မော သမာနော မရဏဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အမတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသေယျံ, အတ္တနာ သောကဓမ္မော သမာနော သောကဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အသောကံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသေယျံ, အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အသံကိလိဋ္ဌံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသေယျ’န္တိ။

၂၇၇. ‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, အပရေန သမယေန ဒဟရောဝ သမာနော သုသုကာဠကေသော , ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အဿုမုခါနံ ရုဒန္တာနံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိံ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ကိံ ကုသလဂဝေသီ [ကိံကုသလံဂဝေသီ (က.)] အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ။ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာဝုသော ကာလာမ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, အာဠာရော ကာလာမော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဝိဟရတာယသ္မာ; တာဒိသော အယံ ဓမ္မော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော နစိရဿေဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိံ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တာဝတကေနေဝ ဩဋ္ဌပဟတမတ္တေန လပိတလာပနမတ္တေန ဉာဏဝါဒဉ္စ ဝဒါမိ ထေရဝါဒဉ္စ, ‘ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ အဟဉ္စေဝ အညေ စ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ အာဠာရော ကာလာမော ဣမံ ဓမ္မံ ကေဝလံ သဒ္ဓါမတ္တကေန သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေတိ; အဒ္ဓါ အာဠာရော ကာလာမော ဣမံ ဓမ္မံ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟရတီ’တိ။

‘‘အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိတ္တာဝတာ နော, အာဝုသော ကာလာမ, ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသီ’တိ [ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီတိ (သီ. သျာ. ဣ.)]? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, အာဠာရော ကာလာမော အာကိဉ္စညာယတနံ ပဝေဒေသိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ သဒ္ဓါ, မယှံပတ္ထိ သဒ္ဓါ; န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ ဝီရိယံ, မယှံပတ္ထိ ဝီရိယံ; န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ သတိ, မယှံပတ္ထိ သတိ; န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ သမာဓိ, မယှံပတ္ထိ သမာဓိ; န ခေါ အာဠာရဿေဝ ကာလာမဿ အတ္ထိ ပညာ, မယှံပတ္ထိ ပညာ။ ယံနူနာဟံ ယံ ဓမ္မံ အာဠာရော ကာလာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေတိ, တဿ ဓမ္မဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ပဒဟေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

‘‘အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယေန အာဠာရော ကာလာမော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒဝေါစံ –

‘ဧတ္တာဝတာ နော, အာဝုသော ကာလာမ, ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ?

‘ဧတ္တာဝတာ ခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမီ’တိ။

‘အဟမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, ဧတ္တာဝတာ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီ’တိ။

‘လာဘာ နော, အာဝုသော, သုလဒ္ဓံ နော, အာဝုသော, ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ တာဒိသံ သဗြဟ္မစာရိံ ပဿာမ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမိ တံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ။ ယံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ တမဟံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေမိ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမ္မံ ဇာနာမိ တံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ, ယံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ တမဟံ ဓမ္မံ ဇာနာမိ။ ဣတိ ယာဒိသော အဟံ တာဒိသော တုဝံ, ယာဒိသော တုဝံ တာဒိသော အဟံ။ ဧဟိ ဒါနိ, အာဝုသော, ဥဘောဝ သန္တာ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာမာ’တိ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာဠာရော ကာလာမော အာစရိယော မေ သမာနော (အတ္တနော) [( ) နတ္ထိ (သီ. သျာ. ဣ.)] အန္တေဝါသိံ မံ သမာနံ အတ္တနာ [အတ္တနော (သီ. ဣ.)] သမသမံ ဌပေသိ, ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူဇေသိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘နာယံ ဓမ္မော နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, ယာဝဒေဝ အာကိဉ္စညာယတနူပပတ္တိယာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တံ ဓမ္မံ အနလင်္ကရိတွာ တသ္မာ ဓမ္မာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ အပက္ကမိံ။

၂၇၈. ‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံ ကုသလဂဝေသီ အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော ယေန ဥဒကော [ဥဒ္ဒကော (သီ. သျာ. ဣ.)] ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာဝုသော [အာဝုသော ရာမ (သီ. သျာ. က.) မဟာသတ္တော ရာမပုတ္တမေဝ အဝေါစ, န ရာမံ, ရာမော ဟိ တတ္ထ ဂဏာစရိယော ဘဝေယျ, တဒါ စ ကာလင်္ကတော အသန္တော။ တေနေဝေတ္ထ ရာမာယတ္တာနိ က္ရိယပဒါနိ အတီတကာလဝသေန အာဂတာနိ, ဥဒကော စ ရာမပုတ္တော မဟာသတ္တဿ သဗြဟ္မစာရီတွေဝ ဝုတ္တော, န အာစရိယောတိ။ ဋီကာယံ စ ‘‘ပါဠိယံ ရာမဿေဝ သမာပတ္တိလာဘိတာ အာဂတာ န ဥဒကဿာ’’တိ အာဒိ ပစ္ဆာဘာဂေ ပကာသိတာ], ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကော ရာမပုတ္တော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဝိဟရတာယသ္မာ; တာဒိသော အယံ ဓမ္မော ယတ္ထ ဝိညူ ပုရိသော နစိရဿေဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရေယျာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိံ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တာဝတကေနေဝ ဩဋ္ဌပဟတမတ္တေန လပိတလာပနမတ္တေန ဉာဏဝါဒဉ္စ ဝဒါမိ ထေရဝါဒဉ္စ, ‘ဇာနာမိ ပဿာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ အဟဉ္စေဝ အညေ စ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ ကေဝလံ သဒ္ဓါမတ္တကေန သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသိ; အဒ္ဓါ ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟာသီ’တိ။

‘‘အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယေန ဥဒကော ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ကိတ္တာဝတာ နော, အာဝုသော, ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကော ရာမပုတ္တော နေဝသညာနာသညာယတနံ ပဝေဒေသိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ သဒ္ဓါ, မယှံပတ္ထိ သဒ္ဓါ; န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ ဝီရိယံ , မယှံပတ္ထိ ဝီရိယံ; န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ သတိ, မယှံပတ္ထိ သတိ; န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ သမာဓိ, မယှံပတ္ထိ သမာဓိ, န ခေါ ရာမဿေဝ အဟောသိ ပညာ, မယှံပတ္ထိ ပညာ။ ယံနူနာဟံ ယံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီတိ ပဝေဒေသိ, တဿ ဓမ္မဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ပဒဟေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, နစိရဿေဝ ခိပ္ပမေဝ တံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိံ။

‘‘အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယေန ဥဒကော ရာမပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဒကံ ရာမပုတ္တံ ဧတဒဝေါစံ –

‘ဧတ္တာဝတာ နော, အာဝုသော, ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ?

‘ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အာဝုသော, ရာမော ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသီ’တိ။

‘အဟမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, ဧတ္တာဝတာ ဣမံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမီ’တိ။

‘လာဘာ နော, အာဝုသော, သုလဒ္ဓံ နော, အာဝုသော, ယေ မယံ အာယသ္မန္တံ တာဒိသံ သဗြဟ္မစာရိံ ပဿာမ။ ဣတိ ယံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသိ, တံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ။ ယံ တွံ ဓမ္မံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရသိ, တံ ဓမ္မံ ရာမော သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ပဝေဒေသိ။ ဣတိ ယံ ဓမ္မံ ရာမော အဘိညာသိ တံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ, ယံ တွံ ဓမ္မံ ဇာနာသိ, တံ ဓမ္မံ ရာမော အဘိညာသိ။ ဣတိ ယာဒိသော ရာမော အဟောသိ တာဒိသော တုဝံ, ယာဒိသော တုဝံ တာဒိသော ရာမော အဟောသိ။ ဧဟိ ဒါနိ, အာဝုသော, တုဝံ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာ’တိ ။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ , ဥဒကော ရာမပုတ္တော သဗြဟ္မစာရီ မေ သမာနော အာစရိယဋ္ဌာနေ မံ ဌပေသိ, ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူဇေသိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘နာယံ ဓမ္မော နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓါယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓါယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, ယာဝဒေဝ နေဝသညာနာသညာယတနူပပတ္တိယာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တံ ဓမ္မံ အနလင်္ကရိတွာ တသ္မာ ဓမ္မာ နိဗ္ဗိဇ္ဇ အပက္ကမိံ။

၂၇၉. ‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံ ကုသလဂဝေသီ အနုတ္တရံ သန္တိဝရပဒံ ပရိယေသမာနော မဂဓေသု အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဥရုဝေလာ သေနာနိဂမော တဒဝသရိံ။ တတ္ထဒ္ဒသံ ရမဏီယံ ဘူမိဘာဂံ, ပါသာဒိကဉ္စ ဝနသဏ္ဍံ, နဒိဉ္စ သန္ဒန္တိံ သေတကံ သုပတိတ္ထံ ရမဏီယံ, သမန္တာ [သာမန္တာ (?)] စ ဂေါစရဂါမံ ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ရမဏီယော ဝတ, ဘော, ဘူမိဘာဂေါ, ပါသာဒိကော စ ဝနသဏ္ဍော, နဒီ စ သန္ဒတိ သေတကာ သုပတိတ္ထာ ရမဏီယာ, သမန္တာ စ ဂေါစရဂါမော။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတ္တဿ ပဓါနတ္ထိကဿ ပဓါနာယာ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တတ္ထေဝ နိသီဒိံ – အလမိဒံ ပဓါနာယာတိ။

၂၈၀. ‘‘သော ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇာတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသမာနော အဇာတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံ, အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော သမာနော ဇရာဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇရံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသမာနော အဇရံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံ, အတ္တနာ ဗျာဓိဓမ္မော သမာနော ဗျာဓိဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဗျာဓိံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသမာနော အဗျာဓိံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံ, အတ္တနာ မရဏဓမ္မော သမာနော မရဏဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အမတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံ, အတ္တနာ သောကဓမ္မော သမာနော သောကဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အသောကံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံ, အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အသံကိလိဋ္ဌံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသမာနော အသံကိလိဋ္ဌံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ, အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’တိ။

၂၈၁. ‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အဓိဂတော ခေါ မ္ယာယံ ဓမ္မော ဂမ္ဘီရော ဒုဒ္ဒသော ဒုရနုဗောဓေါ သန္တော ပဏီတော အတက္ကာဝစရော နိပုဏော ပဏ္ဍိတဝေဒနီယော။ အာလယရာမာ ခေါ ပနာယံ ပဇာ အာလယရတာ အာလယသမ္မုဒိတာ။ အာလယရာမာ ခေါ ပနာယံ ပဇာ အာလယရတာယ အာလယသမ္မုဒိတာယ ဒုဒ္ဒသံ ဣဒံ ဌာနံ ယဒိဒံ – ဣဒပ္ပစ္စယတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ။ ဣဒမ္ပိ ခေါ ဌာနံ ဒုဒ္ဒသံ ယဒိဒံ – သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓေါ နိဗ္ဗာနံ။ အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ဓမ္မံ ဒေသေယျံ, ပရေ စ မေ န အာဇာနေယျုံ, သော မမဿ ကိလမထော, သာ မမဿ ဝိဟေသာ’တိ။ အပိဿု မံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာ အနစ္ဆရိယာ ဂါထာယော ပဋိဘံသု ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ –

‘ကိစ္ဆေန မေ အဓိဂတံ၊ ဟလံ ဒါနိ ပကာသိတုံ။

ရာဂဒေါသပရေတေဟိ၊ နာယံ ဓမ္မော သုသမ္ဗုဓေါ။

‘ပဋိသောတဂါမိံ နိပုဏံ၊ ဂမ္ဘီရံ ဒုဒ္ဒသံ အဏုံ။

ရာဂရတ္တာ န ဒက္ခန္တိ၊ တမောခန္ဓေန အာဝုဋာ’’’တိ [အာဝဋာတိ (သီ.)၊ အာဝုတာ (သျာ.)]။

၂၈၂. ‘‘ဣတိဟ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိသဉ္စိက္ခတော အပ္ပောဿုက္ကတာယ စိတ္တံ နမတိ, နော ဓမ္မဒေသနာယ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မုနော သဟမ္ပတိဿ မမ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ဧတဒဟောသိ – ‘နဿတိ ဝတ ဘော လောကော, ဝိနဿတိ ဝတ ဘော လောကော, ယတြ ဟိ နာမ တထာဂတဿ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ အပ္ပောဿုက္ကတာယ စိတ္တံ နမတိ [နမိဿတိ (?)], နော ဓမ္မဒေသနာယာ’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ – ဗြဟ္မလောကေ အန္တရဟိတော မမ ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေနာဟံ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဒေသေတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓမ္မံ, ဒေသေတု သုဂတော ဓမ္မံ။ သန္တိ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ, အဿဝနတာ ဓမ္မဿ ပရိဟာယန္တိ။ ဘဝိဿန္တိ ဓမ္မဿ အညာတာရော’တိ။ ဣဒမဝေါစ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ။ ဣဒံ ဝတွာ အထာပရံ ဧတဒဝေါစ –

‘ပါတုရဟောသိ မဂဓေသု ပုဗ္ဗေ၊

ဓမ္မော အသုဒ္ဓေါ သမလေဟိ စိန္တိတော။

အပါပုရေတံ [အဝါပုရေတံ (သီ.)] အမတဿ ဒွါရံ၊

သုဏန္တု ဓမ္မံ ဝိမလေနာနုဗုဒ္ဓံ။

‘သေလေ ယထာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိဋ္ဌိတော၊

ယထာပိ ပဿေ ဇနတံ သမန္တတော။

တထူပမံ ဓမ္မမယံ သုမေဓ၊

ပါသာဒမာရုယှ သမန္တစက္ခု။

သောကာဝတိဏ္ဏံ [သောကာဝကိဏ္ဏံ (သျာ.)] ဇနတမပေတသောကော၊

အဝေက္ခဿု ဇာတိဇရာဘိဘူတံ။

‘ဥဋ္ဌေဟိ ဝီရ ဝိဇိတသင်္ဂါမ၊

သတ္ထဝါဟ အဏဏ ဝိစရ လောကေ။

ဒေသဿု [ဒေသေတု (သျာ. က.)] ဘဂဝါ ဓမ္မံ၊

အညာတာရော ဘဝိဿန္တီ’’’တိ။

၂၈၃. ‘‘အထ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မုနော စ အဇ္ဈေသနံ ဝိဒိတွာ သတ္တေသု စ ကာရုညတံ ပဋိစ္စ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေသိံ။ အဒ္ဒသံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ, တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ, သွာကာရေ ဒွါကာရေ, သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ, အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနေ [ဒဿာဝိနော (သျာ. ကံ. က.)] ဝိဟရန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ န ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနေ [ဒဿာဝိနော (သျာ. ကံ. က.)] ဝိဟရန္တေ။ သေယျထာပိ နာမ ဥပ္ပလိနိယံ ဝါ ပဒုမိနိယံ ဝါ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝါ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပေါသီနိ, အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ သမောဒကံ ဌိတာနိ, အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝါ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကံ အစ္စုဂ္ဂမ္မ ဌိတာနိ [တိဋ္ဌန္တိ (သီ. သျာ. ဣ.)] အနုပလိတ္တာနိ ဥဒကေန; ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဝေါလောကေန္တော အဒ္ဒသံ သတ္တေ အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ, တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ, သွာကာရေ ဒွါကာရေ, သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ, အပ္ပေကစ္စေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနေ ဝိဟရန္တေ, အပ္ပေကစ္စေ န ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနေ ဝိဟရန္တေ။ အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာနံ သဟမ္ပတိံ ဂါထာယ ပစ္စဘာသိံ –

‘အပါရုတာ တေသံ အမတဿ ဒွါရာ၊

ယေ သောတဝန္တော ပမုဉ္စန္တု သဒ္ဓံ။

ဝိဟိံသသညီ ပဂုဏံ န ဘာသိံ၊

ဓမ္မံ ပဏီတံ မနုဇေသု ဗြဟ္မေ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ‘ကတာဝကာသော ခေါမှိ ဘဂဝတာ ဓမ္မဒေသနာယာ’တိ မံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝန္တရဓါယိ။

၂၈၄. ‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကဿ နု ခေါ အဟံ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ; ကော ဣမံ ဓမ္မံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိဿတီ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခေါ အာဠာရော ကာလာမော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ ဒီဃရတ္တံ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကော။ ယံနူနာဟံ အာဠာရဿ ကာလာမဿ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ။ သော ဣမံ ဓမ္မံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိဿတီ’တိ။ အထ ခေါ မံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘သတ္တာဟကာလင်္ကတော, ဘန္တေ, အာဠာရော ကာလာမော’တိ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘သတ္တာဟကာလင်္ကတော အာဠာရော ကာလာမော’တိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘မဟာဇာနိယော ခေါ အာဠာရော ကာလာမော။ သစေ ဟိ သော ဣမံ ဓမ္မံ သုဏေယျ, ခိပ္ပမေဝ အာဇာနေယျာ’တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကဿ နု ခေါ အဟံ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ; ကော ဣမံ ဓမ္မံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိဿတီ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခေါ ဥဒကော ရာမပုတ္တော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ ဒီဃရတ္တံ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကော။ ယံနူနာဟံ ဥဒကဿ ရာမပုတ္တဿ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ။ သော ဣမံ ဓမ္မံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိဿတီ’တိ။ အထ ခေါ မံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝတာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘အဘိဒေါသကာလင်္ကတော, ဘန္တေ, ဥဒကော ရာမပုတ္တော’တိ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အဘိဒေါသကာလင်္ကတော ဥဒကော ရာမပုတ္တော’တိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘မဟာဇာနိယော ခေါ ဥဒကော ရာမပုတ္တော။ သစေ ဟိ သော ဣမံ ဓမ္မံ သုဏေယျ , ခိပ္ပမေဝ အာဇာနေယျာ’တိ။

‘‘တဿ မယှံ , ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကဿ နု ခေါ အဟံ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ; ကော ဣမံ ဓမ္မံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိဿတီ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ဗဟုကာရာ ခေါ မေ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ, ယေ မံ ပဓါနပဟိတတ္တံ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ ယံနူနာဟံ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ’န္တိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကဟံ နု ခေါ ဧတရဟိ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တီ’တိ? အဒ္ဒသံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရန္တေ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဥရုဝေလာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ဗာရာဏသီ တေန စာရိကံ ပက္ကမိံ [ပက္ကာမိံ (သျာ. ဣ. က.)]။

၂၈၅. ‘‘အဒ္ဒသာ ခေါ မံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပကော အာဇီဝကော အန္တရာ [အာဇီဝိကော (သီ. ဣ. က.)] စ ဂယံ အန္တရာ စ ဗောဓိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နံ။ ဒိသွာန မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဝိပ္ပသန္နာနိ ခေါ တေ, အာဝုသော, ဣန္ဒ္ရိယာနိ, ပရိသုဒ္ဓေါ ဆဝိဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော! ကံသိ တွံ, အာဝုသော, ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတော, ကော ဝါ တေ သတ္ထာ, ကဿ ဝါ တွံ ဓမ္မံ ရောစေသီ’တိ ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပကံ အာဇီဝကံ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိံ –

‘သဗ္ဗာဘိဘူ သဗ္ဗဝိဒူဟမသ္မိ၊ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု အနူပလိတ္တော။

သဗ္ဗဉ္ဇဟော တဏှာက္ခယေ ဝိမုတ္တော၊ သယံ အဘိညာယ ကမုဒ္ဒိသေယျံ။

‘န မေ အာစရိယော အတ္ထိ၊ သဒိသော မေ န ဝိဇ္ဇတိ။

သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ မေ ပဋိပုဂ္ဂလော။

‘အဟဉှိ အရဟာ လောကေ၊ အဟံ သတ္ထာ အနုတ္တရော။

ဧကောမှိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော။

‘ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတုံ၊ ဂစ္ဆာမိ ကာသိနံ ပုရံ။

အန္ဓီဘူတသ္မိံ [အန္ဓဘူတသ္မိံ (သီ. သျာ. ဣ.)] လောကသ္မိံ၊ အာဟဉ္ဆံ အမတဒုန္ဒုဘိ’န္တိ။

‘ယထာ ခေါ တွံ, အာဝုသော, ပဋိဇာနာသိ, အရဟသိ အနန္တဇိနော’တိ!

‘မာဒိသာ ဝေ ဇိနာ ဟောန္တိ၊ ယေ ပတ္တာ အာသဝက္ခယံ။

ဇိတာ မေ ပါပကာ ဓမ္မာ၊ တသ္မာဟမုပက ဇိနော’တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပကော အာဇီဝကော ‘ဟုပေယျပါဝုသော’တိ [ဟုဝေယျပါဝုသော (သီ. ဣ.), ဟုဝေယျာဝုသော (သျာ.)] ဝတွာ သီသံ ဩကမ္ပေတွာ ဥမ္မဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ပက္ကာမိ။

၂၈၆. ‘‘အထ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဗာရာဏသီ ဣသိပတနံ မိဂဒါယော ယေန ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ မံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဒူရတော အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန အညမညံ သဏ္ဌပေသုံ [အညမညံ ကတိကံ သဏ္ဌပေသုံ (ဝိနယပိဋကေ မဟာဝဂ္ဂေ)] – ‘အယံ ခေါ, အာဝုသော, သမဏော ဂေါတမော အာဂစ္ဆတိ ဗာဟုလ္လိကော [ဗာဟုလိကော (သီ. ဣ.) သာရတ္ထဒီပနီဋီကာယ သမေတိ] ပဓါနဝိဗ္ဘန္တော အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယ။ သော နေဝ အဘိဝါဒေတဗ္ဗော, န ပစ္စုဋ္ဌာတဗ္ဗော; နာဿ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ အပိ စ ခေါ အာသနံ ဌပေတဗ္ဗံ, သစေ အာကင္ခိဿတိ နိသီဒိဿတီ’တိ။ ယထာ ယထာ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပသင်္ကမိံ တထာ တထာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု သကာယ ကတိကာယ သဏ္ဌာတုံ။ အပ္ပေကစ္စေ မံ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသုံ, အပ္ပေကစ္စေ အာသနံ ပညပေသုံ, အပ္ပေကစ္စေ ပါဒေါဒကံ ဥပဋ္ဌပေသုံ။ အပိ စ ခေါ မံ နာမေန စ အာဝုသောဝါဒေန စ သမုဒါစရန္တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစံ – ‘မာ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတံ နာမေန စ အာဝုသောဝါဒေန စ သမုဒါစရထ [သမုဒါစရိတ္ထ (သီ. သျာ. ဣ.)]။ အရဟံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ။ ဩဒဟထ, ဘိက္ခဝေ, သောတံ, အမတမဓိဂတံ, အဟမနုသာသာမိ, အဟံ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ ယထာနုသိဋ္ဌံ တထာ ပဋိပဇ္ဇမာနာ နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿထာ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘တာယပိ ခေါ တွံ, အာဝုသော ဂေါတမ, ဣရိယာယ တာယ ပဋိပဒါယ တာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ နာဇ္ဈဂမာ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ, ကိံ ပန တွံ ဧတရဟိ ဗာဟုလ္လိကော ပဓါနဝိဗ္ဘန္တော အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယ အဓိဂမိဿသိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသ’န္တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစံ – ‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဗာဟုလ္လိကော, န ပဓါနဝိဗ္ဘန္တော, န အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယ ။ အရဟံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ ဩဒဟထ, ဘိက္ခဝေ, သောတံ, အမတမဓိဂတံ, အဟမနုသာသာမိ, အဟံ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ ယထာနုသိဋ္ဌံ တထာ ပဋိပဇ္ဇမာနာ နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿထာ’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘တာယပိ ခေါ တွံ, အာဝုသော ဂေါတမ, ဣရိယာယ တာယ ပဋိပဒါယ တာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ နာဇ္ဈဂမာ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ, ကိံ ပန တွံ ဧတရဟိ ဗာဟုလ္လိကော ပဓါနဝိဗ္ဘန္တော အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယ အဓိဂမိဿသိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသ’န္တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစံ – ‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဗာဟုလ္လိကော။ပေ.။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿထာ’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘တာယပိ ခေါ တွံ, အာဝုသော ဂေါတမ, ဣရိယာယ တာယ ပဋိပဒါယ တာယ ဒုက္ကရကာရိကာယ နာဇ္ဈဂမာ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ, ကိံ ပန တွံ ဧတရဟိ ဗာဟုလ္လိကော ပဓါနဝိဗ္ဘန္တော အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယ အဓိဂမိဿသိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသ’န္တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစံ – ‘အဘိဇာနာထ မေ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဣတော ပုဗ္ဗေ ဧဝရူပံ ပဘာဝိတမေတ’န္တိ [ဘာသိတမေတန္တိ (သီ. သျာ. ဝိနယေပိ)]? ‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’။ ‘အရဟံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ ဩဒဟထ, ဘိက္ခဝေ, သောတံ, အမတမဓိဂတံ, အဟမနုသာသာမိ, အဟံ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ ယထာနုသိဋ္ဌံ တထာ ပဋိပဇ္ဇမာနာ နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿထာ’တိ။

‘‘အသက္ခိံ ခေါ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ သညာပေတုံ။ ဒွေပိ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဩဝဒါမိ, တယော ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ။ ယံ တယော ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ အာဟရန္တိ တေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ [ဆဗ္ဗဂ္ဂါ (သီ. သျာ.)] ယာပေမ။ တယောပိ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဩဝဒါမိ, ဒွေ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ။ ယံ ဒွေ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ အာဟရန္တိ တေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ယာပေမ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မယာ ဧဝံ ဩဝဒိယမာနာ ဧဝံ အနုသာသိယမာနာ အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မာ သမာနာ ဇာတိဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇာတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသမာနာ အဇာတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံသု, အတ္တနာ ဇရာဓမ္မာ သမာနာ ဇရာဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇရံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသမာနာ အဇရံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံသု, အတ္တနာ ဗျာဓိဓမ္မာ သမာနာ။ပေ.။ အတ္တနာ မရဏဓမ္မာ သမာနာ။ အတ္တနာ သောကဓမ္မာ သမာနာ။ အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မာ သမာနာ သံကိလေသဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အသံကိလိဋ္ဌံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသမာနာ အသံကိလိဋ္ဌံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ အဇ္ဈဂမံသု။ ဉာဏဉ္စ ပန နေသံ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ နော ဝိမုတ္တိ [အကုပ္ပါ နေသံ ဝိမုတ္တိ (က.)], အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’တိ။

၂၈၇. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝှာဝိညေယျာ ရသာ။ ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ဂထိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောပန္နာ အနာဒီနဝဒဿာဝိနော အနိဿရဏပညာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, တေ ဧဝမဿု ဝေဒိတဗ္ဗာ – ‘အနယမာပန္နာ ဗျသနမာပန္နာ ယထာကာမကရဏီယာ ပါပိမတော’ [ပါပိမတော’’တိ (?)]။ ‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာရညကော မဂေါ ဗဒ္ဓေါ ပါသရာသိံ အဓိသယေယျ။ သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – အနယမာပန္နော ဗျသနမာပန္နော ယထာကာမကရဏီယော လုဒ္ဒဿ။ အာဂစ္ဆန္တေ စ ပန လုဒ္ဒေ ယေန ကာမံ န ပက္ကမိဿတီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ဂထိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောပန္နာ အနာဒီနဝဒဿာဝိနော အနိဿရဏပညာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, တေ ဧဝမဿု ဝေဒိတဗ္ဗာ – ‘အနယမာပန္နာ ဗျသနမာပန္နာ ယထာကာမကရဏီယာ ပါပိမတော’။ ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ အဂထိတာ အမုစ္ဆိတာ အနဇ္ဈောပန္နာ အာဒီနဝဒဿာဝိနော နိဿရဏပညာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, တေ ဧဝမဿု ဝေဒိတဗ္ဗာ – ‘န အနယမာပန္နာ န ဗျသနမာပန္နာ န ယထာကာမကရဏီယာ ပါပိမတော’။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, အာရညကော မဂေါ အဗဒ္ဓေါ ပါသရာသိံ အဓိသယေယျ။ သော ဧဝမဿ ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘န အနယမာပန္နော န ဗျသနမာပန္နော န ယထာကာမကရဏီယော လုဒ္ဒဿ။ အာဂစ္ဆန္တေ စ ပန လုဒ္ဒေ ယေန ကာမံ ပက္ကမိဿတီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ အဂထိတာ အမုစ္ဆိတာ အနဇ္ဈောပန္နာ အာဒီနဝဒဿာဝိနော နိဿရဏပညာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, တေ ဧဝမဿု ဝေဒိတဗ္ဗာ – ‘န အနယမာပန္နာ န ဗျသနမာပန္နာ န ယထာကာမကရဏီယာ ပါပိမတော’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာရညကော မဂေါ အရညေ ပဝနေ စရမာနော ဝိဿတ္ထော ဂစ္ဆတိ, ဝိဿတ္ထော တိဋ္ဌတိ, ဝိဿတ္ထော နိသီဒတိ, ဝိဿတ္ထော သေယျံ ကပ္ပေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနာပါထဂတော, ဘိက္ခဝေ, လုဒ္ဒဿ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ အပဒံ, ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ, သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိမတော။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ အပဒံ, ဝဓိတွာ မာရစက္ခုံ အဒဿနံ ဂတော ပါပိမတော။ တိဏ္ဏော လောကေ ဝိသတ္တိကံ ဝိဿတ္ထော ဂစ္ဆတိ, ဝိဿတ္ထော တိဋ္ဌတိ, ဝိဿတ္ထော နိသီဒတိ, ဝိဿတ္ထော သေယျံ ကပ္ပေတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနာပါထဂတော, ဘိက္ခဝေ, ပါပိမတော’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

ပါသရာသိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။

၇. စူဠဟတ္ထိပဒေါပမသုတ္တံ

၂၈၈. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတေန ဝဠဝါဘိရထေန [ဝဠဘီရထေန (သီ. ဣ.)] သာဝတ္ထိယာ နိယျာတိ ဒိဝါဒိဝဿ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ပိလောတိကံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ပိလောတိကံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဟန္ဒ, ကုတော နု ဘဝံ ဝစ္ဆာယနော အာဂစ္ဆတိ ဒိဝါဒိဝဿာ’’တိ?

‘‘ဣတော ဟိ ခေါ အဟံ , ဘော, အာဂစ္ဆာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကာ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညတိ, ဘဝံ ဝစ္ဆာယနော, သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ?

‘‘ပဏ္ဍိတော မညေ’’တိ။

‘‘ကော စာဟံ, ဘော, ကော စ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနိဿာမိ! သောပိ နူနဿ တာဒိသောဝ ယော သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနေယျာ’’တိ။

‘‘ဥဠာရာယ ခလု ဘဝံ ဝစ္ဆာယနော သမဏံ ဂေါတမံ ပသံသာယ ပသံသတီ’’တိ။

‘‘ကော စာဟံ, ဘော, ကော စ သမဏံ ဂေါတမံ ပသံသိဿာမိ?

‘‘ပသတ္ထပသတ္ထောဝ သော ဘဝံ ဂေါတမော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ။

‘‘ကံ ပန ဘဝံ ဝစ္ဆာယနော အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော သမဏေ ဂေါတမေ ဧဝံ အဘိပ္ပသန္နော’’တိ [အဘိပ္ပသန္နော ဟောတီတိ (သျာ.)]?

‘‘သေယျထာပိ, ဘော, ကုသလော နာဂဝနိကော နာဂဝနံ ပဝိသေယျ။ သော ပဿေယျ နာဂဝနေ မဟန္တံ ဟတ္ထိပဒံ, ဒီဃတော စ အာယတံ, တိရိယဉ္စ ဝိတ္ထတံ။ သော နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆေယျ – ‘မဟာ ဝတ, ဘော, နာဂေါ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ, ဘော, ယတော အဒ္ဒသံ သမဏေ ဂေါတမေ စတ္တာရိ ပဒါနိ အထာဟံ နိဋ္ဌမဂမံ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

၂၈၉. ‘‘ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဣဓါဟံ, ဘော, ပဿာမိ ဧကစ္စေ ခတ္တိယပဏ္ဍိတေ နိပုဏေ ကတပရပ္ပဝါဒေ ဝါလဝေဓိရူပေ, တေ ဘိန္ဒန္တာ [ဝေါဘိန္ဒန္တာ (သီ. ဣ.) ဝိ + အဝ + ဘိန္ဒန္တာ] မညေ စရန္တိ ပညာဂတေန ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ တေ သုဏန္တိ – ‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသရိဿတီ’တိ။ တေ ပဉ္ဟံ အဘိသင်္ခရောန္တိ – ‘ဣမံ မယံ ပဉ္ဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိဿာမ။ ဧဝံ စေ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရိဿတိ, ဧဝမဿ မယံ ဝါဒံ အာရောပေဿာမ။ ဧဝံ စေပိ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရိဿတိ, ဧဝမ္ပိဿ မယံ ဝါဒံ အာရောပေဿာမာ’တိ။ တေ သုဏန္တိ – ‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသဋော’တိ။ တေ ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမန္တိ။ တေ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ။ တေ သမဏေန ဂေါတမေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ န စေဝ သမဏံ ဂေါတမံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, ကုတောဿ [ကုတဿ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဝါဒံ အာရောပေဿန္တိ? အညဒတ္ထု သမဏဿေဝ ဂေါတမဿ သာဝကာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ ယဒါဟံ, ဘော, သမဏေ ဂေါတမေ ဣမံ ပဌမံ ပဒံ အဒ္ဒသံ အထာဟံ နိဋ္ဌမဂမံ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

‘‘ပုန စပရာဟံ, ဘော, ပဿာမိ ဣဓေကစ္စေ ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတေ။ပေ.။ ဂဟပတိပဏ္ဍိတေ။ပေ.။ သမဏပဏ္ဍိတေ နိပုဏေ ကတပရပ္ပဝါဒေ ဝါလဝေဓိရူပေ တေ ဘိန္ဒန္တာ မညေ စရန္တိ ပညာဂတေန ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ တေ သုဏန္တိ – ‘သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသရိဿတီ’တိ။ တေ ပဉ္ဟံ အဘိသင်္ခရောန္တိ ‘ဣမံ မယံ ပဉ္ဟံ သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိဿာမ။ ဧဝံ စေ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရိဿတိ, ဧဝမဿ မယံ ဝါဒံ အာရောပေဿာမ။ ဧဝံ စေပိ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရိဿတိ, ဧဝံပိဿ မယံ ဝါဒံ အာရောပေဿာမာ’တိ။ တေ သုဏန္တိ ‘သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသဋော’တိ။ တေ ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမန္တိ။ တေ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ။ တေ သမဏေန ဂေါတမေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ န စေဝ သမဏံ ဂေါတမံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, ကုတောဿ ဝါဒံ အာရောပေဿန္တိ? အညဒတ္ထု သမဏံယေဝ ဂေါတမံ ဩကာသံ ယာစန္တိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ။ တေ သမဏော ဂေါတမော ပဗ္ဗာဇေတိ [ပဗ္ဗာဇေတိ ဥပသမ္ပာဒေတိ (သီ.)]။ တေ တတ္ထ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ ဝူပကဋ္ဌာ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရန္တာ နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘မနံ ဝတ, ဘော, အနဿာမ, မနံ ဝတ, ဘော, ပနဿာမ; မယဉှိ ပုဗ္ဗေ အဿမဏာဝ သမာနာ သမဏမှာတိ ပဋိဇာနိမှ, အဗြာဟ္မဏာဝ သမာနာ ဗြာဟ္မဏမှာတိ ပဋိဇာနိမှ, အနရဟန္တောဝ သမာနာ အရဟန္တမှာတိ ပဋိဇာနိမှ။ ဣဒါနိ ခေါမှ သမဏာ, ဣဒါနိ ခေါမှ ဗြာဟ္မဏာ, ဣဒါနိ ခေါမှ အရဟန္တော’တိ။ ယဒါဟံ, ဘော, သမဏေ ဂေါတမေ ဣမံ စတုတ္ထံ ပဒံ အဒ္ဒသံ အထာဟံ နိဋ္ဌမဂမံ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’’’တိ။

‘‘ယတော ခေါ အဟံ, ဘော, သမဏေ ဂေါတမေ ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒါနိ အဒ္ဒသံ အထာဟံ နိဋ္ဌမဂမံ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’’’တိ။

၂၉၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတာ ဝဠဝါဘိရထာ ဩရောဟိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ; နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ အပ္ပေဝ နာမ မယမ္ပိ ကဒါစိ ကရဟစိ တေန ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ သမာဂစ္ဆေယျာမ, အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ! အထ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ယာဝတကော အဟောသိ ပိလောတိကေန ပရိဗ္ဗာဇကေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝါ ဇာဏုဿောဏိံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဧတ္တာဝတာ ဟတ္ထိပဒေါပမော ဝိတ္ထာရေန ပရိပူရော ဟောတိ။ အပိ စ, ဗြာဟ္မဏ, ယထာ ဟတ္ထိပဒေါပမော ဝိတ္ထာရေန ပရိပူရော ဟောတိ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၂၉၁. ‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, နာဂဝနိကော နာဂဝနံ ပဝိသေယျ။ သော ပဿေယျ နာဂဝနေ မဟန္တံ ဟတ္ထိပဒံ, ဒီဃတော စ အာယတံ, တိရိယဉ္စ ဝိတ္ထတံ။ ယော ဟောတိ ကုသလော နာဂဝနိကော နေဝ တာဝ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘မဟာ ဝတ, ဘော, နာဂေါ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သန္တိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, နာဂဝနေ ဝါမနိကာ နာမ ဟတ္ထိနိယော မဟာပဒါ, တာသံ ပေတံ ပဒံ အဿာတိ။

‘‘သော တမနုဂစ္ဆတိ။ တမနုဂစ္ဆန္တော ပဿတိ နာဂဝနေ မဟန္တံ ဟတ္ထိပဒံ, ဒီဃတော စ အာယတံ, တိရိယဉ္စ ဝိတ္ထတံ, ဥစ္စာ စ နိသေဝိတံ။ ယော ဟောတိ ကုသလော နာဂဝနိကော နေဝ တာဝ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘မဟာ ဝတ, ဘော, နာဂေါ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သန္တိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, နာဂဝနေ ဥစ္စာ ကာဠာရိကာ နာမ ဟတ္ထိနိယော မဟာပဒါ, တာသံ ပေတံ ပဒံ အဿာတိ။

‘‘သော တမနုဂစ္ဆတိ။ တမနုဂစ္ဆန္တော ပဿတိ နာဂဝနေ မဟန္တံ ဟတ္ထိပဒံ, ဒီဃတော စ အာယတံ, တိရိယဉ္စ ဝိတ္ထတံ, ဥစ္စာ စ နိသေဝိတံ, ဥစ္စာ စ ဒန္တေဟိ အာရဉ္ဇိတာနိ။ ယော ဟောတိ ကုသလော နာဂဝနိကော နေဝ တာဝ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘မဟာ ဝတ, ဘော, နာဂေါ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? သန္တိ ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, နာဂဝနေ ဥစ္စာ ကဏေရုကာ နာမ ဟတ္ထိနိယော မဟာပဒါ, တာသံ ပေတံ ပဒံ အဿာတိ။

‘‘သော တမနုဂစ္ဆတိ။ တမနုဂစ္ဆန္တော ပဿတိ နာဂဝနေ မဟန္တံ ဟတ္ထိပဒံ, ဒီဃတော စ အာယတံ, တိရိယဉ္စ ဝိတ္ထတံ, ဥစ္စာ စ နိသေဝိတံ, ဥစ္စာ စ ဒန္တေဟိ အာရဉ္ဇိတာနိ, ဥစ္စာ စ သာခါဘင်္ဂံ။ တဉ္စ နာဂံ ပဿတိ ရုက္ခမူလဂတံ ဝါ အဗ္ဘောကာသဂတံ ဝါ ဂစ္ဆန္တံ ဝါ တိဋ္ဌန္တံ ဝါ နိသိန္နံ ဝါ နိပန္နံ ဝါ။ သော နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘အယမေဝ သော မဟာနာဂေါ’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ , ဗြာဟ္မဏ, ဣဓ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ; ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတွာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓါပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓေါ ဃရာဝါသော ရဇောပထော , အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ။ သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အပ္ပံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။

၂၉၂. ‘‘သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။

‘‘အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ဒိန္နာဒါယီ ဒိန္နပါဋိကင္ခီ။ အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။

‘‘အဗြဟ္မစရိယံ ပဟာယ ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂါမဓမ္မာ။

‘‘မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော [ဌေတော (သျာ. ကံ.)] ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿ။

‘‘ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ။ ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ, သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ ။

‘‘ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

‘‘သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ, နိဓါနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။

၂၉၃. ‘‘သော ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဧကဘတ္တိကော ဟောတိ ရတ္တူပရတော, ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ, နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓါရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဒါသိဒါသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝါပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဒူတေယျပဟိဏဂမနာနုယောဂါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂါ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ [သာဟသာကာရာ (က.)] ပဋိဝိရတော ဟောတိ [ဣမဿ အနန္တရံ ‘‘သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ ဝစနံ ဒီဃနိကာယေ အာဂတံ, တံ ဣဓ သန္တောသကထာဝသာနေ အာဂတံ, သာ စ သန္တောသကထာ တတ္ထ သတိသမ္ပဇညာနန္တရမေဝ အာဂတာ]။

၂၉၄. ‘‘သော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ။ သေယျထာပိ နာမ ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ, ဧဝမေဝ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပါတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ သမာဒါယေဝ ပက္ကမတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

၂၉၅. ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ နာနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ တဿ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗျာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

‘‘သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ , သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓါရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ဣတေ ခါယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။

၂၉၆. ‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော, (ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော ဣဓ နဒိဿတိ, စတုက္ကင်္ဂုတ္တရေ ပန ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဒိဿတိ, အဋ္ဌကထာဋီကာသု စ တဒတ္ထော ပကာသိတော။ တသ္မာ သော ဧတ္ထ ပဋီပူရိတော] ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓါယ, ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဗျာပါဒပ္ပဒေါသံ ပဟာယ အဗျာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ, သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဗျာပါဒပ္ပဒေါသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓေါ ဝိဟရတိ အာလောကသညီ သတော သမ္ပဇာနော, ထိနမိဒ္ဓါ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ, အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။

၂၉၇. ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ, ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိသေဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရဉ္ဇိတံ ဣတိပိ။ န တွေဝ တာဝ အရိယသာဝကော နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ။ပေ.။ သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ။ပေ.။ သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ, အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိသေဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရဉ္ဇိတံ ဣတိပိ။ န တွေဝ တာဝ အရိယသာဝကော နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

၂၉၈. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ, ဒွေပိ ဇာတိယော။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ ဣဒမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိသေဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရဉ္ဇိတံ ဣတိပိ။ န တွေဝ တာဝ အရိယသာဝကော နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ဣဒမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိသေဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရဉ္ဇိတံ ဣတိပိ။ န တွေဝ တာဝ အရိယသာဝကော နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

၂၉၉. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘ဣမေ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓေါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣဒမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိသေဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရဉ္ဇိတံ ဣတိပိ။ န တွေဝ တာဝ အရိယသာဝကော နိဋ္ဌံ ဂတော ဟောတိ, အပိ စ ခေါ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။

‘‘တဿ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ကာမာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ , ဘဝါသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝါပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဣဒမ္ပိ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိသေဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရဉ္ဇိတံ ဣတိပိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အရိယသာဝကော နိဋ္ဌံ ဂတော ဟောတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’တိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဟတ္ထိပဒေါပမော ဝိတ္ထာရေန ပရိပူရော ဟောတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ! သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, ဓမ္မဉ္စ, ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

စူဠဟတ္ထိပဒေါပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။

၈. မဟာဟတ္ထိပဒေါပမသုတ္တံ

၃၀၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ယာနိ ကာနိစိ ဇင်္ဂလာနံ ပါဏာနံ ပဒဇာတာနိ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဟတ္ထိပဒေ သမောဓါနံ ဂစ္ဆန္တိ, ဟတ္ထိပဒံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ ယဒိဒံ မဟန္တတ္တေန; ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ သဗ္ဗေတေ စတူသု အရိယသစ္စေသု သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ ကတမေသု စတူသု? ဒုက္ခေ အရိယသစ္စေ , ဒုက္ခသမုဒယေ အရိယသစ္စေ, ဒုက္ခနိရောဓေ အရိယသစ္စေ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စေ’’။

၃၀၁. ‘‘ကတမဉ္စာဝုသော, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ? ဇာတိပိ ဒုက္ခာ, ဇရာပိ ဒုက္ခာ, မရဏမ္ပိ ဒုက္ခံ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာပိ ဒုက္ခာ, ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ; သံခိတ္တေန, ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။ ကတမေ စာဝုသော, ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ? သေယျထိဒံ – ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော, ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော, သညုပါဒါနက္ခန္ဓော, သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော, ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။

‘‘ကတမော စာဝုသော, ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော? စတ္တာရိ စ မဟာဘူတာနိ, စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ရူပံ။

‘‘ကတမာ စာဝုသော, စတ္တာရော မဟာဘူတာ? ပထဝီဓါတု, အာပေါဓါတု , တေဇောဓါတု, ဝါယောဓါတု။

၃၀၂. ‘‘ကတမာ စာဝုသော, ပထဝီဓါတု? ပထဝီဓါတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓါတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော မံသံ နှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ဥပါဒိန္နံ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓါတု။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓါတု, ယာ စ ဗာဟိရာ ပထဝီဓါတု, ပထဝီဓါတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ပထဝီဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ပထဝီဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ ဗာဟိရာ အာပေါဓါတု ပကုပ္ပတိ [ပထဝီဓါတု ပကုပ္ပတိ (က.)]။ အန္တရဟိတာ တသ္မိံ သမယေ ဗာဟိရာ ပထဝီဓါတု ဟောတိ။ တဿာ ဟိ နာမ, အာဝုသော, ဗာဟိရာယ ပထဝီဓါတုယာ တာဝ မဟလ္လိကာယ အနိစ္စတာ ပညာယိဿတိ, ခယဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ, ဝယဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ, ဝိပရိဏာမဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ။ ကိံ ပနိမဿ မတ္တဋ္ဌကဿ ကာယဿ တဏ္ဟုပါဒိန္နဿ ‘အဟန္တိ ဝါ မမန္တိ ဝါ အသ္မီ’တိ ဝါ? အထ ခွါဿ နောတေဝေတ္ထ ဟောတိ။

‘‘တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ ပရေ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသေန္တိ ဝိဟေသေန္တိ, သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခေါ မေ အယံ သောတသမ္ဖဿဇာ ဒုက္ခဝေဒနာ ။ သာ စ ခေါ ပဋိစ္စ, နော အပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ’။ သော [သောပိခေါ (သျာ.), သောပိ (က.)] ဖဿော အနိစ္စောတိ ပဿတိ, ဝေဒနာ အနိစ္စာတိ ပဿတိ, သညာ အနိစ္စာတိ ပဿတိ, သင်္ခါရာ အနိစ္စာတိ ပဿတိ, ဝိညာဏံ အနိစ္စန္တိ ပဿတိ။ တဿ ဓါတာရမ္မဏမေဝ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။

‘‘တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ ပရေ အနိဋ္ဌေဟိ အကန္တေဟိ အမနာပေဟိ သမုဒါစရန္တိ – ပါဏိသမ္ဖဿေနပိ လေဍ္ဍုသမ္ဖဿေနပိ ဒဏ္ဍသမ္ဖဿေနပိ သတ္ထသမ္ဖဿေနပိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘တထာဘူတော ခေါ အယံ ကာယော ယထာဘူတသ္မိံ ကာယေ ပါဏိသမ္ဖဿာပိ ကမန္တိ, လေဍ္ဍုသမ္ဖဿာပိ ကမန္တိ, ဒဏ္ဍသမ္ဖဿာပိ ကမန္တိ, သတ္ထသမ္ဖဿာပိ ကမန္တိ။ ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ ဘဂဝတာ ကကစူပမောဝါဒေ – ‘‘ဥဘတောဒဏ္ဍကေန စေပိ, ဘိက္ခဝေ, ကကစေန စောရာ ဩစရကာ အင်္ဂမင်္ဂါနိ ဩကန္တေယျုံ, တတြာပိ ယော မနော ပဒူသေယျ န မေ သော တေန သာသနကရော’’တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ ဝီရိယံ ဘဝိဿတိ အသလ္လီနံ, ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ, ပဿဒ္ဓေါ ကာယော အသာရဒ္ဓေါ, သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။ ကာမံ ဒါနိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပါဏိသမ္ဖဿာပိ ကမန္တု, လေဍ္ဍုသမ္ဖဿာပိ ကမန္တု, ဒဏ္ဍသမ္ဖဿာပိ ကမန္တု, သတ္ထသမ္ဖဿာပိ ကမန္တု, ကရီယတိ ဟိဒံ ဗုဒ္ဓါနံ သာသန’န္တိ။

‘‘တဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ န သဏ္ဌာတိ။ သော တေန သံဝိဇ္ဇတိ သံဝေဂံ အာပဇ္ဇတိ – ‘အလာဘာ ဝတ မေ, န ဝတ မေ လာဘာ, ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ, န ဝတ မေ သုလဒ္ဓံ, ယဿ မေ ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော, ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ န သဏ္ဌာတီ’တိ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော, သုဏိသာ သသုရံ ဒိသွာ သံဝိဇ္ဇတိ သံဝေဂံ အာပဇ္ဇတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, တဿ စေ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော, ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ န သဏ္ဌာတိ, သော တေန သံဝိဇ္ဇတိ သံဝေဂံ အာပဇ္ဇတိ – ‘အလာဘာ ဝတ မေ န ဝတ မေ လာဘာ, ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ, န ဝတ မေ သုလဒ္ဓံ, ယဿ မေ ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော, ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ န သဏ္ဌာတီ’တိ။ တဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ သဏ္ဌာတိ, သော တေန အတ္တမနော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဗဟုကတံ ဟောတိ။

၃၀၃. ‘‘ကတမာ စာဝုသော, အာပေါဓါတု? အာပေါဓါတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စာဝုသော အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓါတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာပေါ အာပေါဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ပိတ္တံ သေမ္ဟံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တံ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာပေါ အာပေါဂတံ ဥပါဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓါတု။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာပေါဓါတု, အာပေါဓါတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာပေါဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, အာပေါဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ ဗာဟိရာ အာပေါဓါတု ပကုပ္ပတိ။ သာ ဂါမမ္ပိ ဝဟတိ, နိဂမမ္ပိ ဝဟတိ, နဂရမ္ပိ ဝဟတိ, ဇနပဒမ္ပိ ဝဟတိ, ဇနပဒပဒေသမ္ပိ ဝဟတိ။ ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ မဟာသမုဒ္ဒေ ယောဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစ္ဆန္တိ, ဒွိယောဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစ္ဆန္တိ, တိယောဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစ္ဆန္တိ, စတုယောဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစ္ဆန္တိ, ပဉ္စယောဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစ္ဆန္တိ, ဆယောဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစ္ဆန္တိ, သတ္တယောဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစ္ဆန္တိ။ ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ မဟာသမုဒ္ဒေ သတ္တတာလမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ဆတ္တာလမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ပဉ္စတာလမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, စတုတ္တာလမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, တိတာလမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ဒွိတာလမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, တာလမတ္တမ္ပိ [တာလံပိ (သီ.)] ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ။ ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ မဟာသမုဒ္ဒေ သတ္တပေါရိသမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ဆပ္ပောရိသမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ပဉ္စပေါရိသမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, စတုပ္ပောရိသမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, တိပေါရိသမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ဒွိပေါရိသမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ပေါရိသမတ္တမ္ပိ [ပေါရိသံပိ (သီ.)] ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ။ ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ မဟာသမုဒ္ဒေ အဍ္ဎပေါရိသမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ကဋိမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ဇာဏုကမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ, ဂေါပ္ဖကမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ သဏ္ဌာတိ။ ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော, ယံ မဟာသမုဒ္ဒေ အင်္ဂုလိပဗ္ဗတေမနမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ န ဟောတိ။ တဿာ ဟိ နာမ, အာဝုသော, ဗာဟိရာယ အာပေါဓါတုယာ တာဝ မဟလ္လိကာယ အနိစ္စတာ ပညာယိဿတိ, ခယဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ, ဝယဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ, ဝိပရိဏာမဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ။ ကိံ ပနိမဿ မတ္တဋ္ဌကဿ ကာယဿ တဏ္ဟုပါဒိန္နဿ ‘အဟန္တိ ဝါ မမန္တိ ဝါ အသ္မီတိ’ ဝါ? အထ ခွါဿ နောတေဝေတ္ထ ဟောတိ။ပေ.။ တဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ သဏ္ဌာတိ။ သော တေန အတ္တမနော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဗဟုကတံ ဟောတိ။

၃၀၄. ‘‘ကတမာ စာဝုသော, တေဇောဓါတု? တေဇောဓါတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓါတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ယေန စ သန္တပ္ပတိ, ယေန စ ဇီရီယတိ, ယေန စ ပရိဍယှတိ, ယေန စ အသိတဣတခါယိတသာယိတံ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆတိ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥပါဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓါတု။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓါတု ယာ စ ဗာဟိရာ တေဇောဓါတု, တေဇောဓါတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ , နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ တေဇောဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, တေဇောဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ ဗာဟိရာ တေဇောဓါတု ပကုပ္ပတိ။ သာ ဂါမမ္ပိ ဒဟတိ, နိဂမမ္ပိ ဒဟတိ, နဂရမ္ပိ ဒဟတိ, ဇနပဒမ္ပိ ဒဟတိ, ဇနပဒပဒေသမ္ပိ ဒဟတိ။ သာ ဟရိတန္တံ ဝါ ပန္ထန္တံ ဝါ သေလန္တံ ဝါ ဥဒကန္တံ ဝါ ရမဏီယံ ဝါ ဘူမိဘာဂံ အာဂမ္မ အနာဟာရာ နိဗ္ဗာယတိ။ ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ ကုက္ကုဋပတ္တေနပိ နှာရုဒဒ္ဒုလေနပိ အဂ္ဂိံ ဂဝေသန္တိ ။ တဿာ ဟိ နာမ, အာဝုသော, ဗာဟိရာယ တေဇောဓါတုယာ တာဝ မဟလ္လိကာယ အနိစ္စတာ ပညာယိဿတိ, ခယဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ, ဝယဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ, ဝိပရိဏာမဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ။ ကိံ ပနိမဿ မတ္တဋ္ဌကဿ ကာယဿ တဏ္ဟုပါဒိန္နဿ ‘အဟန္တိ ဝါ မမန္တိ ဝါ အသ္မီ’တိ ဝါ? အထ ခွါဿ နောတေဝေတ္ထ ဟောတိ။ပေ.။ တဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ သဏ္ဌာတိ, သော တေန အတ္တမနော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဗဟုကတံ ဟောတိ။

၃၀၅. ‘‘ကတမာ စာဝုသော, ဝါယောဓါတု? ဝါယောဓါတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓါတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ဝါယော ဝါယောဂတံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ – ဥဒ္ဓင်္ဂမာ ဝါတာ, အဓေါဂမာ ဝါတာ, ကုစ္ဆိသယာ ဝါတာ, ကောဋ္ဌာသယာ [ကောဋ္ဌသယာ (သီ. ဣ.)] ဝါတာ, အင်္ဂမင်္ဂါနုသာရိနော ဝါတာ, အဿာသော ပဿာသော ဣတိ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ဝါယော ဝါယောဂတံ ဥပါဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓါတု။ ယာ စေဝ ခေါ ပန အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓါတု, ယာ စ ဗာဟိရာ ဝါယောဓါတု, ဝါယောဓါတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဝါယောဓါတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဝါယောဓါတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

‘‘ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ ဗာဟိရာ ဝါယောဓါတု ပကုပ္ပတိ။ သာ ဂါမမ္ပိ ဝဟတိ, နိဂမမ္ပိ ဝဟတိ, နဂရမ္ပိ ဝဟတိ, ဇနပဒမ္ပိ ဝဟတိ, ဇနပဒပဒေသမ္ပိ ဝဟတိ။ ဟောတိ ခေါ သော, အာဝုသော, သမယော ယံ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ တာလဝဏ္ဋေနပိ ဝိဓူပနေနပိ ဝါတံ ပရိယေသန္တိ, ဩဿဝနေပိ တိဏာနိ န ဣစ္ဆန္တိ။ တဿာ ဟိ နာမ, အာဝုသော, ဗာဟိရာယ ဝါယောဓါတုယာ တာဝ မဟလ္လိကာယ အနိစ္စတာ ပညာယိဿတိ, ခယဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ, ဝယဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ, ဝိပရိဏာမဓမ္မတာ ပညာယိဿတိ။ ကိံ ပနိမဿ မတ္တဋ္ဌကဿ ကာယဿ တဏ္ဟုပါဒိန္နဿ ‘အဟန္တိ ဝါ မမန္တိ ဝါ အသ္မီ’တိ ဝါ? အထ ခွါဿ နောတေဝေတ္ထ ဟောတိ။

‘‘တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ ပရေ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသေန္တိ ဝိဟေသေန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ, ဥပ္ပန္နာ ခေါ မေ အယံ သောတသမ္ဖဿဇာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သာ စ ခေါ ပဋိစ္စ, နော အပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ သောပိ ဖဿော အနိစ္စောတိ ပဿတိ, ဝေဒနာ အနိစ္စာတိ ပဿတိ , သညာ အနိစ္စာတိ ပဿတိ, သင်္ခါရာ အနိစ္စာတိ ပဿတိ, ဝိညာဏံ အနိစ္စန္တိ ပဿတိ။ တဿ ဓါတာရမ္မဏမေဝ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။

‘‘တဉ္စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုံ ပရေ အနိဋ္ဌေဟိ အကန္တေဟိ အမနာပေဟိ သမုဒါစရန္တိ, ပါဏိသမ္ဖဿေနပိ လေဍ္ဍုသမ္ဖဿေနပိ ဒဏ္ဍသမ္ဖဿေနပိ သတ္ထသမ္ဖဿေနပိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ ‘တထာဘူတော ခေါ အယံ ကာယော ယထာဘူတသ္မိံ ကာယေ ပါဏိသမ္ဖဿာပိ ကမန္တိ, လေဍ္ဍုသမ္ဖဿာပိ ကမန္တိ, ဒဏ္ဍသမ္ဖဿာပိ ကမန္တိ, သတ္ထသမ္ဖဿာပိ ကမန္တိ။ ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ ဘဂဝတာ ကကစူပမောဝါဒေ ‘‘ဥဘတောဒဏ္ဍကေန စေပိ, ဘိက္ခဝေ, ကကစေန စောရာ ဩစရကာ အင်္ဂမင်္ဂါနိ ဩကန္တေယျုံ။ တတြာပိ ယော မနော ပဒူသေယျ, န မေ သော တေန သာသနကရော’’တိ။ အာရဒ္ဓံ ခေါ ပန မေ ဝီရိယံ ဘဝိဿတိ အသလ္လီနံ, ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မုဋ္ဌာ, ပဿဒ္ဓေါ ကာယော အသာရဒ္ဓေါ, သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။ ကာမံ ဒါနိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပါဏိသမ္ဖဿာပိ ကမန္တု, လေဍ္ဍုသမ္ဖဿာပိ ကမန္တု, ဒဏ္ဍသမ္ဖဿာပိ ကမန္တု, သတ္ထသမ္ဖဿာပိ ကမန္တု။ ကရီယတိ ဟိဒံ ဗုဒ္ဓါနံ သာသန’န္တိ။

‘‘တဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ န သဏ္ဌာတိ။ သော တေန သံဝိဇ္ဇတိ သံဝေဂံ အာပဇ္ဇတိ – ‘အလာဘာ ဝတ မေ, န ဝတ မေ လာဘာ, ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ, န ဝတ မေ သုလဒ္ဓံ။ ယဿ မေ ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ န သဏ္ဌာတီ’တိ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော, သုဏိသာ သသုရံ ဒိသွာ သံဝိဇ္ဇတိ သံဝေဂံ အာပဇ္ဇတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, တဿ စေ ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော, ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ န သဏ္ဌာတိ။ သော တေန သံဝိဇ္ဇတိ သံဝေဂံ အာပဇ္ဇတိ – ‘အလာဘာ ဝတ မေ, န ဝတ မေ လာဘာ, ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ, န ဝတ မေ သုလဒ္ဓံ။ ယဿ မေ ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော, ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ န သဏ္ဌာတီ’တိ။ တဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဧဝံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရတော, ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရတော, ဧဝံ သသံဃံ အနုဿရတော, ဥပေက္ခာ ကုသလနိဿိတာ သဏ္ဌာတိ, သော တေန အတ္တမနော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဗဟုကတံ ဟောတိ။

၃၀၆. ‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ကဋ္ဌဉ္စ ပဋိစ္စ ဝလ္လိဉ္စ ပဋိစ္စ တိဏဉ္စ ပဋိစ္စ မတ္တိကဉ္စ ပဋိစ္စ အာကာသော ပရိဝါရိတော အဂါရံ တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, အဋ္ဌိဉ္စ ပဋိစ္စ နှာရုဉ္စ ပဋိစ္စ မံသဉ္စ ပဋိစ္စ စမ္မဉ္စ ပဋိစ္စ အာကာသော ပရိဝါရိတော ရူပံ တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ အဇ္ဈတ္တိကဉ္စေဝ, အာဝုသော, စက္ခုံ အပရိဘိန္နံ ဟောတိ, ဗာဟိရာ စ ရူပါ န အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ, နော စ တဇ္ဇော သမန္နာဟာရော ဟောတိ, နေဝ တာဝ တဇ္ဇဿ ဝိညာဏဘာဂဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ အဇ္ဈတ္တိကဉ္စေဝ [အဇ္ဈတ္တိကဉ္စေ (သီ. သျာ. ဣ.), အဇ္ဈတ္တိကဉ္စေပိ (?)], အာဝုသော, စက္ခုံ အပရိဘိန္နံ ဟောတိ ဗာဟိရာ စ ရူပါ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ, နော စ တဇ္ဇော သမန္နာဟာရော ဟောတိ, နေဝ တာဝ တဇ္ဇဿ ဝိညာဏဘာဂဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ, အာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကဉ္စေဝ စက္ခုံ အပရိဘိန္နံ ဟောတိ, ဗာဟိရာ စ ရူပါ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ, တဇ္ဇော စ သမန္နာဟာရော ဟောတိ။ ဧဝံ တဇ္ဇဿ ဝိညာဏဘာဂဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ယံ တထာဘူတဿ ရူပံ တံ ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ, ယာ တထာဘူတဿ ဝေဒနာ သာ ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ, ယာ တထာဘူတဿ သညာ သာ သညုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ, ယေ တထာဘူတဿ သင်္ခါရာ တေ သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ, ယံ တထာဘူတဿ ဝိညာဏံ တံ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝဉှိ ကိရ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ သင်္ဂဟော သန္နိပါတော သမဝါယော ဟောတိ။ ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ ဘဂဝတာ – ‘ယော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ ပဿတိ သော ဓမ္မံ ပဿတိ; ယော ဓမ္မံ ပဿတိ သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ ပဿတီတိ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခေါ ပနိမေ ယဒိဒံ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ။ ယော ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဆန္ဒော အာလယော အနုနယော အဇ္ဈောသာနံ သော ဒုက္ခသမုဒယော။ ယော ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ, သော ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဗဟုကတံ ဟောတိ။

‘‘အဇ္ဈတ္တိကဉ္စေဝ, အာဝုသော, သောတံ အပရိဘိန္နံ ဟောတိ။ပေ.။ ဃာနံ အပရိဘိန္နံ ဟောတိ။ ဇိဝှာ အပရိဘိန္နာ ဟောတိ။ ကာယော အပရိဘိန္နော ဟောတိ။ မနော အပရိဘိန္နော ဟောတိ, ဗာဟိရာ စ ဓမ္မာ န အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ နော စ တဇ္ဇော သမန္နာဟာရော ဟောတိ, နေဝ တာဝ တဇ္ဇဿ ဝိညာဏဘာဂဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ အဇ္ဈတ္တိကော စေဝ, အာဝုသော, မနော အပရိဘိန္နော ဟောတိ, ဗာဟိရာ စ ဓမ္မာ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ, နော စ တဇ္ဇော သမန္နာဟာရော ဟောတိ, နေဝ တာဝ တဇ္ဇဿ ဝိညာဏဘာဂဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ယတော စ ခေါ, အာဝုသော, အဇ္ဈတ္တိကော စေဝ မနော အပရိဘိန္နော ဟောတိ, ဗာဟိရာ စ ဓမ္မာ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ, တဇ္ဇော စ သမန္နာဟာရော ဟောတိ, ဧဝံ တဇ္ဇဿ ဝိညာဏဘာဂဿ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ယံ တထာဘူတဿ ရူပံ တံ ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ, ယာ တထာဘူတဿ ဝေဒနာ သာ ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ, ယာ တထာဘူတဿ သညာ သာ သညုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ, ယေ တထာဘူတဿ သင်္ခါရာ တေ သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ, ယံ တထာဘူတဿ ဝိညာဏံ တံ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝဉှိ ကိရ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ သင်္ဂဟော သန္နိပါတော သမဝါယော ဟောတိ။ ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ယော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ ပဿတိ သော ဓမ္မံ ပဿတိ; ယော ဓမ္မံ ပဿတိ သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ ပဿတီ’’တိ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခေါ ပနိမေ ယဒိဒံ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ။ ယော ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဆန္ဒော အာလယော အနုနယော အဇ္ဈောသာနံ သော ဒုက္ခသမုဒယော။ ယော ဣမေသု ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ သော ဒုက္ခနိရောဓေါ’တိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဗဟုကတံ ဟောတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာဟတ္ထိပဒေါပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

၉. မဟာသာရောပမသုတ္တံ

၃၀၇. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ အစိရပက္ကန္တေ ဒေဝဒတ္တေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ လာဘသက္ကာရသိလောကဝါ [လာဘီ သိလောကဝါ (သီ. ဣ.), လာဘီ သက္ကာရ သိလောကဝါ (သျာ.)], ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အပ္ပညာတာ အပ္ပေသက္ခာ’တိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, ပမတ္တော သမာနော ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ အတိက္ကမ္မ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ [တထာပါယံ (က.)] ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ အတိက္ကမ္မ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော , အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ ‘အဟမသ္မိ လာဘသက္ကာရသိလောကဝါ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အပ္ပညာတာ အပ္ပေသက္ခာ’တိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, ပမတ္တော သမာနော ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာခါပလာသံ အဂ္ဂဟေသိ ဗြဟ္မစရိယဿ; တေန စ ဝေါသာနံ အာပါဒိ။

၃၀၈. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ။ အပ္ပမတ္တော သမာနော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ’တိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, ပမတ္တော သမာနော ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ, ပပဋိကံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ, ပပဋိကံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော; ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတီ’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ။ အပ္ပမတ္တော သမာနော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ’တိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, ပမတ္တော သမာနော ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပပဋိကံ အဂ္ဂဟေသိ ဗြဟ္မစရိယဿ; တေန စ ဝေါသာနံ အာပါဒိ။

၃၀၉. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ။ အပ္ပမတ္တော သမာနော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ’တိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, ပမတ္တော သမာနော ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ တစံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော အညာသိ သာရံ , န အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ တစံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတီ’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ’တိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, ပမတ္တော သမာနော ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တစံ အဂ္ဂဟေသိ ဗြဟ္မစရိယဿ; တေန စ ဝေါသာနံ အာပါဒိ။

၃၁၀. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ။ အပ္ပမတ္တော သမာနော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ အပ္ပမတ္တော သမာနော ဉာဏဒဿနံ အာရာဓေတိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟရာမိ။ ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အဇာနံ အပဿံ ဝိဟရန္တီ’တိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, ပမတ္တော သမာနော ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ ဖေဂ္ဂုံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော အညာသိ သာရံ န အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ န အညာသိ တစံ န အညာသိ ပပဋိကံ န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ ဖေဂ္ဂုံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော ဉာဏဒဿနံ အာရာဓေတိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟရာမိ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အဇာနံ အပဿံ ဝိဟရန္တီ’တိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, ပမတ္တော သမာနော ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဖေဂ္ဂုံ အဂ္ဂဟေသိ ဗြဟ္မစရိယဿ; တေန စ ဝေါသာနံ အာပါဒိ။

၃၁၁. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ , န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော ဉာဏဒဿနံ အာရာဓေတိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော အသမယဝိမောက္ခံ အာရာဓေတိ။ အဋ္ဌာနမေတံ [အဋ္ဌာနံ ခေါ ပနေတံ (က.)], ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော ယံ သော ဘိက္ခု တာယ အသမယဝိမုတ္တိယာ ပရိဟာယေထ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော သာရညေဝ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ ဇာနမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အညာသိ ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရံ, အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, အညာသိ တစံ, အညာသိ ပပဋိကံ, အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော သာရညေဝ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ ဇာနမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘဝိဿတီ’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ, န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော ဉာဏဒဿနံ အာရာဓေတိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန န မဇ္ဇတိ နပ္ပမဇ္ဇတိ န ပမာဒံ အာပဇ္ဇတိ, အပ္ပမတ္တော သမာနော အသမယဝိမောက္ခံ အာရာဓေတိ။ အဋ္ဌာနမေတံ, ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော ယံ သော ဘိက္ခု တာယ အသမယဝိမုတ္တိယာ ပရိဟာယေထ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နယိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ လာဘသက္ကာရသိလောကာနိသံသံ, န သီလသမ္ပဒါနိသံသံ, န သမာဓိသမ္ပဒါနိသံသံ, န ဉာဏဒဿနာနိသံသံ။ ယာ စ ခေါ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အကုပ္ပါ စေတောဝိမုတ္တိ – ဧတဒတ္ထမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မစရိယံ, ဧတံ သာရံ ဧတံ ပရိယောသာန’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

မဟာသာရောပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

၁၀. စူဠသာရောပမသုတ္တံ

၃၁၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ပိင်္ဂလကောစ္ဆော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပိင်္ဂလကောစ္ဆော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယေမေ, ဘော ဂေါတမ, သမဏဗြာဟ္မဏာ သံဃိနော ဂဏိနော ဂဏာစရိယာ ဉာတာ ယသဿိနော တိတ္ထကရာ သာဓုသမ္မတာ, ဗဟုဇနဿ, သေယျထိဒံ – ပူရဏော ကဿပေါ, မက္ခလိ ဂေါသာလော, အဇိတော ကေသကမ္ဗလော, ပကုဓေါ ကစ္စာယနော, သဉ္စယော [သဉ္ဇယော (သီ. သျာ. ဣ. က.)] ဗေလဋ္ဌပုတ္တော, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော, သဗ္ဗေတေ သကာယ ပဋိညာယ အဗ္ဘညံသု သဗ္ဗေဝ နာဗ္ဘညံသု, ဥဒါဟု ဧကစ္စေ အဗ္ဘညံသု ဧကစ္စေ နာဗ္ဘညံသူ’’တိ? ‘‘အလံ, ဗြာဟ္မဏ, တိဋ္ဌတေတံ – သဗ္ဗေတေ သကာယ ပဋိညာယ အဗ္ဘညံသု သဗ္ဗေဝ နာဗ္ဘညံသု, ဥဒါဟု ဧကစ္စေ အဗ္ဘညံသု ဧကစ္စေ နာဗ္ဘညံသူတိ။ ဓမ္မံ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ပိင်္ဂလကောစ္ဆော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

၃၁၃. ‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ အတိက္ကမ္မ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ အတိက္ကမ္မ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတီ’တိ။

၃၁၄. ‘‘သေယျထာပိ ဝါ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ , ပပဋိကံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ ပပဋိကံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတီ’တိ။

၃၁၅. ‘‘သေယျထာပိ ဝါ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ, တစံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ, တစံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတီ’တိ။

၃၁၆. ‘‘သေယျထာပိ ဝါ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ, ဖေဂ္ဂုံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ, ဖေဂ္ဂုံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတီ’တိ။

၃၁၇. ‘‘သေယျထာပိ ဝါ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော သာရညေဝ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကမေယျ ‘သာရ’န္တိ ဇာနမာနော။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဒိသွာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အညာသိ ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရံ, အညာသိ ဖေဂ္ဂုံ, အညာသိ တစံ, အညာသိ ပပဋိကံ, အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော သာရညေဝ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ ဇာနမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘဝိဿတီ’တိ။

၃၁၈. ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ လာဘသက္ကာရသိလောကဝါ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အပ္ပညာတာ အပ္ပေသက္ခာ’တိ။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ န ဆန္ဒံ ဇနေတိ, န ဝါယမတိ, ဩလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ သာထလိကော။ သေယျထာပိ သော, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ အတိက္ကမ္မ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတိ။ တထူပမာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။

၃၁၉. ‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ , အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။ သော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ’တိ။ သီလသမ္ပဒါယ စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ န ဆန္ဒံ ဇနေတိ, န ဝါယမတိ, ဩလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ သာထလိကော။ သေယျထာပိ သော, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ အတိက္ကမ္မ တစံ, ပပဋိကံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ, တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတိ။ တထူပမာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။

၃၂၀. ‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော, အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ, န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။ သော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သီလသမ္ပဒါယ စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော ။ သော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ’တိ။ သမာဓိသမ္ပဒါယ စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ, တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ န ဆန္ဒံ ဇနေတိ, န ဝါယမတိ, ဩလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ သာထလိကော။ သေယျထာပိ သော, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ အတိက္ကမ္မ ဖေဂ္ဂုံ, တစံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတိ။ တထူပမာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။

၃၂၁. ‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန။ပေ.။ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။ သော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သီလသမ္ပဒါယ စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။ သော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သမာဓိသမ္ပဒါယ စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။ သော ဉာဏဒဿနံ အာရာဓေတိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တမနော ဟောတိ, ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တာနုက္ကံသေတိ, ပရံ ဝမ္ဘေတိ – ‘အဟမသ္မိ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟရာမိ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အဇာနံ အပဿံ ဝိဟရန္တီ’တိ။ ဉာဏဒဿနေန စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ န ဆန္ဒံ ဇနေတိ, န ဝါယမတိ, ဩလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ သာထလိကော။ သေယျထာပိ သော, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ သာရံ, ဖေဂ္ဂုံ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ မညမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ နာနုဘဝိဿတိ။ တထူပမာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။

၃၂၂. ‘‘ဣဓ ပန, ဗြာဟ္မဏ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ – ‘ဩတိဏ္ဏောမှိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ , ဒုက္ခောတိဏ္ဏော ဒုက္ခပရေတော , အပ္ပေဝ နာမ ဣမဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အန္တကိရိယာ ပညာယေထာ’တိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တမနော ဟောတိ, န ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။ သော သီလသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သီလသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သီလသမ္ပဒါယ စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။ သော သမာဓိသမ္ပဒံ အာရာဓေတိ။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တာယ သမာဓိသမ္ပဒါယ န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ သမာဓိသမ္ပဒါယ စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။ သော ဉာဏဒဿနံ အာရာဓေတိ။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန အတ္တမနော ဟောတိ, နော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော။ သော တေန ဉာဏဒဿနေန န အတ္တာနုက္ကံသေတိ, န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ဉာဏဒဿနေန စ ယေ အညေ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ တေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ, ဝါယမတိ, အနောလီနဝုတ္တိကော စ ဟောတိ အသာထလိကော။

၃၂၃. ‘‘ကတမေ စ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မာ ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ? ဣဓ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ, သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ , ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။

‘‘ပုန စပရံ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မော ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ။ ဣမေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဓမ္မာ ဉာဏဒဿနေန ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ။

၃၂၄. ‘‘သေယျထာပိ သော, ဗြာဟ္မဏ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခဿ တိဋ္ဌတော သာရဝတော သာရံယေဝ ဆေတွာ အာဒါယ ပက္ကန္တော ‘သာရ’န္တိ ဇာနမာနော။ ယဉ္စဿ သာရေန သာရကရဏီယံ တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘဝိဿတိ။ တထူပမာဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဝဒါမိ။

‘‘ဣတိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, နယိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ လာဘသက္ကာရသိလောကာနိသံသံ, န သီလသမ္ပဒါနိသံသံ, န သမာဓိသမ္ပဒါနိသံသံ, န ဉာဏဒဿနာနိသံသံ။ ယာ စ ခေါ အယံ , ဗြာဟ္မဏ, အကုပ္ပါ စေတောဝိမုတ္တိ – ဧတဒတ္ထမိဒံ, ဗြာဟ္မဏ, ဗြဟ္မစရိယံ, ဧတံ သာရံ ဧတံ ပရိယောသာန’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပိင်္ဂလကောစ္ဆော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

စူဠသာရောပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

ဩပမ္မဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မောဠိယဖဂ္ဂုနရိဋ္ဌဉ္စ နာမော၊ အန္ဓဝနေ ကထိပုဏ္ဏံ နိဝါပေါ။

ရာသိကဏေရုမဟာဂဇနာမော၊ သာရူပမော [သာရဝရော (သျာ.)၊ သာရဝနော (က.)] ပုန ပိင်္ဂလကောစ္ဆော။